sterven i n f o r m at i e m a g a z i n e over de uitva a r t rouwverwerking palliatieve zorg erfrecht digitale tijdperk de dood en kunst trends

Transcriptie

1 & Leven sterven i n f o r m at i e m a g a z i n e over de uitva a r t rouwverwerking palliatieve zorg erfrecht digitale tijdperk de dood en kunst trends uitvaartkosten uitgave van HDC Media - mei 2012 t.w.v. e 3.95

2

3 colofon Uitvaartmagazine Leven & Sterven is een uitgave van HDC Media te Alkmaar en verschijnt in een oplage van circa exemplaren. Het magazine wordt via diverse Hospices verspreid en is op aanvraag verkrijgbaar. Redactie: Esther van Lunteren, Lindsay Mossink, Maaike Fiene, Paul Spek en Charissa Fiering allen werkzaam bij HS Publicity te Bodegraven, Marie-Christiene Koestal en Corrie Wiersma van CM Media en Dirk Karten van HDC Media. Vormgeving: Chris Baesjou, Speciale Producties HDC Media. Projectmanagement: Elisa Kossen en Tessa Leveringde Waard Advertentieverkoop: Centrale Verkoop HDC Media, Debby Fransen, Ingrid Kruyssen en Sandy van Zeyl. Druk: Thijsen Media Group, Buren. Correspondentieadres: Uitvaartmagazine, Centrale Verkoop, HDC Media, Postbus 2, 1800 AA Alkmaar. Adverteren: Meer weten over adverteren in het eerstvolgende uitvaartmagazine? Bel dan of mail Voorwoord Met Leven en Sterven presenteren wij u de tweede uitgave van het uitvaartmagazine. Met dit keer als hoofdthema rouw en rouwverwerking. Het leven is één grote versnelling. Vanaf de geboorte tot aan de dood zijn we constant in beweging. We groeien op, gaan naar school, krijgen een baan, trouwen, krijgen kinderen. Maar vroeg of laat komt verlies op ons levenspad. Het heengaan van een dierbare is één van de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Terwijl alles gewoon doorgaat lijkt het alsof de tijd even stilstaat als je rouwt. Voor dit magazine hebben wij mensen mogen portretteren die hun eigen indringende verhaal over verlies en rouwverwerking vertellen. Maar ook professionals geven hun visie op rouw en rouwverwerking en de hulp die zij hierin bieden. Want iedereen gaat anders met verlies om en rouwt op verschillende manieren. De reactie op hie je omgaat met verlies en hoe je rouwt is afhankelijk van zoveel verschillende factoren. Bijvoorbeeld je cultuur, geloof, de situatie rondom het overlijden, de directe omgeving, je persoonlijkheid. Wanneer een jong iemand plotseling overlijdt, zal dit verlies vele malen meer impact hebben op de nabestaanden en omgeving dan iemand die na een lang en mooi leven rustig inslaapt. Zoals toen mijn oma vorig jaar overleed. Natuurlijk was er verdriet, maar er was ook aanvaarding; het was goed zo. Mijn gevoel ging vooral uit naar mijn moeder, tantes en ooms. Want ook al is mijn oma op zeer respectabele leeftijd overleden, zij was toch hun moeder. De spil van het gezin met elf kinderen en nog meer kleinkinderen en achterkleinkinderen. Maar naast het verdriet in de dagen rond het afscheid ontstond er ook gezelligheid en een gevoel van saamhorigheid. Het overlijden van oma had ons voor even allemaal samengebracht. En zittend op het te harde kerkbankje, luisterend naar de mooie herinneringen van mijn tantes, nichten en neven, waar om gehuild en gelachen werd dacht ik: Dat heeft ze toch maar mooi voor elkaar, dat omaatje van mij. Tessa Levering-de Waard Projectmanager inhoud Kunstobjecten 7 Nabestaanden willen tegenwoordig graag iets bijzonders in huis hebben van hun dierbare die zij zijn verloren. Vanuit die behoefte hebben diverse ondernemers gedenkkunst ontworpen. Werken in een hospice 12 Directrice Chris Lenssen, verpleegkundige Armèl Jong en haar moeder Gerda Jong (vrijwilligster in het hospice) vertellen over hun werk in het Hospice Dignitas. Wat kost een uitvaart? 40 Als net een dierbare is overleden, zijn de kosten wel het laatste waarmee je je wilt bezighouden. Toch is het belangrijk om je hierin te verdiepen. Op pagina 40 een overzicht van de kosten van een gemiddelde uitvaart. Leven&STERven 3

4 Nalatenschapsdossier & Boedelbegeleiding Verstand van (nabestaanden) zaken, gevoel voor mensen Nalatenschapsdossier Via Verspoor maakt uw persoonlijk Nalatenschapsdossier. Een registratie van al die zaken die uw dierbaren of uw executeur moeten weten om uw nalatenschap zorgvuldig af te kunnen handelen. Alle informatie bij elkaar in een overzichtelijke map. Boedelbegeleiding Boedelbegeleiding Via Verspoor begeleidt families en executeurs na het overlijden van een dierbare bij alles wat er door hen geregeld moet worden. Via Verspoor adviseert, coördineert, of neemt in overleg taken uit handen; van administratie tot huisontruiming. Goed geregeld, een rustig gevoel! RADARTESTAMENT voor velen een IDEAAL TESTAMENT Enige tijd geleden sprak in het t.v.-programma Radar de heer Nap, die dacht met een zogenaamd langstlevende testament alles goed te hebben geregeld? Zijn schrik was groot toen bleek dat hij na het overlijden van zijn vrouw toch direct duizenden euro s erfbelasting moest betalen. Met een ander testament had hij dit kunnen voorkomen! De volgende vragen zijn belangrijk om eens aan uzelf te stellen: Weet u hoe de wettelijke vererving werkt als u geen testament heeft? Heeft u een testament? Zo ja, wanneer is daar voor het laatst naar gekeken? Wist u dat de bank de bankrekening blokkeert als iemand onbekwaam is? Heeft u iemand aangewezen die eventueel tijdens leven maar ook na overlijden bevoegd is om uw zaken te regelen, zoals uw bankzaken? Weet u hoeveel erfbelasting uw erfgenamen moeten betalen? Bij Mantel&Overtoom kunt u altijd terecht voor een gratis bespreking. Wij zijn maandag t/m zaterdag geopend van uur. Mr. R.M. Mantel-Kooistra Mantel&Overtoom notarissen helpt u graag om alle zaken voor u en uw naasten te regelen Dokter d Arnaudstraat CW Andijk Tel infoandijk@mantelovertoom.nl Mr. A.W.M. Overtoom Dokter De Vriesstraat JT Benningbroek Tel infobenningbroek@mantelovertoom.nl

