In een crisis heb je van alles, behalve tijd. de Bijlmerramp Marathoninzet bij Oiltanking BRANDWEER AMSTERDAM-AMSTELLAND. Twintig jaar geleden:

Transcriptie

1 Oktober 2012, jaargang 12, nr. 5 BRANDWEER AMSTERDAM-AMSTELLAND In een crisis heb je van alles, behalve tijd Twintig jaar geleden: de Bijlmerramp Marathoninzet bij Oiltanking B e h u l p z a a m D e s k u n d i g D a a d k r a c h t i g

2 Inhoud De commandant aan het woord 3 4 Zonder brandweer explodeert het brandrisico 4 Ome Ed 7 In een crisis heb je van alles, behalve tijd Marathoninzet bij Oiltanking 10 Brandpreventieweken 13 Twintig jaar geleden: de Bijlmerramp 14 Toeters & bellen Local heroes ambassadeurs voor brandveiligheid 18 Lezersaanbieding Colofon Sitrap is een uitgave van Brandweer Amsterdam-Amstelland en wordt verspreid onder alle personeelsleden en relaties. Oplage: Hoofdredactie: Annette de Wolde Eindredactie: Titia Frankfurt Elke van den Hout Aan dit blad werkten mee: Fleur van den Berg Rob Jastrzebski Gerard Koppers Remco de Korte Tahira Luqman Yannick Nahar Jeroen Nan Ed Oomes Vormgeving: Brink & de Hoop Amsterdam Druk: Drukkerij De Bink Leiden Op de cover: Grip 1 bij Oiltanking, Westelijk Havengebied Amsterdam, 18 augustus 2012 Foto cover: Jeffrey Koper Redactieadres: Karspeldreef CK Amsterdam Telefoon: (020) Fax: (020) sitrap@brandweeraa.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of kenbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Kopij volgend nummer: 26 november Brandweer Amsterdam-Amstelland Volg Brandweer Amsterdam-Amstelland nu ook op twitter: En op Facebook: 2 SITRAP

3 Voorwoord van de commandant Jan van der Heijden was niet alleen de voorvader van de brandweer. Hij heeft veel meer betekend. Zijn uitvinding van de straatverlichting heeft er voor gezorgd dat we eens per jaar op een bijzondere manier één van zijn andere talenten kunnen ervaren; de kunst. De komende Museumnacht is dan ook het uitgelezen moment voor ons korps om de laatste publieksactiviteit in het kader van het Jan van der Heijdenjaar te organiseren. En dat kan natuurlijk maar op één plek. In de vorige Sitrap hebt u al kunnen lezen over de bijzondere fototentoonstelling die tot januari 2013 in het Stadsarchief Amsterdam te zien is. Te midden van die prachtige foto s maken we op zaterdag 3 november met een verrassingsact deel uit van het spektakel dat de Museumnacht elk jaar weer is. In november is onze regio ook gastheer van het jaarlijkse NVBR-congres. Onder het motto Samen Rood staan we stil bij de vakkennis en ontwikkelingen binnen de werkgebieden van de brandweer. Wat kunnen we leren van elkaar? Waarin kunnen ontwikkelingen elkaar versterken? Maar vooral: hoe kunnen we samen een slagvaardige en betrokken brandweer zijn. Eén van de programmaonderdelen die over dat laatste punt gaat, is hoe we als brandweer onze eigen mensen mee kunnen nemen in Brandveilig Leven. Een essentiële stap die gezet moet worden om de brandweer van de toekomst te worden zoals we die voor ogen hebben. Ook is er een innovatiemarkt, waar de brandweer, wederom in de geest van Jan van der Heijden, laat zien over creatieve geesten te beschikken die vol trots en passie voor het vak nieuwe dingen ontwikkelen waarmee we ons werk nog beter kunnen uitvoeren. Er wordt één idee als winnaar gekozen van de Jan van der Heijdenprijs, maar dat maakt de overige genomineerden niet minder goed. Winnen is mooi, maar het gaat er vooral om dat het belangrijk is om te blijven ontwikkelen. Ik zie erg uit naar het congres en kan iedere bezoeker aanraden om er een extra dagje in onze regio aan vast te knopen en ook de Museumnacht nog even mee te pikken. Elie van Strien Commandant Brandweer Amsterdam-Amstelland SITRAP 3

4 Zonder brandweer explodeert het brandrisico Beeld van de verspreiding van huurwoningen in Amsterdam. De kleuren geven aan of de concentratie van deze huishoudens lager, gemiddeld of hoger is t.o.v. de stad als geheel. NB: Een rode kleur wil zeggen dat er relatief veel van dit type huishoudens voorkomen waarvan we weten dat ze een verhoogde brandkans hebben. Het betekent NIET dat het gebied als geheel een risicogebied is! Brandweer Amsterdam-Amstelland heeft als doelstelling: minder branden, minder slachtoffers en minder schade. Maar hoe kunnen we dit bereiken en weten we of we het goed doen? Door: Annette de Wolde profiel. Het brandrisicoprofiel geeft aan, op basis van brandmeldingen en gebouwtype, waar het Een van de manieren om inzicht te krijgen in waar brandrisico het grootst is. Voor branden voor komen en woningen wordt een aan vullend hoeveel slachtoffers en schade die profiel opgesteld, het zogenaamde veroorzaken, is het opstellen van sociaal woningbrand risicoprofiel, een (bij wet verplicht) brandrisico- waarbij ook gekeken wordt naar socio-demografische factoren (leeftijd, afkomst, gezinssamenstelling, enz.). Hiermee wordt inzichtelijk of bepaalde bewoners een hoger brandrisico lopen dan andere en wat we als brandweer kunnen doen om het risico te verlagen. Brandrisicoprofiel In brandweerland was men al enige tijd bezig een methodiek voor het brandrisicoprofiel te ontwikkelen. Barry van t Padje, projectleider brandrisicoprofiel, stelde een 4 SITRAP

