1 tpr (Ç3 AJF. van Tongeren APR. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De Raad voor Cultuur. Postbus

Transcriptie

1 (Ç3 AJF. van Tongeren Postbus De Raad voor Cultuur Den Hang Rjnstraet 5 > Relnurndrs Postbiin ] Den -Iaaq Pagina 1 van 4 Kamerstukken II , 2833, nrs. 53 en 54. T a.j nocw ii 1 2 Staatscourant 21 nr. 261 van 12 februan 21. Kamerstukken II , 2833, nr De nieuwe rol van de Koninklijke Bibliotheek. Met deze brief vraag ik uw advies over het conceptwetsvoorstel. Ik wil u vragen in 4. De structuur van de digitale bibliotheek. 2. Publieksbereik en maatschappelijke effecten. 3. De samenhang in het bibliotheekstelsel. 1. De publieke waarden en de maatschappelijke functie van de openbare bi bi iotheek. uw advies specifiek op de volgende onderwerpen in te gaan: cultuurbeleid (Wsc) is echter sterk verouderd. Het biedt geen adequate basis hebben het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) daarom besloten tot een actualisering van het wettelijke kader voor het openbare bibliotheekwerk. (bijlage). 21 juni 212. Deze zijn vervolgens uitgewerkt tot een conceptwetsvoorstel meer voor de huidige praktijk van het bibliotheekwerk en voor de digitale december 2112 en in de verslagen van schriftelijke overleggen van 1 april en beschreven in de Hoofdiijnenbrief actualisering bibliotheekwetgeving van 7 1 De contouren daarvan zijn ontwikkelingen in de bibliotheeksector. In het Bibliotheekcharter Het wettelijk kader voor het openbare bibliotheekwerk in de Wet op het specifiek literatuur. bevordering van het lezen en de leescultuur en bij de brede verspreiding van publieke toegangspoort tot informatie en cultuur en speelt een grote rol bij de gewaardeerde maatschappelijke voorziening. De openbare bibliotheek is de miljoen is de Nederlandse openbare bibliotheek een veel gebruikte en breed Met 4 miljoen leden, 1 miljoen uitieningen en een jaaromzet van circa C 6 Geachte Raad, Betreft Adviesaa nvraag bibliotheekwetgeving Datum 1 tpr. 213 Bijlagen Onze referentie IPC 34 Dos APR Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

2 basis voor beleid zou moeten zijn bibliotheekwerk heeft tot de eeuwwisseling een lange periode van continuïteit en illustratie: die niet meer gedefinieerd. Het openbare decentrale structuur biedt, wordt zodanig verschillend ingevuld dat het ten koste eerdere adviezen geconstateerd 3. De samenhang in het bibliotheekstelsel gebrek aan samenhang. De ruimte die de vormgegeven in het conceptwetsvoorstel. bibliotheekstelsel. De structuur is een middel voor het bereiken van bevordering van het lezen en de leescultuur en aan de brede verspreiding van literatuur. Een indicator voor het realiseren van deze doelen is het publieksbereik. wet beoogt de openbare bibliotheken in staat te stellen bij te dragen aan de maatschappelijke effecten. Beoogd wordt een toekomstvast kader te bieden voor het bijzonder op de omschrijving van de maatschappelijke functies in artikel 4. Dit maatschappelijke functies en op de toekomstvastheid daarvan. Ik wijs daarbij in afgelopen jaren richtinggevende uitspraken gedaan over de publieke waarden en beschrijft het conceptwetsvoorstel de publieke waarden van de openbare bibliotheek en formuleert het drie maatschappelijke functies. en digitale activiteiten in de markt, naar de gewenste structuur en naar de ingrijpende ontwikkelingen maken het noodzakelijk de maatschappelijke functie digitalisering. De ontwikkeling van de digitale bibliotheek roept onder meer belangrijkste ontwikkelingen zijn de digitalisering en de lokale bezuinigingen. Ter verhouding tussen de fysieke en de digitale bibliotheek. ontbreken van een wettelijke definitie van de openbare bibliotheek en van de maatschappelijke functie werd daardoor niet als een gebrek ervaren. Nieuwe en stabiele groei achter de rug. In die periode was er in de praktijk maatschappelijke consensus over de functie en verschijningsvorm van de openbare bibliotheek. Het verloren. Zo is de maatschappelijke functie van de openbare bibliotheek wetten. Bij dit proces zijn de betreffende artikelen hun inhoudelijke context 1. De publieke waarden en maatschappelijke functie De bestaande bibliotheekbepalingen in de Wsc zijn overgeheveld uit eerdere de van de openbare bibliotheek opnieuw te doordenken en te definiëren. De Lokale bezuinigingen op de openbare bibliotheek worden zeer verschillend ingevuld. Daarachter ligt een diversiteit aan opvattingen over de functies van de openbare bibliotheek. digitale De bibliotheek is het antwoord van de openbare bibliotheken op de de vraag op naar de relatie tussen digitale activiteiten in het publieke domein In verschillende documenten over bibliotheekinnovatie heeft de rijksoverheid de de maatschappelijke functie van de openbare bibliotheek. In vervolg daarop Ik verzoek u in uw advies in te gaan op de beschreven publieke waarden en noemt artikel drie kernfuncties en gaat er vanuit dat een openbare bibliotheek elk deze functies vervult. van 2. Publieksbereik en maatschappelijke effecten groot Een deel van de artikelen in het wetsvoorstel heeft, inherent aan de aard het document, betrekking van op de structuur en de ordening van het de openbare bibliotheek als publieke toegangspoort tot informatie en cultuur. De Graag verneem ik uw opvattingen over de relatie tussen doelen en middelen zoals de Eén van manco s aan het huidige bibliotheekstelsel is zoals ook door u in een Pagn 2 van 4

3 gaat van de efficiency en de innovatie remt. Het conceptwetsvoorstel brengt daar verbetering in door het bibliotheekstelsel te ordenen als één netwerk van samenwerkende organisaties. Dat betreft zowel de fysieke als de digitale bibliotheek. Binnen de mogelijkheden van een gedecentraliseerd stelsel is de gezamenlijkheid zoveel mogelijk versterkt. In de bibliotheekbranche leeft de vrees dat de landelijke structuur van de digitale bibliotheek (zie onder 4.) zou kunnen leiden tot een scheiding tussen de lokale fysieke bibliotheek en de landelijk georganiseerde digitale bibliotheek. Het is functioneel en juridisch-technisch nodig in het conceptwetsvoorstel een onderscheid te maken tussen de fysieke en de digitale bibliotheek. Dat wil echter niet zeggen dat die twee van elkaar worden gescheiden. De samenhang tussen de fysieke en digitale component is onder meer geregeld in artikel 6 (Netwerk en deelnemers) en artikel 7 (Functioneren van het netwerk). Zo werkt de digitale infrastructuur met één nationale bibliotheekcatalogus die het totale bezit van alle Nederlandse openbare bibliotheken en van de Koninklijke Bibliotheek (KB) omvat, zowel fysiek als digitaal. Het wetsvoorstel tracht een balans te vinden tussen beleidsruimte voor gemeenten en provincies enerzijds en minimaal noodzakelijke voorwaarden voor samenhang anderzijds. Graag verneem ik uw opvattingen over de wijze waarop dit in het wetsvoorstel is vormgegeven. Ik verzoek u in uw advies tevens in te gaan op de samenhang tussen de fysieke en de digitale bibliotheek zoals vormgegeven in het conceptwetsvoorstel en op de invulling van de stelselverantwoordelijkheid van de minister van OCW. 4. De structuur van de digitale bibliotheek Een belangrijk nieuw element in het wetsvoorstel is de digitale openbare bibliotheek. Het wetsvoorstel volgt daarbij de volgende lijnen: De openbare bibliotheek kent een fysieke en een digitale component. De fysieke bibliotheek is een lokale verantwoordelijkheid. De digitale bibliotheek heeft een centrale structuur en is een verantwoordelijkheid van het Rijk. De fysieke en de digitale bibliotheek zijn een twee-eenheid. Fysieke en digitale media vormen samen één collectie. De digitale activiteiten van de openbare bibliotheken (Bibliotheek.nl), van de KB en van de Digitale Bibliotheek van de Nederlandse Letteren (DBNL) worden samengebracht bij één partij: de KB. De digitale bibliotheek kent twee onderdelen: de infrastructuur en de content. De rijksoverheid is verantwoordelijk voor de bekostiging van de landelijke digitale infrastructuur. De bibliotheekbranche is verantwoordelijk voor de content. Graag verneem ik uw opvattingen over de gekozen structuur en de verantwoordelijkheidsverdeling bij de digitale bibliotheek. 5. De nieuwe rol van de Koninklijke Bibliotheek De huidige functie van de KB in het bibliotheekstelsel is die van nationale bibliotheek met een wetenschappelijke taak. De positie van de KB is geregeld in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW). Al enkele jaren voert de KB beleid om het publieksbereik te vergroten: meer leden (nu 16. leden), grootschalige digitalisering en meer internetraadpiegingen (nu circa 5 miljoen). Het wetsvoorstel kent de KB een aantal nieuwe taken toe voor het openbare bibliotheekstelsel en het algemene publiek: Pagina 3 van 4

4 Het beheer en de ontwikkeling van de digitale bibliotheek, inclusief de inkoop van e-content. Deze activiteiten worden op dit moment uitgevoerd door de stichting Bibliotheek.nl. Het uitvoeren van landelijke stelseltaken voor het openbare bibliotheekwerk en van de voorziening voor leesgehandicapten. Deze taken worden op dit moment uitgevoerd door het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB). De KB wordt een centrale partij in het bibliotheeknetwerk en ontwikkelt zich tot een nationale bibliotheek in brede zin. Het aantal landelijke spelers wordt hiermee sterk teruggebracht, waardoor de bestuurlijke drukte gesignaleerd in eerdere adviezen van uw Raad afneemt. Via het wetsvoorstel wordt de KB verbonden aan de openbare bibliotheeksector met circa 4 miljoen leden. Graag verneem ik uw opvattingen over de nieuwe rol en positie van de KB en over de wijze waarop deze is ingericht. De planning van het wetstraject gaat uit van aanbieding aan de Ministerraad voor het zomerreces. In verband daarmee zou ik uw advies graag medio mei ontvangen. Hoogachtend, 7 de mjnis.ter van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Jet Bussemaker Pagina 4 van 4

5 KONINGIN DER NEDERLANDEN, ENZ. ENZ. ENZ. PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is de wettelijke Zo is het, dat Wij, de Afdeling advisering van de Raad van State gehoord, en met 1. In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder: a. Koninklijke Bibliotheek: Koninklijke Bibliotheek als bedoeld in artikel 1.5, tweede lid, van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek; b. landelijke digitale bibliotheek: plaats- en tijdonafhankelijke voor het algemeen c. lokale bibliotheek: voor het algemeen publiek toegankelijke e. provinciale ondersteuningsinstelling: in overwegende mate door een of meer f. werk: exemplaar van een werk als bedoeld in artikel 1 van de Auteurswet. W8319.K-1 publiek toegankelijke bibliotheekvoorziening; provincies bekostigde of in stand gehouden voorziening die een pakket aan provincie of provincies; Artikel 1. Begripsbepalingen ondersteunende activiteiten biedt voor de lokale bibliotheken in de desbetreffende d. Onze Minister: Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap; gehouden; het openbaar lichaam Bonaire, Sint Eustatius of Saba wordt bekostigd of in stand bibliotheekvoorziening die in overwegende mate door een of meer gemeenten of Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen goedvinden en verstaan bij deze: gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij digitale openbare bibliotheek vorm te geven; bepalingen ten aanzien van openbare bibliotheken te actualiseren en de landelijke VOORSTEL VAN WET van openbare bibliotheekvoorzieningen (Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen) Vaststelling van een geactualiseerd stelsel WIJ EATRIX, BIJ DE GRATIE GODS,

6 van de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba zijn gezamenlijk W8319.K-1 2 Deze wet heeft betrekking op lokale bibliotheken, provinciale Deze wet is mede van toepassing in de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba, met uitzondering van de artikelen 7, onderdelen a, b, c en e, 9, 1, eerste bibliotheekvoorzieningen zijn, en de Koninklijke Bibliotheek als openbare ondersteuningsinstellingen en de landelijke digitale bibliotheek, die openbare geregistreerde gebruiker. Artikel 2. Reikwijdte Artikel 3. Toepasselijkheid op de BES Artikel 4. Bibliotheekfuncties Artikel 5. Netwerkverantwoordelijkheid Artikel 6. Netwerk en deelnemers afgestemde digitale infrastructuur; c. het bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur. De lokale bibliotheken, de provinciale ondersteuningsinstellingen, de landelijke c. haar collectiebeleid gaat uit van het collectieplan, bedoeld in artikel 9; 1. Onze Minister, de provinciebesturen, de gemeentebesturen en de eilandbesturen b. het bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie; en a. het ter beschikking stellen van kennis en informatie; omvat in ieder geval de volgende functies: verantwoordelijk voor een netwerk van openbare bi bi iotheekvoorzi eningen. netwerk. netwerk overleggen zij daarover eerst met deze partijen. gezamenlijke catalogus van beschikbare werken; a. zij maakt met de andere openbare bibliotheekvoorzieningen gebruik van een Een openbare bibliotheekvoorziening voldoet aan de volgende verplichtingen: Artikel 7. Functioneren van het netwerk Hoofdstuk 2. Het bibliotheeknetwerk 4. Bij een voorgenomen besluit dat van invloed kan zijn op andere partijen in het 3. Zij voeren periodiek overleg over het functioneren van en de samenhang in het Een voor het algemeen publiek toegankelijke openbare bibliotheekvoorziening wordt gesproken, wordt hieronder verstaan een voor die bibliotheekvoorziening bibliotheekvoorziening voor haar taken op grond van deze wet. bibliotheekvoorziening aan de criteria, bedoeld in artikel 7, voldoet. bibliotheekvoorzieningen als bedoeld in artikel 5. digitale bibliotheek en de Koninklijke Bibliotheek vormen één netwerk van openbare 2. Voor zover in deze wet over een lid van een openbare bibliotheekvoorziening lid, 12 en Zij bevorderen dat een door hen bekostigde of in stand gehouden openbare b. zij is onderdeel van het interbibliothecaire leenverkeer, bedoeld in artikel 12; d. zij maakt gebruik van een op de andere openbare bibliotheekvoorzieningen L)

