Supermens: De Burn Out Editie

Transcriptie

1 Supermens: De Burn Out Editie Inleiding: Na veel artikelen gelezen te hebben over dit onderwerp en consultants gesproken te hebben die gespecialiseerd zijn op dit gebied, wil ik nu ook graag mijn bijdrage bieden aan het fenomeen: burnout. In mijn praktijk en omgeving ontmoet ik vaak mensen die met een burn-out kampen of last hebben van stress wat zich kan ontwikkelen tot een burn-out. In Awareness Therapy werk ik met de basisprincipes van mens zijn, principes die ook gepaard gaan met de technieken van Gestalte Therapie. Wanneer je met een burn-out kampt, ontbreekt één van deze basisprincipes. Het basisprincipe dat ontbreekt, wordt vervangen door angst. Het ontbrekende basisprincipe dat ik verder zal toelichten, is niet alleen belangrijk om een burn-out te voorkomen, maar is van toepassing op veel meer gebieden in je leven. De basisprincipes zijn hetzelfde voor iedereen, alleen de werkwijzen niet. Iedereen is namelijk uniek en iedereen heeft een eigen handleiding. In mijn werk begeleid ik ook het basisprincipe uit jouw handleiding, zodat jij de kracht hebt om jezelf daarin te veranderen. Want wat voor jou werkt, werkt niet per definitie voor een ander. In mijn handleiding zal ik de werksituatie voornamelijk als voorbeeld gebruiken. Houdt in gedachte dat de oorzaken, tips en principes die ik hieronder noem toepasbaar zijn in allerlei situaties. Denk hierbij aan een drastische verandering van omgeving (verhuizingen), het plotseling overlijden van een dierbare, echtscheiding, of studenten die op het punt staan af te studeren en aan allerlei verwachtingen moeten voldoen. Mocht je na het lezen nog vragen hebben of behoefte hebben aan een afspraak, stuur gerust een naar: BURN OUT

2 Burn-out wilt zeggen dat je emotioneel uitgeput bent en weinig tot niets meer kan presteren. Dit is slechts een beknopte definitie van wat een burn-out is. Er zijn veel meer omschrijvingen van het fenomeen burn-out maar ik zal deze gebruiken. Wat ik namelijk zal proberen uit te leggen is de menselijke betekenis van het woord burn-out. De menselijke betekenis zal ik aan de hand van de volgende onderwerpen toelichten: - Wat betekent het woord burn-out? - Watch Out! Here comes the burn-out! - De oorsprong van burn-out. - Één van de basisprincipes van mens zijn die een burn-out kunnen voorkomen (of je uit een burn-out kunnen halen) Burn-Out: Wat betekent dit woord voor ons als mens? Een betekenis van iets is niet hetzelfde als een omschrijving of definitie van iets. Wij als mensen geven aan iets met woorden een definitie met als bedoeling om iets te omschrijven. Maar om een woord écht te begrijpen op menselijk niveau moet je verder kijken dan de definitie. De menselijke betekenis van burn-out houdt in: dat JIJ buiten je grenzen aan het leven bent en alleen gericht bent op presteren naar de verwachtingen van jouw omgeving. Dit is wat jij dus doet. De meeste mensen die ik spreek die een burn-out hebben of hebben gehad, zeggen altijd; ik heb een burn-out. Dan vraag ik altijd waar ze dat hebben opgelopen. Is er een speciale plek waar je een burnout kan krijgen? Is er een bepaald dieet om een burn-out te forceren? Nee, is meestal het antwoord. Een burn-out ontstaat doordat je buiten je grenzen leeft. Een burn-out is niet iets externs, het komt van binnenuit. Jij bent en blijft verantwoordelijk voor jouw huidige staat van mens zijn. De verandering komt ook van binnen uit. Om je alvast op weg te helpen kan je voortaan beter zeggen: ik ben bezig met het balanceren van mijn werk en mijn energie, in plaats van: ik heb een burn-out. Het is belangrijk dat jij 100% verantwoordelijkheid neemt voor jouw huidige situatie. Dat jij degene bent die het zover heeft laten komen en dat jij jezelf naar de afgrond hebt gebracht. Als je die verantwoordelijkheid neemt, dan heb jij ook de kracht om zelf weer op te staan en verder te gaan, sterker dan tevoren. Maar hoe doe ik dit? Dat is meestal de vraag. Het antwoord op deze vraag vereist dat je eerst bewust moet worden van de basisprincipes als mens. Alleen dan kan je zelf die vraag beantwoorden. Watch Out! Here comes the Burn Out! Sta even stil bij wat je precies aan het doen bent. Wat doe je op werk of op school. Een burn-out heeft voor mij de volgende hoofdoorzaken: - Je bent uit Balans; je bent niet meer aan het leven, maar aan het overleven.

