Complexnummer:

Transcriptie

1 Complexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort T F E info@cultureelerfgoed.nl Complexnaam Oud Amelisweerd Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen , , , , , , , , , , , , Woonplaats Gemeente Provincie Utrecht Hoofdadres van hoofdobject Koningslaan 9, 3981 HD Complexomschrijving Omschrijving van het complex In structuur en deels in detail gaaf bewaarde HISTORISCHE BUITENPLAATS OUD AMELISWEERD met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), KOETSHUIS (3), IJSKELDER (4), BRUG (5), BOERDERIJ "DE ZONNEWIJZER" (6A) met ZOMERHUIS (6B), RIETGEDEKTE KAPBERG (6C) en SCHUUR (6D), BOERDERIJ "DE KNAPSCHINKEL" (7A (woongedeelte en 7C (stalgedeelte) met VEESTAL (7B), HEK-/SCHAMPPALEN (8). De historische buitenplaats Oud Amelisweerd ligt ten zuidoosten van Utrecht in een bocht van de Kromme Rijn. Het goed wordt aan de oost- en westzijde begrensd door respectievelijk de buitenplaatsen Rhijnauwen en Nieuw Amelisweerd. De aaneengeschakelde, rijk beboste buitenplaatsen liggen temidden van landerijen en boomgaarden. Ze vertegenwoordigen aan de rand van een groot stedelijk gebied (Utrecht) belangrijke landschappelijke, cultuurhistorische en recreatieve waarden. Voor zover bekend gaat de geschiedenis van Amelisweerd terug tot kort voor In die tijd zou een zekere ridder Amelis ter plaatse een waard in leen hebben gekregen van het kapittel van Oud-Munster in Utrecht. In de 14de eeuw werd Amelisweerd gesplitst in wat later Oud en Nieuw Amelisweerd genoemd zou worden. Oud Amelisweerd Pagina: 1 / 28

2 werd in 1537 erkend als ridderhofstad, uit deze periode zijn geen afbeeldingen van het huis overgeleverd. Een tekening uit de eerste helft van de 18de eeuw toont een zeer bescheiden huis aan het water waar enkele eenvoudige bijgebouwen omheen gegroepeerd zijn. In die tijd wordt het huis aangeduid als boerenhofstede. Omstreeks 1770 heeft de buitenplaats onder de toenmalige eigenaar Gerard Godard baron Taets van Amerongen zijn huidige aanzien gekregen. Achtereenvolgens werden het trapeziumvormige bos met de noordelijke toegangsannex zichtlaan aagelegd, werd het huis ingrijpend verbouwd en vergroot en werd ten zuiden van het huis de Kromme Rijn overbrugd waarna ook daar een formele toegangslaan werd aangelegd. Het Engelse Werk ten westen van het huis dateert ook uit de tijd van Taets van Amerongen, maar is vermoedelijk van wat latere datum. Van 1808 tot 1810 was Oud Amelisweerd evenals het aangrenzende Nieuw Amelisweerd in bezit van Lodewijk Napoleon. De verkoopaankondiging uit 1810 geeft een gedetailleerd beeld van de buitenplaats op dat moment. Naast een uitgebreide beschrijving van het interieur met behangen kamers, marmeren mantels en vaste spiegels, wordt gesproken over een tuinmanswoning, washuis en mangelkamer, koetshuis en koetsierskamer, stal voor 14 paarden en hooi- en turfzolders. Er was een grote moestuin met perziken en druivenkassen, ananas en bloembakken, twee "kribben tot de broeijerije" en schuttingen met vele exquise vruchtbomen. Achter de tuin was een grote bergplaats, een timmerloods, een brandspuithuisje, een ijskelder, een menagerie en een volière. Verder waren er "schone plantagien, Engelsche partijen, Vischrijke waters en kommen en twee Appelboomgaarden". Tot de buitenplaats behoorden ook de boerderijen de Zonnewijzer en de Knapschinkel. Beide Amelisweerden werden in 1810 gekocht door de staatsraad J.P. Wickevoort Crommelin, die beide goederen een jaar later door verkocht aan Paulus Willem Bosch van Drakestein. P. W. Bosch van Drakestein had voor elk van zijn drie zoons een riddermatig landgoed bestemd. Na zijn dood in 1834 ging Oud Amelisweerd over op zijn jongste zoon, Hendrik Willem. Het is tot halverwege de 20ste eeuw in de familie gebleven. Behalve een verandering van het terrein binnen de gracht in landschappelijke stijl, heeft de familie weinig veranderingen doorgevoerd. In 1951 werd Oud-Amelisweerd met de hofsteden De Wittenberg en De Zonnewijzer verkocht aan de gemeente Utrecht, deze heeft het park opengesteld voor het publiek. Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Ten noorden wordt de buitenplaats begrensd door de Vossegatsedijk, ten oosten door de buitenplaats Rhijnauwen, ten zuiden door de Koningslaan en ten westen door de buitenplaats Nieuw Amelisweerd. Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS OUD AMELISWEERD is van algemeen cultuur-, architectuur-, en tuinhistorisch belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de ontwikkelingsgeschiedenis; - vanwege het gaaf bewaarde hoofdgebouw uit circa 1770, dat een representatief voorbeeld vormt van een adellijk buitenverblijf uit de tweede helft van de 18de eeuw; - vanwege de gaaf bewaard gebleven plattegrond, indeling en afwerking van het interieur van het hoofdgebouw, daterend uit de bouwtijd (circa 1770); - vanwege het gaaf bewaarde park in vroege landschapsstijl dat kort voor de bouw van het hoofdgebouw (circa Pagina: 2 / 28

