eportretteerd Bert Sliggers
|
|
- Siebe Wauters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 "fjjggg:
2 eportretteerd Bert Sliggers Teylers Museum is het oudste museum van Nederland, ontstaan uit de nalatenschap van Pieter Teyler van der Hulst ( ). Deze doopsgezinde koopman liet in 1756, na een kinderloos huwelijk, zijn testament opmaken waarin hij zijn vermogen naliet aan een stichting waaronder twee genootschappen zouden ressorteren. Het ene diende ter aanmoediging van kunsten en wetenschap, het andere ter bevordering van de godsdienst. Dit doel werd in beide genootschappen door middel van prijsvragen nagestreefd. Zijn bibliotheek en verzamelingen op het terrein van de tekenkunst, numismatiek en natuurlijke historie moesten ten dienste staan van de leden van beide genootschappen, die de collecties moesten uitbreiden. Plaats van samenkomst was zijn huis in de Damstraat, dat nooit verkocht mocht worden. Daarnaast diende geld gereserveerd te worden voor de uitbreiding van een hofje, dat Teyler al ruim veertig jaar in de stad bezat. Ook gingen er legaten naar tal van Haarlemse instellingen die zich het lot aantrokken van wezen en armen. De uitvoerders van zijn testament waren vijf van Teylers vrienden (afb. 1), die als Directeur werden benoemd. Ook stelde Teyler voor ieder genootschap zes leden aan. Toen Pieter Teyler in 1778 overleed gingen zij direct aan de slag. Het getuigt van een vooruitziende blik dat zij, wat betreft de collecties, eerder dachten aan een museale aanpak dan aan een strikt wetenschappelijk instituut met studieverzamelingen. In 1779 werd al de eerste steen gelegd voor een 'boek- en konstzael', de huidige Ovale Zaal, die enkele jaren later werd geopend voor het publiek. De verzamelingen van de erflater : Detail van afb. 1 waren niet of nauwelijks te zien, omdat die niet in dit concept pasten, maar wel "physische werktuigen, natuurlijke voorwerpen, teekeningen en prenten en een voor de natuurkundige wetenschappen uitgezochte bibliotheek." Het unieke is dat het museum, de genootschappen en het hofje nog steeds bestaan. Dat voorwerpen van kunst en wetenschap nog steeds naast elkaar worden gepresenteerd en jaarlijks nog prijsvragen worden uitgeschreven. In de geest van Teyler hebben al meer dan 200 jaar vaardige bestuurders en erudiete wetenschappers de collecties en de gebouwen uitgebreid, steeds "ten nutte van het algemeen" en met respect voor het verleden. De inhoud van Teylers testament is dan ook nog altijd springlevend. Een man met zo'n visionaire blik maakt ons wel nieuwsgierig. 'Ik herinner mij nog zeer duidelijk uit mijne vroegste jeugd, dat er in onze buurt, vlak teegenover onze woning, eene zeldzame drukte heerschte, dewijl men alle de daar staande kleine woonhuizen, begon af te breeken en onmiddellijk daarna de grondslagen gelegd werden voor het bekende gesticht of Fundatiehuis van Pieter Teyler Van Der Hulst. Deeze, om zijne gierigheid te Haarlem zoo beruchte man, die gedurende zijn leeven, schier gebrek leed en toch zoo veele miuioenen bezat, was eenige maanden voor mijne geboorte overleeden, en nu verspreidden zijne nagelaaten schatten, welvaart onder de ambachtslieden.' Aldus de Haarlemse kostschoolhouder Willem van den Huil ( ) in zijn autobiografie. Van den Huil werd geboren in de Nauwe Appelaarsteeg, waar hij en zijn ouders tussen 1779 en 1784 getuige waren van de bouw van de Ovale Zaal, bekroond door een sterrenwacht. Is Van den Hulls karakterschets de algemene indruk die de hele stad van Pieter Teyler had, of is het een typische reactie van eenvoudige burgers die nauwelijks de eindjes aan elkaar wisten te knopen? Kunnen archiefstukken dit beeld van Teyler weerleggen, of bevestigen eigentijdse bronnen dit beeld van een 'gierige' man juist? We zouden het graag anders zien, maar vriend noch vijand heeft zich ooit schriftelijk over Teyler uitgelaten. Geen brief van of aan Teyler is bewaard gebleven. Behalve een deel van zijn financiële administratie zijn er geen eigenhandige documenten bewaard gebleven die iets over het brein achter Teylers Stichting vertellen. Het lijkt of Teyler alle sporen achter zich gewist heeft. Het enige dat wellicht voor hem telde, was de uitvoering van zijn testament, de blauwdruk voor de genootschappen en het latere museum. Niets bij zijn leven, alles na zijn dood. Onderzoek naar Teyler heeft aangetoond dat er van de gierige erflater, zoals door Willem van den Hull in zijn autobiografie ten tonele gevoerd, weinig over is gebleven. In de traditie van zijn familie bekommert Pieter Teyler zich om het lot van de armen en wezen, niet alleen door het geven van geld maar ook op bestuurlijk terrein, niet alleen voor zijn geloofsgenoten maar ook voor andersdenkenden. Een niet meer functionerend hofje blaast Teyler nieuw leven in. In zijn kerk aan de Peuzelaarsteeg is Teyler een actief gemeentelid. Pieter Tevler heeft een brede historische TEYLERS MAGAZIJN 3