3 - De drie zichten; wat is je vooruitzicht? Heb je nog wel overzicht? Tijd voor inzicht! - Invloed van je Omgeving; bepalen zij mijn leven, of bepaal ik mijn leven? - Voeding; zeg, wanneer heb jij voor het laatst geluncht? Dit zijn voor mij de vier hoofdoorzaken die leiden tot een burn-out. Ik zal ze alle vier omschrijven. BALANS JE BENT NIET MEER AAN HET LEVEN, MAAR AAN HET OVERLEVEN. Wat ik hiermee bedoel is dat je buiten je grenzen leeft. Je leeft naar de verwachtingen van je omgeving. Dit kan werk, school en/of thuis zijn. De verwachtingen die je omgeving voor je schept neem je waar als realiteit maar eigenlijk is het onmenselijk. Je gaat hierdoor presteren boven je eigen kunnen, je gedraagt je als een soort supermens! Jij bent de beste van de beste en weet precies hoe alles in elkaar zit op jouw vakgebied. Je vindt ook dat niemand anders het kan behalve jij, omdat de hoeveel tijd die jij erin hebt gestopt ongekend is! Dagen lang tot laat op kantoor en weekenden doorwerken om maar te presteren en deadlines te halen. Want alleen jij hebt een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, alleen jij weet hoe belangrijk het is, toch? Krijg je er waardering voor? Erkenning? Zelden. Maar dat geeft niets, je directe omgeving geeft je wel waardering in de vorm van erkenning door je meer werk te geven en daar ga je toch geen nee tegen zeggen? Wat ik hiervoor heb beschreven is geen manier van leven, maar overleven! De oorzaak hiervan is dat je geen grenzen aangeeft. Je zegt geen nee. En het belangrijkste: jij maakt geen tijd om even te praten met iemand over hoe het met je gaat. (Geen tijd? Geen prioriteit bedoel je!) Presteren gaat altijd gepaard met rust en ontspanning! Het is uiterst belangrijk dat je hiervoor echt tijd vrij maakt zodat je echt kan ontspannen. Maar hoe? Het antwoord is ME-TIME (of IK-TIJD) ME-TIME is misschien wel het belangrijkste aspect om een burn-out te voorkomen. ME-TIME doe je echt, maar dan ook echt voor jezelf. De eisen waaraan deze activiteit moet voldoen zijn de volgende: - Het geeft je energie. Het heeft een positieve invloed op je. - Je vindt het leuk om te doen. Denk hierbij aan een hobby. - Rusten. Dit betekent op de bank hangen of in bed, een boek lezen of een dvd/serie kijken. Schrik vervolgens niet als je binnen 40 minuten in slaap valt. Dit is een goed teken! Je lichaam laat de spanning los en wordt ontspannen. Als je deze ontspanning lang volhoudt, uit zich dit in slapen. - Praten. Maakt niet uit met wie. Ze hoeven je baan niet te begrijpen of iets van jouw wereldje te snappen, maar een uitlaatklep hebben is absoluut nodig! Je hoeft het niet allemaal alleen te doen. - Loslaten. Thuiskomen en werken of aan werk denken is niet ontspannen. Je zal je mindset moeten forceren naar een hobby of een bezigheid waardoor je niet meer aan werk denkt. Lukt dit niet, stel jezelf dan deze vraag: wat voor betekenis heeft het voor jou om nu aan

4 werk te denken, als de mensen waar aan je denkt zelf niet eens meer aan het werk zijn? Die zijn zeker iets leuks aan het doen. Het is absoluut belangrijk dat je jezelf in je ME-TIME bijna isoleert of terugtrekt in huis om even tot jezelf te kunnen komen. Betrek alleen mensen in jouw ME-TIME die toegevoegde waarde hebben in jouw ontspanning en rust. Hierboven heb ik werk als voorbeeld genomen om te beschrijven hoe een burn-out zich kan ontwikkelen. Houdt in je achterhoofd dat het gaat om een burn-out op menselijk niveau. Dit houdt in dat de oorzaken, tips en principes toepasbaar zijn in allerlei situaties. DE DRIE ZICHTEN WAT IS JE VOORUITZICHT? HEB JE NOG WEL OVERZICHT? TIJD VOOR INZICHT! Wat voor vooruitzichten heb je op je werk dan alleen maar werken en