3 1770) werd aangelegd en sinsdien vrijwel ongewijzigd is gebleven; - vanwege de visueel-ruimtelijke samenhang van de complexonderdelen; - vanwege de markante ligging aan de Kromme Rijn; - vanwege de recreatieve waarde. Pagina: 3 / 28

4 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Monumentnaam** Oud Amelisweerd Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 271 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving HOOFDGEBOUW (Oud-Amelisweerd). Op Oud Amelisweerd moet in ieder geval sinds 1537 een omgracht versterkt huis hebben gestaan. In dat jaar werden huis en goed als ridderhofstad erkend. De voor een ridderhofstad vereiste gracht bestaat in iets gewijzigde vorm nog steeds. Het tegenwoordige Oud Amelisweerd werd omstreeks 1770 gebouwd binnen de bestaande gracht op de fundamenten van een ander, eenvoudiger huis, waarvan een deel van het muurwerk werd opgenomen in het huidige pand. Het rood bakstenen gebouw op U-vormige grondslag bestaat uit twee bouwlagen en een kapverdieping onder een met gesmoorde Hollandse pannen gedekt omlopend afgeplat schilddak met vier schoorstenen op de nokeinden. Zowel de gevel aan de rivierzijde als de naar het park gewende gevel hebben een representatief, doch sober, aanzien. Beide gevels tellen zeven traveeën en zijn voorzien van een centrale ingangspartij. Aan de parkzijde leidt een ronde oprit naar de voordeur, die zich bevindt in een drie traveeën brede, terugliggende middenpartij. De ingang is bereikbaar via een hardstenen stoep van twee treden met een gebogen gietijzeren leuning aan weerszijden en bestaat uit een enkele toegangsdeur met empireruiten en een halfrond bovenlicht, gevat in een gebosseerde pilasterstelling. Ter weerszijden van de deur en in de uitspringende zijpartijen, bevinden zich op de begane grond en de verdieping empirevensters. Op het dak drie kapellen met meerruits vensters en wangen. De gevel aan de rivierzijde heeft dezelfde vensters, voorzien van persiennes. De ingangspartij aan deze zijde bestaat uit een centrale toegangsdeur met empireruiten en een eenvoudig bovenlicht, Pagina: 4 / 28