5 Els verloor haar zus P o r t r e t Door: CM Media De vrouw die daar lag was onze zus niet Els (54) verloor twintig jaar geleden haar zus Trudy (40) aan een hartinfarct. Haar verhaal is een pleidooi om niet alleen de gezinsleden van de overledene, maar ook broers en zussen bij de uitvaart te betrekken.,,onze moeder overleed anderhalf jaar erna. Toen wisten we heel goed hoe we afscheid wilden nemen en hebben dat ook zo gedaan. M,,Mijn zwager heeft ongetwijfeld met de beste bedoelingen Trudy s uitvaart geregeld, wil Els benadrukken.,,maar ze lag opgebaard in een mortuarium en dat kwam zo kil en naar over. Het was vreselijk verdrietig. Onze zus maakte zich graag op. Ze lag nu met haar haren achterover, zoals ze het nooit droeg, en we misten haar lipstickje. Het was onze zus niet. Omdat mijn zwager niets met de kerk had, wilde hij alleen een crematie. Mijn moeder heeft toen gepleit voor een avondwake in de kerk. Hij stemde gelukkig toe. Er kwamen heel veel mensen. Dat gaf ons enorm veel troost. Ik vind dat mijn moeder dat heel goed heeft gedaan. Het was een vrijdag in september 1992 toen Els met haar toenmalige partner vakantie vierde in Nederland per boot. Ze hadden afgesproken met Els jongste zus, die in Amsterdam woonde.,,ik ging op de fiets naar een café en belde haar om te zeggen waar de boot was aangelegd, maar kreeg het antwoordapparaat. Daarop stond een speciaal bericht voor Els: wij zijn bij onze moeder in Egmond. Ik vond dat heel raar en belde naar mijn ouderlijk huis. Daar nam mijn oudste zus op. Ben jij nu ook al bij moeder?, zei ik als eerste. Mijn zus zei: Els, Trudy heeft een hartaanval gehad. Oh, wat erg, zei ik. Hoe is het nu? Trudy had namelijk acht jaar eerder een hartinfarct gehad. In de afgelopen acht jaar was het heel goed gegaan. Ik kreeg toen het bericht dat Trudy was overleden. Daar stond ik, in het café. Helemaal van streek. En ook nog eens vijf maanden zwanger. Ik moest zo snel mogelijk naar de boot en vervolgens naar ons ouderlijk huis. Een man uit het café heeft me uiteindelijk gebracht. Mijn partner dacht dat ik aangereden was, toen hij de auto zag aankomen en even later de fiets werd uitgeladen. Els en haar partner gingen zo snel mogelijk naar huis. Met haar familie kwam ze zaterdagmiddag aan in het mortuarium.,,ik was dol op Trudy. Ze was niet alleen mijn zus, maar ook een vriendin. We hebben beiden als vrijgezel zelfs nog een poosje bij elkaar gewoond. Samen knapten we onze huurwoning op. Het was een heel leuke tijd. We kenden elkaar door en door. En nu zagen we een vrouw die onze zus niet was. Dat was heel moeilijk. Toen onze moeder overleed wisten we heel goed hoe we het afscheid wel wilden. We hebben haar thuis laten opbaren, zelf de jurk uitgezocht en haar mooi opgemaakt, precies zoals ze was. We vonden het zo prettig om dat te doen. We waren heel bewust bezig met het afscheid.,,als je zus doodgaat lijkt de omgeving te denken dat op een of andere manier niet zo hard aankomt. De belangstelling gaat meer uit naar de partner en ouders. Broers en zussen worden achtergesteld. Nou, ik was nergens. Ik had ontzettend veel verdriet. Om haar dochtertje van twee jaar dat haar moeder moest missen. En ik vond het ook heel erg naar dat mijn moeder dit moest meemaken. Ze zei nog in het mortuarium: ik had daar moeten liggen. Het is vreselijk als je moeder zo n verdriet heeft. Je gaat weer naar je werk en probeert je leven weer op te pakken. Er moesten ook kraamspullen worden gekocht, normaal iets heel leuks. Maar ik voelde me afschuwelijk. Toen mijn dochter werd geboren, was ik blij. Aan de andere kant had ik ook een dubbel gevoel. Ik kon mijn dochter niet laten zien aan mijn zus. Gelukkig kon ik heel goed huilen en er over praten. Ik trok veel naar mijn moeder en naar mijn jongste zus.,,met Trudy s dochter gaat het heel goed, zegt Els.,,Ze is nu 22 en studeert in Amsterdam. Ze lijkt erg op haar moeder, qua uiterlijk, maar ook in karaktertrekjes. Zij en mijn dochter zijn niet alleen nichtjes, maar ook heel dikke vriendinnen. Samen met de dochter van mijn jongste zus, die dertien is, zijn het bijna zusjes, zo goed klikt het met de meiden. Dat is geweldig om te zien en geeft ons ook troost. Leven&STERven 5

6 Ineke Smit Uitvaartverzorging A.L. Dyserinckstraat RA Haarlem tel: website: transparante prijzen Liefdevol en betrokken Ik verzorg een betaalbare uitvaart voor iedereen hoe u ook verzekerd bent.