drukte? Vakantie? Als je op vakantie gaat, ben je dan echt aan het genieten? Of aan het bijkomen van werk? Als je vooruitzicht alleen negatieve energie opwerkt of een zwaar gevoel brengt, is het misschien verstandig om daar wat aan te doen. Vraag jezelf eens af: Ga je met plezier naar je werk? Als je onderweg bent naar werk heb je dan zin in de dag? Belangrijker is, wat kan jij er aan doen als je een negatief vooruitzicht hebt? Als je op je werk bent, wordt je gelijk overvallen door werk? Weet je nog wel wat je aan het doen bent midden op een dag? Heb je nog wel overzicht met wat je aan het doen bent? Overzicht verliezen in drukte kan heel snel gaan als je niet oplet. Verzoeken kunnen van je omgeving komen en als je ja blijft zeggen heb je opeens zoveel werk dat je nergens meer aan toe komt! Het is belangrijk om dan even een stap naar achter te doen en prioriteiten te stellen. De vraag die jezelf kan stellen is: Welke prioriteit heeft mijn hoogste verantwoordelijkheid? Dus voor welke taak ben ik het meest verantwoordelijk. Dat heeft mijn prioriteit. Als je een burn-out hebt, komt de inzicht te laat om te beseffen dat het niet meer zo gaat. Dit inzicht uit zich eerder in lichamelijke klachten. Deze klachten negeer je omdat de focus niet op je gezondheid is maar op het werk. Wat zou je dan het beste kunnen doen om dit inzicht eerder te krijgen? Dan ga je terug naar de basis en dat is grenzen stellen in je omgeving! Dat kan je doen door bijvoorbeeld nee te zeggen, niet mijn verantwoordelijkheid, niet mijn probleem en dan ga je verder met waar je mee bezig was. Het is even wennen, maar zo geef je wel je grenzen aan en bescherm je jezelf. Het is belangrijk om je grenzen aan te kunnen geven in je omgeving. Je moet in staat kunnen zijn om nee, dat doe ik niet te kunnen zeggen als het voor je gevoel teveel wordt. Je moet in staat kunnen zijn om hulp te kunnen vragen wanneer het je teveel wordt. Hoe moet jouw omgeving anders weten dat ze extra mankracht aan moeten nemen als je werk blijft doen voor tien man? Geef die grens aan! De reden waarom men dit niet doet is omdat men niet afhankelijk wil zijn. Men vraagt geen hulp door factoren zoals trots en ego. De belangrijkste reden waarom mensen dit niet doen is angst. De angst om je baan te verliezen. Dit soort gedachten zijn negatief en met deze negatieve gedachten kom je nergens. Sterker nog het brengt je dieper in de put. Je kan beter leren positiever te denken. Als je in staat bent om de meeste obstakels positief te zien, ben je al een heel eind! Hoe doe je dat? Door je zinnen anders te

5 formuleren. Wanneer je negatieve gedachten hebt, is je hoofd alleen maar bezig met moeten. Ik moet dit, ik moet dat nog, ik moet straks, moeten we nog? Dit zijn energievreters van de geest. De volgende keer dat je iets moet doen van iemand, stel ik voor om niet direct ja te zeggen maar, dit te bekijken vanuit de volgende drie perspectieven. Hieronder een voorbeeld: Jaired, jij moet die even voor mij sturen want ik heb het druk! Als ik zo een bericht krijg, word ik gelijk getriggerd door het woord moet. Ik heb geleerd dat; Niets moet, Alles mag. Voordat ik direct (negatief) reageer op deze persoon (of deze ), ga ik voor mijzelf na of ik dit wel wil doen. Ik bekijk de situatie in het perspectief van wilskracht. - Wilskracht; Wil ik het wel doen? Wil ik het alleen doen of heb ik hulp nodig? Wil ik zo een opdracht doen? Valt dit wel binnen mijn verantwoordelijkheden? Wat is de reden dat ik het moet doen? Waarom kan hij het niet? Heb ik het niet druk? Als ik vanuit het perspectief van wilskracht besloten heb om het te gaan doen, moet het voor mij duidelijk zijn wat ik moet doen. Anders kan ik het niet doen met de