5 de deur is bereikbaar via een hardstenen stoep van drie treden. Ter weerszijden van de deur eveneens persiennes. Op het dak drie kapellen met meerruits vensters en wangen. De plattegrond en indeling zijn sinds de bouwtijd (circa 1770) nauwelijks meer gewijzigd. Aan de rivierzijde (zuid) van het huis een viertal vertrekken in enfilade. De vertrekken op de begane grond hebben alle nog een gaaf bewaarde historische afwerking met lambrizeringen, paneeldeuren, binnenluiken, gestucte of beschilderde plafonds, wandbespanningen en schoorsteenmantels en -boezems. De wandbespanningen zijn van verschillende oorsprong en thematiek, ze dateren vermoedelijk uit de tweede helft van de 18de eeuw. Er zijn twee vertrekken met Chinese papieren behangsels. Het ene vertrek is voorzien van behang met florale motieven (takken met bladeren en bloesems) en vogels. Op het behang van het andere vertrek worden tegen de achtergrond van een bergachtig landschap met enkele dorpen verschillende voorstellingen afgebeeld die met name de Chinese jacht tot onderwerp hebben. Voorts een vertrek met een bespanning waarop landschappelijke voorstellingen zijn weergegeven. Dit vertrek heeft allegorische grisailles met putti boven de deuren en een beschilderd plafond uit de 19de eeuw. Tot slot een kleine kamer waar op de behangsels landschappelijke stillevens zijn afgebeeld van bomen, bloemen en vogels (kip, kalkoen, pauw, etc.), in deze kamer eveneens een allegorische grisaille met putti boven de deur. De behangsels van beide laatstgenoemde vertrekken zijn in de jaren '90 van de 20ste eeuw gerestaureerd. De Chinese behangsels hebben een consoliderende behandeling gekregen. In de gebruiks- en verkeersruimtes naast de marmeren vloer en plinten en de binnenluiken (voor zover van toepassing) nog diverse historische details uit de 18de en de 19de eeuw. In de keuken onder meer een stookplaats met oven, aanrecht met kastjes, betegeling van witjes (deels authenthiek). In de bijkeuken een 18de-eeuwse pomp. In het besterfkamertje een 18de-eeuwse inrichting met werkblad, kastjes en planken. Het trappenhuis is in het westelijk deel van het huis gesitueerd, hier een trap met gesneden balusters en leuning in Lodewijk XVI-stijl (beginbalusters Lodewijk XV). Op de verdieping onder meer eenzelfde enfilade van vertrekken als beneden, waarin diverse schoorsteenmantels uit de bouwtijd. In de kelder kruisgewelven en gemetselde 'troggen' voor de opslag van onder meer zout. In de buitenmuur van de bijkeuken een oven. Waardering Het HOOFDGEBOUW (Oud Amelisweerd) is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de ontwikkelingsgeschiedenis van ridderhofstad tot laat 18de- eeuws buiten; - als representatief en gaaf bewaard voorbeeld van een adellijk landhuis uit circa 1770, waarvan zowel interieur als exterieur, alsmede de plattegrond en indeling sinds de bouwtijd nauwelijks gewijzigd zijn; - vanwege de kenmerkende ligging binnen de parkaanleg; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats; - als beeldbepalend architectonisch element met bijzondere cultuurhistorische waarde aan de oever van de Kromme Rijn. Pagina: 5 / 28

6 Hoofdcategorie Subcategorie Functie Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats Landhuis Pagina: 6 / 28

7 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Monumentnaam** Oud Amelisweerd Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 215 BUNNIK C 211 BUNNIK C 271 BUNNIK C 57 BUNNIK D 139 BUNNIK D 87 BUNNIK C 267 BUNNIK C 269 BUNNIK C 217 BUNNIK C 224 BUNNIK D 107 BUNNIK D 134 BUNNIK C 308 BUNNIK C 210 BUNNIK D 110 BUNNIK C 214 BUNNIK C 54 BUNNIK C 310 BUNNIK C 213 Pagina: 7 / 28

8 Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK D 140 BUNNIK D 128 BUNNIK C 311 BUNNIK C 260 BUNNIK C 212 BUNNIK C 208 BUNNIK D 86 BUNNIK C 209 BUNNIK D 103 BUNNIK C 312 BUNNIK C 330 BUNNIK C 221 BUNNIK C 56 BUNNIK C 75 BUNNIK C 268 BUNNIK D 112 BUNNIK C 74 BUNNIK D 138 BUNNIK D 111 BUNNIK C 218 BUNNIK C 327 BUNNIK C 216 BUNNIK D 109 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG. De tuin- en parkaanleg in zijn huidige aanzien is in grote lijnen omstreeks 1770 tot stand gekomen in opdracht van de toenmalige eigenaar Gerard Godard baron Taets van Amerongen. Het is een evenwichtig park dat zowel formele als vroeg-landschappelijke elementen vertoont. Ten noorden van het huis omsluit een formele lanenstructuur een trapeziumvormig bos met vroeg-landschappelijke slingerpaadjes. Het bos wordt in tweeën gedeeld door een lange formele toegangs- annex zichtlaan in de as van het huis. In het verlengde van de noordelijke toegangslaan is ten zuiden van de Kromme Rijn een tweede met bomen beplante toegangslaan op het huis geprojecteerd. Deze zuidelijke laan komt niet voor het huis uit (ruimte-gebrek), maar loopt met een bocht via een brug over de rivier naar het voorplein aan de parkzijde. Deze a-symmetrische oplossing wordt gecamoufleerd door een halve maanvormige vijver in de as van het huis tussen de Kromme Rijn en het rechte tracee van de laan. Het vroeg-landschappelijke Engelse Werk ten westen van het huis wordt genoemd in de verkoopaankondiging van de buitenplaats uit 1810 en moet zodoende tussen 1770 en 1810 tot stand zijn gekomen, Pagina: 8 / 28

