Suggesties voor de dienst op startzondag

Transcriptie

1 Suggesties voor de dienst op startzondag door ds. Els van der Wolf, predikant van de Open Hof, Protestantse Gemeente Voorburg Goede buren Centrale bijbeltekst Lucas 10:25-37 Exegetische opmerkingen Het woord buren komt maar weinig voor in de Bijbel. Buren zijn de bewoners van de huizen in de buurt van je huis. Van buren leen je (2 Kon. 4:3) of krijg je (Ex.11:2, Ezra1:6) spullen. Je doet met hen samen als er een bokje geslacht moet worden (Ex.12:4). De buren drijven de spot met je (Psalm 31:12), maar je kunt hen ook uitnodigen om zich met je te verheugen over wat je ontvangen of gevonden hebt (Luc.1:58, Luc.15:6,9). Voor deze schets ga ik uit van het bijbelse woord naaste, in het Hebreeuws rea. Naaste is een breed begrip: ieder die tot je levenskring hoort, niet noodzakelijk familie of volksgenoot. Het Griekse plèsios krijgt zo mogelijk een nog ruimere betekenis. Zelfs je vijand is je naaste. Schriftlezing Lucas 10: Wie is mijn naaste? Overigens wordt het begrip naaste in het Engels weergegeven met neighbour. Opmerkingen bij het bijbelgedeelte m.h.o. op het thema Het gebod is dat je je naaste liefhebt. Liefhebben, Grieks agapao, betekent daadwerkelijk iets voor die ander over hebben. Het gaat niet over een gevoel maar om daden. De wetgeleerde vraagt: wie is mijn naaste? Met andere woorden: tot wie strekt zich het gebod van de naastenliefde uit? Tot alleen mijn familie, tot mijn volksgenoten? Jezus antwoordt met de bekende gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Daar zit een omdraaiing in. Wie moet ik gaan helpen? verandert in: Wie is voor mij een helper geweest? En beschamend genoeg is dat niet degene van wie je het zou verwachten (priester, leviet, volksgenoot), maar de buitenlander, de anders gelovende. Wie is de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers? vraagt Jezus. De wetgeleerde (vers37) zegt niet de Samaritaan maar de man die medelijden heeft getoond (barmhartigheid bewezen heeft). Barmhartigheid bewijzen is vooral een kwalificatie die bij God hoort. Hij is de Barmhartige. Iets van zijn liefde wordt zichtbaar waar mensen barmhartig zijn. 1

