BEGROTING 2013 N.V. ZEELAND SEAPORTS

Transcriptie

1 N.V. Zeeland Seaports Schelpenpad PD Terneuzen BEGROTING 2013 N.V. ZEELAND SEAPORTS

2 INHOUDSOPGAVE Pagina 1. Inleiding 3 2. Grondslagen voor bepaling van resultaat 5 3. Treasury 6 4. Vermogenspositie 7 5. Bedrijfsplannen 8 6. Kansen en risico's 9 7. Begroting Toelichting op de begroting Investeringsbegroting Kasstroomoverzicht 22 Bijlage 1 Meerjarencijfers

3 1. INLEIDING De economische situatie in Europa en in Nederland blijft onverminderd zorgelijk. De Nederlandse economie groeide in 2011 met een schamele 1%, voornamelijk door een toename van de export. Consumenten besteden minder en bedrijven zijn voorzichtig met investeringen. Het aantal faillissementen is uitzonderlijk hoog. Voor 2012 wordt een half procent krimp verwacht om vervolgens in 2013 weer te groeien met 0,75%. Al met al blijft de economische situatie zorgelijk en is het vertrouwen laag. Ook in politiek opzicht is er veel onzekerheid. De overheid bezuinigt en voert lastenverzwaringen door. De schuldencrisis is niet opgelost en binnen Europa wachten consumenten en bedrijfsleven op politieke besluiten die duidelijkheid geven voor de toekomst. Ook in Nederland is behoefte aan duidelijkheid over thema s als de woningmarkt, pensioen en gezondheidszorg. Er moet weer vertrouwen komen. De bereidheid en de mogelijkheid voor bedrijven om te investeren moeten beter worden om de Nederlandse economie weer substantieel te laten groeien. Bovenstaande ontwikkelingen laten ook de Zeeuwse havens niet onberoerd. We zijn tenslotte overwegend een importhaven en profiteren maar in geringe mate van de groei van de export. Daarnaast is het moeilijker om (buitenlandse) bedrijven zich hier te laten vestigen. Ook maken enkele bedrijven in de Zeeuwse havens zware tijden door. De Zeeuwse haven zijn een banenmotor voor de regionale werkgelegenheid en deze motor hapert thans. Toch is onze visie op 2013 gematigd positief. Voor 2013 wordt weer bescheiden groei verwacht in onze overslag en havenomzet. Door onze investeringen in de Scaldiahaven, Kaloothaven en Braakmanhaven zullen nieuwe goederenstromen op gang komen en bestaande goederenstromen toenemen. Desalniettemin zijn er risico s. Het havenbedrijf is ook een ontwikkelbedrijf met vastgoed dat nog niet in exploitatie is. De waarde van vastgoed is in een neerwaartse beweging terecht gekomen en daarmee neemt het risico op afwaardering toe. Daarnaast verbetert de situatie in de glastuinbouw slechts langzaam. Er word weer geld verdient door tuinders, maar het aantal bedrijfsverplaatsingen en nieuwe vestigingen is nog gering. We verwachten dat dit in 2013 langzaam doorzet, maar de deelneming WarmCO2 blijft verliesgevend. In deze begroting is een aparte risico paragraaf opgenomen zal in het teken staan van veel macro-economische factoren die de groei van onze havens zouden kunnen bedreigen. Sluiten van fabrieken, sterk reducerende produkties en verschuivende handelsroutes (wereldwijd) kunnen een grote invloed hebben op onze overslag cijfers. Door een proactieve benadering als gevolg van onze nieuwe commerciële strategie kunnen we deze dreiging het beste proberen te beïnvloeden. In 2013 is het de verwachting dat de commerciële afdeling de benodigde twee versterkingen heeft. De kracht van ons havengebied is de diversiteit maar als speerpunten zullen we extra inzetten op containerisatie en industrie. Tevens krijgt het in de markt zetten van glastuinbouw Zeeuws Vlaanderen als unieke vestigingsplaats extra Aandeelhouderswaarde creëren De financiële strategie op lange termijn van Zeeland Seaports is gericht op het financieel zelfstandig kunnen financieren van onze activiteiten zonder garanties van de aandeelhouders. Het afbouwen van garanties creëert voor de aandeelhouders de meeste waarde. De afbouw van garanties wordt haalbaar door het genereren van een gelijkmatig stijgende omzet met een beheersing van kosten. Ook in 2013 zal deze strategie verder vorm krijgen doordat Zeeland Seaports een positieve operationele kasstroom heeft. Het vreemd vermogen zakt in 2013 met ongeveer 5,5 mln. Door het beschermen van het vermogen en het resultaat van Zeeland Seaports tegen financiële risico s, door een adequate en effectieve financiële beheersing en door verbetering van de financiële prestaties wordt het creëren van waarde verder ondersteund. In 2028 of zoveel eerder als mogelijk zal Zeeland Seaports zodanig geherfinancierd zijn dat garanties van de aandeelhouders niet meer nodig zijn. 3

