Copyright by Muerkoester - Verlag

Transcriptie

1 Geachte lezer, deze stadsgids is gratis, maar deze stadsgids is alleen voor privé doeleinden toegestann. Alle teksten en foto s zijn beschermd door het auteursrecht en andere wetten ter bescherming van het geestelijk eigendom.

2 Inhoudsopgave: Sint Servaasbasiliek Sint Jans Kerk Hoofdwacht Kruisherenhotel Dominicanerkerk Dinghuis Stadhuis Johannes Minckelers Bassin Sint Servaasbrug Onze Lieve Vrouwe Kerk Eerste Stadsmuur Helpoort Pesthuis t`waterpoortje Maaspunttoren Bonnefantenmuseum Derde Stadsmuur Feilzusterklooster Bisshopsmolen Tweede Stadsmuur Jeker Huis Waldeck Bastion Fort St. Pieter Chateau Neercanne

3 Voorwoord Al rond 500 jaar voor Christus waren er in de omgeving van Maastricht Keltische nederzettingen. Dit blijkt uit de voor Nederland bijzondere vondst van munten van de Eburonenstam die dit gebied bewoonde. Maastricht behoort zo tot de drie oudste steden van Nederland. Mosae Trajectum noemden de Romeinen de plaats het huidige Maastricht waar ze een brug bouwden om de Maas te kunnen oversteken. Later werd deze eerst een handelscentrum- uitgebouwd tot een castellum. Rond het jaar 380 (n.chr.) koos Servatius, bisschop van Tongeren, Maastricht als nieuwe bisschopsstad. Het christelijk diocees verloor de stad pas in 722 aan de nabij gelegen stad Luik; daardoor werd de heerschappij over de stad verdeeld tussen de bisschop van Luik en de Hertog van Brabant. De middeleeuwen brachten de stad een zekere mate van welvaart door de handel, leerbewerking en stoffen fabricage. In 1229 kreeg de stad stadsrechten van Hendrik I, hertog van Brabant. In die tijd werd ook de eerste stadsmuur gebouwd ( ). Verdere stadsuitbreidingen in samenhang met de bouw van nieuwe stadspoorten een nieuwe delen van de stadmuur- vonden rond 1350 vooral plaats in het noorden en het westen, en rond 1516 in het zuiden. De godsdienstoorlog tussen het protestantse Oranje en het katholieke Spanje leidde in 1579 tot oorlog en verwoestingen in Maastricht; Spanje won uiteindelijk deze strijd. Tot 1632 bleef Maastricht onder de heerschappij van de Spanjaarden. Na de herovering (1632) door Frederik Hendrik werd Maastricht weer een garnizoensstad. Bij de belegering van de stad door Ludwig XIV tijdens de Frans-Nederlandse oorlogsneuvelde op 25 juni in 1673 rond het middaguur D Artagnan ( Charles d Artagnan de Batz-Castelmore ), een musketier van de koning; hij werd voor de stadsmuur in de buurt van de Tongersepoort in de keel getroffen door een schot. In 2003 werd op die plaats een monument opgericht. Na de aftocht van de Franse bezetting werd in het Fort Sint-Pieter gebouwd op de Sint-Pietersberg. De stad kwam in 1795 opnieuw onder Franse heerschappij na een herovering, maar werd wel de hoofdstad van het Département de la Meuse Inférieure. De kerkelijke bezittingen werden onteigend en de bisschop-vorst van Luik verloor zijn gezag over de stad. Na de tijd van Napoleon ging Maastricht in 1815 deel uitmaken van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Maastricht is heeft altijd onder vuur gelegen: iedere heerser wilde de stad in zijn bezit hebben. Maar liefst 22 keer werd de stad belegerd! Sinds de oprichting van de universiteit in 1976 heeft de stad een internationale uitstraling, o.a. door de veelal- buitenlandse studenten. In 1992 werd in het Gouvernement (Provinciehuis, zetel van het provinciaal bestuur) het Verdrag van Maastricht ondertekend dat leidde tot de oprichting van de Europese Unie.

