Jacobusbroederschappen in Nederland in de late middeleeuwen: een verkenning
|
|
- Koenraad Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Jacobusbroederschappen in Nederland in de late middeleeuwen: een verkenning Intro Een thema dat tot de verbeelding spreekt en met een zekere geheimenis is omkleed, is dat van de middeleeuwse broederschappen. Het roept associaties op met dienstbaarheid, opvang en verzorging. Maar ook met gezelligheid, feest en jolijt. Wat weten we van deze broederschappen en van de Jacobus-broederschappen in het bijzonder? Waar stonden zij voor, hoe functioneerden ze en was er een relatie met pelgrimswegen en jacobalia? Een analyse aan de hand van de lijst met Jacobalia van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob. Broederschappen; wezenlijk element middeleeuwse samenleving Broederschappen maakten een wezenlijk deel uit van de laatmiddeleeuwse samenleving. Hun ontstaan valt samen met de opkomst van de steden. Die opkomst betekende een breuk met de traditionele maatschappelijke orde van kerk, adel en (horige) boeren. De stedeling voelde zich vrij van de knellende band met kerk en adel voor wie zijn voorouders veelal nog als horigen hadden gewerkt. Naarmate de traditionele orde aan belang inboette, nam echter binnen de stedelijke gemeenschap de noodzaak toe zelf zorg te dragen voor belangenbehartiging en zorg voor elkaar. Handels- en ambachtslieden verenigden zich zo in gilden met het doel de belangen van de beroepsgroep te bewaakten en regelend op te treden ten aanzien van het wel en wee van de eigen groep. Naast deze gilden met hun sociaal-economische functie, en de schuttersverenigingen met de taak de stad te verdedigen, kenden de steden ook diverse religieuscharitatieve verenigingen. Zij waren primair geënt op devotie, op liefdadigheid en op het lenigen van maatschappelijke nood. Ze worden ook wel broederschappen genoemd. Dergelijke broederschappen waren gebaseerd op sterke interne controle: het lidmaatschap diende verkregen te worden en leden waren gebonden aan bepaalde verplichtingen, het doen van goede werken, het wekelijks bijwonen van de broederschapsmis, het aanwezig zijn bij de begrafenis van een lid, e.d. In de loop van de zestiende eeuw verdween de religieuze oorsprong van de broederschappen meer naar de achtergrond. Na de Alteratie, tweede helft zestiende eeuw, werden de meeste broederschappen opgeheven. Hun gasthuizen trof hetzelfde lot: ze werden geconfisqueerd of kregen een andere bestemming.
2 2 De Jacobusbroederschappen. Een specifieke broederschap betrof die van Jacobus. Jacobusbroederschappen werden doorgaans opgericht door oud-pelgrims. De pelgrimage naar Santiago de Compostela had in de loop van de veertiende en meer nog in de vijftiende eeuw een hoge vlucht genomen. De meeste broederschapstichtingen dateren dan ook uit de tweede helft veertiende en de vijftiende eeuw. Het doel was de opvang van de pelgrims op weg naar of op terugtocht van Santiago. Jacobusbroederschappen beschikten, evenals andere charitatieve of religieuze broederschappen, veelal over een gasthuis waar pelgrims, maar dikwijls ook passanten en behoeftigen, welkom waren. Samenwerking met andere gasthuizen was daarbij niet ongewoon. Verschillende auteurs maken melding van het feit dat in de loop van de vijftiende eeuw de oorspronkelijke doelstelling van de (pelgrims-) broederschappen nog al eens verwaterde. Sommige bronnen melden ook de feestgelagen waarom de (Jacobus)broederschappen bekend stonden. Nader onderzoek De laatmiddeleeuwse samenleving kende vele vormen van verenigingen en sociale verbanden. Van vele van deze verenigingen, de Jacobusbroederschappen incluis, is echter nauwelijks of geen documentatie (meer) beschikbaar. Vervolgonderzoek moet over hun bestaan en hun functioneren meer inzicht brengen. Aan de hand van de Jacobalialijst van het Genootschap hebben we een eerste verkenning gemaakt. Ook hebben we de eerste honderd nummers van de Jacobstaf op het voorkomen van Jacobus-broederschappen en -gasthuizen onderzocht. Voorts hebben we enige literatuur-onderzoek gedaan. De resultaten laten een paar interessante zaken zien. Jacobusbroederschappen in Nederland In de Jacobalialijst vonden we vermelding van broederschappen in de Jacobalialijst in een dertiental steden, te weten in: Amsterdam, Bergen op Zoom, Den Bosch, Den Haag, Gouda, Haarlem, Leiden, Maastricht, Middelburg, Roermond, Rotterdam, Steenbergen en Utrecht. Enkele keren in Nijmegen, Dordrecht en Schiedam wordt melding gemaakt van het bestaan van een Jacobusgasthuis, maar niet van een broederschap. We mogen aannemen dat een Jacobusgasthuis beheerd werd door een Jacobusbroederschap; deze veronderstelling brengt het aantal meldingen van broederschap annex gasthuis op zestien. Of deze redenering ook zou kunnen opgaan voor de combinatie Jacobskapel en broederschap lijkt ongewis. Een Jacobuskapel verwijst niet noodzakelijkerwijs naar het bestaan van een broederschap; waarschijnlijker is dat de kapel gewijd is aan Jacobus en dat het dus louter gaat om een Jacobuspatrocinium.
