[lezen Johannes 13:1-20]

Transcriptie

1 Preek over Johannes 13,1-20 Ik wil vandaag en over twee weken met jullie stilstaan bij het onderwerp gastvrijheid. Gastvrijheid is niet alleen het huisbezoekthema voor dit jaar, maar het is ook een belangrijke pijler onder het Delftproject onze plannen voor het missionaire werk onder internationals. Vandaag doen we dat n.a.v. een bekende geschiedenis uit het Nieuwe Testament, door vooral goed te letten op Petrus. Over twee weken staan we dan stil bij een bekende geschiedenis uit het Oude Testament. Dan gaan we leren wat gastvrijheid is van Abraham. Vandaag zet ik jullie vooral stil bij de basics of het principe achter christelijke gastvrijheid. Over twee weken gaan we het dan ook wat meer praktisch maken. Over twee weken dus: hoe doe je dat, gastvrij zijn? En vandaag: wat is christelijke gastvrijheid? [lezen Johannes 13:1-20] We beperken ons vanochtend vooral tot de reactie van Petrus op wat Jezus hier doet. Aan die reactie kunnen we zien dat wat Jezus doet, ronduit schokkend is. En hij doet het bewust! Daar legt Johannes alle nadruk op. Tijdens het eten (de groep wat bij elkaar voor de Pesach-maaltijd) staat Jezus op en dan doet Hij iets dat blijkbaar niemand tot nu toe heeft gedaan en iets dat in ieder geval Petrus gewoon echt niet meemaakt. Wie van de kinderen moet er wel eens klusjes doet thuis? Opruimen, tafel dekken of stofzuigen? En wat vinden jullie dan het meest vervelende klusje om te doen? Weet je wat ik thuis het minst leuk vond? Afwassen. Nu hoef ik dat niet meer te doen want we hebben een afwasmachine. Maar wat ik wel eens moet doen vind ik nog minder leuk: de WC schoonmaken. En toch doet Jezus net zoiets. Tijdens de maaltijd staat Jezus op, knoopt een schort voor en gaat de voeten van zijn leerlingen wassen. Waarom is dat raar? Omdat Jezus de meester is en zijn discipelen de leerlingen. Als de juf of de meester op bezoek komt laat je hem of haar natuurlijk niet de afwas doen, of de WC schoonmaken. Nou, Jezus doet het wel.

2 Wat Jezus doet, daar kunnen wij iets van leren. Wie de belangrijkste wil zijn in de kerk, moet de minste willen zijn. Jezus heeft het zelf gezegd en we hebben het zojuist gelezen [dia 1]: Ik heb een voorbeeld gegeven; wat ik voor jullie heb gedaan, moeten jullie ook doen. (vs. 15) Een van de belangrijkste lessen uit dit verhaal konden de kinderen zelfs begrijpen. Onthoud dat goed. Maar we gaan toch even nóg wat preciezer naar dit verhaal kijken door goed te letten op Petrus. [dia 2 leeg scherm] Want wat nu eigenlijk het probleem? Gastvrijheid is immers de taak van de gastheer. We zullen over twee weken zien dat Abraham hetzelfde deed bij zijn gasten. En we zien Jezus, zeker in het evangelie van Johannes, niet alleen optreden als gast, maar ook als gastheer. Denk aan de bruiloft in Kana en de geschiedenis van de broodvermenigvuldiging. Maar het punt is natuurlijk dat de gastheer gebruik maakt van een slaaf, een bediende, of in ieder geval een van zijn ondergeschikten om de voeten van de gasten te wassen. In dit geval een van de leerlingen. Wat was er dus aan de hand? Ze kwamen er gewoon niet uit, de leerlingen. Wie was de minste? Was het de jongste? Of degene die er het laatst is bijgekomen? Kortom: het was nogal een ongemakkelijke situatie, daar aan tafel! Dan staat Jezus op en begint de voeten van de leerlingen te wassen. Maar als Hij bij Petrus komt dan knapt er iets. Bij Petrus. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar ik ben een enorme Petrus-fan. Petrus is eerlijk, recht door zee hij begrijpt vaak veel beter dan de anderen wie Jezus is (o.a. Matt. 16; 18) maar vliegt soms ook gigantisch uit de bocht. Als Jezus bij Petrus komt houdt hij het niet langer uit. Wilt ú mijn voeten wassen? Nooit (lett. in eeuwigheid niet), zegt Petrus! En inderdaad Petrus, je hebt helemaal gelijk. Waarom hebben de anderen tot nu toe niks gezegd? Nu moet het niet gekker worden. Dit is de omgekeerde wereld. Gaat u nu, omdat iedereen te beroerd is om op te staan, ónze voeten wassen? Dat had Petrus dus goed gezien. Toch gaat Jezus de reactie van Petrus gebruiken om ons allemaal een gevoelige les te leren. Ook diegenen onder ons die zoals Petrus voorop lopen in de kerk. Die veel doen. In het Delftproject of ergens anders.

