Waarom waren de confrontaties tussen de blanken en de indianen zo ingrijpend voor de indianen? (specialisatie op Noord-Amerika)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Waarom waren de confrontaties tussen de blanken en de indianen zo ingrijpend voor de indianen? (specialisatie op Noord-Amerika)"

Transcriptie

1 Praktische-opdracht door een scholier 5743 woorden 19 januari keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Waarom waren de confrontaties tussen de blanken en de indianen zo ingrijpend voor de indianen? (specialisatie op Noord-Amerika) In 1492 werd Columbus gezien als de ontdekker van Amerika. Dit was inderdaad zo voor de rest van de wereld, maar niet voor de mensen die eigenlijk jaar geleden al het land hadden ontdekt. Dit waren de indianen. Zij zijn de genen die de meest nadelige gevolgen van deze ontdekking van de Nieuwe Wereld hebben mogen incasseren. Niemand kon in 1492 nog voorzien wat de dramatische gevolgen van deze ontdekking zouden zijn. In de gebeurtenissen in de 500 jaar die volgden laat ik kort zien wat voor invloed de kolonisatie heeft gehad op de oorspronkelijke bewoners. Vooral de oorlogen hebben veel teweeggebracht. De indianenoorlogen met Frankrijk en Engeland hebben gezorgd voor grote machtsverschuivingen voor de koloniale mogendheden. Ook de meningsverschillen met de Amerikaanse regering hebben veel reacties uitgelokt. Niet alleen van de regering en de indianen, maar ook de burgerbevolking ging protesteren op de manier waarop de indianen werden behandeld. Ik heb heel kort behandeld hoe de indianen leefden (jacht, samenlevingsvormen, geloof, enzovoort). Dit is voor extra informatie en samen met de deelvraag over de ontdekking van Amerika een beetje inleidend. Daarna vertel ik iets over de rivaliteit tussen Frankrijk en Engeland. En wat dit teweeg heeft gebracht voor de indianen. Onder andere de Removal Act was hier een gevolg van. Tot slot vertel ik iets over de huidige situatie van de indianen. Hoe verliep de ontdekking van Amerika en wat had dat voor invloed op de indianen? De ontdekking van Amerika Toen Columbus in 1492 in Amerika aankwam, waren er al ongeveer 250 verschillende volkeren en stammen verspreid over het gehele gebied. Dus Amerika is al veel eerder dan in 1492 ontdekt! Omstreeks jaar voor Christus kwam de eerste mens in Amerika. De eerste mens waren mensen uit Mongolië, die door droogte weg waren gegaan uit hun land. Ze zijn dwars door Siberië getrokken, hebben met gestolen kano s de tegenwoordige Beringstraat overgetrokken en hebben uiteindelijk zo n 5000 kilometer gezworven. De Mongolen hebben zich langzaam over Amerika verspreid. Er ontstonden veel kleine, volkomen Pagina 1 van 12

2 zelfstandige stammen. De taal en de manier van leven van de stammen verschilden. Sommige stammen leefden van de jacht, andere leefden van de landbouw. De bewoners van dit nieuwe continent hebben veel ontdekt en uitgevonden. Ze hebben een kalender gemaakt en ze konden steen, hout, metalen en textiel bewerken. Ook konden ze goud, zilver, koper en tin winnen en verwerken. De ontdekking van Amerika door de blanken Omstreeks het jaar 1000 na Christus werd Amerika voor het eerst door blanken ontdekt. Een Noor, Leif Ericson, was tijdens een van zijn tochten van Groenland naar Noorwegen, uit zijn koers gedreven naar een nieuw continent. Hij is weer terug gegaan en heeft erover verteld. Wat later ging een IJslander, Thorfinn Karlsefni, naar dat land. Hij zou er maar twee winters gebleven zijn. De houding van de mensen die er woonden was namelijk erg vijandig. Zijn plan, om er een nederzetting te stichten, ging hierdoor niet door. Aan het eind van de 15e eeuw waren veel mensen rijk geworden door de handel met het Verre Oosten. Landen als Portugal, Spanje, Frankrijk en Engeland concurreerden met elkaar op markten in verre landen. Reizen was in die tijd niet makkelijk. Schepen voeren om Azië heen naar het oosten. Maar er waren nog steeds zeeën die nog nooit door iemand bevaren of verkend waren. Ook werd in de 15e eeuw ontdekt dat de wereld rond was. Hiermee kwam de vraag of men via het westen naar het oosten kon, zodat ze niet meer om Azië heen hoefden te varen. De Italiaan Christoffel Columbus wilde wel proberen om via het westen naar India te varen, zo verkreeg men tenslotte ook betere handelsroutes. Maar Columbus kreeg geen steun van de Italiaanse koning. Daarom zocht hij naar iemand anders die hem wilde steunen. Dit was de koning van Spanje. Op 3 augustus 1492 vertrok Columbus met enkele schepen naar Indië. Op 12 oktober 1492 kwam hij aan in het Caribische gebied, waarvan hij dacht dat het India was. Daarom noemde hij de bewoners Indios, Indianen. Columbus heeft tot zijn dood geloofd dat hij in India was. Pas zo n dertig jaar later werd de fout van Columbus ontdekt. Amerigo Vespucci had een reis naar het continent gemaakt met een van de vroegere officieren van Columbus. Vespucci schreef over zijn ervaringen in deze Nieuwe Wereld. Zijn geschriften werden overal in Europa gelezen en zijn naam werd beroemd. Toen men naar een naam voor de Nieuwe Wereld zocht, kwam een Duitse geleerde op het idee het naar Amerigo Vespucci te vernoemen: Amerika. Toen Columbus in 1492 (op waarschijnlijk San Salvador) aankwam, werd hij overladen met geschenken van de indianen. Hij beschreef de indianen als vredelievend en minzaam. Maar hij was er ook van overtuigd dat hij deze mensen moest gaan aanzetten tot het verrichten van noodzakelijke arbeid en het aannemen van hun levenswijze. Overal in Amerika (maar ook in andere delen van de wereld) hebben Europeanen hun levenswijze en manier van denken als wet aan de inheemse volken opgelegd, vanuit de overtuiging dat dit voor iedereen het beste zou zijn. Veel Spanjaarden zijn de tegenwoordige Verenigde Staten ingegaan, op zoek naar goud. Er zijn vele oorlogen geweest tussen de Spanjaarden en de indianen. Ook namen de Spanjaarden ziekten (pokken, mazelen en cholera) mee die de indianen niet kenden en waar ze dus geen weerstand tegen hadden (deze epidemieën hebben tot vele doden onder de indianen geleid). Vooral de Spanjaarden zagen de indianen als werkezels, maar de Engelsen daarentegen zagen de indianen als duivelaanbidders. Pagina 2 van 12