3 3 Tabel 1. Broederschappen en gasthuizen Type Aantal Opmerkingen Broederschappen 13 Gasthuizen 16 incl. Vml Van een aantal plaatsen beschikken we over casuïstiekbeschrijvingen, te weten: Amsterdam, Bergen op Zoom, Gouda, Haarlem, Leiden, Rotterdam en Utrecht. Groningen en Leeuwarden worden wel in de literatuur genoemd, maar zonder bron vermelding. Van Herwaarden noemt een groot aantal Jacobusbroederschappen en -gasthuizen, sommige eveneens zonder bronvermelding, waaronder Kampen en Gouda, die overigens niet in zijn kaart staan opgenomen (zie afb. 2). Dat tezamen zou aanleiding kunnen zijn voor nader onderzoek naar: Den Haag, Den Bosch, Dordrecht, Groningen, Kampen, Leeuwarden en Nijmegen. De oudste broederschap dateert uit de tweede helft van de dertiende eeuw: 1265 (Schiedam). Andere broederschappen verschijnen vanaf het midden van de veertiende eeuw. Vanaf dat moment kunnen we spreken van een maatschappelijke trend. Tabel 2. Broederschappen naar chronologie Plaats Datering Opmerkingen Schiedam 1262 Roermond 1357 Dordrecht 1374 Rotterdam 1366 Utrecht 1375 Maastricht begin 15 e eeuw Den Bosch 1430 Amsterdam 1435 Haarlem 1437 Nijmegen 1438 Bergen op Zoom 1444 Steenbergen 1455 Leiden 1477 Gouda 1484 Den Haag? Middelburg? totaal 16 Broederschappen en gasthuizen lijken geconcentreerd te zijn in de grote steden. Een dergelijke concentratie ligt voor de hand: er zal voldoende volume zijn geweest om een broederschap op te richten en een gasthuis te exploiteren. De ongelijke spreiding over het land voornamelijk in de provincies Noord en Zuid Holland, Zeeland, Brabant en Limburg is moeilijker te verklaren. Was de Jacobusverering in het noorden minder intensief? Was het aantal pelgrims geringer, gezien het lager bevolkingsaantal? Of was bij een lager aantal passerende pelgrims de behoefte aan opvang minder manifest? Veel noordelijker steden onderhielden goede contacten met de Hanze; sommige steden maakte er zelfs deel van uit. Men zou mogen verwachten dat dit een positief effect zou
4 4 kunnen hebben gehad op het stedelijke verenigingsleven, op het aantal passanten, alsmede op de behoefte tot het stichten van (Jacobus)gasthuizen. Zulks blijkt echter niet uit de literatuur. Afb.1. Jacobusbroederschappen omstreeks 1500 Broederschappen en pelgrimswegen Wanneer in de veertiende en vijftiende eeuw het pelgrimeren in populariteit toeneemt, ontstaan pelgrimsroutes. Is er een verband tussen het voorkomen van Jacobusbroederschappen en pelgrimsroutes? Naar alle waarschijnlijkheid. Jacobusbroederschappen hadden immers primair de opvang van pelgrims tot doel. Zonder pelgrims geen Jacobusbroederschap lijkt wat al te bout geformuleerd, maar in de kern niet onjuist. Er is weinig materiaal voor handen om een reconstructie te maken van de pelgrimswegen in de Nederlanden in de late middeleeuwen. Toch zijn er wel een paar veronderstellingen te maken. Zo mogen we aannemen dat een pelgrim, die niet zal hebben beschikt over (betrouwbare) kaarten en bovendien wellicht lezen noch schrijven kon, van stad naar stad zal zijn getrokken, of wellicht specifieker: van reliek naar reliek. En elk zichzelf respecterende stad had graag een reliek. Het stimuleerde de pelgrimage en bracht geld in het laatje. Een veilige opvangmogelijkheid zal in de stad navenant groter zijn geweest. Onderzoek naar Jacobusbroederschappen, maar ook naar relieken en bedevaartplaatsen kan dus meer licht werpen over een
5 5 mogelijke relatie met pelgrimswegen. Van Herwaarden heeft op basis van vooronderstellingen een schets gemaakt van pelgrimsroutes in de late middeleeuwen in Nederland. Opvallend detail is dat in zijn kaart de noordelijke provincies in tegenstelling tot wat we bij de Jacobusbroederschappen zagen wel een rol spelen. Afb.2. Mogelijke pelgrimsroutes in de late middeleeuwen Bron: Herwaarden, Jan van (red). Pelgrims door de eeuwen heen. Santiago de Compostela in woord en beeld. Turnhout, Pag. 126 Jacobusbroederschappen en jacobalia Broederschappen waren veelal verbonden met een parochiekerk, alwaar ze een kapel of altaar bezaten. Vaak is zo n kapel of altaar herkenbaar aan een of meer jacobalia: een Jacobusbeeld, een schrijn, een schalk- of gewelfbeeldje, een kraagsteen of een ander kunstwerk, naast oorkondes, vaandels en zegels. De Jacobalialijst geeft daarvan een beeld. Herman Holtmaat September 2014
6 6 Tabel 3. Jacobalia naar type object (tot midden 16 e eeuw), excl. miniaturen (Bron: Jacobalialijst NGsJ) Muurschilderingen 14 Altaren 4 Retabel 2 Glas in lood 2 Beelden, incl. gevelsteen, kraagsteen, schalk- en schraagbeeldjes 5 Schilderijen 2 Graftombe / -steen 3 Decoratie klok of kerkelijk voorwerp (monstrans, kelk); drinkhoorn 3 Stempel / oorkonde / zegel 4 De conclusie kan zijn dat de Jacobusbroederschappen de Jacobusverering, het pelgrimeren en de beeldtraditie van Jacobus zeer hebben bevorderd. Dit in tegenstelling tot de kerkelijke autoriteiten; onze gegevens geven géén indicatie voor enige actieve promoting van Jacobus door kerkelijke autoriteiten en kloosters hoe anders dan in zuidelijke landen. Overigens moet de bijdrage van de Jacobusbroederschappen aan de beeldende kunst niet overschat worden. Uit ons onderzoek blijkt niet dat zij grote en actieve opdrachtgevers zijn geweest voor het maken van beeldende kunst. De