3 Wybrand Hendriks ( ) De vijf directeuren en de secretaris van Teylers Fundatie, 1786 Teylers Stichting, Haarlem 2> Taco Jelgersma ( ) Portret van Pieter Teyler van der Hulst, z.j. Pasteltekening belangstelling die weerspiegelt wordt in zijn bibliotheek, zijn tekeningen en prenten en in zijn numismatische collectie. Teyler sluit zich niet aan bij het rijke genootschapsleven van zijn stad, dat trouwens pas na zijn dood echt een enorme vlucht neemt. Wel wordt hij beïnvloed door de vroege natuurkundige interesses van zijn stads- en geloofsgenoten, samengebald in het Natuurkundig College (vanaf circa 1730) en de oprichting van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen (1752). Zelf neemt hij met anderen het voortouw tot de oprichting van de Teekenacademie (1772). Door riante leningen maakt hij andere initiatieven mogelijk, zoals een nieuwe huisvesting van de Hollandsche Maatschappij (1777) en de oprichting van een Muziekcollege (1773). Teyler zelf leefde wellicht een iets teruggetrokken leven in zijn grote huis aan de Damstraat, zeker na de dood van zijn vrouw in Het was ook omstreeks die tijd dat hij inzag dat de zijdefabricage en -handel, waarin zijn familie reeds kapitalen had verdiend, kwijnende was. In minder dan tien jaar bouwde hij zijn bedrijf af, sloot de fabriek en verkocht de voorraden. Vanaf die tijd zou de geldhandel zijn belangrijkste bron van inkomsten zijn.wellicht dat de stads- 3> Wybrand Hendriks ( ) Pieter Teyler van der Hulst, zittend achter zijn schrijftafel, circa 1787 genoten de combinatie van een sobere levenswandel en veel geld verdienen als gierig interpreteerden. Tot nu toe zou Teyler misschien ook het predikaat saai verdienen, ware het niet dat er ook twee portretten van hem overgeleverd zijn. Dat is opvallend omdat van doopsgezinde tijdgenoten er nauwelijks portretten zijn overgeleverd cq zijn gemaakt. IJdelheid was de doopsgezinden vreemd. Warmeer in 1778 de notaris het sterfhuis betreedt en de nagelaten bezittingen 4 TEYLERS MAGAZIJN
4 inventariseert, noemt hij twee portretten van Teyler: een pastel door Taco Jelgersma (afb. 2) en een groot portret van de overledene dat niet meer bekend is. Of toch? De Kleine Herenkamer kent als bovendeurstuk een portret van Teyler door Wybrand Hendriks, postuum geschilderd rond 1787 (afb. 3). De kans is groot dat het een kopie is van een toen al in slechte staat verkerend schilderij. Wellicht was het voorbeeld waarnaar Hendriks werkte een portret door de Haarlemse kunstenaar Frans Decker. In ieder geval noemt E.W. Moes in zijn Iconographia Batavia (deel II, Amsterdam 1905) een portret door Decker van Teyler, berustende bij Teylers Stichting te Haarlem (nr op p. 459). Het type portret komt overeen met een flink aantal regentenportretten die Decker van Haarlemse notabelen maakte, meestal als borststuk en op de achtergrond een afhangend kleed. Door de pruik is Teylers portret moeilijk te dateren, maar het moet in ieder geval vóór 1751 zijn geschilderd omdat Decker in dat jaar overleed. Voor een portret van Decker pleit ook het feit dat hij nog twee doopsgezinden uit Haarlem portretteerde: in 1738 zowel Willem Barnaart (part, coll.) als het gezin Willem Philip Kops (Rijksmuseum). Aangezien Hendriks, die zijn modellen veel vrijer afbeeldde, het 'ouderwetse' afhangende kleed op de achtergrond kopieerde, kunnen we wel aannemen dat ook de rest op Deckers schilderij voorkwam: het inktstel dat nog steeds bewaard wordt, het interestboek dat op Teylers koopmanschap wijst en een inventarislijst van zijn verzameling tekeningen op tafel. De conservator/kastelein Hendrik Johannes Scholten (afb. 4) kopieerde het schilderij; het kreeg een plaats in de Ovale Zaal. Het is geen exacte kopie geworden. Zo ontbreekt ondermeer de catalogus van zijn kunstcollectie op tafel en is zijn boekhoudadministratie ook wat minder zichtbaar geworden. Eigenlijk wiste Scholten alle verwijzingen naar Teylers beroep en interesses. Het tweede portret is gemaakt door Taco Jelgersma ( ), leerling van Frans Decker. Jelgersma is zijn regelrechte opvolger en gaat door met het portretteren van de Haarlemse elite, vaak in de vorm van schilderijen. Teylers portret vormt daarop een uitzondering. Beiden waren van Hendrik Jacobus Scholten ( ) Portret van Pieter Teyler van der Hulst, z.j. dezelfde leeftijd en het was ook Jelgersma die door Teyler in het testament werd genoemd als kastelein en opzichter der kunstverzamelingen. Ook in de mede door Teyler geïnitieerde Teekenacademie speelde Jelgersma een belangrijke rol. Zo ontstond een intiemer, veelzeggender portret dan het toen modieuze portret door Decker. Teyler is hier niet langer meer de koopman-bankier maar de verzamelaar. Zijn bibliotheek valt op, vol met mappen met tekeningen en prentwerk, maar vooral geheel links zijn numismatische collectie. Zijn rechter hand rust op een marokijnen band met veel verguld stempelwerk, zoals enkele boeken uit koninklijk bezit waar Teyler ook figuurlijk de hand op had weten te leggen. Omdat we nu pas weten, na lang en gedegen onderzoek, dat Teyler geen verzamelaar van formaat was, maar meer een liefhebber van zaken voor eigen genoegen, intrigeert dit portret natuurlijk wel. Het kan bijna niet anders of dit portret moest de herinnering levend houden aan een man die na zijn dood miljoenen naliet ter bevordering van kunst en wetenschap, een nalatenschap die eerst nog bedacht was voor kleine kring, maar gelukkig al gauw werd omgetoverd tot een nalatenschap voor de gehele mensheid. Het is dit portret waarvan Teyler hoopte dat zijn vrienden het een waardige plek in zijn voormalige woonhuis zouden geven. TEYLERS MAGAZIJN 5