3 Onderwerping aan de Europeanen Op het eind van de 16e eeuw trok een groep Spaanse kolonisten naar de Rio Grande. Zij namen ook paarden mee en van daaruit verspreidden de paarden zich over de Indiaanse stammen. Halverwege de 16e eeuw kwamen er veel Europese vissers aan de kusten De indianen uit de omgeving ruilden huiden met de vissers tegen messen, lappen stof, brood en brandewijn. In het begin van de 17e eeuw begonnen de Fransen, Engelsen en Nederlanders te koloniseren. Ook steeds meer gebruiksvoorwerpen van de indianen werden vervangen voor betere. Omdat pelshandel meer opbracht dan jacht, visvangst en landbouw bij elkaar, schakelden veel indiaanse groepen daar op over. In korte tijd waren vele indianen afhankelijk van de pelshandel. Toen Europeanen minder voor de pelzen gingen bieden, waren de indianen de eerste slachtoffers en moesten ze grond gaan verkopen om hun schulden af te lossen. Voedsel en rijkdommen werden ook niet meer gelijk verdeeld over de stam. Van de blanken leerden de indianen het systeem elk voor zich kennen. Op die manier werd ook ongelijkheid gebracht onder de indianen zelf. Hoe meer goede berichten aankwamen in Europa, des te meer mensen naar de Nieuwe Wereld trokken. Steeds meer buitenlanders kwamen in Noord-Amerika en zo steeds meer kwam de behoefte om veel bezit te hebben. Toen kolonisten zich bewuster gingen worden van hun groeiende aantal, begonnen de oorlogen. Hoe was de cultuur van de indianen? Woningen De meeste mensen denken dat indianententen wigwams heten. Toch is dit niet zo. Wigwams zijn koepelvormige hutten, bedekt met matten van stro. Ze zijn veel moeilijker te bouwen en te verplaatsen dan de Tipi s. De Tipi s zijn tenten die snel afgebroken en opgezet kunnen worden. Het zijn perfecte woningen voor nomadische indianen. Wigwams werden wèl gebruikt door de indianen van de oostkust, zij bleven een lange tijd op dezelfde plaats. In de Tipi zaten de mannen meestal aan de noordkant en de vrouwen aan de zuidkant. Voor feesten en ceremonies werden de Tipi s in cirkels gezet, daarbinnen vond het feest plaats. Samenlevingsvormen De indianen kenden veel samenlevingsvormen, er waren ook indianen die op zichzelf leefden. Enkele voorbeelden: De stam: bijvoorbeeld de Pueblo s en de Irokezen leefden in stammen. Ze waren afhankelijk van landbouw, sterk gebonden aan de plaats waar ze woonden en het belang van de groep stond voorop. Verschillende Irokese stammen hebben zich verenigd in de statenbond. Als de blanken in de 18e eeuw niet zo talrijk waren geworden, had het zich kunnen ontwikkelen tot een echte staat. Bazen en slaven: gemeenschappen met klassen: iedere indiaan had een plaats in een rangorde (gebaseerd op bezit). De gemeenschappen werden geleid door hoofden, deze hadden meer macht dan de opperhoofden van de stammen zelf. De band : bijvoorbeeld de Shoshone in Californië. Zij waren van oorsprong voedselverzamelaars en leefden in gezinsverband. Als het moeilijk was om voedsel te vinden splitsten zij zich in verschillende Pagina 3 van 12

4 groepen en gingen op jacht. Na verloop van tijd kwamen ze weer bij elkaar terecht. De clan: de clanleden beschouwen elkaar als familieleden, ook al hebben ze niet dezelfde voorouders. Clans hadden vaak dierennamen, dat dier was de bovennatuurlijke vertegenwoordiger van de voorouders, een soort beschermengel: de totem (betekent broer ). Een indiaan moest zijn huwelijkspartner buiten de clan zoeken, daarom waren de clanleden vaak uit verschillende stammen afkomstig. Clans hadden hun eigen geheime rituelen, hun eigen symbolen en afbeeldingen. Het individu: het individu is bij de indianen heel belangrijk. Dit komt onder andere tot uiting in de namen. Het individu krijgt bij zijn geboorte een naam, later door speelkameraden een bijnaam en later door gebeurtenissen weer een naam. De naam werd gegeven door het stamhoofd en als de gebeurtenis een overwinning was, werd het een positieve naam en andersom negatief. Ook speciale dromen konden leiden tot een extra naam (aan dromen werd veel betekenis gegeven). Jacht De bekendste jagers waren de indianen van de vlakten. Hun leven stond in het teken van de jacht. Vooral de bizonjacht was belangrijk. Voordat de indianen in de 18e eeuw de beschikking kregen over paarden deden ze de jacht te voet. Door de komst van paarden in ongeveer 1640 kon men veel effectiever gaan jager. Een paard was ook een belangrijk privé-bezit (het verwierf status). Met rooksignalen werd er met de stamgenoten gecommuniceerd. Elke stam had zijn eigen soort rooksignalen. Vooral de jacht in het najaar was belangrijk, want dan werd de voorraad voor de winter aangelegd. Alleen de mannen jaagden, als ze met de dieren thuis kwamen, was het de taak van de vrouwen om alles te bereiden. Alles van de bizons werd gebruikt (vlees, huid, botten, tong, pezen, enz.) ook werd er niet meer geslacht dan nodig was. Geloof De indianen geloofden in bovennatuurlijke wezens. Volgens de indianen was de wereld bevolkt met wezens die niet-indianen niet konden zien of ervaren. Alle levende wezens (en ook vele niet-levende dingen) hadden volgens de indianen een soort ziel. Het bovennatuurlijke vormde een enorme kracht. Deze kracht werd door onder andere de Sioux (indianen van de vlakte) wakan genoemd. De gezamenlijke wakanmacht was de Wakan Tanka. Een indiaan kon zelf wakan verkrijgen door één te worden met de natuurkrachten. Dat zochten ze in rituelen, ceremoniën en dromen. Eenheid is het belangrijkste in de Indiaanse religie. Het symbool voor eenheid is een cirkel. Alle belangrijke dingen werden in cirkels afgebeeld. Het leven zelf was ook een cirkel van leven en dood. Mensen die er aanleg voor hadden, konden zich opleiden tot sjamaan. Sjamanen gebruikten rituelen om invloed uit te oefenen op bepaalde gebeurtenissen, zoals oorlog, regen, leven en dood. Ze hadden veel aanzien in de stam. Omdat ze veel zieken geneesden werden ze ook wel eens medicijnmannen genoemd. Met elke ceremonie werd ook de heilige pijp (medicijnpijp) gerookt. Met het roken van de pijp werd bijvoorbeeld een vriendschap gesloten of een overeenkomst bezegeld. Voorbeelden van ceremonies zijn: de Zonnedans, Zuiveringsceremonie, genezingsceremonies en ceremonies om de natuurlijke cyclus in stand te houden. Mythen gingen vooral over contact leggen met het bovennatuurlijke. Ook zijn veel indiaanse mythen scheppingsverhalen. Pagina 4 van 12