9 eveneens in opdracht van Taets van Amerongen. De aankondiging geeft een gedetailleerd beeld van de buitenplaats op dat moment. Er was een grote moestuin met perziken en druivenkassen, ananas en bloembakken, twee "kribben tot de broeijerije" (koude bakken?) en schuttingen met vele exquise vruchtbomen. Achter de tuin was een grote bergplaats, een timmerloods, een brandspuithuisje, een ijskelder, een menagerie en een volière. Verder waren er "schone plantagien, Engelsche partijen, Vischrijke waters en kommen en twee Appelboomgaarden". De ommuurde moestuin lag ten westen van het huis aan de rivier. Op kaarten van omstreeks 1900 zijn aan de rand van de moestuin twee kleine gebouwen afgebeeld, mogelijk de menagerie en volière. De beide kleine gebouwen zijn in de loop van de 20ste eeuw verdwenen, de moestuin is in gebruik bij een biologisch tuinbouwbedrijf. De appelboomgaarden waren gesitueerd tussen het Engelse werk en de Kromme Rijn en in een lange strook langs de oostgrens van de buitenplaats. In de noordoostelijke hoek van het terrein is nog een boomgaard aanwezig, ten westen van de moestuin is een nieuwe boomgaard aangeplant, de overige boomgaarden hebben in de loop van de 20ste eeuw plaats gemaakt voor bouw- en weiland. Het erf binnen de gracht werd in de loop van de 19de eeuw in opdracht van één van de nazaten van Paulus Willem Bosch van Drakestein omgevormd in landschappelijke stijl. Het trapeziumvormige bos, het Engelse werk en het formele en vroeg-landschappelijke lanenstelsel zijn sinds de aanleg in de late 18de eeuw nagenoeg gaaf bewaard gebleven. Waardering De HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de gracht rond het hoofdgebouw; - vanwege de formele lanenstructuur, waaronder de beide met bomen beplante toegangs- annex zichtlanen ten noorden en ten zuiden van het huis; - vanwege de ouderdom van de houtopstand, die deels teruggaat tot de tijd van de eerste landschappelijke aanleg (circa 1770); - als representatief en gaaf bewaard voorbeeld van een formeel park met vroeg-landschappelijke elementen uit het laatste kwart van de 18de eeuw; - vanwege de visueel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats; - vanwege de visueel-ruimtelijke samenhang met de buitenplaatsen Nieuw Amelisweerd en Rhijnauwen; - vanwege de beeldbepalende, landschappelijke, cultuurhistorische en recreatieve waarde van het landgoed, in het bijzonder voor de stad Utrecht. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Historische aanleg Pagina: 9 / 28

10 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 271 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving KOETSHUIS. Het bouwhuis ten oosten van het hoofdgebouw dateert in zijn huidige vorm van omstreeks In de achtergevel werden fragmenten van het muurwerk van een 16de-eeuwse voorganger opgenomen. Het relatief grote, rechthoekige bouwhuis werd opgetrokken uit rode baksteen en bestaat uit één bouwlaag en een kapverdieping onder een omlopend schilddak met zakgoot, dat gedekt wordt door gesmoorde Hollandse pannen. Het voormalig koetsgedeelte bevindt zich in het midden, het is aan de buitenkant herkenbaar aan een dubbele inrijdeur (voorzijde/west) en een tweetal gekoppelde dubbele inrijdeuren met meerruits bovenlicht (achterzijde/oost). Ten noorden van het koetsgedeelte de oorspronkelijke koetsierswoning. Deze is aan de voorpleinzijde toegankelijk via een eenvoudige toegangsdeur met bovenlicht. Rondom is de woning voorzien van grote schuifvensters, deels voorzien van empire- en deels van kleinere ruiten, met gepaneelde luiken aan weerszijden. Ten zuiden van het koetsgedeelte van oorsprong een aantal kleinere dienstwoningen. Aan de voorpleinzijde een toegangsdeur met meerruits bovenlicht en rechts een meerruits schuifvenster met gepaneelde luiken. In de zuidelijke eindgevel om en om tweemaal een toegangsdeur met meerruits bovenlicht en een hooggeplaatst vierkant meerruits venster. Aan de achterzijde (oost) een eenvoudige dubbele inrijdeur met smal meerruits bovenlicht. Waardering Het KOETSHUIS behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; Pagina: 10 / 28

