Diabetes en somberheidsklachten
|
|
- Bertha Smeets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Diabetes en somberheidsklachten
2 Diabetes en somberheidsklachten DIABETES KAN LEIDEN TOT SOMBERHEIDsKLACHTEN. OMGEKEERD HEBBEN MENSEN DIE VEEL LAST HEBBEN VAN SOMbERHEIDs- KLACHTEN EEN VERHOOGDE KANS OM DIABETES MELLITUS TYPE 2 TE KRIJGEN. IN DEZE BROCHURE LEEST U WAT DIABETES EN SOMBERHEID MET ELKAAR TE MAKEN HEBBEN EN WAT ER GEDAAN KAN WORDEN OM DEZE KLACHTEN TE VERMINDEREN. 2
3 Iedereen heeft wel eens last van somberheidsklachten, deze zijn vaak van tijdelijke duur. Een depressie daarentegen duurt vaak langer en kenmerkt zich door een verlies van levenslust of een zwaar terneergeslagen stemming. Diabetes Mellitus gaat regelmatig gepaard met het hebben van psychologische klachten. Deze klachten kunnen zelfs leiden tot een depressie. Uit onderzoek is gebleken dat mensen met diabetes tweemaal zo veel kans hebben om depressief te worden als mensen zonder diabetes. In Nederland is één op tien mensen met diabetes depressief (10%). Een hoger percentage heeft last van somberheidsklachten. Onderzoeken tonen aan dat van de mensen die ernstige diabetescomplicaties hebben, soms wel 15 tot 30% een depressie heeft. Omgekeerd kan een depressie ook leiden tot het krijgen van diabetes. MOEILIJK bespreekbaar Veel mensen vinden het moeilijk om somberheid of depressieve klachten te bespreken met hun behandelend arts of diabetesverpleegkundige. Dit is één van de redenen waarom meer dan de helft van de mensen die lijden aan diabetes en depressie niet als zodanig wordt herkend. GEEN gezeur of geklaag Net als diabetes is depressie een ziekte. Erover praten met een arts of diabetesverpleegkundige is dus zeker geen gezeur of geklaag. HET is behandelbaar Het hebben van diabetes enerzijds en somberheidsklachten anderzijds maakt het leven erg zwaar. Bovendien gaat dit vaak ten koste van een goede diabetesregulatie. Een depressie is echter behandelbaar. Het is dus belangrijk dat mensen klachten van emotionele of psychische aard bespreken met hun behandelaar. LOOP er niet mee door Hoe somberheid of depressieve klachten herkend kunnen worden, staat in deze brochure. Ook beschrijven we de mogelijkheden die er zijn om de klachten te verminderen. Het is belangrijk niet onnodig lang door te lopen met deze klachten, want een goede behandeling geeft veel verlichting. 3
4 Meer somberheidsklachten bij mensen met diabetes Het hebben van diabetes brengt een zware ziektelast en verantwoordelijkheid met zich mee. Het goed onder controle houden van de bloedglucosewaarden vraagt veel van mensen; Schommelende bloedglucosewaarden veroorzaken bij veel mensen stemmingswisselingen; Mensen met diabetes die last hebben van late complicaties zijn extra vatbaar voor emotionele of psychische klachten. Hoe meer diabetescomplicaties, des te meer somberheidsklachten; Ook het hebben van andere chronische ziekten, bijvoorbeeld een hoge bloeddruk, astma of reuma, is een extra risicofactor. DEPRESSIE kan leiden tot het krijgen van diabetes type 2 Mensen met een depressie hebben een sterk verhoogde kans om diabetes te krijgen*. Het is nog niet precies bekend waarom dit zo is, maar er zijn wel enkele veronderstellingen: Depressieve mensen zorgen minder goed voor zichzelf en eten minder gezond. Ook zijn ze vaak inactief en bewegen weinig. Ongezond eten en gebrek aan lichaamsbeweging, verhogen de kans op overgewicht en insulineresistentie (ongevoelig voor insuline). Dit zijn twee risicofactoren voor het krijgen van diabetes type 2 Ouderen met depressieve klachten ontwikkelen meer buikvet dan ouderen zonder depressie**. Chronische stress en depressie kunnen bepaalde hersendelen activeren en leiden tot een verhoogde aanmaak van cortisol. Dit hormoon stimuleert de opslag van vet in de buikholte. Buikvet is een belangrijke risicofactor voor diabetes en hart- en vaatziekten. * 30% volgens onderzoek van dr. Frans Pouwer, medisch psycholoog in het VU Medisch Centrum, Amsterdam ** Volgens onderzoeker Nicole Vogelzangs van het VU Medisch Centrum, Amsterdam 4