5 Waarom heeft de rivaliteit tussen Frankrijk en Engeland voor zoveel veranderingen bij de indianen gezorgd? De Fransen en de Engelsen begonnen vooral in de 17e eeuw met het stichten van nederzettingen. Toen de nederzettingen hun gebied almaar uitbreidden, nam de rivaliteit tussen de verschillende landen toe. Ze werden bovendien aangemoedigd door oorlogen in Europa. Vooral de Engelsen bedreven een heel agressieve expansiepolitiek. In 1664 eiste de Hertog van York het Hollandse gebied op. Hij stuurde oorlogsschepen om Nieuw Amsterdam in te nemen. Peter Stuyvesant, de Hollandse gouverneur, had geen keus en moest zich overgeven. Dit leidde in 1667 tot een oorlog tussen Engeland en Holland die de Hollanders verloren. In het Verdrag van Breda, dat een einde maakte aan de oorlog, moest Holland al zijn gebieden in Noord-Amerika afstaan. Aan een oorlog met Spanje kwam in 1670 een einde met het Verdrag van Madrid, waarin de Spanjaarden de rechten van Engeland op bepaalde gebieden in Noord-Amerika moesten erkennen. De omvang van de Engelse koloniale gebieden nam in die periode snel toe. In 1681 kreeg William Penn land in Noord-Amerika, omdat koning Karel II zijn vader nog geld verschuldigd was. Hij noemde het land Pennsylvania. Penn wilde graag in vrede leven met de plaatselijke bevolking, en 75 jaar lang was er een stabiele verhouding tussen de kolonisten en de plaatselijke bevolking. Maar deze verstandhouding duurde niet lang genoeg. De koloniale oorlogen (indianenoorlogen) Aan het eind van de 17e eeuw en het begin van de 18e eeuw voerden de koloniale mogendheden een aantal oorlogen met elkaar. Tussen 1689 en 1697 werd er een reeks veldslagen (bekend als de Koning Willem-oorlog) geleverd tussen Frankrijk en de Huron en de Algonkin aan de ene kant en Engeland met de Irokees aan de andere kant. Inzet was de controle over New York, New England en de Hudson Bay. Van 1701 tot 1713 vochten de Fransen en de Spanjaarden tegen de Engelsen in de Koningin Anne-oorlog om recht op New England, Florida en South Carolina te krijgen. De Engelsen wonnen en kregen Newfoundland en Arcadia (het huidige Nova Scotia) erbij. Georgia en Ohio In 1733 richtte James Oglethorpe in Noord Amerika een kolonie op waar arme mensen uit Engeland een nieuw leven konden beginnen. Zo ontstond Georgia. Ook hier kregen de kolonisten land toegewezen en de plaatselijke bevolking kon weinig anders doen dan hun land afstaan. In 1770 brak er opnieuw een grote oorlog uit tussen de koloniale mogendheden. In de Koning Georgeoorlog namen de Engelsen het Franse fort Louisburg in. Het jaar daarop schonk de Engelse koning hectare land in het Ohiodal aan mensen uit Virginia. Maar de Fransen hadden dit gebied al geclaimd, zelfs al forten gebouwd. Frankrijk werd definitief verslagen Bij de vele oorlogen leek het dat de Fransen het sterkst waren. Dit veranderde door de inspanningen van drie Britse mannen, George Washington, Sir William Johnson en William Pitt. George Washington moest ervoor zorgen dat er een goed getraind leger kwam. Hij besefte dat een verbond met de plaatselijke bevolking erg belangrijk was. Washington wist dat indianen alleen met Pagina 5 van 12

6 indianen te bestrijden waren, en dat de strijd zonder de hulp van indianen een ongelijke strijd zou zijn. Sir William Johnson zorgde ervoor dat de samenwerking met de Irokees in stand bleef. Hij leefde temidden van de Mohawk en voelde er zich net zo thuis als bij de Britten. William Pitt bedacht op 300 mijl afstand van Noord- Amerika een strategie om de overwinning te behalen. In 1758 lukte het om zijn plan tot een goed einde te brengen. De Britten hadden enkele Franse forten ingenomen. Daarmee waren de Franse verbindingslijnen van St. Lawrence tot Ohio doorgesneden. De belangrijkste Britse overwinning in die periode was de overwinning van Quebec en korte tijd later viel ook Montreal in Britse handen. In 1763 werden de Fransen definitief verslagen. Het Verdrag van Parijs verdeelde Noord-Amerika tussen de Britten en de Spanjaarden. De Koninklijke Proclamatie In het jaar 1763 werd er een verdrag gesloten met de indianen, bij koninklijk besluit. De Britten trokken een lijn tussen de Appalachen en verklaarden dat ten westen van die lijn geen nederzettingen gebouwd mochten worden. Dat gebied zou toebehoren aan de oorspronkelijk bevolking. Dit tot grote ontevredenheid van enkele leiders, die hun vertrouwen in de Britten hadden verloren. Onder aanvoering van Pontiac, leider van de Ottawa s, werd de aanval ingezet op een aantal nederzettingen die langs de grenslijn lagen. De Ottawa s werden verslagen. Ze waren niet in staat om de Britse kolonisten tegen te houden, die ondanks de koninklijke proclamatie toch naar het westen oprukten. De pioniers die naar het westen trokken leken niet te beseffen dat het land aan anderen toebehoorde. De oorspronkelijk bevolking ontving de pioniers vaak vriendelijk. Maar zodra de pioniers in staat waren om voor zichzelf te zorgen, werden de indianen verdreven. Sommige stammen vertrokken zonder veel verzet, maar andere stammen gaven hun gebied niet zomaar op. Het grote verschil tussen beide groepen was dat de indianen vonden dat het land van iedereen was en dat ze de opbrengsten met zijn allen moesten delen. Ze konden niet begrijpen hoe het mogelijk was dat een persoon helemaal alleen een stuk land kon bezitten. De kolonisten dachten hier compleet het tegenovergestelde over. De indianenoorlogen Al deze oorlogen zijn samen te vatten onder de term indianenoorlogen. Dit waren eigenlijk oorlogen tussen Frankrijk en Engeland, maar zij betrokken de indianen in hun kampen om zo kolonies te stichten. De Fransen hadden tijdens deze oorlogen veel minder manschappen, maar een veel betere communicatie. Ze kregen hun opdrachten van één centrale regering. De Engelsen hadden veel manschappen, maar een zeer slechte communicatie. Orders hadden vaak veel vertraging. Hierdoor kon Frankrijk in het begin makkelijker overwinningen behalen. Je zou kunnen zeggen dat de oorlog een meer dan honderd jaar durende strijd van rivaliteit was. Feitelijk duurde dé oorlog maar 9 jaar. De oorlog heeft vooral Engeland veel gekost (zeker 3500 pond per jaar). Engeland probeerde de oorlog te financieren met belastingen, maar dit werd natuurlijk erg afgewezen door de bevolking en vriendelijk níet betaald. Toch won Engeland de oorlog. Dit niet door strategie, maar meer geluk. De overwinning van Engeland had veel gevolgen. Het koloniale rijk werd een heel groot stuk uitgebreid, maar Engeland stond door de oorlogen erg in de schulden. Engeland was door deze oorlogen erachter gekomen dat de communicatie tussen hun troepen zeer slecht was. Vooral voor de indianen van de Ohio Valley was de overwinning van Engeland nadelig, want zij hadden met Frankrijk meegevochten. Voor alle indianen gold da ze veel vrijheden waren verloren en veel nieuwe reglementen kwamen, waar ze niets van af wisten of geen Pagina 6 van 12