7 ii. educatie, informatie en reflectie; en i. afstemming en coördinatie; a. het ondersteunen van het netwerk van openbare bibliotheekvoorzieningen door: wetenschappelijk onderzoek, de volgende taken: de taken, bedoeld in artikel 1.5, tweede lid, van de Wet op het hoger onderwijs en De Koninklijke Bibliotheek verricht als deelnemer in het netwerk, in aanvulling op Artikel 8. Taken Koninklijke Bibliotheek W8319.K-1 3 bibliotheek het college van burgemeester en wethouders heeft besloten dat een geldelijke bijdrage wordt geheven. De contributie of andere geldelijke bijdrage contributie of andere geldelijke bijdrage geheven, tenzij in het geval van een lokale Bibliotheek aan personen beneden de leeftijd van achttien jaren wordt geen 1. Voor het uitlenen van gedrukte werken door lokale bibliotheken of de Koninklijke Artikel 11. Contributievrijstelling jeugd Hoofdstuk 3. De fysieke openbare bibliotheek ondersteuningsinstellingen gegevens over de collectie en de beschikbaarheid daarvan aan de Koninklijke Bibliotheek. gegevens worden verstrekt. 2. Ten behoeve van de beleidsontwikkeling verstrekken lokale bibliotheken, de lid, nader vastgesteld en worden regels gesteld over het tijdstip en de wijze waarop 3. Bij ministeriële regeling worden de gegevens, bedoeld in het eerste en tweede tot de persoon herleidbare gegevens van gebruikers en personeel betreffen. Minister gegevens over de desbetreffende openbare bibliotheekvoorziening die niet bibliotheek verstrekken lokale bibliotheken en provinciale provinciale ondersteuningsinstellingen en de Koninklijke Bibliotheek aan Onze 1. Ten behoeve van de gezamenlijke catalogus voor de landelijke digitale Artikel 1. Gegevenslevering overeenstemming met de vertegenwoordigers van de lokale bibliotheken en 3. De Koninklijke Bibliotheek stelt het gezamenlijk collectieplan vast in en digitale collecties van de openbare bibliotheekvoorzieningen. Het biedt een kader 2. Het collectieplan heeft tot doel samenhang te bewerkstelligen tussen de fysieke collectieplan, dat elke vier jaar wordt vastgesteld. geen betrekking op de inhoud van de collectie. voor het beheren en samenstellen van de collectie door een voorziening en heeft provinciale ondersteuningsinstellingen. 1. Voor de openbare bibliotheekvoorzieningen bestaat een gezamenlijk Artikel 9. Collectieplan werken voor personen met een handicap. c. het verzorgen van een bibliotheekvoorziening van noodzakelijk omgezette b. het in stand houden van de landelijke digitale bibliotheek; en iii. vertegenwoordiging en promotie; f. zij ondersteunt het onderwijs. e. zij is met de andere openbare bibliotheekvoorzieningen gericht op innovatie; en

8 Bibliotheek aan personen beneden de leeftijd van achttien jaren wordt ten hoogste de helft van de contributie of andere geldelijke bijdrage geheven van die geldt voor voor: bibliotheek; 2. Deelname aan het interbibliothecaire leenverkeer houdt in ieder geval in: Koninklijke Bibliotheek nemen deel aan het interbibliothecaire leenverkeer. 1. Alle lokale bibliotheken en provinciale ondersteuningsinstellingen en de Artikel 12 Interbibliothecair leenverkeer personen van boven de achttien jaren. u W8319.K-1 4 bedoeld in artikel 2.2a van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk d. het bereiken van verschillende doelgroepen; en 2. De Koninklijke Bibliotheek gaat in een apart onderdeel van het instellingsplan, e. samenwerken met andere publieke aanbieders van digitale werken. c. het opstellen van een reglement voor de toegang tot digitale werken; 1.5, tweede lid, van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek; met de collectie digitale werken van de Koninklijke Bibliotheek op grond van artikel b. het beheren en van context voorzien van de digitale collectie en de afstemming a. het ontwikkelen en beheren van de digitale infrastructuur; de Koninklijke Bibliotheek houdt in ieder geval in: 1. Het uitvoeren van de instandhouding van de landelijke digitale bibliotheek door Artikel 15. Uitvoering en beheerplan Hoofdstuk 4. De landelijke digitale bibliotheek administratieve handeling worden geen kosten in rekening gebracht. als lid worden ingeschreven bij de landelijke digitale bibliotheek. Voor deze Lokale bibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek dragen er zorg voor dat hun leden Artikel 14. Lidmaatschap landelijke digitale bibliotheek de Koninklijke Bibliotheek in verband met haar coördinerende taak. leenverkeer tussen de provincies; en a. de distributie van fysieke werken door middel van het interbibliothecaire 2. De provinciale ondersteuningsinstellingen zijn gezamenlijk verantwoordelijk van fysieke werken door middel van het interbibliothecaire leenverkeer binnen de provincie of provincies waardoor zij wordt bekostigd of in stand gehouden. 1. Een provinciale ondersteuningsinstelling is verantwoordelijk voor de distributie b. de ontwikkeling van innovaties in het fysieke domein in overeenstemming met Artikel 13. Provinciale ondersteuningstaken c. de distributie van fysieke werken door provinciale ondersteuningsinstellingen. a aan de daarvoor in aanmerking komende bibliotheek; en b. het op verzoek van een gebruiker doen van een verzoek als bedoeld in onderdeel beschikking stellen van fysieke werken ten behoeve van gebruikers van die a. het op verzoek van een lokale bibliotheek of de Koninklijke Bibliotheek ter 2. Voor het uitlenen van overige werken door lokale bibliotheken of de Koninklijke wordt geheven van personen die achttien jaren of ouder zijn. bedraagt ten hoogste de helft van de contributie of andere geldelijke bijdrage die

9 inkopen van werken voor de landelijke digitale bibliotheek. beschikking voor het inkopen van werken. de lokale bibliotheken, welke is afgestemd op het bedrag, bedoeld in het tweede lid. 2. Onze Minister stelt jaarlijks aan de Koninklijke Bibliotheek een bedrag ter 3. De inkoop wordt uitsluitend verricht op voordracht van vertegenwoordigers van 1. De Koninklijke Bibliotheek verricht namens de Staat der Nederlanden het Artikel 16. Inkoop digitale werken L) W8319.K-1 5 bibliotheekvoorzieningen in bijzondere gevallen subsidie verstrekken. 1. Onze Minister kan ten behoeve van het netwerk van openbare Artikel 19. Subsidieverstrekking Minister de vervulling van haar taken, bedoeld in artikel 8 in een daartoe apart opgenomen grond van deze wet. op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Koninklijke Bibliotheek, van overeenkomstige toepassing op haar taakvervulling op wetenschappelijk onderzoek van overeenkomstige toepassing. wetenschappelijk onderzoek; wetenschappelijk onderzoek, waarin een allocatie van middelen is opgenomen die onderdeel van: wetenschappelijk onderzoek, zijn voor zover zij betrekking hebben op de 4. De hoofdstukken 2, 3, 4, 13, 14 en 15 van de Wet op het hoger onderwijs en onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. c. in de jaarverslaglegging, bedoeld in artikel 2.9 van de Wet op het hoger b. de begroting, bedoeld in artikel 2.8 van de Wet op het hoger onderwijs en a. het instellingsplan, bedoeld in artikel 2.2a van de Wet op het hoger onderwijs en 2. Op de aanvulling is artikel 2.6a van de Wet op het hoger onderwijs en 3. De Koninklijke Bibliotheek legt beleidsmatig en financieel verantwoording af over 1. De Koninklijke Bibliotheek ontvangt voor de vervulling van haar taken, bedoeld in artikel 8, een aanvulling op haar rijksbijdrage, bedoeld in artikel 2.6a van de Wet Artikel 18. Bekostiging en overige voorschriften Koninklijke Bibliotheek overeenstemt met het instellingsplan; en Hoofdstuk 5. Financiële en administratieve bepalingen werken of het gebruik van digitale diensten of bronnen, gehoord Onze Minister. 4. De Koninklijke Bibliotheek kan tarieven vaststellen voor de toegang tot digitale de landelijke digitale bibliotheek kunnen worden. 3. Onze Minister kan bepalen dat ook andere groepen natuurlijke personen lid van basisadministratie persoonsgegevens kan lid worden van de digitale bibliotheek. 2. Een ieder die als ingezetene is ingeschreven in een gemeentelijke en kunnen gebruik maken van digitale diensten en bronnen. 1. Leden van de landelijke digitale bibliotheek hebben toegang tot digitale werken Artikel 17. Lidmaatschap en tarieven houdt. Zij gaat daarbij specifiek in op de onderdelen, bedoeld in het eerste lid. Dit onderzoek, in op de wijze waarop zij de landelijke digitale bibliotheek in stand onderdeel van het instellingsplan heet beheerplan.

10 A B A mogelijk, doet zij afstand van persoonlijkheidsrechten als bedoeld in de Auteurswet gewijzigd: die haar of haar personeel toebehoren. stand komen van een overeenkomst tot het overdragen aan de Staat der 2. Op verzoek van Onze Minister werkt de Koninklijke Bibliotheek mee aan het tot verkrijgt van bij die uitvoering gevestigde intellectuele eigendomsrechten. Nederlanden van de rechten, bedoeld in het eerste lid. Voor zover wettelijk Bibliotheek er zorg voor dat zij de eigendom of een overdraagbaar gebruiksrecht 1. Bij het uitvoeren van de taken, bedoeld in artikel 8, draagt de Koninklijke Artikel 2. Intellectuele eigendomsrechten W8319.K-1 6 Artikel 1, eerste lid, wordt als volgt gewijzigd: De Wet op het specifiek cultuurbeleid wordt als volgt gewijzigd: Artikel 23. Wet op het specifiek cultuurbeleid grond van artikel 8 van de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen. op de Koninklijke Bibliotheek, onverminderd haar aanspraak op een bijdrage op opgedragen werkzaamheden. De eerste volzin is van overeenkomstige toepassing bijdrage uit s Rijks kas ten behoeve van het vervullen van haar bij deze wet De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen heeft aanspraak op een Artikel 1.17, eerste lid, komt te luiden: vervangen door: In dat kader draagt zij in elk geval zorg voor. In artikel 1.5, tweede lid, tweede volzin, wordt In elk geval draagt zij zorg voor De Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek wordt als volgt Artikel 22. Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek Hoofdstuk 6. Wijziging andere wetten redelijkerwijs kan vorderen bij het uitoefenen van zijn bevoegdheden. subsidieontvanger aan een toezichthouder alle medewerking verleent die deze 4. Aan door Onze Minister verstrekte subsidies is de verplichting verbonden dat de 3. Van een besluit als bedoeld in het eerste lid wordt mededeling gedaan door 5:18 en 5:19 van de Algemene wet bestuursrecht. plaatsing in de Staatscourant. 2. De toezichthouder beschikt niet over de bevoegdheden, genoemd in de artikelen subsidies zijn belast de bij besluit van Onze Minister aangewezen personen. 1. Met het toezicht op de naleving van het bij of krachtens artikel 19 bepaalde voor Artikel 21. Toezicht ministeriële subsidies verstrekken van subsidie. 2. Bij ministeriële regeling kunnen nadere regels worden gesteld voor het

11 Deze wet is mede van toepassing in de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Artikel la Artikel la komt te luiden: B W8319.K-1 7 in de praktijk. Staten-Generaal een verslag over de doeltreffendheid en de effecten van deze wet Onze Minister zendt binnen vijf jaar na de inwerkingtreding van deze wet aan de Artikel 27. Evaluatie Hoofdstuk 7. Slotbepalingen ingeschreven personen met een handicap, vrijgesteld van betaling van de vergoeding, bedoeld in het derde lid. van artikel 1, onderdeel i, omgezette materialen aan bij die voorzieningen Saba worden bekostigd of in stand gehouden, zijn voor het uitlenen van op basis gemeenten, provincies, het rijk of het openbaar lichaam Bonaire, Sint Eustatius of 5. Publiek toegankelijke bibliotheekvoorzieningen, die in overwegende mate door de naburige rechten komen te luiden: De artikelen 2, vijfde lid, 6, vijfde lid, 7a, vijfde lid, en 8, vijfde lid, van de Wet op Artikel 26. Wet op de naburige rechten eerste lid. met een handicap, vrijgesteld van betaling van de vergoeding, bedoeld in het van artikel 15i omgezette werken aan bij die voorzieningen ingeschreven personen Saba worden bekostigd of in stand gehouden, zijn voor het uitlenen van op basis gemeenten, provincies, het rijk of het openbaar lichaam Bonaire, Sint Eustatius of 3. Publiek toegankelijke bibliotheekvoorzieningen, die in overwegende mate door Artikel 15c, derde lid, van de Auteurswet komt te luiden: Artikel 25. Auteurswet openbare bibliotheekvoorzieningen;. i. lokale bibliotheek: lokale bibliotheek als bedoeld in artikel 1 van de Wet stelsel Artikel 1, onderdeel i, van de Wet op de vaste boekenprijs komt te luiden: Artikel 24. Wet op de vaste boekenprijs c Hoofdstuk IVA vervalt. 2. Onderdeel f wordt geletterd tot onderdeel d. 1. Onderdelen d en e vervallen.