5 VU MEDISCH CENTRUM en het TRIMBOS INSTITUUT In 2009 hebben het VU Medisch Centrum en het Trimbos Instituut een onderzoek opgezet via een website Op deze website konden mensen met diabetes die last hebben van somberheidklachten online een cursus volgen van acht weken. De cursus is gebaseerd op cognitieve gedragstherapie. De deelnemers kregen gedurende de cursus begeleiding van een deskundige online coach. ALGEMENE risicofactoren voor het krijgen van een depressie Naast de hiervoor genoemde diabetesgerelateerde risicofactoren, verhogen ook onderstaande punten de kans op het krijgen van een depressie: de belangrijkste voorspeller voor het krijgen van een depressie is het al eerder doorgemaakt hebben van een depressie; verlies door overlijden, scheiding of ontslag; vrouwen hebben twee keer zo vaak een depressie als mannen; leeftijd tussen de 25 en 45 jaar; erfelijkheid, biologische aanleg; persoonlijkheidskenmerken; lage sociale economische status; wonen in een stedelijke omgeving; geïsoleerd leven, eenzaamheid; behoren tot een etnische minderheid; alleenstaand zijn. Als ik depressief ben, let ik niet op mijn diabetes. Ik eet gewoon waar ik zin in heb. Het kan me dan allemaal niets meer schelen, Marianne Overmeer (53), diabetes type 2 sinds Mijn glucose reageert sterk op innerlijke onrust. Zo gauw ik stress ervaar of me druk maak om dingen, schiet mijn glucose omhoog. Ik krijg dan een droge mond en dorst. Omgekeerd heb ik ook het gevoel dat ik onrustig word, zodra mijn glucosewaarden hoog zijn. In rustige perioden heb ik glucosewaarden van een jonge vent. Piet Klein, diabetes sinds Ik ben altijd zwaar op de hand geweest. Toen ik diabetes kreeg, was ik al onder behandeling voor mijn depressies. Marianne Overmeer, diabetes sinds
6 SOMBERHEID en depressieve klachten herkennen Somberheidsklachten als gevolg van diabetes kunnen in ernst erg van elkaar verschillen. Ook uiten de klachten zich op verschillende manieren. GEBUKT gaan onder de ziektelast van diabetes Mensen kunnen problemen ondervinden met de dagelijkse zelfzorg die diabetes met zich meebrengt. Er wordt van ze verwacht dat ze aan zelfcontrole doen. Dat wil zeggen dat ze zelf hun bloedglucosewaarden meten en weten wat ze met de uitslag ervan moeten doen. Ook krijgen ze het advies rekening te houden met hun voedings- en bewegingspatroon. Dit vergt veel kennis, discipline en motivatie. Deze dagelijkse last van de diabetes kan te zwaar zijn en kan leiden tot frustraties. Het niet aankunnen van deze zware verantwoordelijkheid kan tot gevolg hebben dat mensen: 6
7 minder hun bloedglucosewaarden gaan controleren; hun medicatie (tabletten of insuline) minder nauwkeurig nemen; het niet zo nauw nemen met de voedingsadviezen; last krijgen van emotionele spanningen en schuldgevoelens; zich boos voelen; somber worden. Bij het langer bestaan van deze klachten kan zelfs een diabetes burn-out ontstaan. STRESS Stress heeft invloed op de bloedglucosewaarden. In tijden van stress kan het zijn dat de diabetes ontregeld raakt. Mensen worden dan dubbel getroffen. Ze staan al onder spanning en verliezen daadoor ook de controle op de bloedglucosewaarden. Een ontregelde diabetes kan op zichzelf ook weer stress veroorzaken. Mensen kunnen bijvoorbeeld angstig worden voor het krijgen van diabetescomplicaties of zich schuldig voelen omdat ze er niet in slagen hun diabetes goed te reguleren. Deze onvoorspelbaarheid brengt veel onzekerheid met zich mee. De symptomen van stress verschillen per persoon en kunnen variëren van gespannenheid, hoofdpijn en maagpijn tot angst en slaapproblemen. ANGST Mensen met diabetes kunnen angst ontwikkelen voor het krijgen van hypo s (te lage bloedglucosewaarden), het spuiten van insuline en het prikken in de vinger of voor het krijgen van late diabetescomplicaties. Deze angsten kunnen gepaard gaan met gevoelens van: geen controle hebben over het eigen lichaam; afhankelijkheid van derden; schaamte voor vreemd en agressief gedrag tijdens het krijgen van een hypo; niet zelf durven spuiten en/of prikken; veel piekeren over de gevolgen van diabetes; somberheid; angst; zeer frequent controleren van de bloedglucosewaarden. 7
8 Depressie Het is belangrijk om symptomen van stress en angst tijdig te herkennen en ermee te leren omgaan. Mensen die lang doorlopen met deze gevoelens, lopen het gevaar een depressie te ontwikkelen. Er is sprake van een depressie als mensen minstens gedurende twee weken last hebben van een aantal van de volgende symptomen: sterke gevoelens van somberheid; niet meer kunnen genieten van het leven; concentratieproblemen; gevoelens van hopeloosheid; schuldgevoelens; rusteloosheid; angst voor ziekte of dood; slaapproblemen; weinig eetlust; gewichtstoename of juist gewichtsafname; met weinig smaak eten. 8