5
nazaten Pieter Teyler van der Hulst jagen op een miljoenenerfenis Teylers Museum is het best bewaarde geheim van Europa,
# 86 Spaarne 16, Haarlem BEUREN MOT IK, (GELD) BEUREN!. DE VERMEENDE ERFGENA- MEN VAN ZIJDEHANDELAAR PIETER TEYLER VAN DER HULST LATEN ER IN 1956 GEEN MISVERSTAND OVER BESTAAN. HON- DERDEN NAZATEN AZEN
Nadere informatieHet Frans Walkate Archief, de nalatenschap van Henk van Ulsen en een verrassende ontdekking
in de etalage Het Frans Walkate Archief, de nalatenschap van Henk van Ulsen en een verrassende ontdekking Op 28 augustus 2009 overleed geheel onverwacht op een logeeradres in Bussum de in 1927 in Kampen
Nadere informatie2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1
2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal
Nadere informatieDe Teyler affaires Pieter Teyler van der Hulst
De Teyler affaires Vanaf het moment dat in 1778 zijn testament werd geopend zijn er mensen geweest die, al dan niet terecht, beweerden een nazaat te zijn van Pieter Teylers van der Hulst en die als zodanig
Nadere informatiezondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
Nadere informatieKoninklijk Zeeuwsch Genootschap Der Wetenschappen (1768- )
Koninklijk Zeeuwsch Genootschap Der Wetenschappen (1768- ) Oprichting In 1768 werd het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen officieel opgericht. De aanleiding vormde een initiatief uit Vlissingen tot
Nadere informatieHet Onderzoek. Laura Koopman Groep 7 woensdag 5 maart 2014 HET ONDERZOEK
Het Onderzoek Laura Koopman Groep 7 woensdag 5 maart 2014 HET ONDERZOEK Inhoud In deze hoofdstukken is mijn werkstuk verdeeld: 1.Christiaan Huygens blz: 4 2.Antonie van Leeuwenhoek blz: 6 3.De beschrijving
Nadere informatieDE FAMILIE VAN LOON 130 _
DE FAMILIE VAN LOON Mooi idee: je familie en huis jarenlang laten portretteren door schilders en fotografen. De roemrijke familie Van Loon uit Amsterdam deed dat. De indrukwekkende stapel familieportretten
Nadere informatiebeeldende vakken CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 dinsdag 17 juni 9.00-11.00 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 64 punten
Nadere informatieJohan Bernard Scheffer
RKDimages Johan Bernard Scheffer Portret van Gerrit van der Pot (1732-1807) met een portretminiatuur van Maria Catharina Pelerin (1773-1799), ca. 1800-1807 Amsterdam,, inv./cat.nr. SK-A-4151 + Leaflet
Nadere informatieWAT ANDEREN DOEM. NAERDINCKLANT 9 november 1983 Lezing door dr.ir. T. van Tol: Nederzettingsgeschiedenis van Laren.
WAT ANDEREN DOEM NAERDINCKLANT 9 november 1983 Lezing door dr.ir. T. van Tol: Nederzettingsgeschiedenis van Laren. Plaats : De Vaart, Hilversum, aanvang 20.00 uur. 25 januari 1984 Lezing, samen met "Albertus
Nadere informatieInhoud. Het leven van Escher. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld op z n kop.
Inhoud. Blz. 1. Blz. 2. Blz. 3. Blz. 4. Blz. 5. Blz. 6. Blz. 7. Blz. 8. Blz. 9. Blz. 10. Blz. 11. Kaft Inhoud Het leven van Escher. Moeilijke jaren. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld
Nadere informatie125 jaar. Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder. Vincent van Gogh (1853-1890)
125 jaar Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder Vincent van Gogh (1853-1890) WWW.BNWALLCOVERINGS.COM 125 JAAR GEÏNSPIREERD DOOR DE WERKEN VAN KUNSTSCHILDER VINCENT VAN GOGH De collectie
Nadere informatieRembrandt van Rijn. Hoofdstuk 1 : Rembrandt zijn eerste jaren.
Rembrandt van Rijn Hoofdstuk 1 : Rembrandt zijn eerste jaren. Rembrandt is op 15 juli 1606 in Leiden geboren. Rembrandt zijn vader was eigenaar van een molen. Die molen was niet bewoonbaar. Hun huis stond
Nadere informatieInleiding. Monumenten, symbolen en iconen Kindermonumentendag in Midden-Delfland Symbolen in deze tijd
Monumenten, symbolen en iconen Kindermonumentendag in Midden-Delfland 2016 Lesbrief voor de groepen 7 van de basisscholen in Midden-Delfland Deze les is de voorbereiding voor de Kindermonumentendag op
Nadere informatieDe echte verzamelaar van oude ansichten combineert speurzin, vasthoudendheid
Verzamelaars van oude ansichten (2) Jan Verboom De echte verzamelaar van oude ansichten combineert speurzin, vasthoudendheid en oog voor detail met een onverzadigbare liefde voor zijn of haar onderwerp.
