Complexnummer:

Transcriptie

1 : Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort T F E info@cultureelerfgoed.nl Oostergeest Aantal complexonderdelen Monumentnummers van complexonderdelen , , , , , , , , , Woonplaats Gemeente Provincie Hoofdadres van hoofdobject Laan van Oostergeest 1, 2361 GA Complexomschrijving van het complex In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), KOETSHUIS (3), TUINMUUR (4), KOUDE BAKKEN (5), HOUTEN SCHUUR (6), TUINKOEPELS (7 en 8), PRIEEL (9), OOIEVAARSNEST (10). In 1651 kocht Cornelis van Rosenburgh een 'stuck teelland' waar deze een 'aensienlicke, playsant groot ende welgetimmert huis' liet bouwen met een 'grotte vermaeckelicke tuyn ende welbeplanten boomgaart' (verkoopakte 1667). Van 1726 tot 1733 was Ds. Paridanus Schrijver de eigenaar van Oostergeest, deze liet de tuinen in formele stijl aanleggen (zie een kaart uit ca op het huis). De in de as van het huis liggende toegangsweg werd door Schrijver in 1729 verbreed 'tot een ordentelijke laen en weg'. Loodrecht op de as voor het huis een dwarsas naar het noorden die een zicht bood op de weilanden. Deze zichtas (lindenlaan) is thans nog aanwezig. In 1839 werd de oprijlaan vergraven 'met eene slingering', zoals te zien is op een litho van P.J. Lutgers uit ca.1860, maar al vrij snel daarna werd de oprijlaan verlegd tot het huidige rechte verloop ten zuiden van de aanleg. De plattegrond en het aanzicht van het huis, en de structuur en omtrek van de tuinaanleg komen thans nog grotendeels overeen met de kaart uit ca In het begin van de negentiende eeuw werd een deel van de aanleg in landschapsstijl vergraven. In een koopakte uit 1839 was sprake van een 'Engelsche partij (..) een goudvischkom en een bergje; zijnde overigens de plaats beplant met vele opgaande beuken (..) doorsneden met fraaye wandelingen en vijvers'. De kom is in de jaren dertig van de 20ste eeuw gedempt, maar het bergje vormt Pagina: 1 / 15

2 nog steeds het centrum van de huidige landschappelijke aanleg. In 1850 werd het goed verworven door de familie Leemans in wiens bezit Oostergeest zich thans nog bevindt. Een kaart uit , die waarschijnlijk werd gemaakt als situatieschets van de nieuwe rechte oprijlaan, toont de bestaande vroeg-landschappelijke aanleg met slingerpaden en boomgroepen. Het padenverloop is sindsdien vrijwel geheel intact gebleven. Het toegangshek naar het huis (1997) en de Kwakelbrug in de parkaanleg (1975) zijn vanwege de reconstructie en de recente leeftijd en de vernieuwde vormgeving voor de bescherming van ondergeschikt belang doch vormen wel karakteristieke onderdelen van de buitenplaats. De vijf bunkers gelegen binnen de parkaanleg zijn voor de bescherming van de historische buitenplaats van ondergeschikte betekenis. Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Aan de oostzijde vormt de Herenweg de grens van de buitenplaats, de westzijde volgt aan de westkant het pad Klinkenberg rondom het weiland (perceel D/1461) tot in de Klinkenbergerpolder. De noordgrens wordt bepaald door een sloot tussen de parkaanleg en bouwland, de zuidgrens door de oprijlaan (Laan van Oostergeest)terzijde van de volkstuintjes, de kerkhofmuur tussen de tuinaanleg en de kerkruïne en vervolgens ten zuiden van het pad Klinkenberg. De HISTORISCHE BUITENPLAATS OOSTERGEEST is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: - vanwege het gaaf bewaard gebleven 17de-eeuwse hoofdgebouw dat in sober classicistische stijl is uitgevoerd met 18de-eeuwse detaillering; - vanwege de deels in structuur deels in detail historische tuin- en park aanleg in landschapsstijl uit de eerste kwart van de 19de-eeuw, waarin formele 18de-eeuwse elementen een plaats hebben gekregen; - vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen. Pagina: 2 / 15