kracht die in mij zit. Ik ga dus doorvragen totdat het voor mij duidelijk wordt. Ik ga door met vragen stellen vanuit een perspectief van daadkracht. - Daadkracht; Is het mij duidelijk wat ik moet doen? Wie zijn de eventuele contactpersonen? Wat is de deadline? Wat is de huidige stand van zaken? Wanneer moet het af? Wat zijn de afspraken? Wat heeft meer prioriteit? Als de persoon mij alles heeft verteld wat ik moet weten zodat ik aan de slag kan, blijft de vraag over hoe ik het ga doen. Dit noem ik de situatie bekijken vanuit het perspectief van creativiteit. - Creativiteit; Hoe ga ik dit doen? Waar moet ik allemaal rekening mee houden? Welke mensen kan ik het beste erbij betrekken indien nodig? Als je jouw negatieve gedachtes en de neiging om direct te reageren, kan vervangen met deze drie awareness perspectieven zal het je veel meer rust geven in je hoofd! Je zult dan antwoorden gaan geven in plaats van reageren.* Hierdoor wordt ook het piekeren, het frustreren en de stress minder. Ook hier is het belangrijk dat je steeds je grens aan geeft! Want wanneer je binnen je grenzen leeft, kan jij veel meer betekenen voor je omgeving dan als je daar buiten gaat leven. Je bent tenslotte een supermens. * Het verschil tussen reageren en antwoorden is dat een reactie voortkomt uit een trigger. Er is een trigger, een primaire reactie volgt. Een antwoord komt tot stand door overwegingen. Door langs de drie perspectieven te gaan en het te laten bezinken, komt een weloverwogen antwoord tot stand. Hierdoor kom je tot de kern. Je krijg dan inzicht in wat er echt speelt, waardoor je vanuit daar weer verder kan.

6 OMGEVING BEPALEN ANDEREN MIJN LEVEN, OF BEPAAL IK MIJN LEVEN? Nu we hebben geleerd om te balanceren en onze energie beter te verdelen in wat prioriteit heeft en wat niet, gaan we kijken naar de omgeving. De omgeving kan van alles zijn; de maatschappij, school, familie, vriendenkring, werk, sociale bijeenkomsten, etc. We houden het voor nu bij werk. De omgeving waarin jij je bevindt, heeft 50% invloed op jouw gedrag. De reden waarom het zo belangrijk is om grenzen te stellen is, dat jij niet moet opgaan in jouw omgeving. Dat je erbij wil horen, wil niet zeggen dat je moet worden als zij! In de praktijk verliezen mensen zichzelf in hun omgeving. Deze drang om bij een groep te horen is begrijpelijk maar onmenselijk. De reden waarom dit onmenselijk is, is dat je iemand wilt zijn die je niet kan zijn. Je bent veel te uniek om je te identificeren als een lid van de groep. Wanneer je jezelf blijft, kan je veel meer bijdragen in de groep met de talenten die je al bezit. Kijk maar naar de A-TEAM, iedereen is uniek met zijn eigen eigenschappen en talenten en niemand probeert de ander te zijn, toch? Wat ik wil bereiken is dat jij je bewust wordt van het feit dat jij degene bent die bepaalt in wat voor omgeving je wilt leven en deze omgeving zelfs kan creëren. Je kan dit voor jezelf checken door op je energie niveau te letten. Voel je, je lekker fit en opgewekt als je van huis gaat, maar zodra je op werk komt is het na één uur werken al weg? Of andersom? Dat je een enorme boost krijg van je werkomgeving maar dat je thuisomgeving je laat leegzuigen? Word je lamlendig van familie bijeenkomsten of van vrienden? Je kan op deze manier zelf bepalen wat het beste is voor jezelf. Het gaat hier om het ontdekken waar jij je het meest energie van haalt en wat jou het meeste energie kost. Door dit bij jezelf na te gaan, kom je erachter in welke omgeving de boosdoener zit en kan je gaan onderzoeken wat het zo zwaar maakt voor jou. Denk hierbij aan de drie awareness perspectieven. Bij een burn-out komt het voor dat je langzaam opgaat in jouw omgeving. Je bent