5 methode voor die eenvoudig is qua opzet en verder uitgebouwd kan worden. Meerdere regio s hebben inmiddels al aangegeven gebruik te willen maken van deze methodiek. Waarom een brandrisicoprofiel? Vanuit de Wet Veiligheidregio s heeft de brandweer de verplichting een brandrisicoprofiel te maken. Maar veel interessanter is het dat de brandweer zich zo kan verantwoorden naar de burgers en het Veiligheidsbestuur en kan laten zien waar het gemeenschapsgeld voor wordt gebruikt. Zonder brandweer explodeert het brandrisico en dat kun je zichtbaar maken. Ook kun je met een brandrisicoprofiel de brandweer optimaal inzetten. De verzorgingsgebieden van kazernes Hendrik, Nico en Dirk (centrum Amsterdam) hebben bijvoorbeeld veel monumenten en musea. Het beperken van de schade aan dit soort panden is een vak apart. Monumentenzorg heeft daar een training voor ontwikkeld. Voor deze kazernes is zo n training wellicht een interessante aanvulling op het standaard oefenprogramma. Door de verschillen tussen de verzorgingsgebieden in kaart te brengen, ontstaan mogelijkheden om daar slim mee om te gaan, aldus Van t Padje. Hoe ontwikkel je een brandrisicoprofiel? We hebben heel veel gegevens aan elkaar gekoppeld. Ons eigen meldkamersysteem (GMS) waarin alle incidenten staan hebben we gekoppeld aan de gemeentelijke basisadministratie gebouwen (BAG), aan CARE, het systeem waarmee we de opkomsttijden berekenen, en aan CBS-statistiek en gemeentelijke overzichten van milieuvergunningen, monumenten en WOZ-waardes. Met deze bak met gegevens zijn we vervolgens gaan rekenen. Barry van t Padje vertelt dat de klassieke definitie van een risico kans x effect is. Dus dat hebben we gedaan. De kans en het effect van binnenbrand berekend. Dit hebben we uiteindelijk voor ieder gebouw in onze regio gedaan. Zo n in totaal. Later zal het model worden uitgebreid met buitenbrand, maar ook voor hulpverlening en gevaarlijke stoffen zullen we het risico berekenen. Uit de analyse komen interessante verschillen naar voren. Zo bleek bij voorbeeld dat de kans op brand in de gezondheidszorg vrij hoog is. Qua preventie is daar nog behoorlijk wat winst te behalen. Met potentiële milieuschade hebben vooral kazernes Amstelveen, Aalsmeer, Osdorp (Amsterdam West) en Teunis (Amsterdam West) te maken. Zij hebben in hun verzorgingsgebieden de meeste bedrijven met een milieuvergunning. Het is ook interessant om binnen een verzorgingsgebied de verschillen te zien. In het verzorgingsgebied van kazerne Victor (Amsterdam Oost) verschilt de kans op brand bijvoorbeeld aanzienlijk. In de Dapperbuurt brandt het bijna twee keer zo vaak als de aan de Weteringschans. Verdiepingslag Voor het gebouwtype woningen wordt het brandrisicoprofiel inmiddels verder uitgediept. In opdracht van het Ministerie van Veiligheid & Justitie ontwikkelt Brandweer Amsterdam-Amstelland een handreiking sociaal woningbrandrisicoprofiel. Hierin staat de relatie tussen brand en de kenmerken van huishoudens centraal en worden handvatten aangereikt om doelgroepgerichte (communicatie)activiteiten in te zetten. Lotte Scholten, adviseur sector Expertise en Regie, is projectleider. Wat is het sociaal brandrisicoprofiel? Het sociaal brandrisicoprofiel geeft een beeld van huishoudens in een bepaald gebied en hun kans op woningbrand, op basis van sociaaldemografische kenmerken van die huishoudens zoals leeftijd van bewoners, afkomst en gezinssamenstelling. Door het koppelen van woningbrandgegevens met sociaaldemografische kenmerken van huishoudens bij wie brand is geweest, krijgen we inzicht in welke kenmerken samenhangen met een verhoogde kans op woningbrand. Vervolgens kunnen we in een woningbrandrisicokaart weergeven waar meer of minder huishoudens wonen met risicokenmerken. De handreiking bestaat uit twee delen: deel 1 is het opstellen van een sociaal woningbrandrisico profiel. De gegevens over woningbrand hebben we zelf: in GMS worden alle meldingen bijgehouden en die informatie hebben we waar mogelijk geverifieerd en verrijkt door het nalezen van bevelvoerdersrapporten. Voor bewonersgegevens hebben we aangeklopt bij de dienst Onderzoek & Statistiek (O&S) van de gemeente Amsterdam. Zij beheert allerlei gegevens van de bevolking van Amsterdam. Uit een koppeling van onze gegevens met bevolkings gegevens bleek dat een aantal huishoudkenmerken zoals etnische achtergrond, leeftijd en geslacht inderdaad samenhangen met een verhoogde kans op brand, aldus Scholten. SITRAP 5