3 Jezus laat zien dat christelijke gastvrijheid begint met ontvangen. Zoals Hij dat eerder had gedaan bij Martha. Ga eerst eens even luisteren, ontvangen, neem tijd voor wat echt waardevol is. Zo is het ook met Petrus. Hij krijgt een ongewoon scherpe terechtwijzing: als Ik jouw voeten niet mag wassen, kun je niet bij mij horen (heb je geen deel aan mij). M.a.w.: als ik jou geen dienst mag bewijzen, dan hoor jij niet bij mij, Petrus! Auw! Een gevoelige les voor iedereen die bij het woord kerk of Delftproject meteen in de doe-stand schiet. Of afhaakt omdat ie het helemaal niet ziet zitten om weer ergens aan te beginnen, om nog iets te doen (en er moet al zoveel!). Christelijke gastvrijheid begint bij ontvangen. Daarom vieren we straks de maaltijd. Wat is daarvan de kern, de essentie? Juist: ontvangen, krijgen. Gratis en voor niks. Het is het ritme van iedere zondagse liturgie: je wordt begroet en ontvangen met genade. Je luistert, ontvangt. Je zegt amen en gaat heen in vrede. Pas dan kan er ruimte ontstaan voor anderen. Om eventueel iets te doen of te betekenen voor anderen. Zoals Jezus, juist vanwege zijn intieme eenheid met de Vader kon doen wat Hij deed vs. 3: Jezus wist dat de Vader hem alle macht had gegeven, dat hij van God was gekomen en weer naar God terug zou gaan, alleen daarom kon hij dit doen. Wat doen? Johannes schrijft: in zijn liefde tot het uiterste gaan (vs. 1). Liefde die gaat tot het uiterste, zelfopofferende liefde, is alleen mogelijk als je jezelf geliefd weet. Iedereen weet dat. Als dat niet zo is, je voelt je niet geliefd, dat wordt alles wat je voor een ander doet een prestatie gedreven door de behoefte aan bevestiging. Eigenlijk bewijs jij de ander dan geen dienst en soms voelt de ander dat ook je doet het om de ander jou een dienst te laten bewijzen: hij/zij moet jou het gevoel geven dat jij waardevol bent. Als je dat herkent in je eigen leven, let dan op. Wat wil je bewijzen? Waarom kan je wel geven maar niet ontvangen? Jezus laat vanochtend zien: dat gevoel van bevestiging kan Ik jou alleen geven. De ultieme dienst kan alleen Ik jou bewijzen. Mijn liefde voor jou gaat tot het uiterste.

4 Elders, in Johannes 4:10 schrijft Johannes het heel kernachtig zo [dia 3]: Het wezenlijke van de liefde is niet dat wij God hebben liefgehad, maar dat hij ons heeft liefgehad en zijn Zoon heeft gezonden om verzoening te brengen voor onze zonden. Echte liefde voor elkaar, liefde voor anderen, is alleen mogelijk als je weet dat je zelf geliefd bent. Alleen dan kan je geven zonder zelf leeg te raken. Want dat is het gevolg. Bij de één sneller dan bij de ander. Als je geeft omdat je bevestiging nodig hebt, raakt je vaatje vroeg of laat leeg. [dia 4 leeg scherm] We noteren trouwens even in de kantlijn dat gastvrijheid hier, en op veel andere plaatsen in de bijbel, in de eerste plaats gericht is op elkaar, hè? Niet op de mensen die je nog niet kent, maar op de mensen die je al wel kent. Dat is de eerste uitdaging in de christelijke gemeenschap, dat we hier leren om elkaar te dienen en dat we vervolgens ook zó missionair zijn. Niet dat we moeten wachten met het één (missionair zijn) tot het ander gelukt is (voor elkaar zorgen) dan kunnen we waarschijnlijk lang wachten maar beiden doen: openstaan voor de ander in onze zorg voor elkaar. Dat daar een kwetsbaarheid in zit is duidelijk. Maar kijk even naar de Johannes 13, waar Jezus zijn leerlingen leert om voor elkaar te zorgen. De resultaten zijn weinig bemoedigend. Tegelijk gaat de missie wel door! Terug naar Petrus. Petrus maakte tot nu toe dus eigenlijk twee fouten. In de eerste plaats zit er een subtiele hoogmoed in zijn weigering om zijn voeten te laten wassen door Jezus. Waarom wel die van de anderen en niet die van hem zelf? Als het Petrus echt om Jezus te doen was, waarom stond hij dan niet eerder op? Of dacht hij misschien dat de voeten van Matteüs of die van Johannes wél een wasbeurt konden gebruiken en die van hem niet? Je snapt wel wat ik bedoel. Petrus heeft veel voor Jezus over maar voelt zich toch ergens beter dan anderen. In de tweede plaats lijdt Petrus aan een gebrek aan geloof. Verderop zegt Petrus tegen Jezus: Ik wil mijn leven voor u geven! Maar Jezus zegt dan: Jij je leven voor Mij geven? Waarachtig, ik verzeker je: nog voor de haan kraait zul jij Mij driemaal verloochenen.