7 inspraak op hadden. Ook het grondgebied van de indianen werd steeds minder en door de oorlogen hebben ze natuurlijk ook veel mensen verloren. Wat voor gevolgen had de Indian Removal Act voor de indianen? Iedereen bemoeide zich met Amerika: Portugal, Spanje, Nederland en Engeland. En allemaal wilden ze er een deel van hebben. Dat dit ten koste ging van de indianen was bijzaak. Zij werden uit hun dorpen verdreven en steeds verder weggejaagd. De nieuwe Verenigde Staten openden hun grenzen voor alle Europeanen zonder enige inspraak van de oorspronkelijke bewoners van het land. De belangen van deze nieuwe immigranten werden de belangen van het land. In 1828 verklaarde Andrew Jackson dat alle indianen ten oosten van de Mississippi gedood moesten worden of verplaatst naar de andere kant van de rivier. Deze belofte werd nagekomen. Een jaar na zijn inwijding, op 28 mei 1830, nam het Congres de Indian Removal Act aan. Er waren slechts een paar senatoren en vertegenwoordigers van de oostelijke staten die betoogden dat dit een schending was van de eerder afgesloten verdragen. Jackson had de volle steun van de zuidelijke en de westelijke staten. In wezen voorzag de wet in de deportatie van alle overblijvende indianen naar wat later de staat Oklahoma werd. Elke indiaan kreeg wel officieel de keus om de banden met de stam te breken en niet langer indiaan te zijn, waarna hij kon blijven en een stuk land zou krijgen. Uit de archieven blijkt dat zelfs deze keus eigenlijk alleen op papier bestond. Daarbovenop werd bepaald dat een indiaan niet bij een rechtbank kon getuigen tegen een blanke als die hem zijn land ontnomen had. De Cherokees De Indian Removal Act van president Jackson betekende eigenlijk een keuze tussen verhuizing of uitroeiing. Velen verhuisden, maar stierven daarna toch. De Cherokees weigerden te vertrekken. Ze gingen naar de rechter en betoogden dat ze, juist om de soevereiniteit over wat ze nog hadden te behouden, uit vrije wil grote stukken land hadden afgestaan die al sinds mensenheugenis van hun waren. De zaak kwam voor de hoogste rechterlijke instantie in 1832 en de opperrechter (John Marshall) stelde hen in het gelijk. De Verenigde Staten hielden zich namelijk niet aan de Britse Proclamatie van 1763, waarin stond dat de indiaanse naties afzonderlijke en onafhankelijke politieke gemeenschappen waren die hun natuurlijke rechten behielden. Kort na de uitspraak van het Hooggerechtshof verdeelde de staat Georgia het land van de Cherokees onder de nieuwe kolonisten. De Cherokees begonnen hun Spoor van Tranen : van de Cherokees stierven er velen onderweg; geschat wordt dat er tot slachtoffers vielen. Vanaf 1866 werden de Cherokee Stammen gedwongen kolonisten te aanvaarden. Eerst kwamen de bevrijde slaven die dakloos waren geworden na de burgeroorlog en daarna andere indiaanse naties die waren gedeporteerd vanuit het veraf gelegen Washington, California en Arizona. Als laatste kwamen de kolonisten van Europese afkomst. De verschillende indiaanse naties, die naar de nieuwe indiaanse gebieden waren gegaan, hadden verschillende talen en gewoontes. Toch slaagden zij er verbazend goed in samen te werken en hun Raad maakte plannen voor de stichting van een vrije indiaanse staat met een eigen regering. Pagina 7 van 12

8 In 1904 werd de hele indiaanse staat, behalve het uiterste noordoosten, opengesteld voor immigranten. In 1907 werd Oklahoma opgenomen als staat in de Verenigde Staten. De indianen van Oklahoma werden niet uitgeroeid; een deel overleefde net als de essentie van hun cultuur. De Seminolen Ook de Seminolen weigerden te vertrekken. Zij stapten echter niet naar de rechter, maar begonnen een oorlog. De Seminolen hielden stand tegen de generaals en bataljons van het Amerikaanse leger. Dit was de langste en bitterste oorlog die er gevoerd werd tussen de Verenigde Staten en de Indianen. In de laatste maanden van 1837 wilde een generaal van de Seminolen onderhandelen om tot een wapenstilstand te komen. Brigadegeneraal Joseph Fernandez van de Verenigde Staten stemde hiermee in, maar toen de generaal verscheen liet Fernandez hem gevangen nemen en naar een fort in Zuid- Carolina overbrengen, waar hij spoedig stierf. De oorlog duurde nog vier jaar en eindigde met de deportatie van de nog levende Seminolen. De troepen van de Verenigde Staten vermoordden vijfhonderd van de weggelopen slaven, mannen en vrouwen. Ten westen van de Mississippi Het indiaanse verzet ten oosten van de Mississippi eindigde met de oorlog van de Seminolen, maar in het land ten westen van de grote rivier bracht de toevloed van nieuwe immigranten weer oorlog. In 1846 verklaarden de Verenigde Staten de oorlog aan Mexico: na twee jaar, waarin beide partijen een hoop chaos waren, gaf de artillerie van de Verenigde Staten de doorslag. Bij de vredesconferentie van 1848 verloor Mexico de helft van zijn grondgebied aan de Verenigde Staten. Daardoor werden Texas en Californië ontsloten voor de Europese immigranten. De rijke kuststreek van de huidige staat Californië was het woongebied van een welvarende indiaanse bevolking: vele verschillende stammen vonden hun voedsel door te vissen. De federale regering steunde het afslachten van de kudde bizons (er werden er 60 tot 80 miljoen gedood), omdat dit de nieuwe samenleving van de jagers, de Sioux en de Cheyennes, zou ondermijnen. Het was een nieuwe samenleving, omdat de indianen het Europese paard en geweer waren gaan gebruiken en anders leefden dan vroeger. Zodra de treinen eenmaal reden werd het makkelijk om de laatste bizons af te maken en de prairies onder militaire controle te krijgen. Hongersnood dwong de indianen tot oorlogen, die ze al bijna verloren voordat ze eraan waren begonnen. Overlevenden werden als krijgsgevangenen naar Oklahoma gebracht. Alle tegenstanders van indianen zorgden er dus voor dat de indianen uitgehongerd werden, vermoord werden door afschuwelijke bloedbaden tegen de kolonisten of de indianen moesten vrijwillig vertrekken naar Oklahama. De laatste van de vrije Sioux, de laatste van de vrije Cheyennes De Sioux en de Cheyennes slaagden erin nog een paar jaar vast te houden aan hun traditionele manier van leven. In 1868 hadden de Sioux een verdrag kunnen afsluiten met de Verenigde Staten en het bezit verworven van de helft van het huidige Zuid-Dakota en een deel van hun huidige jachtvelden, waar nog genoeg bizons rondliepen om hen te voeden en te kleden. Dit was het verdrag van Fort Laramie. Het was het laatste formele verdrag tussen de Verenigde Staten en een indiaanse natie. In 1871 verbood het Pagina 8 van 12

9 Congres het afsluiten van verdragen: vanaf toen werden het eenvoudig overeenkomsten genoemd. De slag bij Little Bighorn (met opperhoofd Sitting Bull) had de verhoudingen tussen de indianen en de kolonisten weer verslechterd. De strijd eindigde met een slachtpartij, waarbij 350 Sioux vielen. Deze slag markeert het eind van de strijd van de indianen voor het behoud van hun land. In de duisternis die nu neerdaalde over de naties begonnen de indianen troost te zoeken in oude mythen. De Zonnedans en de Dans van de Geesten zouden hun dode strijders en bizons weer tot leven brengen, de blanken zouden vernietigd worden en de aarde zou een nieuw leven beginnen. Deze mannen en vrouwen voelden dat hun wereld op zijn einde liep en ze hoopten op een wonder. De buitenaardse hulp kwam niet. De dansen werden snel verboden door de regering van de Verenigde Staten: ze werden gezien als een gevaarlijke vorm van herleving van de gehele indiaanse cultuur. Maar de verovering van Amerika was nog steeds niet voltooid. De Indianen van de Verenigde Staten waren nu geconcentreerd op een stuk land dat grofweg 6% was van wat ze oorspronkelijk bezaten, en een groot deel ervan was onvruchtbare grond of woestijn. De bevolking van de Verenigde Staten in 1880 telde 50 miljoen mensen (vergeleken met bijna 250 miljoen nu). Er werd gedacht dat men na 1880 af zou blijven van de indiaanse grond. Dat was echter een vergissing. De regering dacht dat het het beste zou zijn om de indianen eigen reservaten te geven. Deze reservaten zouden regels krijgen naar Amerikaanse visie. Zo werden dus nog meer rituelen van de indianen verboden. Hoe was het verzet dat kwam van de indianen om de situaties te veranderen en hoe is hun huidige situatie? We zouden wat meer kunnen geloven in de vooruitgang van de mensheid als de nieuwe, republikeinse en democratische Verenigde Staten zich fatsoenlijker waren gaan gedragen tegenover de Indianen dan de Britse monarchie, maar dat gebeurde niet. Aan het eind van de 19e eeuw bestond er onder de blanken nog steeds een grote vraag naar land. In 1887 kwam de General Allotment Wet, deze wet zorgde ervoor dat al het land van de indianen werd verdeeld in kleine stukjes (elke indiaan moest zijn eigen stukje bebouwen). Dit was een hele aanpassing. Daar kwam nog bij dat in 1889 president Harrison besloot om alle gebieden die aan deze indianen toegewezen waren, open te stellen voor blanken. Er kwamen veel beloften van de regering voor sociale voorzieningen, leningen, enz als de indianen dan hun land afstonden. Voor de indianen was dit geen verbetering, want ze hadden daar niets aan zonder eigen land. De sociale voorzieningen kwamen ook niet. In de reservaten probeerden de indianen ondanks het verbod hun eigen rituelen te behouden. Veel menggodsdiensten kwamen in deze tijd op: er waren elementen van de indiaanse en van de christelijke religie in terug te vinden. In 1918 ontstond de Inheemse Amerikaanse Kerk. Deze kerk verenigde verschillende stammen en kwam op voor de indiaanse eigenheid. Vanuit die kerk ontstond ook het protest tegen de blanke bemoeienissen. In 1924 waren de indianen officieel Amerikaanse staatsburgers geworden, maar ze waren wel de allerarmste (Indian Reorganization Act). De economische crisis in het eind van de jaren 20 en de langdurige periode van droogte hadden veel impact gehad op de indianen. In deze rampzalige periode werd een commissaris voor Indiaanse Zaken benoemd: John Collier. Hij stelde in 1934 een nieuwe wet op, waarin stond dat de Amerikaanse overheid de stammen als volwaardige gesprekspartners moest Pagina 9 van 12