rijkdom en variatie aan jacobalia heeft onsinziens eerder van doen met de aloude volkse behoefte tot benoemen, visualiseren en uitbeelden van een hun heilige, in casu Jacobus. De jacobusverering maakte deel uit van een veel bredere, algemeen gangbare heiligenverering. Het zou daarom interessant zijn te onderzoeken welke heiligen nog meer een grote verering genoten en dat te vergelijken met de verering van Jacobus. Tot slot Het gevonden materiaal geeft voldoende aanleiding om de studie naar Jacobusbroederschappen verder uit te diepen. Zo n studie dient zich niet te beperken tot monografische beschrijvingen, maar zich ook uit te strekken tot functie en betekenis van de Jacobus-broederschappen. Veel wat nu aan casuïstiek is verzameld, moet nog verder worden uitgediept en onderbouwd. Uitbouw en professioneel beheer van een database met jacobalia en Jacobusbroederschappen is daarvoor een belangrijke randvoorwaarde. Namens de werkgroep Geschiedenis en Cultuur Herman Holtmaat Gerard Luiten
7 7 Literatuur Abels, P.H.A.M., Goudriaan, K, Habermehl, N.D.B. en Kompagnie, J.H. (red.). Duizend jaar Gouda, een stadsgeschiedenis. Historische vereniging Die Goude. Hilversum, Blockmans, Wim en Peter Hoppenbrouwers. Eeuwen des Onderscheids. Een geschiedenis van middeleeuws Europa. Amsterdam, Caspers, C., P.J. Margry (red.), Bedevaartplaatsen in Nederland, vier delen. Amsterdam / Hilversum, Claes, Jo., Alfons Claes, Kathy Vincke. Beschermheiligen in de Lage Landen. Leuven, Friedrich-Kuenen, P.D. De Jacobusverering in de Nederlanden; in het bijzonder broederschappen en gasthuizen in de Noordelijke Nederlanden. Doctoraalscriptie geschiedenis. s.l., Geschiedkundige Kring Stad en Land van Bergen op Zoom. De Sint Jacobskapel aan de Vismarkt te Bergen op Zoom. Bergen op Zoom, Herwaarden, Jan van (red). Pelgrims door de eeuwen heen. Santiago de Compostela in woord en beeld. Turnhout, Herwaarden, Jan van. Jacobusverering in Rotterdam, in De Jacobsstaf, 1999, nr 43 Holtmaat, H.J. Jacobus de Morendoder in het werk van Martin Schongauer. Werkstuk Iconografie.KHI vd UvA, maart Holtmaat, H.J. Jacobus in de beeldende kunst in Nederland in de late middeleeuwen. Herkomst van beeld en traditie. Bachelorschriptie, KHI vd UvA, zomer 2013 Holtmaat, H.J. en H. Olthof. Jacobsstaf nr 97 Holtmaat, H.J. en R. Scheer. Jacobsstaf nr. 98 Lennep, Hendrick S van. Het Haarlems Sint Jacobsgilde. Het Loffelijck en Alou Gild van Sint Jacob. Naarden, Luiten, Gerard. Sporen van Jacobus in Utrecht. In: De Jacobsstaf, No 59. Luiten, Gerard. De Sint-Jacobusbroederschap in Utrecht. In: De Jacobsstaf, 2011, No 89. Luijk, Madelon van. Ter eeren ende love Goodes - Religieuze lekenbroeder- en zusterschappen te leiden, In Jaarboek der sociale en economische geschiedenis van Leiden en omstreken (Maartje Dirkje van Luijk, red). Vol.10/b, Speet, B en H. Bouwknegt. Het Sint Jacobs-Godshuis. 550 jaar katholiek charitas in Haarlem. Haarlem, 1987 Trio, Paul. De Gentse broederschappen ( ). Ontstaan, naamgeving, materiele uitrusting, structuur, opheffing en bronnen. Maatschappij voor geschiedenis en oudheidkunde, Gent, Trio, Paul. Volksreligie als spiegel van een stedelijke samenleving. De broederschappen te Gent in de late middeleeuwen. Leuven, Vervaart, Otto. Santiago en Utrecht. Uit de geschiedenis van het Utrechtse Jacobsgasthuis en de twee Jacobsbroederschappen. Utrecht Wees, Bram van der (red). Jacobswegen in Nederland. Te voet naar Santiago de Compostela. NGsJ, Utrecht,
8 8
Op bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart.
Op bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart. Via de Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kennemerland zijn we in de gelegenheid gesteld om een rondleiding in de Sint Bavo Basiliek bij te
Nadere informatiethema 1 Nederland en het water topografie
thema 1 Nederland en het water topografie Argus Clou Aardrijkskunde groep 6 oefenkaart met antwoorden Malmberg s-hertogenbosch thema 1 Nederland en het water topografie Gebergten Vaalserberg Plaatsen Almere
Nadere informatieWoningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties. Prijs per m² GBO in mediaan 2017
Woningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties woningen woningen. Provincie Drenthe Assen 67.700 31.400 Woningvoorraad 32.900 33.700 33.700 Tussenwoning 448 16,7 166.000
Nadere informatieToiletreclame Regionale Tarieven Indoormedia
Volume netwerk Horeca Doelgroep 13-49 Alkmaar 1 2 weken 34 17 10 950,- 135,- 495,- 115,- Almere 1 2 weken 17 8 5 475,- 115,- 250,- 110,- Amersfoort 1 2 weken 50 25 15 1.425,- 150,- 745,- 125,- Amsterdam
Nadere informatieHistorisch overzicht gilden van de gemeente Cuijk
Historisch overzicht gilden van de gemeente Cuijk De betekenis van de gilden in vroegere tijden. De gilden hebben een eeuwenoude traditie. Zij waren verspreid over vele landstreken van West- en Noord-Europa.
Nadere informatieNummer Toegang: 242 Plaatsingslijst van het archief van het gilde van lakenwerkers en -bereiders en droogscheerders,
Nummer Toegang: 242 Plaatsingslijst van het archief van het gilde van lakenwerkers en -bereiders en, 1638-1793 Archief Delft 242 Gilde van lakenwerkers, bereiders en 3 I N H O U D S O P G A V E Inhoudsopgave
Nadere informatieFons Gieles en de Maria- Ommegang te Bergen op Zoom.