7 K u n s t o b j e c t e n Door: US Publicity Kunstobjecten helpen nabestaanden in het rouwproces Je dierbare een plekje geven Nabestaanden willen tegenwoordig graag iets bijzonders in huis hebben van hun dierbare die zij zijn verloren. Vanuit die behoefte hebben diverse ondernemers gedenkkunst ontworpen. Kunstobjecten die je kunnen helpen fijne herinneringen tastbaar te blijven koesteren. Traan van glas, ontworpen door Elisabeth de Vrind. Kunst over de eindbestemming In het Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover in Amsterdam is tot en met 1 juli 2012 de tentoonstelling Afterlife te zien. Wat gebeurt er na het leven? Is er iets of is er niets? In Afterlife kunst over de eindbestemming laten internationaal bekende kunstenaars ons hierover nadenken. De veertien kunstenaars geven hun antwoorden op de dood. Leven we door in een mistig land van ooit of is de dood het definitieve eindpunt? Een voorbeeld is Aliento (adem). De Colombiaanse kunstenaar Oscar Muñoz confronteert de bezoeker met het verlies van identiteit. Door tegen metalen spiegeltjes te ademen worden portretten van overleden personen kort tot leven gewekt. Zie ook HHoe je omgaat met de dood zegt veel over wie je bent. Het Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover, gevestigd op begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam, toont verleden, heden en toekomst van onze omgang met de dood. Vier thema s leiden je door het museum: Rituelen, Het Lichaam, Memento Mori en Rouw & Herinnering. Wat troosteloos zeg, dacht de 75-jarige Theo Spaan toen hij twee jaar geleden een rondje liep over een begraafplaats. Daar moest toch iets op te verzinnen zijn. Hij speelde met het idee om van een kastlade van een oud dressoir een wandkastje te maken. Hij maakte er twee deurtjes voor en schapjes in. Zo ontstond een kastje, waarin de persoonlijke spulletjes van een overledene niet altijd in het zicht staan. Uiteindelijk ontwierp hij het Gedenkkastje, een kunstobject waarin je spulletjes kunt zetten die belangrijk waren in het leven van je dierbare of die symbolisch zijn voor het leven van je dierbare. Robin Spaan, zoon van Theo en mede-eigenaar: Ik hoop dat het Gedenkkastje mensen helpt hun verdriet te verwerken, zodat de gedachten weer vrijkomen om met het leven verder te gaan. Sinds kort heeft de familie het Gedenkkastje Regenboog geïntroduceerd. Dit is een kastje met een wat lievere uitstraling, wat het een goede optie maakt voor nabestaanden van kinderen. Je kunt een Gedenkkastje zo persoonlijk maken als je zelf wilt. Kies bijvoorbeeld je eigen kleur of plaats een foto van de overledene op de achterwand. Doordat de achterwand magnetisch is, kun je ook een eigen fotocollage maken op het achterwandje. Inmiddels hebben zij ook Gedenkkastje ART. De deurtjes van dit kastje vormen samen een schilderij. Behalve een kunstobject als een gedenkkastje zijn er ook gedenkartikelen, die je kunnen helpen je dierbare een plekje te geven. Wat gedenkartikelen zo bijzonder maakt, is dat je het kunt vastpakken. Je kunt je dierbare echt een plekje geven. Urn in de vorm van een L, ontworpen door Elisabeth de Vrind. Dat is zó belangrijk in het rouwproces, zegt Elisabeth de Vrind uit Heemstede. Zij richtte in 2007 DEVRIND Gedenkartikelen op: onder deze naam ontwerpt zij persoonlijke gedenkartikelen, van askralen tot herinneringsdoosjes en urnen. De Vrind: Elke keer ontwerp ik iets nieuws. Zoals een urn voor een Belgische vrouw, die een miskraam had gehad. Met haar heb ik een urn gemaakt van roestvrij staal, in de vorm van een L. En daar hebben we een hart van glas op gemaakt. Askralen Tegenwoordig dragen veel vrouwen armbanden en colliers van bijvoorbeeld Pandora. Een askraal kun je aan zo n armband toevoegen. De askralen van glas zijn enorm populair, zegt De Vrind. Bij het blazen van het glas laat ze de as erin meeblazen. Maar er kan ook een lokje haar in. En om het nog persoonlijker te maken, hebben we ook hangers. Aan die hangers, in de vorm van bijvoorbeeld een boeddha, een schelpje of een hondenkopje, zit dan het geblazen glas vast, legt ze uit. Elisabeth de Vrind merkt keer op keer dat haar gedenkartikelen nabestaanden helpen om hun dierbare een plekje te geven. Laatst heb ik een wat groter blok gemaakt, met de naam en de datum van de sterfdatum van een baby erop, verloren door een miskraam. Er stond ook op: Voor altijd in het hart van papa en mama. Het jaar van de miskraam was Van de moeder kreeg ik te horen dat ze nu eindelijk haar kindje een plaatsje heeft kunnen geven. Askraal van Elisabeth de Vrind. Gedenkkastje Regenboog. Themahangers van Elisabeth de Vrind. Leven&STERven 7

8 Voor een persoonlijke herinnering Ruime sortering monumenten, urnen, accessoires en sieraden in elke prijsklasse. Vervolginscripties, restauraties en onderhoud Persoonlijke aandacht, vakbekwaam, kwaliteit, schriftelijke garantie en service. Iedereen is anders, daarom is ook een uitvaart nooit het zelfde Bezoek voor een vrijblijvende offerte onze showroom: di. t/m vr uur. Buiten de openingstijden op afspraak. Generaal Cronjéstraat JB Haarlem NIEUW: Winkeltje op Begraafplaats Akendam Vergierdeweg BJ Haarlem wo. t/m vr Op andere dagen en uren op afspraak Tel Meer dan 90 jaar zijn wij een vertrouwd aanspreekpunt in Graft-De Rijp en omstreken als het gaat om het verzorgen van een uitvaart. Wij bieden de nabestaanden een luisterend oor en steun, staan open voor vele wensen en zullen deze op een praktische en natuurlijke wijze samen met u ten uitvoer brengen. Uitvaartverzorging J. Klous Rechtestraat BE De Rijp telefoon

9 R o u w b e g e l e i d i n g Door: CM Media Psycholoog en gedragstherapeut Ludger Sluys: Rouwen is de prijs voor liefde, het hoort erbij Psycholoog en gedragstherapeut Ludger Sluys:,,Als ik mijn verdriet toelaat word ik gek, is een goed voorbeeld van een gedachte die iemand kan hebben waardoor het rouwproces niet goed verloopt. Rouw is van alle tijden en alle mensen. Maar hoe kom je goed door een rouwperiode heen? Ludger Sluys, psycholoog en gedragstherapeut bij HKS groep Alkmaar en bij online behandelaar Interapy.nl legt uit hoe het werkt. R,,Rouw is de prijs voor liefde, het hoort bij het leven. Iedereen verwerkt een overlijden op z n eigen manier. Er staat geen bepaalde tijd voor. Het kan drie maanden duren of zelfs twee jaar.,,bij een gezonde manier van rouwverwerking doorloop je vier fases. Het aanvaarden van het verlies, het voelen van de pijn, het aanpassen aan een leven zonder de overledene en als laatste, de overledene emotioneel een plek geven en verder leven zonder hem of haar.,,het gevoelsmatig aanvaarden dat iemand is overleden is moeilijker dan het verstandelijk weten dat iemand er niet meer is, weet Ludger Sluys.,,Ontkenning is, vooral in het begin, een begrijpelijke en normale reactie. Maar het kan als het langdurig is tot problemen leiden. Emoties Als je iemand verliest kunnen allerlei emoties voorkomen, zoals verdriet, somberheid, angst, boosheid en schuldgevoelens.,,het is belangrijk om ze te ervaren en er niet voor weg te lopen, legt de psycholoog uit.,,ook het aanpassen aan een leven zonder de overleden dierbare, vraagt veel van nabestaanden. Het zoeken naar het waarom van een overlijden kan een grote rol spelen. Soms vindt iemand een antwoord op die vraag. Vaak betekent het dat je er mee moet leren leven dat er geen antwoord te vinden is. Uiteindelijk is het de bedoeling dat een nabestaande de overledene emotioneel een plek geeft en verder leeft.,,een plek die het je mogelijk maakt om je te richten op de toekomst, op een leven zonder degene die je verloren hebt. Onder het verder leven valt ook het aangaan van nieuwe banden en soms het aangaan van een nieuwe intieme relatie. Betekenis,,Problemen met rouwverwerking zijn heel goed te behandelen, aldus Ludger Sluys.,,We geven als mens alles wat we meemaken een betekenis. Tijdens de therapie kijken we naar de ideeën en gedachtepatronen die de rouw verstoren. Als ik mijn verdriet toelaat word ik gek, is een goed voorbeeld van een gedachte die iemand kan hebben waardoor het rouwproces niet goed verloopt. Ook raken mensen vaak in de problemen als er gemengde gevoelens zijn. Bijvoorbeeld als iemand zelfmoord heeft gepleegd, er net ruzie is geweest of er zaken niet zijn uitgesproken. Online therapie, waarbij schrijf- en doe-opdrachten de hoofdmoot vormen, werkt heel goed. Met name als ontkenning en vermijding een rol spelen. Je gevoel naar boven halen en confrontatie met het verlies door bijvoorbeeld het zien van foto s van een overledene kan immers heel goed in je eigen omgeving. Een leuke bijkomstigheid van online therapie is dat je na afloop een mooi document hebt waarmee je de rouwperiode symbolisch kan afsluiten. Leven&STERven 9