12 de verschillende artikelen of onderdelen daarvan verschillend kan worden Deze wet wordt aangehaald als: Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen. Artikel 29. Citeertitel vastgesteld. W8319.K-1 8 Deze wet treedt in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip, dat voor Artikel 28. Inwerkingtreding

13 Lasten en bevelen dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst en dat alle ministeries, autoriteiten, colleges en ambtenaren die zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, L) W8319.K-1 9

14 bevordering van het lezen en de leescultuur en bij de brede verspreiding van literatuur. Het Nederlandse bibliotheekveld telt ongeveer 16 lokale of regionale bibliotheekorganisaties, circa 1 provinciale organisaties, 14 gespecialiseerde meer voor de huidige praktijk van het bibliotheekwerk en voor de digitale publieke toegangspoort tot informatie en cultuur en speelt een grote rol bij de gewaardeerde maatschappelijke voorziening. De openbare bibliotheek is de maar beperkt richting aan de inrichting en aan het functioneren van het speler in het Nederlandse bibliotheeklandschap, geen formele relatie tot de bibliotheken structuur vertoont onvoldoende samenhang. Ook heeft de KB, een belangrijke specifiek cultuurbeleid (Wsc) is sterk verouderd. Het biedt geen adequate basis ontwikkelingen in de bibliotheeksector. In het Bibliotheekcharter dat het wordt hier uitvoering aan gegeven. Onvoldoende samenhang in het bibliotheekstelsel actualisering van het wettelijke kader voor de openbare bibliotheken actualisering bibliotheekwetgeving van 7 december 211. Met dit wetsvoorstel bibliotheekbepalingen in de Wsc zijn restanten uit voorgaande wetten. Zij zijn overgeheveld van de Wet op het openbare bibliotheekwerk 1975 naar de betrekking op de opbouw van het bibliotheekstelsel vanuit lokale en provinciale netwerken en op contributievrijstelling voor de jeugd. De inhoud van deze bepalingen is geformuleerd als bevorderingstaak voor de overheden. Zij geven bibliotheekstelsel. Welzijnswet 1987 en vervolgens in 1994 naar de Wsc. De bepalingen hebben aangekondigd. 2 De contouren daarvan zijn beschreven in de Hoofdlijnenbrief 1 en enkele landelijke werkende organisaties zoals de Koninklijke miljoen is de Nederlandse openbare bibliotheek een veel gebruikte en breed Bibliotheek (KB), het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB), de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) en Bibliotheek.nl. Overleg (IPO) op 17 december 29 hebben afgesloten, is daarom een Met 4 miljoen leden, 1 miljoen uitleningen en een jaaromzet van circa C 6 Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal ALGEMEEN DEEL Het wettelijk kader voor het openbare bibliotheekwerk is de Wsc. 4 De MEMORIE VAN TOELICHTING 1. Aanleiding Het huidige wettelijk kader voor het openbare bibliotheekwerk in de Wet op het Het huidige stelsel van openbare bibliotheken met veel spelers in een decentrale W8319.K-1 1 Adviescommissie Bibliotheekinnovatie, Innovatie met effect, 28. Wsc, Hoofdstuk IVA, artikelen ila en lib. Kamerstukken II , 2833, nr Staatscourant 21 nr. 261 van 12 februari 21. Zgn. Plus- of WSF-bibliotheken. ontwikkelingen. 5 Het gebrek aan samenhang is verschillende keren ondervangen hierdoor te beperkt, zeker gezien de snelheid en de impact van de digitale openbare bibliotheken. De effectiviteit en innovatiekracht van de sector zijn

15 De bestaande bibliotheekbepalingen zijn bij de overheveling uit eerdere wetten hun Maatschappelijke functie bibliotheekwerk niet gedefinieerd voor de langere termijn nodig zijn. instrument van bestuurlijke afspraken is echter ontoereikend voor de stappen die van basisbibliotheken en de ontwikkeling van de digitale bibliotheek. Het Op basis van deze afspraken zijn belangrijke resultaten geboekt, zoals de vorming W8319.K-1 11 kende de openbare bibliotheek alleen een fysieke vorm ( een gebouw met boeken, kranten en tijdschriften ). Het bibliotheekwerk is in de bestaande situatie hiërarchisch opgebouwd langs geografische lijnen (lokaal bibliotheek: een platte netwerkstructuur die geheel os staat van geografische en aan verschillende digitale publieksbibliotheken. De grootste spelers zijn de in het digitale domein. Verschillende organisaties in de bibliotheekwereld werken De bestaande bibliotheekbepalingen dateren uit midden jaren tachtig. In die tijd De digitale bibliotheek kent een essentieel andere structuur dan de fysieke De gevolgen van het ontbreken van een actueel wettelijk kader zijn goed zichtbaar bruikbaar. territoriale grenzen. Het bestaande bestuurlijk-juridische kader is hiervoor niet wetsvoorstel regelt structureel de aanwezigheid van de openbare bibliotheken in het digitale domein. digitale bibliotheek zorgt er voor dat de openbare bibliotheken hun publieke taken de openbare bibliotheekbranche met steun van de Minister van Onderwijs, Cultuur een verder afnemend fysiek gebruik en een groeiend digitaal gebruik. Dit ook in het digitale domein kunnen vervullen. Verwachting voor de langere termijn is Digitale domein fundamenteel anders opgebouwd en nog niet geregeld terwijl het digitale aanbod en gebruik sterk groeien. Tegen deze achtergrond bouwt en Wetenschap (verder: Minister) sinds enkele jaren aan de digitale bibliotheek. De In alle sectoren van de samenleving nemen het aanbod en het gebruik van print af, gedefinieerd. Het openbare bibliotheekwerk heeft tot de eeuwwisseling een lange periode van continuïteit en stabiele groei gekend. In die periode was er in de praktijk maatschappelijke consensus over de functie en verschijningsvorm van de context verloren. Daardoor is onder meer de maatschappelijke functie van de openbare bibliotheek openbare bibliotheek. Het ontbreken van een wettelijke definitie van de openbare ervaren. Nieuwe en ingrijpende ontwikkelingen maken het noodzakelijk de maatschappelijke functie van de openbare bibliotheek opnieuw te doordenken en te maatschappelijke functie van de openbare bibliotheek aan. De bouw van de digitale die de basis voor beleid zou moeten zijn niet provinciaal landelijk). meer bibliotheek en van de maatschappelijke functie werd daardoor niet als een gebrek definiëren. In de lokale besluitvorming over de budgetten voor het openbare bibliotheekwerk dient zich steeds vaker de vraag naar de invulling van de bibliotheekinnovatie zijn daar richtinggevende uitspraken over gedaan, maar deze hebben geen formeel aangrijpingspunt. bibliotheek maakt dit vraagstuk extra actueel. In beleidsdocumenten over Koepelconvenant Bibliotheekvernieuwing (22-24), een Aanvulling op het Koepelconvenant (25-27) en het Bibliotheekcharter (21-212) afgesloten. via convenanten en afspraken. Sinds 21 zijn met dat doel achtereenvolgens het

16 Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL). Daarnaast is er een zeer groot Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). Deze artikelen waarborgen de de overheden en aan de bibliotheeksector. vinden voor het grote publiek en het onderwijs. Overheidsmiddelen worden 2. Uitgangspunten presentaties via eigen websites zijn de resultaten relatief onbekend en moeilijk te en leiden tot losstaande resultaten. Door de versnippering en individuele oude kinderboeken en toepassingen voor het onderwijs. Al deze bibliotheken brede collecties van fysieke informatiedragers opgebouwd, die tijdelijk Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en artikel 19 van de Universele vrijheid van meningsuiting en impliceren daarbij de mogelijkheid voor iedere burger van deze bepalingen wordt de openbare bibliotheek gepositioneerd als publieke W8319.K-1 12 De openbare bibliotheek is begin 2e eeuw ontstaan in een tijd van De publieke waarden van de openbare bibliotheek Bij de actualisering van het wettelijk kader voor het bibliotheekwerk zijn de Unesco Library Manifesto, a gateway tot knowledge, ter beschikking kunnen worden gesteld aan aangesloten leden. Met hun brede toegangspoort tot informatie, educatie en cultuur. De openbare bibliotheek gestructureerd en van context voorzien aanbieden van digitale vormen van kennis te kunnen nemen van informatie. In het Manifest over de openbare de digitale bibliotheek een andersoortige invulling. De taken van de openbare bibliotheek concentreren zich in het digitale domein op het publieksvriendelijk, zin in artikel 7 van de Grondwet, in samenhang met artikel 1 van het Europees In het digitale domein is geen sprake van informatieschaarste, eerder van 6 Deze algemene beginselen hebben hun in het advies Innovatie met effect van de Adviescommissie Bibliotheekinnovatie. gedaan in het advies Bibliotheekinnovatie van de Raad voor Cultuur en informatieschaarste. Als maatschappelijk antwoord daarop hebben openbare gezamenlijke openbare bibliotheken via Bibliotheek.nl, de KB en de Digitale aantal kleinere digitale initiatieven, zoals sites met oude Nederlandse drukken, digitaliseringprojecten worden vanuit verschillende publieke bronnen gefinancierd volgende uitgangspunten gehanteerd: publieksbereik en algemene toegankelijkheid spelen de openbare bibliotheken een belangrijke rol bij de verspreiding van informatie, kennis en cultuur. De bibliotheek heeft de Unesco deze algemene principes vertaald naar opdrachten aan versnipperd en onvoldoende effectief ingezet. Deze constateringen zijn eerder neerslag gekregen in de bestaande bibliotheekbepalingen. In de wetsgeschiedenis onafhankelijkheid, authenticiteit, pluriformiteit en toegankelijkheid. Deze publieke overheidsbemoeienis bij het openbare bibliotheekwerk heeft zijn basis in algemene te functioneren vanuit een aantal publieke waarden: betrouwbaarheid, waarden zijn zowel op het fysieke als op het digitale domein van toepassing. informatieovervloed. De hierboven genoemde publieke waarden krijgen daarom in informatie en cultuur met een toets op betrouwbaarheid, onafhankelijkheid, onderscheidt zich daarbij fundamenteel van andere aanbieders van informatie door authenticiteit en pluriformiteit. Het vergroten van mediawijsheid is daar een L)

17 informatie, educatie en cultuur betekenen. circuleert. De openbare bibliotheken vormen hiermee een factor van belang bij de miljoen items die jaarlijks via 1 miljoen uitleningen onder 4 miljoen leden De Nederlandse openbare bibliotheken beheren gezamenlijk een collectie van 3 termijn voor de huidige bibliotheekgebruikers een verminderde toegang tot digital ) bestaat, zou afwezigheid van de openbare bibliotheek op internet op L) W8319.K-1 13 De kernfuncties zijn afkomstig uit de Richtlijn basisbibliotheken van VOB en VNG, 25. eerste drie functies ook wel aangeduid met lezen, leren en informeren vormen S Kamerstukken II , 334 VIII, nr. 92. Het Nederlands wordt in Europa door circa 23 miljoen personen als eerste taal wordt gesproken. bibliotheekorganisaties en de gemeenten. Lokale bibliotheken functioneren met De kern van het bibliotheekstelsel ligt op decentraal niveau bij de lokale Een decentraal stelsel met een sterk netwerk Gemeenten hebben, gezien het decentrale karakter van het bibliotheekbeleid, grote kulturhus, de bibliotheek als onderdeel van de brede school of van een cultureel centrum. bibliotheekfuncties georganiseerd worden in samenwerking met andere voorzieningen of in een gezamenlijke huisvesting. Voorbeelden daarvan zijn het vrijheid bij de wijze waarop zij invulling geven aan de maatschappelijke functies. In de praktijk zijn vele verschillende vormen zichtbaar. Veel voorkomend is de vorm van een centrale vestiging met filialen in wijken of in buurgemeenten. Ook kunnen of digitaal). in dit wetsvoorstel de kern van het bibliotheekwerk en zijn daarmee voorwaarden kernfuncties: het aanbieden van kennis en informatie via de uitleenfunctie (1), het het lezen en het laten kennismaken met literatuur (3), het laten kennismaken met kunst en cultuur (4), de bibliotheek als plaats voor ontmoeting en debat (5)9 De functies van de openbare bibliotheek gelden ongeacht de verschijningsvorm (fysiek bibliotheek. 8 In de bibliotheekwereld bestaat consensus over de volgende vijf Tweede Kamer aandacht gevraagd voor de verschillende functies van de openbare bieden van mogelijkheden voor ontwikkeling en educatie (2), het bevorderen van openbare bibliotheek. Via de motie Klein (5 PLUS) van 17 december 212 heeft de (kunst en cultuur, ontmoeting en debat) zijn daarvan afgeleid. De maatschappelijke Op dit moment ontbreekt een wettelijke omschrijving van de functies van de De maatschappelijke functies van de openbare bibliotheek om van een openbare bibliotheek te kunnen spreken. De overige twee functies van extra belang, aangezien het Nederlands een relatief kleine taal is die vanuit literatuur in Nederland. De bibliotheken vervullen deze rol in samenwerking en bevordering van het lezen en de leescultuur en bij de brede verspreiding van Europees perspectief een relatief klein taalgebied bestrijkt. 7 afstemming met organisaties van schrijvers, uitgevers en de boekhandel. Zij dragen hierdoor bij aan de vitaliteit van de Nederlandse taal en cultuur. Deze rol is algemene publiek en voor het onderwijs en draagt daarmee bij aan de onderdeel van. De digitale openbare bibliotheek vervult deze taken voor het kenniseconomie. Aangezien steeds meer informatie alleen in digitale vorm ( bom