Fons Gieles en de Maria- Ommegang te Bergen op Zoom. Dit jaar trekt de Ommegang voor de 70- e maal door de straten van Bergen op Zoom. De stoet vindt zijn oorsprong in de Middeleeuwen en werd na de Tweede
Nadere informatieOnderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2018
Onderzoeksflits Atlas voor gemeenten 2018 Thema cultuur - De positie van Utrecht uitgelicht Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl @onderzoek030
Nadere informatieDe wapenschilden van Cuijk en Grave
De wapenschilden van Cuijk en Grave Het wapenschild van de familie van Cuyck Aernt Van Buchel reproduceerde in zijn Monumenta drie verschillende wapenschilden van de van Cuycks 1 : In goud twee dwarsbalken
Nadere informatieMYSTERIES VAN HET VENERABEL
MYSTERIES VAN HET VENERABEL Elke tweede donderdag na Pinksteren viert de Katholieke Kerk Sacramentsdag. Men herdenkt de instelling van de eucharistie, waarbij Jezus Christus zichzelf onder de gedaanten
Nadere informatieRijksmonumenten - nabijheid
De Erfgoedmonitor Home > Indicatoren > Rijksmonumenten - nabijheid Rijksmonumenten - nabijheid Publicatiedatum: 18 januari 2018 Rijksmonumenten zijn in Nederland, met uitzondering van Flevoland, bijna
Nadere informatieSittard, dominicanen en Sint Rosa
Sint Rosa Sittard, dominicanen en Sint Rosa Wanneer de Amerikaanse dominicanessen naar Sittard komen, treden zij in de voetsporen van eerdere dominicanen en dominicanessen, die voor Sittard heel veel betekend
Nadere informatieBOERMARKEN IN DRENTHE
BOERMARKEN IN DRENTHE Historie Geschiedenis gaat ver terug. Het begrip Boermarke, ook wel Marke genoemd, gaat in feite terug tot de tijd van de Germanen die zich op vaste plaatsen gingen vestigen. MARKE,
Nadere informatieWoningen. Prijzen en transacties. Provincie / Steden. Marktgegevens en prognoses. Transactieprijzen koopwoningen in mediaan 2016
Woningen 2017 Provincie / Steden Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties Aantal inwoners 2016 Aantal woningen 2016 Woningvoorraad/ huishoudens/inwoners 2020 2025 Koopwoningen Aantal verkochte
Nadere informatieNieuwsbrief 1 maart 2012
Nieuwsbrief 1 maart 2012 De Heemshof Het gebied rond De Heemshof in Heemskerk wordt bedreigd door nieuwbouwplannen van de gemeente. Op verzoek van Lambert Koppers, eigenaar van De Heemshof en deelnemer
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieHet nationale museum voor christelijke kunst en cultuur in Nederland
Het nationale museum voor christelijke kunst en cultuur in Nederland 14-3-2008 1 1.Profilering van een christelijk museum 2.Hoe het begon 3.De collectie 4.Een rondje Catharijneconvent 5.Tot slot 14-3-2008
Nadere informatieNajaarsbijeenkomst regio Friesland van het Genootschap van Sint Jacob 9 november 2013.
Najaarsbijeenkomst regio Friesland van het Genootschap van Sint Jacob 9 november 2013. Een feest van herinneringen, dàt is een bijeenkomst van het Genootschap. Dit jaar komen we bij elkaar in Hotel/Restaurant
Nadere informatieAanbestedende diensten vaak de winnaar in rechtszaken over aanbestedingen
ARTIKELEN Aanbestedende diensten vaak de winnaar in rechtszaken over aanbestedingen Theo van der Linden 1 Aanbestedende diensten zijn in 56% van de gevallen de winnende partij in rechtszaken over aanbestedingen.
Nadere informatieNederlandse Katholieke Grafische Bond
Plaatsingslijst Archief Nederlandse Katholieke Grafische Bond Archiefnummer: 1208 Archiefnaam: RKGB Sector: Stands- en vakorganisaties Soort archief: Instellingsarchief Datering: 1909-1982 Katholiek Documentatie
Nadere informatieKiwanis International
Page 1 of 7 Netherlands 02 Noord Oost K11755 Assen NLD 27 27 0.00 K14813 Drachten NLD 15 15 0.00 K13567 Groningen NLD 22 22 0.00 K17463 Heerenveen NLD 10 10 0.00 K14275 Leeuwarden NLD 13 13 0.00 K15171
Nadere informatieLijst 18 Anti Europa Partij
Lijst 18 Anti Europa Partij De Anti Europa Partij heeft in alle kieskringen een kandidatenlijst ingediend, die niet identiek is in de verschillende kieskringen. Dit betekent dat deze partij in heel Nederland
Nadere informatieKiwanis International
Page 1 of 7 Netherlands 02 Noord Oost K11755 Assen NLD 27 27 27 27 0.00 K14813 Drachten NLD 15 15 15 15 0.00 K13567 Groningen NLD 22 22 22 22 0.00 K17463 Heerenveen NLD 10 10 10 10 0.00 K14275 Leeuwarden
Nadere informatieBreda en Nyeuwervaert
Ad Maas Breda en Nyeuwervaert Een mirakel, een mirakelspel en een wonderlijke devotie De katholieke Nassaus en de sacramentsdevotie aspekt 5 Breda en Nyeuwervaert Ad Maas 2015 Uitgeverij ASPEKT Amersfoortsestraat
Nadere informatieRegionale arbeidsmarktanalyse primair onderwijs 2013
ACHTERHOEK Regionale arbeidsmarktanalyse primair onderwijs leerlingen 29- -9, leerlingen 214-217 -11,1 2.6 2.44 2.28 2.12 1.96 1.8 1.64 1.48 1.32 1.16 1. 28 29 21 211 214 215 216 217 instellingsniveau
Nadere informatieRobots houden groei arbeidsmarkt (nog) niet tegen
Robots houden groei arbeidsmarkt (nog) niet tegen AMSTERDAM - Het aantal banen dat verloren gaat aan automatisatie is nog steeds kleiner dan de vraag naar werknemers van vlees en bloed. Het aantal vacatures
Nadere informatieFons Gieles en de Maria-Ommegang te Bergen op Zoom.
Fons Gieles en de Maria-Ommegang te Bergen op Zoom. De Maria Ommegang, die nog jaarlijks door de straten van Bergen op Zoom trekt, vindt zijn oorsprong in de Middeleeuwen en werd na de Tweede Wereldoorlog
Nadere informatieArchief Centrale Commissie voor Bibliotheekwerk der Vincentiusvereniging in Nederland
Plaatsingslijst Archief Centrale Commissie voor Bibliotheekwerk der Vincentiusvereniging in Nederland Archiefnummer: 12 Archiefnaam: CCBV Archiefsector: Cultuur en recreatie / instellingsarchief Datering:
Nadere informatieKerkbezoek met Pasen 2004
Kerkbezoek met Pasen 2004 Memorandum nr. 330 september 2004 drs. Joris Kregting KASKI onderzoek en advies over religie en samenleving Toernooiveld 5 6525 ED Nijmegen Postbus 6656 6503 GD Nijmegen tel.