2 Hoe heeft het thema goede buren met geloven in God te maken? * God vraagt van ons Hem lief te hebben boven alles en onze naaste als onszelf. Je naaste liefhebben impliceert ook: goede buren zijn. God Zelf gaat ons voor in zijn barmhartigheid. * In dit thema speelt daarnaast de notie van de incarnatie. Jezus heeft onder ons gewoond. He came into our neighbourhood. Jezus navolgen betekent ook: je geven in je eigen leefomgeving. In Matteüs 25:40 zegt Jezus: Alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan. * Goede buren zijn heeft ook een missionaire kant. We zijn geroepen om zout der aarde en licht der wereld te zijn. Wie een goede buur is, laat iets zien en proeven van het goede van God. In Handelingen 2:47 lezen we over de eerste christenen dat zij bij het hele volk in de gunst staan. Bouwstenen voor een preek Goede buren * Vooraf: het thema Goede buren heeft een individuele kant: iedere kerkganger is en heeft een buur. En er is het collectief: de buren van de kerk / het kerkgebouw. * Welke associaties hebt u bij buren? Er zijn prachtige voorbeelden van buren die veel voor elkaar betekenen in moeilijke tijden. Juist omdat een buur zo dichtbij woont, kan die in kleine dingen het verschil maken. Even kijken of de buurvrouw de gordijnen al open heeft. Of: met het gewonde buurjongetje naar de huisartsenpost rijden omdat hij een gat in zijn hoofd heeft opgelopen. Voor deze voorbeelden van burenhulp hoeven buren niet eens zo n intense relatie met elkaar te hebben. Aan de andere kant gaat het soms ernstig fout tussen buren. Daar kun je ziek van worden en het kan een reden zijn om te verhuizen. Denk aan tv-programma s als De rijdende rechter of Bonje met de buren. * Je buren kies je niet uit (in tegenstelling tot je vrienden). Je bent aan elkaar gegeven (tot elkaar veroordeeld) en hebt het met elkaar te doen. De Samaritaan en de gewonde man uit de gelijkenis kenden elkaar niet. Toch hielp de Samaritaan, in meer dan het gewone. * Rick Bayon, een Amerikaanse humorist, zei: Buren, dat zijn de vreemdelingen die naast je wonen. Is dat zo, dat uw buren vreemd voor u zijn? Hoe kunt u daar verandering in brengen? Ontmoet u elkaar wel eens, zomaar, om elkaar beter te leren kennen? En hoe doe je dat als kerk in een buurt? * Wat doen wij persoonlijk om goede buren te zijn? En wat zouden we nog meer kunnen doen? Kunnen kerkgangers een persoonlijke kleine stap bedenken? ( Ik ga toch eens kennismaken met m n nieuwe benedenbuurman. ) En kom er dan een week later op terug. * Wat doen wij als kerk om goede buren te zijn? Zou het mogelijk zijn om net als die man en vrouw uit de gelijkenis in Lucas 15 (vers 6 en 9) hen te laten delen in uw vreugde om wat u gevonden hebt? Hoe? Of zou u ook iets van uw zoektocht met hen kunnen delen? Of de gelegenheid bieden om te bidden, een kaarsje aan te steken? * In de gelijkenis is sprake van een omdraaiing van helper en hulpbehoevende. Als wij nadenken over goede buren (vorige vragen) vragen we ons al snel af wat wij voor onze buren kunnen doen. Maar minstens zo interessant is de vraag wat onze buren ons te geven hebben en wat wij misschien over het hoofd zien. Staat u open voor wat uw buren u te geven hebben? Boeiend om ook dit te verkennen! * Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam heeft vertrouwen als een belangrijk thema in zijn werk. Hij vertelt daar (o.a.) het volgende over. Ik vraag ook altijd in een zaal als ik een toespraak mag houden hoeveel mensen de sleutel van hun buren hebben. Dat is beduidend minder dan vroeger. Het geven van je huissleutel aan je buren is een opperste vorm van vertrouwen. Dat valt tegen in Rotterdam, dus daar is nog veel werk in te verzetten. 2

3 Over sleutels gesproken. De Heilige Grafkerk in Jeruzalem is sinds 1852 een simultaankerk, in handen van zes christelijke confessies. De relaties tussen de diverse kerken waren zo slecht dat de sleutels van het heiligdom werden toevertrouwd aan twee Palestijnse moslimfamilies. Dat is tot op de dag van vandaag het geval. Vraag: Hoe staat het onder ons met vertrouwen? Zou de kerk een betrouwbare buur zijn (en hoe weten we dat)? Wat doen we eraan om dat vertrouwen te behouden/vergroten? Multimedia suggesties * Een filmpje van Buurman en buurman, een Tsjechische poppenanimatie-serie waarin twee buren allerlei avonturen beleven, meestal op het gebied van klussen. Maar wat het betekent om elkaars buren te zijn, komt vooral mooi terug in de aflevering over ziek zijn. Link: Het filmpje duurt 7 minuten, dat is voor een kerkdienst te lang. U kunt een gedeelte laten zien. U zou het kunnen gebruiken in een gesprek, bijvoorbeeld met kinderen en daar dan een vraag bij stellen: Buurman en buurman zijn goede buren. Waar zie je dat aan? (Mij treft vooral dat er van alles fout gaat, maar ze blijven elkaar accepteren en helpen en lachen ) Je kunt ook vragen welke buurman de helper is en wie wordt geholpen. Als u meer aan een buurvrouw denkt, is er het lied Buurvrouw van Brigitte Kaandorp Hier zien we mooi de omkering. Zij vertelt niet wat een geweldige buurvrouw zij zelf is, maar vooral hoe zij zelf altijd terug kan vallen op haar buurvrouw. U zou ook de tune van de tv-serie Neighbours als uitgangspunt kunnen nemen. Next door is only a footstep away. NEIGHBOURS From the Australian TV show "Neighbours" (Tony Hatch / Jackie Trent) Barry Crocker 1985 Paul Norton & Wendy Stapleton 1999 Janine Maunder With a little understanding, you can find the perfect blend Just a friendly wave each morning, helps to make a better day Neighbours, need to get to know each other Next door is only a footstep away With a little understanding, you can find the perfect blend 3

