Preek De gewetensvraag Marcus 10:17-31, 11 oktober Gemeente van Christus,

Transcriptie

1 Preek De gewetensvraag Marcus 10:17-31, 11 oktober Gemeente van Christus, Ik kom de mensen tegen en ik ben er altijd wat verlegen mee, de mensen die zeggen: Ziet u, dominee, voor ons hoeft de zondagse kerkdienst niet zo hoor. U zult ons er niet vaak zien. Vroeger moesten we, nu kiezen we bewust wanneer wel en wanneer niet. Maar we bidden wel trouw aan tafel hoor. En onze kinderen gaan naar de christelijke school. Er wordt hier niet gevloekt. - U begrijpt, ik schets een karikatuur. Ik gooi alles even voor het heldere beeld op één hoop. - Ze zeggen er vaak nog bij dat ze ook jaarlijks hun kerkelijke bijdrage voldoen. En, we hebben onze kinderen geleerd om eerlijk te zijn, niemand te bedriegen. We proberen netjes te leven, eerlijk waar. Ik ben er vaak verlegen mee. Omdat het meestal aardige mensen zijn, waar ik dan ben. Lieve mensen die hun best doen in deze samenleving om goede medeburgers te zijn. Ze menen het goed. Ze leven in vrede met de buren. Ze vinden het wel jammer dat hun kinderen niks meer hebben met kerk en geloof, maar ja dat is de moderne tijd. En ze snappen ook wel dat de kerk natuurlijk niet zonder actieve leden kan bestaan, maar zij maken nou eenmaal andere keuzes. En toch krijg ik wel eens het gevoel dat het geloof als het ware in deze mensen opgesloten zit. Het zit er, maar het leeft niet, niet echt. Er is alleen een vorm overgebleven. Ik mis de hartstocht van geloven. De strijd, de worsteling, en ook de vreugde, het gevoel dichtbij God te leven. De binding aan de gemeenschap van de kerk ook. Het blijft zo n beetje aan uiterlijkheden vastzitten. Is dat het wat die rijke jongeman uit het evangelie ook overkomt? Die wil waarachtig goed leven. Hij wil zelfs deel krijgen aan het eeuwige leven. Dat wil hij echt. Hij houdt zich keurig aan alle geboden. Zo is hij opgevoed. Zo voert hij het zelf uit. Hij kleurt binnen de lijntjes. Een beetje als dat bekende automerk met dat onkreukbare imago, dat toch heimelijk aan sjoemelsoftware doet. Is dit het wat die rijke jongeman overkomt? Net als die brave burgers, die ik tegenkom. Hij wil aardig gevonden worden. Bekend staan als een nette jongen, die zich aan de regels houdt. Wil hij eigenlijk alleen maar bevestiging van Jezus dat hij het zo goed doet? Een aai over zijn bol? Een pluim op zijn hoed? Een like op zijn facebookaccount, zo n opgestoken duimpje? Vind ik leuk! Goed gedaan,