11 - vanwege de kenmerkende ligging aan het voorplein; - vanwege het gaaf bewaarde exterieur; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. Koetshuis(L) Pagina: 11 / 28

12 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 271 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving Ten westen van het hoofdgebouw, ingebed in een opgeworpen heuvel, een gemetselde ronde IJSKELDER met de opening aan de bovenzijde. De ijskelder is bereikbaar via een zij-uitgang in de westgevel van het huis. De ijskelder wordt genoemd in de verkoopaankondiging uit 1810 en dateert zodoende vermoedelijk uit de bouwtijd van het huis, circa Waardering De IJSKELDER behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de zeldzaamheid; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen IJskelder Pagina: 12 / 28

13 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 271 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving De noordelijke toegangslaan in de as van het huis wordt over de voormalige slotgracht naar het voorplein geleid middels een eenvoudige BRUG met gemetselde bakstenen hoofden, houten brugdek en gietijzeren balustrade. De brug is vermoedelijk een 19de-eeuwse vervanger van een 18de-eeuws exemplaar. Waardering De BRUG behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de kenmerkende ligging in de as van het huis, over de voormalige slotgracht; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van buitenplaats. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Brug(L) Pagina: 13 / 28

14 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Monumentnaam** De Zonnewijzer Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 260 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Ten oosten van het hoofdgebouw van Oud Amelisweerd ligt aan de Kromme Rijn het markante boerderij-ensemble 'De Zonnewijzer', bestaande uit een boerderij, zomerhuis, rietgedekte kapberg en schuur. Omschrijving De DWARSHUISBOERDERIJ onder een rieten kap met afgewolfde uiteinden dateert uit het laatste kwart van de 18de eeuw. Het voorhuis is in de 20ste eeuw een aantal malen verbouwd, waarbij de gevelindeling drastisch gewijzigd werd. Thans bevinden zich in de voorgevel centraal twee grote empirevensters met luiken; links van deze vensters de opkamer met een hoger geplaatst, kleiner empirevenster en een keldervenster, beide met luiken; uiterst rechts een dubbele openslaande deur. In de rechter zijgevel centraal een dubbele openslaande deur met rechts een venster; ter hoogte van de kap eenzelfde deur met bovenlicht. Tegen de linker zijgevel werd in 1967 een erker gebouwd; ter hoogte van de kap een meerruits venster met halve luiken. Het bedrijfsgedeelte achter het voorhuis heeft sinds de bouwtijd geen ingrijpende veranderingen ondergaan. Links en rechts stalvensters en een enkele toegangsdeur. In de achtergevel centraal een dubbele inrijdeur geflankeerd door hoge stalramen en uiterst links en rechts een enkele toegangsdeur. In de top een dubbel hijsluik geflankeerd door ronde stalvensters. Uiterst rechts Pagina: 14 / 28

15 halverwege de gevel nog een stalvenster. Vensters en deuren zijn alle getoogd aan de bovenzijde. Waardering De DWARSHUISBOERDERIJ, deeluitmakend van een ensemble van boerderij, zomerhuis, rietgedekte kapberg en schuur behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de traditioneel-ambachtelijke vormgeving; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de markante ligging op de noordelijke oever van de Kromme Rijn; - vanwege de historische functioneel-ruimtelijke relatie met de buitenplaats. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Boerderij(M1) Pagina: 15 / 28