6 Aantal binnenbranden per verzorgingsgebied woonfunctie Lotte Scholten geeft aan dat hoewel niet iedere gemeente zo n dienst O&S heeft, elke gemeente wel beschikt over bewonersgegevens. De analyse geeft het inzicht. En dan? Scholten vertelt dat in het tweede deel van de handreiking wordt bekeken welke verschillende disciplines (proactie, preventie, kazernes, communicatie etc.) nodig zijn om de in kaart gebrachte risicodoelgroepen te bereiken. Het uitgangspunt is dat bewoners zelf verantwoordelijk zijn voor de brandveiligheid van hun woning. De brandweer, als expert op het gebied van brandveiligheid, ondersteunt bewoners door hen te informeren en adviseren. Stel je hebt uitgevonden dat huishoudens met kinderen vaker brand hebben. Hoe ga je dan vervolgens te werk? Je wilt weten waarom juist die huishoudens brand hebben en wat de oorzaak is. We weten vanuit onderzoek dat de meeste branden worden veroorzaakt door menselijk handelen en falende apparatuur. Brandonderzoek is daarom zo ontzettend belangrijk om de juiste acties te kunnen ondernemen. Verder wil je weten wat deze doelgroep beweegt zodat je de juiste boodschap formuleert en activiteiten onderneemt. Bewoners van sociale huurwoningen bijvoorbeeld hebben meer risico op brand. We weten dat risicogroepen via massamediale campagnes nauwelijks worden bereikt. Deze doelgroep is mogelijk beter te bereiken via de gemeenschappen waarin zij zich bewegen zoals buurtnetwerken, koffiehuizen, moskeeën en kerken. Een andere vraag die ook voortkomt uit Brandweer over morgen is wie benadert de doelgroepen? Is dit de brandweer of schakel je andere organisaties in? Stel je voor dat in een gebied meer branden voorkomen in huurwoningen of bij eenoudergezinnen. Doe je het dan als brandweer zelf of stel je je als brandweer op als brandveiligheidsexpert en ga je samenwerkingsverbanden aan? Dit kunnen afspraken zijn met gemeentes, woningcorporaties, klussenbussen of trainingen aan partners die al achter de voordeur komen bij risicohuishoudens. Met onze kennis kunnen we deze partijen helpen om ook hun deel bij te dragen aan het verhogen van brandveiligheid. Handreiking brandrisicoprofiel De handreiking sociaal brandrisicoprofiel is begin 2013 gereed en wordt landelijk verspreid. In de handreiking worden ook beproefde concepten opgenomen zoals voorlichting na brand aan risicogroepen (genomineerd voor de Jan van der Heijdenprijs in 2011), en communicatie met doelgroepen zoals recentelijk onderzocht vanuit de NVBR. 6 SITRAP

7 Ome O m e EdE d Post Veenhuizen Wat doet een mens zoal in de zomer? Paar daagjes weg. Boeken en kranten lezen. Over dingetjes nadenken. En er een stukkie over schrijven. Naast nog zo wat zaken, maar die laat ik hier maar even buiten beschouwing. U hoeft ook weer niet alles te weten, nietwaar? Zo ging ik van de zomer geheel bij toeval een weekend naar Veenhuizen. Voor de leuk overigens, mocht u denken dat u opeens begrijpt wat u allemaal niet hoeft te weten. Enfin, Veenhuizen dus. Een prachtig dorp in een prachtige omgeving. Bij de eerste wandeling kwamen we al langs een gebouw dat zo maar een brandweerkazerne kon zijn. Echt heel duidelijk was het niet, maar soms voel je die dingen gewoon aan. De volgende dag, het was inmiddels 16 juni geworden, kwamen we er weer langs. Nu stonden de deuren open en liep er een aantal mannen rond. Bezig met shaggies draaien, pleintje aanvegen en een vlag ophangen. Zo n typisch brandweersfeertje dat ik u niet uit hoef te leggen. U weet precies wat ik bedoel. Dat vlag hijsen viel trouwens nog helemaal niet mee, zag ik vanuit een ooghoek. Er bleken ingenieuze trucs noodzakelijk om de vlag op z n plek te krijgen. Welke precies heb ik niet gezien, ik was ondertussen namelijk quasi geïnteresseerd een naastgelegen kadowinkeltje ingelopen, waardoor één en ander aan mijn oog onttrokken werd. Wel kon ik zo nu en dan een blik door het winkelraampje werpen en kijken wat ze allemaal aan het doen waren. Dat werd al snel duidelijk. Post Veenhuizen was bezig zich voor te bereiden op de ereboog ter gelegenheid van de onthulling van het Brandweermonument. Hier ontvouwde zich een nieuw toeval. Want eigenlijk had ik besloten om niet naar de formele onthulling in Arnhem te gaan. Liever zou ik op mijn eigen manier gedenken, had ik bedacht. Maar nu stond ik hier toch opeens bij een brandweereenheid die ging meedoen aan die formele herdenking. Door net als heel veel andere kazernes en posten op dezelfde tijd een ereboog te spuiten. Zoveel toeval kon geen toeval meer zijn. We besloten te blijven kijken en op die manier verbonden te zijn met heel brandweer Nederland, ter herinnering aan gevallen collega s. Precies om klonk in Veenhuizen het bevel Water. Waarna de herdenkingsboog tot stand kwam. Het was indrukwekkend om op deze onverwachte manier aan de nationale herdenking deel te nemen. Mijn gedachten dwaalden af naar een prachtige zin uit een gedicht van Ina Strating, dat in het gedenkboek van De Punt staat: Dat wat geleerd moet worden, herhaalt zich. Laat ons van de geschiedenis leren en voorkomen dat dodelijke ongevallen zich herhalen. Laat ons tegelijkertijd van de geschiedenis leren dat dat niet vanzelf gaat. Leren is hard werken en vraagt om offers: tijd, verandering en het opgeven van individuele standpunten en meningen. Offers die soms kunnen voelen als het opgeven van een deel van jezelf. Bedenk dan dat het opgeven van een deel van jezelf altijd beter is dan het geven van het ultieme offer, je hele zelf, je leven. Over dit en nog een paar dingetjes dacht ik na deze zomer, terwijl ik naar de ereboog van Post Veenhuizen keek. En dit is het stukkie dat ik er over schreef. SITRAP 7