Nadere informatieWat, Waar & Wanneer? MYSTERIES VAN HET VENERABEL. Tentoonstelling Sint-Pieterskerk. Tentoonstelling Begijnhofmuseum
MYSTERIES VAN HET VENERABEL Elke tweede donderdag na Pinksteren viert de Katholieke Kerk Sacramentsdag. Men herdenkt de instelling van de eucharistie, waarbij Jezus Christus zichzelf onder de gedaanten
Nadere informatieUNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK NIJMEGEN HUMANIORA BIBLIOTHEEK COLLECTIE H.IN.N. Nieuwe Geschiedenis - vóór 1870
UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK NIJMEGEN HUMANIORA BIBLIOTHEEK COLLECTIE H.IN.N Nieuwe Geschiedenis - vóór 1870 December 2009 Enige notities bij het "Overzicht van de Rubrieksindeling van de Bibliotheek van de
Nadere informatie2 Vroege renaissance 2.1
2 Vroege renaissance Giotto di Bondone, rond 1315 Veranderingen Het vorige werkboek eindigde met de 14e eeuwse kunstenaar Giotto di Bondone, die in Italië een nieuwe kunststijl introduceerde. Voor het
Nadere informatieFactsheets Nederland. Kantoren- en bedrijfsruimtemarkt. medio 2015. www.dtz.nl
Factsheets Kantoren- en bedrijfsruimtemarkt medio 215 www.dtz.nl 1 Factsheet kantorenmarkt medio 215 Kantoorbanen 2.236.85 214 t.o.v. 213,9% Aanbod 8.36 m 2,6% Voorraad 49.533. m 2,1% Opname 497. m 2 1
Nadere informatieBijlage 1: Uitwerking per regio
De locatiekeuzes worden in deze bijlage per regio weergegeven. Daarbij volg ik de grenzen van het arrondissement / de politie-eenheid. 1. Regio Noord-Nederland eenheid Noord-Nederland leidt eenduidig tot
Nadere informatieZuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der Verenigde Nederlanden omstreeks 1570-1630
J. G. C. A. BRIELS Zuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der Verenigde Nederlanden omstreeks 1570-1630 een bijdrage tot de kennis van de geschiedenis van het boek Met in bijlage
Nadere informatieEen digitale kerkinventaris als instrument voor de waardering van religieus erfgoed
Serskamp, deelgemeente van Wichelen Neogotische Sint-Denijskerk Beschermd monument samen met het omringende kerkhof Huidig gebruik Open kerk Restauratiedossier 11 06 2019 - Contactdag Erfgoedatabanken
Nadere informatieAfbeeldingen Loodjes van diverse plaatsen:
Afbeeldingen Loodjes van diverse plaatsen: wwwloodjesnl Alblasserwaard Alkmaar Hoefloodje Minard 142 Minard 143 Minard 144 Amsterdam Armenpenning Luthers Wees Huis Armenpenning Luthersche Diaconie Huys,
Nadere informatieJohn Dagevos (Telos/UvT) Tilburg, 27 november 2013. Heilige huisjes in de knel
John Dagevos (Telos/UvT) Tilburg, 27 november 2013 Heilige huisjes in de knel Eeuwenlang waren religieuze gebouwen de spil waar het leven in stad of dorp om draaide, ankerpunten in het dagelijks leven,
Nadere informatieFrans Coeckelbergs ( )
Frans Coeckelbergs (1859 1918) Frans Coeckelbergs werd in 1859 in het gehucht Achterheide (Heist-op-den- Berg) geboren. Zijn geboortehuis, hoeve De Kroon, staat er nog steeds. Als kind verhuisde hij naar
Nadere informatieDe PVV in het land en in de peiling
De PVV in het land en in de peiling Zowel in als in is de PVV in de laatste peilingen van Peil.nl lager uitgekomen dan bij de verkiezingen zelf. Een analyse naar de reden hiervan geeft een beter beeld
Nadere informatieStichting Osinga Ages sluit overeenkomst met Ad Janssen over gebruik Sint Jacobskapel
17-03 Stichting Osinga Ages sluit overeenkomst met Ad Janssen over gebruik Sint Jacobskapel DORDRECHT - De Jacobskapel heeft eindelijk een bestemming gekregen als schakel in een reeks kapellen en kerken
Nadere informatieGrote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025
Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen
Nadere informatieTijd geven aan jezelf en aan elkaar als een geschenk
Op het Pelgrimspad Tijd geven aan jezelf en aan elkaar als een geschenk Pelgrim zijn Een lange tocht maken. Dichterbij God en je eigen ziel komen. Je doet het alleen en toch samen met anderen. Pelgrimeren,
Nadere informatieSpeellijst Was Getekend, Annie M.G. Schmidt
Speellijst Was Getekend, Annie M.G. Schmidt September 2017 Schouwburg het Park, Hoorn 15-9-2017 20:15 Schouwburg het Park, Hoorn 16-9-2017 20:15 Schouwburg het Park, Hoorn 17-9-2017 19:30 DeLaMar Theater
Nadere informatieHet is een wonder! Onderwijsprogramma over de Heilig Bloedprocessie van Boxtel groep 5-6 en groep 7-8 primair onderwijs.