Nadere informatie2 Eeuw van het Verstand
2 Eeuw van het Verstand Caravaggio, 1600 Veranderingen Het vorige werkboek eindigde met de barok in Zuid-Europa en de Gouden Eeuw in Nederland. Zowel in de 16e als de 17e eeuw leefden een aantal van de
Nadere informatietoegeschreven aan Anselm van Hulle
RKDimages toegeschreven aan Anselm van Hulle Ruiterportret van Willem I 'de Zwijger' van Oranje-Nassau (1533-1584), 1647 Amsterdam,, inv./cat.nr. 53 + Leaflet Map data OpenStreetMap contributors, CC-BY-SA,
Nadere informatie'Geheime' kunstcollectie Imtech komt in de verkoop
FD: Economie & Politiek door Siem Eikelenboom 28 augustus 2015 'Geheime' kunstcollectie Imtech komt in de verkoop Karel Appel, 'Bloem met blauwe ogen' (1977) 'Als je de ontvangsthal van Van Rietschoten
Nadere informatieToespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, seminar 'Wetenschap middenin de samenleving', Groningen, 30 mei 2013
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, seminar 'Wetenschap middenin de samenleving', Groningen, 30 mei 2013 Dames en heren, Wetenschap is ontstaan uit verwondering en nieuwsgierigheid. Al
Nadere informatieInleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5
Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding
Nadere informatieJan van den Berge. Een veelzijdig kunstenaar. Kunstenaar Jan van den Berge: Ik houd altijd het gevoel: het kan nog beter, nog mooier.
juni 2014 Volgens de Gestalltpsycholoog Kurt Koffka zien we de dingen niet zoals ze zijn, maar zoals wij zijn. En wij zijn niet alle dagen dezelfde. Belangrijk om hiervan alle dagen bewust te zijn. We
Nadere informatieVERSLAG EN JAARREKENING 2015
JAN ROËDE STICHTING VERSLAG EN JAARREKENING 2015 vastgesteld op 31 mei 2016 Bestuur: Mw. O.L. van Hulsen Dhr. L. van Sinderen (voorzitter) Dhr. D.S. Stapel Dhr. H.P.M.N. van Wersch (secretaris-penningmeester)
Nadere informatieTENTOONSTELLINGSPROGRAMMA Rembrandt observeert mensen Etsen uit de collectie van Het Rembrandthuis
TENTOONSTELLINGSPROGRAMMA 2018-2019 Museum Het Rembrandthuis presenteert de komende twee jaar een gevarieerd programma aan tentoonstellingen. Zo ontmoeten we in 2018 Rembrandt als observator van de mens
Nadere informatieDe aansluiting van De Tak Rotterdam-Giessendam
Giessenburg, 9 mei 2009 De aansluiting van De Tak Rotterdam-Giessendam Terugkijkend op 25 jaar Stichting van Nederveen is er één onderwerp geweest dat met grote regelmaat reden tot gesprekstof geweest,
Nadere informatieNicolaes Maes. RKDimages. Groepsportret van de overlieden van het Chirurgijnsgilde te Amsterdam, ca Amsterdam,, inv./cat.nr.
RKDimages Nicolaes Maes Groepsportret van de overlieden van het Chirurgijnsgilde te Amsterdam, ca. 1679-1680 Amsterdam,, inv./cat.nr. SA 7541 Verder zoeken in RKDimages kunstenaar Maes, Nicolaes kunstenaar
Nadere informatieSchenk een legaat of duo-legaat aan de Clemensactie...hun toekomst, onze zorg.
Schenk een legaat of duo-legaat aan de Clemensactie...hun toekomst, onze zorg. Hoe het begon? Clemensactie in actie in Congo Vlaamse redemptoristen hebben jaren het beste van zichzelf gegeven als missionarissen
Nadere informatieEducatief aanbod 2015-2016 Kasteel het Nijenhuis Basisonderwijs
Educatief aanbod 2015-2016 Kasteel het Nijenhuis Basisonderwijs Museum de Fundatie Sinds juni 2005 vormt het Paleis aan de Blijmarkt in Zwolle met Kasteel het Nijenhuis in Heino samen Museum de Fundatie.