3 Monumentnummer*: Monumentnaam** Oostergeest Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Laan van Oostergeest GA WARMOND D 567 HOOFDGEBOUW (Oostergeest). Sober vormgegeven blokvormig huis van twee bouwlagen in Hollands-classicistische stijl daterend uit de jaren vijftig van de 17de eeuw; verandering in de detaillering in de eerste helft van de 18de eeuw. Het pand is gebouwd op rechthoekige grondslag opgetrokken uit baksteen met hardstenen plint onder een met Oud-Hollandse pannen gedekt afgeplat schilddak. De lijstgevel aan de voorzijde heeft een symmetrische indeling van vijf vensterassen bestaande uit een zesruits schuifvenster op de begane grond en een vierruits schuifvenster op de verdieping. Centraal de hoofdingang met glazen toegangsdeur en bovenlicht omlijst door twee pilasters van blokwerk met een console-vormige kapiteel onder een kroonlijst. In het dakschild een dakkapel met vierruits schuifvenster. De zijgevels kennen een onregelmatige invulling met meerruits vensters, in de achtergevel een deur met bovenlicht waarnaast twee zesruits schuifvensters met luiken en op de verdieping twee vierruits schuifvensters met luiken. In het midden van de achtergevel een dakkapel. Tegen de achterzijde van het huis een lager gelegen aanbouw. Aansluitend een op vierkante grondslag gebouwd speelhuis (nu 'jachtkamer' genaamd) uit het begin van de 18de eeuw. Het bakstenen gebouwtje staat op een hardstenen plint onder een tentdak. In de west- en noordgevel twee en in de oostgevel één hoog venster bestaande uit een meerruits ondergedeelte en een houten bovengedeelte. Pagina: 3 / 15

4 In het INTERIEUR is de 17de-eeuwse plattegrond gaaf bewaard gebleven, evenals de twee 17de-eeuwse beschilderde balkenplafonds en de 17de-eeuwse keuken met houten kastenwand. In de achterkamer stucwerk uit het midden van de 18de eeuw in rococostijl mogelijk vervaardigd door de Italiaanse stucadoor Moreti en Soldati. In de grote kamer lambrisering en stucwerk (plafond/schouw) in empirestijl uit ca , ook het stucplafond in de gang dateert uit deze tijd. Gebeeldhouwde marmeren stukken met festoenen in de hal, die mogelijk van elders afkomstig zijn. In de Jachtkamer een plafondschildering van vogels op doek. Kleine 17de-eeuwse kelder met afgeplat graatgewelf. HOOFDGEBOUW (Oostergeest) is van algemeen belang: - vanwege het gaaf bewaard gebleven exterieur en plattegrond van het hoofdgebouw in Hollands-classicistische stijl daterend uit de tweede kwart van de 17de eeuw met enige wijziging in detaillering in de 18de eeuw; - vanwege de gaaf bewaard gebleven 17de-eeuwse balkenplafonds en het 18de- en 19de-eeuws stucwerk in het interieur; - vanwege de kenmerkende ligging binnen de historische tuin- en parkaanleg in landschapsstijl; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met andere onderdelen van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Kasteel, buitenplaats Landhuis Pagina: 4 / 15

5 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 2291 WARMOND D 566 WARMOND D 569 WARMOND D 2507 WARMOND D 568 WARMOND D 4480 WARMOND D 573 WARMOND D 4780 WARMOND D 4779 WARMOND D 790 WARMOND D 2295 WARMOND D 643 WARMOND D 567 HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Oostergeest. Deels in structuur en deels in detail gaaf bewaarde tuinaanleg in vroege-landschapsstijl uit het begin van de 19de eeuw gelegen binnen de 17deen 18de-eeuwse aanleg van waterlopen en lanen. Bepalend voor het karakter van de tuinaanleg in landschapsstijl is de vergraven waterpartij die als een slinger om het huis loopt en waaromheen het park, de moestuin en open Pagina: 5 / 15