4 Omzet 2013 De omzet zal zich in 2013 stabiliseren op een niveau van 53 mln. Enerzijds zal de erfpacht in 2013 dalen als gevolg van het failissement van Zalco in december Hoewel een deel van de activiteiten in juni 2012 is doorgestart, is 25 hectare terrein niet meer uitgegeven. Dit dient de komende jaren opnieuw ontwikkeld te worden. Voor het faillissement van Zalco is in 2012 wel een zogenoemde compensatievergoeding van 9 miljoen euro ontvangen, hetgeen het financieel resultaat 2012 positief heeft beinvloed. Ook wordt de daling van erfpacht deels gecompenseerd door andere nieuwe uitgiftes, maar het verlies van 25 hectare wordt niet meer in zijn geheel goed gemaakt. De verwachting is dat de haven- en kadegeldopbrengst in 2013 zal stabiliseren op de bestaande ligplaatsen. Positieve en negatieve ontwikkelingen houden elkaar hier in evenwicht. Zeeland Seaports zal in 2013 vervolgens profiteren van het in gebruik nemen van nieuwe infrastructuur. De nieuwe kade aan de Kaloothaven is in gebruik en ook de uitbreiding van de steigers in de Braakmanhaven zal tot extra omzet leiden. Naar verwachting zal de overslag met zeeschepen in 2013 een totaal van 35,5 miljoen ton bedragen. De ambitie van Zeeland Seaports is om 50 miljoen ton in 2020 over te slaan. Door de economische crisis liggen we tijdelijk iets achter op deze doelstelling (zie grafiek), maar de verwachting is om dit bij economisch groei in de komende jaren weer in te lopen. De ambitie van 50 miljoen ton in 2020 zal gerealiseerd worden. De groei zal de komende jaren vooral komen uit containers, liquid bulk en projectlading voor de off shore en wind industrie. In deze markten kan Zeeland Seaports waarde creëren voor onze klanten en onderscheidend zijn. Daarvoor is het wel nodig om de marketing en commerciële slagkracht van Zeeland Seaports te versterken. Resultaat 2013 Het bedrijfsresultaat in 2013 is ruim 18 miljoen euro. Na financiele lasten en deelnemingen is het resultaat 0. De personeelslasten stijgen in 2013 door CAO-afspraken en versterking van de commerciële functie. Ook de afschrijvingen stijgen door het in gebruik nemen van investeringen. De overige bedrijfslasten blijven per saldo ongeveer gelijk. De financieringslasten van Zeeland Seaports zullen in 2013 ongeveer op hetzelfde niveau blijven als in Het resultaat op deelnemingen blijft negatief door de situatie in de glastuinbouw. Voor 2013 en de jaren daarna is het de uitdaging van Zeeland Seaports om op de terreinen waar in het verleden in is geïnvesteerd aanvullende economische activiteiten tot stand te brengen. 4

5 2. GRONDSLAGEN VOOR BEPALING VAN RESULTAAT Onder netto-omzet wordt verstaan de opbrengst uit levering van diensten onder aftrek van kortingen en dergelijke en van over de omzet geheven belastingen. Deze opbrengsten bestaan voornamelijk uit havengelden en inkomsten uit terreinen uitgegeven in erfpacht of verhuur. Kosten De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Personeelsbeloningen Periodiek betaalbare beloningen De uit de arbeidsvoorwaarden voortvloeiende lonen, salarissen en sociale lasten zijn verwerkt in de winst- en verliesrekening. Pensioenen N.V. Zeeland Seaports betaalt voor de toegezegde pensioenregeling premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. De premies worden verantwoord als personeelskosten in de periode waarover de premies verschuldigd zijn. Afschrijvingen De afschrijvingen op materiële vaste activa worden gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Op terreinen en materiële vaste activa in aanbouw wordt niet afgeschreven. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode en op basis van de geschatte economische levensduur, waarbij rekening gehouden wordt met een eventuele restwaarde. Bijzondere baten en lasten Dit betreffen baten of lasten die voortvloeien uit gebeurtenissen of transacties die behoren tot het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening, maar die omwille van de vergelijkbaarheid apart worden toegelicht op grond van aard, omvang of incidentele karakter van de post. Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Activeren van rentelasten Rentelasten worden geactiveerd voor de kwalificerende activa gedurende de periode van het vervaardigen van het actief. De te activeren bouwrente wordt berekend op basis van de intern gewogen gemiddelde rentevoet van het vreemd vermogen van N.V. Zeeland Seaports. Vennootschapsbelasting Alle aandelen van N.V. Zeeland Seaports worden gehouden door publiekrechtelijke personen. Op grond van artikel 2, lid 7, van de Wet op de Vennootschapsbelasting zijn de huidige activiteiten van N.V. Zeeland Seaports daardoor vrijgesteld van heffing van vennootschapsbelasting. 5

6 3. TREASURY Het financieringsbeleid van de N.V. Zeeland Seaports is vastgelegd in het treasurystatuut en de garantie- en dienstverleningsovereenkomst (GDO). De treasuryfunctie van Zeeland Seaports kent de volgende algemene doelstellingen: Verkrijgen en handhaven van toegang tot de (Europese) financiële markten tegen acceptabele condities. Het beschermen van de organisatie tegen ongewenste financiële risico s zoals renterisico s, valutarisico s, koersrisico s, liquiditeitsrisico s en kredietrisico s. Minimaliseren van kosten bij het beheren van geldstromen en financiële posities. Minimaliseren van de rentekosten van de leningen. Optimaliseren van het rendement van de beschikbare liquiditeiten. Om bovenstaande doelstellingen mogelijk te maken is bij de verzelfstandiging van Zeeland Seaports overeengekomen dat het vreemd vermogen van Zeeland Seaports voor de komende jaren zal worden gegarandeerd door de aandeelhouders. Het betreft de volgende maximum bedragen voor de leningen: 2012 t/m 2018: 500 miljoen 2019: 480 miljoen 2020: 460 miljoen 2021: 440 miljoen 2022: 420 miljoen 2023: 400 miljoen 2024: 380 miljoen 2025: 360 miljoen 2026: 340 miljoen 2027: 170 miljoen 2028: 0 In 2011 zijn de bestaande financieringsfaciliteiten van de GR Zeeland Seaports (inclusief Valuepark Terneuzen) overgeheveld naar de N.V Zeeland Seaports. Door middel van borgstellingen en garantieovereenkomsten staat de GR garant voor deze financiering. Rentemanagement is noodzakelijk om rente- en financieringsstromen te optimaliseren. Risico's worden verkleind door het afsluiten van rentederivaten. Uitgangspunt is om 60% van het renterisico van de leningen met een vaste rente af te dekken. Voor 2013 verwacht Zeeland Seaports geen stijging van de variabele rente ten opzichte van het huidige niveau. De verwachting is gebaseerd op de zogenoemde forward curve voor het 3- maands Eurobor tarief. Voor 2013 wordt een gemiddeld rentetarief van 3% voorzien. Valutarisico s en koersrisico s zijn bij Zeeland Seaports uitgesloten. Als gevolg van de lage rentestand zal de marktwaarde van de derivatenportefeuille fors negatief blijven. Deze contracten kennen echter geen verplichting tot tussentijdse afrekening van deze negatieve waarde. Derhalve is er geen negatief "cash effect". In artikel 3 van de GDO is overeengekomen dat de GR ZSP zich tevens garant stelt voor eventuele leningen die de NV ZSP moet aangaan wanneer derden jegens de NV ZSP een beroep doen op de WarmCO2 garantie (de GR staat voor max. EUR 65 mln. garant tbv WarmCO2). Banken zullen zich in het geval van 'wanprestatie' door WarmCO2 wenden tot de Garant c.q. Borg, zijnde de GR. In aanvulling op voornoemde formele status wordt echter bevestigd en erkend dat de GR zich in dat geval materieel zal wenden tot de NV. Met andere woorden: formeel staat de GR aan de lat voor de zgn. 'WarmCO2-garantie', maar materieel zal de GR een eventuele financiële aanspraak van de banken 'afwentelen' op de NV. Het aanknopingspunt hiervoor is gelegen in artikel 3 van de Verzelfstandigingsovereenkomst waar is bepaald dat de NV de GR vrijwaart omdat de gehele onderneming, inclusief alle contracten, voor rekening en risico van de NV is. 6