16 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Monumentnaam** De Knapschinkel Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 260 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Ten oosten van het hoofdgebouw van Oud Amelisweerd ligt aan de Kromme Rijn het markante boerderij-ensemble 'De Zonnewijzer', bestaande uit een boerderij, zomerhuis, rietgedekte kapberg en schuur. Omschrijving Links van de boerderij een ZOMERHUIS van iets latere datum dan de boerderij, doch van vòòr 1830 (top. kaart). Het rood bakstenen pand op rechthoekige grondslag wordt gedekt door een zadeldak met afgewolfde uiteinden. Ter hoogte van het woongedeelte aan de voorzijde is het dak voorzien van rode Hollandse pannen, daarachter gesmoorde pannen. De gevelindeling van het woongedeelte is na een ingrijpende verbouwing in 1966 gewijzigd. Oorspronkelijk was de ingang links met rechts twee meerruits schuifvensters, thans bevindt de ingang zich rechts met links drie meerruits schuifvensters en rechts één. Ter hoogte van de kap werden twee dubbele draaivensters geplaatst. Aan de linkerzijde is de gevel iets hoger opgetrokken en voorzien van twee meerruits vensters en een toegangsdeur, het dak maakt op deze plaats een flauwe knik. Aan de rechterzijde is de gevel ter hoogte van het woongedeelte dichtgemetseld. Het bedrijfsgedeelte is nagenoeg oorspronkelijk met links en rechts stalramen en deuren en aan de achterzijde een centrale dubbele inrijdeur geflankeerd door hooggeplaatste stalvensters, uiterst Pagina: 16 / 28

17 links en rechts een eenvoudige toegangsdeur en in de top een dubbel hooiluik. Vensters en deuren zijn alle getoogd aan de bovenzijde. Waardering Het ZOMERHUIS, deeluitmakend van een ensemble van boerderij, zomerhuis, rietgedekte kapberg en schuur behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de traditioneel-ambachtelijke vormgeving; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de markante ligging op de noordelijke oever van de Kromme Rijn; - vanwege de historische functioneel-ruimtelijke relatie met de buitenplaats. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Zomerhuis Pagina: 17 / 28

18 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 260 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Ten oosten van het hoofdgebouw van Oud Amelisweerd ligt aan de Kromme Rijn het markante boerderij-ensemble 'De Zonnewijzer', bestaande uit een boerderij, zomerhuis, rietgedekte kapberg en schuur. Omschrijving Achter de boerderij een zeshoekige KAPBERG, opgetrokken uit geteerde houten planken en gedekt door een rieten tentdak. De kapberg dateert uit de 19de eeuw. Waardering De KAPBERG, deeluitmakend van een ensemble van boerderij, zomerhuis, rietgedekte kapberg en schuur behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de traditioneel-ambachtelijke vormgeving; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de markante ligging op de noordelijke oever van de Kromme Rijn; Pagina: 18 / 28

19 - vanwege de historische functioneel-ruimtelijke relatie met de buitenplaats. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Kapberg Pagina: 19 / 28

20 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK C 260 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Ten oosten van het hoofdgebouw van Oud Amelisweerd ligt aan de Kromme Rijn het markante boerderij-ensemble 'De Zonnewijzer', bestaande uit een boerderij, zomerhuis, rietgedekte kapberg en schuur. Omschrijving Rechts van de boerderij een SCHUUR, samengesteld uit een rechthoekig, uit rode baksteen opgetrokken bouwvolume onder een zadeldak gedekt met gesmoorde Hollandse pannen en twee lagere bouwvolumes ter weerszijden, opgetrokken uit zwart geteerde houten planken, thans gedekt door golfplaat (de rechtervleugel is mogelijk 20ste eeuws). Het bakstenen middendeel is aan de rivierzijde voorzien van twee halfronde stalvensters; aan de andere zijde een dubbele inrijdeur. Waardering SCHUUR, deeluitmakend van een ensemble van boerderij, zomerhuis, rietgedekte kapberg en schuur behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de traditioneel-ambachtelijke vormgeving; Pagina: 20 / 28

21 - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de markante ligging op de noordelijke oever van de Kromme Rijn; - vanwege de historische functioneel-ruimtelijke relatie met de buitenplaats. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Schuur(M) Pagina: 21 / 28