10 Tijdelijke grafdoeken.nl UNIEK tijdelijk grafmonument ter overbrugging levertijd grafsteen * ook interessant voor wederverkopers! Alice Loeters persoonlijke uitvaartzorg De levenskunst van afscheid nemen Vanuit ons hart, met warme betrokkenheid en kennis van zaken, regelen wij in nauwe samenspraak de begrafenis of crematie. Uitgangspunt hierbij is, dat vrijwel alles mogelijk is. Op elk te bespreken onderdeel kunt u uw eigen ideeën waarmaken. U krijgt te maken met steeds dezelfde persoon die de uitvaart begeleidt. Het voordeel hiervan is dat zij voor iedereen een vertrouwd gezicht wordt, wat rust geeft. Deze jarenlange werkwijze door een hecht team maakt het mogelijk de uitvaart een persoonlijke en waardig afscheid te laten zijn. Overige mogelijkheden die wij aan kunnen bieden: - Eigen rouwhuiskamer - Voorbespreking/wilsbeschikkingboekje/depositomogelijkheden - Speciale aandacht voor kinderen bij de uitvaart - Rouwkoffertjes als hulpmiddel voor iedereen die werkt met kinderen - Eigen condoleance on-line mogelijkheden - Kostenopgave vooraf op basis van uw wensen en budget - Ook budget- en groene uitvaarten mogelijk Wist u dat... Kinderdekking gratis tot 18 jaar!... een uitvaart al gauw 8.000,- kost? Misschien heeft u dat bedrag nu wel op uw rekening staan. Maar wat als er onverwacht een grote uitgave is? Daarom is het verstandig om de kosten van uw uitvaart goed te regelen. Alice Loeters persoonlijke uitvaartzorg (dag en nacht bereikbaar) info@aliceloeters.nl Van Lenneplaan 76, Driehuis Univé Hollands Noorden Tel. nr hollandsnoorden@unive.nl Bovenkarspel, Hippolytushoef, Medemblik, Schagen & Spanbroek Financiële rust en zekerheid!

11 Rouwen in het digitale tijdperk O n l i n e Door: HS Publicity Online condoleanceregister past in social media-tijdperk Online een rouwadvertentie plaatsen? Het kan. Online een condoleanceregister maken? Dat kan ook. Rouwen gebeurt steeds vaker ook online. Niet alleen op social media als Facebook en Hyves, maar ook op speciaal ontworpen websites als Condoleance.nl van ondernemer Peter van Schaik. Peter van Schaik: Condoleance.nl is eigenlijk hetzelfde als een papieren condoleanceregister, maar dan online. (foto: Rik Braune) EEen hoofdrolspeler in de digitalisering van de uitvaartbranche is ondernemer Peter van Schaik. Hij beheert met zijn bedrijf Uitvaart.com vijftien websites. Elke site gaat over een ander aspect van de dood. Behalve de website Condoleance.nl, waar nabestaanden hun verdriet kunnen delen, heb ik bijvoorbeeld ook een business-to-businesswebsite voor uitvaartondernemers. Uitvaart.nl is bedoeld voor consumenten die bezig zijn met het laatste afscheid. En er komt nog een aantal websites aan, vertelt Van Schaik. Digitale uitvaartgids Veel mensen weten niet precies wat allemaal mogelijk is op het gebied van een uitvaart. Van Schaik: Ik vind het belangrijk dat mensen wel weten wat de mogelijkheden zijn én wat het kost. En daarvoor kun je terecht op Uitvaart.nl. Van Schaik plaatste onlangs bijvoorbeeld een filmpje waarin meubelmaker Hans Denijs stap voor stap laat zien hoe je zelf eenvoudig een uitvaartkist kunt maken voor 151 euro. Ik probeer mensen vooral te laten zien welke mogelijkheden er allemaal zijn en leer hen de regie over de uitvaart in eigen hand te nemen. Ik wil laten zien wat nog meer mogelijk is. Het gaat tenslotte om een moment in het leven van de nabestaanden waarop ze, overmand door emoties, al gauw kiezen voor wat gebruikelijk is. Mensen zijn op dat emotionele moment niet altijd creatief of kritisch. Daarbij wil ik ze graag helpen. Condoleance.nl Tegenwoordig delen we de belangrijkste momenten van ons leven met een grote groep vrienden, familieleden en ook (vage) kennissen. Dat doen we online, op Facebook en Hyves. Rouwen hoort daar dus ook bij. We delen een herinnering met een nabestaande op Facebook of twitteren onze deelneming aan anderen. Iedereen kan op Condoleance.nl een condoleanceregister aanmaken. Het is ook mogelijk een boekje te maken van een condoleanceregister. De homepage van Uitvaart.nl, een online uitvaartgids. Van Schaik vroeg zich af of hij een website kon ontwerpen waar nabestaanden hun verdriet zouden kunnen delen. Dat werd Condoleance.nl. Een condoleanceregister is een sociaal gebeuren. En dat past weer perfect in het huidige social media-tijdperk, zegt Van Schaik. Het is eigenlijk hetzelfde als een papieren condoleanceregister, maar dan online. Wij maken als bedrijf ook geen register aan; dat doen mensen helemaal zelf. Ik ben immers geen familie of bekende. Een enkele keer krijgt Van Schaik de vraag van een gebruiker die een register heeft aangemaakt, of hij de onderhoudstaken kan overnemen. Van Schaik: Iemand had laatst een register aangemaakt voor de busramp in Zwitserland. Die persoon werd belaagd door de media. In zo n geval komt de vraag of ík het wil overnemen en komt mijn naam bij het register te staan, zodat ik aanspreekpunt word. Op zulke gevallen na, ben ik zelf echter nooit beheerder van een register. Maar vanzelfsprekend ben en voel ik me wel eindverantwoordelijk. Laatste Facebook-groet Ook op je Facebook-profiel kun je een laatste groet achterlaten. De Facebook-applicatie If I Die biedt de mogelijkheid om een video- of tekstboodschap te maken die pas wordt gepubliceerd nadat de gebruiker is overleden. Je levensverhaal, een geheim of je testament, alles kan. Het motto van de dienst is: Whatwillyouleavebehind? De gebruiker moet wel een aantal Facebook-vrienden aanwijzen als beheerder. Zij zijn verantwoordelijk voor het bevestigen van de dood van de gebruiker. Zodra drie van de beheerders de dood van de gebruiker hebben bevestigd, zal de opgenomen videoboodschap op het profiel van de overledene verschijnen. Leven&STERven 11