9 EETSTOORNISSEN jonge vrouwen met diabetes type 1 hebben een verhoogd risico op eetstoornissen, voornamelijk boulimia nervosa (vreetbuien die afgewisseld worden met extreem lijnen en/of braken); tienermeiden maken regelmatig gebruik van ongezonde vormen van gewichtscontrole door te braken, laxeermiddelen te nemen of minder insuline te injecteren. In ernstige situaties spreekt men over anorexia nervosa; bij mensen met diabetes type 2 komt veel overgewicht voor. Mensen kunnen last krijgen van vreetbuien (bing-eating) als gevolg van stress of hypo s. SOCIALE en relationele problemen mensen kunnen conflicten met hun omgeving krijgen omdat naasten zich te veel met hun diabetes bemoeien (diabetespolitie); het kan ook zijn dat de omgeving zich juist te weinig bezighoudt met de diabetes van hun naaste. Dit kan gevoelens van eenzaamheid of er alleen voor te staan oproepen; mensen kunnen door hun diabetes problemen ondervinden op het werk; met name oudere mensen met diabetes kunnen seksuele problemen krijgen. Dit kan weerslag hebben op relaties. Soms zie ik erg op tegen de toekomst. Ik heb dan helemaal geen momenten van plezier meer. Alles kost me moeite en ik moet me overal toe zetten. Marianne Overmeer, diabetes sinds Met diabetes kan ik goed leven. De medicijnen en insuline neem ik altijd trouw. Ik heb meer moeite met gezond eten. Vooral als ik last heb van depressieve klachten, krijg ik vreetbuien. Dit is een manier om mijn spanning af te reageren. Piet Klein, diabetes type 2 sinds 1999 Veel mensen in mijn omgeving hebben geen begrip voor mijn depressieve klachten. Ze vinden dat het maar eens over moet zijn nu ik antidepressiva gebruik. Ik heb hierdoor veel familie en vrienden verloren. Marianne Overmeer, diabetes sinds
10 10
11 SOMBERHEID of depressieve klachten behandelen Veel mensen vinden het moeilijk om hulp te vragen in het geval van psychische of depressieve klachten. Toch hoeft niemand zich hiervoor te schamen. Te vaak nog denken mensen dat de klachten bij de diabetes horen, maar dit is niet zo. Ook behandelaren zien dikwijls niet de link tussen diabetes en somberheidsklachten. Artsen en diabetesverpleegkundigen vragen niet altijd standaard naar het emotioneel welbevinden van mensen. Mensen met diabetes kunnen het wel zelf aangeven dat ze last hebben van somberheidsklachten. KIES de juiste behandeling Er bestaan veel verschillende manieren om aan emotionele problemen te werken. Niet iedereen heeft baat bij hetzelfde. Mensen die besluiten iets te gaan doen aan hun psychische problemen, doen er verstandig aan bij de behandelend arts of diabetesverpleegkundige duidelijk aan te geven welke therapie het beste bij ze past. Hoe beter de behandeling aansluit bij de persoonlijke behoefte, des te effectiever zal deze zijn. Hierna geven we een korte opsomming van de meest voorkomende behandelmogelijkheden. ONTSPANNINGSOEfENINGEN Een leven zonder stress en spanning is ondenkbaar. Daarom hebben veel mensen baat bij het leren van ontspanningsoefeningen. Met deze oefeningen maken mensen zich weerbaarder tegen stresssituaties. De problemen veranderen niet, maar worden wel hanteerbaar. Er zijn verschillende manieren hoe mensen kunnen leren zich te ontspannen, bijvoorbeeld door het volgen van yogalessen, of door het bezoeken van een ademhalingstherapeut, het luisteren naar muziek, of door het maken van een wandeling. Ook op internet staan veel ontspanningsoefeningen. Mensen die weten hoe ze zich kunnen ontspannen, slapen doorgaans ook beter. Tip! Mensen met depressieve gevoelens krijgen het advies elke dag een stuk te gaan fietsen of wandelen. Dit gaat somberheidsklachten tegen en maakt mensen gezond moe. 11
12 GESPREKSTHERAPIE, gespreksanalyse In gesprek met een psychotherapeut proberen mensen te achterhalen wat mogelijke oorzaken zijn van depressieve gevoelens. Hierbij is het aan te raden een therapeut, medisch psycholoog of maatschappelijk werker te kiezen die thuis is in de problematiek rondom diabetes. COGNITIEVE gedragstherapie In deze methode gaan mensen niet terug in het verleden, maar gaan heel concreet aan de gang met heersende gevoelens en gedachten. Ze leren niet realistische, negatieve gedachten om te zetten in positieve en opbouwende gedachten en gevoelens. 12