7 4. VERMOGENSPOSITIE In 2010 is het rapport "Financieringsstrategie Zeeland Seaports" in het kader van de besluitvorming omtrent de verzelfstandiging uitgekomen. In dit rapport is gesteld dat de vermogenspositie van Zeeland Seaports zelfstandig kan worden gefinancierd indien N.V. Zeeland Seaports voldoet aan de vereisten die de financiers stellen aan diverse ratio's. Deze zijn: - Solvabiliteit norm: > 30% - DSCR (debt service coverage ratio) norm: > 1,35 - ICR (interest coverage ratio) norm: > 2,50 - Net Debt/EBITDA norm: < 6,00 Zeeland Seaports zal uiterlijk in 2028 voldoen aan de vereiste ratio's om zelfstandig financiering aan te trekken. De begrote cijfers per ultimo 2013 zijn: - Solvabiliteit 2013: 27% - DSCR (debt service coverage ratio) 2013: 0,8 - ICR (interest coverage ratio) 2013: 2,31 - Net Debt/EBITDA 2013: 15 De lange termijn begroting laat nog steeds zien dat tijdig voldaan zal worden aan de eisen om garanties af te kunnen bouwen. In 2013 staan de aandeelhouders dus garant voor het vreemd vermogen door middel van borgstellingen en garantieovereenkomsten. Onderstaande grafiek laat voor de lange termijn de ontwikkeling van vreemd vermogen zien inclusief eerder genoemde maximale garanties. De grafiek 2012 laat zien dat de financieringscurve zich gunstiger ontwikkelt ten opzichte van de in 2010 opgestelde financieringscurve. De bufferruimte tussen de garantie en de werkelijke financieringsbehoefte is vergroot. Rekening houdend met de mutatie in het kasstroomoverzicht 2013 wordt een vreemd vermogenspositie verwacht van circa 420 mln. per ultimo

8 5. BEDRIJFSPLANNEN EN KGE's De in paragraaf 4 genoemde vermogenspositieontwikkeling is het resultaat van een consolidatie van de diverse bedrijfsplannen. De bedrijfsplannen worden geconsolideerd op het niveau van kasgenererende eenheden (KGE). Onder een kasstroomgenererende eenheid wordt verstaan de kleinst identificeerbare groep die kasstromen genereert. In de exploitatie van N.V. Zeeland Seaports kunnen de volgende - haven- en grondbedrijf in exploitatie - project glastuinbouw Terneuzen - niet in exploitatie zijnde gronden Deze indeling is gebaseerd op functionele en organisatorische aspecten. Naast het glastuinbouwproject dat functioneel andersoortige ondersteuning vraagt en een ander verdienmodel kent, wordt het haven- en grondbedrijf Zeeland Seaports als één kasstroomgenererende eenheid gezien. Bij het alloceren van bedrijven zijn de havengebieden van Vlissingen en Terneuzen complementair in plaats van concurrerend. De meest passende locatie wordt aan de klant aangeboden. Ook is de organisatie van Zeeland Seaports administratief en organisatorisch zo ingericht dat het haven- en grondbedrijf als één exploitatie wordt behandeld. Het havenen grondbedrijf worden geïntegreerd waarbij opbrengsten in het grondbedrijf soms worden ingezet om haveninfra te financieren of vice versa. Deze kasstroomgenererende eenheid kent ook één gelijk verdienmodel, zijnde haven- en kadegelden en grondinkomsten. Ook de managementstructuur en de rapportagelijnen zijn gericht op de geïntegreerde exploitatie van het haven- en grondbedrijf. Tot slot kent Zeeland Seaports nog een derde groep activa, nl. de niet in exploitatie genomen gronden. Deze activa worden tegen verwervingsprijs gewaardeerd vanwege het ontbreken van een exploitatie. De boekwaarde van de activa van de kasstroomgenererende eenheid wordt op de balansdatum getoetst teneinde te bepalen of er sprake is van bijzondere waardevermindering (impairment). Indien er mogelijk sprake van is, wordt de opbrengstwaarde van het actief geschat. Teneinde de bedrijfswaarde te bepalen worden de geschatte toekomstige kasstromen contant gemaakt op basis van een disconteringsvoet die de huidige marktverwachtingen ten aanzien van de verwachtingswaarde van geld en de specifieke risico's van het actief weerspiegelt. In deze disconteringsvoet is rekening gehouden met de kosten vreemd vermogen en een winsten risico opslag. De KGE Zeeland Seaports (haven - en grondbedrijf in exploitatie) laat een positieve netto contante waarde zien van 228 mln. Dit resultaat geeft een indicatie van het risicoprofiel en het rendement van de diverse KGE's. In dit resultaat is de huidige waarde van het actief meegenomen. Indien de waarde positief is betekent dit dat de waarde van de activa kan worden terugverdiend uit toekomstige kasstromen. Het jaarlijks opnemen van deze resultaten per KGE in de begroting geeft een beeld van de ontwikkeling en biedt Zeeland Seaports een sturingsmechanisme om kansen te benutten en bedreiging actief "te lijf te gaan". De waarde van de KGE's glastuinbouw en de niet in exploitatie genomen gronden worden gebaseerd op de directe opbrengstwaarde en niet op basis van toekomstige (exploitatiekasstromen). De reden hiervoor is dat een inschatting van deze kasstromen moeilijk te maken is. Recente taxaties dienen als basis voor de bepaling van de directe opbrengstwaarde. Een last uit hoofde van bijzondere waardevermindering wordt geboekt indien de boekwaarde van een actief of van de kasstroomgenererende eenheid groter is dan de opbrengstwaarde. Bijzondere waardeverminderingen worden ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. In 2013 worden deze waardeverminderingen niet voorzien. 8