4 Vrijthof Bij opgravingen heeft men restanten gevonden van een kerkhof; deze dateren uit de 3 e eeuw. Het Vrijthof is een centrale plaats in de binnenstad van Maastricht. Het woord Vrijthof kwam al voor in de middeleeuwen en het is de hof vóór een kerk. Op dit plein staat de Sint-Janskerk en de Sint-Servaasbasiliek, evenals de voormalige Hoofdwacht, het Theater en het Spaans Gouvernement. Door de talloze cafés en restaurants met hun terrassen nodigt het Vrijthof uit om er heerlijk te ontspannen.

5 1. Sint Servaasbasiliek De in Romaanse stijl gebouwde basiliek is gebouwd boven het graf van Sint-Servaas (bisschop van Tongeren). Kort na diens dood in 384 bouwde men een kleine houten kapel boven zijn graf om hem te herdenken. In 549 werd die vervangen door een stenen kerk ( Magnum Templum genoemd). Rond 750 werd weer een nieuwe kerk gebouwd die in 881 door de Noormannen werd verwoest. Door de grote toerloop van pelgrims werd in het jaar 1000 begonnen met de bouw van een grote -huidige- kerk die later door een aanpassing meer het karakter kreeg van een Romeinse basilica.

6 2. Sint Jans Kerk De Sint-Janskerk werd in 1218 gebouwd als doopkapel voor de Sint-Servaaskerk. De toren (79 meter hoog) werd in de 15e eeuw aangebouwd, nadat de oude toren het bij een storm had begeven. Sinds 1633 is het een protestantse kerk; prins Frederik Hendrik behaalde toen een overwinning op de Spanjaarden en veroverde Maastricht. Bij de laatste renovatie in 1984 kreeg de toren zijn rode kleur die al op grote afstand te zien is.

7 3. Hoofdwacht Het gebouw is gebouwd in 1736; er werden o.a. s nachts de sleutels van alle stadspoorten bewaard. Het was later ook het zenuwcentrum van het militaire garnizoen dat ooit militairen telde.

8 4. Kruisherenhotel Het klooster van de Orde van het Heilig Kruis dateert uit de 15 e eeuw.met de bouw werd gestart in1440, het koor van de kerk was in 1459 klaar en het verdere complex werd in de decennia erna verder uitgebreid. Het huidige complex zou rond 1520 voltooid zijn. Tijdens de Franse revolutie werden de Kruisheren uit hun klooster verjaagd (1796) en diende het klooster als munitiedepot en kazerne. Architect Kuypers restaureerde het klooster in 1897 (en in 1905 de kerk); het werd vervolgens gebruikt als Rijkslandbouwproefstation. Na een restauratie in 2005 is er nu een luxueus en eigentijds hotel in gevestigd.

9 5 Dominicanerkerk Tussen het Vrijthof en de Grote Markt ligt aan een pleintje de Dominicanerkerk, midden in het oude centrum. Voor napoleon Maastricht binnenviel en de monniken verdreef, was het de kloosterkerk van de Orde der Dominicanen. In die Franse tijd werd de kerk gebruikt als kazerne en paardenstal. Sinds 2006 is er de boekhandel Selexyz gevestigd: een van de mooiste boekhandels van Nederland.

10 6. Dinghuis Het Dinghuis uit de 15e eeuw geldt als het oudste huis van Maastricht. Oorspronkelijk was het een gemeentehuis, later een rechtbank met een eigen folterkamer. Het hoge dak van de toren werd vroeger als uitkijktoren gebruikt. Momenteel is er het VVV gehuisvest.

11 7. Stadhuis Het opvallende Maastrichtse stadhuis (Hollands Classicisme) werd gebouwd tussen 1659 en 1664 en het is een van de opvallendste bouwwerken van de bekende Nederlandse architect Pieter Post. Voor de beide heren van de stad (de hertog van Brabant en de prins-bisschop van Luik) werd de majestueuze dubbele trap gebouwd (rechts voor de prins-bisschop die meer macht had), zodat niemand zich benadeeld voelde. De toren werd pas in 1684 voltooid na oponthoud door de inname van de stad door de Fransen. In het gebouw is mooi stucwerk te zien en er zijn mooie plafondschilderingen.