8 In een crisis heb je van alles, behalve tijd Kennismaken met nieuwe CoPI-voorziening MCU voertuig kunnen we ons eindelijk meten met omliggende landen. De MCU toont gelijkenissen met de commandowagens die in Duitsland en Engeland rijden. Berry voegt toe: Met de nieuwste ICT-voorzieningen kan de commandovoering veel soepeler verlopen en kunnen we het publiek beter bedienen. Halverwege oktober start een pilot met de nieuwe voorziening voor het CoPI, de Mobiele Commando Unit (MCU). De MCU dient als prototype: het is het eerste voertuig waarin alle gewenste functionaliteiten voor het CoPI vanuit het gehele veiligheidsveld zijn terug te vinden. Op 1 en 2 november staat de MCU op het buitenterrein van het NVBR-congres in Amsterdam RAI. Collega s en andere geïnteresseerden zijn welkom om op deze dagen kennis te maken met de nieuwe CoPI-voorziening. Door: Fleur van den Berg Projectleiders Paul de Jong en Berry bij t Vuur nemen de MCU begin oktober van de leverancier af. Daarna worden in de garage bij Facilitaire Ondersteuning korps specifieke zaken ingebouwd en aangepast. De projectleiders kijken uiteraard uit naar de komst van de MCU bij Brandweer Amsterdam- Amstel land. Paul de Jong: Met dit Altijd up-and-running De voorzieningen zijn zo gebouwd dat de MCU meteen ingezet kan worden. Er is geen opstarttijd: de temperatuur is meteen op het juiste niveau en het internet werkt altijd. Informatie coördinator Luuk Steenwelle zegt daarover: Dat gaat zoveel tijd schelen. En in een crisis heb je van alles, behalve tijd. Hij vervolgt: Het wordt veel gemakkelijker om snel beeldvorming te krijgen dankzij verschillende digitale hulpmiddelen, zoals de digitale kaart die alle partijen op verschillende locaties kunnen aanvullen. Ook het overbrengen van de situatie naar de verschillende teams zal zo veel sneller gaan. 8 SITRAP

9 Multi-partners De brandweer is verantwoordelijk voor de multidisciplinaire CoPIvoorzieningen, maar de GHOR en politie hebben inspraak, zo ook bij de ontwikkeling van het MCUconcept. Marijke Visschedijk, voorheen werkzaam bij Brandweer Amsterdam-Amstelland, nu als projectleider Netcentrisch Werken bij Politie Amsterdam-Amstelland: Wij denken dat de MCU een wezenlijke bijdrage gaat leveren aan de multidisciplinaire informatievoorziening en verheugen ons op de komst. De multi-haakarmbak wordt mono Op dit moment maakt het CoPI gebruik van een haakarmbak. Brandweer Amsterdam-Amstelland heeft er twee: een monobak die geschikt is voor monodisciplinaire commandovoering en een multibak die gebruikt wordt bij incidenten waarbij brandweer, GHOR en politie gezamenlijk het commando voeren. Wanneer de MCU operationeel is, wordt de mono-haakarmbak afgeschaft. De huidige multi-haakarmbak gaat vanaf dat moment de taak van de huidige monobak overnemen. Buitenprogramma NVBR-congres De MCU is één van de brandweerinnovaties die op 1 en 2 november te zien is op het buitenterrein van het NVBR-congres. Van 9.00 tot uur zijn de innovaties uitgestald op terrein D voor het Elicium van Amsterdam RAI. Op is het tijdsschema van alle oefeningen en demonstraties te vinden. Aan het buitenprogramma zijn geen kosten verbonden. Wil je het congres binnen bezoeken, dan kun je je aanmelden via: Op deze pagina vind je tevens de prijzen voor het congres binnen. De MCU in het kort: Het eerste voertuig voor het CoPI Voldoet aan alle eisen uit het veld (landelijk vastgesteld programma van functionaliteit) Binnen 5 minuten na aankomst operationeel Scheelt zeker 15 minuten op huidige CoPI-voorzieningen Inzet voor multidisciplinair gebruik, maar ook voor grote mono-optredens Extra groot oppervlakte Nieuwste ICT-voorzieningen Gelijkwaardig aan voorzieningen omringende landen Veel ruimte en volwaardige ICT-voorzieningen 3 masten 1 meteostation 1 dome (360 ) - camera 16 beeldschermen 12 overlegplekken 4 werkplekken 1 mobilofoon 1 marifoon 6 C2000-portofoons 1 satelliettelefoon 2 televisies 1 groot scherm, op te delen in meerdere kleine schermen SITRAP 9

10 Luchtfoto: Fotomix Marathoninzet bij Oiltanking Eerste praktijkinzet AMAS was een goede ad-hoc oefening Een gezonken tankdak bij brandstofoverslagbedrijf Oiltanking hield het Amsterdamse Westelijk Havengebied op 17 en 18 augustus in spanning. Uit voorzorg werd fors opgeschaald en ook het Amsterdam Mutual Aid System (AMAS) voor tankbrandbestrijding werd voor de eerste keer volledig uitgepakt. Gelukkig liep het tankincident met een sisser af, maar de marathoninzet van circa vijftien uur leverde wel enkele leermomenten op. Door: Rob Jastrzebski Op vrijdagmiddag 17 augustus ontdekten medewerkers van Oiltanking dat in een benzine opslagtank het internal floating cover, het drijvende binnendak van de tank, deels was gezonken. Een incident dat het bedrijf aan- 10 SITRAP