12 Werken in een hospice Laatste levensfase zo fijn mog In het warme, gastvrije Hospice Dignitas aan de Wilhelminalaan in Hoorn verblijven mensen die niet langer meer dan drie maanden te leven hebben. Directrice Chris Lenssen, verpleegkundige Armèl Jong en haar moeder Gerda Jong (vrijwilligster in het hospice) vertellen over zichzelf en hun werk met de gasten in het huis. Moeder en dochter Gerda en Armèl Jong werken allebei bij Hospice Dignitas in Hoorn. Als je het hospice binnenkomt, voel je het direct: hier hangt een warme, huiselijke sfeer. Daar streven de medewerkers van Hospice Dignitas ook naar. Het is ook het eerste wat directrice Chris Lenssen zegt. Wij proberen een thuis voor de gasten te creëren, waarin we de laatste levensfase goed en waardig willen laten verlopen. Het hospice heeft acht kamers, allemaal met een eigen Indringend boek: Katja Meertens over leven in een hospice: De meeste mensen gaan hier dood Journaliste Katja Meertens volgde een jaar lang het palliatief centrum Cadenza in Rotterdam, een hospice waar jaarlijks ruim tweehonderd mensen overlijden. In haar boek De meeste mensen gaan hier dood beschrijft Meertens aan de hand van indringende persoonlijke verhalen het dagelijkse leven in een hospice, waar de dood dichtbij is. Ze vertelt hoe patiënten met hun naderende einde omgaan, welke rol hun geloof hierbij kan spelen en hoe familie en vrienden worden voorbereid op het overlijden van een naaste. De meeste mensen gaan hier dood van Katja Meertens is te koop voor 18,95 euro (ISBN: ). badkamer en met openslaande deuren naar de gezamenlijke tuin of naar een eigen tuintje. Gemiddeld verblijven er zes of zeven gasten tegelijk in het huis en dat het hele jaar door. Chris Lenssen heeft 28 betaalde verpleegkundigen (bij elkaar 11 fte) onder haar hoede en zo n 130 tot 150 vrijwilligers. De zogenoemde onzichtbare vrijwilligers, die bijvoorbeeld elke vrijdag bij de kweker langsgaan om te kijken of er nog bloemen over zijn voor in het hospice. En natuurlijk de zorgvrijwilligers, de gastheren- en vrouwen, de vrijwilligers geestelijk welzijn, de kookvrijwilligers en de tuinvrijwilligers. Je ziet ze opbloeien Gerda Jong is sinds de opening van het hospice in 2004 zorgvrijwilliger en gastvrouw. Dat doet zij naast haar werk in de kraamzorg. Ik ben zo dankbaar dat ik hier in het hospice mag werken. De mensen die hier binnenkomen, komen vaak uit het ziekenhuis. Zij zijn er slecht aan toe. Na een tijdje in ons hospice zie je dat ze wat opbloeien. Je merkt dan ook dat de familie van die gast wat meer rust krijgt. Dat geeft mij zoveel voldoening. Dan draag je dus echt een steentje bij aan het realiseren van een zo fijn mogelijke laatste levensfase. Fascinerend Voor de dochter van Gerda, verpleegkundige Armèl Jong, 12 Leven&STERven

13 H o s p i c e Door: HS Publicity elijk maken was het een logische stap om de wereld van de palliatieve zorg binnen te stappen. Terugkijkend was het al vroeg duidelijk dat ik in de voetsporen van mijn moeder zou treden. Als kind vond ik het fascinerend hoe open mijn moeder was over de dood, vertelt ze. Een studie Verpleegkunde was geen verrassing, toch liep Armèl vast in haar werk in het ziekenhuis. Ze vervolgt: In een ziekenhuis wordt alles gedaan om de dood te voorkomen. Daar is een ziekenhuis voor. Toen ik mijn oom verloor, kwam ik erachter dat ik niet op mijn plek zat. Het overlijden gaf mij zo n dubbel gevoel. Natuurlijk ben je intens verdrietig, maar ik voelde mij ook gesterkt. Ik denk niet dat het met de dood klaar is. Ik geloof ook in een beschermengel. En ik geloof dat mijn oom de mijne is. Armèl Jong verliet het ziekenhuis waar zij op dat moment werkte en zocht haar heil in het spirituele. De link met de palliatieve zorg, waar patiënten in hun laatste levensfase zitten, was snel gelegd. Erover praten Armèl en Gerda Jong komen elkaar niet veel tegen in het hospice, maar bijzonder vinden ze het wel dat zij allebei voor Dignitas werken. Het helpt ook, we kunnen veel met elkaar delen, zegt Gerda. En dat is belangrijk in een wereld waarin mensen aankloppen om hun leven af te ronden. Sommige vrijwilligers vinden het ook best moeilijk als er weer iemand is overleden, weet Gerda. En dat mag ook. Het belangrijkste is dat je er geen last van krijgt. Daarin worden we goed begeleid. In een hospice kunnen mensen terecht voor een zo fijn mogelijke laatste levensfase. In een hospice staat het geestelijk welzijn van de gast natuurlijk voorop. Daarvoor zijn er vrijwilligers geestelijk welzijn, van wie de meeste gasten ook gebruikmaken. Deze vrijwilligers zijn speciaal geselecteerd en geschoold voor hun taak. Ze bespreken met hun gasten, soms in etappes, of er nog iets is wat ze zouden willen. Maar ook of ze bang zijn voor de dood. En of ze vinden dat hun leven zin heeft gehad. Hier wordt volop geleefd Chris Lenssen benadrukt dat in het huis volop wordt geleefd. De mensen die hier werken, houden natuurlijk van mensen, maar ze hechten ook veel waarde aan het leven, vertelt ze. Het is misschien verbazingwekkend hoe lang mensen hier werken, maar dat komt door de band die ze met elkaar hebben. Die band ontstaat door hetzelfde doel: de gast een laatste levensfase geven waarbij zij in zo n situatie, zelf óók een goed gevoel zouden hebben. Soms betekent dat ook dat je er gewoon bent. Net zo belangrijk als het praktische aspect is ook de status van er zijn, legt Armèl Jong uit. Je moet je heel bewust zijn van de plek die je inneemt ten opzichte van de gast en de familie. Gerda gaat verder: Wij zijn een schakel in het proces. Nieuwe vrijwilligers hebben weleens het romantische beeld dat zij de belangrijkste persoon in het leven van iemand kunnen worden. Dat is de valkuil. Het belangrijkste voor een gast is en blijft de familie. Regels zijn er niet Regels zijn er niet in Hospice Dignitas. Dat maakt het ook een thuis voor de gasten. Bijna alles kan en mag. En er is vooral ruimte, tijd en aandacht. Naaste familieleden mogen in en uitlopen, ze kunnen mee-eten en zelfs blijven slapen als ze dat willen. Armèl: Eén van de gasten vertelde mij eens dat hij altijd al een hondje had willen hebben. Toen vroeg ik hem: zal ik mijn hondje morgen meenemen? Dat wilde hij wel en dat kan hier ook gewoon. Als de kaars brandt Als je de woonkamer van het hospice binnengaat, loop je langs een grote kaars. Het is het eerste waar de medewerkers die hun dienst beginnen naar kijken. Als de kaars brandt, is er iemand overleden en ligt die persoon in zijn of haar kamer. De zorg stopt niet als een gast is overleden. Chris Lenssen: Bij het vertrek, enkele dagen na het overlijden, zegt een van ons iets over die persoon, we vormen een erehaag en een familielid dooft dan de kaars. Een waardig afscheid. Over een hospice Wat doet een hospice? Verzorging in een hospice is zorg als thuis. Dit betekent dat de zorg voor de gasten aansluit bij wat eenieder thuis gewend is. In een hospice werken diverse beroepsgroepen, van artsen tot psychologenen geestelijk verzorgers, van verpleegkundigen tot vrijwilligers. Wie komt in aanmerking voor deze zorg? Patiënten met een levensverwachting van maximaal drie maanden. Wat zijn de mogelijkheden voor de naasten? De partner, familie en vrienden kunnen hun dierbare altijd opzoeken. Ook kunnen zij helpen met de verzorging. Wordt het vergoed? Palliatieve zorg wordt vergoed door de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Toch wordt daarnaast om een eigen bijdrage van de bewoners gevraagd. Die kan per dag variëren van een paar tot enkele tientallen euro s. Hospices hebben nu eenmaal niet genoeg aan de AWBZ-inkomsten. Zij moeten dus extra inkomsten genereren om huisvesting, kantoorkosten en opleidingen van vrijwilligers te financieren. Om te kunnen blijven bestaan, moeten hospices eigen financiële middelen verwerven. Die middelen kunnen het resultaat zijn van sponsor- en fondsenwerfacties, maar kunnen ook bestaan uit schenkingen. (bron: Leven&STERven 13