12 8. Johannes Minckelers Op de markt staat sinds 1904 een beeld van Johannnes Petrus Minckelers met in zijn hand een altijd brandende gaspijp. Deze wetenschapper werd op 12 december 1748 in Maastricht geboren; hij is de ontdekker van het lichtgas (1783) en wordt gezien als de uitvinder van de gaslamp. Hij stierf op 4 juli 1824 in zijn geboortestad. Het beeld is het eerste bronzen beeld van Maastricht.

13 9. Bassin Het Bassin is een oude binnenhaven; die werd gebouwd van 1824 tot 1826 en diende als verbinding tussen twee kanalen (Zuid-Willemsvaart en het nu gedempte Kanaal LuikMaastricht). Tussen 1840 en 1869 kwamen er veel fabrieken en pakhuizen. In 1980 werd de haven geheel gerenoveerd en in de voormalige pakhuizen zijn nu studentenwoningen, kantoren en restaurants. De haven is nu in gebruik voor de pleziervaart.

14 10. Sint - Servaasbrug De Sint-Servaasbrug werd gebouwd van 1280 tot 1298 (ter vervanging van de oude brug die in 1275 instortte toen er een processie over trok); hij verbindt de beide stadsdelen links en rechts van de maas. Waar nu de brug ligt, bouwden de Romeinen in de eerste eeuw een houten brug; deze sloot aan op de Via Belgica, de weg/ heirbaan van Keulen via Tongeren naar Bavay in Noord Frankrijk. Deze brug leidde er ook toe dat er zich veel mensen vestigden in de omgeving van de stad. Het stadsdeel Wijck had zelf ook een ommuring waarvan nog resten te zien zijn aan de Maasoever (Het Waterpoortje en de Maaspunttoren). De brug wordt beschouwd als de oudste brug van Nederland.

15 11. Onze Lieve Vrouwe Kerk Vóór de Onze Lieve Vrouwe kerk ligt het Onze Lieve Vrouwe Plein, dat tot de 19 e eeuw een kerkhof was. De openingen (schietgaten) in de westgevel maken duidelijk dat de kerk aangebouwd werd aan de buitenmuur van een voormalige Romeinse versterking en dat die deel uitmaakte van de vesting. De fundamenten van het westelijk deel van de kerk zijn uit het jaar De laat-gotische kruisweg werd aangebouwd rond :

16 12. Eerste Stadsmuur De eerste stadsmuur werd gebouwd in de 13 eeuw ( ) nadat hertog Hendrik I van Brabant Maastricht stadsrechten had verleend. De Onze-Lieve-Vrouwewal, de stadspoort Helpoort, de stegen Lang Grachtje en Klein Grachtje, de watertoren, de oude wachttoren en de straat Preekherengang zijn delen van die muur.

17 13. Helpoort De Helpoort uit 1229 is dé stadspoort van Maastricht en hij is een deel van de eerste ommuring van de stad. Tot de 16e eeuw bleef deze indrukwekkende poort deel uitmaken van de verdedigingswerken. Het is de oudste stadpoort van Nederland en bovendien de enig overgebleven poort van de 12 poorten die Maastricht vroeger had. Hij staat tussen de Jekerpoort en de Pater Vinktoren. De laatste is een verdedigingsbouwwerk en hij maakte deel uit van de 2e stadsmuur. Deze Pater Vinktoren werd gebouwd in 1350 en is genoemd naar de Franciscaner pater Vink die hoogverraad gepleegd zou hebben en om die reden in 1638 werd terechtgesteld.

18 14. Pesthuis Het Pesthuis (1775) was oorspronkelijk een door waterkracht aangedreven papiermolen met de naam De Ancker. Het kreeg de naam Pesthuis vanwege de in de nabijheid gelegen barakken voor pestlijders.