13 Antidepressiva Dit zijn medicijnen die mensen kunnen slikken in geval van een depressie. Het doel van deze medicijnen is de balans tussen bepaalde stoffen (neurotransmitters) in de hersenen te herstellen. Er zijn verschillende soorten antidepressiva. Vaak duurt het een aantal weken voordat ze gaan werken en u er wat van merkt. COMBINATIETHERAPIE In de praktijk blijkt dat mensen vaak geholpen zijn met een combinatie van verschillende behandelmethoden: bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen in combinatie met cognitieve gedragstherapie. Dit kan ook door het volgen van de online cursus bij Voor andere mensen is juist de combinatie van cognitieve gedragstherapie en antidepressiva effectief. Tot SLOT Somberheidsklachten komen veelvuldig voor bij mensen met diabetes mellitus. Een slechte diabetesregulatie kan stemmingswisselingen veroor-zaken. Omgekeerd kunnen stress en angst de diabetes ontregelen. Omdat er een link bestaat tussen diabetes en psychologische problemen is het zinvol dat mensen klachten van deze aard altijd met het diabetesteam bespreken. Samen kunnen ze kijken wat de beste oplossing is om deze somberheidsklachten te verminderen of te laten verdwijnen. Eens in de twee weken heb ik een gesprek met een medisch psycholoog. Met behulp van cognitieve gedragstherapie, probeer ik stapsgewijs dingen anders aan te pakken. In het begin hielp het helemaal niet. Maar nu begin ik het steeds plezieriger te vinden. Ik hou voor deze therapie een dagboekje bij. Marianne Overmeer, diabetes sinds Voor mijn terugkerende depressieve klachten gebruik ik antidepressiva. Deze slik ik continu. Tweemaal per jaar ga ik naar een sociaalpsychologisch verpleegkundige om mijn situatie te bespreken. Zo nodig wordt de medicatie bijgesteld. Sinds ik medicatie gebruik heb ik veel minder depressieve klachten. Ik heb nog wel eens een dipje, maar zolang ik niet te veel van mezelf verlang gaat het goed. Piet Klein, diabetes sinds
14 14
15 Meer lezen? Naast veel informatie staat op deze site ook een Depressie Zelftest. Diabetes BurnOut van William H. Polonsky Een Engelstalig zelfhulpboek dat zicht geeft op de emotionele factoren die van invloed zijn op de glucosehuishouding en de mate waarin iemand in staat is tot zelfcontrole. ISBN Diabetes, een rugzak voor het leven van J. Putker Een Nederlands boek geschreven door een ervaren diabetesverpleegkundige met veel voorbeelden en verhalen waarin u zich kunt herkennen. Uitgave najaar Bronnen: Richtlijnen van de NDF-werkgroep Psychosociale Problematiek, april 2000 Conferentie Diabetes en Depressie van de NDF, maart
16 Committed to your care 2013/05 Mediq Direct Diabetes Postbus AE Zevenaar (gratis)
Diabetes en somberheidsklachten
Diabetes en somberheidsklachten DIABETES KAN LEIDEN TOT SOMBERHEIDSKLACHTEN. OMGEKEERD HEBBEN MENSEN DIE VEEL LAST HEBBEN VAN SOMBERHEIDS- KLACHTEN EEN VERHOOGDE KANS OM DIABETES MELLITUS TYPE 2 TE KRIJGEN.
Nadere informatieDiabetes en somberheidsklachten
Diabetes en somberheidsklachten 2 Iedereen is weleens somber. Gelukkig verdwijnen deze gevoelens vaak vanzelf weer. Een enkele keer houden sombere gedachten langer aan en dat kan resulteren in een depressie.
Nadere informatieDiabetes mellitus en een depressie
Diabetes mellitus en een depressie Inleiding Mensen met diabetes mellitus hebben tweemaal zoveel kans om depressief te worden als mensen zonder diabetes. Dat betekent dat in Nederland één op de tien mensen
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 3 Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Depressies
Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor zorgteam Zorgprogramma Doen bij Depressie Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor een cliënt bij wie een depressie
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieBeter omgaan met STRESS. E-book
Beter omgaan met STRESS E-book In het kort - - - - - X 1. Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft. 2. Praat er met iemand over die u vertrouwt.