11 Foto s: Jeffrey Koper vankelijk zelf dacht te kunnen oplossen door de inhoud van zo n 17 miljoen liter benzine weg te pompen. s Avonds rond half acht werd alsnog Brandweer Amsterdam- Amstelland geïnformeerd over de situatie. Officier van Dienst Marcel Sol had er geen goed gevoel over en besloot ter plaatse te gaan om poolshoogte te nemen. Hij informeerde de Hoofdofficier van Dienst (HOvD) en won advies in bij de Adviseur Gevaarlijke Stoffen (AGS). Om tien uur werd ook HOvD Henk Koelewijn ter plaatse gevraagd. Vonken door wrijving De beeldvorming was bij dit incident lange tijd ons grootste knelpunt, verduidelijkt Henk Koelewijn. We konden niet ín de tank kijken en wisten dus niet hoe het tankdak er precies bij lag. Onze grootste zorg was dat bij het leegpompen op een gegeven moment het dak boven de vloeistof uit zou komen. Dan zouden door wrijving van metaal op metaal vonken kunnen ontstaan in een binnenruimte met een explosief lucht/ benzinedampmengsel. De verwachting was dat dat kritieke moment ergens de volgende dag zou worden bereikt. Om overal op voorbereid te zijn, heb ik rond middernacht opgeschaald naar GRIP 1 en heb ik ook het tankbrandbestrijdingsmateriaal van AMAS (zie kader) laten komen meter slangen Een tweede knelpunt was volgens Koelewijn dat incidentscenario s van het Oiltankingterrein voor de AMAS organisatie niet beschikbaar waren. Het CoPI (Commando Plaats Incident) moest samen met AMASspotters, deskundigen van het bedrijf en externe expertise ad-hoc scenario s maken voor wat er eventueel zou kunnen gebeuren. Daarbij was ook de afweging om het AMAS-systeem wel of niet in te zetten lastig. Het opbouwen van het systeem met zijn grote blusmonitoren, pompen en twaalf zesduims slangleidingen met een totale lengte van 6000 meter is een enorme logistieke operatie die veel tijd kost. Omdat er verschillende escalatiescenario s waren, worstelden we met de vraag waar de blusmonitoren het best konden worden opgesteld. Want als het systeem eenmaal is opgebouwd is het bij een acute escalatie niet meer snel te verplaatsen. Lessen Het opstarten van AMAS ging volgens Koelewijn niet helemaal vlekkeloos. Onbekendheid met de AMAS-coördinator bij enkele bedrijven waar het materieel staat gestald, leidde tot enige vertraging bij het transport van het materiaal. SITRAP 11

12 Niet onoverkomelijk, maar bereikbaarheid, bekendheid en communicatie zijn wel leerpunten. Dat erkent ook Klaas Winters, voorzitter van AMAS. Het was de eerste keer dat AMAS in actie kwam en ik heb niet de illusie dat alles perfect is verlopen. In dat opzicht zie ik de eerste inzet als een mooie ad-hoc oefening. Er was nu geen sprake van een grote brand met acute dreiging, zodat we voldoende tijd hadden om het systeem op te bouwen en met elkaar oplossingen te zoeken voor de klus waar we voor stonden. We gaan het incident samen met de brandweer uitgebreid evalueren om te bekijken hoe we de organisatie nog verder kunnen verbeteren. Het incident heeft het belang van het samenwerkings verband wel nadrukkelijk onderstreept. Mensen van de betrokken organisaties hebben elkaar sinds de oprichting van AMAS beter leren kennen en dat heeft het vertrouwen en de onderlinge samenwerking enorm bevorderd. Gouden greep Koelewijn onderkent het belang van de organisatie eveneens. Ook de samenwerking en informatieuitwisseling met de firma Oiltanking verliep volgens hem heel goed. Een gouden greep was verder het splitsen van het CoPI in twee delen. Er waren heel veel instanties en externe deskundigen betrokken bij het oplossen van dit incident. Als je die bij elk CoPI-overleg aan tafel hebt, wordt het een Poolse land- AMAS: Amsterdam Mutual Aid System, kortweg AMAS, is een samenwerkingsproject van oliemaatschappijen en opslagterminals Aircraft Fuel Supply Schiphol; BP Terminal Amsterdam B.V; Vopak Terminal Amsterdam; Oiltanking Amsterdam B.V; EuroTank Amsterdam B.V en Nustar Amsterdam B.V. ten aanzien van brand bestrijding bij grote calamiteiten. AMAS zorgt voor materiaal om ervoor te zorgen dat de brandweer in staat is om ook grote branden bij de betrokken oliemaatschappijen en opslagterminals te bestrijden. dag en dat werkt niet. Daarom hadden we een kernteam met alleen de operationele beslissers en daarnaast een tweede team met een eigen vergaderruimte waar alle tweedelijns experts van de hulpverlening en de externe deskundigen de scenario s en oplossingen voorbereidden. Zo hielden we rust in het CoPI en konden we snel knopen doorhakken. CoPI verplaatst Het werd voor de hulpverleners en externe experts nog een lange nacht en een lange volgende dag. Een complicatie op zaterdagmiddag 18 augustus was een door het KNMI verwachte plotselinge draaiing van de wind. Het CoPI aan de Westpoortweg zou daardoor in de gevarenzone komen te liggen bij een onverhoopte brand en werd acuut enkele honderden meters verplaatst. Rond uur op zaterdagavond kon eindelijk het sein veilig worden gegeven. De meeste brandstof was weggetankt en het gezonken tankdak was stabiel. Aan een marathoninzet van zo n vijftien uur kwam een einde. 12 SITRAP