14 Samen het afscheid vormgeven dat bij u past. Muzimotia met live muziek en zang geeft Muzimotia kleur en intensiteit aan plechtigheden zoals doop, huwelijk, overlijden en andere vieringen in kerk, crematorium en op andere locaties. Muzimotia biedt u: een muzikale opluistering met solo- of duozang, piano- of orgelbegeleiding en andere instrumenten, als alternatief voor koor of afspelen van CD s; uitvoering van uw speciale muzikale wensen zoals een speciaal voor deze gelegenheid gecomponeerd lied op uw persoonlijk gemaakt gedicht; UITVAARTVERZORGING op zeer korte of op langere termijn; met eigen instrumentarium en geluidsversterking Muzimotia bestaat uit pianist-zanger Frank Kok en zangeres-instrumentaliste Helga Valentijn Erika BETAALBAAR MAATWERK! Rijnlaan 7, 2105 XH Heemstede - Mobiel info@uitvaartverzorgingerika.nl - contact: Frank Kok Muzimotia@hotmail.com Margreet Novak & Gré Sinnema Uitvaartbegeleiding Voor een betaalbaar, zorgvuldig en persoonlijk afscheid naar eigen inzicht De uitvaart als spiegel van het leven. Margreet Novak en Gré Sinnema begeleiden in nauwe samenwerking met u en/of uw nabestaanden begrafenissen en crematies. Novak & Sinnema Uitvaartbegeleiding richt zich op uitvaarten waarbij de wensen en ideeën van de overledene en nabestaanden centraal staan. Een persoonlijke benaderingen en het inspelen op specifieke wensen vindt Novak & Sinnema Uitvaartbegeleiding van groot belang. Nabestaanden kunnen hierbij het afscheid tot in de kleinste details zelf vorm geven en de wens van de overledene tot zijn recht laten komen, zodat de sfeer van de uitvaart aansluit bij de identiteit van de overledene. 24 uur per dag bereikbaar op

15 Ruby (7) verloor haar opa P o r t r e t Door: CM Media Toen ik het hoorde moest ik heel erg huilen Vorig jaar maart overleed Heero (63), opa van Ruby (7). Ze praat nog regelmatig over haar opa en zijn overlijden. Een interview met Ruby en haar moeder Debby. M,,Mijn vader had longkanker, vertelt Debby.,,We hebben Ruby en haar jongere zusje Caro, die nu drie jaar is, verteld dat opa ziek was. Ruby vroeg meteen: Gaat opa dood?. We antwoordden eerlijk dat we het niet wisten. Tot overmaat van ramp kreeg mijn vader niet veel later een dwarslaesie, veroorzaakt door nog een tumor. Hij werd bedlegerig. Uiteindelijk overleed hij aan een complicatie: longontsteking.,,opa lag eerst in het ziekenhuis en later thuis in bed, weet Ruby zich te herinneren.,,er was een bedlift. Ik vond het een beetje raar om hem zo te zien liggen. Toen opa niet ziek was ging hij altijd met me spelen. Ook ben ik met opa en oma naar de dierentuin geweest. En opa en oma kwamen altijd samen op mijn verjaardag. We gingen vaak op vakantie met opa en oma naar Ameland. Ruby lacht, staat op en rent naar boven. Even later komt ze naar beneden en laat enthousiast foto s van Ameland zien.,,ik ging als kind al met mijn ouders naar Ameland, vult Debby aan.,,het is een soort tweede thuis. Toen ik zelf kinderen kreeg hebben we dat ritueel voortgezet. Ruby komt er al sinds haar geboorte. We hebben de as van mijn vader op Ameland verstrooid, op het Finnegatspad in de duinen waar mijn ouders zo graag liepen.,,toen opa dood was hebben Caro, Jennifer, Xandro en ik op de kist geschilderd, vertelt Ruby met een stralend gezicht.,,een regenboog, bloemen, gras en een hartje. En de hele familie heeft een handafdruk met verf op de kist gezet. Debby:,,Ik had het idee van iemand anders die hetzelfde bij een afscheid had gedaan. Het leek me een goede manier om de kinderen bij de dood en uitvaart van hun opa te betrekken. De kleinkinderen waren echt alles voor mijn vader. Ik weet zeker dat hij het prachtig zou hebben gevonden. Ruby wilde mijn vader niet meer zien na zijn overlijden. Daarom was de kist tijdens het schilderen dicht. Xandro wilde opa wel graag nog zien.,,toen mijn vader overleed, pasten mijn schoonouders op de kinderen, aldus Debby.,,Toen we thuiskwamen en Ruby vertelden dat opa dood was, heeft ze heel hard geschreeuwd.,,ik moest heel erg huilen, vult Ruby aan.,,soms moet ik aan opa denken en dan mis ik hem heel erg. Debby:,,Ze heeft de dagen erna aan iedereen die ze tegenkwam verteld dat opa overleden was. En natuurlijk ook in de klas. Haar neefje daarentegen begon een paar maanden later pas te huilen en te praten.,,we hebben de kinderen bewust niet meegenomen naar de crematie van hun opa, omdat we geen idee hadden wat het met ze zou doen als ze ons zo intens verdrietig zouden zien, vervolgt Debby.,,Bovendien had ik het gevoel dat mijn zus en ik onze eigen emoties dan niet de vrije loop konden laten gaan. Je houdt je toch in voor de kinderen, wat niet goed is voor je eigen rouwverwerking. Debby:,,Sterven hoort ook bij het leven, daarom zitten de foto s gewoon bij de rest. Voor de kinderen is alles heel logisch. Caro heeft het over opa als een sterretje. En als het helder is buiten zegt ze: Kijk je kunt opa zien. Ik vind het sowieso verrassend dat ze het nog zo vaak over hem heeft. Ze was immers pas twee jaar toen hij stierf. Ruby:,,Opa is in de hemel. Met Oud en Nieuw kon hij het vuurwerk zien. En ik zei: Gelukkig Nieuwjaar opa! Met Palmpasen heb ik mijn Palmpasenstok aan oma gegeven, omdat ik het zielig vind dat ze nu helemaal alleen is. Debby:,,Voor mij is het minder eenvoudig dan voor de kinderen. Ik weet niet of er iets tussen hemel en aarde is. Ruby heeft een aangeboren hartafwijking. Afgelopen november moest ze weer geopereerd worden. Vooral op zulke momenten hoop ik dat er iets is na de dood en dat mijn vader haar beschermt en over haar waakt. Dit keer was Ruby in ieder geval weer heel snel op de been! Leven&STERven 15