9 6. KANSEN EN RISICO'S Het weerstandsvermogen geeft aan de mate waarin Zeeland Seaports in staat is middelen vrij te maken om substantiële tegenvallers op te vangen, zonder dat dit betekent dat het beleid veranderd moet worden. De beschikbare weerstandscapaciteit bestaat uit die middelen en mogelijkheden waarover Zeeland Seaports beschikt om niet begrote kosten, die onverwacht en substantieel zijn, te dekken. Voor de beoordeling van de vraag of Zeeland Seaports beschikt over een adequaat weerstandsvermogen moet een relatie gelegd worden tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de daarmee af te dekken risico's. In deze paragraaf zijn de belangrijkste kansen en risico's ten aanzien van de financiële positie van Zeeland Seaports weergegeven: Ten eerste betreft het financieringsrisico s. De beheersing daarvan is vastgelegd in het Treasury statuut. Zeeland Seaports voert een conservatieve financieringsstrategie door slechts een beperkt risico toe te staan. De hedge ratio is tenminste 60% en de toegestane renterisico beheersproducten zijn beperkt. Koers- en valutarisico s zijn bij Zeeland Seaports niet toegestaan. De samenstelling van het vreemd vermogen bestaat bij Zeeland Seaports deels uit roll over leningen (lang lopend) en deels kasgeld (kortlopend). Beide kennen een variabele rentestructuur. Uit oogpunt van flexibiliteit zijn bij de roll over leningen flexible voorwaarden ten opzichte van het aantrekken en aflossen van gelden overeengekomen. Kasgeld is uitsluitend voor 1 of 3 maanden en kent dus al flexibiliteit. Voor kasgeld bestaat wel het risico van beschikbaarheid in geval van herfinanciering. Dit risico is echter dermate klein gezien de garantiestructuur, dat het als een aanvaardbaar risco wordt gewaardeerd ten opzichte van de prijs die betaald moet worden om dit risico uit te sluiten. Voor kasgeld zonder garantie van de aandeelhouder zal dit tezijnertijd opnieuw beoordeeld worden. De marktrisico s betreffen de haven- en kadegelden en het debiteurenrisico van erfpacht. Zeeland Seaports streeft naar een portefeuille van bedrijven die actief zijn in verschillende markten. Door diversiteit van de bedrijven die in de Zeeuwse havens actief zijn, worden tevens de gevolgen van een economische terugval beperkt. Daar wordt op gestuurd bij het aangaan van nieuwe erfpachtovereenkomsten en het stimuleren van ladingtrafieken. Bij het contracteren van nieuwe erfpachtovereenkomsten wordt tevens getoetst op kredietwaardigheid. De toets bestaat uit een beoordeling van gegevens van kredietinstanties, jaarverslagen en het business plan van de betreffende partij. Waar mogelijk wordt gewerkt met concerngaranties. Slechts voldoende kredietwaardige partijen worden gecontracteerd. Tenslotte worden havengeldgaranties gehanteerd in erfpachtcontracten. Investeringsrisico s: het beleid is om beperkt voor de markt uit te investeren. Nieuwe investeringen worden gedaan wanneer voor de uit te geven terreinen voldoende erfpachtovereenkomsten zijn gesloten om tenminste een positieve kasstroom te genereren vanaf start exploitatie. Daarmee wordt voorkomen dat tijdens de exploitatie extra geleend moet worden om aanloopverliezen te financieren. Fiscale risico s zijn bij Zeeland Seaports slechts beperkt aanwezig. De vrijstelling van vennootschapsbelasting is van toepassing en er zijn geen initiatieven om de Wet op de Vpb te wijzigen op dit vlak. Zeeland Seaports is ook ondernemer in de zin van de Wet omzetbelasting. Het beleid is om in de algemene voorwaarden met onze klanten al zoveel mogelijk uitgangspunten vast te leggen ten aanzien van wie welke belastingen en heffingen betaalt. Daarnaast voert Zeeland Seaports grondtransacties zodanig uit dat omzetbelasting van toepassing is en zodoende het risico op overdrachtbelasting vermeden kan worden. Tevens zijn met de Belastingdienst afspraken vastgelegd over verlenging van bestaande erfpachtcontracten. Voor overige belastingen (onroerende zaak belasting, inkomstenbelasting, assurantiebelasting) zijn geen specifieke risicobeheersingmaatregelen van toepassing. Personele risico's: betreft de afhankelijkheid van sleutelpersonen. Zeeland Seaports is een kleinere organisatie waar veel functies enkelvoudig zijn uitgevoerd. Ook historische kennis en specifieke dossierkennis is vaak bij één persoon aanwezig. Door inzet van diverse HRM-instrumenten wordt getracht deze afhankelijkheid te verkleinen. 9

