Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Zitting Rijksbegroting voor het jaar Hoofdstuk V Departement van Buitenlandse Zaken Nr. 64 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 23 maart 1982 Hierbij moge ik u aanbieden het verslag van mijn officieel bezoek aan Indonesië van 6-15 februari jl. Zoals u bekend werd dit verslag door mij aan de vaste kamercommissie voor Ontwikkelingssamenwerking toegezegd. De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking, C. P. van Dijk 2 vel Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk V, nr. 64 1

2 Bezoek aan Indonesië van 6-15 februari 1982 Van 6-15 februari 1982 bracht ik in mijn hoedanigheid van voorzitter van de Intergouvernementele Groep inzake Indonesië (IGGI) en als Nederlandse Minister voor Ontwikkelingssamenwerking een officieel bezoek aan Indonesië. Tijdens dit bezoek werden gesprekken gevoerd met de President van de Republiek, coördinerende Ministers zoals Professor Widjojo Nitisastro, de coördinerend Minister voor Financiële, Economische en Industriële Zaken, alsmede met vakministers zoals Professor Mochtar Kusumaatmadja, Minister van Buitenlandse Zaken, Radius Prawiro, de Minister van Handel en Rusmin Nurjadin, de Minister van Verbindingen. Informele ontmoetingen vonden plaats met de lokale staf van de Wereldbank, IGGI-vertegenwoordigers, geestelijke leiders, journalisten en deskundigen. Verder werden bezoeken gebracht aan Zuid-Sumatera en Oost-Java. Het doel van mijn bezoek zoals geformuleerd in de gesprekken was: - met gastheer Professor Widjojo Nitisastro te komen tot overeenstenv ming over de opzet en agenda van de in juni 1982 in Amsterdam te houden 25ste vergadering van de IGGI; - inzicht te verkrijgen in de stand van zaken van het huidige bilaterale programma van samenwerking tussen Indonesië en Nederland op basis van de resultaten van de midterm review die voorafgaande aan mijn bezoek door een aantal beleidsmedewerkers in een gezamenlijke exercitie met Hr. Ms. ambassade te Jakarta was uitgevoerd; - op basis van dit inzicht aangeven van een richting waarin de samenwerking zich in de komende jaren zou moeten ontwikkelen. In alle gesprekken is benadrukt dat ondanks de economische problematiek in Nederland binnen het kabinet overeenstemming bestaat over het handhaven van de 1 VJ % NNI voor Ontwikkelingssamenwerking. - Over de data en de opzet van de 25ste IGGI werd volledige overeenstemming bereikt. De IGGI-conferentie zal worden gehouden op 8 en 9 juni 1982 te Amsterdam waarna de Indonesische delegatieleider Professor Widjojo nog één dag beschikbaar blijft voor overleg met een aantal Nederlandse bewindslieden, vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en het bankwezen. Met betrekking tot de aan de orde te stellen gespreksonderwerpen zal het energievraagstuk als agendapunt worden behandeld. Het Wereldbank-rapport zal hierbij als basisdocument dienen. Voorts zal het handelsvraagstuk als discussiepunt worden opgevoerd, in het bijzonder de toegang van Indonesische goederen tot de markten van geïndustrialiseerde landen en in samenhang hiermee de voorwaarden voor particuliere investeringen in Indonesië. Ook het onderwerp «human resource development» zal als discussiepunt worden behandeld. Het karakter van de IGGI als «pledging conference» blijft van onverminderd belang. Thans blijkt in tegenstelling tot de economische Wereldbank-projecties van begin 1981 dat de situatie die de Wereldbank in 1985 had voorzien, nl. een drastische verslechtering van de betalingsbalans, zich nu reeds aandient. Als voornaamste oorzaken kunnen worden genoemd: de verminderde olieopbrengsten en de teruglopende non-oil exportopbrengsten. Een gelijkblijvend ODA-niveau zal kunnen bijdragen aan het handhaven van het ontwikkelingsmomentum. Indien het verwachte tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans onvoldoende wordt gecompenseerd, zal een vertraging in de ontwikkeling onvermijdelijk zijn. Voorts werd overeengekomen dat en marge van de IGGI van Indonesische zijde uitgebreide informatie wordt gegeven aan donors en andere geïnteresseerden over belangrijke projecten en programma's. - Inzake het lopende programma van bilaterale samenwerking werd geconstateerd dat dit wordt gekenmerkt door een te grote verscheidenheid. Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk V, nr. 64 2