16 NOTARISKANTOOR BROEKKAMP De erfrechtspecialist! Adviseurs op het gebied van: * (Levens)testamenten * Volledige afwikkeling nalatenschappen * Aangifte erfbelasting * Verklaring van erfrecht/executele * Optreden als executeur * Second opinion voor nalatenschappen Mr. Bert Broekkamp notaris Mr. Annamaria Lopez-Brea kandidaat-notaris Notariskantoor Broekkamp James Wattstraat 28 ~1817 DC Alkmaar ~ Tel ~ notaris@broekkamp.knb..nl.nl Reik de dieren een helpende hand, ook als u er niet meer bent. Door uw nalatenschap kunnen dieren in nood ook in de toekomst op ons blijven rekenen. Neem voor meer informatie of het maken van een afspraak contact op met Linda de Regt via lderegt@ifaw.org of (tst. 111).

17 W e t - e n r e g e l g e v i n g Door: HS Publicity Erfrecht: Recht met emoties Als je een familielid verliest, word je geconfronteerd met het erfrecht: rechtsregels en wetsbepalingen die de overgang van bezittingen en schulden op de erfgenamen regelen. Erfrecht brengt daardoor veel verantwoordelijkheid, regelwerk, maar ook emoties met zich mee. Wie overlijdt, laat veel achter: mooie herinneringen, speciale laatste woorden, maar ook bezittingen en soms schulden. De materiële nalatenschap van de overledene de erflater is bestemd voor de nieuwe eigenaar of eigenaren de erfgenamen. Wie welk deel van het bezit of de schuld krijgt, wordt geregeld volgens het erfrecht: Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek, artikel 4:1 tot en met 4:233. keling van de nalatenschap. Niet alleen de bezittingen moeten worden verdeeld, ook de bankzaken, de voortzetting van een eventuele onderneming, het opzeggen van abonnementen etc. moeten de erfgenamen regelen. Daarbij is het gebruikelijk dat de erfgenamen een gevolmachtigde aanwijzen om de benodigde handtekeningen te zetten. De uiteindelijke verdeling van de erfenis is een emotionele gebeurtenis. Oude erfrecht herzien De eerste wijziging van het Nederlandse Erfrecht stamt uit Tot dat jaar was de langstlevende echtgenoot geen erfgenaam. Sindsdien konden de kinderen van de overledene hun erfdeel opeisen en was de langstlevende echtgenoot verplicht het erfdeel aan de kinderen uit te betalen. Dit kon schrijnende situaties met zich meebrengen: soms moest de weduwe of weduwnaar haar of zijn huis verkopen om de erfdelen te kunnen uitbetalen. Het erfrecht werd op 1 januari 2003 opnieuw herzien. Sindsdien wordt de langstlevende partner beter verzorgd en kunnen de kinderen niet vóór het overlijden van deze persoon hun erfdeel opeisen. Testament Vaak heeft de erflater bij leven in een testament bepaald wie welk erfdeel ontvangt. Bij het Centraal Testamentenregister (CTR) in Den Haag kun je met een akte van overlijden die je tegen betaling kunt opvragen bij de gemeente navragen of iemand een testament heeft opgemaakt. Als de overledene geen testament heeft nagelaten, dan bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. Je hebt dan niet alleen recht op de erfenis, maar bent ook verantwoordelijk voor de juiste afwikkeling daarvan. Aanvaarden of verwerpen Als je te maken krijgt met een wettelijke afwikkeling van de nalatenschap en je doet niets, dan aanvaard je automatisch de erfenis. Het is echter aan te bevelen eerst informatie over de bezittingen en schulden van de erflater in te winnen voor je de nalatenschap zuiver aanvaardt. Heeft de erflater schulden of wil je om emotionele redenen de erfenis niet aanvaarden, dan zijn er twee opties. Beneficiaire aanvaarding waarbij je de erfenis alleen aanvaardt als de bezittingen groter zijn dan de schulden en verwerping waarbij je als erfgenaam bij de arrondissementsrechtbank een verklaring moet afleggen. Volmacht Aanvaard je de erfenis, dan ben je als erfgenaam (of de erfgenamen gezamenlijk) verantwoordelijk voor de afwik- Verklaring van erfrecht Vaak is het nodig een verklaring van erfrecht op te stellen bij de notaris. Zo n verklaring heb je meestal nodig om bankzaken af te wikkelen, uitkeringen te innen en verzekeringsgeld en belastingteruggaven te regelen op naam van de erflater. Emotioneel De uiteindelijke afwikkeling van de nalatenschap van de overledene kan een halfjaar tot een jaar in beslag nemen. Daarna kan de erfenis verdeeld worden. Een gebeurtenis vol emoties, want je kunt de erfenis pas verdelen als alle erfgenamen het met elkaar eens zijn. Maak het de erfgenamen makkelijk Om grote (financiële) verrassingen en hoogoplopende familieruzies te voorkomen, is het slim om als erflater een testament op te stellen. Daarin kun je precies vastleggen wie welk deel van jouw bezit krijgt en hoe je jouw nalatenschap geregeld wilt zien. Je kunt bijvoorbeeld een executeur aanstellen die jouw nalatenschap regelt. Een testament kun je laten vastleggen bij de notaris. Leven&STERven 17

18 Uitvaartonderneming Afscheidshuis de Vlindertuin afscheid nemen in huiselijke sfeer Wij verzorgen de gehele uitvaart naar uw persoonlijke wensen; Afscheid nemen kan ook mooi zijn Ook voor thuisopbaringen zijn wij er voor u; Direct een overzichtelijk en transparante kostenoverzicht van de uitvaart; Wij staan voor u klaar, ongeacht bij welke verzekering of uitvaartvereniging u zit dag en nacht bereikbaar mirelleligthart ligthartuitvaartzorg of zie website voor blog Parkstraat 1, 1787 AB Julianadorp Een waardig afscheid voor iedereen. Wij zijn er voor u. Voor, tijdens en na de uitvaart. Monuta Haarlem. We zijn 24 uur per dag bereikbaar op Ook als u niet bij ons verzekerd bent. U kunt ons bezoeken aan de Kloppersingel 7-9 te Haarlem. Kijk ook op