5 Dat is ongeloof. Petrus is wel bereid de voeten van zijn HEER te wassen en zijn leven voor Hem te geven (het zal alleen blijken dat hij zich hier lelijk vergist), maar hij kan niet geloven dat God is gekomen om zijn voeten te wassen. Laten we even zoeken naar de Petrus in onszelf. Wij willen vaak best nederig zijn voor God en dingen doen, evt. ook wel voor elkaar. Maar begrijp je dat christen zijn begint bij de erkenning dat Jezus is gekomen om nederig te worden voor jou? En voor die ander met wie je straks naar de tafel loopt? Dat is het evangelie. Daar begint het mee. Christelijke gastvrijheid is allereerst: zelf bediend worden. Gastvrijheid begint aan de avondmaalstafel. Ik zeg dat niet omdat we straks toevallig avondmaal vieren. Jezus geeft deze les heel bewust direct na of tijdens het Pesachmaal. Nog één ding. Wanneer Jezus Petrus heeft gecorrigeerd (als ik je voeten niet was heb je geen deel aan mij), slaat Petrus om als een blad aan een boom. Hij zegt dan: HEER, dan niet alleen mijn voeten, maar ook mijn handen en mijn hoofd!. En dan moet Jezus weer ingrijpen (vs. 10). Wat is hier nu aan de hand? Petrus gaat van het ene uiterste naar het andere. Typisch Petrus. Hij ziet ineens: als ik gewassen moet, HEER, dan helemaal! Weet je wat ik denk? Dat Petrus heel onzeker is. Ja, die stoere Petrus! En dan zegt Jezus: Maar Petrus, je hoort toch al bij Mij? Dan ben je toch rein? De leerlingen hadden zich allemaal gebaad voor de maaltijd. Die waren rein. Alleen hun voeten hoefden nog gewassen te worden, vanwege de reis naar de eetzaal. Ik denk dat Jezus dit bedoelt: wie bij Mij hoort, d.w.z. wie gelooft, avondmaal viert, die ís rein. Die hebben niet nóg iets nodig. Ik voor mezelf betrek het op de hoogte- en dieptepunten in mijn leven met God. Voor wie steeds weer op zoek is naar de bevestiging van religieuze kicks heeft Jezus het avondmaal ingesteld. Eigenlijk gebeuren daar drie dingen: Daar aan tafel maakt Jezus 1) een einde aan (Petrus ) hoogmoed alsof het wassen van zijn voeten niet nodig was. En 2) aan ongeloof (Petrus wilde wel sterven voor zijn HEER maar kon zich niet voorstellen dat zijn HEER zou sterven voor hem). Maar ook aan 3) aan (Petrus ) onzekerheid: dat offer zou genoeg zijn voor een leven lang. Vertrouw daar maar op. [amen]

6 Liturgie Opening van de dienst Psalm 108, 1 en 2 Verootmoediging Gezang 9 l Wees eerlijk doe de mensen recht Genadeverkondiging Lied 328 l Here Jezus, om uw Woord Johannes 13,1-20 Gastvrijheid (I) preek over Johannes 13 Opw. 281 l As the Deer panteth for the water Gezang 57 l Ik ben het levensbrood Viering Heilig Avondmaal Gezang 176b l Wij kiezen voor de vrijheid Gebed Collecten Lied 78 l Laat me in U blijven, groeien, bloeien