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie
Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 3 Cognitieve gedragstherapie Een effectieve psychotherapie In deze brochure kunt u lezen
Nadere informatieIk ben voel ziek me niet lekker
Diabetesstrip Ik ben voel ziek me niet lekker Ik voel Ik me ben niet ziek lekker. Ik voel me moe, moet vaak plassen en veel drinken, zie wazig en val af. 2 Gluky heeft diabetes Naar het ziekenhuis Naar
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u, uw partner of familielid is een depressie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat een depressie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de
Nadere informatieEen depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen
Een depressie P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit soort
Nadere informatieThuiszorgcafé. Depressie. Astrid Petiet, verpleegkundig specialist GGZ Heleen Steunenberg, Coördinator deskundigheidsbevordering
Thuiszorgcafé Depressie Astrid Petiet, verpleegkundig specialist GGZ Heleen Steunenberg, Coördinator deskundigheidsbevordering 9 november 2016 Depressie Mevrouw Van Veen Depressie Wat is het? Herkenning
Nadere informatieHoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum
Hoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum Inhoud Definitie gezond Biopsychosociaal model Psychische gezondheid Stress
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 4 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij
Nadere informatieDepressieve klachten. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Depressieve klachten Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Klachten en symptomen 3 Oorzaken 5 Wanneer arts raadplegen 6 Wat kun je zelf doen 7 Geneesmiddelen
Nadere informatieDoen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas
Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014 Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie: effectief depressie aanpakken Dr. Roeslan Leontjevas - psycholoog - onderzoek aan Radboud Universitair
Nadere informatieStress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening
Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening 1. Wat is stress? 2. Een aandoening als oorzaak voor stress en psychosociale problematiek 3. Problematiek
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U bent zwanger en halverwege de zwangerschap krijgt u te horen dat u diabetes heeft. Er komt dan veel op u af. U wilt weten wat zwangerschapsdiabetes precies
Nadere informatieJos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep. Stress en gezondheid
Jos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep Stress en gezondheid Acute stress Het stressmechanisme is een overlevingsmechanisme Stressor Het stressmechanisme: Een fysiologisch systeem dat functioneert
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij eetstoornissen
FE 0807-1 Meer informatie Bij de VGCt zijn meer folders verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over angst en depressie. Speciaal voor kinderen zijn er folders over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatie5-12-2012 WELKOM. Depressieve klachten en hulpbehoefte bij diabetes. De komende 45 minuten
WELKOM 5 december 2012 Depressieve klachten en hulpbehoefte bij diabetes Caroline Lubach: senior verpleegkundig consulent diabetes VUmc Anita Faber: research coördinator Diabetes Research Centrum, Hoogeveen
Nadere informatieUit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering
Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2009 pavo 0202 Inleiding Als u last heeft van een burn-out door stress op het werk kunt u de therapiegroep werkstresshantering
Nadere informatieDepressieve klachten bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressieve klachten bij verpleeghuiscliënten Folder 1 Inleiding Deze folder is bedoeld voor mensen met depressieve klachten en
Nadere informatieDepressie. Meer dan zo maar een dip
Meer dan zo maar een dip Een dipje of een depressie? Ieder mens heeft wel eens een dipje. Zo n sombere bui kan allerlei oorzaken hebben, bijvoorbeeld een ruzie, een teleurstelling, ziekte of narigheid
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Depressie
Online Psychologische Hulp Depressie 2 Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Depressie van. Je krijgt uitleg over wat een depressie is en hoe jou kan helpen
Nadere informatieDiabetes Mellitus Zelfcontrole
INTERNE GENEESKUNDE Diabetes Mellitus Zelfcontrole Inleiding Diabetes mellitus (D.M.) is een chronische ziekte. Het is voor u als mens met diabetes van belang een aantal zaken in de gaten te houden. U
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
Psychosociale problemen bij kanker mogelijkheden voor begeleiding in het azm Psychosociale problemen bij kanker Inleiding 3 Reacties 3 Begeleiding 3 Wanneer hulp inschakelen 4 Vroegtijdige herkenning 4
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik
Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap U heeft diabetes en wil graag zwanger worden. Voor de ontwikkeling en de groei van het kindje is het belangrijk dat uw diabetesregulatie goed is. Maar wat is een goede diabetesregulatie
Nadere informatieDepressieve klachten. Een folder voor patiënten van GCM GCM. GezondheidsCentra Maarssenbroek Samen vooraan in zorg