niet jezelf maar een supermens. Je bent zo bezig met presteren en hard werken dat de betekenis ervan zoek is geraakt. Je gaat maar door, zoeken naar erkenning of waardering of wat het ook mag zijn waar je naar op zoek bent. Als je, je eenmaal beseft dat je dit niet langer vol kan houden, is het meestal te laat. VOEDING ZEG, WANNEER HEB JIJ VOOR HET LAATST GELUNCHT? Dit is de reden waarom jouw lichaam zo zwaar voelt, er zit geen brandstof meer in! Je lunch overslaan, dat gebeurt zo verraderlijk. Je hebt het niet eens in de gaten. Je denkt ik stuur nog even een of ik doe nog een opdracht en voordat je het weet is het al vier uur in de middag! Het is daarom ook belangrijk om je lichaam te onderhouden met voeding. NEEM DIE PAUZE! Het doet je echt goed om even 45 tot 60 minuten van je werk af te zijn en te gaan eten. Frisse lucht doet ook wonderen als je de hele dag binnen zit. Als je pauze neemt en goed eet, kan je veel beter presteren en denken en zal je instelling ook positiever zijn!

7 In combinatie zijn deze vier oorzaken een formule voor een burn-out. Doordat je buiten je grenzen leeft en je lichaam ondervoed, val je letterlijk je lichaam aan en raak je uitgeput. De mindset wordt aangevallen door negativiteit. Als je negatief gaat denken, ga jij je ook zo voelen. Als je weinig rust neemt krijg je een negatieve instelling waardoor jouw gedrag mensen zal afstoten. De oorsprong van Burn-Out Waar heeft de burn-out zijn oorsprong? Men denkt dat een burn-out ontstaat door de omgeving; een externe factor. In Awareness Therapy gaan wij ervan uit dat een Burn-Out voort komt uit een emotie, en die emotie is Angst. Ga maar bij jezelf na. De reden waarom je geen nee zegt tegen extra taken is omdat je bang bent dat je contract niet wordt verlengd. De reden waarom je zo je best doet om erbij te horen, is dat ze je wel aardig moeten vinden, want wat als ze je niet aardig vinden? Dit is begrijpelijk want je ervaring is dat jij alleen bestaat wanneer er iets fout gaat of wanneer je een taak niet goed hebt gedaan. Je hoort niemand wanneer iets goed is gegaan. Kortom: ze weten je alleen te vinden bij negatieve uitkomsten en fouten. Hierdoor creëer je een omgeving van angst. Alles wat je doet, doe je uit angst. Hierdoor wordt je drijfveer om te werken ook angst. Want je kan toch niet zomaar voor jezelf opkomen en zeggen hoe je, je voelt? Niemand heeft er wat aan, als jij jezelf zo uitput. Als je jezelf zo uitput kan je er voor niemand zijn. Nog belangrijker is dat niemand er dan voor jou kan zijn omdat je, je helemaal afsluit van je omgeving. Dus waarom zou je zo verder willen leven? Het gaat hier om je eigen gezondheid en er is geen baan in de wereld die het waard is om je gezondheid zo op spel te zetten. Er zijn meerdere redenen hoe bij iemand een burn-out ontstaat. Ik wil hier benadrukken dat dit de menselijke betekenis van een burn-out is. Iedereen is uniek dus iedereen heeft zijn eigen handleiding. De basis is hetzelfde alleen hoe je het integreert is bij iedereen anders. Wat voor de één werkt, hoeft niet per definitie voor de ander te werken. Één van de basisprincipes van mens zijn. Het basisprincipe van mens zijn dat ik hier hanteer is: zelfvertrouwen. Dit is het ontbrekende basisprincipe. Dit basisprincipe is vervangen door angst. Die angst die leidt naar een burn-out kan alleen worden stopgezet door zelfvertrouwen te hebben. Angst heeft meerdere vormen. We hanteren hier alleen de angst die naar een burn-out leidt. De menselijke betekenis van zelfvertrouwen is; dat je altijd op jezelf kan vertrouwen dat het goed komt, ongeacht wat je omgeving doet. De enige waarop jij kan terugvallen is jezelf. Je kan namelijk altijd terugvallen op jezelf.