18 van gemeenten, provincies en Rijk. Het stelsel is decentraal ingericht en kent een Fysieke en digitale media verschillen op veel gebieden van elkaar: in techniek, in Caribisch Nederland Digitalisering is de belangrijkste drijvende kracht bij de ontwikkelingen in de W8319.K-1 14 Het openbare bibliotheekwerk wordt grotendeels bekostigd uit publieke middelen Eén netwerk van bibliotheekorganisaties binnen het publieke domein zijn ontwikkeld, in het private domein terecht. Voor een efficiënte inzet van overheidsmiddelen is een duidelijke scheiding tussen publiek en bibliotheek. wereld volop in ontwikkeling. Dit betekent dat het wettelijk kader voldoende ruimte voor nieuwe ontwikkelingen moet bieden. De regelgeving beperkt zich daarom tot Vanaf 1 oktober 21 hebben de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba de nieuwe bibliotheekwetgeving zich op de volgende terreinen: Op basis van de hierboven beschreven aanleidingen en uitgangspunten richt de in een markt waar ook private aanbieders actief zijn, voorkomen. tussen de verschillende spelers. In samenhang hiermee moeten de intellectuele De openbare bibliotheek en het publieke domein De fysieke en digitale bibliotheek vormen een twee-eenheid wetsvoorstel versterkt de netwerkstructuur van het bibliotheekstelsel. groot aantal spelers. Door de huidige verbrokkeling van het veld opereren verschillende spelers in het publieke domein naast elkaar en soms ook in private domein kan onevenredige marktverstoring door gesubsidieerde activiteiten eilanden van toepassing, met uitzondering van die onderdelen die in de specifieke bibliotheekwerk naar een hoger niveau te brengen. zijn. De eilandbesturen hebben een eenmalige subsidie ontvangen om het status van openbaar lichaam. De bepalingen van dit wetsvoorstel zijn ook op deze elkaar in een netwerk. Dat is de kracht van het Nederlandse bibliotheekstelsel. Dit eigendomsrechten en beschikbaarheid van met publieke middelen ontwikkelde openbare bibliotheek. De impact van de digitalisering is zo groot, dat hier enkele essentiële elementen voor moeten worden geregeld. Ondertussen blijft de digitale situatie van deze eilanden geen meerwaarde hebben of praktisch onuitvoerbaar concurrentie met elkaar. Met enige regelmaat komen belangrijke innovaties die privaat domein nodig. En binnen het publieke domein een duidelijke taakafbakening producten worden gegarandeerd. Een duidelijk onderscheid tussen het publieke en gebruiksmogelijkheden en in wijze van distributie. Beide zijn echter in dit wetsvoorstel publieke bronnen van informatie, educatie en cultuur. In dit wetsvoorstel vormen de fysieke en de digitale bibliotheek daarom een tweeeenheid. De digitale bibliotheek versterkt het functioneren van de fysieke Toekomstbestendig het hoogst noodzakelijke. 3. De kern van het wetsvoorstel

19 met elkaar in één netwerk als delen van een groter geheel. Meest tastbaar is dat bij bibliotheek niet beschikbaar is, kan deze vanuit de collectie van een andere bibliotheek geleverd worden. Op die manier staat leden van een lokale bibliotheek beschikking. Het functioneren in een netwerk is een essentieel kenmerk van het in principe de gehele collectie van alle Nederlandse openbare bibliotheken ter het zogenaamde interbibliothecaire leenverkeer: als een titel bij de eigen L) w831g.k-1 15 te gaan en de gebruikswaarde voor het publiek te vergroten. Met dat doel brengt het wetsvoorstel alle digitale activiteiten van de openbare bibliotheken, de KB en lidmaatschap en voor de inkoop van content. uitgevoerd door de KB. Daarnaast treft het wetsvoorstel regelingen voor het de Minister. Dit wetsvoorstel beoogt de versnippering in het digitale domein tegen publiek en omvat zowel de infrastructuur als de content. Deze taken zullen worden DBNL samen bij de KB. Het betreft de digitale activiteiten voor het algemene uit efficiencyoverwegingen centraal uitgevoerd en is een verantwoordelijkheid van tot digitale informatie in primaire en bewerkte vorm. De digitale bibliotheek wordt De digitale bibliotheek is de plaats- en tijdonafhankelijke centrale publieke toegang De digitale bibliotheek omvat alles wat betrekking heeft op het verzamelen, beheren en uitlenen van interbibliothecair leenverkeer en provinciale ondersteuning. bibliotheek is een lokale verantwoordelijkheid. De fysieke openbare bibliotheek fysieke media. Dit wetsvoorstel regelt de onderwerpen jeugdcontributie, De openbare bibliotheek kent een fysieke en een digitale component. De fysieke De fysieke bibliotheek openbare bibliotheek vervullen. De KB wordt daarmee een centrale partij in het de KB een aantal nieuwe taken toe. De belangrijkste daarvan is het in stand bibliotheek met een houden van de landelijke digitale openbare bibliotheek. Hierdoor verandert de positie van de KB. Op basis van dit wetsvoorstel zal de KB niet alleen in hoofdzaak wetenschappelijke taak. Dit wetsvoorstel kent wetenschappelijke taken, maar ook taken voor het algemene publiek van de Nederlandse bibliotheeknetwerk. De huidige functie van de KB in het bibliotheekstelsel is die van nationale De Koninklijke Bibliotheek als nationale bibliotheek in het netwerk betreft onder meer het gebruik maken van een gemeenschappelijke catalogus, het deelnemen in het interbibliothecaire leenverkeer en het werken vanuit een infrastructuur participeren, versterkt de digitale bibliotheek de kracht van het Nederlandse bibliotheekstelsel en een centraal element in dit wetsvoorstel. Het wetsvoorstel definieert welke openbare bibliotheekvoorzieningen tot het netwerk behoren en benoemt de functies die in het netwerk moeten worden vervuld. Dit gezamenlijk collectieplan. Doordat alle openbare bibliotheken in één digitale aan dit netwerk gaan deelnemen. netwerk. De deelnemers aan het netwerk kunnen steeds meer in gezamenlijkheid uitvoeren en aanbieden. Denkbaar is dat op termijn ook de universiteitsbibliotheken landelijk). Het zijn echter geen volledig losstaande organisaties. Zij functioneren het werkgebied en in niveau van bestuurlijke aansturing (lokaal, provinciaal, De Nederlandse bibliotheekorganisaties verschillen in schaalgrootte, in omvang van

20 Dit wetsvoorstel codificeert de afspraken in het Bibliotheekcharter over de taken De stelselverantwoordelijkheid van de Minister wordt op enkele onderdelen aangescherpt. ligt op lokaal niveau. Deze driedeling blijft in dit wetsvoorstel gehandhaafd, maar Rijk is verantwoordelijk voor het stelsel als geheel. Het zwaartepunt van het stelsel voor het lokale bibliotheekwerk, de provincie voor de ondersteuning daarvan en het verantwoordelijkheid voor het bibliotheekstelsel. De gemeente is verantwoordelijk In het bestaande wettelijke kader dragen drie overheden gezamenlijk de 4. De rolverdeling tussen de overheden u W8319.K-1 16 landelijk te organiseren. Dat sluit aan bij een proces van opschaling dat al enige tijd geen rol. De Raad voor Cultuur adviseert onder meer op basis van deze overwegingen het provinciale niveau te schrappen en de ondersteunende taken en lokaal niveau niet meer vanzelfsprekend is. De geografische indeling speelt hier bibliotheekwerk. Daarbij komt dat in het digitale domein een laag tussen centraal de rol van de provincies en provinciale ondersteuningsinstellingen bij het openbare organisatorische eenheden. Deze activiteiten zijn afgerond. Dat heeft gevolgen voor opschaling. Dat gebeurde via de vorming van zogenaamde basisbibliotheken, waarbij kleinere bibliotheekorganisaties samen zijn gegaan in grotere In die periode lag de nadruk op kwaliteitsverbetering van de fysieke bibliotheek via rol gespeeld in het proces van bibliotheekvernieuwing in de periode 22 De provincies en de provinciale ondersteuningsinstellingen hebben een belangrijke De provinciale taken domein alleen specifieke lokale toepassingen. Dit betekent een taakverandering voor openbare bibliotheken en gemeenten. verantwoordelijkheid in hoofdzaak de fysieke bibliotheek betreft en in het digitale centrale organisatie van de digitale bibliotheek heeft als consequentie dat de lokale voorgeschreven gemeentelijke bijdrage per inwoner decentrale karakter van het bibliotheekwerk en met de algemene lijnen van de achtereenvolgende Bestuursakkoorden tussen het Rijk en de andere overheden. De kwaliteit. Lokale keuzes daarin bepalen het bekostigingsniveau. Wettelijke verantwoordelijkheid heeft betrekking op de beschikbaarheid, de omvang en de zich niet met het voorschriften over bekostigingsniveaus in de vorm van een bijvoorbeeld verhouden 27. De gemeente is verantwoordelijk voor het lokale bibliotheekwerk. Deze De gemeentelijke taken moment heeft de Minister deze mogelijkheid op grond van de Wsc. Met het subsidieverstrekking nodig. van subsidie om de daarmee samenhangende doelen te kunnen bereiken. Op dit de bekostiging van e-content. De Minister heeft de mogelijkheid tot het verstrekken inrichten van deze nieuwe wet is ook een nieuwe grondslag voor verantwoordelijkheid voor de landelijke infrastructuur van de digitale bibliotheek en van het Rijk. Het betreft de algemene stelselverantwoordelijkheid van de Minister, de daaruit voortvloeiende taken als afstemming en coördinatie, de In de Hoofdstukken 4 tot en met 7 zijn deze onderwerpen verder uitgewerkt.

21 fysiek gaande is onder provinciale ondersteuningsinstellingen en bij het bestuurlijk principe Niet meer dan twee overheden gaan over één beleidsterrein. Met het geheel laten vervallen van de provinciale ondersteuning zouden echter lacunes in het bibliotheekstelsel ontstaan. Er zijn namelijk verschillende taken die vanuit functioneel opzicht alleen op bovenlokaal kunnen worden uitgevoerd, zoals het interbibliothecaire leenverkeer. Dit wetsvoorstel laat de provinciale rol in stand, maar beperkt deze tot die terreinen, waar sprake is van een duidelijke meerwaarde. Dat betreft dienstverlening in het fysieke domein, zoals innovaties en het interbibliothecaire leenverkeer. Er is ruimte voor maatwerk bij de invulling van deze functies. netwerk 5. Een van De bestaande bibliotheekwetgeving bevat een aantal bepalingen over de netwerkstructuur. Deze bepalingen gaan uit van een netwerk van fysieke bibliotheken en noemen de activiteiten die in dat fysieke netwerkverband verricht moeten worden. Dit wetsvoorstel versterkt het netwerkkarakter van het Nederlandse bibliotheekstelsel en gaat uit van één netwerk waarin alle openbare bibliotheekvoorzieningen gezamenlijk en digitaal functioneren. Het gaat dan om de door gemeenten bekostigde openbare bibliotheken, de door de provincie bekostigde provinciale ondersteuningsinstellingen en de door het Rijk bekostigde landelijke digitale bibliotheek en de Koninklijke Bibliotheek. bibliotheekorganisaties Het netwerk van openbare bibliotheekvoorzieningen werkt als één geheel samen en bedient de gezamenlijke gebruikers van deze bibliotheken. Dit vereist dat zij in ieder geval gebruik maken van een gemeenschappelijke catalogus, deelnemen aan het interbibliothecaire leenverkeer en aan de landelijke digitale infrastructuur. Hun collecties vormen gezamenlijk de collectie Nederland. Bij collectievorming baseren zij zich op een gezamenlijk collectieplan. Daarnaast zijn zij gezamenlijk verantwoordelijk voor innovatie en organiseren zij samenwerking met en ondersteuning van het onderwijs Activiteiten in Nationale bibliotheekcatalogus Alle deelnemers aan het netwerk maken gebruik van één gemeenschappelijke catalogus. Daardoor zijn alle materialen van alle deelnemers aan het netwerk beschikbaar voor alle bibliotheekleden. Deze collectie omvat fysieke en digitale materialen. Op die manier wordt invulling gegeven aan de gedachte van één Collectie Nederland. het netwerk Interbibliothecair leen verkeer Voor een lid van een bibliotheek uit het netwerk staan alle materialen van alle bibliotheken ter beschikking. Uitleningen vanuit andere bibliotheken zijn mogelijk door middel van het interbibliothecaire leenverkeer (IBL). Het IBL heeft alleen betrekking op fysieke werken. Het IBL bestaat ook in de huidige bibliotheekwetgeving in artikel van de Wsc. Met dit wetsvoorstel wordt hieraan de KB toegevoegd. Een nadere toelichting over de functies van de verschillende organisaties bij het IBL is opgenomen in hoofdstuk 6. lib Ç) W8319.K-1 17