Nadere informatieLEER HEM KENNEN 27 bewaarexemplaar. Wijkgemeente Ichthus Noordwijk. Ds. F. van Roest zondag 26 april
LEER HEM KENNEN 27 bewaarexemplaar Wijkgemeente Ichthus Noordwijk 1 Ds. F. van Roest zondag 26 april Voeg U bij Hem, bij de levende stenen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen
Nadere informatieOpening Hulde! Verering in de Gouden Eeuw Toespraak Marjan Scharloo, directeur Teylers Museum Zaterdag 28 januari 2012
Opening Hulde! Verering in de Gouden Eeuw Toespraak Marjan Scharloo, directeur Teylers Museum Zaterdag 28 januari 2012 Welkom Mijnheer de staatssecretaris, leden van de volksvertegenwoordiging, leden van
Nadere informatierijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw Geschiedenis Werkblad voor leerlingen (groep 7 en 8) 1/14
1/14 Werkblad 1 Oorlog en vrede Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648 Nederland was in de 17de eeuw vaak in oorlog met verschillende landen. De langste
Nadere informatieAfkomstig uit de nalatenschap van
in de etalage Afkomstig uit de nalatenschap van Op woensdag 23 januari 2013 vond er een bijzondere onthulling plaats in het Stedelijk Museum Kampen. Een onthulling die werd verricht door Herman Krans,
Nadere informatieNalaten uw visie, onze toekomst
Nalaten uw visie, onze toekomst Zelfstandig leven met een visuele beperking Blind of slechtziend door het leven gaan, het overkomt steeds meer mensen. Dit komt onder meer door de vergrijzing en ziektes
Nadere informatiePERSBERICHT 16 januari 2015
Van: Carina Blokzijl Museum Gouda [Carina.Blokzijl@museumgouda.nl] Verzonden: vrijdag 16 januari 2015 12:36 Onderwerp: van Michel tot Israels Bijlagen: GeorgesMichel_Gezicht_op_de_heuvel_van_Montmartre.jpg;
Nadere informatieDe leerlingen van Jezus zijn in afwachting. Ze voelen het.. er staat iets volkomen nieuws te gebeuren. Het is immers Jezus die spreekt over zijn vertrek bij hen. Voorgoed of is er nog wel een toekomst
Nadere informatieEen nieuw lied, op de wonderlijke lotgevallen van een Haarlemsch weesmeisje in de Oost-Indiën.
Een nieuw lied, op de wonderlijke lotgevallen van een Haarlemsch weesmeisje in de Oost-Indiën bron. T. C. Hoffers, Rotterdam 1826-1837 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_nie118nieu01_01/colofon.php
Nadere informatieHet. riet- en gevestigd. Wilgenhorst. kopen. Sliebewust. zijn van drie. was
Het Kompas kijkt binnen in Het Kompas keek binnen bij Vincent-Jan de Jong in aan de Molendijk. Een woonhuis dat rond 1886 gebouwd is in opdracht van zijn overgroot- was ouders. Erachter een hoepels-, biezen-,
Nadere informatieVincent van Gogh. Hier zie je er een afbeelding van.
Vincent van Gogh Een van de beroemdste schilders die Nederland heeft gehad was Vincent van Gogh. Deze kunstenaar heeft zelfs zijn eigen museum gekregen in Amsterdam. Toch wel heel bijzonder, zeker als
Nadere informatieEINSTEIN. Weet je wat, ik neem mijn neef mee naar het laboratorium. Daar werken mijn assistenten met stikstof. Dat vindt hij vast mooi.
EINSTEIN ballon weer opblaast. Maar mijn assistenten vertellen dat het komt doordat de stikstof heel erg koud is en dat de lucht in de ballon dan kleiner wordt. Later warmt de lucht weer op en wordt weer
Nadere informatieNoot 14 Het maken van een levenslijn of familiestamboom, en het verzamelen van materialen.
Noot 14 Het maken van een levenslijn of familiestamboom, en het verzamelen van materialen. Een levenslijn Tijdens het kennismakingsgesprek of in het eerste themagesprek kunt u met iets bijzonders beginnen:
Nadere informatieOver het toneelstuk Gijsbrecht van Amstel
Voorwoord Gijsbrecht van Amstel leefde rond 1300. Hij was de belangrijkste man van de stad Amsterdam in die tijd. Gijsbrecht was geliefd bij de bevolking van Amsterdam, maar hij had ook veel vijanden.
Nadere informatieWIJ zijn hier gekomen niet alleen om jullie en alle anderen hier te
SAMENVATTING VAN DE REDEVOERINGEN GEHOUDEN VOOR DE JEUGD IN SURINAME EN DE NEDERLANDSE ANTILLEN Willemstad, 19 oktober 1955, Oranjestad, 22 oktober 1955. Paramaribo, 5 november t 955 WIJ zijn hier gekomen
Nadere informatieDr. M. van Staveren. Nog een en ander over Mr. Jonannes Basius.