10 behandelen. Deze wet had als gevolg dat in de reservaten een soort zelfbestuur werd georganiseerd, maar dan wel naar Amerikaans model. Ook moesten de reservaten een stamraad kiezen. Vaak zorgde de regering ervoor dat in die stamraad mensen zaten die de indianen goed konden beïnvloeden. In 1940 werd het National Congress of American Indians (NCAI: raad waarin alle leiders van de stamraden zetelden) opgericht. De indianen streefden naar onafhankelijkheid, maar de regering naar opheffing van de reservaten. De Tweede Wereldoorlog Ongeveer indianen vochtten mee in het Amerikaanse leger in de Tweede Wereldoorlog. Anderen trokken naar de steden, omdat er door vertrek van stamgenoten geen werk meer was in de reservaten. De indianen die in de oorlog hadden meegevochten hadden ervaren dat ze als gelijke werden behandeld. Ze rekenden erop dat ze na de oorlog beter behandeld zouden worden en durfden meer op te komen voor hun rechten. Na de oorlog moesten de indianen weer wennen aan het leven in de reservaten, dat natuurlijk ook heel erg veranderd was. Het verschil tussen indianen die volgens de westerse manier waren gaan leven werd steeds groter met de traditionele indianen. Ook kwamen er weer geschillen over grondbezit. De blanken bleven grond stelen en de indianen bleven daarvoor strijden. En de blanken betaalden evenveel geld aan de indianen voor een mineralenrijke grond als voor een gewone grond. Het bureau voor Indiaanse Zaken startte in 1952 een verhuisprogramma om de indianen van de reservaten naar de stad of naar een andere streek te laten trekken. De meeste indianen kwamen terecht in de slechtst betaalde huizen en kregen de laagstbetaalde banen. De indianen konden slecht aan hun nieuwe omgeving wennen en hadden veel last van discriminatie door blanken. In 1953 kwam de opheffingswet. Dit hield in dat alle reservaten opgeheven moesten worden. Deze wet kon tot uiting komen als alle leden van een stam op alle officiële papieren en in rechtszaken niet meer als indiaan zouden voorkomen. De politici gingen er vanuit dat de indianen zich toch volledig moesten aanpassen aan de westerse levenswijze. In de wet werden ook een aantal eisen gesteld waaraan reservaten moesten voldoen. Ze moesten economisch goed draaien, maar dan naar de westerse opvattingen over economie. Dit had veel nadelen, maar de indianen konden in ieder geval gaan en staan waar ze wilden. Dit was ook de tijd dat Martin Luther King de Amerikanen opriep om te strijden voor de rechten van de zwarten. In minder dan 10 jaar werden 61 stammen gewoon opgegeven. Stammen die protesteerden, kregen moeilijkheden met de regering (rechtszaken werden langzamer afgehandeld, verkeerde informatie werd verteld, enzovoort). Het verzet van de indianen werd steeds sterker en dat heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat steeds minder reservaten werden opgericht en dat indianen zich gingen verenigen in bewegingen. De Red Power-vlag werd een symbool voor de indianenbewegingen. In de jaren 60 groeide er ook onder de Amerikaanse bevolking kritiek op de regering, vooral op de manier waarop de regering de verschillende culturele groepen aanpakte. Ook bij de zwarte bevolkingsgroepen groeide het verzet, maar die eisten gelijke rechten en wilde volledig opgenomen worden in de Amerikaanse maatschappij. De indianen daarentegen Pagina 10 van 12

11 bleven altijd op de verschillen met de blanken wijzen. Ze wilden geen opname of integratie, maar hun eigen cultuur behouden en als zelfstandige naties overleven. Veel aandacht van de pers kreeg de Tocht van de Verbroken Verdragen naar Washington. Zeven dagen lang werd het bureau voor Indiaanse Zaken bezet door leden van de American Idian Movement (AIM, opgericht door twee indianen, als antwoord op de discriminatie). De huidige status van de indianen In het Navajo reservaat is een demonstratieschool (engels is er de tweede taal) opgericht, in 1968 werd het Navajo Community College opgericht (eerste instituut voor hoger onderwijs dat eigendom is van de indianen). Nu zijn er 27 indiaanse hoge scholen, in 1977 is er een wet goedgekeurd die de vrijheid van godsdienst regelt, veel rechtszaken zijn er geweest en zijn nu nog bezig voor onder andere het beschermen van grondgebied. Er leven nu nog ongeveer 2 miljoen indianen in Amerika. Voor de Amerikaanse wet zijn indianen: mensen die bij een erkende indiaanse stam horen (niet erkende stammen zijn vaak armer, slechter opgeleid en bezitten doorgaans geen grond) of nakomelingen zijn van erkende stamleden die op 1 juni 1943 binnen de grenzen van een reservaat woonden. De regering is verplicht om te zorgen voor gezondheidszorg, onderwijs en andere diensten voor officieel erkende stammen of naties. Conclusie Waarom waren de confrontaties tussen de blanken en de indianen zo ingrijpend voor de indianen? (specialisatie op Noord-Amerika) De Europeanen die naar Amerika kwamen, hetzij om rijk te worden en dan weer naar huis te gaan, hetzij om daar een nieuw leven te beginnen, hebben zich niet als goede gasten gedragen. Zo snel als ze konden namen ze het land in bezit. Daarbij hebben ze het merendeel van de Amerikaanse bevolking gedood of tot slaaf gemaakt. In de Verenigde Staten is hun aantal van een dieptepunt van misschien rond 1990 opnieuw gestegen tot ongeveer 2 miljoen. Voor de oorspronkelijke Amerikanen betekende de Europese verovering het einde van duizenden jaren respectvol en vreedzaam samenleven met hun natuurlijke omgeving. Voor de problemen waarmee ze te maken kregen, hadden ze gedurende de eeuwen zinvolle, eigen oplossingen gevonden die nu grondig werden verstoord. De verovering van Amerika betekende voor veel blanken een nieuw begin. Voor veel indianen ook, maar dan het begin van het einde! Vooral de indianenoorlogen hebben veel schade aangericht. Omdat de indianen eigenlijk werden gedwongen om met de Engelsen of Fransen mee te vechten, vochten ze ook tegen elkaar. Daardoor zijn niet alleen de verhoudingen tussen Frankrijk en Engeland verslechterd, maar ook onder de indianen zelf. De indianen werden gedwongen zich aan te passen. Eerst aan de koloniale mogendheden, toen aan de Amerikaanse regering zelf. Ze mochten hun rituelen niet meer uitvoeren, hadden geen grondbezit meer en boven alles: ze hadden nauwelijks rechten of inspraak op de Amerikaanse regering! Zo werd het de Pagina 11 van 12