Depressieve klachten Een folder voor patiënten van GCM GCM GezondheidsCentra Maarssenbroek Samen vooraan in zorg GCM, samen vooraan in zorg Deze folder is een samenwerkingsverband tussen Stichting Gezondheidscentra
Nadere informatieIk richt me op groei. Marco van der Weide (37, sinds zijn 13e diabetes type 1)
Mensen met diabetes hebben twee keer zoveel kans op een depressie als mensen zonder diabetes. Het overkwam Hans Gruijters en Marco van der Weide. Onbegrip was hun deel. Zet je kiezen maar op elkaar! Tekst
Nadere informatieDiabetesrevalidatie. UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord. Inleiding
UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Diabetesrevalidatie Inleiding Intake U heeft diabetes en bent onder behandeling van een internist, huisarts, diabetesverpleegkundige of een diëtist. Ondanks
Nadere informatieDiabetes en depressie, een zorgelijk samenspel. Dr. Caroline Baan
Diabetes en depressie, een zorgelijk samenspel Dr. Caroline Baan State of the art Inleiding Hoe vaak komt depressie voor bij mensen met diabetes Wat zijn de gevolgen? Welke factoren spelen een rol Hoe
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatiePsychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen
Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud
Nadere informatieManisch depressief of bipolaire stoornis
0000 2027 - SV - oktober 2012 Manisch depressief of bipolaire stoornis campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23 www.st-vincentius.be GasthuisZusters
Nadere informatieHypo-unawareness. Liliane Kempeneer Diabetesteam UZBrussel Gent 12 november 2012
Hypo-unawareness. Liliane Kempeneer Diabetesteam UZBrussel Gent 12 november 2012 Symptomen hypo s 2 5-12-2012 Hypo-unawareness. Wat? Niet /niet tijdig of minder goed een hypoglycemie voelen (klassieke
Nadere informatieDepressie. Meer dan een somber gevoel. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie
ggz voor doven & slechthorenden Depressie Meer dan een somber gevoel Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie Herkent u dit? Iedereen is wel eens somber of treurig.
Nadere informatieDepressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten Folder 2 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken
Nadere informatieStappenplan depressie
Stappenplan depressie Vroegtijdige opsporing en behandeling van depressie bij zelfstandig wonende ouderen Stap 1: Screenen op depressie in de eerste lijn (kruis aan) GDS-2 1. Heeft u zich de afgelopen
Nadere informatieOns vignet laat zien wat we graag willen bereiken, namelijk mensen tot groei en bloei brengen als persoon en in hun relaties met andere mensen.
OptiMent OptiMent is er voor kinderen, jongeren en volwassenen die een steun(tje) in de rug kunnen gebruiken. We helpen om psychische klachten zo goed mogelijk te voorkomen. Wie al problemen heeft, kan
Nadere informatie07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking
Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,
Nadere informatieKBC Starters-event 10 mei 2014
KBC Starters-event 10 mei 2014 Ondernemerskwaliteiten Renske Harte GZ haptotherapeut Aquaphilia : Liefdegevoelens voor het water Kwaliteiten Waargaatje hart van open? Motortjes en Putjes Van wie of wat
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatieUMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord. Diabetesrevalidatie
UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Diabetesrevalidatie UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Inleiding U heeft diabetes en bent onder behandeling van een internist, huisarts,
Nadere informatieDepressie na een beroerte
Afdeling: Onderwerp: 6B Neurologie 1 Voor wie is deze folder bedoeld? Deze informatiefolder is bedoeld voor zowel patiënten die in het Ikazia Ziekenhuis zijn opgenomen en/of hun naasten. Door middel van
Nadere informatieSLIM een revolutionaire visie
SLIM een revolutionaire visie Heeft u er wel eens aan gedacht dat uw gewichtstoename niets met te veel eten of te weinig beweging te maken hoeft te hebben? Dat klinkt misschien vreemd, maar recent wetenschappelijk
Nadere informatieIntakeprocedure IKK Onderzoek Kosten Hoe kom je bij Novaru m terecht? Nazorggroep Novarum ANOrexIA NervOsA Nabehandeling
ANOrexIA NervOsA ANOrexIA NervOsA Wat is anorexia nervosa? Mensen met anorexia eten zo weinig, dat ze extreem mager worden. Vaak zijn ze ernstig ondervoed. Maar al zijn ze vel over been, toch zien ze in
Nadere informatieWAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen
WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud
Nadere informatieDiabetes en zwangerschap
Diabetes en zwangerschap Diabetes en zwangerschap U heeft diabetes en wilt graag zwanger worden. Voor de ontwikkeling en de groei van het kindje is het belangrijk dat uw diabetesregulatie goed is. Maar
Nadere informatieKindergeneeskunde. De Poeppoli. www.catharinaziekenhuis.nl
Kindergeneeskunde De Poeppoli www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat zijn poepproblemen?... 3 Mogelijke factoren die poepproblemen veroorzaken... 4 Gevolgen van poepproblemen... 4 De Poeppoli... 5 Doel
Nadere informatie1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun
Thea Brouwer 1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun Ervaringsdeskundige kanker en vermoeidheid Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?
Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren
Nadere informatieAnorexia. Inleiding. Wat betekent Anorexia Nervosa nu eigenlijk?
Anorexia Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt over Anorexia nervosa. Anorexia is een ernstige ziekte waarbij degene die het heeft zichzelf min of meer uithongert. Deze patiënten zijn dan ook extreem mager.
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatieDeeltijdbehandeling. Barneveld. volwassenen deeltijd
Deeltijdbehandeling Barneveld volwassenen deeltijd Inhoudsopgave Wat is deeltijdbehandeling? 2 Voor wie is de behandeling bedoeld? 2 De behandeling 3 Doel 3 Behandelplan 3 Inhoud 3 Programma 4 Individuele
Nadere informatieOmgaan met stress en Burn-out xpr:omgaan met stress en Burn-out xpr 30-10-07 09:43 Pagina 5. Voorwoord 9. 1 Wat is er met me aan de hand?
Omgaan met stress en Burn-out xpr:omgaan met stress en Burn-out xpr 30-10-07 09:43 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 9 1 Wat is er met me aan de hand? 11 Gezonde en ongezonde vormen van stress 11 Kenmerken van
Nadere informatieDiabetes. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Diabetes Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Diabetes 3 Vormen van diabetes 4 Type1 4 Type2 4 Klachten en symptomen 5 Type1 5 Type2 5 Oorzaken 6 Behandeling
Nadere informatieEen depressie. PuntP kan u helpen. groep: volwassenen
Een depressie PuntP kan u helpen groep: volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie
Nadere informatieMaak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein
Maak kennis met het diabetesteam van Maasziekenhuis Pantein Diabetes mellitus (kortweg diabetes) is een chronische ziekte. Dat betekent dat u voor langere tijd voor deze ziekte behandeld moet worden. Bij
Nadere informatieGrip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten
Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling Medische Psychologie van het
Nadere informatieZelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.
Zelfmoordgedachten Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfmoordgedachten Zelfmoordlijn 1813 Die kan je bellen, chatten of mailen als je aan zelfdoding denkt. Op de website
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieEetstoornissen. Mellisa van der Linden
Eetstoornissen Mellisa van der Linden Inhoud Hoofdstuk 1: Wat houdt een eetstoornis in? Hoofdstuk 2: Welke eetstoornissen zijn er? Hoofdstuk 3: Wat zijn bekende oorzaken voor een eetstoornis? Hoofdstuk
Nadere informatieSportief bewegen met een depressie. Depressie
Sportief bewegen met een depressie Depressie Sportief bewegen met een depressie...................................... Bewegen: gezond en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op
Nadere informatieP Doe de risicotest P Laat uw bloedsuikerwaarde meten P Lees wat u zelf kunt doen
Diabetes en uw apotheek Als bij u diabetes is vastgesteld, dan kunt u natuurlijk terecht bij uw apotheek. Het apotheekteam zorgt ervoor dat u: Op tijd het juiste medicijn krijgt. Medicijnen krijgt die
Nadere informatieInleiding Agenda van vandaag
Inleiding Agenda van vandaag Werkgebied GGD Deelname aan het ZAT Afname KIVPA vragenlijst Jongerenspreekuur op aanvraag (per mail aangevraagd) overleg mentoren, zorg coördinator en vertrouwenspersoon Preventief
Nadere informatieTerrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?
Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook
Nadere informatieDiabetes. Inhoud. In Nederland hebben ongeveer 750.000 mensen diabetes. Van die 750.000 weten 200.000 personen niet dat ze de ziekte hebben.