4 Liedsuggesties Startzondag is een feestelijke dag. Nodigt u gasten uit voor deze dienst? Uw buren? Of betrekt u gemeenteleden die er niet iedere zondag zijn bij uw activiteiten? Dat vraagt om toegankelijke liederen. In het boekje De missionaire eredienst (uitgegeven door de Protestantse Kerk) staat op pag een uitgebreide opsomming. (Zie Verwelkoming 276: Zomaar een dak 280: De vreugde voert ons 288: Goedemorgen welkom allemaal 216: Dit is een morgen 218: Dank U voor deze nieuwe morgen (nieuwe tekst) Psalmen 33 vs. 7 en 8 (barmhartig, ontferming, hulp) 103 vs. 3 en 7 (barmhartigheid) 133 (liefdesband, broeders die samen wonen) 145 vs. 3 en 5 (barmhartig, ontferming) Bij het thema 419: Wonen overal nergens thuis 880: Dit leven op aarde 934: Ik ben (over nabijheid van God) 973: Om voor elkaar te zijn 975: Jezus roept hier mensen samen 1003: Stil is de straat 1005: Zoekend naar licht 1007: Brood zal ik geven Het Onze Vader 371: Onze Vader in de hemel, heilig is uw naam 1006: Onze Vader in de hemel, U staat zorgzaam om ons heen Bij het weggaan 416: Ga met God en hij zal met je zijn 423: Nu wij uiteengaan 425: Vervuld van uw zegen 4

5 428: Overvloedig geef ik u 1014: Geef vrede door van hand tot hand 1015: Tot het uiterste Gebed * Maak een gebedsvorm waarbij kerkgangers worden uitgenodigd om concrete bid- en dankpunten te noemen voor de buurt. Nadrukkelijk is het de bedoeling ook dankpunten te formuleren (zie preekschets, geen eenrichtingsverkeer van kerk naar buurt). Leg bijvoorbeeld een plattegrond van de stad/ het dorp/de buurt op het liturgisch centrum en laat kerkgangers daarop waxinelichtjes plaatsen waarbij ze in een paar woorden hun gebed uitspreken. Zoals Ik ben blij voor het buurthuis waar zoveel mooie dingen gebeuren, Ik bid voor m n buurvrouw die in een nare scheiding verwikkeld is. U kunt ook een gebedsmuur creëren door een groot effen vel papier op te hangen met afbeeldingen uit de woonomgeving eromheen. Op de effen ruimte kunnen mensen geeltjes opplakken met gebed/dank. Dan is het goed om dat als een geheel op te nemen in de gebeden. * Tekstsuggestie: Heer, laat de ene mens voor de andere Uw genade zijn hoe gebrekkig ook. Genade van begrip, van hulp, opbeuring en troost, van licht en steun, van hoop en trouw. Genade van vriendschap, genegenheid, van vergeving en vertrouwen. Zoals Gij onze grote genade zijt, laat ons, vragen we, midden in het leven van nu, een kleine genade zijn voor mekaar. Ward Bruyninckx (uit Eensgezind volharden in gebed. Een oecumenisch gebedenboek, Brepols-KBS 1988) 5