12 indianen onmogelijk gemaakt om zich te verweren. Vele indianen kregen te maken met gedwongen verhuizingen (Indian Removal Act). De meesten trokken naar het westen (Oklahama). Daar kwamen veel indianenstammen bij elkaar, wat dus tot oorlogen onder de indianen zelf leidde, omdat daar niet genoeg land was. En veel indianen zijn niet eens in Oklahama gekomen, maar onderweg gestorven. Veel indianen zeiden dat alleen een terugkeer naar hun vroegere levenswijze hen nog kon redden. Anderen zeiden dat ze zich zo goed mogelijk moesten aan passen om in de maatschappij te kunnen blijven bestaan. Weer anderen hebben zich volledig aangepast aan het westerse model en leven in gewone huizen en werken in bedrijven. De confrontaties tussen de indianen en de blanken waren dus heel ingrijpend voor de indianen. De indianen hadden geen rechten. Ze hadden eigenlijk geen been om op te staan. De koloniale mogendheden waren vaak sterker en machtiger dan zij. Ook hadden de blanken luxere gevechtsmiddelen, enzovoort. Het was voor de indianen bijna onmogelijk om zich te weren. Pagina 12 van 12

Werkstuk Geschiedenis Indianen en blanken

Werkstuk Geschiedenis Indianen en blanken Werkstuk Geschiedenis Indianen en blanken Werkstuk door een scholier 2086 woorden 19 mei 2005 5,7 179 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. Wanneer ontmoeten de Indianen en blanken elkaar? De Indianen zijn

Nadere informatie

Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika

Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika In het vroegere Amerika woonden Indianenstammen. Columbus ontdekte dit land van de Indianen in 1492. Het waren de Azteken, de Inca s

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

Geschiedenis groep 6 Junior Einstein

Geschiedenis groep 6 Junior Einstein De oude Grieken en Romeinen hadden ze al en later ook de Vikingen. Koloniën. Koopmannen voeren met hun schepen over zee om met andere landen handel te drijven. Langs de route richtten ze handelsposten

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5)

Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5) Samenvatting Geschiedenis H1 (-1.5) Samenvatting door een scholier 1178 woorden 19 november 2017 5,7 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis Samenvatting H1 Het Spaanse wereldrijk

Nadere informatie

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners

Nadere informatie

Praktische opdracht Geschiedenis Afrika

Praktische opdracht Geschiedenis Afrika Praktische opdracht Geschiedenis Afrika Praktische-opdracht door een scholier 2206 woorden 11 januari 2007 6,3 74 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo HOOFDVRAAG Wat is mythe en wat is werkelijkheid

Nadere informatie

De indianen als 1e bewoners. 2 De komst van de Europeanen. 3 De komst van de Afrikanen. Boekverslag door M woorden 14 juni 2007

De indianen als 1e bewoners. 2 De komst van de Europeanen. 3 De komst van de Afrikanen. Boekverslag door M woorden 14 juni 2007 Boekverslag door M. 1970 woorden 14 juni 2007 6.8 14 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk 8 De opkomst van de Verenigde Staten 1 De indianen als 1e bewoners De indianen kwamen van oorsprong uit Azië.

Nadere informatie

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur. Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het

Nadere informatie

Spreekbeurt Aardrijkskunde De Verenigde Staten: land van migranten

Spreekbeurt Aardrijkskunde De Verenigde Staten: land van migranten Spreekbeurt Aardrijkskunde De Verenigde Staten: land van migranten Spreekbeurt door een scholier 1713 woorden 9 december 2001 5,9 272 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdvraag: Wat is na 1980 het patroon

Nadere informatie

Inhoud. Index. 1. Hoe zien de Verenigde Staten eruit? 2. De ontdekking van Amerika. 3. Indianen. 4. Geografie en natuur

Inhoud. Index. 1. Hoe zien de Verenigde Staten eruit? 2. De ontdekking van Amerika. 3. Indianen. 4. Geografie en natuur 1. Hoe zien de Verenigde Staten eruit? Wolkenkrabbers 5 De Amerikaanse schoolbus 6 Wat eten Amerikanen? 6 Amerikaanse sporten 6 Opdracht 1 Hoe zien de Verenigde Staten er uit? 7 Inhoud 2. De ontdekking

Nadere informatie

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers

Nadere informatie

Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet?

Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Welke woorden komen bij je op als je deze beelden ziet? Slavernij in de geschiedenis van Nederland 1 Een niet zo fraai verleden In de loop van de geschiedenis werden mensen vaak misbruikt. Enkele trieste

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

5,9. Werkstuk door een scholier 1657 woorden 30 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,9. Werkstuk door een scholier 1657 woorden 30 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde Werkstuk door een scholier 1657 woorden 30 april 2007 5,9 141 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De inhoud Pagina De inleiding 1 De geschiedenis...2 De regering.4 De bevolking..5 Wonen, gebouwen en Het

Nadere informatie

Pizza Verdi. Opdrachtenblad. Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten

Pizza Verdi. Opdrachtenblad. Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten Pizza Verdi Regie: Gary Nadeau Jaar: 2011 Duur: 8 minuten Opdrachtenblad Lesuurpakket Pizza Verdi (thema s: sociale verschillen, stereotyperingen/vooroordelen; verdiepingsopdracht Amerikaanse burgerrechten)

Nadere informatie

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten

Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

5,7. Samenvatting door een scholier 1953 woorden 10 april keer beoordeeld. Geschiedenis Sprekend verleden. 1 De indianen als 1e bewoners.

5,7. Samenvatting door een scholier 1953 woorden 10 april keer beoordeeld. Geschiedenis Sprekend verleden. 1 De indianen als 1e bewoners. Samenvatting door een scholier 1953 woorden 10 april 2002 5,7 161 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden 1 De indianen als 1e bewoners. -Indianen komen oorspronkelijk uit Azië. -± 25000

Nadere informatie

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk). Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest

Nadere informatie

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie) Praktische-opdracht door J. 1743 woorden 12 september 2011 6,1 32 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Amerikaanse Burgeroorlog

Werkstuk Geschiedenis Amerikaanse Burgeroorlog Werkstuk Geschiedenis Amerikaanse Burgeroorlog Werkstuk door een scholier 1675 woorden 11 december 2005 6,2 37 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Onderwerp: De Amerikaanse Burgeroorlog Vraagstelling: Op

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo II

Eindexamen geschiedenis vwo II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire

Nadere informatie

Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie

Geschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie Geschiedenis van Suriname 1667-1683: Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie 581-1795: De Republiek In de 17e en 18e eeuw spraken we nog niet van één Nederland maar, van de Republiek der

Nadere informatie

De steentijd Jagers en verzamelaars

De steentijd Jagers en verzamelaars De steentijd Jagers en verzamelaars De prehistorie is de geschiedenis van de mensheid voordat mensen konden lezen en schrijven. We hebben uit de prehistorie daarom geen boeken, dagboeken of andere geschreven

Nadere informatie

Naam:

Naam: Naam:................................................ The Far West in kaart Taak Moetje of magje? Alleen of met twee? Hoe ging het? Werkblad 1 Werkblad 2 Werkblad 3 Werkblad 4 Deze opdrachten MOET ik

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april 2017 7,5 7 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Russische Revolutie Meeste mensen zijn boeren/boerinnen in Rusland Ze waren straatarm, ze wisten niks en ze gingen

Nadere informatie

5,6. Werkstuk door Een scholier 2304 woorden 8 november keer beoordeeld. Geschiedenis. Inleiding.