22 vraagt sectorbrede afstemming op basis van een gemeenschappelijk kader. Dat is deelnemers formuleren. Onderwerpen zijn onder meer: de mate waarin individuele representativiteit van de collectie voor het aanbod van in het Nederlandse benaderen. Innovatie op dit moment niet het geval. Het gezamenlijk collectieplan voorziet in deze lacune. Het collectieplan zal algemene uitgangspunten en de rollen van de verschillende Bibliotheken streven er naar zo veel mogelijk aan de vraag van de leden tegemoet Gezamenlijk collectieplan bibliotheken zelf dan wel in groter verband aan de lokale vraag voldoen en de L) W8319.K-1 18 voor leesbevordering, bestrijding van laaggeletterdheid en mediawijsheid regionaal niveau. uitgevoerd. De samenwerking krijgt in de praktijk vooral vorm op lokaal en cultuur. Op deze manier worden in samenwerking met het onderwijs programma s Ondersteuning van onderwijs en educatie maatschappelijke organisaties. Bijvoorbeeld op het terrein van onderwijs en Bibliotheken vervullen hun functies voor de individuele leden, maar ook voor en coördinatie. innovatie in het fysieke domein. De KB zorgt op landelijk niveau voor afstemming uitgetest, beoordeeld en ingevoerd kunnen worden. Dit is een cyclisch proces tussen centraal en decentraal niveau. De provincies hebben een specifieke rol bij de dit wetsvoorstel de overkoepelende structuur waarin innovaties ontwikkeld, hebben gevolgen voor het fysieke domein. Het bibliotheeknetwerk is op grond van openbare bibliotheekwerk (zie Hoofdstuk 1). Ontwikkelingen in het digitale domein Technologische en maatschappelijke ontwikkelingen hebben hun invloed op het de gebruikers en het gebruik en een website op basis van uniforme specificaties. zijn: de gemeenschappelijke catalogus, de centrale verzameling van gegevens over gemeenschappelijke digitale infrastructuur vereist. Essentiële onderdelen daarvan Gemeenschappelijke digitale infrastructuur Om in technische zin als netwerk te kunnen functioneren is deelname aan een media in aantal afnemen, vergroot het belang van een collectieplan. Het collectieplan biedt de mogelijkheid de fysieke en digitale collectie als één geheel te verantwoordelijkheid van de bibliotheekbranche. De overheid wil zich daar niet in inhoud van de collectie en het aanschaffen van titels. Dit is een het bibliotheeknetwerk. Het collectieplan heeft geen betrekking op de feitelijke mengen. De huidige transitie, waarin digitale media in aantal toenemen en fysieke van het plan. Het plan wordt opgesteld in samenwerking tussen de deelnemers aan taalgebied uitgegeven werken. De KB is verantwoordelijk voor de totstandkoming gespecialiseerde bibliotheken. Een evenwichtige en efficiënte collectieopbouw saldo is de Nederlandse bibliotheekcollectie het resultaat van de individuele te komen. Tegelijkertijd hoeft niet elke bibliotheek alles in de eigen collectie te hebben. Tegen deze achtergrond stellen bibliotheken hun collecties samen. Per beslissingen van lokale bibliotheken, provinciale ondersteuningsinstellingen en

23 vervult nationale taken, zoals het depot van Nederlandse gedrukte en digitale publicaties, de Nederlandse bibliografie en erfgoed op het gebied van tekst. Daarnaast bevordert de KB de samenwerking behoud, het beheer, de documentatie en de beschikbaarstelling van nationaal cultureel archivering en conservering. Tot slot doet de KB aan onderzoek en ontwikkeling van in samenhang daarmee het grootste bibliotheekorganisatie van Nederland. De KB telt ongeveer 3 tussen bibliotheken en is de KB expertisecentrum voor digitalisering, digitale werknemers en heeft een jaarlijks budget van circa C 5 mln. De Organisatie W8319.K-1 19 (inter)nationale promotie en vertegenwoordiging (3) Deze stelseltaken zijn: afstemming en coördinatie (1), educatie, informatie en reflectie (2), aangepast leesmateriaal. De verantwoordelijkheid van de KB voor de het openbare bibliotheekwerk sluiten sterk aan bij taken die de KB verricht op het stelseltaken voor het openbare bibliotheekwerk gehalveerd. De stelseltaken voor achtergrond worden de stelseltaken van het SIOB geïntegreerd in de KB. De stelseltaken voor de openbare bibliotheken blijven zichtbaar en herkenbaar. ondergebracht bij de KB. Verschillende partijen zijn betrokken bij de productie van cultuurbezuinigingen onder het kabinet Rutte T is het budget voor de uitvoering van De stelseltaken voor het openbare bibliotheekwerk worden sinds 21 uitgevoerd 1 Als gevolg van de door het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB). gebied van kennisontwikkeling, onderzoek en vertegenwoordiging. Tegen deze het media-aanbod van de openbare bibliotheken. Voor deze groep is een aangepast behoren sinds 21 tot de verantwoordelijkheid van het SIOB. Ook deze taak wordt leesaanbod beschikbaar. Het vervaardigen van dit aanbod en de distributie daarvan Er is een groep personen die vanwege een handicap geen gebruik kan maken van efficiency in het stelsel. De KB ontwikkelt zich hiermee tot de nationale bibliotheek van Nederland in brede zin. Concentratie van deze taken bij één organisatie vergroot de samenhang en de het uitvoeren van landelijke stelseltaken voor het openbare bibliotheekwerk; het in stand houden van de landelijke digitale bibliotheek; het verzorgen van de leesvoorziening voor personen met een leeshandicap. nieuwe taken bij voor de openbare bibliotheken en het algemene publiek. Dit Naast de bestaande wetenschappelijke taken, zoals beschreven in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW), krijgt de KB er een aantal bibliotheeksector en krijgt een centrale plaats in het Nederlandse bibliotheekstelsel. betreft: De KB wordt door middel van dit wetsvoorstel verbonden aan de openbare en het garanderen van duurzame opslag van digitale informatie. voor bibliotheken. In het verlengde van deze taken heeft de KB een digitale agenda wetenschappelijke informatievoorziening en is de KB internationaal aanspreekpunt geformuleerd. Prioriteiten daarin zijn het toegang verschaffen tot alles wat in en over Nederland gepubliceerd is, het verbeteren van de nationale digitale informatieinfrastructuur, het onderhouden, presenteren en versterken van digitale collecties De KB is de nationale bibliotheek met een wetenschappelijke taak. Het is de 5.2.De Koninklijke Bibliotheek als nationale bibliotheek in het netwerk

24 gewenst is. inbreng van de openbare bibliotheekbranche bij de besteding van het budget voor de inkoop van e-content door de KB. Dat budget komt via een uitname uit het bibliotheek. het SIOB. verschillende plaatsen in het wetsvoorstel aan bod. Zo is voorzien in een passende De nieuwe rol van de KB ten dienste van het openbare bibliotheekwerk komt op 11 Deze herordening van taken is mede gebaseerd op verschillende adviezen van de Raad voor Cultuur over de inrichting van het bibliotheekstelsel en over de rol van W8319.K-1 2 Raad voor Cultuur, Slagen in cultuur, culturele basisinfrastructuur2ül3-216, mei 212. rekening. Een lid kan aangeven dat inschrijving in de digitale bibliotheek niet landelijke digitale bibliotheek. Een bibliotheek brengt hier geen extra kosten voor in van de openbare bibliotheek en de KB om de leden in te schrijven als lid van de bibliotheek), wordt tevens lid van de landelijke digitale bibliotheek. Het is de taak media ter beschikking. Wie lid wordt van de lokale openbare bibliotheek (de fysieke Lidmaatschap Gebruikers van de openbare bibliotheek staan niet alleen fysieke, maar ook digitale contributievrijstelling voor de jeugd en het interbibliothecaire leenverkeer. Ten aanzien van de fysieke bibliotheek regelt dit wetsvoorstel het lidmaatschap, 6. De fysieke bibliotheek mogen zijn als het om gebruikers of personeel gaat. uitgewerkt welke gegevens concreet aangeleverd dienen te worden. Het wetsvoorstel bepaalt hierover al dat deze gegevens niet tot de persoon herleidbaar Binnen de in dit wetsvoorstel geschetste kaders wordt bij ministeriële regeling ontwikkeling van het netwerk en als beleidsinformatie. dat doel gegevens over de collectie, over het gebruik en de gebruikers en over personeel en financiën. Het gaat om gegevens die van belang zijn voor de inzicht te hebben in de prestaties. Deelnemers aan het netwerk verstrekken met Voor de bibliotheekbranche en voor de subsidieverstrekkers is het van belang aanleveren van de eigen gegevens. Alle individuele openbare bibliotheken en de KB zijn verantwoordelijk voor het bibliotheekcatalogus en het interbibliothecaire leenverkeer niet goed functioneren. materialen verzameld worden. Zonder deze verplichting kunnen de nationale catalogusgegevens, de bezitsgegevens en informatie over de beschikbaarheid van noodzakelijk dat op een centraal punt de landelijke digitale bibliotheek bij Om in technische zin als één bibliotheeknetwerk te kunnen functioneren is het de 5.3.e beschikbaarheid van gegevens gemeentefonds beschikbaar en is bestemd voor de gebruikers van de openbare aansturen van de voorziening. bibliotheekvoorziening voor gehandicapten ziet vooral op het coördineren en

25 werken. Voor het uitlenen van andere werken, zoals games en DVD s, mag van de is contributieheffing voor de jeugd mogelijk, indien het college van burgemeester Het wetsvoorstel handhaaft deze situatie. De contributievrijstelling betreft gedrukte en wethouders daartoe besluit. De contributie mag dan maximaal 5% van de zien dit als een instrument voor gewenning aan de kosten van de dienstverlening. vrijstelt van het betalen van contributie. Doel van deze bepaling is jeugd in contact te brengen met lezen, lïteratuur en cultuur. Bij wijze van uitzondering op deze regel contributie voor volwassen leden bedragen. Gemeenten die jeugdcontributie heffen, De bestaande bibliotheekwetgeving bevat een bepaling die jeugd tot 18 jaar Het interbibliothecaire leenverkeer is een essentiële schakel voor het functioneren Dit wetsvoorstel structureert de activiteiten van de openbare bibliotheek en een Er is één digitale bibliotheek Nederland voor het algemene publiek waarin in ieder In een proces van enkele jaren zijn alle circa 16 openbare bibliotheekorganisaties Digitale infrastructuur: Dit betreft de bouw, het beheer en de doorontwikkeling W8319.K-1 21 van de digitale infrastructuur, inclusief de daarbij behorende innovatie. Deze aan de digitale agenda s van de KB en van de openbare bibliotheken. Hiervoor met de digitale taken van de KB en van DBNL: worden de volgende digitale taken van de openbare bibliotheken samengevoegd samengebracht in één digitaal netwerk. Zij hebben een gemeenschappelijke teruggedrongen en kan een groter publieksbereik ontstaan. Het geeft extra kracht catalogus, website-infrastructuur en database over gebruik en gebruikers. Dit wetsvoorstel zet een volgende stap en concentreert de digitale activiteiten van de inspanningen op één plek wordt de versnippering in het digitale domein openbare bibliotheken, de KB en DBNL bij de KB. Door concentratie van de digitale Europese digitale bibliotheek Europeana. De digitale bibliotheek kent twee voor iedereen vrij toegankelijk. onderdelen: de infrastructuur en de content. De digitale bibliotheek omvat rechtenvrije en auteursrechtelijk beschermde content. De rechtenvrije content is samenkomen. Deze digitale bibliotheek geeft toegang tot de collectie van de geval de digitale activiteiten van de openbare bibliotheeksector, de KB en DBNL Eén digitale bibliotheek voor het algemene publiek aantal verwante partijen in het digitale domein. 7. De digitale bibliotheek interbibliothecaire leenverkeer omvat niet alleen de logistieke diensten, maar ook het ter beschikking stellen van werken aan leden van andere bibliotheken en het leenverkeer een provinciale taak. Dat sluit aan bij de huidige praktijk. Het grond van dit wetsvoorstel is de logistieke uitvoering van het interbibliothecaire doen van verzoeken hiertoe. van de fysieke bibliotheek. Het is een bovenlokale ondersteunende activiteit. Op Interbibliothecair leenverkeer de bijdrage die van volwassen leden wordt gevraagd. jeugd wel een bijdrage worden gevraagd. Deze bedraagt dan maximaal de helft van Contributievrijstelling voor de jeugd