3 Een zekere mate van stroomlijning wordt mede gezien de omvang van de staf zowel op de ambassade te Jakarta als in Den Haag wenselijk geacht. Aan Prof. Widjojo is geïndiceerd dat Nederland de volgende uitgangspunten bij deze stroomlijning zou willen hanteren: i. de prioriteiten van het Indonesische O.S. beleid met een sterke nadruk op diè projecten en programma's die ten goede komen aan de doelgroepen; ii. gezien de omvang van de technische hulpcomponent, concentreren op diè sectoren waar Nederland wat te bieden heeft; iii. regio-concentratie: ter vergemakkelijking van het toezicht bij de uitvoering; iv. nadruk op sterke sectoren zoals: - irrigatie en landbouw - communicatie, zeetransport, havenaanleg - bruggenbouw - elektrificatie en watervoorziening platteland. Afgesproken werd dat in gezamenlijk overleg met de afdeling Ontwikkelingssamenwerking van de ambassade te Jakarta concept-voorstellen op basis van de genoemde uitgangspunten zullen worden uitgewerkt, op grond waarvan beslissingen zullen worden genomen. Uit de vele gevoerde gesprekken kan het volgende worden vermeld: - Tussen Nederlanden Indonesië blijkt een grote mate van overeenstemming te bestaan over mondiale vraagstukken als NRGN en Noord-Zuiddialoog. Gezien de positievan beide landen in een aantal internationale organisaties werd samenwerking opportuun geacht. Afgesproken werd dat indien daartoe aanleiding bestaat via informele contacten informatie zal worden uitgewisseld. - De noodzaak om aan Indonesische zijde een oplossing te vinden voor de onvermijdelijke spanning tussen economische groei en sociale verandering en de daaruit voortvloeiende nieuwe aspiraties van het volk enerzijds en mogelijkheid voor grotere politieke vrijheden anderzijds werd onder de aandacht gebracht van de Indonesische Regering. Daarbij bleek dat deze problematiek sterk onder de Indonesische autoriteiten leeft. In de gesprekken werd de indruk verkregen dat hoewel het accent in de komende jaren nog op stabiliteit en groei zal liggen, in de toekomst een meer op deze problematiek gerichte aanpak zal worden nagestreefd. - Naar aanleiding van de recente regeling inzake export-compenserende import werd van Indonesische zijde het volgende meegedeeld: De regeling waarbij is bepaald dat contracten voor leveranties van goederen en diensten slechts worden gegund aan buitenlandse bedrijven die de verplichting op zich nemen om voor een zelfde waarde aan lndonesische non-oil produkten te exporteren betreft een klein onderdeel van een breed pakket exportbevorderende maatregelen. Hoewel de doelstelling van de regeling duidelijk is zal de toepassing pragmatisch moeten geschieden. Het ligt niet in de bedoeling dat de exporteur van kapitaalgoederen naar Indonesië zelf de return-export voor zijn rekening zou moeten nemen maar dat hij zou dienen te bemiddelen in een exporttransactie. Het belang van de uitvoering van projecten staat voorop. - Ten aanzien van de samenwerking in de energiesector werd overeenstemming bereikt over de komst van een Nederlandse missie op hoog niveau in het najaar van Deze missie zal in overleg met de Indonesische autoriteiten een aanzet dienen te geven tot deze samenwerking. Met name is in de discussie aan de orde geweest de rurale energievoorziening en de betekenis daarvan voor de allerarmsten. Van Indonesische zijde werd het rurale energieprobleem en het belang voor de armsten ondersteund. - Ten aanzien van de resultaten van de missie van de Secretaris-Generaal van Verkeer en Waterstaat, ir. P. C. de Man, eind vorig jaar, is aan de Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk V, nr. 64 3

4 Indonesische regering meegedeeld dat de missie zeer nuttige informatie heeft verzameld. Echter ook hiervoor geldt dat het resultaat bezien moet worden bij de stroomlijning van het programma waarvoor beslissingen centraal in onderling overleg tussen de Indonesische autoriteiten en de Nederlandse Regering zullen worden genomen. In het kader van het bezoek aan de regio (Zuid-Sumatera en Oost-Java) werd het bilaterale met Nederlandse fondsen medegefinancierde project «Palembang Water Supply» bezocht alsmede een drietal transmigratieprojecten. Het programma voor Oost-Java vermeldde een aantal kleine voornamelijk met Indonesische fondsen gefinancierde activiteiten zoals handicraftcentra, gezondheidscentra en herbebossingsactiviteiten. Resumerend kan worden gesteld dat uit het grote aantal gesprekken zeer veel informatie werd verkregen. Opvallend was de sterke basis van wederzijds vertrouwen, hetgeen goede perspectieven lijkt te bieden voor toekomstige samenwerking. Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk V, nr. 64 4

5 Bijlage I Zondag 7 februari Maandag 8 februari Dinsdag 9 februari Woensdag 10 februari Donderdag 11 februari Vrijdag 12 februari Zaterdag 13 februari Programma bezoek van de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Drs. C. P. van Dijk aan Indonesië van 6-15 februari 1982 Voorbereiding programma bezoek en stand van zaken mid-term review met ambassade Jakarta en leden mid-term review. - informele ontmoeting met residentstaf Wereldbank - gesprek met Professor Widjojo Nitisastro, coördinerend Minister voor Economische, Financiële en Industriële Zaken in bijzijn van Dr. Rachmat Saleh, Gouverneur Bank Indonesia - gesprek met Professor Ali Wardhana, Minister van Financiën - gesprek met Dr. Ir. Poernomosidi Hajisarosa, Ministervan Publieke Werken - werklunch - gesprek met Generaal Rusmin Nurjadin, Minister van Verbindingen en Toerisme - gesprek met IGGI-vertegenwoordigers op werkniveau. - gesprek met Gouverneur Jakarta Tjokropranolo - gesprek met Harun Zain, Minister van Transmigratie en Werkgelegenheid - gesprek met Professor Dr. Soebroto, Ministervan Mijnen en Energie - gesprek met Dr. Soewardjono Surjaningrat, Minister van Gezondheid - ontmoeting met Rotterdamse alumni - bezoek aan Windtunnelproject in Research centrum Serpong. - gesprek met Dr. Daoed Joesoef, Minister van Onderwijs - gesprek met Dr. Soemarlin, Minister van Staat voor administratieve hervorming in bijzijn van de voorzitter van de Nationale Investeringsraad Soehartoyo - gesprek met Professor Dr. Mochtar Kusumaatmadja, Minister van Buitenlandse Zaken - gesprek met Bustanil Arifin, junior Minister van Coöperaties - lunch met Indonesisch-Nederlandse handelsassociatie - gesprek met Drs. Radius Prawiro, Ministervan Handel - gesprek met Professor Dr. B. J. Habibie, Minister van Research en Technologie - ontmoeting met deskundigen. Zuid-Sumatera: - gesprek met Gouverneur van Zuid-Sumatera en staf - bezoek aan transmigratieproject Batu Marta - bezoek aan Nuclues Estate Oliepalm project in Betung - bezoek aan Delta Upang Transmigratieproject. - bezoek aan het met Nederlandse steun uitgevoerde drinkwatervoorzieningsproject «Palembang Water Supply» - bezoek aan de kunstmestfabriek Pusri in Palembang. Oost-Java: - in district Sidoardjo bezoeken aan: small scale industries activiteiten (toelichting t.a.v. rurale elektriciteitsvoorziening) gezondheidscentrum tentoonstelling huisnijverheid en landbouwprojecten family planning kliniek coöperatieve kleinindustriële werkplaats - in district Pasuruan bezoek aan: «regreening» project - in district Malang bezoek aan: coöperatieve melkfabriek ontmoeting met deskundigen. Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk V, nr. 64 5

6 Zondag 14 februari Maandag 15 februari - ontmoeting met Indonesische opinieleiders waaronder topverslaggevers van de dagbladen Sinar Harapan en Kompas. - gesprek met Professor Ir. Soedarson, Minister van Landbouw - beleefdheidsbezoek aan de President van Indonesië, Soeharto - persconferentie voor Indonesische verslaggevers - gesprek met Generaal Panggabean, coördinerend Minister voor Politieke en Veiligheidszaken - gesprek met Dr. Soerono, coördinerend Minister voor Sociale Zaken - bespreking met Professor Widjojo Nitisastro - slotbespreking ter ambassade. Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk V, nr. 64 6

7 Bijlage II Samenstelling delegatie Minister Drs. C. P. van Dijk namens Directoraat-Generaal Internationale Samenwerking: Drs. F. H. Peters, Plaatsvervangend Directeur-Generaal Bilaterale Samenwerking Drs. M. Damme, Plaatsvervangend Directeur Bilaterale Directie Azië A. L. Brunings, Coördinator Landeneenheid Oost-Azië Mw. mr. H. R. Jansen, Medewerkster Landeneenheid Oost-Azië F. H. Bergman, Souschef Voorlichtingsdienst Ontwikkelingssamenwerking namens Hr. Ms. ambassade te Jakarta: Mr. L. H. H. B. van Gorkom, Ambassadeur Mr. J. H. R. D. van Roijen, Gevolmachtigd Minister Drs. W. A. Erath, Hoofd afdeling Ontwikkelingssamenwerking Ir. J. Groenendijk, Landbouwraad Mr. F. P. R. van Nouhuys, Handelsraad A. G. M. Verdegaal, Medewerker afdeling Ontwikkelingssamenwerking Tweede Kamer, zitting , hoofdstuk V, nr. 64 7