Het is een wonder! Onderwijsprogramma over de Heilig Bloedprocessie van Boxtel groep 5-6 en groep 7-8 primair onderwijs Beknopte versie 1 Inhoudsopgave Doelgroep... 2 Algemene leerdoelen...2 Opzet van
Nadere informatieUrbanisatie en de-urbanisatie in Nederland 1400-1850
Urbanisatie en de-urbanisatie in Nederland 1400-1850 Richard Paping Rijksuniversiteit Groningen Tweede Dag van de Historische Demografie Tilburg, 4 december 2009 Een nieuwe schatting voor de bevolking
Nadere informatieT00456. Inventaris van het archief van de Waalse. Hervormde Gemeente te Vianen, 1725-1823
T00456 Inventaris van het archief van de Waalse Hervormde Gemeente te Vianen, 1725-1823 T.L.H. van de Sande, 2010 H.J. Postema, september 2014 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 INVENTARIS... 5 1 STUKKEN VAN
Nadere informatieCamino Cahier 1. Onderweg met een missie
Camino Cahier 1 Onderweg met een missie Verkenning van de opkomende trend om te lopen, fietsen, pelgrimeren met een missie of een goed doel Paul Post & Suzanne van der Beek (red.) Camino Academie 2017
Nadere informatietentoonstellingen Herman Scholten: ruimte voor textiel Mondriaanhuis, Amersfoort
tentoonstellingen 2010 : ruimte voor textiel Mondriaanhuis, Amersfoort Een mooi ding Ambacht, vormgeving, kunst 1890-2010 Museum Hilversum, Hilversum 2008 Palimpsest I Museum Waterland, Purmerend Benno
Nadere informatieAmsterdam, 14 januari 2019 P e r s b e r i c h t
Hoeveel van je eerste maandsalaris geef je uit aan afval? Cijfers Adzuna: In Hoorn geeft men gemiddeld 14,9% van een maandsalaris uit aan afvalstoffenheffing AMSTERDAM - Het percentage salaris dat huishoudens
Nadere informatieLijst 13 Nederland Lokaal
Lijst 13 Nederland Lokaal Nederland Lokaal heeft in alle kieskringen een kandidatenlijst ingediend. De rangschikking van kandidaten wisselen per kieskring. Dit betekent dat deze partij in heel Nederland
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen
Tijdvak 1 Toetsvragen 1 De meeste kennis over de periode waarin de eerste mensen leefden, komt van archeologen. Wat houdt het werk van archeologen in? A Zij bestuderen de verschillende theorieën over de
Nadere informatieabstract jaar verandering in het aantal voornamen officiële naam en roepnaam voornaamkeuze van traditie naar mode % traditionele vernoeming
7--05 60 50 jaar verandering in het aantal voornamen Gerrit Bloothooft en David Onland UiL OTS, Universiteit Utrecht abstract Een voornaam kiezen ouders niet zomaar voor hun kind. Ze worden in de keuze
Nadere informatieWerkgroep Bouwhistorie Zutphen. Informatiekaart St. Janskerk. St. Janskerk
Informatiekaart St. Janskerk St. Janskerk De spits van deze lange slanke toren staat al eeuwen scheef. Hoe dat komt weten we niet, maar het zal tot in lengte van dagen wel zo blijven. De toren heeft niet
Nadere informatiePlaatsingslijst. Archiefnummer: 89 Archiefnaam: MULW Sector: Onderwijs en wetenschappen Soort archief: Persoonsarchief Datering: 1905-1935
Plaatsingslijst Archief W.J.M. Mulder Archiefnummer: 89 Archiefnaam: MULW Sector: Onderwijs en wetenschappen Soort archief: Persoonsarchief Datering: 1905-1935 Katholiek Documentatie Centrum 2014 1 "De
Nadere informatieLANDELIJKE VERSPREIDING POSTERS, FLYERS EN MAGAZINES
LANDELIJKE VERSPREIDING POSTERS, FLYERS EN MAGAZINES Hieronder volgt een overzicht van de aantallen posters en flyers in de meest gevraagde steden alsmede de tarieven die we hiervoor hanteren. We zijn
Nadere informatie4 Inhou.d. INTRO2 I RUiMTE I 1 I Het laat-romeinse Rijk I 2 I Germaanse invallen I 3 I Hoofdrolspelers rond de Middellandse Zee
INTRO 1 I TIJD I 1 I Oe middeleeuwen in de tijd geplaatst I 2 I Oe middeleeuwen en beeldvorming I 3 I Oe middeleeuwen en de Europese identiteit INTRO2 I RUiMTE I 1 I Het laat-romeinse Rijk I 2 I Germaanse
Nadere informatieNa Amsterdam is Utrecht de stad met de meeste deelauto s. In deze stad staan meer auto s dan in Den Haag en Rotterdam samen.
Memo Van Datum Onderwerp Friso Metz Trends gedeeld autogebruik Doorkiesnummer Bijlage(n) 6-254 392 Opnieuw toename van deelauto s Het aantal deelauto s in Nederland is tussen september 28 en maart 29 met
Nadere informatie'Ter eeren ende love Goodes'.
'Ter eeren ende love Goodes'. Religieuze lekenbroeder- en zusterschappen te Leiden, 1386-1572 MADELON VAN LUIJK Inleiding Op 6 november 1461 vroeg een aantal Leidse brouwers aan de schout, schepenen en
Nadere informatieBij de tijd Groep 6 thema 3, les 1 De Opstand Werkblad 1. dit is Klaas. Klaas is veer-tien jaar. hij loopt al heel lang.