Dr. M. van Staveren. Nog een en ander over Mr. Jonannes Basius. Dr. M. van. Staveren. Met een weemoedig gevoel zet ik mij neer om een kort woord te schrijven tot nagedachtenis van den waardigen man, wiens
Nadere informatieGeorge Hendrik Breitner (1857-1923)
George Hendrik Breitner (1857-1923) George Hendrik Breitner (1857-1923) George Hendrik Breitner werd op 12 september 1857 in Rotterdam geboren. Al van kleins af aan wilde hij het liefst historieschilder
Nadere informatieUw testament en het duolegaat
Uw testament en het duolegaat Hoe werkt het? Cijfervoorbeelden Zij bestaan de mensen die buitenspel staan in het samenleven. In hun ogen lees je de vraag: Wie zeg je dat ik ben? Wat denk jij van mij? Ben
Nadere informatieOpening van zondag 19 april 2009. Gerda van Leeuwen Thea Peters Carla de Kievid
Opening van zondag 19 april 2009 Gerda van Leeuwen Thea Peters Carla de Kievid De opening Hans Siegmund oud-docent van de exposanten begon de openingstoespraak met te zeggen dat hij wel eerst wat glaasjes
Nadere informatieOp reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Nadere informatieTANTE BETSIE. Charles & Herman Horsthuis. (Elisabeth Helena Henriëtte Issels) (Arnhem 11 oktober 1885 Haarlem 29 oktober 1943)
Charles & Herman Horsthuis TANTE BETSIE (Elisabeth Helena Henriëtte Issels) (Arnhem 11 oktober 1885 Haarlem 29 oktober 1943) De kunstzinnige familie Issels, waaruit wij mede voortgekomen zijn, telde één
Nadere informatieDE OGEN VAN CHARLEY NIVEAU ++
NIVEAU ++ 1/5 Charley Toorop (1891-1955) kwam uit een echte kunstenaarsfamilie. Haar vader was de beroemde Jan Toorop en ook haar zonen bleken zeer creatief: één zoon werd documentairemaker, de andere
Nadere informatieKom in actie! voor kinderen in Albanië
Kom in actie! voor kinderen in Albanië Voor alle kinderen in Albanië een! Ben je tussen de 10 en 13 jaar? Doe dan mee met onze actie! Stichting Antwoord wil graag dat iedereen weet dat de Here Jezus van
Nadere informatieGeven aan uw kerk. Fiscaal voordelig schenken van de kerkelijke bijdrage Nu geven voor later: een gift in het testament
Geven aan uw kerk Fiscaal voordelig schenken van de kerkelijke bijdrage Nu geven voor later: een gift in het testament Inleiding Inhoud In deze brochure leest u alles over schenken en nalaten aan de Protestantse
Nadere informatieSpinoza SPINOZA SCHOOLOPDRACHT. Baruch de Spinoza Vervaardiger: onbekend Materiaal: olieverf op linnen Jaartal: 1670
WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. bhet onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: Spinoza Baruch de Spinoza Vervaardiger: onbekend Materiaal: olieverf
Nadere informatieSYNAGOGE SCHOOL OPDRACHT. Dienst in de Grote Synagoge Vervaardiger: Martin Monnickendam. Materiaal: pastel, aquarel, plakkaatverf.
b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT e g o g a Syn Dienst in de Grote Synagoge Vervaardiger:
Nadere informatieWaarom zou u een testament moeten opstellen?
Waarom zou u een testament moeten opstellen? Een initiatief van De Hospitaalbroeders Deze brochure wil u attent maken op het belang van het hebben van een testament en op de mogelijkheden om hier een goed
Nadere informatie1. Voorwoord. 2. Terugblik
v 2013 Inhoudsopgave 1. Voorwoord 2. Terugblik 3. Foto s van de geschonken kunstwerken 4. Financiële verslaglegging 5. Doelstelling vrienden van museum Jan van der Togt Voorwoord Beste vrienden bijgaand
Nadere informatieDe laatste wens van Maarten Ouwehand
De laatste wens van Maarten Ouwehand Een verhalend ontwerp voor CKV waarin leerlingen op school een museum ontwerpen, inrichten en openen. Gemaakt voor en door: Andreas College Katwijk en Bureau voor Educatief
Nadere informatieJohannes Cornelisz. Verspronck
RKDimages Johannes Cornelisz. erspronck Regentessen Grote of St. Elisabethgasthuis, Haarlem 1641 Haarlem, Frans Halsmuseum, inv./cat.nr. OSI-622 erder zoeken in RKDimages kunstenaar erspronck, Johannes
Nadere informatieINNOVATIEVE MONUMENTALE STENEN
INNOVATIEVE MONUMENTALE STENEN PASSIE VOOR STEEN EN GESCHIEDENIS «In Portugal groeide ik op en speelde ik in kastelen, waar kennissen van mijn ouders woonden. Onbewust verankeren deze herinneringen zich
Nadere informatieRoodbaards opleiding tot pourtraitschilder
Roodbaards opleiding tot pourtraitschilder Jan Holwerda Eind 2011 komt er met de website Roodbaard s Rijkdom opnieuw aandacht voor de tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard (1782-1851). 1 Net als bij een
Nadere informatieMag ik jou een vraag stellen?
Mag ik jou een vraag stellen? Mag ik jou, die dit leest, een zeer belangrijke vraag stellen? Stel dat je vandaag zou sterven, doordat er iets verschrikkelijks gebeurt, bijvoorbeeld een auto ongeluk of
Nadere informatieSamen eenzaam. Frida den Hollander
Samen eenzaam Samen eenzaam Frida den Hollander Tweede editie Schrijver: Frida den Hollander Coverontwerp: Koos den Hollander Correctie: Koos den Hollander ISBN:9789402122442 Inhoud Inleiding 1 Ik ben
Nadere informatie#GOUDENEEUW Chatten met Hollanders uit de 17e eeuw
ONDERZOEKSBLAD KUNST ALGEMEEN De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maakt in de 17e eeuw een gigantische bloeiperiode door. Holland heeft als rijkste gewest de meeste invloed in de Republiek. Meer
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Afgelopen maandag hebben we met de deelnemers van de kring Eigentijds Bijbellezen Paasverhalen gelezen. Vier verhalen van de opstanding, verteld door
Nadere informatieDE RIJKE MAN, DE ARME MAN
Bijbel voor Kinderen presenteert DE RIJKE MAN, DE ARME MAN Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: M. Maillot en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Nadere informatieBijdragen aan het gezamenlijk kunstbezit
4 Bijdragen aan het gezamenlijk kunstbezit Iets terugdoen voor de maatschappij. Uit dankbaarheid voor een bevoorrecht leven. Omdat het voldoening geeft met z n allen iets moois voor elkaar te krijgen.