13 Kopen die rookmelder! Acties tijdens de Brandpreventieweken 2012 Inmiddels hebben de Nationale Brandpreventieweken een stevige plek veroverd in de jaarlijkse themadagen en -weken in Nederland. De brandpreventiemaand barst ook dit jaar weer los op 1 oktober. Samen met de Nederlandse Brandwonden Stichting en andere korpsen organiseert Brandweer Amsterdam- Amstelland tal van voorlichtingsacties om het brandveiligheidbewustzijn te vergroten bij de bewoners van de regio. En daarbij zoeken we actief de media op. Dit jaar staan vooral senioren en kinderen in de belangstelling. Een greep uit de acties: de manschappen gaan op bezoek bij senioren en geven voorlichting, John Jones is weer ambassadeur: hij is te gast bij verschillende radio- en televisieprogramma s, gaat mee op woningbezoek en schrijft blogs. Ook de burgemeesters van de regio s schrijven een column die wordt getwitterd. Onder het motto Samen Ontbijten, Samen Brandveilig is het Nationaal Schoolontbijt te gast op kazerne IJsbrand in Amsterdam Noord. Uitzending van het Nationaal Schoolontbijt is in de herfstvakantie bij Telekids op RTL8. De stoepen in de regio s Amsterdam- Amstelland, Hollands-Midden, Gooi & Vechtstreek en Haaglanden zijn vanaf 2 oktober voorzien van omgekeerde graffiti met preventieboodschappen. Omgekeerde graffiti is het schoonspuiten van een vuile stoep, zodat de afbeelding achterblijft. De boodschap is: Deksel erop bij vlam in de pan en Ophangen die rookmelder en de afbeelding is 1 x 1,60 meter groot. Dit jaar is RTV Noord-Holland onze mediapartner. Radioreporter Ron komt langs op kazerne Teunis in Amsterdam West en vraagt alles over brand en kondigt een prijsvraag aan voor de luisteraars: een VIP-behandeling incl. een fast-pass voor de Open Dag van kazerne Teunis op zondag 7 oktober. Ook gaat RTV Noord-Holland op bezoek bij een basisschool in Aalsmeer om de voorlichting door de brandweer bij te wonen. En radioreporter Robert Jan Booij van radio 2 neemt letterlijk een kijkje in de keuken van de brandweer, bij een van onze topkoks en vraagt meteen om preventietips. De campagnesite amsterdam-amstelland is echt de plek waar alle acties van het korps samenkomen, waar informatie te halen is voor publiek en pers, filmpjes en foto s te zien zijn, steeds actueel en up-to-date. Check de website regelmatig! Meer informatie over de Nationale Brandpreventieweken bij Elke van den Hout, e.vandenhout@brandweeraa.nl De Nationale Brandpreventieweken (BPW) zijn een initiatief van de Nederlandse Brandwonden Stichting, de NVBR (Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding), het NIFV (Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid) en Consument en Veiligheid. SITRAP 13

14 Twintig jaar geleden: de Bijlme Foto s: archief NBDC Op het moment dat de brandweer arriveerde, stond zo n beetje alles rond de plaats van de crash in brand. De inzet van de crashtrucks en enkele waterkanonnen zorgde dat de brand snel geblust was. Binnen een paar minuten, kreeg Anton gezelschap van Diemen en een crashtruck van Schiphol. De verbindings-commandowagen werd voor bijna een week het centrale zenuwcentrum ter plaatse. De tijd vliegt voorbij, twintig jaar zijn zó om, lijkt het wel. Bijna iedereen weet nog wel wat hij deed, toen op zondagavond 4 oktober 1992 in Studio Sport werd gemeld dat er een vliegtuig was neergestort. Door: Gerard Koppers van Diemen, werd het vrijwillige korps van die plaats meteen Kazerne Anton als eerste gealarmeerd en ook Anton rukte De mannen van kazerne Anton uit. Kazerne Rudolf moest binnen waren net bezig met de afwas, blijven, want een half uur daarvoor toen er een vleugeltip voorbij het had de versnellingsbak van de autospuit het begeven. Tandenknarsend keukenraam flitste. De man die bij het raam stond, zag de vuurbal en moesten ze wachten op de piketmonteur. de rust was voorbij. Het was niet helemaal duidelijk waar Kazerne Anton ging op de rookkolom af en kwam via Kikkenstein de crash had plaatsgevonden, maar omdat de eerste meldingen spraken terecht bij Kruitberg. Er waren tot ieders verbazing geen grote aantallen slachtoffers, alleen veel vuur en paniek. Versterking De volgende alarmeringen waren de beide schuimbluscontainers en de schuimtankcontainers. Daarna kwamen kazernes Willem en Victor aan de beurt, gevolgd door Driemond, Lodewijk en Marinus. Ook dat was zo afgesproken met de Officier van Dienst, omdat hij een redelijke restdekking in stand wilde houden en een lange aflossing voorzag. Binnen korte tijd waren er 12 autospuiten ter plaatse, terwijl er elders in de regio (toen nog met de Haarlemmermeer erbij) nog 14 SITRAP

15 De geneeskundige hulpverlening was goed op gang. In het beleidscentrum op het stadhuis leidt burgemeester Ed van Thijn zijn staf. Aan de andere tafel zitten brandweercommandant Hugo Ernst en politiecommissaris Eric Nordholt. Pas bij daglicht de volgende dag was goed te zien hoe groot de schade was. 12 beschikbaar waren. Met de eerste autospuitbeman ningen en de opgetrommelde vrije officieren werden zoekploegen samengesteld, die systematisch de flats afzochten, maar geen slachtoffers meer konden vinden. Ondertussen werd ook op grote schaal geblust, waarbij de crashtrucks van Schiphol prachtig werk konden leveren. Open water genoeg, dus dat was geen probleem. De RVHV (Regionale Vrijwillige Hulpver le ningsorganisatie van de Regionale Brandweer Amsterdam) zorgde voor terreinverlichting en het Rode Kruis zette de vele opgekomen vrijwilligers in voor de lichtgewonden en later voor de ondersteurramp ning in de sporthal, waar een opvanglocatie werd ingericht. Ondertussen was het beleidscentrum in het stadhuis op stoom gekomen en daar probeerden burgemeester Van Thijn, brandweercommandant Ernst en politiecommissaris Nordholt een goed beeld van de ramp te krijgen. Berging Na de blussing werd alles in gereedheid gebracht voor de berging, die de volgende ochtend om zes uur begon en behoedzaam verliep, omdat het Rampen Identificatie Team en de onderzoekers van de Rijksluchtvaartdienst elk brokstukje wilden bestuderen, voordat het werd afgevoerd. Daardoor duurde de berging veel te lang naar de zin van het stadhuis dat aan de speculaties over honderden doden een einde wilde maken. De berging werd daarom versneld, maar dat ging ten koste van de nauwkeurigheid, waardoor weer vele vragen open bleven en talloze complottheorieën de kans kregen. De open eindjes van alle onderzoeken en theorieën hebben nog voor veel onrust gezorgd in de samenleving en ook binnen de brandweer geleid tot soms heftige discussies. Nu, twintig jaar later, is het stof wel een beetje neergedaald, maar het blijft een gedenkwaardige ramp voor de regio Amsterdam. SITRAP 15