Bij de tijd Groep 6 thema 3, les 1 De Opstand Werkblad 1 Rouwdouwen Kleur de woorden: sol-daat = geel vecht = rood vrij-heid = groen held = blauw dit is Klaas Klaas is veer-tien jaar hij loopt al heel
Nadere informatieARCHIVALIA DOM VAN DER LAAN ( )
ARCHIVALIA DOM VAN DER LAAN (1904-1991) Het archief van Dom van der Laan is in het bezit van de eigenaar: het Benedictijner klooster Mamelis in Vaals. Het is daar op afspraak te raadplegen (schrijven naar
Nadere informatiePresentatie inventaris archief kathedraal kapittel
Presentatie inventaris archief kathedraal kapittel 1297-1797 Roermond, vrijdag 2 september 2011 De inventarisatie van het archief van het kathedrale kapittel van het bisdom Roermond 1297-1797 is onlangs
Nadere informatieLokaal en landelijk de handen ineen
Lokaal en landelijk de handen ineen 1 Lokaal en landelijk de handen ineen Als lid van de NVN staat u er niet alleen voor. We bieden u hulp, advies, een luisterend oor, lotgenotencontact, ontmoeting en
Nadere informatieZOMERSCHOOL. Zomeractiviteiten in Enkhuizen juli-augustus 2016. Iedereen in Enkhuizen van harte welkom! Raad van Kerken
ZOMERSCHOOL Raad van Kerken Zomeractiviteiten in Enkhuizen juli-augustus 2016 Iedereen in Enkhuizen van harte welkom! Inleiding Vaak liggen in de zomer de activiteiten van de kerk stil. Alleen de kerkdiensten
Nadere informatieInleiding. Monumenten, symbolen en iconen Kindermonumentendag in Midden-Delfland Symbolen in deze tijd
Monumenten, symbolen en iconen Kindermonumentendag in Midden-Delfland 2016 Lesbrief voor de groepen 7 van de basisscholen in Midden-Delfland Deze les is de voorbereiding voor de Kindermonumentendag op
Nadere informatieKerken. 1. Sint-Laureins. Sint-Laurentiuskerk
Kerken Het cultureel erfgoed van de gemeente Sint-Laureins wordt weerspiegeld in de vele kerken die onze gemeente rijk is. In elke kerk is er een folder te bekomen met heel wat kunsthistorische informatie.
Nadere informatieAnalyse vraaghuurprijzen kantoorruimte 2012-2014
Analyse vraaghuurprijzen kantoorruimte 2012-2014 Kantorenmarkt uit balans De situatie op de Nederlandse kantorenmarkt is zeer ongunstig. Het aanbod van kantoorruimte ligt structureel op een zeer hoog niveau
Nadere informatieMonumenten fietsroute Nijbroek
Monumenten fietsroute Nijbroek Ter gelegenheid van de Open Monumentendag op 12 september 2015 is voor de Nijbroekse polder een speciale fietsroute samengesteld die u langs tal van rijks- en gemeentelijke
Nadere informatieJurisprudentieregister
Jurisprudentieregister De uitspraken van het gerechtshof en de rechtbank zijn, tenzij anders vermeld, niet gepubliceerd. Om controle van deze ongepubliceerde rechtspraak mogelijk te maken zijn telkens
Nadere informatieStedelijke burgerij hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62233
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 June 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62233 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieRaadsels rondom de Wouwse Poort
Raadsels rondom de Wouwse Poort Oorspronkelijk: Werkgroep Stadsarcheologie Steenbergen C. van Terheyden en C. Mol, Steenbergen Heruitgave met oorspronkelijke tekst en afbeeldingen Raadsels rond de Wouwse
Nadere informatieapril Mededelingenblad 04 jaargang 46
april 2019 - Mededelingenblad 04 jaargang 46 heemkundige kring 'De Oude Vrijheid' Sint-Oedenrode Uitnodiging voor: maandag 01 april: heem-natuur dinsdag 16 april: heem Vooruitblik voor: zondag 05 mei:
Nadere informatieWerkgeversvereniging. Plaatsingslijst
Plaatsingslijst Archief Katholieke Jonge Werkgeversvereniging Archiefnummer: 177 Archiefnaam: KJWV Sector: Stands- en vakorganisaties Soort archief: Instellingsarchief Datering: 1916-1967 Katholiek Documentatie
Nadere informatieInhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5
De Kerk Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5 2 1. Geschiedenis De grote bevolkingsgroei in de tweede helft van de 14de eeuw maakte het noodzakelijk nieuwe kerken
Nadere informatieONVERGETELIJK Kunst bespreken met mensen met dementie en hun dierbaren
ONVERGETELIJK Kunst bespreken met mensen met dementie en hun dierbaren 2013: ONVERGETELIJK STEDELIJK & ONVERGETELIJK VAN ABBE Doel: een ontspannen, sociale en inspirerende museumactiviteit organiseren
Nadere informatieWAT ANDEREN DOEM. NAERDINCKLANT 9 november 1983 Lezing door dr.ir. T. van Tol: Nederzettingsgeschiedenis van Laren.
WAT ANDEREN DOEM NAERDINCKLANT 9 november 1983 Lezing door dr.ir. T. van Tol: Nederzettingsgeschiedenis van Laren. Plaats : De Vaart, Hilversum, aanvang 20.00 uur. 25 januari 1984 Lezing, samen met "Albertus
Nadere informatieVerkenning RV Rijnland van mogelijke vaarverbindingen Vlietland Rotte
Bijlage 1 bij zienswijze RV Rijnland Verkenning RV Rijnland van mogelijke vaarverbindingen Vlietland Rotte 1. Historie De ontwikkeling van de vaarweg van Rotterdam via de Rotte noordwaarts en die via Delft
Nadere informatieWoningmarktcijfers Nederland derde kwartaal 2008
Woningmarktcijfers Nederland derde kwartaal 2008 In dit kwartaalbericht van Woningmarkcijfers.nl de volgende onderwerpen: - prijsontwikkelingen en transacties september - prijsontwikkelingen en transacties
Nadere informatieM. van den Wijngaart & B. Post (2007) Notitie Indicatie kosten justitiële tweedelijnszorg.
1. Inleiding Aanleiding notitie Het ITS heeft in opdracht van het ministerie van Justitie een onderzoek uitgevoerd naar de aansluiting tussen de vraag naar en het aanbod van justitiële tweedelijns gezondheidszorg.
Nadere informatieTreinsamenstellingen voor de stalen C12 c en ABd 9 rijtuigen 2013 www.seinarm.nl Treinsamenstellingen Dertiger Jaren Last edited Februar 28, 2013 door Gerard van de Weerd mag alleen gepubliceerd worden
Nadere informatieRondrit naar Groede 94.99 km
Rondrit naar Groede 94.99 0 2.04 0 Lissewege Het zeer landelijke Lissewege hoort sinds de gemeentefusies bij Brugge. De naam van het dorp duikt op in de 11de eeuw en zou afkomstig kunnen zijn van 'liswega',
Nadere informatieGelet op artikel 21b, eerste lid, van de Wet op de rechterlijke organisatie; De Afdeling advisering van de Raad van State gehoord (advies van
Besluit van houdende aanwijzing van zittingsplaatsen van rechtbanken en gerechtshoven (Besluit zittingsplaatsen gerechten) Op de voordracht van Onze Minister van Veiligheid en Justitie van 2012, nr., Gelet
Nadere informatieCMHF is een van die Centrales en deze vertegenwoordigt de FvOv-verenigingen in het IGO.