2 jochie! Hij toont een bereidwillige houding. Hij wil maar wat graag in de hemel komen en daar best wat voor doen. Wil hij eigenlijk horen van Jezus dat hij op de goede weg is? Is het daarom dat hij voor Jezus op zijn knieën valt? Om te horen dat het met hem wel goed zit? Het valt mij op dat Jezus niet bijster onder de indruk is van zijn nederigheid. Meteen is er die scherpe reactie van Jezus: Waarom noemt u Mij goed? Niemand is goed, behalve God. Hè, waarom zegt Jezus dat nou zo? Het klinkt zo bits. Zo ondankbaar. Kort door de bocht. Is Jezus moe en daardoor geprikkeld? Wat gaat er door Jezus heen?: Weer zo iemand van de Upper Class die graag wil horen dat hij het prima voor elkaar heeft. Ieder voor zich en God voor ons allen? Vraagt hij naar de bekende weg? Zo reageert Jezus wel in eerste instantie: Je weet precies wat je te doen staat. Het klinkt wel alsof Jezus wil zeggen: Man, zeur nou toch niet. Kom geen wit voetje halen! Je kent de geboden toch? Pleeg geen moord, geen overspel, steel niet, lieg niet, bedrieg niet, toon eerbied voor je vader en je moeder. Ja, maar Meester, dat doe ik al, dat doe ik al m n hele leven, verzucht de rijke jongeman. En dan verandert er iets in Jezus houding. Tenminste dat valt mij op. Er staat: Jezus keek hem liefdevol aan. Ineens ziet Jezus een jonge man, die er echt mee worstelt. Hij wil dat zijn leven niet alleen maar vorm is, vormelijk, volgens de regels, maar een leven met inhoud, waarachtig leven, met hart en ziel. Iemand die er echt voor wil gaan. Die er ernst mee maken wil, die de lat voor zichzelf best hoog durft te leggen. Tenminste zolang het niet al te dichtbij hem komt. Het is alsof de jonge man een gevoel laat merken van onvrede. Hij doet wat hij behoort te doen, volgens de geldende normen. Daar kan toch niks mis mee zijn! Maar het is alsof hij zich toch tekort voelt schieten. Alsof hij voelt dat de regeltjes toch niet alles zijn. Maar hij weet niet goed hoe dan wel. Zijn geweten knaagt. Daarom gaat Jezus een hele stap verder met hem, kijkt waar de echte uitdaging zit, stelt hem de gewetensvraag. Als het jou ernst is, jongeman, dan moet je nu alles verkopen en het geld aan de armen geven. Dan hoor je er echt bij. Dan stelt je geloof waarachtig wat voor. Doe dat, kom dan terug en volg Mij. Dan gaat het echt ergens om, dan gaat het echt ook ergens

3 naar toe, dan wordt geloof iets dat hem zo raakt, dat het zijn leven verandert. Dan blijft het niet bij uiterlijk vertoon, bij goede woorden, bij keurig gedrag. Dan grijpt het dieper. Dan raakt het de ziel van de dingen, de ziel van deze jonge man, zijn wezenlijke bestaan, voor het aangezicht van God en in de aanblik van wie werkelijk vraagt om inlevingsvermogen, medelijden, hartstocht, passie. Eén ding ontbreekt je: ga naar huis, verkoop alles wat je hebt en geef het geld aan de armen, dan zul je een schat in de hemel hebben, zegt Jezus. Dat is zo n typische uitspraak van Jezus als we wel vaker in de bijbel lezen. Het is een stijlfiguur, een prikkelende overdrijving, om verschil te maken. Jezus zegt ergens anders: Als je rechteroog je op het verkeerde pad brengt, ruk het dan uit en werp het weg. Als je rechterhand je op de verkeerde weg brengt, hak hem dan af en werp hem weg. Een prikkelende overdrijving, zodat de ander voelt in welke richting het moet gaan. Gooi het roer om. Wil je werkelijk iets meemaken wat op de hemel lijkt, het eeuwige leven, wil je daarbij horen, dan zul je moeten ontdekken dat het niet gaat om allerlei uiterlijkheden, gedragingen, het naleven van regels en voorschriften, maar wat daar de kern van is: God liefhebben bovenal en de naaste als jezelf. En dan zie ik wat u ziet, het is teveel gevraagd van deze jonge man. Hij wil best geloven, maar het moet toch niet echt iets kosten, het moet niet teveel van hem vergen. Het moet niet zijn geregelde leventje op zijn kop zetten. Hij wil er wel aan doen, aan het geloof, maar hij wil ook de controle behouden. Het moet niet voelen als een verlies; dat hij er minder van wordt. En, gemeente, ik ben daar best verlegen mee. Want het komt ook dichtbij mezelf en misschien voelt u dat ook wel zo. dat het dichtbij onszelf komt, ons leventje, onze manier van geloven. Ik ervaar dat misschien nog sterker even verderop in ditzelfde evangelie. Petrus. Ook Petrus voelt zich ongemakkelijk bij de woorden van Jezus. Petrus zegt: Wij hebben alles achtergelaten om U te volgen! Met andere woorden: Is zelfs dat dan nog niet genoeg? Jezus verzucht: Wat is het toch moeilijk voor rijken om het Koninkrijk van God binnen te gaan. Nog makkelijker gaat een kameel door het oog van een naald dan dat een rijke het Koninkrijk van God binnengaat. Petrus steekt weliswaar de hand in eigen boezem, maar voelt zich hoogst ongelukkig met de uitspraak van Jezus. En Jezus is amper uitgesproken of de leerlingen verzuchten: Ja, maar wie kan dan behouden worden? Met andere woorden: Als het zo moeilijk is. de vergelijking met de kameel door het nauwe poortje naast de stadpoort, de