10 Operationele risico s zijn ten eerste verzekerd. Zeeland Seaports heeft een aansprakelijkheidsverzekering. Daarnaast heeft Zeeland Seaports hiervoor geen aanvullende verzekeringen gesloten. Het beleid hiervoor is gebaseerd op de gedachte dat ZSP risico s verzekert die de onderneming niet kan dragen of dat het ontbreken van een dergelijke verzekering tot belangrijke imagoschade kan leiden. Bovenstaande risicobeheersing komt ook voort uit dat veel van de operationele taken publieke taken zijn. Deze worden uitgevoerd in opdracht van de drie gemeenten en de provincie maar voor risico van de NV. In de Operationele Havenovereenkomst liggen de afspraken hierover vast. De verzelfstandiging heeft hier niet tot extra risico s voor Zeeland Seaports geleid. ICT-risico s: Het belang van informatiemanagement is vooral groot bij de operationele processen (verkeersbegeleiding, beheer & onderhoud infrastructuur), financiële processen en marketing, sales & communicatie. Zeeland Seaports heeft maatregelen genomen om het risico van misbruik van informatie, het verlies van data te voorkomen en om informatiesystemen te herstellen in het geval van calamiteiten. Hierbij moet gedacht worden aan backup/restore-procedures en een uitwijklokatie. De ICT dienstverlening is deels uitbesteed. De door Zeeland Seaports gestelde eisen aan deze leveranciers zijn contractueel vastgelegd. Op de naleving van de overeengekomen diensten en daaraan gerelateerde serviceniveaus wordt actief toegezien. Politieke risico s: Wet- en regelgeving is onderhevig aan veranderingen. Dit houdt per definitie een risico in. Op Europees niveau zijn de laatste jaren enkele belangrijke (voornemens voor) nieuwe richtlijnen gepubliceerd. Zeeland Seaports onderneemt in het algemeen acties om het draagvlak voor de havenactiviteiten op het gebied van politiek en omgeving te vergroten. Op reguliere basis wordt overleg gepleegd met politieke betrokkenen op vele niveaus, worden werkbezoeken georganiseerd en en wordt namens Zeeland Seaports deelgenomen aan ambtelijke en bestuurlijke werkgroepen, bijeenkomsten, denktanks etc. Hierdoor zijn de lijnen kort en kan snel informatie worden overgedragen. Ook vinden regelmatig bijeenkomsten plaats met bewonersorganisaties en wordt via verschillende media informatie verstrekt over issues en belangrijke dossiers. Risicobeheersing: Tenslotte voert Zeeland Seaport eind 2011 een zogenoemde Corporate Risk Assessment uit. Aan de hand van interviews, externe en interne rapporten en een workshop wordt een lijst van risico s opgesteld. Voor deze risico s wordt vervolgens een rangorde bepaald en maatregelen geformuleerd door de directie. Dit onderzoek zal jaarlijks worden herhaald. Voor 2013 zijn thans de volgende risico's gespecificeerd: Marktrisico's: uitgifteschema bedrijfsplannen In de genoemde bedrijfsplannen is in een aantal gevallen sprake van een nog onzekere uitgifteplanning. Dat betekent dat uitgiften in de toekomst deels nog niet contractueel zijn overeengekomen. In de plannen is uitgegaan van een meest aannemelijke planning uitgaande van marktontwikkelingen en ervaringcijfers. In economisch slechtere tijden zullen ook de erfpachtinkomsten onder druk komen te staan. Vertragingen in tijd en aantallen achterstallige debiteuren of faillissementen hebben invloed op de inkomsten en inkomende kasstromen. In het rapport "financieringsstrategie Zeeland Seaports" is de vermogenspositieontwikkeling weergegeven bij een halvering van de uitgiftesnelheid. Hieruit blijkt dat de genoemde buffer tussen garantieplafond en vermogensbehoefte weliswaar klein wordt maar dat het garantieplafond nagenoeg niet aangepast dient te worden. Het jaar van afbouw zal in dit geval 1 jaar worden vertraagd (2029). Versnelling van de uitgifteplanning zal naar verwachting ook weinig effect hebben op de totale vermogenspositie. Financieringsrisco: rente De lange termijn vermogenspositie is gebaseerd op een gemiddeld te betalen rentetarief over het vreemd vermogen van 5,5%. Het totale vermogensbeslag is sterk afhankelijk van deze variabele. Indien een rentescenario van +1% wordt doorgerekend betekent dit dat de benodigde garantietermijn op basis van de ontwikkeling van de ratio's met minimaal 3 jaar zal uitlopen. Het plafond zal vanaf 2014 niet meer toereikend zijn om de totale financiering te dekken. 10

11 In het geval de rente lager uitvalt -1% gedurende de totale looptijd betekent dit dat de benodigde garantietermijn met minimaal 3 jaar verkort kan worden. Het plafond van de garantie kan gedurende deze periode op een lager niveau gebracht worden. De treasury managementfunctie is erop gericht de rentelast in ieder geval zo laag mogelijk te houden rekening houdend met de gestelde normen in het treasurystatuut. Op het moment dat de rente dreigt uit te stijgen boven de rekenrente kunnen rentederivaten ingekocht worden zodat er een plafond op de te betalen rente wordt geplaatst. Gezien de verwachte rentecurves voor de komende 10 jaar zijn er kansen te benutten om eerder dan gepland aan de vereiste ratio's voor zelfstandige financiering te kunnen voldoen. Kans: Verdiepte ligging spoorlijn Goes Uit correspondentie van Prorail is gebleken dat de problematiek ten aanzien van geluid en trillingen van de spoorlijn in Goes ook op een andere wijze oplosbaar kan zijn dan met een verdiepte ligging van de spoorlijn. In het verleden heeft Zeeland Seaports een toezegging van 20 miljoen euro gedaan als bijdrage aan de verdiepte ligging. De kans bestaat dat de bijdrage van Zeeland Seaports lager kan uitvallen wanneer alternatieve oplossingen worden gerealiseerd. Marktrisico's: glastuinbouw Door de aanhoudende crisis is de glastuinbouw een belangrijk risico geworden voor Zeeland Seaports. Zowel bij de grondexploitatie als bij de exploitatie van warmte en CO2 (WarmCO2) is Zeeland Seaports betrokken. Het eerste risico betreft de ontwikkeling van de waarde van de gronden. Indien de waardedaling doorzet bestaat het risico van een afwaardering op de boekwaarde (ruim 14 miljoen per ultimo 2011). Het risico bestaat verder dat ten opzichte van de planning de vestiging van tuinders vertraging oploopt door de economische recessie in de glastuinbouw. Wanneer tuinders zich later vestigen, zal WarmCO2 later inkomsten genereren en de periode van aanloopverliezen langer duren. Het bedrijfsplan zal dan wellicht geen positieve waarde meer kennen en op basis van deze zogenoemde impairment test, worden de activa van WarmCO2 dan afgewaardeerd. Tenslotte is in 2013 bij WarmCO2 sprake van een financieringsrisico aangezien de 65 miljoen aan vreemd vermogen financiering dan bereikt wordt. Over de continuering van WarmCO2 en de wijze van financiering dient in 2013 besloten te worden. Gezien de verstrekte garanties bedraagt het risico voor Zeeland Seaports maximaal 65 miljoen euro. Calamiteiten Daarnaast kunnen calamiteiten leiden tot een aanspraak op het weerstandsvermogen. Voorbeelden van calamiteiten zijn: extreme weersomstandigheden, saneren van vervuilde grond of verontreinigde baggerspecie, een aanvaring van een schip en het faillissement van een onderneming. Op basis van gevoeligheidsanalyses is de conclusie voor 2013 dat het weerstandsvermogen (156 miljoen) ten opzichte van bovenstaande risico's toereikend is. De kans dat risico's zich voordoen is door de aanhoudende economische crisis toegenomen. 11