26 Content en contextualisering: Hieronder vallen de aankoop en het beschikbaar dossiers. Alle activiteiten die de KB, Bibliotheek.nI en DBNL op dit gebied verrichten, worden bij elkaar gebracht. Hoewel de nadruk op tekst ligt, kan de licenties. Naast primaire bronnen gaat het ook om contextualisering en op de verschillende gebruikersgroepen, het bijbehorende beheer van rechten en stellen van e-content, op voordracht van de bibliotheekbranche en afgestemd Nederlandse wet. Beeld en Geluid. digitale bibliotheek ook audiovisuele content aanbieden. Zo heeft de Centrale dat de wet alleen betrekking heeft op het uitlenen van stoffelijke (fysieke) verhuurrecht en uitleenrecht, die het leenrecht voor de lidstaten van de Europese exemplaren van werken en dus geen ruimte laat voor e-iending. Ook de Richtlijn tekst en de geschiedenis van de huidige Auteurswet de conclusie worden getrokken bibliotheken te verbreden naar een divers digitaal aanbod. Niettemin moet uit de en dat de wetgever de noodzaak heeft ingezien om de publieke taak van de betrekking heeft op boeken, maar ook op andere informatiedragers (zoals cd-rom) kader ruimte laat voor een wettelijke uitzondering in het auteursrecht. Uit de wetsgeschiedenis van de Auteurswet blijkt dat het huidige leenrecht niet alleen van een beperking in de Auteurswet. van het leenrecht in de Auteurswet kan vallen en of het Europese auteursrechtelijke 12 Rechthebbenden ontvangen hiervoor een Leenrecht en e-iending Openbare bibliotheken hebben de mogelijkheid fysieke werken uit te lenen op basis vergoeding via de stichting leenrecht. Bij de voorbereiding van dit wetsvoorstel is verkend of het uitlenen van digitale werken (e-lending) ook onder deze regeling landelijke digitale bibliotheek. Ook worden verbindingen gelegd met de stichting Discotheek Rotterdam (CDR) een digitale muziekdienst ontwikkeld die geschikt is voor landelijk gebruik. Deze dienst wordt toegevoegd aan het pakket van de Unie heeft geharmoniseerd, lijkt beperkt te zijn tot de uitleen van materiële Met dat al lijkt de conclusie gewettigd dat het bestaande Europese kader van 12 Artikel 15c, eerste lid. W8319.K-1 22 richtlijnen op het terrein van het auteursrecht geen ruimte laat voor invoering op bibliotheken toestaat. Dit betekent dat het uitlenen van e-content door openbare bibliotheken zal moeten plaatsvinden op basis van contractuele afspraken tussen nationaal niveau van een wettelijke uitzondering die e-lending door openbare om aan hun leden auteursrechtelijk beschermde e-books zonder voorafgaande openbare bibliotheken. Geen van deze bepalingen biedt de bibliotheken de ruimte toestemming online ter beschikking te stellen. beperkingen van het auteursrecht, waaronder ook enkele beperkingen voor 21 van belang. Deze bevat een limitatieve lijst van toegestane wettelijke Behalve de Richtlijn verhuurrecht en uitleenrecht is ook de Auteursrechtrichtlijn van exemplaren en laat daarom waarschijnlijk geen ruimte voor aanpassing van de taken worden op dit moment uitgevoerd door Bibliotheek.nl onder verantwoordelijkheid van het SIOB.

27 betrokken partijen zoals uitgevers, rechtenorganisaties, distributeurs en bibliotheken. De Rijksoverheid zal de voortgang daarvan volgen en kan een faciliterende rol spelen. De inkoop en bekostiging van e-content De digitale bibliotheek moet kunnen beschikken over voldoende relevante content om voor het brede publiek van meerwaarde te zijn. De fysieke collectie wordt in de regel door individuele bibliotheken aangeschaft vanuit de lokale budgetten. De aanschaf van digitale media en de afkoop van rechten of licenties overstijgen het niveau van de individuele bibliotheek en kunnen alleen doelmatig op collectief niveau plaatsvinden. De bibliotheekbranche koopt weliswaar collectief in, maar kan met het gehanteerde omsiagsysteem onvoldoende collectieve koopkracht organiseren. Uit efficiencyoverwegingen wordt de inkoop van digitale content voor de openbare bibliotheken via deze wetgeving gepositioneerd als een activiteit die centraal en niet lokaal wordt uitgevoerd. Deze taak behoort niet langer tot de verantwoordelijkheid van de individuele bibliotheken en de gemeentebesturen. Via een groeipad wordt een hiermee samenhangend bedrag uit het gemeentefonds genomen en op centraal niveau aan de bibliotheekbranche ter beschikking gesteld. Op landelijk niveau komt daarmee een toereikend budget voor digitale content beschikbaar. Op deze manier beschikken de gezamenlijke bibliotheken via een eenvoudige en efficiënte route over een substantieel budget voor de inkoop van digitale content. Doel hiervan is bibliotheken in staat te stellen de leden een relevante digitale collectie ter beschikking te stellen. De lokale bibliotheken blijven verantwoordelijk voor specifieke lokale digitale content en specifieke lokale toepassingen. De KB verricht namens de Staat de feitelijke inkoop, maar deze inkoop wordt uitsluitend verricht op voordracht van de openbare bibliotheken. De inhoudelijke keuzes blijven dus bij de bibliotheeksector liggen. Lidmaatschap Iedere ingezetene kan lid worden van de landelijke digitale bibliotheek. Dit betekent dat een ieder die in Nederland woont, zich kan inschrijven. Het is daarbij niet noodzakelijk lid te zijn van een fysieke bibliotheek. Dat sluit aan bij algemeen gangbare patronen in online mediagebruik. Personen die niet in Nederland of Caribisch Nederland wonen, kunnen in beginsel geen lid worden van de digitale bibliotheek. Deze inperking is nodig om te voorkomen dat auteursrechtelijk beschermde content, die voor gebruik door Nederlandse bibliotheekleden wordt ingekocht, wereldwijd en ongelimiteerd gebruikt kan worden. Gebruik door een grotere groep dan de leden van de Nederlandse openbare bibliotheek zou de bedrijfsmodellen van bibliotheek en uitgever kunnen ondergraven. De regeling van het lidmaatschap is in overeenstemming met het Europees recht nu iedere ingezetene lid kan worden ongeacht nationaliteit. De regeling biedt daarbij de mogelijkheid voor de Minister om ook andere groepen natuurlijke personen de mogelijkheid te bieden lid te worden. Bij deze uitbreiding wordt op voorhand gedacht aan personen die woonachtig zijn in de andere landen van het Koninkrijk, Nederlanders in het buitenland, buitenlandse studenten in de L) W8319.K-1 23

28 Nederlandse taal en Vlamingen. Met Vlaanderen wordt ten behoeve van de Nederlandse taal samengewerkt in de Nederlandse Taalunie. De digitale collectie van Nederlandstalige literatuur van de DBNL is hier onder andere uit voortgekomen. Het openstellen van het lidmaatschap voor die groepen vereist een goede analyse van licenties en uitvoerbaarheid. Daarbij kan ook gedacht worden aan beperkingen bij de toegang tot bepaalde digitale werken of hogere tarifering. In stand houden van de landelijke digitale bibliotheek door de KB Het is de taak van de KB om de landelijke digitale bibliotheek in stand te houden. Samenvattend houdt dit in ieder geval in: het beheer en de ontwikkeling van de landelijke digitale infrastructuur, de inkoop en contextualisering van e-content, het vaststellen van regels voor het lidmaatschap van de digitale bibliotheek en waar van toepassing het vaststellen van tarieven voor de toegang tot auteursrechtelijk beschermde content. De KB legt daarbij verbindingen met andere publieke aanbieders van e-content. Doelgroep is het algemene publiek in brede zin, waarbij aandacht kan zijn voor specifieke doelgroepen. Met het oog op de samenhang tussen de fysieke en de digitale bibliotheek verricht de KB deze taak in overleg met de openbare bibliotheekbranche. De wijze waarop de instandhouding van de landelijke digitale bibliotheek plaatsvindt, beschrijft de KB elke vier jaar in haar instellingsplan. Het aparte onderdeel dat hiervoor wordt opgenomen heet het beheerplan landelijke digitale bibliotheek. Het instellingsplan wordt aan de Minister voorgelegd en op deze wijze kan de concrete uitwerking door de KB van de instandhouding door de Minister worden beoordeeld. 8. Ontvangen adviezen 8.1. Advies van de Raad voor Cultuur 8.2. Adviezen medeoverheden 8.3. Resultaten van de internetconsultatie 8.4. Overige consultatie 9. EU-aspecten PM 1O.Financiële gevolgen De financiële gevolgen van dit wetsvoorstel spelen zich af binnen de bestaande budgettaire kaders. Uitgesplitst naar de verschillende groepen waarop het wetsvoorstel zich richt, is het beeld als volgt: Overheden Het wetsvoorstel continueert bestaande wettelijke taken van de Rijksoverheid op het terrein van de openbare bibliotheken uit de Wsc, zoals de verantwoordelijkheid L) W8319.K-1 24

29 voor de landelijke stelseltaken en voor de voorziening voor personen met een leeshandicap. Daarnaast codificeert het wetsvoorstel beleid dat de afgelopen jaren is ontwikkeld en uitgevoerd ten aanzien van de digitale bibliotheek. De uitgaven voor het totaal van deze taken blijven binnen het bestaande financiële kader voor de openbare bibliotheken van artikel 14 van de begroting van OCW. Uit overwegingen van inkoopkracht en efficiency vindt de inkoop van e-content centraal plaats. Hiervoor wordt bij invoering van de wet een bedrag uit het gemeentefonds genomen. De hoogte van dit bedrag wordt onder meer bepaald aan de hand van de ontwikkelingen in de omvang van het digitale aanbod. Hier is sprake van een taakmutatie van lokaal naar centraal niveau. De provinciale taken zijn geactualiseerd en geüniformeerd, maar veranderen niet wezenlijk ten opzichte van de taken zoals geformuleerd in de Wsc. Voor zover sprake is van wijzigingen, hebben deze geen financiële consequenties. Bibliotheekvooi-zienin gen De landelijke taken voor het openbare bibliotheekwerk worden geconcentreerd bij de KB. Het betreft de ondersteuning van het bibliotheeknetwerk (zgn. stelseltaken), de voorziening voor personen met een leeshandicap en het beheer en de ontwikkeling van de landelijke digitale infrastructuur. De uitvoering van deze taken wordt geïntegreerd in de KB. De centrale structuur van de digitale bibliotheek kan financiële consequenties hebben voor de lokale bibliotheken. E-content wordt centraal ingekocht (zie hierboven). Lokale bibliotheken hoeven deze uitgaven daardoor niet meer te doen. Gebruikers Het wetsvoorstel handhaaft de bestaande regelingen ten aanzien van lidmaatschap en contributie voor de fysieke bibliotheek. Omdat de markt van het e-book in ontwikkeling is, bevat het wetsvoorstel geen bepalingen over de financiële condities voor de toegang tot een e-book. De KB kan deze vaststellen, rekening houdend met de publieke taak van de openbare bibliotheek en de financiële mogelijkheden. Het vaststellen van tarieven door de KB is daarbij wel onderhevig aan goedkeuring door de Minister. 11.Administratieve lasten Op grond van dit wetsvoorstel zijn bibliotheekorganisaties verplicht een aantal gegevens te leveren over middelen, medewerkers en resultaten. Deze gegevens verschaffen inzicht in het functioneren en in de prestaties van de openbare bibliotheken. Ze zijn bedoeld voor beleidsontwikkeling en evaluatie. Rapportages op basis van deze gegevens kunnen betrekking hebben op het niveau van een individuele organisatie, op groepsniveau en op landelijk niveau. Aanleiding tot deze verplichting is de behoefte onder subsidieverstrekkers periodiek te kunnen beschikken over prestatiegegevens van publiek bekostigd bibliotheekwerk. De verplichting formaliseert de bestaande praktijk waarbij bibliotheekorganisaties via een jaarlijkse enquête gegevens leveren voor een informatiesysteem van de branche (BIS). In de praktijk zal deze verplichting niet tot extra administratieve lasten leiden, omdat de gegevens niet specifiek voor dit doel verzameld hoeven te worden. Het aanleveren van de gegevens vindt plaats via het datawarehouse als L) W8319.K-1 25

30 13 Bij ministeriële regeling worden de onderdeel van de reguliere bedrijfsprocessen. concrete gegevens vastgesteld die aangeleverd dienen te worden. Bij die regeling is daarom pas vast te stellen of er sprake is van een toename van administratieve lasten. De overige onderdelen van het wetsvoorstel zijn niet van invloed op de administratieve lasten. 12.Uitvoerbaarheid PM 13 Het datawarehouse is een geïntegreerd onderdeel van de digitale bibliotheek. (-3 W8319.K-1 26

31 voorziening gedefinieerd. Het is een openbaar toegankelijke voorziening die bibliotheek in de Wsc. Het gaat om een bibliotheekvoorziening die voor het Lokale bibliotheek. Deze definitie komt overeen met de definitie van openbare Bezoek van de voorziening is uiteraard wel afhankelijk van een internetverbinding. ongeacht de plaats waar iemand zich bevindt of het tijdstip, raadpleegbaar is. Landelijke digitale bibliotheek. Deze bibliotheek is niet als Organisatie, maar als Eerste lid Artikel 1 of de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius of Saba. Werk. Voor deze definitie wordt verwezen naar de Auteurswet. Dit is een brede In de bibliotheeksector worden verschillende begrippen toegepast om een gebruiker De omschrijving is niet opgenomen bij de begripsomschrijvingen in het eerste lid lid van een bibliotheekvoorziening en uiteraard niet als wordt verwezen naar een lid W8319.K-1 27 Openbare bibliotheekvoorziening is het algemene begrip voor een door een overheidslaag bekostigde of in stand gehouden voorziening in het stelsel van voor het algemeen publiek toegankelijke bibliotheken. Onder dit begrip vallen de lokale wetenschappelijk onderzoek (verder: WHW) zijn opgedragen. bibliotheken, de provinciale ondersteuningsinstellingen, de landelijke digitale bibliotheekfunctie ten behoeve van het algemeen publiek. Die taken zijn aanvullend ten opzichte van de taken die haar in de Wet op het hoger onderwijs en Voor de KB reguleert dit wetsvoorstel de taken die passen in het kader van de bibliotheek en de KB, voor zover de voorziening de functies in artikel 4 vervult. Artikel 2 bestandtypes voor tekst, geluid en beeld. dvd s gaan. Voor de digitale bibliotheek gaat het om verschillende soorten digitale het ook een Organisatie onderdeel kan zijn van een provincie en niet een zelfstandige Organisatie behoeft te zijn. geven dat het niet gaat om een lid van een vereniging. Het gaat om een bekostigde of in stand gehouden voorziening, wat betekent dat door een of meerdere provincies bekostigde voorziening die ondersteuning biedt aan de lokale bibliotheken in de desbetreffende provincie of provincies. Een Provinciale ondersteuningsinstelling. Een provinciale ondersteuningsinstelling is een provinciale ondersteuningsinstelling kan dus de lokale bibliotheken in meerdere Tweede lid van een voorziening te duiden. Zo wordt over abonnees, leden en pashouders van een wetsartikel. provincies ondersteunen en er hoeven dus niet twaalf van deze organisaties te zijn. definitie en hier kunnen allerlei soorten materialen en media onder vallen. Voor de fysieke bibliotheken zal het om fysieke materialen als boeken, tijdschriften, cd s en voorziening. In dit wetsvoorstel is gekozen voor het begrip leden om geregistreerde algemeen publiek toegankelijk is en wordt bekostigd door een of meer gemeenten gesproken. Centrale kenmerk is dat de gebruiker geregistreerd is bij de gebruikers te duiden. De omschrijving van dit begrip is opgenomen om aan te omdat de betekenis van lid alleen van toepassing is als wordt gesproken over een ARTIKELSGEWIJS DEEL