6 weiden zijn gegroepeerd. Het huis vormt een dominante factor in de aanleg vanwege zijn beeldbepalende ligging. De grote open weide voor het huis functioneert als brede zichtas, die de 18de-eeuwse zichtas (oude oprijlaan) vervangt. Voor het huis versmalt de as door de deels in vierkantsverband staande lindenbomen (geplant rond 1800 ter vervanging van oudere exemplaren). Ten zuiden van de weide loopt de rechte oprijlaan beplant met eiken en meidoornhagen naar het huis. Ten westen van het huis is de 'koepel op duin' gelegen, die zicht biedt op het omringende weiland (vroeger ook op de duinen, nu verstoord door autobaan/spoorweg). Tussen het koetshuis en de kerkhofmuur een 18de-eeuwse rode bakstenen scheidingsmuur met gecementeerde bakstenen rollaag. De kerkhofmuur met poortje is reeds als onderdeel van de kerkruïne beschermd. Het poortje werd in de 19de eeuw speciaal voor de familie aangebracht. Het terrein voor de muur is rond 1861 aan de buitenplaats toegevoegd na de afbraak van een school. Er werd een tennisveld op aangelegd, dat na de Tweede Wereldoorlog in onbruik is geraakt. Thans is het terrein ingeplant. Voor het huis een dwarsas (noord-zuid) gevormd door een oude lindenlaan met deels jonge aanplant. De lindenlaan leidt langs de moestuin over de vijverpartij naar het parkgedeelte. Ten oosten van de laan een besloten aanleg met bemoste slingerpaden, die een laankarakter hebben. Vanuit de tuinkoepel in de noordoosthoek een zichtas naar de Herenweg, die nu is dichtgezet. Parallel aan de Herenweg een pad met eenzijdige laanbeplanting van eiken. Ten westen van de lindenlaan een open aanleg met rhodondendronperken, boomgroepen en enkele solitairen, waaronder een tulpenboom. De paden verlopen in curven. Langs de noordrand van de aanleg een gebogen eikenlaan, die halverwege een doorzicht biedt op grasland. Aan de westkant wordt het bosgedeelte beschermd door een strook jonge aanplant (1977). Vanaf het bergje in de landschapsaanleg een zichtas over de vijverpartij naar het huis. Langs de gebogen lijn van de vijverpartij staan enkele solitairen. Achter het huis een recente stervormige aanleg geïnspireerd op het sterbos van de achttiende-eeuwse geometrische aanleg (1985); als zodanig is deze gereconstrueerde stervormige aanleg voor de bescherming van ondergeschikte betekenis. De in een cirkel staande kastanjes rondom de aanleg zijn daar rond 1860 geplant. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Oostergeest van algemeen belang: - vanwege de 17de/18de-eeuwse structuur gevormd door de waterlopen en lanen en de daarbinnen gerealiseerde aanleg in landschapstijl uit de 19de eeuw; - vanwege het lobben-vormige padenpatroon dat kenmerkend is voor de vroege landschapsstijl; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met andere onderdelen van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Historische aanleg Pagina: 6 / 15

7 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 566 KOETSHUIS met MUUR behorende tot de buitenplaats Oostergeest. Achter het huis gelegen koetshuis annex paardenstal uit Oorspronkelijk grensde het koetshuis met de zijmuur (zuid) aan het schoolmeestershuis. Sinds de afbraak van het schoolmeestershuis in 1862 heeft de zuidkant een blinde gevel. De kloostermuur is nog aanwezig. Restauratie in 1980 (waarbij in de achtergevel twee openslaande deuren zijn aangebracht) en in Het op rechthoekige grondslag opgetrokken rood bakstenen koetshuis staat op een hardstenen plint onder een met Oud-Hollandse pannen gedekt zadeldak. In de voorgevel twee dubbele inrijdeuren met smal bovenlicht en een meerruits venster. Dakkapel met meerruits venster en houten zijstukken. De enkele inrijdeur in de kopgevel aan de noordkant geeft toegang tot de paardenstal. Daarboven een dakkapel. KOETSHUIS met MUUR is van algemeen belang: - als karakteristiek en functioneel onderdeel van een buitenplaats; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met andere onderdelen van de buitenplaats. Pagina: 7 / 15