22 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Monumentnaam** Knapschinkel Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK D 128 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Op de zuidelijke oever van de Kromme Rijn ten zuidwesten van Oud-Amelisweerd een markant gelegen boerderijensemble "De Knapschinkel" bestaande uit een (voormalige) dwarshuisboerderij (woongedeelte en bedrijfsgedeelte) en veestal. De dwarshuisboerderij werd omstreeks 1678 herbouwd op de plaats van een oudere boerderij die in 1672 door de Fransen was verwoest. Het woongedeelte, tegenwoordig bereikbaar via een nieuwe toerit vanaf de Koningslaan, die geen monumentwaarden vertegenwoordigt, is aan het einde van de 20ste eeuw geheel gerestaureerd, waarbij alle zesruits ramen en raamkozijnen zijn vervangen (voorheen empirevensters met luiken; nu zesruits vensters met valraam, dubbel glas en vastgeschroefde imitaatluiken), de kapconstructie geheel is vernieuwd en door sloop van een deel van het bedrijfsgedeelte een patio met berging is ontstaan achter het woongedeelte. Ook de indeling van voorgevel en dakschild dateert deels uit het eind van de jaren '90 van de 20ste eeuw (o.a. dubbele deuren op plaats van twee ramen). Omschrijving De WOONGEDEELTE van de voormalige DWARSHUISBOERDERIJ bestaat uit een wit gepleisterd dwarsgeplaatst voorhuis voorzien van een rietegdekt zadeldak met wolfeind (links) en tuitgevel (rechts). Het voorhuis bestaat uit Pagina: 22 / 28

23 één bouwlaag en een kapverdieping. In de voorgevel centraal een dubbele meerruits deur met bovenlicht; rechts van de deur twee zesruits vensters; links van de deur twee vierruits vensters met klepramen. Ter hoogte van de kap twee kapellen met meerruits venster en steekkap en diverse tuimelramen. Deze indeling van voorgevel en dakschild dateert uit de jaren '90 van de 20ste eeuw. In de linker zijgevel links een eenvoudige toegangsdeur met bovenlicht; rechts en ter hoogte van de verdieping een zes- respectievelijk vierruits venster. In de 19de eeuw werd het woonhuis ter linkerzijde uitgebreid met een bakhuis. Dit wit gepleisterde huis op rechthoekige grondslag bestaat uit één bouwlaag en een kapverdieping onder een met gesmoorde kruispannen gedekt zadeldak en is voorzien van zesruits vensters; aan de achterzijde van het bakhuis een halfsteens gemetselde uitbouw onder lessenaardak. Deels nieuwe achtergevel (deels oude binnenmuur van de dwarshuisboerderij) onder aankapping met gesmoorde muldenpannen, gelegen aan een patio (eind 20ste eeuw) tussen woongedeelte en bedrijfsgedeelte. De rechtergevel is een tuitgevel met twee zesruits en op de verdieping twee vierruits ramen. Nieuwe entreepartij rechts. In het interieur zijn verscheidene authentieke onderdelen bewaard, w.o. oude moerbalken, paneeldeur en twee kelders. Waardering De WOONGEDEELTE van de DWARSHUISBOERDERIJ, deeluitmakend van een ensemble van dwarshuisboerderij met veestal, behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de traditioneel-ambachtelijke vormgeving; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de historische functioneel-ruimtelijke relatie met het hoofdgebouw; - vanwege de fraaie ligging op de zuidelijke oever van de Kromme Rijn, tegen een achtergrond van hoog opgaand geboomte temidden van weilanden met boomgroepen. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Boerderij(M1) Pagina: 23 / 28

24 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan 7 A 3981 HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK D 140 BUNNIK D 139 BUNNIK D 138 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Op de zuidelijke oever van de Kromme Rijn ten zuidwesten van Oud-Amelisweerd een markant gelegen boerderijensemble "De Knapschinkel" bestaande uit een (voormalige) dwarshuisboerderij (woongedeelte en bedrijfsgedeelte) en veestal. De dwarshuisboerderij werd omstreeks 1678 herbouwd op de plaats van een oudere boerderij die in 1672 door de Fransen was verwoest. N.B. Het via een tussenlid met de veestal verbonden nieuwe woonhuis (1963) en twee geheel vrijstaande opstallen op het erf (schuur/garage) vallen buiten de werking van de Monumentenwet Het erf is voorzien van een manege, paddock en kuilplaat die geen monumentwaarden vertegenwoordigen. Omschrijving Ten zuiden van het bedrijfsgedeelte een bakstenen VEESTAL op rechthoekige plattegrond, bestaande uit één bouwlaag en een zolder onder een zadeldak gedekt met gesmoorde kruispannen. In de zijgevels diverse stalramen en -deuren. In de beide eindgevels centraal een getoogde, dubbele inrijdeur geflankeerd door stalvensters en - deuren; ter hoogte van de zolder centraal een hooiluik, geflankeerd door stalvensters; in de top eveneens een stalvenster. De veestal dateert uit Pagina: 24 / 28