Nadere informatieGeertgen tot sint jans man van smarten
Geertgen tot sint jans man van smarten Eén van de topstukken van Museum Catharijneconvent in Utrecht is het kleine paneeltje Man van Smarten geschilderd door Geertgen tot Sint Jans. Van de schilder Geertgen
Nadere informatieGeloven in Jezus Christus
Geloven in Jezus Christus Zoon van God Jezus krijgt God een menselijk gezicht. Immanuel wordt Hij genoemd: God met ons. Het is de naam die Hij bij zijn geboorte krijgt. ZIn Daar begint zijn bijzondere
Nadere informatieBASISONDERWIJS Sint-Niklaas 2014-2015 1
BASISONDERWIJS Sint-Niklaas 2014-2015 1 KLEUTERS DERDE KLEUTERKLAS // WORKSHOP HET KUNSTENAARSATELIER Altijd al van gedroomd om als een kunstenaar aan de slag te gaan met écht kunstenaarsmateriaal? Het
Nadere informatieGames & Interactie 2015 1c Art, Media & Me Saskia Freeke Sonja van Vuuren Martin Lacet John Hennequin
Games & Interactie 2015 1c Art, Media & Me Saskia Freeke Sonja van Vuuren Martin Lacet John Hennequin 1. Intro 1 2. Wat is mijn selfie 2 3. Waarom mijn selfie 4 4. Evaluatie medestudenten 5 5. Bijlage
Nadere informatiePlaatsingslijst van het archief van het gezin van L.P. Krijger en J. Krijger- Hasper en familie
Plaatsingslijst van het archief van het gezin van L.P. Krijger en J. Krijger- Hasper en familie (1909-1949 (2011)) 1069 Samengesteld door drs. K.D. Houniet Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands
Nadere informatieWie was Schafrat(h)? En wat was de relatie met Van Gogh?
Wie was Schafrat(h)? En wat was de relatie met Van Gogh? Soms weten bezoekers ons tijdens rondleidingen te vermelden dat Vincent van Gogh ooit een kamertje bewoonde in hotel Schafrath aan het Park in Nuenen.
Nadere informatieLeerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 8
Leerlijn erfgoededucatie Hengelo Lesbladen groep 8 Industrieel erfgoed en herbestemming in Hengelo Naam: School: Groep: Les 1: Fabrieken van vroeger 1. Oude foto s en wist jedat? De volgende foto s zijn
Nadere informatieDe Bijbel open 2013 44 (09-11)
1 De Bijbel open 2013 44 (09-11) Als ouders zondigen, dan worden hun kinderen daarvoor gestraft. Is dat zo? Dat kan toch niet waar zijn. Toch lijkt dat wel zo te staan in Deut. 5:9 en Ex. 20:5. In deze
Nadere informatieA-tekst. De aquarel. Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan
A-tekst De aquarel Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan In de 19de eeuw maakte de Nederlandse aquarel een ongekende bloeiperiode door. De artistieke idealen van die tijd vonden in dit medium een perfecte
Nadere informatieVoor u ligt het persoonlijk wensenboekje uitgegeven door Begrafenisvereniging Onstwedde
-2- Wensen bij overlijden en uitvaart Voor u ligt het persoonlijk wensenboekje uitgegeven door Begrafenisvereniging Onstwedde Waarom dit boekje Nabestaanden weten soms niet wat de wensen van de overledene
Nadere informatieAugustus/september 2014 : Nieuwsbrief van Galerie Alkmaar / EJ Vaandering
Augustus/september 2014 : Nieuwsbrief van Galerie Alkmaar / EJ Vaandering Beste vrienden, klanten en bezoekers van onze Galerie en volgers van mijn werk. Hierbij stuur ik u een nieuwe nieuwsbrief met een
Nadere informatieHenk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand
Henk Oostdam is fiscaal bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand 30 RBA_Fiscale Opleidingen 2015-2016 30 mijn Henk Oostdam We kijken samen
Nadere informatieGeef om. Museum Belvédère
Geef om Museum Belvédère 1 Geef om Museum Belvédère In Museum Belvédère vindt u het beste van de Friese moderne schilderkunst. Ruim 300 topstukken van noordelijke kunstenaars en hun geestverwanten uit
Nadere informatieV Vergadering van de Eerste Kamer op dinsdag 5 maart 2013. Toespraak van de Voorzitter van de Eerste Kamer, Mr. G.J. de Graaf
V Vergadering van de Eerste Kamer op dinsdag 5 maart 2013 Toespraak van de Voorzitter van de Eerste Kamer, Mr. G.J. de Graaf Herdenking Dr. P.H. (Pieter) Kooijmans (1933-2013) Op 13 februari jongstleden
Nadere informatie!""# $ $ %!#% & $ !"# $ - ()*+ $! ' - 33##&# $ # 56$$% ;! <!!"()=# !" &>11. Jesaja 9:1-6 Jeremia 31:31-37 Hebr. 8:1-13
Jesaja 9:1-6 Jeremia 31:31-37 Hebr. 8:1-13 1 Het volk dat in donkerheid wandelt, ziet een groot licht; over hen die wonen in een land van diepe duisternis, straalt een licht. 2 Gij hebt het volk vermenigvuldigd,
Nadere informatieKunstgeschiedenis Weten is Zien. Ron Augustus Basiscursus Westerse kunstgeschiedenis 2009