4 naald; daar kon alleen een kind door of een volwassenen die helemaal door z n knieën moest. Legt Jezus de lat niet veel te hoog? Ik voel met Petrus mee en met de andere leerlingen. Het zal waar wezen dat het volgen van Jezus uiteindelijk beloond wordt met de hemel, dat we er dubbel en dwars voor worden gewaardeerd. Maar voelt Jezus ook wel wat het ons kost? We willen graag gelovige mensen zijn, mensen die doen wat Jezus van ons vraagt, maar we willen ook gewoon leven; we zitten met alle vezels vast aan onze manier van leven in deze samenleving. Alles opgeven? Dat is toch maar voor weinigen weggelegd? Wie brengt dat op? Ik moet denken aan Zacheüs. Ook zo n rijke jonge man. Wel iemand die willens en wetens anderen benadeelde, geld achteroverdrukte en in eigen portemonnee stopte. Als Jezus hem aanspreekt, gaat het er net even anders aan toe. Zacheüs was een gehaat mens geworden. Veracht door zijn omgeving. Een eenzame ziel, die uit de gemeenschap was gestoten. Jezus brengt hem weer terug, geeft hem als het ware terug aan zichzelf. Hij voelt zich aanvaard, gezien, geliefd door Jezus die hem een zoon van Abraham noemt. Hij hoort bij de gemeenschap en Jezus geeft hem de kans die stap te zetten. En hij grijpt die kans met beide handen aan: Ik zal alles terugbetalen wat ik heb gestolen, zegt hij. Hier, deze rijke jonge man, is helemaal geen graaier. Een keurige burger. Een burger op z n best. Is dat het juist waarom dit evangelie zo dichtbij onszelf komt? Gemeente, hoe kan ik de betekenis van dit evangelie zo onder woorden brengen dat het ons raakt? Misschien op twee manieren. In het algemeen, collectief en in het bijzonder, persoonlijk. Zou het zo kunnen zijn dat als Jezus ons aanspreekt, in het algemeen, als land, als volk, als van oorsprong een christelijke natie. Dat Jezus vandaag zou zeggen: Jullie zijn zo n rijk land, zo n keurig aangeharkt landje, zo n voorbeeldig volkje, jullie hebben het zo goed voor elkaar. De vijfde economie van de wereld. Eén ding ontbreekt jullie. Nu: nu vangen jullie vluchtelingen op! Voelt u? Zou dat een toepassing zijn van dit evangelie? In het algemeen?

5 En in het bijzonder, persoonlijk? Misschien wil dit evangelie ons geweten scherpen. Ik geloof dat dit evangelie bij mij, bij ons, wil bereiken dat we ons telkens die gewetensvraag blijven stellen. Doe ik het wel goed? Doe ik ook echt wat nodig is en goed? Gaat het erom dat we die gewetensvraag steeds weer voelen? Dat er ergens een permanente onrust in ons moet blijven woelen, of we ook echt ernst maken met het evangelie. We willen het eeuwige leven beërven. Wat is het eeuwige leven? De bijbel zegt; Dit is het eeuwige leven, dat wij God kennen en hem die Hij gezonden heeft, Jezus Christus, zo staat het in Johannes 17. Kennen wij Hem? Dat is de vraag. Kennen wij Hem en leven wij met Zijn woord? Die ongemakkelijke vraag nemen we vandaag mee naar huis. We zingen het graag: De Heer is mijn herder. Geloven we het ook, dat als de Heer mijn herder is, mij verder niets ontbreekt? Amen.