8 Hoe meer zelfvertrouwen je hebt, hoe minder angst een rol kan spelen. Als je omgeving drastisch verandert (bijvoorbeeld een verhuizing, ontslag, afgekeurd, plotseling overlijden van een dierbare, echtscheiding) kan je alleen op jezelf vertrouwen dat het goed komt. Jij bent in staat om dit soort veranderingen in je leven te doorstaan. Als je zelfvertrouwen hebt, durf je ook de benodigde risico s te nemen. Je durft voor jezelf op te komen en je uit te spreken. Je weet nooit wat de gevolgen zijn, maar wat je wel weet is dat jij altijd terug kan vallen op jezelf. Dus je verkeert in een win-win situatie. Stel je voor; je wilt parttime werken maar durft dit niet te vragen. De keuze is aan jou. Of je spreekt jezelf uit en het wordt positief ontvangen en er komt verandering, of er komt geen reactie en dan kan jezelf afvragen is dit nog wel mijn plek om te werken? Het wordt in ieder geval duidelijker waar je aan toe bent waardoor je in staat bent een keuze te maken. Het stellen van grenzen gaat ook gepaard met zelfvertrouwen. Door nee te zeggen bescherm je jezelf tegen oververmoeidheid. Je presteert al op top niveau en kan niet meer hebben, want denk erom: niemand heeft er wat aan, als jij jezelf uitput. Niet de mensen om je heen, het bedrijf waar je werkt, de school waar je naar toe gaat, je partner, je vrienden, je familie, de wereld waar je op leeft, niemand. Zij hebben dan liever een duidelijk aangegeven grens tot waar ze kunnen gaan en wat ze van je kunnen vragen dan dat ze er van uitgaan dat jij alles kan waardoor je uitgeput raakt. Jij kan ook alles maar dit heeft grenzen! Zelfvertrouwen is maar één deel van het geheel van mens zijn. Wat ik hier heb uitgelegd is dat een burn-out voortkomt uit een angst die overmeestert kan worden door een dosis zelfvertrouwen. Zelfvertrouwen moet je niet verwarren met ZELFVERZEKERDHEID! Zelfvertrouwen komt voort uit het mens zijn. Dit zit al in je vanaf je bestaan en kan je weer terug leren vinden door bewustwording. Zelfverzekerdheid komt voort uit het menselijk ego, het is de uitvoering van zelfvertrouwen dat zich uit in een doen. Tot slot wil ik vertellen dat mensen met een burn-out geen luilakken zijn, maar echt super mensen. Het zijn mensen die elke dag 110% geven ten koste van hun eigen zijn. Het zijn mensen waar je op kan bouwen en vertrouwen, de ruggengraat van andermans omgeving. Daarom is het ook zo jammer dat zulke mensen buiten hun grenzen gaan leven en worden uitgeput. De behoefte van mensen is erkenning, waardering en respect* krijgen van hun omgeving. Het nastreven hiervan kan in sommige gevallen doorslaan doordat mensen buiten hun grenzen gaan leven, om maar erkenning, waardering en respect te krijgen van hun omgeving. Ik wil je graag bedanken dat je de tijd hebt genomen om mijn handleiding te lezen. Ik hoop dat het je nieuwe perspectieven en bewustwording heeft gegeven op jouw leven als supermens. * In mijn relatie therapie werk ik met de basisprincipes van erkenning, waardering en respect. Deze principes zijn nodig om iedere relatie in stand te houden. Je kan hier meer over lezen in mijn aankomende boek: The Yellow Couch: de basisprincipes van iedere relatie.