Kunstgeschiedenis Weten is Zien Ron Augustus Basiscursus Westerse kunstgeschiedenis 2009 1 Les 1: Prehistorie Alle begin is moeilijk 30.000 VOOR CHRISTUS - 1.000 VOOR CHRISTUS Lascaux - Frankrijk - Grotschilderingen
Nadere informatieEen Egyptische collectie in Leiden
Een Egyptische collectie in Leiden Naam: Klas:.. Het Rijksmuseum van Oudheden, de naam zegt het al, toont voorwerpen uit oude tijden. De collectie bestaat uit objecten van beschavingen die vandaag de dag
Nadere informatieMaria, de moeder van Jezus
Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt
Nadere informatieWild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8
Wild Beest Opdrachtenboekje Basisonderwijs groep 5 t/m 8 24 februari t/m 29 mei 2015 Wild Beest In dierentuin Dierenrijk zijn door een computerstoring bij een aantal kooien de elektronische sloten open
Nadere informatieBeantwoording vragen inzake overdracht van archiefmateriaal. Aan de Raad der gemeente Haarlem
Raadsstuk B&W datum Sector/Afd Reg.nr(s) Onderwerp 39/2008 5 februari 2008 SBA 2008/123996 Beantwoording vragen inzake overdracht van archiefmateriaal Aan de Raad der gemeente Haarlem Ingevolge het bepaalde
Nadere informatiePieter Zillesen ( ) zandgraf 716, vak K Gemeenteraadslid en fabrikant
Pieter Zillesen (1838-1902) zandgraf 716, vak K Gemeenteraadslid en fabrikant Personalia Geboren: 12 september 1838 te Amsterdam Zoon van: Frederic Corneille Zillesen en Johanna Jacoba Portielje Gehuwd
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieHC zd. 22 nr. 32. dia 1
HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste
Nadere informatieAnoniem Noordelijke Nederlanden (historische regio) 1638 gedateerd
RKDimages Anoniem Noordelijke Nederlanden (historische regio) 1638 gedateerd Portret van een familie, 1638 gedateerd Antwerp,, inv./cat.nr. 986 Verder zoeken in RKDimages kunstenaar Anoniem kunstenaar
Nadere informatieWillem Maris (1844-1910)
Willem Maris (1844-1910) Willem Maris behoort tot het bekende schildersgeslacht Maris. Hij was de jongste van drie broers die allen in het schildersvak gingen, gestimuleerd door hun vader, boek- en steendrukker
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven
Nadere informatieGelderse portretkunst
Gelderse portretkunst Nummer: 25 kijk op www.gratisaanbiedingen.nl voor meer gratis downloads Gelderse portretkunst Colofon Dit is een uitgave van: Absolute Figures Margrietstraat 4, 6921 ZD Duiven Telefoon:
Nadere informatieWIE IS. Kees-JanDiepstraten. Hij legt de branche het vuur na aan de schenen VISIONAIR
VISIONAIR In zijn scriptie over strategische allianties stelde hij dat bezit zal verdwijnen en accountancy gebaseerd op kosten op een dood spoor zit. Hij zakte bijna omdat zijn docenten hem niet geloofden.
Nadere informatieVERGELIJKEND EXAMEN Brussel, zaterdag 14 maart 2009 (voormiddag) VRAGENLIJST n r II CLAUSULES - CONSULTATIES
VERGELIJKEND EXAMEN 2009 SCHRIFTELIJK GEDEELTE Brussel, zaterdag 14 maart 2009 (voormiddag) VRAGENLIJST n r II CLAUSULES - CONSULTATIES Vul het hieronderstaande kader in hoofdletters in en teken, a.u.b.
Nadere informatieOm mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
Nadere informatieVoorbereidende les bij:
Voorbereidende les bij: 1 U heeft een bezoek aan de tentoonstelling 24 uur met Willem in het Nationaal Archief gepland. Wij verheugen ons op uw komst, u bent van harte welkom! Om uw bezoek aan het Nationaal
Nadere informatieEen project van alle groepen van de cbs de Skoalfinne te Warns. 7 22 maart 2007
Een project van alle groepen van de cbs de Skoalfinne te Warns 7 22 maart 2007 WAT IS KUNST? Kunst is: Een unieke gedachte of boodschap op een unieke wijze vormgegeven door een uniek persoon. Wij zijn
Nadere informatieWijs Worden. werkboek. deel 1 DAMON
Wijs Worden werkboek deel 1 DAMON WW wb deel 1 mei2009.indd 1 5/25/09 10:33:45 AM Hoofdstuk 1 Over wat echt belangrijk is Paragraaf 1 Inleiding Opdracht 1, p.8 Hieronder staan twaalf standpunten over wat
Nadere informatie7 gratis tips : ABSToRACT ntdek SCHILDER je eigen stijl EN
7 gratis tips : ABSTRACT ontdek je SCHILDEREN eigen stijl 7 tips om je eigen stijl te ontdekken Ook voor kunstenaars met tablet of zonder tablet Je eigen schilderstijl heeft onder andere met je karakter
Nadere informatieRapport. Datum: 16 november 2006 Rapportnummer: 2006/368
Rapport Datum: 16 november 2006 Rapportnummer: 2006/368 2 Klacht Verzoeker klaagt over de wijze waarop een ambtenaar van het regionale politiekorps Gelderland-Zuid hem na zijn aanhouding op 20 mei 2005
Nadere informatie