19 15. t Waterpoortje Rond 1318 liet Hertog Jan van Brabant een muur bouwen om de voorstad Wijck. Deze van kolenzandsteen gebouwde muur had een lengte van 1550 meter en had 2 stadspoorten, 3 Maaspoorten en 12 kleinere poorten. Deze Maaspoort werd in 1714 vergroot om het laden en lossen van schepen mogelijk te maken. In 1890 werd het Waterpoortje op bevel van het gemeentebestuur gesloten en werd de stadmuur langs de oeverwal en de stenenwal afgebroken.

20 16. Maaspunttoren Deze dateert uit de middeleeuwen en maakte deel uit van de stadsmuur.

21 17. Bonnefantenmuseum De Italiaanse architect Aldo Rossi (Milaan) bouwde in het stadsdeel Wijck op een voormalig industrieterrein het Bonnefantenmuseum, direct aan de Maas; het werd geopend in Het toont moderne en oude kunst.

22 18. Derde Stadsmuur In 1516 werd de muur opnieuw vergroot; De Vijf Koppen en Haet en Nijt, de Hoofdwacht 1773, het Generaalshuis (Vrijthof), Hoge Fronten, Bastion Waldeck en Fort Sint-Pieter maken deel uit van de derde muur.

23 19. Feilzusterklooster Dit klooster (gebouwd ) werd gebouwd op de plaats van het vroegere SintCatharinaklooster uit 1350 dat door een brand werd verwoest. Het werd toen al snel genoemd naar de kloosterdracht van de zuster die een sluier of falie droegen.

24 20. Bisshopsmolen In het steegje Bisschopsmolengang ligt de Bisschopsmolen: een watermolen uit de 11 eeuw, één van de acht die er vroeger waren binnen de stadsmuur. Door omstandigheden werd de bisschop van Luik eigenaar rond 1200, vandaar de naam. Hij wordt aangedreven door het water van de noordelijke zijtak van de Jeker. In de molen is een bakkerij gevestigd waar Limburgs gebak en brood wordt gebakken zoals dat vroeger gebeurde.

25 21. Tweede Stadsmuur De stadsmuur werd uitgebouwd in 1350; de Pater Vinktoren tussen de St.-Pieterstraat en de Tongersestraat, met de watertoren De Reek hoorden bij de tweede muur.

26 22. Huis op de Jeker Dit huis werd in het midden van de 17e eeuw gebouwd op een tongewelf over de Jeker in de typische Maaslandse Renaissancestijl. Deze werd veel toegepast in Maastricht en omgeving en wordt gekenmerkt door een harmonische toepassing van hardsteen, mergel en gevelornamenten.

27 23. Waldeck Bastion Het Waldeck Bastion werd gebouwd in 1690 en het maakte deel uit van de derde stadsmuur. In de directe omgeving bevindt zich op een hoger gelegen gedeelte een stenen zerk: het graf van Baron des Tombe, een luitenant die van 1839 tot 1845 bevelhebber was op het bastion.

28 24. Fort St.Pieter Fort Sint-Pieter ligt op de 120 hoge Sint-Pietersberg; van daaruit heeft men een mooi zicht op de stad en zijn omgeving. Het voormalige fort (gebouwd ) maakt deel uit van de derde stadsmuur.

29 25. Chateau Neercanne Het huidige chateau werd gebouwd in 1698 door Baron Daniel Wolf van Dopff, de militaire gouverneur van Maastricht. Hij gebruikte het als buitengoed en als gastenverblijf. Een van de beroemdste gasten was in 1717 Tsaar Peter de Grote. De baron stierf in Tussen 1747 en 1947 wisselde het meermalen van eigenaar. In 1947 kocht de Stichting Het Limburgs Landschap het van de laatste adellijke eigenares Louise Euphrasine Poswick, achterkleindochter van Baron de Thier. Na de restauratie in 1955 werd het, het enige Nederlandse terrassenkasteel, gehuurd door een brouwerij (Brand) die er een restaurant in vestigde. De terrastuinen staan onder de bescherming van Unesco.