5,6. Werkstuk door Een scholier 2304 woorden 8 november keer beoordeeld. Geschiedenis. Inleiding. Werkstuk door Een scholier 2304 woorden 8 november 2001 5,6 443 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Deze scriptie gaat over het uitsterven van de indianen. Ik heb dit onderwerp gekozen, omdat ik

Nadere informatie

Naam: VERENIGDE STATEN Indianen en slavernij

Naam: VERENIGDE STATEN Indianen en slavernij Naam: VERENIGDE STATEN Indianen en slavernij De Verenigde Staten van Amerika worden meestal gewoon VS of Amerika genoemd. Amerika is een enorm groot land. Je doet er zeker vijf dagen over om van oost naar

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten 1.2-2.3-3.3 Inleiding Deze opdracht gaat over de ontwikkeling van de burgerrechten. Hierbij staat de status van de zwarte bevolking in de Verenigde Staten

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Indianen

Werkstuk Geschiedenis Indianen Werkstuk Geschiedenis Indianen Werkstuk door een scholier 2640 woorden 27 maart 2004 5,5 210 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Nieuwe Maan Melissa Thompson is elf jaar. Samen met haar ouders woont ze in

Nadere informatie

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7

Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze

Nadere informatie

Kastelen in Nederland

Kastelen in Nederland Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

De klassieke tijdlijn

De klassieke tijdlijn De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom

Nadere informatie

columbus Boeren tegen Britten: oorlog in Zuid-Afrika lesbrief HAVO/V leerjaa brengt het beste uit twee werelden samen

columbus Boeren tegen Britten: oorlog in Zuid-Afrika lesbrief HAVO/V leerjaa brengt het beste uit twee werelden samen columbus brengt het beste uit twee werelden samen lesbrief HAVO/V leerjaa WO r3 Boeren tegen Britten: oorlog in Zuid-Afrika columbus Inleiding Deze zomer vindt het WK voetbal plaats in Zuid-Afrika. Allerlei

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis De Grieken

Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag door een scholier 902 woorden 3 januari 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Grieken Annabel van der Geer H1B Voorwoord Ik ga vertellen over de cultuur, politiek

Nadere informatie

De steen die verhalen vertelt.

De steen die verhalen vertelt. De steen die verhalen vertelt. Heel lang geleden kenden de mensen geen verhalen, er waren geen verhalenvertellers. Het leven zonder verhalen was heel moeilijk, vooral gedurende de lange winteravonden,

Nadere informatie

Even herhalen. democratie. militaire dril. slimme list. Gwijde van Dampierre. Leliaerts Guldensporenslag

Even herhalen. democratie. militaire dril. slimme list. Gwijde van Dampierre. Leliaerts Guldensporenslag Even herhalen Prehistorie Oudheid De ontdekking van het vuur bood enkele voordelen. Zo konden de eerste mensen roosteren, hadden ze en en bood het hun ook vlees warmte licht bescherming Athene stond bekend

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk door een scholier 1094 woorden 13 februari 2006 4,9 106 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Nieuw Zeeland Inhoudsopgave Inleiding Nieuw Zeeland Algemene dingen

Nadere informatie

Rassenleer. Nog lager stonden volgens hem de zigeuners en vooral de joden. Dat waren geen mensen maar ongedierte, dat uitgeroeid moest worden.

Rassenleer. Nog lager stonden volgens hem de zigeuners en vooral de joden. Dat waren geen mensen maar ongedierte, dat uitgeroeid moest worden. De Holocaust Rassenleer Lang voordat Hitler de leider van Duitsland werd, schreef en vertelde hij over de rassenleer. Dat was een theorie die beweerde dat mensen waren verdeeld in rassen: zwakke, minderwaardige

Nadere informatie

NEDERLAND IN DE 16e EEUW

NEDERLAND IN DE 16e EEUW NEDERLAND IN DE 16e EEUW In de 16e eeuw vielen de Nederlanden onder de Spaanse overheersing. Er bestonden grote verschillen tussen de gewesten (= provincies), bv: - dialect - zelfstandigheid van de gewesten

Nadere informatie

Begrippen. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers

Begrippen. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers ijstijd De tijd dat Nederland onder een laag ijs lag. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers Mensen die zochten naar dieren om ze te vangen en op te eten.

Nadere informatie

5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders.

5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart 2013 5,1 27 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Paragraaf 1 De Romeinen trekken zich terug. 1. Welke

Nadere informatie

De Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok

Nadere informatie

The far west in kaart

The far west in kaart The far west in kaart De kolonies Een kolonie = gebied dat door een ver ander land wordt bestuurd en van zijn rijkdommen wordt ontdaan. In de 17de eeuw waren al delen van Noord-Amerika opgeëist. Groot-Brittannië

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit

Nadere informatie

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt

Nadere informatie

Boeken in deze serie:

Boeken in deze serie: Boeken in deze serie: 978-94-6175-194-2 (HB) 978-94-6175-895-8 (e-book) 978-94-6175-189-8 (HB) 978-94-6175-893-4 (e-book) 978-94-6175-192-8 (HB) 978-94-6175-892-7 (e-book) 978-94-6175-191-1 (HB) 978-94-6175-891-0

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme

Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we

Nadere informatie

35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1

35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1 35 Oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1. De Tweede Wereldoorlog dankt zijn naam aan: a. Het aantal landen dat erbij betrokken was b. Het feit dat de oorlog in meerdere werelddelen werd uitgevochten

Nadere informatie

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat

GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Naam GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Groot Brittannië Groot-Brittannië is Schotland, Engeland en Wales samen. Engeland is het grootst van Groot-Brittannië en Wales het kleinst. Engeland heeft meer dan 46

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog

Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 1663 woorden 7 juni 2004 6,3 124 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1: Spanning voor de oorlog Hoofdstuk 2:

Nadere informatie

Calvijn. Vrede van Augsburg. Margaretha van Parma. Hertog van Alva. De keurvorst van Saksen. Karel V. Buitenlandse zaken en oorlog

Calvijn. Vrede van Augsburg. Margaretha van Parma. Hertog van Alva. De keurvorst van Saksen. Karel V. Buitenlandse zaken en oorlog In welk jaar publiceerde Luther zijn 95 stellingen? Welke Frans-Zwitserse hervormer kreeg veel aanhang in de Nederlanden? Welke vrede bepaalde, dat de vorst de religie van zijn volk bepaalt? 1517 Calvijn

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door een scholier 990 woorden 24 februari 2018 4,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 3 + kenmerkende

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw

Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw Werkstuk door een scholier 2435 woorden 22 januari 2005 6 108 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud: Hoofdvragen: 1: Wat veranderde er in de 19e Eeuw met

Nadere informatie

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een

Nadere informatie

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00. SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel

Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij

Nadere informatie

Het begin van staatsvorming en centralisatie. Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats?

Het begin van staatsvorming en centralisatie. Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats? Onderzoeksvraag; Hoe vond de staatsvorming van Engeland, Frankrijk en het hertogdom Bourgondië plaats? Voorbeeld 1: Engeland De bezittingen van de Engelse koning Hendrik II in Frankrijk rond 1180 zijn

Nadere informatie

De Romeinen. Wie waren de Romeinen?