16 Toeters en Bellen In de rubriek Toeters en Bellen staan twee medewerkers van Brandweer Amsterdam-Amstelland tegenover elkaar. Dit keer een monteur van de garage en een chauffeur. Door: Remco de Korte en Yannick Nahar Jordy Kool Jordy Kool is 32 jaar en werkt bij het facilitaire bedrijf van Brandweer Amsterdam-Amstelland. Jordy is sinds 2008 eerste monteur, medewerker garage op Pier Afrika (locatie van de garage). Hoe ben je bij de brandweer gekomen? Voordat ik bij de brandweer kwam werken was ik monteur bij het GVB in Amsterdam Noord. Via Henk Rellum, die eerder de overstap maakte van het GVB naar de brandweer, kwam ik in contact met John de Jong, coördinator garage. Aanvankelijk was er een vacaturestop maar gelukkig kwam er snel een plek vrij. verricht, draaien we ook piketdiensten. Dit werk varieert van wegenwachtklusjes tot een defecte acculader of een compressor op de kazerne. Het mooie aan mijn werk is dat je indirect een bijdrage levert aan de veiligheid van de burgers. Het is fijn dat door ons werk de uitrukdienst goed werk kan verrichten. Ze gaan veilig op pad door goed materieel. Hoe ziet jouw dag er uit? Een werkdag kan soms eentonig zijn maar is meestal heel divers. Deze variatie spreekt mij heel erg aan en maakt mijn baan leuk. De ene dag ben je een autoladder aan het keuren en voer je een onderhoudsbeurt uit. De volgende dag voer je onderhoud/ keuren uit aan het Holmatrogereedschap (reddingsgereedschap) van een autospuit of HV (hulpverleningsvoertuig). Ook gaan we regelmatig naar de kazernes toe om storingen en reparaties op locatie uit te voeren. Er gaat relatief veel stuk. De meeste voertuigen rijden weinig maar als ze gebruikt worden is het wel heel intensief. Wat veel werk oplevert zijn storingen aan de autoladders maar ook schade die gereden wordt. Ook hebben we het keuren van de inventaris onder onze hoede. Naast het dagelijkse werk dat ons team van zes man Hoe is jouw ervaring met chauffeurs? De samenwerking met chauffeurs gaat doorgaans uitstekend. Chauffeurs zijn vaak erg betrokken bij hun materieel. Als ze merken dat er iets mis is dan zoeken ze vaak even contact om te overleggen wat het zou kunnen zijn. Er zijn veel jongens die technische kennis hebben en een vermoeden hebben wat het probleem is. Dit is erg fijn en maakt de samenwerking eenvoudiger. Ook is er altijd bereidheid tot helpen, wat bij sommige klussen heel prettig is. Wat vind je van Peter? Peter is een fijne collega die zijn vak verstaat. Hij is erg behulpzaam, denkt graag mee en helpt waar nodig een handje. We komen elkaar regelmatig tegen in de garage of op kazerne Teunis en maken dan een praatje. 16 SITRAP

17 Peter Westerbeek Peter Westerbeek is 40 jaar. Hij werkt sinds januari 2000 als hoofdbrandwacht plus, chauffeur en kazerne-instructeur. Hoe ben je bij de brandweer gekomen? Als klein kind kwam ik al in aanraking met de brandweer. Mijn vader en broer hebben namelijk bij de brandweer gezeten. Toch heb ik eerst nog vijf jaar bij de marine gewerkt voordat ik uiteindelijk bij de brandweer terecht kwam. Ik reageerde op een advertentie in de krant en zodoende ben ik in 2000 begonnen als stagiair op kazerne Bernard. Via een jaar op kazerne Teunis en een jaar op kazerne Zebra kwam ik terug op Teunis waar ik nu al negen jaar zit. In het begin was het erg druk op Teunis. We zaten nog op het Jan van Schaffelaarplantsoen en kazerne Osdorp was er nog niet. Het was een mooie leerzame periode als jonge brandwacht. Al ruim 12,5 jaar ga ik, door het afwisselende karakter van het werk, elke dag met veel plezier naar de kazerne. Je weet niet wat de dag gaat brengen. De ene dag ben je chauffeur op de autospuit, de andere dag chef HV (hulpverlening) of chauffeur HV. Je kan een dag hebben met veel incidenten maar ook een rustige 24 uur. Ook het contact dat ik met de jongens vind ik erg belangrijk en levert mij veel plezier op. Ik zie mezelf dan ook niet snel weggaan bij de brandweer. Wat is je link met Jordy? Als er een probleem is met de auto of met de inventaris dan bel je even met de garage en doorgaans kunnen we snel terecht. Ook heeft het HV-voertuig veel materiaal van Holmatro aan boord en zoeken we bij kleine probleempjes contact met de garage en in dit geval Jordy. Hij is de expert en heeft niet voor niets de bijnaam Jordy Koolmatro gekregen. Wat vind je van Jordy? Jordy is een rustige, sympathieke collega die passie heeft voor zijn vak. Hij heeft snel een adequate oplossing voor een klein of groot probleem. In mijn ogen is Jordy een erg goede monteur. Ik weet nog goed dat we midden in de nacht vlak bij de Pier een kleine brand hadden. Toen ik na het incident de autospuit wilde starten lukte dat niet en schoot Jordy ons als piketmonteur te hulp. Hij constateerde dat de autospuit niet meer te maken viel en achter moest blijven bij de Pier. We gingen dus buiten dienst maar Jordy bracht ons wel met z n busje terug naar de kazerne. SITRAP 17