32 lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Het leenverkeer met bibliotheken in die de eis tot ondersteuning van het onderwijs wel. Tevens zullen de lokale bibliotheken op termijn ook moeten voldoen aan een op de andere deelnemers bibliotheek. openbare lichamen en bibliotheken in het Europese deel van Nederland is praktisch onuitvoerbaar. Andere bepalingen als de functies van een bibliotheek en openbare lichamen zijn wel deelnemer in het bibliotheeknetwerk, alleen niet alle interbibliothecaire leenverkeer en innovatie van toepassing op de openbare eisen zijn op hen van toepassing. De eisen die verband houden met het jeugdcontributievrijstelling zijn wel van toepassing. De lokale bibliotheken in de interbibliothecaire leenverkeer en het collectiebeleid zijn niet van toepassing, maar Dit wetsvoorstel is met uitzondering van de bepalingen die verband houden met het Artikel 3 Artikel 4 Artikel 5 u W8319.K-1 28 bibliotheekvoorziening aan de verplichtingen in deze wet voldoet. Deze bevordering overheden de taak opgelegd te bevorderen dat een door hen bekostigde openbare dat één bibliotheeknetwerk tot stand komt. Daarom is aan de verschillende stelsel van openbare bibliotheekvoorzieningen. Een netwerk van openbare bibliotheekvoorzieningen kan slechts goed functioneren, als deze rollen goed op verantwoordelijk voor de lokale bibliotheken, de provincies voor de provinciale Omdat de openbare bibliotheekvoorzieningen het netwerk vormen, zijn de eisen aan de voorzieningen gesteld en niet aan de overheidsiagen. Een openbare elkaar zijn afgestemd. Zo zijn de gemeenten en de openbare lichamen overheidslagen. Het is dan ook mede een verantwoordelijkheid van de overheden provincies en het Rijk gezamenlijk. Elke overheidsiaag heeft zijn eigen rol in het bibliotheekvoorziening wordt echter grotendeels bekostigd door een van de ondersteuningsinstellingen en het Rijk voor de KB en de landelijke digitale ligt bij de gemeenten, de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba, de De verantwoordelijkheid voor de openbare bibliotheekvoorzieningen in Nederland algemeen publiek. algemeen publiek toegankelijk zijn. Hiermee worden de provinciale samenwerkingsverband in gelijke mate aan de functies inhoud geeft. De functies ondersteuningsinstellingen uitgesloten, aangezien deze als functie hebben de ondersteuning van de lokale bibliotheken en zich niet rechtstreeks richten tot het Dit kan betekenen dat niet elke bibliotheekvestiging in een regionaal op veel verschillende manieren mogelijk, bijvoorbeeld via regionale samenwerking. zijn alleen van toepassing op openbare bibliotheekvoorzieningen die voor het is afhankelijk van de lokale vraag en het lokale beleid. Uitvoering van de functies is drie basisfuncties wordt vervuld. De wijze waarop hieraan invulling wordt gegeven heeft. Er is pas dan sprake van een openbare bibliotheekvoorziening, als elk van de Dit artikel regelt de drie basisfuncties die een openbare bibliotheekvoorziening de landelijke digitale bibliotheek. Tot slot kunnen ingezetenen van de openbare lichamen ook gewoon lid worden van netwerk te betrekken. afgestemde digitale infrastructuur om de bibliotheken toch zo veel mogelijk bij het

33 de in dit artikel omschreven verantwoordelijkheid. gesproken en niet over het desbetreffende orgaan. Reden is dat geen concrete verschillende organen bevoegd zouden kunnen zijn. De Provinciewet en het voor de desbetreffende taak bevoegde gezag. Deze omschrijving past goed bij uitvoeringstaak wordt opgelegd en dat voor de genoemde verantwoordelijkheid Gemeentewet definiëren provinciebestuur onderscheidenlijk gemeentebestuur als In dit artikel wordt over provinciebesturen, gemeentebesturen en eilandsbesturen ook op lokaal of regionaal niveau. Indien Voor het functioneren van het netwerk is het noodzakelijk dat elk van de partijen zijn rol vervult. Besluiten van één van de partijen kunnen van invloed zijn op het bijvoorbeeld tot een dergelijk besluit, deze partij dit voornemen bespreekt met de andere netwerk als geheel. Het vierde lid regelt dat, indien een partij een voornemen heeft partijen in het netwerk. Dit kan zich op verschillende bestuurlijke niveaus voordoen: tussen landelijke partijen (Rijk, Interprovinciaal Overleg en VNG), maar een Dit artikel regelt dat de openbare bibliotheekvoorzieningen één netwerk vormen. zich vooral richten op leenverkeer. Met dit wetsvoorstel worden al deze netwerken De netwerkgedachte veronderstelt dat de deelnemers van het netwerk Bij de afstemming van de digitale infrastructuur zal de landelijke digitale bibliotheek W8319.K-1 29 voor de ontwikkeling van innovatie. beschikking moeten worden gesteld door de lokale bibliotheken en de KB, de Hetzelfde geldt voor het interbibliothecaire leenverkeer. De werken zullen ter provinciale ondersteuningsinstellingen verzorgen het vervoer en de landelijke digitale bibliotheek zorgt voor de digitale infrastructuur waarin alle werken de technische voorwaarden ontwikkelen. De inhoudelijke afstemming van de samenwerken en gezamenlijk de gebruikers ten dienste zijn. Om deze zichtbaar zijn. samenwerking te bereiken worden zes verplichtingen gesteld aan de voorzieningen. het algemeen deel van deze toelichting. Niet elke voorziening zal dezelfde taken uitvoeren, maar zij dienen wel allen hun bijdrage te leveren. Dit geldt bijvoorbeeld Voor een inhoudelijke beschrijving van deze verplichtingen wordt verwezen naar Artikel 7 samengebracht. Alle lokale bibliotheken en provinciale ondersteuningsinstellingen een groot aantal lokale, regionale en landelijke netwerken tot stand gekomen die vormen één netwerk en hier worden de landelijke digitale bibliotheek en de KB aan borduurt hier op voort. In de Wsc is het vormen van netwerken als bevorderingstaak omschreven voor de overheden. Op basis van die bepaling zijn toegevoegd. Artikel 6 Het vormen van netwerken was al geregeld in artikel lib van de Wsc en dit artikel voor aangrenzende gemeenten. Ook in dit soort situaties is overleg vooraf vereist. gemeente besluit tot ingrijpende aanpassingen van het lokale bibliotheekwerk, kan dat gevolgen hebben bibliotheekvoorziening. kan concreet bijvoorbeeld tot uitdrukking komen in subsidieverplichtingen aan de

34 Artikel 8 Artikel 9 Artikel 1 taken worden verricht. In bepaalde gevallen zal de KB zelf activiteiten uitvoeren en naast haar taken in de WHW stelseltaken op het terrein van de openbare De KB wordt een volwaardig onderdeel van het Nederlandse stelsel van openbare bepaald. bibliotheekvoorzieningen. De KB wordt als nationale bibliotheek gezien en krijgt activiteiten van de KB. De stelseltaken hebben tot doel het netwerk van openbare bibliotheken. Deze taken sluiten goed aan op haar huidige activiteiten en dienen bibliotheekvoorzieningen te ondersteunen. Op verschillende manieren kunnen deze een volwaardig en geïntegreerd onderdeel uit te maken van de algemene u W8319.K-1 3 eigen collectie toe evenals de collectie van de landelijke digitale bibliotheek. bibliotheekcatalogus (NBC). De bestaande collecties zijn al grotendeels opgenomen moeten worden. De KB voegt aan de catalogus de gegevens van haar samengevoegd in de NBC, maar ook nieuw aan te schaffen werken zullen hier in digitale bibliotheek. Dit is nodig voor de vorming van de nationale collectie en de beschikbaarheid daarvan aan de KB, als beheerder van de landelijke bibliotheken en de provinciale ondersteuningsinstellingen de gegevens over hun Gegevenslevering vindt op twee manieren plaats. Ten eerste verstrekken lokale ondersteuni ngsinstelli ngen. vertegenwoordigers van de lokale bibliotheken en provinciale informatie van gebruikers te coördineren. Hiervoor is de gegevenslevering over gebruik van de bibliotheekvoorziening van groot belang. collectieplan. Het plan kan echter alleen maar tot stand komen in overleg met de De KB is verantwoordelijk voor de totstandkoming van het gezamenlijk en niet inhoudelijk. Het collectieplan heeft mede als functie de steeds sneller veranderende vraag naar van de collectie van een voorziening en is het uitgangspunt in procedureel opzicht bibliotheekvoorzieningen. Het biedt een kader voor het beheer en de samenstelling De bibliotheken stellen elke vier jaar gezamenlijk een collectieplan op voor de coördineren. uitvoerende organisaties, maar de KB zal deze voorziening aansturen en momenteel plaats door de Stichting Aangepast Lezen, in samenwerking met andere en wordt al jaren op nationaal niveau uitgevoerd. De feitelijke uitvoering vindt Tot slot krijgt de KB de taak een bibliotheekvoorziening voor personen met een Daarnaast krijgt de KB de taak opgelegd om de landelijke digitale bibliotheek in in het algemeen en tussen het fysieke en digitale domein. activiteiten gaan uitvoeren. Onder de taak coördinatie en afstemming van het netwerk valt in het bijzonder innovatie. Het gaat dan om coördinatie van innovatie stand te houden. leeshandicap te verzorgen. Deze bijzondere voorziening overstijgt het lokale niveau in andere situaties zal zij bevorderen dat deelnemers van het netwerk bepaalde infrastructuur zal in gezamenlijk overleg tussen de deelnemers moeten worden

35 De gegevenslevering uit het tweede lid heeft een beleidsmatig doel. Het gaat daar om gegevens die de Minister of een medeoverheid kan gebruiken voor beleidsontwikkeling. Het gaat dan om gegevens over de bibliotheekvoorziening en gegevens over personeel en gebruikers. Bij de levering van deze gegevens dienen deze niet tot de persoon herleidbaar te zijn. Bij ministeriële regeling wordt concreet aangegeven welke gegevens dienen te worden aangeleverd. Bij de gegevens over collecties zal het gaan om de gegevens van een boek of ander werk die nodig zijn voor de catalogus. Bij de gegevens uit het tweede lid kan het bijvoorbeeld gaan om de verstrekking van het aantal jeugdleden bij een bibliotheekvoorziening of de leeftijdsopbouw van het personeel. Het gaat ook om de op de bibliotheekvoorziening betrekking hebbende financiële gegevens. De regels zullen ook betrekking hebben op de wijze van aanlevering van gegevens en tijdstip van aanleveren. De wijze van leveren van gegevens zal zo veel mogelijk worden vormgegeven dat de levering automatisch plaatsvindt en de organisaties zo min mogelijk administratieve lasten hebben. Bij de totstandkoming van de regeling zullen vertegenwoordigers van de lokale bibliotheken en provinciale ondersteuningsinstellingen worden geraadpleegd. Artikel 11 De structuur van artikel van de Wsc over de jeugdcontributievrijstelling is gehandhaafd. In aanvulling daarop worden regels gesteld voor de geldelijke bijdrage voor overige, niet-gedrukte werken. Hiervoor geldt dat ten hoogste de helft van de bijdrage voor volwassenen aan jeugdleden gevraagd mag worden. ila Artikel 12 Dit artikel regelt het interbibliothecaire leenverkeer. De bepalingen komen inhoudelijk overeen met artikel eerste en tweede lid, van de Wsc. Het artikel geeft de praktijk weer van het verkeer van voor uitlening beschikbare werken tussen lokale bibliotheken. Hieraan wordt toegevoegd het leenverkeer met de KB. Zo kunnen leden van een lokale bibliotheek werken bij de KB opvragen en vice versa. lia, Artikel 13 Hier worden de provinciale taken in het fysieke domein weergegeven. Iedere provinciale ondersteuningsinstelling is verantwoordelijk voor het vervoer van werken tussen bibliotheken in de provincie of provincies waardoor zij wordt bekostigd. Gezamenlijk zijn de provinciale ondersteuningsinstellingen verantwoordelijk voor het vervoer tussen provincies. Daarnaast hebben zij gezamenlijk als taak de ontwikkeling van innovatie in het fysieke domein. Uitvoering van de laatstgenoemde taak gebeurt in overleg met de KB. Dit laatste in verband met de algemene taak van coördinatie en afstemming van het netwerk als geheel, zoals opgedragen aan de KB in artikel 8, onderdeel a, onder i. Deze taken zijn gebaseerd op een voorstel van het IPO voor een basispakket voor provinciale ondersteuning. Het IPO-voorstel omvatte naast de twee hier genoemde taken ook provinciaal collectiebeleid en het vormen van netwerken. Deze onderwerpen hoeven niet specifiek geregeld te worden, aangezien deze al in de L) W8319.K-1 31

36 digitale bibliotheek, tenzij het lid hier geen behoefte aan heeft. Bibliotheken dienen lokale bibliotheken en de KB hun leden als lid in te schrijven bij de landelijke aan elkaar zijn. dit artikel wordt deze taak gespecificeerd. Om tot een goede instandhouding van de De KB heeft tot taak het in stand houden van de landelijke digitale bibliotheek. In brengen voor deze administratieve handeling geen kosten in rekening. De fysieke en de digitale openbare bibliotheek zijn een twee-eenheid. Daarom Artikel 14 Artikel 15 u W8319.K-1 32 > vertegenwoordigers van lokale bibliotheken en provinciale ondersteuni ngsinstelli ngen. Instemming met het beheerplan wordt slechts onthouden als de functies van een Minister de vertegenwoordigers van de provincies en gemeenten en heeft zes maanden de tijd om instemming te verlenen. In die periode hoort de Na vaststelling van het beheerplan wordt het aan de Minister gezonden. De Minister grond van artikel 16 plaatsvindt. in het beheerplan ingegaan op de wijze waarop de inkoop van digitale werken op instandhouding die hierboven zijn genoemd worden gerealiseerd. Daarnaast wordt en wordt specifiek ingegaan op de wijze waarop de onderdelen van de in het algemeen ingegaan op de ontwikkeling van de landelijke digitale bibliotheek bibliotheek is onderdeel van het instellingsplan van de KB. In het beheerplan wordt stelt de KB eens in de vier jaar een beheerplan op. Het beheerplan digitale Voor de uitvoering van het in stand houden van de landelijke digitale bibliotheek tegelijk specifieke doelgroepen in het oog te houden. De KB heeft tot taak op publieksbereik beleid te voeren. Tot slot dient de KB ten behoeve van de digitale De landelijke digitale bibliotheek heeft tot doel een breed publiek te bedienen en uitleenperiode, de tarieven, etc. voor toegang en uitlening ziet op zaken als het aantal te lenen werken per lid, de bibliotheek met andere publieke aanbieders van digitale werken samen te werken. Voor de toegang tot de collectie wordt een reglement vastgesteld. Het reglement meerwaarden van een openbare bibliotheekvoorziening. Verder wordt de digitale van context voorzien. In het digitale domein is dit een van de belangrijkste collectie van de KB als wetenschappelijke bibliotheek aangesloten bij de collectie van de openbare bibliotheken. Uiteindelijk moeten deze collecties complementair om de internetdienst te kunnen verzorgen. infrastructuur te beheren en ontwikkelen. Dit zijn de technische werkzaamheden Daarnaast wordt de collectie beheerd en worden werken in de digitale bibliotheek landelijke digitale bibliotheek te komen, dient de KB in ieder geval de digitale openbare bibliotheekvoorziening door het plan onvoldoende worden vervuld of als sprake is van strijd met de wet of het algemeen belang. artikelen 5, 6 en 7 als gezamenlijke taken van alle deelnemers aan het bibliotheeknetwerk zijn gedefinieerd.

37 Jaarlijks stelt de Minister een bedrag ter beschikking voor de inkoop. Het gaat om openbare bibliotheken worden ingekocht. en werken die met middelen die afkomstig zijn uit het budget voor inkoop voor de aangebracht tussen werken die de KB vanuit haar wetenschappelijke taak inkoopt voor de openbare bibliotheken gewenst zijn. Ook wordt zo een scheiding bij de Staat en is geen overdracht nodig mocht inzet van werken op andere wijze om de Staat te vertegenwoordigen. Op deze manier berusten rechten rechtstreeks W8319.K-1 33 wordt gehoord bij het vaststellen van tarieven om de toegankelijkheid van de voorziening te waarborgen. regel zal dit alleen auteursrechtelijk beschermde werken betreffen. De Minister vaststellen voor het gebruik van diensten of de toegang tot digitale werken. In de De KB kan na overleg met vertegenwoordigers van de lokale bibliotheken tarieven afgesloten licenties met uitgevers en makers. Voorstelbaar is wel dat ook gebruikers buiten Nederland geïnteresseerd zijn in lidmaatschap open wordt gesteld. Omdat de landelijke digitale bibliotheek met het buitenland wel hoger kunnen liggen. publieke middelen uit Nederland wordt bekostigd, zouden tarieven voor personen in werken waarschijnlijk beperkt beschikbaar zijn in verband met het auteursrecht en werken in de Nederlandse taal. Afhankelijk van beperkingen in licenties zal dan bekeken moeten worden of ook voor andere groepen natuurlijke personen het Buiten Nederland zal de functie tot het lenen van auteurrsrechtelijk beschermde Nederland wonen. Er zijn twee manieren om lid te worden van de digitale bibliotheek. Allereerst wordt ieder lid van de fysieke bibliotheek automatisch lid van de digitale bibliotheek, tenzij het lid daar bezwaar tegen heeft (zie artikel 14). bibliotheek. Artikel 17 beschrijft deze laatste mogelijkheid. auteursrechtelijk beschermde werken te kunnen bekijken, dient men lid te zijn. Daarnaast bestaat de mogelijkheid rechtstreeks lid te worden van alleen de digitale informatie, rechtenvrije werken en auteursrechtelijk beschermde werken. Om Lidmaatschap staat open voor iedere ngezetene, dat wil zeggen personen die in Een ieder heeft toegang tot de landelijke digitale bibliotheek. De bibliotheek biedt Artikel 17 De inhoudelijke keuze bij de inkoop wordt niet gemaakt door de KB, maar door de Minister. In overleg met de VNG en op basis van onderzoek zal de omvang van dit een bedrag dat afkomstig is uit het gemeentefonds en bedoeld is voor opbouwen, wordt een deel van de middelen voor de collectie overgedragen aan de bedrag worden vastgesteld. De volmacht van de KB wordt begrensd door het bedrag dat de Minister ter beschikking stelt. Niet bestede middelen blijven gezamenlijke lokale bibliotheken. Vertegenwoordigers van de lokale bibliotheken eigendom van de Staat der Nederlanden. hebben zitting in een inkoopcommissie en die draagt werken voor. De voordracht dient binnen het ter beschikking gestelde budget te blijven. collectieopbouw. Nu de lokale bibliotheken geen digitale collectie meer zullen Inkoop van digitale werken voor de landelijke digitale bibliotheek wordt verricht door de KB namens de Staat der Nederlanden. Feitelijk is dit een wettelijk volmacht Artikel 16

38 Voor de taken op grond van dit wetsvoorstel neemt de KB een apart onderdeel op Artikel 19 Artikel 2 Artikel 21 dit wetsvoorstel loopt mee in de al bestaande cyclus van begroting en wordt in ieder geval het beheerplan van de landelijke digitale bibliotheek in het instellingsplan, de begroting en de jaarverslaglegging. In het instellingsplan gelijkgesteld aan de regels hieromtrent in de WHW. De rijksbijdrage op grond van verantwoording die de KB al kent. opgenomen (zie artikel 15, tweede lid). Daarnaast wordt apart aangegeven hoe de W8319.K-1 34 betrekking op subsidies. Toezicht door de Minister op naleving van de andere wettelijke bepalingen door lokale bibliotheken of de provinciale Het toezicht is gelijk geregeld als in artikel 8a van de Wsc en heeft alleen Daarnaast is bepaald dat de KB mee werkt aan overdracht van rechten aan de andere wijze voor publieksdoelen inzetten of ter beschikking stellen aan derden. Staat der Nederlanden. Op die manier kan de Minister ontwikkelde zaken ook op een overdraagbaar gebruiksrecht verkrijgt bij de uitvoering van haar taak. opgelegd om er zorg voor te dragen dat zij alle intellectuele eigendomsrechten of vrij in het gebruik van deze zaken. Vandaar dat de verplichting aan de KB is zaken die voor publieke doelen bestemd zijn. De overheid is dan immers niet meer is het van belang dat derden geen intellectuele eigendomsrechten verkrijgen op overheid beschikbaar moeten blijven. Vooral bij de ontwikkeling van digitale zaken Uitgangspunt is dat met publieke middelen tot stand gebrachte zaken voor de delegatiebepaling wordt dus gevormd door titel 4.2 van de Awb, waarin de concrete onderwerpen staan waarvoor bij een wettelijk voorschrift regels kunnen worden gesteld. wettelijk voorschrift moeten worden geregeld. De begrenzing van deze kan worden verstrekt, of om onderwerpen waarvan de Awb bepaalt dat deze bij een Het gaat dan bijvoorbeeld om een uitwerking van de activiteiten waarvoor subsidie kunnen slechts worden gesteld voor zover titel 4.2 hier de mogelijkheid toe biedt. waarin de verstrekking van subsidies is geregeld. Nadere regels op grond van dit lid hebben omdat dit reeds volgt uit titel 4.2 van de Algemene wet bestuursrecht, subsidieverstrekking. Niet is aangegeven waarop deze nadere regels betrekking Bij ministeriële regeling kunnen nadere regels worden gesteld voor vangnet behoudt de Minister wel een mogelijkheid tot subsidieverstrekking. met het verstrekken van subsidie, nu de stelselta ken bij de KB zijn neergelegd. Als subsidiegrondslag in deze wet nodig voor de verstrekking van subsidies ten behoeve van het bibliotheekstelsel. In beginsel zal de Minister terughoudend zijn Nu de bibliotheekwetgeving niet meer geregeld is in de Wsc is een bijzondere worden uitgevoerd. overige taken (stelseltaken en de voorziening voor personen met een leeshandicap) aanvulling op haar rijksbijdrage. De verstrekking hiervan is zo veel mogelijk Artikel 18 Voor de uitvoering van de in dit wetsvoorstel opgedragen taken ontvangt de KB een

39 om een bekostigde bibliotheekorganisatie aan te spreken en eventueel eisen te op rechtspersonen met een wettelijke taak. Beide toezichtsinstrumenten zijn ook Minister op grond van artikel 43 van de Comptabiliteitswet toezichtsmogelijkheden verantwoordingsplicht geregeld voor de KB aan de Minister. Verder heeft de Toezicht op de KB is al geregeld in de WHW in combinatie met artikel 43 van de stellen bij de bekostiging. Het wetsvoorstel biedt wel een basis voor bibliotheekvoorzieningen om elkaar aan te spreken op de wettelijke verplichtingen. Comptabiliteitswet. In hoofdstuk 13 van eerstgenoemde wet is een W8319.K-1 35 wet zal daarom gekeken worden hoe het bibliotheekstelsel zoals opgebouwd in deze wet functioneert. zorgt voor constante veranderingen. Binnen vijf jaar na inwerkingtreding van de veranderende omstandigheden in het bibliotheekwerk. Met name de digitalisering In het wetsvoorstel is een evaluatiebepaling opgenomen vanwege de snel Artikel 27 vorm als braille of gesproken boek. over personen met een handicap. Het kan daarbij alleen gaan om personen die spierziekten. De vrijstelling geldt dus alleen voor personen waarvoor teksten in verband met hun handicap noodzakelijk moeten worden omgezet in een andere door hun handicap niet op de gebruikelijke manier kunnen lezen. Naast een visuele beperking valt daarbij ook te denken aan personen met dyslexie of bepaalde In de bepalingen wordt niet meer gesproken over blinden en slechtzienden, maar leeshandicap is inmiddels anders vormgegeven. Het bibliotheekwerk voor personen met een leeshandicap is in 27 ingepast in het openbare bibliotheekwerk. De reeds enkele jaren niet meer en de bibliotheekvoorziening voor personen met een ondersteuningsinstellingen en de lokale bibliotheken. Dedicon, de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden, de provinciale uitvoering vindt plaats door de landelijk werkende Stichting Aangepast Lezen, De Stichting fonds voor het bibliotheekwerk voor blinden en slechtzienden bestaat leenrechtvergoeding voor personen met een handicap wordt in overeenstemming gebracht met de praktijk. De bepalingen hierover zijn namelijk verouderd. De uitzondering in de Auteurswet en de Wet op de naburige rechten over de Artikelen 25 en 26 bibliotheekbepalingen in de Wsc en de regeling in het onderhavige wetsvoorstel. Dit betreffen technische aanpassingen in verband met het schrappen van de Artikelen 23 en 24 technisch aangepast. In verband met de nieuwe taken van de KB wordt de WHW op enkele punten Artikel 22 dit wetsvoorstel uitvoert. van toepassing voor zover het de wettelijke taken betreft die de KB op grond van gedecentraliseerde bibliotheekstelsel. Het is vooral aan de gemeente of provincie ondersteuningsinstellingen bestaat nu ook niet en past ook niet binnen het

40 De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, dr. Jet Bussemaker W8319.K 1 36