De Romeinen. Wie waren de Romeinen? De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als

Nadere informatie

Geschiedenis van Suriname : de slavenhandel

Geschiedenis van Suriname : de slavenhandel Geschiedenis van Suriname 1502-1808: de slavenhandel 1502: het begin van de Europese slavenhandel Na de ontdekking van Amerika werden er door de Spanjaarden en Portugezen al snel plantages aangelegd. Op

Nadere informatie

Lees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1)

Lees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1) Lees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1) Dit is Columbus. Columbus ontdekte in 1492 Amerika. Hij was een ontdekkingsreiziger. Columbus was heel gemeen. Daar lees je straks meer over.

Nadere informatie

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke

Nadere informatie

Welk volk bond de strijd aan met Israël en wat was het resultaat na de strijd?

Welk volk bond de strijd aan met Israël en wat was het resultaat na de strijd? De koperen slang. Welk volk bond de strijd aan met Israël en wat was het resultaat na de strijd? Numeri 21:1 1 Toen de Kanaäniet, de koning van Harad, die in het Zuiderland woonde, hoorde dat Israël langs

Nadere informatie

DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode?

DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode? DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848 ACHTERGRONDINFORMATIE PERIODE 1815-1848 DE EERSTE JAREN VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Tussen 1795 en 1813 was Nederland overheerst geweest door de Fransen. In

Nadere informatie

Opstel Aardrijkskunde Conflicten in Syrie

Opstel Aardrijkskunde Conflicten in Syrie Opstel Aardrijkskunde Conflicten in Syrie Opstel door een scholier 1690 woorden 17 januari 2016 7,6 20 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Conflicten in Syrie mijn onderzoek Syrische bootvluchtelingen,

Nadere informatie

DIE VIJF DAGEN IN MEI

DIE VIJF DAGEN IN MEI DIE VIJF DAGEN IN MEI 1940 Op initiatief van Martin Lagestee maakte Lagestee Film BV in samenwerking met acht regionale omroepen en in coproductie met NTR en VPRO vijf documentaires met als onderwerp de

Nadere informatie

Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog

Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog Spreekbeurt door een scholier 1325 woorden 15 mei 2009 5,3 43 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. Begin van de tweede wereldoorlog De tweede wereldoorlog duurde

Nadere informatie

Werkblad Introductie. 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij.

Werkblad Introductie. 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij. Werkblad Introductie 1. WAT GEBEURT HIER? Hieronder staan beelden uit de film. Maak er zelf korte bijschriften bij. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 2. PETJE OP, PETJE AF: WAAR OF NIET? Zijn de volgende zinnen

Nadere informatie

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC

Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-11-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-11-1-b Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een mening over het bijzonder onderwijs (rond 1900): Kinderen leren al op jonge

Nadere informatie

Naam: FLORIS DE VIJFDE

Naam: FLORIS DE VIJFDE Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen

Nadere informatie

5,7. Werkstuk door een scholier 2162 woorden 23 januari keer beoordeeld. Geschiedenis. Voorwoord

5,7. Werkstuk door een scholier 2162 woorden 23 januari keer beoordeeld. Geschiedenis. Voorwoord Werkstuk Geschiedenis Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen het communistisch systeem in de Sovjet-Unie en het westers parlementairdemocratisch systeem in de VS? Werkstuk door een scholier 2162

Nadere informatie

Amerika. Inleiding. Inhoud. Geschiedenis

Amerika. Inleiding. Inhoud. Geschiedenis Amerika Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt over Amerika omdat ik er geboren ben en ik het een mooie staat vind met een interessante geschiedenis. Verder staat Amerika ook om veel dingen bekend, zoals het

Nadere informatie

TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën

TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Tijd van Pruiken en Revoluties 1700-1800 Vroegmoderne Tijd Kenmerkende aspecten Uitbouw van de Europese overheersing,

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen Tijdvak 7 Toetsvragen 1 In de Tijd van Pruiken en Revoluties hielden kooplieden uit de Republiek zich bezig met de zogenaamde driehoekshandel. Tussen welke gebieden vond deze driehoekshandel plaats? A

Nadere informatie

Naam: KASTELEN. Vraag 1a. Waarvoor moeten we onze huizen tegenwoordig beschermen? ... pagina 1 van 6

Naam: KASTELEN. Vraag 1a. Waarvoor moeten we onze huizen tegenwoordig beschermen? ... pagina 1 van 6 Naam: KASTELEN Heb jij je wel eens afgevraagd hoe je jouw huis zou verdedigen als anderen het probeerden te veroveren? Nou, vroeger dachten de mensen daarr dus echt wel over na. Ze bouwden hun huis zelfs

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict

Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk Geschiedenis Vlaams Waals conflict Werkstuk door een scholier 1470 woorden 25 oktober 2003 6,8 41 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Memo-dossier Vlaams nationalisme. Hoofdvraag: Hoe ontwikkelde

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen VWO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 3 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 3 Toetsvragen Tijdvak 3 Toetsvragen 1 Op veel afbeeldingen wordt de Romeinse keizer Constantijn als een heilige afgebeeld met een stralenkrans om zijn hoofd. Welke reden was er om Constantijn als christelijke heilige

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift

Nadere informatie

WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede

WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede 2.3.1. Wereldoorlog I INHOUD OEFENBOEK De Eerste Wereldoorlog 02-03 2.3.2. Wereldoorlog II De Tweede Wereldoorlog 04-05 La Vita è Bella 06-07 3.1. Geweldige personen Jezus

Nadere informatie

3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr.

3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr. 6 prehistorie oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Jagers en Boeren De oudste bewoners Jos en Mirthe fietsen in de zomervakantie op de Elspeetse heide. Ze maken met hun ouders een

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS

Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS Werkstuk door een scholier 1420 woorden 23 mei 2001 7,5 344 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het patroon van de binnenlandse migratie in de VS sinds

Nadere informatie

Wat denken de jongens? Trek een lijn naar het denk-wolkje. Het is niet eerlijk, ik ben arm en hij is rijk. Ik wil graag vrienden blijven

Wat denken de jongens? Trek een lijn naar het denk-wolkje. Het is niet eerlijk, ik ben arm en hij is rijk. Ik wil graag vrienden blijven Lees het verhaal Een onmogelijke vriendschap. Zie jij de blanke jongen? Hij heet Olivier. Olivier komt uit Nederland. Olivier woont op Sumatra. Zijn vader is de baas van een plantage. Olivier en zijn familie

Nadere informatie

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 8, De opkomst van de Verenigde Staten

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 8, De opkomst van de Verenigde Staten Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 8, De opkomst van de Verenigde Staten Samenvatting door een scholier 3382 woorden 13 juni 2005 7,1 95 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden H8 De

Nadere informatie

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Week 1ABC: De Franse Revolutie Info: De Franse Tijd (1795 1814) Na de Franse Revolutie werd Napoleon de baas in Frankrijk. Napoleon veroverde veel Europese landen,

Nadere informatie

Wat is de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog? De moord op Frans-Ferdinand van Oostenrijk.

Wat is de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog? De moord op Frans-Ferdinand van Oostenrijk. Werkblad 7 Ω Oorlog en crisis Ω Les : De Eerste Wereldoorlog Het begin van de Eerste Wereldoorlog Rond 900 zijn er twee kampen in Europa. Rusland, Frankrijk en Groot- Brittannië aan de ene kant. Oostenrijk-

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info. Racisme

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info. Racisme Racisme Ik heb een onderwerp gekozen dat jullie misschien een beetje vreemd zullen vinden, namelijk het thema 'racisme'. Als je dat woord opzoekt dan staat er: Racisme: racisme is het discrimineren van

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4: paragraaf

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4: paragraaf Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4: paragraaf 1 + 2 + 3 Samenvatting door een scholier 1324 woorden 7 april 2003 5 44 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis hoofdstuk 4: Kapitalisme en communisme.

Nadere informatie