12 7. Begroting 2013 N.V. Zeeland Seaports bedragen x Som der bedrijfsopbrengsten Netto-omzet Haven-, kade- en boeiengelden Erfpacht en huur terreinen Overige bedrijfsopbrengsten Precario Verhuur bedrijfsmiddelen Vergoeding onderhoudskosten Vergoeding uitvoering publieke taken Overige baten TOTAAL Som der bedrijfslasten Personeelslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Overige personeelslasten Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfslasten Exploitatiekosten Overige bedrijfskosten TOTAAL BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Resultaat deelnemingen Resultaat deelneming Zeeland Seaports Beheer B.V RESULTAAT

13 8. Toelichting begroting 2013 N.V. Zeeland Seaports bedragen x Som der bedrijfsopbrengsten Netto-omzet Haven-, kade- en boeiengelden Axelse Vlakte Terneuzen, Braakmanhaven Terneuzen, Kanaalhavens Noordwesthoek Scaldiahaven Vlissingen Sloehaven en overig Vlissingen Buitenhaven De raming is gebaseerd op de werkelijke opbrengsten in het boekjaar 2012 alsmede op een inschatting van de toekomstige ontwikkeling in het havenverkeer. Er is rekening gehouden met een stabiele economie gebaseerd op de situatie medio De overslag in tonnen zal in 2013 naar verwachting 35,5 miljoen ton bedragen. Dit past in onze ambitie om door te groeien naar een overslag van 50 miljoen ton in het jaar Erfpacht en huur terreinen Axelse Vlakte Terneuzen, Kanaalhavens Glastuinbouw Noordwesthoek Scaldiahaven Quarleshaven Vlissingen Sloehaven overig Vlissingen Buitenhaven De raming is gebaseerd op de uitgegeven terreinen per 30/9/2012 uitgebreid met afgesloten contracten voor het 4e kwartaal 2012 en het boekjaar De daling in Vlissingen Sloehaven heeft te maken met het faillissement van ZALCO. Hiervoor is in 2012 een compensatievergoeding ontvangen mede om de daling van omzet in een aantal jaren na 2011 op te vangen. De erfpachtopbrengst Vlissingse Buitenhaven is in 2012 te laag geraamd. Totaal netto-omzet

14 Overige bedrijfsopbrengsten Precario De raming is gebaseerd op de werkelijke opbrengsten precario in Verhuur bedrijfsmiddelen De geraamde opbrengsten zijn voor het grootste deel gelijk aan de som van de geraamde kapitaallasten van de onderliggende investeringen in bedrijfsmiddelen. Per saldo betreft het een budgettair neutrale exploitatie. Vergoeding onderhoudskosten Ingevolge artikel 9 van de op 11 september 1975 tussen het voormalig Havenschap Terneuzen en Dow Benelux NV gesloten overeenkomst wordt de Braakmanhaven onderhouden door Zeeland Seaports voor rekening van Dow Benelux NV. Vergoeding uitvoering publieke taken Bij de oprichting van de NV Zeeland Seaports is de vergoeding voor de door de GR ZSP afgegeven garantie bepaald op 36 mln. Hiervan is 22,2 miljoen uitbetaald in contanten. Een bedrag van 3,8 miljoen is nog beschikbaar voor de Provincie Zeeland. De overige 10 mln. zal NV Zeeland Seaports vergoeden in de vorm van de uitvoering van publieke taken. Deze vergoeding zal gedurende de looptijd van de garantie (tot 2028) vrijvallen ten gunste van de post overige bedrijfsopbrengsten. Overige baten Deze post betreft de opbrengsten uit optievergoedingen, landbouwinkomsten doorberekening van nutsvoorzieningen en doorberekende kosten aan derden wegens afwikkeling van schadegevallen. In het kader van de in 2007 vastgestelde verordening heffing havenontvangstvoorzieningen ontvangt Zeeland Seaports per scheepsbezoek een vergoeding voor de administratieve verwerking van het Haven Afval Plan (HAP). Deze vergoeding is eveneens onder deze post verantwoord. Totaal overige bedrijfsopbrengsten TOTAAL SOM DER BEDRIJFSOPBRENGSTEN

15 Som der bedrijfslasten Personeelslasten Lonen en salarissen Brutosalarissen Commissarissenvergoedingen VUT/WW-uitkeringen Uitzendkrachten en inhuur Doorberekende personeelskosten De raming is gebaseerd op het verwachte aantal medewerkers en de verwachte loonontwikkeling. De loonontwikkeling betreft de CAO (2013: +2%) en de mogelijke groei van medewerkers binnen de salarisschaal. Daarnaast is er in 2013 sprake van een groei van 79 fte naar 82 fte. In 2013 wordt de commerciële en communicatiefunctie van Zeeland Seaports verder versterkt. De bezoldiging van de directeur bedraagt Dit betreft het basissalaris inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering. De inhuur 2013 betreft de acquisitie voor Glastuinbouw Terneuzen, het inhuren van kennis op het gebied van ICT en inhuur ten behoeve van het uitvoeren van financial en operational audits. Sociale lasten Pensioenlasten Sociale lasten De raming is gebaseerd op de raming van de lonen en salarissen en de premiepercentages De begroting 2012 is te laag geraamd hetgeen het verschil grotendeels verklaart. De overige stijging is het gevolg van de formatieuitbreiding. Overige personeelslasten Reis-en verblijfkosten Opleidingskosten Wervingskosten Werkkleding Overige personeelskosten De reis- en verblijfskosten betreft vergoedingen voor woon-/werkverkeer, een functiegebonden autoleaseregeling en dienstreizen. De stijging van de reis- en verblijfkosten is een gevolg van uitbreiding van de personeelsformatie. De overige personeelskosten bestaan uit kosten implementatie functiewaarderingssysteem ORBA, Arbo en kantinekosten. Totaal personeelslasten