Zorg bij diabetes Inhoud Vormen van diabetes 4 Klachten en symptomen 5 Oorzaken 6 Behandeling 7 Leven met diabetes 8 Meer informatie 9 Wat kan Kring-apotheek voor jou betekenen? 10 Diabetes Diabetes is
Nadere informatieCHECKLIST BEHANDELDOELEN
Uw naam: Naam therapeut: Datum: CHECKLIST BEHANDELDOELEN Het stellen van doelen is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle therapie. Daarom vragen wij u uw doelen voor de aankomende therapie aan
Nadere informatieSTAPPENPLAN DEPRESSIE IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN DEPRESSIE IN DE EERSTE LIJN Vroegtijdige opsporing en behandeling van bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op in de eerste lijn (kruis aan). GDS-2 1. Hebt u zich de afgelopen maand
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieBipolaire stoornissen
Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt
Nadere informatieOnderzoek je energiebalans*
Onderzoek je energiebalans* Om je gevoel van stress aan te pakken, is het van belang dat je eerst ziet hoe je energiebalans er uit ziet op 5 verschillende gebieden. Met deze vragenlijst krijg je inzicht
Nadere informatieOnderhuids. Workshop Zelfverwonding en Eetstoornissen. 9 december 2005
Onderhuids Workshop Zelfverwonding en Eetstoornissen 9 december 005 Voorstellen ZieZo Eetstoornissen Ervaringsverhaal Vragenlijst zelfbeschadiging en Eetstoornissen Vragen José Geertsema Ellen Spanjers
Nadere informatieDiabetes mellitus. De behandeling van diabetes mellitus
Diabetes mellitus Diabetes mellitus (suikerziekte) is een ziekte van de stofwisseling; hierbij zit er te veel glucose in het bloed Dat kan twee oorzaken hebben: bil type 1 diabetes maakt het lichaam niet
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieFolder premenstrueel syndroom Concept augustus 2014 Ellen Nijkamp, Clasien van der Houwen Gebaseerd op richtlijn premenstrueel syndroom 2012
Folder premenstrueel syndroom Concept augustus 2014 Ellen Nijkamp, Clasien van der Houwen Gebaseerd op richtlijn premenstrueel syndroom 2012 Premenstrueel syndroom Vrouwen met PMS hebben lichamelijk en/of
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieDepressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer
Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie en angstklachten tijdens de zwangerschap komen regelmatig voor. Toch wordt dit onderwerp nog vaak als taboe ervaren en is niet duidelijk welke
Nadere informatieDIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS. Maaike Nauta Leonieke Vet. Klinische Psychologie RuG. Accare UC Groningen
DIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS Maaike Nauta Leonieke Vet Klinische Psychologie RuG Accare UC Groningen Dit lukt me nooit Anderen vinden het niks Ik zie er niet uit Ze vinden me saai Maar wanneer
Nadere informatieEsmeralda, het leven van een manisch-depressieve vrouw van 0 tot en met 31
Esmeralda, het leven van een manisch-depressieve vrouw van 0 tot en met 31 Eerste druk, augustus 2012 2012 E.M.J. Elders Correctors: T. Verhoeff, E. Seferina isbn: 978-90-484-2551-8 nur: 402 Uitgever:
Nadere informatieDenkt u. vast te lopen. in uw werk?
Denkt u vast te lopen in uw werk? Het leven kan veel van u vragen. Soms misschien teveel. Zeker als u langdurig onder druk staat of een tegenslag te verwerken krijgt. U heeft bijvoorbeeld al lange tijd
Nadere informatieEEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Nadere informatieDepressie. (h)erkennen en begrijpen
Depressie (h)erkennen en begrijpen we zijn er voor elkaar Wie een depressie doormaakt, weet zelf vaak niet wat er aan de hand is. Over je depressie spreken met anderen is soms moeilijk. Ook artsen herkennen
Nadere informatiePieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1
EENZAAMHEID Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1 Partners 'Aanpak eenzaamheid Hatert' EENZAAMHEID / 2 Programma Wat is eenzaamheid? Signalen Omgaan met EENZAAMHEID / 3 Wat is eenzaamheid?
Nadere informatieJaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus
Jaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus Afdeling interne geneeskunde U krijgt deze folder omdat er voor u afspraken zijn gemaakt voor een jaarcontrole. Mensen met Diabetes Mellitus type 1 en 2 (suikerziekte)
Nadere informatieVermoeidheid bij MPD
Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale
Nadere informatieVrijwilliger. worden bij anbn?
Vrijwilliger worden bij anbn? Samen op weg naar herstel bij eetstoornissen Je hebt een eetstoornis (gehad) of jouw familielid of naaste heeft een eetstoornis (gehad) en je wil iets doen met met jouw ervaringen...
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Angst & Paniek
Online Psychologische Hulp Angst & Paniek 2 Therapieland Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Angst & Paniek van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatiePREVENTIE VOOR POH-GGZ
PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieZelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?
Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt
Nadere informatieDIABETES EN BEWEGEN Hypo of hyper
DIABETES EN BEWEGEN Bewegen is voor iedereen belangrijk. Als u regelmatig beweegt, verbetert uw conditie. Ook kan voldoende beweging voorkomen dat u te zwaar wordt, en het helpt bij afvallen. Bovendien
Nadere informatie