8 Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. Koetshuis(L) Pagina: 8 / 15

9 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 569 TUINMUUR behorende tot de buitenplaats Oostergeest.In de moestuin gelegen op het zuiden een 19de-eeuwse rode bakstenen tuinmuur met steunberen afgewerkt met een schuin geplaatste rollaag van baksteen. Restauratie TUINMUUR is van algemeen belang: - vanwege de doelmatige vormgeving; - als karakteristiek en functioneel onderdeel van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Tuinmuur Pagina: 9 / 15

10 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 569 KOUDE BAKKEN behorende tot de buitenplaats Oostergeest. Voor de tuinmuur gelegen twee 19de-eeuwse gemetselde koude bakken op rechthoekige grondslag. Restauratie KOUDE BAKKEN zijn van algemeen belang: - als karakteristiek en functioneel onderdeel van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Pagina: 10 / 15

11 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 643 HOUTEN SCHUUR behorende tot de buitenplaats Oostergeest. In de moestuin een op rechthoekige grondslag gebouwde houten schuur staande op een gemetselde plint onder een met Oud-Hollandse dakpannen gedekt zadeldak. De kopgevels zijn afgewerkt met gesneden houten windveren in krulvorm. Bouwjaar eind 19de eeuw. Aan de noordzijde een hoge houten schutting ter afsluiting van de moestuin. De lage houten schutting aan de zuidzijde van de schuur is een reconstructie en vanwege zijn recente leeftijd voor de bescherming van ondergeschikt belang. Restauratie HOUTEN SCHUUR is van algemeen belang: - vanwege het materiaalgebruik; - als karakteristiek en functioneel onderdeel van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Bijgebouwen kastelen enz. Schuur(L) Pagina: 11 / 15

12 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 573 TUINKOEPEL behorende tot de buitenplaats Oostergeest. In de noordoosthoek van de parkaanleg gelegen koepel opgetrokken uit hout met een bamboe bekleding aan de buitenzijde. De op ronde grondslag gebouwde koepel staat op een bakstenen plateau en wordt overkapt door een tentdak met breed overstek afgewerkt met een houten sierlijst. De open voorzijde bestaat uit drie bogen rustend op pijlers die versierd zijn met houtsnijwerk. Ingericht met een ronde houten bank. Genoemd in de koopakte van 1839 'een tent aan de Heerenweg'. TUINKOEPEL is van algemeen belang: - vanwege het materiaalgebruik; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met andere onderdelen van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Tuinkoepel Pagina: 12 / 15

13 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 790 TUINKOEPEL behorende tot de buitenplaats Oostergeest. Ten westen van het huis gelegen 'Koepel op duin' gebouwd in 1862 en opgetrokken uit baksteen en rieten matten. De op achthoekige grondslag gebouwde koepel staat op een bakstenen plateau en wordt overkapt door een met riet gedekt rond tentdak. Aan de westzijde een dubbele glazen toegangsdeur met aan weerskanten een vensterpartij. TUINKOEPEL is van algemeen belang: - vanwege het materiaalgebruik; - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met andere onderdelen van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Tuinkoepel Pagina: 13 / 15

14 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 568 PRIEEL behorende tot de buitenplaats Oostergeest. Direct naast het huis staande houten priëel gebouwd omstreeks 1900 op rechthoekige grondslag onder een lessenaarsdak. Aan de voorzijde open; bakstenen vloer. Restauratie PRIEEL is van algemeen belang: - vanwege de ornamentele waarde; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met andere onderdelen van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Priëel Pagina: 14 / 15

15 Monumentnummer*: Straat* Nr* Toev.* Postcode* Situering Locatie Laan van Oostergeest GA Bij WARMOND D 2507 OOIEVAARSNEST behorende tot de buitenplaats Oostergeest. Staande op de open weide voor het huis een houten ooievaarsnest uit het midden of eind van de 19de eeuw. OOIEVAARSNEST is van algemeen belang: - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met andere onderdelen van de buitenplaats. Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen Pagina: 15 / 15