18 Local heroes als ambassadeurs voor brandveiligheid Toolbox voor communicatie landelijk beschikbaar Het Netwerk COBRA heeft een website gelanceerd met tools en communicatieproducten die de regionale brandweerkorpsen kunnen ondersteunen bij hun communicatie. De tools kunnen bijdragen aan een uniformere uitstraling van de brandweer en effectievere communicatie met de samenleving. De brandweerregio s Gooi & Vechtstreek en Amsterdam-Amstelland namen het voortouw bij het ontwikkelen en uittesten van communicatieproducten in de praktijk. De digitale tool is nu beschikbaar voor alle korpsen. Door: Rob Jastrzebski werkers van de organisatie als voor haar klanten: burgers, bedrijven en ketenpartners in veiligheid. Wat kunnen zij van de nieuwe brandweer verwachten? Qua communicatie, zowel intern als extern, ligt er voor de brandweerbranche dus een uitdaging. Een van de speerpunten in de visie is De NVBR-visie De brandweer over morgen was voor COBRA het vertrekpunt voor het ontwikkelen van een strategisch communicatieplan. De brandweer groeit de komende jaren naar een nieuw organisatiemodel en dat heeft gevolgen voor zowel de medehet actiever betrekken van burgers, bedrijven en maatschappelijke instanties bij het bevorderen van de brandveiligheid. Maar hoe doen we dat? En wat is er eigenlijk al beschikbaar aan campagnes en andere communicatieproducten? Na die eerste inventarisatie van bestaande middelen en producten 18 SITRAP

19 bekeek COBRA wie de doelgroepen van de brandweer zijn, welke informatiebehoefte zij hebben en op welke manier in die specifieke behoefte kan worden voorzien. Wiel opnieuw uitvinden Uit de inventarisatie bleek dat er verspreid over het land al veel communicatieproducten zijn ontwikkeld, vertelt John van der Zwan, regionaal commandant van Brandweer Gooi & Vechtstreek en voorzitter van COBRA. Na het verschijnen van de visie De brandweer over morgen zijn veel regio s bijvoorbeeld al aan de slag gegaan met brandveiligheidcampagnes. Een hardnekkig knelpunt is echter dat we als brandweer wel proberen om zoveel mogelijk landelijk te organiseren, maar dat het in de praktijk nog steeds moeilijk blijkt om informatie en ervaringen te delen. Daarin kunnen we nog veel verbeteren, want nu wordt op meerdere plaatsen het wiel opnieuw uitgevonden. Zonde van de tijd en de energie. Daarom willen we via de website zoveel mogelijk kennis en praktische tools delen met het land, zodat de energie die in een campagne is gestoken breder wordt benut. En het komt de uniforme uitstraling van de brandweer ook ten goede. Landelijk model, regionale toon De kracht van de digitale toolbox voor communicatie is dat regio s gebruik kunnen maken van reeds ontwikkelde modellen en formats, die zij vervolgens regionaal kunnen invullen en kunnen afstemmen op hun doelgroepen. Gooi & Vechtstreek en Amsterdam-Amstelland hebben deze aanpak al vertaald in een regionale campagne Samen Brandveilig en Amsterdam-Amstel- Een nieuwe bouwsteen in het tweede uitgaansgebied van de stad. John van der Zwan land ontwikkelde daarnaast nog waarop we in de campagne Samen een wervingsactie voor vrijwillige Brandveilig met gerichte tips en brandweerlieden. Beide campagnes adviezen focussen. zijn via de website inmiddels beschikbaar voor het land. Local heroes Een goede doelgroepanalyse en De campagnes en middelen die via daarop afgestemde campagnes zijn de website beschikbaar zijn kunnen de sleutels tot succes, vervolgt de regio s helpen om hun campagnes John van der Zwan. Kijk eerst te structureren en bieden ook houvast welke brandveiligheidsproblemen bij het verpakken van de de inwoners van je regio bezig boodschap. Van der Zwan: De rode houden. Dat beeld is overal anders. draad is: weet met wie je praat en Uiteraard vormen kwetsbare hoe je bij een bepaalde doelgroep groepen, zoals verminderd zelfredzamen, je boodschap zo goed mogelijk kan een belangrijke doel- overbrengen. Gebruik bijvoorbeeld groep. Maar uit een analyse in local heroes, sterke karakters die de onze eigen regio bleek bijvoorbeeld mensen kennen en die een voorbeeldfunctie dat er grote onrust was onder vervullen. Zoals een bewoners van luxe villawijken door bekende lokale sporter, een rapper een langdurige reeks grote branden of een buurtregisseur. Zij kunnen in woningen met rieten daken. Dat zo onze ambassadeurs voor brandveiligheid is dan ook één van de groepen worden. SITRAP 19

20 L e z e r s a a n b i e d i n g Brand! in het Stadsarchief Bekijk in de filmzaal filmpjes van historische branden, zie met eigen ogen hoe brandschade weggetoverd wordt, ontdek wat het vuur is van de oprichters van Red Light Radio en beleef de publieksprimeur van onze eigen mobiele brandweerquiz. Dansen kan vanaf 23:00 uur op de opzwepende klanken van Aiscreem en The Pioneers. En er staat nog veel meer op het programma. Op zaterdag 3 november staat de museum nacht in het monumentale pand aan de Vijzelstraat 32 geheel in het teken van vuur. De fototentoonstelling Brand! met haar verrassende en indrukwekkende stillevens van de gevolgen van brand en intrigerende beelden van ontwakende brandweermannen vormen het decor van een vurige avond. Win een passe-partout voor de Vurige Museumnacht Stuur voor 20 november 2012 een mail met uw naam en adres naar sitrap@brandweeraa.nl. Na een loting verzenden wij de passe-partout naar drie winnaars! De Museumnacht is op zaterdag 3 november en begint om tot 2.00 uur. Er doen 50 musea mee. Het passe-partout biedt de bezoeker ook gratis GVB vervoer in de stad, korting op afterparty s in negen clubs en een gratis herhaalbezoek in een van de deelnemende musea (m.u.v. Artis). Kijk voor meer informatie op: 20 SITRAP