. IGO Regio-indeling In het MBO en HBO wordt het overleg gevoerd door collega s van de UNIENFTO, ook FvOv/CMHF. Het overleg over zaken die voortvloeien uit de CAO-MBO of de CAO-HBO op instellingsniveau
Nadere informatieLes 3 Religie(s) in Nederland
Les 3 Religie(s) in Nederland? 16 Les 3 Religie(s) in Nederland 1. De spirituele supermarkt rooms-katholieke kerk islam boeddhisme meditatie U bent één van de sprekers op een cursusdag over religies en
Nadere informatieu u R RAA De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap De heer drs. H. Zijlstra Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
C R.J. Schimrnelpennincklaan 3 RAA 2517 JN Den Haag Postbus 61243 2506 AE Den Haag L t 070 3106686 f070 3614727 info@cultuur.nl www.cultuur.nl 0 u u R De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Nadere informatieToewijzingsvoorstel Jaar: 2015 Tranche:
Toewijzingsvoorstel Jaar: 2015 Tranche: Id Naam Plaats Eindspecialisatie InstroomPersonen InstroomFTE 2412004 Centrum voor Jeugd en Gezin Rijnmond Rotterdam Arts infectieziektenbestrijding 1e fase 0 0,00
Nadere informatieRapportage van de werkgroep identiteit en eigenheid
Rapportage van de werkgroep identiteit en eigenheid De rapportage van de werkgroep identiteit, samengesteld uit twee directeuren en twee GMR-leden (ouder en leerkracht) per bestuur, is door de stuurgroep
Nadere informatieEEN KUNSTWERK VOOR HET VERDRONKEN DORP HOUWINGAHAM VERKLEURINGEN
www.pauldekort.nl info@pauldekort.nl 2013 EEN KUNSTWERK VOOR HET VERDRONKEN DORP HOUWINGAHAM VERKLEURINGEN HET VERDRONKEN DORPJE HOUWINGAHAM Houwingaham is de naam van een middeleeuwse veenontginningsnederzetting
Nadere informatieSINT LIDUINA COMMISSIE SCHIEDAM
SINT LIDUINA COMMISSIE SCHIEDAM NIEUWSBRIEF Nr. 6 2 november 2014 VOORAANKONDIGING NIEUW BOEK OVER LIDUINA Op 19 december 2014 verschijnt een nieuw boek over Liduina: "Een bovenaardse vrouw. Zes eeuwen
Nadere informatieNotitie cijfers & feiten
Notitie cijfers & feiten Financiën van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt 2017 Oktober 2018 Inhoud 1. Inleiding en werkwijze... 2 2. Ontwikkeling ledenaantallen GKv-kerken... 2 3. Inkomsten en uitgaven
Nadere informatieBouwhistorisch onderzoek
Bouwhistorisch onderzoek BOUWHISTORISCHE NOTITIE Adres : (tussen Poelestraat 12 en 14) Status : BBP Periode : september 2010 Onderzocht door : Taco Tel Auteur : Taco Tel Datum : Groningen, 16 september
Nadere informatieOp reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Nadere informatieKaarsen en ramen Licht van de Heer
Kaarsen en ramen Licht van de Heer Er branden kaarsen op het altaar. Lichtende kaarsen begeleiden het evangelie dat wordt voorgelezen. Licht der wereld De belangrijkste kaars is de paaskaars. Veel mensen
Nadere informatieGemeentelijke Duurzaamheidsindex GDI-2014 Data voor alle 12 provincies
Gemeentelijke Duurzaamheidsindex GDI-2014 Data voor alle 12 provincies Stichting Duurzame Samenleving www.gdindex.nl info@gdindex.nl 0317-750645 1 De GDI omvat de 3 dimensies van duurzaamheid: Mens & Maatschappij,
Nadere informatie3. Door de kruistochten werden de wegen naar het Oosten weer bekend en werd
Samenvatting door M. 1059 woorden 9 december 2013 6 13 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 3.2 Waardoor de handel herleeft in de hoge middeleeuwen 1. Handelaren gingen zicht weer organiseren en gingen samenwerken
Nadere informatieHet territorium Urk; van Almere naar Zuiderzee. Een reconstructie van het gebied tussen 800 en 1300. (Anne Post versie 01-02-2016)
Het territorium Urk; van Almere naar Zuiderzee. Een reconstructie van het gebied tussen 800 en 1300. (Anne Post versie 01-02-2016) Voor deze reconstructie is gebruik gemaakt van de kaarten uit de publicaties
Nadere informatieIN HOLLAND STOND EEN HUIS
IN HOLLAND STOND EEN HUIS Bouwhistorisch onderzoek naar middeleeuwse woonhuizen in de Nederlanden J.W.H.(Jörg)Franken jorg@jorgfranken.com Symposium Waar zijn wij mee bezig?, middeleeuwse kunst in Oost
Nadere informatieKeurtekens goud, zilver en platina
Keurtekens goud, zilver en platina Een uitgave van Inkoop Edelmetaal Koopbescherming Sinds de invoering van de Waarborgwet in 1986 wordt door middel van wettelijke keurtekens gegarandeerd dat een voorwerp
Nadere informatiePlatform Detailhandel Nederland 1 van 7. Gemeente. Emmen
Gemeenten moeten vaart maken met rooftassenverbod Uit onderzoek van het Platform Detailhandel Nederland naar de 50 grootste gemeenten blijkt dat in slechts 13 plaatsen de winkeliers gesteund worden met
Nadere informatieTypering van het monument: Natuurstenen Heilig Hartbeeld op sokkel, gelegen aan de westzijde van de H. Antonius Abt-kerk.
Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM033 Naam monument : Heilig Hartbeeld Adres : Niestraat bij 3 Postcode en plaats : 6011 RB Ell Kadastrale aanduiding : HSL00 sectie F nr(s) 1232 Coördinaten
Nadere informatie