16 Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijving software Afschrijvingen materiële vaste activa Afschrijving gebouwen Afschrijving haveninfrastructurele werken Afschrijving hardware Afschrijving inventaris Afschrijving vervoermiddelen Deze post betreft de raming van de jaarlijkse afschrijving op de immateriële en materiële vaste activa. Er is rekening gehouden met de afschrijving op de in 2012 en 2013 geactiveerde investeringen. Voor een volledig overzicht wordt verwezen naar de bijlage "Overzicht immateriële en materiële vaste activa". Totaal afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfslasten Exploitatiekosten Onderhoud en beheer Baggerwerk Sporen Wegen en terreinen droog Kades en terreinen nat Overige kosten haveninfrastructuur Overige bedrijfsmiddelen De geraamde kosten zijn gebaseerd op een in 2012 geactualiseerd onderhoudsplan. De onderhoudskosten van nieuw opgeleverde projecten zijn hierin begrepen. Onderzoek en ontwikkeling Duurzaamheid en innovatie Onderzoek op gebied van veiligheid en marktontwikkeling Incidentele bijdragen Haalbaarheidsonderzoeken In het strategisch masterplan zijn ambities geformuleerd op het gebied van duurzaamheid en innovatie. In 2013 zijn projecten begroot om deze ontwikkeling invulling te geven. Voorbeelden zijn: het ontwikkelen van duurzaamheidsindicatoren, uitvoeren walstroom en onderzoek naar het verminderen van baggerwerkzaamheden. Daarnaast is onder deze post onderzoek begroot op het gebied van Port Security and Safety en marktontwikkelingen in diverse sectoren, van liquid bulk tot en met containers. De post haalbaarheidsonderzoeken bevat tenslotte de ontwikkelkosten van projecten waarvan de exploitatie nog onzeker is (o.a. containerisatie). Diverse exploitatiekosten

17 Deze categorie betreft kosten voor onroerende zaakbelasting, waterschapslasten en verontreinigingsheffing, verzekeringen, gas, water en elektra, waterverbruik kades, huur van bedrijfsmiddelen, kosten van landbouwgrondexploitatie en overige belastingen. Afdrachten havengelden en nautische diensten Onder deze post zijn opgenomen de af te dragen havengelden aan Dow Benelux NV op contractbasis met betrekking tot de Braakmanhaven. Informatisering en automatisering Dit betreft kosten voor onderhoud van software, hardware, (glasvezel)infrastructuur, datacommunicatie, copiers, servicecontracten voor het nautisch verkeersbegeleidingscentrum en onderzoek en advies ICT. In 2013 stijgen deze kosten door (1) het in stand houden van de nautische systemen, (2) een toename van het gebruik van telefoon en mobiele data en (3) toename van licenties door meer gebruikers met meer applicaties. De technologie van informatisering en automatisering zal zich in de komende jaren verder ontwikkelen. Het transport van data zal verder toenemen en de beperkingen in snelheid en opslag van data zullen verminderen. Meer en meer zullen partijen overgaan tot het elektronisch uitwisselen van gegevens. Systemen zullen ook meer geïntegreerd worden, met als gevolg dat het toezicht op het nautische verkeer verder kan verbeteren. Zeeland Seaports zal meegaan in deze ontwikkelingen en in de komende jaren blijven investeren in ICT. Dit gebeurt vanuit de overtuiging dat informatievoorziening een dienstverlening is die steeds belangrijker gaat worden in de concurrentiekracht van havens. Totaal exploitatiekosten Overige bedrijfskosten Bureaukosten De bureaukosten betreffen kantoorbenodigdheden, porti en drukwerk, vakliteratuur, lidmaatschappen, schoonmaakkosten, onderhoud van inventaris en overige bureaukosten. Communicatie, acquisitie- en representatiekosten Communicatie speelt op diverse niveaus een belangrijke rol bij het realiseren van de doelstellingen van Zeeland Seaports. Binnen de sterk competitieve haveneconomie speelt positionering een essentiële rol. 17

18 Communicatiestrategie en -middelen worden dan ook ingezet ter ondersteuning van de commerciele uitvoeringsplannen. Op basis van deze plannen benadert ZSP belangrijke doelmarkten. Deze zijn gericht op adverteren in relevante media (gedrukt en digitaal), op het organiseren en sponsoren van evenementen, deelname aan beurzen, congressen en handelsreizen met de hiervoor benodigde marketing middelen. In 2013 zal de naamsbekendheid bij potentiële klanten verder vergroot worden. De communicatie met de directe omgeving van Zeeland Seaports is van groot belang om in die omgeving draagvlak te kunnen krijgen/behouden voor de blijvende ontwikkeling van de Zeeuwse havens. Hierbij ligt de focus in de eerste plaats op strategisch omgevingsmanagement, maar ook gerichte communicatie bijvoorbeeld in de vorm van de maandelijkse nieuwsbrief in de PZC (Haven in zicht), het verzorgen van presentaties aan diverse groepen zoals onderwijs, netwerkorganisaties en overheden en het deelnemen aan open dagen en regionale beurzen zijn hiervan voorbeelden. Het ligt voor de hand dat ook het organiseren van evenementen en sponsoring van en donaties aan regionale activiteiten belangrijk zijn bij het bevorderen van het positieve beeld van Zeeland Seaports bij klanten en in de regio. Advies- en accountantskosten De accountantskosten betreffen mede de kosten voor accountantscontrole van de jaarrekening en overige accountantswerkzaamheden. Vervolgens is sprake van advieskosten. Het gaat hier om specialistische kennis in een aantal disciplines welke binnen Zeeland Seaports niet binnen de formatie voorhanden is. Voorbeelden zijn fiscaal advies, advies op het gebied van corporate finance en specifieke juridische adviezen. Diverse overige kosten Afschrijvingskosten debiteuren en incassokosten zijn de voornaamste posten binnen de diverse overige kosten. Wel is sprake van debiteurenrisico's zoals omschreven in de risicoparagraaf van deze begroting. Risico's zijn op basis van kans en financieel effect geraamd. Totaal overige bedrijfskosten Totaal overige bedrijfslasten TOTAAL SOM DER BEDRIJFSLASTEN