25 Waardering De VEESTAL, deeluitmakend van een ensemble van dwarshuisboerderij met veestal, behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de traditioneel-ambachtelijke vormgeving; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de historische functioneel-ruimtelijke relatie met het hoofdgebouw; - vanwege de fraaie ligging op de zuidelijke oever van de Kromme Rijn, tegen een achtergrond van hoog opgaand geboomte temidden van weilanden met boomgroepen. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Veestal Pagina: 25 / 28

26 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK D 87 Rijksmonumentomschrijving** Omschrijving Het begin van de oprijlaan wordt aan de Koningslaan gemarkeerd door een stel hardstenen HEK- of SCHAMPPALEN op achthoekige plattegrond met halfronde afgeplatte top. In een terugliggende band is de naam van de buitenplaats uitgespaard. In zwart geschilderde letters is links OUD AME= en rechts LISWEERD te lezen. De palen dateren vermoedelijk uit de 19de eeuw. Waardering De HEK- of SCHAMPPALEN behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd zijn van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de kenmerkende ligging ter weerszijden van de oprijlaan; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van buitenplaats. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Voorwerpen op pleinen en dergelijke Erfscheiding(D) Toegangshek Pagina: 26 / 28

27 Monumentnummer*: Status: rijksmonument Inschrijving register*: 21 december 2007 Kadaster deel/nr: 53708/77 Complexnummer Complexnaam Oud Amelisweerd Woonplaats* Gemeente* Provincie* Utrecht Straat* Nr* Toev.* Postcode* Woonplaats* Situering Locatie Koningslaan 7 A 3981 HD Bij Kadastrale gemeente* Sectie* Kad. object* Appartement Grondperceel BUNNIK D 139 BUNNIK D 138 BUNNIK D 140 Rijksmonumentomschrijving** Inleiding Op de zuidelijke oever van de Kromme Rijn ten zuidwesten van Oud-Amelisweerd een markant gelegen boerderijensemble "De Knapschinkel" bestaande uit een (voormalige) dwarshuisboerderij (woongedeelte en bedrijfsgedeelte) en veestal. De dwarshuisboerderij werd omstreeks 1678 herbouwd op de plaats van een oudere boerderij die in 1672 door de Fransen was verwoest. Het bedrijfsgedeelte van de boerderij werd in 1856 vernieuwd. Het westelijke gedeelte van het bedrijfsgedeelte is aan het einde van de 20ste eeuw gesloopt waardoor een patio is ontstaan tussen woon- en bedrijfsgedeelte. N.B. Twee geheel vrijstaande opstallen op het erf (schuur/garage), een manege, een paddock en een kuilplaat vertegenwoordigen geen monumentwaarden. Omschrijving Het rood bakstenen BEDRIJFSGEDEELTE van de voormalige DWARSHUISBOERDERIJ staat haaks op het voorhuis en is voorzien van een rietgedekt zadeldak met wolfeind. Het bedrijfsgedeelte bestaat uit één bouwlaag en een zolder en is aan drie gevels voorzien van stalvensters; de westgevel dateert van het eind van de 20ste eeuw. Aan de oostgevel een getoogde dubbele inrijdeur geflankeerd door ronde stalvensters met roedenverdeling en uiterst links Pagina: 27 / 28

28 en rechts eenvoudige staldeuren; ter hoogte van de kap een hooiluik geflankeerd door twee ronde stalvensters met roedenverdeling. Ankerbalkgebinten. Waardering Het BEDRIJFSGEDEELTE van de DWARSHUISBOERDERIJ, deeluitmakend van een ensemble van dwarshuisboerderij met veestal, behorende tot de buitenplaats Oud Amelisweerd is van algemeen belang: - vanwege de ouderdom; - vanwege de traditioneel-ambachtelijke vormgeving; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de historische functioneel-ruimtelijke relatie met het hoofdgebouw; - vanwege de fraaie ligging op de zuidelijke oever van de Kromme Rijn, tegen een achtergrond van hoog opgaand geboomte temidden van weilanden met boomgroepen. Hoofdcategorie Subcategorie Functie Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) Boerderij(M1) Pagina: 28 / 28