19 Nieuwe trends in de uitvaart N o v i t e i t e n Door: HS Publicity Van thanatopraxie tot fairtrade De uitvaartbranche ontwikkelt zich in een razend tempo. Neem bijvoorbeeld thanatopraxie. De meeste mensen weten niet wat dat is en dus ook niet dat je daarvoor kunt kiezen. En hoe zit het met andere trends op het gebied van uitvaarten? KKistkoeling, bedkoeling of thanatopraxie. Dat zijn vandaag de dag de drie opties voor het opbaren waaruit je als nabestaande kunt kiezen. Kistkoeling en bedkoeling zijn duidelijk, maar wat is thanatopraxie? Hierbij wordt een vloeistof in het lichaam van de overledene ingebracht, waardoor het een natuurlijke uitstraling krijgt, zoals het er bij leven uitzag in een toestand van rust. Thanatopraxie is in Nederland sinds 1 januari 2010 wettelijk toegestaan. Hier kiezen nog niet zoveel mensen voor deze methode, maar in Engeland wordt thanatopraxie bij 80 tot 90 procent van de overledenen toegepast. Thanatopraxie wordt toegepast door een thanatopracteur; John Holverda van uitvaartonderneming Monuta bijvoorbeeld. Om erkend thanatopracteur te worden, heeft hij een intensieve opleiding gevolgd. Na zo n tachtig tot honderd behandelingen kreeg hij zijn diploma en nu staat hij in het Register Erkende Thanatopracteurs. Met thanatopraxie conserveer je iemand door een vloeistof in het aderenstelsel in te brengen; hiermee wordt het bloed dus vervangen door de vloeistof, legt hij uit. Hierdoor krijgt de huid van de overledene een natuurlijke kleur. Zo kunnen nabestaanden makkelijker de fijne herinneringen naar boven halen tijdens het afscheid en met een goed gevoel de kist sluiten. Verder vertraagt thanatopraxie ontbinding van het lichaam met maximaal tien dagen. Holverda: Dat kan praktisch zijn als het langer duurt voor iemand begraven of gecremeerd kan worden. Een bijkomend voordeel is dat de overledene zonder koeling en bij normale temperatuur toonbaar blijft tot het moment van de uitvaart. Je hebt geen last van het geluid van het koelapparaat en de overledene gaat niet koud aanvoelen. Uiteindelijk draagt thanatopraxie bij aan een waardig afscheid. Meer informatie op Resormeren en cryomeren Er is meer belangstelling voor milieubewustere manieren van cremeren: resormeren en cryomeren. Ligthart: Resormeren en cryomeren zijn wettelijk nog niet toegestaan, maar wellicht dat je er in de toekomst ook voor kunt kiezen, in plaats van cremeren of begraven. Op is te lezen: Bij resormeren wordt met een speciale vloeistof gewerkt die het lichaam oplost, na het ontbonden te hebben. Er treedt verwatering op. Wat overblijft, is te vergelijken met de as die overblijft na crematie. Cryomeren begint hetzelfde als cremeren. Als het lichaam door de familieleden verlaten wordt, wordt het lichaam echter bevroren en daarna ontbonden. Er blijft een klein beetje as over, net als bij een crematie. Fairtrade Ook in de keuze van grafkisten weegt het milieu tegenwoordig mee. Ligthart heeft bijvoorbeeld ook fair tradekisten van GreenCoffins in haar assortiment. De kisten zijn gemaakt van ecologisch verantwoord geteelde gewassen, zoals bamboe, wilde ananas en bananenblad. Uitvaartondernemer Mirelle Ligthart: In mijn werk zoek ik altijd naar rituelen die bij de overledene passen. Rituelen Uitvaarten worden steeds persoonlijker. Er wordt meer gezocht naar rituelen die bij de overledene passen. Iets waarmee ook uitvaartondernemer Mirelle Ligthart van Ligthart Uitvaartzorg in haar werk bezig is. Ligthart: Ik denk dan altijd aan de uitvaart van mijn oom, die perfect bij hem paste. Hij was echt een feestnummer; zijn uitvaart werd dan ook een feestje. Mijn oom had voor euthanasie gekozen. s Avonds om negen uur gebeurde het en precies op dat moment hebben wij getoast. Bij de uitvaart had hij een kleed om zich heen, beschilderd door zijn kleinkinderen. En de volgende dag kwam er een kaart binnen die hij zelf op de bus had gedaan. Deze uitvaart heeft mij geïnspireerd om het vak in te gaan en telkens te zoeken naar rituelen die passen bij de persoon om wie het gaat. Een andere trend is dat ook de kinderen en kleinkinderen meer bij de uitvaart worden betrokken. Ook zij moeten een goed gevoel hebben bij de uitvaart, al gaan ze op een andere manier er mee om dan hun ouders. Kinderen worden steeds vaker bij de uitvaart betrokken. Ook in de keuze van grafkisten weegt het milieu tegenwoordig mee. Leven&STERven 19

20 Ieder mens wil graag afscheid nemen van een dierbare overledene met een afscheidsbijeenkomst die uitdrukking geeft aan de herinneringen, gevoelens en gedachten van de nabestaanden. Samen op een goede manier afscheid nemen is waardevol. Afscheid nemen van een overledene Persoonlijke toespraak Bij de Stichting Humanistische Uitvaartbegeleiding kunt u terecht voor uitvaartbegeleiders die tijdens de afscheidsbijeenkomst een persoonlijke toespraak houden. In één of meer gesprekken met u bereiden zij zich hierop voor. Humanisten gaan ervan uit dat de mens zelf inhoud aan zijn leven kan geven. In de toespraak zal dan ook het leven van de overledene centraal staan. Ook kunnen zij u helpen met het schrijven van een rede die u zelf uitspreekt. De ruim 200 begeleiders van de Stichting zijn daarvoor professioneel geschoold. Meer informatie Wilt u meer weten over onze dienstverlening? Neem dan contact op met: Stichting Humanistische Uitvaartbegeleiding Postbus AL Amsterdam info@humanistischeuitvaart.nl U kunt ons 7 dagen per week bereiken op ( 0,15 p/m) Zelf denken samen leven samen afscheid nemen Persoonlijke betrokkenheid Een dierbare overlijdt. U dacht dat de afwikkeling van de nalatenschap goed geregeld was. Toch blijkt dat anders te zijn: geen testament, een onduidelijk testament, de executeur-testamentair die zijn werk niet (goed) doet of geen informatie verstrekt; vaststelling legitieme portie, schenkingen, verdwenen zaken, onenigheid over de verdeling. Wij hopen dat u niet voor problemen komt te staan. Mocht u echter onverhoopt toch hulp nodig hebben, dan staan onze erfrechtspecialisten voor u klaar. Voor de best mogelijke oplossingen van uw juridische problemen komt u naar Rensen advocaten in Alkmaar. Meer informatie vindt u op onze website: