versie: mei Bewaring CONTACTPERSOON: TOON HUIJBREGTS

Transcriptie

1 8.4 Bewaring CONTACTPERSOON: TOON HUIJBREGTS Inleiding Tijdens de bewaring van suikerbieten treden suikerverliezen op, omdat de bieten ademen. Hierbij worden suiker en zuurstof omgezet in koolzuur, water en warmte. Beperking van de suikerverliezen kan door extra aandacht aan oogst en opslag te besteden. Hierna gaan we kort in op een aantal aspecten rond de bewaring van bieten: teelt- en oogstfactoren; veranderingen in de bieten tijdens bewaring; invloed van beschadiging en temperatuur op de ademhalingsverliezen; aanleggen van de bewaarhoop; afdekstrategie Teelt- en oogstfactoren Bietenras Tussen rassen zijn verschillen in bewaarverliezen aangetoond. De verschillen in bewaarbaarheid tussen de rassen op de Rassenlijst zijn echter niet bekend, zodat hier bij de rassenkeuze (nog) geen rekening kan worden gehouden Bemesting Optimale bemesting geeft de laagste bewaarverliezen. Wanneer in het gewas duidelijke gebrekverschijnselen zichtbaar zijn, kunnen hoge bewaarverliezen optreden Ziekten, aantasting Aantasting door rhizoctonia geeft hoge verliezen. De aangetaste bieten zoveel mogelijk verwijderen bij de aanleg van de hoop. Bevroren bieten kunnen niet worden bewaard Aantal planten per hectare Zware, grote bieten geven de laagste bewaarverliezen. Om opbrengstderving te voorkomen, moet echter worden gestreefd naar een optimaal plantbestand tussen en planten per hectare Rooidatum Een volgroeid gewas geeft de laagste bewaarverliezen. In verband met de kansen op vorst is het advies om voor half november de bieten te rooien. Op basis van de temperatuurgegevens over een groot aantal jaren in De Bilt (figuur 1) blijkt dat de kans dat op 10 november de temperatuur -3 C of lager is geweest, al ruim 30% is. Wordt een vorstperiode verwacht, rooi dan onmiddellijk. Als bieten in het veld bevroren zijn, wacht dan met rooien tot de vorst uit de bieten is getrokken. Gebeurt dit niet, verwijder dan de bevroren koppen door extra diep te koppen. IRS Betatip 23

2 Kans (%) 10-okt kans op -3 C of lager kans op -5 C of lager 24-okt 7-nov 21-nov 5-dec 19-dec Datum Figuur 1. Kans dat de temperatuur onder -3 C en -5 C is geweest in De Bilt. (Bron: KNMI.) Tarra Grondtarra tussen de bieten belemmert de ontluchting van de bieten en geeft daardoor extra bewaarverliezen. Hetzelfde geldt voor resten bietenblad en onkruid. Goed ontbladerde, licht gekopte bieten geven de laagste suikerverliezen. Dieper koppen dan algemeen wordt geadviseerd (direct onder de bladstelen; snijvlak van circa 3 cm in diameter), geeft opbrengstderving en verhoogt de ademhalingsverliezen tijdens bewaring Rooibeschadiging Beschadigingen aan de bieten, opgedaan tijdens het rooien, het transport of bij het maken van de bewaarhoop, geven hogere bewaarverliezen. Enerzijds omdat de ademhaling is verhoogd, anderzijds omdat suiker uit de wondvlakken lekt en de groei van bacteriën en schimmels bevordert. De effecten van beschadigingen in relatie tot de temperatuur staan weergegeven onder punt 8.4.4: Invloed van beschadiging en temperatuur op de ademhalingsverliezen Veranderingen in de bieten tijdens bewaring Het suikergehalte en het gewicht De ademhaling van de bieten veroorzaakt suikerverliezen tijdens bewaren. Bij de ademhaling wordt namelijk suiker en zuurstof omgezet in koolzuur, water en warmte. De verliezen worden uitgedrukt in de daling van het suikergehalte en ook in het verlies aan suiker per ton bieten per dag. Gemiddeld is het suikerverlies ongeveer 150 gram suiker per ton bieten per dag. Dit komt overeen met een daling van het suikergehalte van 0,1% per week. De eerste dagen na de oogst zijn de suikerverliezen duidelijk hoger en ook na 3 à 4 weken nemen de verliezen weer toe (figuur 2). Overigens is het verschil in suikergehalte bij directe levering en na opslag geen goede maat voor het suikerverlies. Als door de afgifte van vocht het gewicht afneemt (indrogen), zal het suikergehalte minder dalen. IRS Betatip 24

3 300 g suiker per ton bieten per dag dagen Figuur 2. Suikerverlies tijdens de bewaring van suikerbieten De winbaarheidsindex (WIN) De gehalten aan kalium en natrium, uitgedrukt in mmol per kg biet, veranderen tijdens bewaring niet of nauwelijks. Het aminostikstofgehalte kan wel iets veranderen. Deze verandering is vooraf echter niet voorspelbaar en kan zowel een toe- als afname zijn. Het effect hiervan op de WIN is over het algemeen klein. Aangezien het suikergehalte daalt, zal de WIN tijdens bewaring in principe afnemen. Gemiddeld zal dit meestal beperkt blijven tot één punt Het tarrapercentage De aanhangende grond kan tijdens bewaring droger of natter worden. Indien de grond opdroogt, zou deze tijdens het verladen gemakkelijker van de bieten kunnen vallen en op het bedrijf achterblijven. Het tarrapercentage kan daardoor 1 tot 2% lager zijn. Spruitvorming tijdens bewaring leidt niet tot een aantoonbare verhoging van het percentage tarra Invloed van beschadiging en temperatuur op de ademhalingsverliezen De belangrijkste oorzaken van hoge ademhalingsverliezen zijn beschadigde bieten en onvoldoende ventilatie in de hoop, waardoor de temperatuur oploopt. Hoe lager de temperatuur hoe lager de ademhalingsverliezen. De bieten mogen echter niet bevriezen. De beste bewaartemperatuur ligt dan ook rond de 5 C. Iedere tien graden temperatuurstijging betekent een verdubbeling van de suikerverliezen door ademhaling. Vooral bij bieten met veel beschadigingen, dus ook bij te diep koppen, kunnen hierdoor de suikerverliezen hoog oplopen (figuur 3). Probeer daarom de beschadigingen zoveel mogelijk te voorkomen. Om extra suikerverliezen door temperatuurverhoging te voorkomen, moet de warmte die door de ademhaling van de bieten ontstaat, via de natuurlijke ventilatie kunnen worden afgevoerd. Hiervoor is het van belang dat in de hoop zo weinig mogelijk grondtarra, bladresten en onkruiden aanwezig zijn. IRS Betatip 25

4 Suikerverlies (g/t/dag) veel beschadigd weinig beschadigd Temperatuur ( oc) Figuur 3. Verband tussen suikerverliezen en temperatuur in de hoop bij weinig en veel beschadigde bieten Aanleggen van de bewaarhoop Plaats van de hoop Elke bietenhoop moet zodanig liggen dat onder alle omstandigheden de bieten met gangbare machines kunnen worden afgevoerd. In de tekening is schematisch weergegeven waaraan de ligging van een bietenhoop moet voldoen. 2 m 6 m 5 m bietenhoop plaats Goed bereikbaar voor laadmachine Minimaal 1 meter van slootkant ondergrond Glad, liefst verhard Goede waterafvoer shovel/kraan Afstand tussen hoop en vrachtwagen niet te groot, maar voldoende ruim om te manoeuvreren Glad en vast met voldoende draagvermogen, liefst verhard vrachtwagen Goed bereikbaar Glad en vast met voldoende draagvermogen, liefst verhard wegdek Let op: bij het verladen van de bieten met een lader/reiniger (zogenaamde Muis) gelden speciale eisen met betrekking tot de ligging en afmetingen van de hoop. IRS Betatip 26

5 Indien de bieten bij het verladen niet worden gereinigd heeft ligging van de bietenhoop op een verharde ondergrond de voorkeur, omdat hierdoor het tarrapercentage enkele procenten lager kan uitvallen. Dit komt doordat bij het laden van de bieten geen ondergrond mee wordt genomen en er wél losse grond achterblijft. Op lichte grond kan men bieten op een vlakke vastgereden wend- of kopakker bewaren, mits daar onder natte omstandigheden geen wateroverlast ontstaat. Zorg voor een opgeruimde ligplaats, zodat met de bieten geen vreemd materiaal (steen, puin, hout, gereedschap, oud ijzer en dergelijke) wordt afgevoerd. De aanleg van dakvormige hopen geschiedt door recht achter elkaar of volgens een visgraatpatroon de bieten te storten. Afhankelijk van stortwijze en beschikbare ruimte kan de breedte aan de voet van de hoop variëren. De hoogte moet echter beperkt blijven tot circa twee meter. Storten tussen keerwanden is een andere mogelijkheid. Een min of meer permanente voorziening verkrijgt men door langs een verharde opslagplaats een keerwand van betonelementen of spoorbielzen aan te brengen. Maak deze wand minstens een meter hoog en stort tegen de buitenzijde grond om bevriezing door de wand heen te voorkomen. Zorg voor voldoende ruimte tussen de keerwanden om met kraan of shovel te kunnen manoeuvreren. Ook kan men een keerwand van grote stropakken langs een verharde opslagplaats aanbrengen. Let bij het storten van de hoop op de volgende punten: beschadig de bieten zo min mogelijk; rij voor het kippen niet met de kipper in de aangelegde hoop; kip de bieten tegen de hoop en niet rechtstreeks op de verharde ondergrond; verwijder na het kippen de voor de hoop liggende bieten, zodat ze niet door de volgende kipper worden platgereden; gebruik geen grijper om de bieten hoger op te stapelen. Dit beschadigt de bieten en vermindert de luchtruimte tussen de bieten, waardoor de ventilatie afneemt; gebruik een ladder om op en van de hoop te klimmen om vallen te vermijden; vlak de hoop af, zodat hij gemakkelijk is af te dekken. Bij de ligging van de hoop is het van belang dat de kraan de bieten in één werkgang kan laden. In de bijgevoegde figuren zijn enkele voorbeelden gegeven. Goed! Laden in één werkgang is mogelijk. (Bron: Agrarische dienst Suiker Unie.) IRS Betatip 27

6 Fout! De kraan kan niet in één werkgang laden. (Bron: Agrarische dienst Suiker Unie.) Goed! Er is voldoende ruimte voor kraan en vrachtwagen (Bron: Agrarische dienst Suiker Unie.) Afmetingen Storthoogten tot ongeveer twee meter zijn in de meeste gevallen zonder extra hulpmiddelen goed te maken. Kunstmatige verhoging geeft extra bietbeschadiging en minder ventilatie, waardoor de kans bestaat dat de temperatuur gaat oplopen en de suikerverliezen dus toenemen. Bij gebruik van afdekmateriaal met vaste afmetingen moet hiermee bij het aanleggen van de hoop rekening worden gehouden. Afvlakking van de hoop kort na het rooien heeft als voordeel dat het later niet onder koude omstandigheden behoeft te worden gedaan bij het afdekken van de hoop Ventilatie of ontluchting De meerkosten van mechanische ventilatie wegen vrijwel nooit op tegen de beperking van de bewaarverliezen. Zorgen voor voldoende ontluchtingsmogelijkheden is wel erg belangrijk. De hoop moet optimaal kunnen profiteren van lage temperaturen van de buitenlucht. Dit geldt tot er maatregelen tegen aantasting door vorst nodig zijn. Bij onafgedekte hopen met een storthoogte tot twee meter en weinig bietengrond, onkruid en bietenblad is de natuurlijke ventilatie over het algemeen voldoende. IRS Betatip 28

7 8.4.6 Afdekstrategie om bieten vorstvrij, koel en droog te bewaren Korte bewaarperiode (levering in november) Hierbij hoeven de bieten alleen bij vorst te worden beschermd. Mits de bieten niet kort voor of aan het begin van een vorstperiode zijn gerooid, kan een hoop bieten één nacht met -3 C aan de grond over het algemeen zonder noemenswaardige schade doorstaan. Bescherming tegen vorst gebeurt in de meeste gevallen met landbouwplastic. Voor een goede bescherming tegen vorst is winddicht vastleggen noodzakelijk. Hiervoor kan men bijvoorbeeld Treviraband verzwaard met zandzakken of oud, met water gevuld, fust gebruiken. Het plastic moet langs de grond worden vastgelegd met losse grond, zandzakken of iets dergelijks. De bescherming kan eventueel ook met andere materialen, zoals zeildoek. Belangrijk is dat het materiaal winddicht is. Bij temperaturen onder -6ºC is afdekking met één laag landbouwplastic onvoldoende en zijn aanvullende maatregelen nodig. Tabel 1 geeft informatie over de globale bescherming tegen vorst. Tabel 1. Globale bescherming bij afdekken. buitentemperatuur bescherming opmerking tot -1 C onafgedekt of vliesdoek vliesdoek, bijvoorbeeld Toptex 110 g/m 2-1 tot -6 C afdekken - bij wind is vliesdoek alleen onvoldoende - landbouwplastic, dikte minimaal 0,2 mm -6 tot -10 C tweede winddichte bij twee lagen plastic los van elkaar leggen afdeklaag onder -10 C extra isolatie tussen de lagen stro of noppenfolie is hiervoor bijzonder geschikt Op tijd het plastic (of ander winddicht materiaal) aanbrengen aan het begin van een vorstperiode voorkomt bevriezing en zorgt ervoor dat enige warmte in de hoop aanwezig blijft. Er treedt dan minder gauw vorstschade op bij kortdurende extremere kou. Als het gevaar van bevriezing van de bieten weer geweken is, moet men het afdekmateriaal van de hoop verwijderen. Deze methode van bewaring noemen we incidentele afdekking. Incidenteel afdekken dient te gebeuren zodra de weersomstandigheden hiertoe aanleiding geven. Hierbij kan men gebruik maken van informatie via radio, televisie en internet ( Een en ander staat jaarlijks uitgebreid in de Vorstwaarschuwingsdienst. In tabel 2 staan de codes met de bijbehorende weersituatie en het afdekadvies weergegeven. IRS Betatip 29

8 Tabel 2. Gehanteerde codes met de bijbehorende weersituatie en het afdekadvies van de Vorstwaarschuwingsdienst. Code Weersituatie Advies A b B C Geen vorst van betekenis en ook geen verwachting van een vorstperiode. Verwachting van een vorstperiode binnen 5 dagen waarbij de gemiddelde etmaaltemperatuur tenminste twee opeenvolgende dagen onder 0 C op 1,5 meter hoogte ligt. Gedurende minimaal 3 uur -11 C of lager op 1,5 meter hoogte en/of gedurende minimaal 3 uur aan de grond -3 C of lager. Bij 2 of meer dagen gedurende minimaal 3 uur -6 C of lager op 1,5 meter hoogte. Geen vorstbeschermende maatregelen. Bietenhopen moeten kunnen ventileren. Dus ook van volledig afgedekte hopen het afdekmateriaal geheel of gedeeltelijk verwijderen na een vorstperiode. Bietenhopen afdekken! Binnen enkele dagen wordt een vorstperiode verwacht. Om de warmte in de hoop te houden moeten de bieten nu al worden afgedekt. Bietenhopen afdekken! Bij de huidige weersituatie waarin vorst zal voorkomen moeten de hopen zo spoedig mogelijk afgedekt worden. Extra afdekmateriaal aanbrengen! Bij de heersende vorstsituatie moet op de afgedekte hoop extra isolatiemateriaal worden aangebracht (bijvoorbeeld stro of pallets of iets dergelijks en daarover een tweede laag plastic). Als voorbeeld is hieronder een screenshot weergegeven van de Vorstwaarschuwingsdienst op internet op 24 november IRS Betatip 30

9 Middenlange bewaarperiode (levering in december) - Incidenteel afdekken Voor een bewaarperiode tot circa één maand kan de strategie van incidenteel afdekken, zoals beschreven in paragraaf eveneens goed worden toegepast. - Permanent afdekken Een andere mogelijkheid is evenwel om de hoop ongeveer één week na het rooien te gaan afdekken en het afdekmateriaal pas te verwijderen bij het leveren van de bieten (permanente afdekking). Alleen bij (dreigende) vorst moet de hoop al eerder worden afgedekt. Bij permanente afdekking moeten wel goede ontluchtingsmogelijkheden zijn aangebracht. Dit omdat kort na het rooien de bieten extra ademen en dus relatief meer warmte produceren en omdat de temperaturen van de buitenlucht dan nog relatief hoog kunnen zijn (maxima van 10 o C of meer kunnen voorkomen). Het voordeel van deze methode is dat men nooit door een onverwachte vorstaanval wordt verrast. Er zijn diverse systemen mogelijk. In het verleden is bij het IRS onderzoek gedaan naar permanente afdekking van dakvormige hopen met verschillende materialen. Bij het onderzoek in de periode zijn de volgende systemen vergeleken: incidentele afdekking bij vorst met zwart landbouwplastic (PE-folie, 0,15 mm dik); permanente afdekking met zeildoek met een 3 meter brede strook fijnmazig kunststof gaas voor topontluchting (CSV COVAS-bietendoek); permanente afdekking met polypropyleen vliesdoek (TopTex); permanente afdekking met 4,9 meter breed TopTex voor de topontluchting aan de zijkanten voorzien van 2,5 meter brede stroken geplastificeerd kunststof doek (waar ook bigbags van worden gemaakt). In tabel 3 staan de eigenschappen van de afdekmaterialen en de voor- en nadelen van de geteste methoden samengevat. Tabel 3. Eigenschappen afdekmaterialen en voor- en nadelen van de geteste afdekmethoden. incidentele afdekking met plastic permanente afdekking met TopTex permanente afdekking met CSV COVASbietendoek permanente afdekking met zeil + TopTexstrook afmetingen variabel 4,9 50 m (te knippen)* m (vast) 9,8 20 m breedte m 4,9 m ventilatiestrook afdekken hoop geheel of banen banen van 4,9 m gehele overspanning gehele overspanning hergebruik circa tweemaal circa vijfmaal circa tienmaal circa achtmaal scheuren wel niet niet niet windgevoelig sterk weinig weinig weinig kosten per ton 0,30 0,30-0,40 0,30 0,40 bieten eisen hoop - - overspanning: max. circa 14 m overspanning: max. circa 9 m luchtventilatie niet veel matig weinig neerslagwerend afgedekt: volledig goed zeil: volledig gaas: weinig zijstroken: volledig polypropeen: goed vorstbescherming tot circa -6 C afgedekt: voldoende onvoldoende bij wind voldoende voldoende * TopTex is inmiddels ook te verkrijgen in diverse andere afmetingen. Een goed werkbare afmeting voor smalle dakvormige hopen is 9,8 25 meter. Voor bredere hopen kan men stroken van meter dwars over de hoop leggen. IRS Betatip 31

10 Onder winderige omstandigheden gaf TopTex alleen onvoldoende bescherming tegen vorst. Met winddichte zijstroken was de bescherming wel voldoende. Hierbij was aan de kopeinden, waar geen winddichte strook zit, wel plastic onder de TopTex aangebracht. Tussen de afdekmethoden waren geen significante verschillen in suikerverliezen aantoonbaar. Bij permanente afdekking drogen de bieten wel meer in, waardoor het suikergehalte minder afneemt. Dit geldt vooral voor de afdekking met TopTex, al dan niet in combinatie met winddichte zijstroken. In plaats van winddichte zijstroken kan ook gebruik worden gemaakt van een combinatie met keerwanden, bijvoorbeeld strobalen. Welke afdekmethode de beste resultaten geeft, is weliswaar afhankelijk van de weersomstandigheden, maar in het algemeen voldoen afdeksystemen die bestaan uit winddicht materiaal aan de zijkanten in combinatie met een enkele meters brede luchtdoorlatende strook over de top van de hoop. Afdekken met zwart landbouwplastic, waarbij de nok van de hoop voorzien is van een ontluchtingskanaal, is ook mogelijk. Bij vorst moet dit kanaal dan wel worden afgesloten. Ook bij permanente afdekking geldt dat voor temperaturen onder de -6 C extra isolatiemateriaal moet zijn aangebracht. Dit kan bijvoorbeeld al door bij het aanleggen van de hoop aan de voet een laag stro onder het afdekmateriaal aan te brengen. De extra isolatie kan men, indien nodig, ook later aanbrengen op dezelfde wijze als bij incidenteel afgedekte hopen. Permanente afdekking is over het algemeen iets duurder, rekening houdend met de aanvullende bescherming tegen vorst, die soms nodig is. Omgerekend per ton bieten is dit ongeveer 0,10. Het nadeel van de incidentele afdekking is echter dat men steeds op het juiste moment het afdekmateriaal moet aanbrengen en weer verwijderen. Bij permanente afdekkingen drogen de bieten meer in, waardoor het suikergehalte minder afneemt. Ook het tarrapercentage kan hierdoor iets dalen, omdat er meer ingedroogde grond van de bieten valt bij het verladen Langere bewaarperiode (levering in januari) Om bij een langere bewaarperiode de bewaarverliezen zo laag mogelijk te houden, moet ook de vorming van bewaarschimmels worden tegengegaan. Dit kan door de bieten droog te bewaren. Een goede methode is de bieten ongeveer één week na de oogst met vliesdoek af te dekken of bij (dreigende) vorst eerder. Belangrijk hierbij is dat de hoop dakvormig is, waarbij het regenwater gemakkelijk van het vliesdoek af kan lopen. Bij vorst moet over het vliesdoek heen aanvullend afgedekt worden met landbouwplastic of ander winddicht materiaal, bijvoorbeeld CSV COVASbietendoek, zoals beschreven bij en Het aanbrengen over het vliesdoek van materiaal met topontluchting, zoals CSV COVAS-bietendoek, heeft het voordeel dat het na een vorstperiode niet behoeft te worden verwijderd. Bij onvoldoende ventilatie is dit wel noodzakelijk, zoals beschreven in paragraaf Andere mogelijkheden zijn: aan de zijkanten aanbrengen van noppenfolie onder het plastic of afrolbaar zeil op het plastic. Voor alle afdekmethoden geldt dat de bieten vorstvrij, koel en droog moeten worden bewaard. Tabel 4 geeft globaal een overzicht van de mogelijkheden. Enkele voorbeelden staan op bijgevoegde foto. IRS Betatip 32

11 Tabel 4. Diverse (combinaties) van afdekmaterialen en de bijbehorende eigenschappen. afdekmateriaal ventilatie vorstbescherming neerslagwerend afmetingen opmerkingen onafgedekt alleen bij temperaturen boven 0 C landbouwplastic divers alleen bij vorst; dikte minimaal 0,20 mm vliesdoek - + 0/+ 1 divers bijvoorbeeld Toptex 110 g m 2 ; opbrengen 1-2 weken na aanleg CSV COVASbietendoek vliesdoek + CSV COVASbietendoek vliesdoek + noppenfolie vliesdoek + oprolbaar zeil x25m top 3 m breed gaas voor ventilatie; opbrengen voor de vorst x25m vliesdoek 1-2 weken na aanleg + bietendoek voor eerste vorst periode + 0 0/+ 1 divers noppenfolie aan de zijkanten onder het vliesdoek + + 0/+ 1 divers oprolbaar zeil op vliesdoek; afrollen voor de vorst ++ = zeer goed; + = goed; 0 = matig; - = slecht; -- = zeer slecht 1 goed bij dakvormige hoop Diverse afdekmaterialen. Van links naar rechts: CSV COVAS-bietendoek, stro, landbouwplastic en vliesdoek. Belangrijk is om de temperatuur van de hoop goed in de gaten te houden. Om te kijken of na afdekking de temperatuur in de hoop niet te hoog oploopt kan het beste boven in de hoop gemeten worden (zie foto). Als de temperatuur in de hoop oploopt tot boven 8 C moet worden geventileerd. De laagste suikerverliezen treden op bij een bewaartemperatuur van enkele graden boven nul. IRS Betatip 33

12 Meer informatie is te vinden in de bewaarbrochure: h ttp:// Aandachtspunten bij bietenopslag Op tijd rooien onder zo goed mogelijke omstandigheden. Geen zieke of bevroren bieten in de hoop. Zorg voor zo weinig mogelijk grondtarra, onkruid en bietenblad. Beperk breuk en beschadiging van de bieten. Goed kopwerk: bladresten moeten zoveel mogelijk verwijderd zijn. Zorg dat de stortplaats onder alle omstandigheden goed bereikbaar is voor vrachtauto's en laadapparatuur. Leg de hoop aan op een vlakke, bij voorkeur verharde, ondergrond. Zorg voor een goede waterafvoer op de stortplaats. Vorm de hoop zodanig dat het afdekmateriaal snel en effectief kan worden aangebracht en vastgelegd. Beperk de hoogte van de hoop tot ongeveer twee meter voor voldoende ventilatie en om extra bietbeschadiging te voorkomen. Bescherm de bieten tijdig tegen vorst. Voorkom oplopen van de temperatuur in de hoop door te zorgen voor voldoende ventilatie bij buitentemperaturen boven het vriespunt. Houd te allen tijde de temperatuur van de hoop in de gaten en pas zo nodig de afdekking aan, zodat de bieten vorstvrij, koel en droog blijven. IRS Betatip 34