19 Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rente verstrekte leningen deelnemingen Beschikbaarheidsvergoeding Overige rentebaten De rente verstrekte leningen deelnemingen betreft de rente op de verstrekte kasgeldleningen aan Valuepark Terneuzen. Deze rente is tevens verantwoord onder de rentelasten (rente kasgeldleningen). Per saldo heeft deze post geen invloed op het resultaat. De beschikbaarheidsvergoeding betreft de vergoeding die WarmCO 2 en Valuepark Terneuzen betalen voor garanties op het vreemd vermogen. Rentelasten en soortgelijke kosten Rente vaste geldleningen Rente rolloverleningen Rente kasgeldleningen Rente rekening-courant 0 0 Derivaten Afschrijving unwindwaarde Geactiveerde rente materiële vaste activa in aanbouw Afschrijving vergoeding garantstelling participanten De rentelasten voor de variabele leningen (rolloverleningen en kasgeldleningen) zullen in 2013 lager zijn door een sterke daling van de gemiddeld te betalen rente in 2013 ten opzichte van Als gevolg van het afdekken van het renterisico door middel van derivaten wordt hier maar ten dele (40%) van geprofiteerd. Met ingang van 2011 wordt geen bouwrente meer toegevoegd aan de voorraad bouwgronden. Slechts over de lopende projecten wordt bouwrente toegevoegd als onderdeel van de verkrijgingsprijs. Totaal financiële baten en lasten

20 Resultaat deelnemingen Resultaat deelneming Zeeland Seaports Beheer B.V. Resultaat uit deelneming m.b.t. Valuepark Terneuzen Valuepark Terneuzen is opgericht met het doel de ontwikkeling en exploitatie van bedrijventerreinen rond Terneuzen ten behoeve van chemie gerelateerde activiteiten. Het resultaat deelneming is gebaseerd op 50% van het meest actuele businessplan Valuepark Terneuzen. Per saldo laat het businessplan over de gehele looptijd een positief resultaat zien. Door stagnatie in het uitgifte tempo laat het project in deze fase exploitatieverliezen zien. De uitbreiding van de steiger in de Braakmanhaven zal een impuls geven aan opbrengsten uit havengelden met ingang van Resultaat uit deelneming m.b.t. WarmCO WarmCO 2 is opgericht met als doel de levering en distributie van restwarmte en CO 2 te realiseren ten behoeve van de glastuinbouw in Zeeuws Vlaanderen. WarmCO 2 tracht dit doel te verwezenlijken door het tot stand brengen, in stand houden en exploiteren van installaties, infrastructuur en andere voorzieningen. Zeeland Seaports neemt deel voor 80% en Yara Nederland B.V. voor 20%. Het risico van Yara is beperkt tot het gestorte kapitaal ( 1 mln). Het resultaat 2013 is gebaseerd op het in 2012 geactualiseerde businessplan. Dit businessplan laat over de gehele looptijd per saldo een positief resultaat zien. Vanwege het huidige negatieve eigen vermogen van WarmCO 2 waarvoor Zeeland Seaports garant staat, wordt het volledige resultaat van WarmCO 2 als resultaat deelneming verantwoord. In de eerste jaren heeft WarmCO 2 te maken met aanloopverliezen. Met de vestiging van tuinders in het gebied zullen aanloopverliezen afnemen. De economische- en financiële crisis heeft de sector zwaar getroffen. Dit effect is in 2011 nog versterkt door de EHEC crisis. Een en ander leidt tot een sterk vertraagd volloopscenario van het glastuinbouwgebied. Zeeland Seaports heeft tevens opbrengsten uit hoofde van de garantiestelling (zie financiële baten - beschikbaarheidsvergoeding) ten behoeve van WarmCO 2. Totaal resultaat deelneming

21 9. Investeringsbegroting 2013 N.V. Zeeland Seaports (bedragen x 1.000) Aanpassing van havenwerken Kathodische bescherming kades Vlissingen Reconstructie boordvoorzieningen Aanpassingen diverse kades Elementen Scaldiahaven (fenders) Radar Sloehaven (50%) Aanpassing kade A Kaloothaven De kathodische bescherming aan kades is nodig omdat de waterkwaliteit in Vlissingen zorgt voor verkorting van de levensduur van deze kades: het water is feitelijk te schoon. Met de levensduurverlengende maatregelen door toepassing van kathodische bescherming van de kades wordt dit probleem opgelost. Daarnaast is sprake van het reconstrueren van een aantal boordvoorzieningen in Terneuzen die aan het einde van hun levensduur zijn. Ook hier is sprake van maatregelen die verlenging van de levensduur impliceren. Informatisering en automatisering ICT ontwikkelingen De ICT-ontwikkelingen in 2013 betreffen de vervanging van een aantal nautische systemen (radar, marifoon). Deze systemen zijn sinds 2004 in gebruik en zijn aan het einde van hun levensduur. Daarnaast staan kleinere projecten voor het verbeteren van het geografische informatiesysteem en een aantal back office systemen (facturatie, verslaggeving, personeelsinformatie etc.) op de planning. Nieuwe werken Kade B Kaloothaven Uitgifte Quarleshaven Sloesteigers Glastuinbouw Toegankelijkheid haven Calamiteitensteiger Scaldiahaven Herstel kade Quarleshaven Infrastructuur kop Scaldiahaven Spooraansluiting Ovet De projecten van 2012 staan afgerond of uitgesteld. In 2013 staan een aantal kleinere nieuwe werken op de begroting. Enerzijds betreft het aanleg van klantgebonden infrastructuur, welke op basis van business cases besloten is cq. zal worden. Anderzijds betreft het verbetering van algemene infrastructuur (bijv. toegankelijkheid, calamiteitensteiger) welke nodig is om alle benodigde functies van de haven te borgen. TOTAAL In de komende 10 jaar ( ) wordt een investeringsvolume van tenminste 80 miljoen verwacht. Zeeland Seaports investeert onder andere in een containerkade, steigers, wachtplaatsen voor de binnenvaart, een afmeervoorziening in de Quarleshaven, reconstructiewerken, de inrichting van het glastuinbouwgebied in Terneuzen en ICT voorzieningen. Daar kunnen nog investeringen bijkomen als haalbaarheidsonderzoeken tot een positieve uitkomst leiden. 21

22 10. Kasstroomoverzicht 2013 (bedragen x 1.000) BEDRIJFSRESULTAAT Aanpassingen voor: Afschrijvingen Vergoeding uitvoering publieke taken Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Ontvangen rente Betaalde rente Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen Desinvesteringen 0 Kasstroom uit investeringsactiviteiten SALDO KASSTROOM

23 Bijlage 1: Meerjarenbegroting N.V. Zeeland Seaports bedragen x Som der bedrijfsopbrengsten Netto-omzet Overige bedrijfsopbrengsten TOTAAL Som der bedrijfslasten Personeelslasten Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfslasten TOTAAL BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten Resultaat deelnemingen RESULTAAT