Viesmann. VITOCAL 2-trapse warmtepomp met PLC-regeling Brine/water-warmtepomp 84,8 tot 222,0 kw Lucht/water-gebruik 91,4 tot 192,2 kw

Transcriptie

1 Viesmann VITOCAL 2-trapse warmtepomp met PLC-regeling Brine/water-warmtepomp 84,8 tot 222,0 kw Lucht/water-gebruik 91,4 tot 192,2 kw Ontwerphandleiding Warmtepompen met elektrische aandrijving voor verwarming en tapwaterverwarming in monovalente of bivalente verwarmingsinstallaties et weersafhankelijke warmtepompregeling Vitotronic PLC, type 2.0 Tot 60 C aanvoertemperatuur bij brine-intrede 5 C VITOCAL 300-G PRO AW-PACKAGE AW-package 90 tot trapse brine/water-warmtepomp met AW-package als lucht/water-toepassing te gebruiken Voor het gebruik van de warmtebron Lucht Toegestane werkingsdruk: Verwarmingswater 6 bar (0,6 Pa) Type BW 302.DS090 tot BW 302.DS230 2-traps brine/water-warmtepomp Voor het gebruik van de warmtebronnen Aarde (brine/water direct) en Water (water/water met tussencircuit) Toegestane werkingsdruk: Verwarmingswater 10 bar (1 Pa) NL 10/2018

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS 1. 1 Productbeschrijving... 5 Voordelen... 5 Toestand bij levering Technische gegevens... 6 Technische gegevens, Vitocal 300-G Pro... 6 Afmetingen, type BW 302.DS090 en BW 302.DS Afmetingen, type BW 302.DS140 tot BW 302.DS Afmetingen, type BW 302.DS Toepassingsgrenzen in overeenstemming met EN Karakteristieken, type BW 302.DS Karakteristieken, type BW 302.DS Karakteristieken, type BW 302.DS Karakteristieken, type BW 302.DS Karakteristieken, type BW 302.DS Vitocal 300-G Pro AW-Package 2. 1 Productbeschrijving AW-Package Voordelen AW-Package Toestand bij levering Technische gegevens AW-package Technische gegevens, Vitocal 300-G Pro met AW-package Technische gegevens hydraulische motor ontdooibox Beschrijving, hydraulische module ontdooibox Technische gegevens, hydraulische module, ontdooibox Afmetingen hydraulische module ontdooibox Technische gegevens lucht/brine-warmtewisselaar Technische gegevens, lucht/brine-warmtewisselaar Afmetingen lucht/brine-warmtewisselaar Schuine positie van de lucht/brine-warmtewisselaar (bij standaard uitvoering) Toepassingsgrenzen AW-Package in overeenstemming met EN Karakteristieken AW-package, standaard uitvoering Karakteristieken AW-Package 90 Std Karakteristieken AW-Package 120 Std Karakteristieken AW-package 140 Std Karakteristieken AW-package 190 Std Karakteristieken AW-package, Low noise-uitvoering Karakteristieken AW-package 90 LN Karakteristieken AW-Package 120 LN Karakteristieken AW-package 140 LN Karakteristieken AW-package 190 LN Installatie-accessoires 3. 1 Overzicht installatie-accessoires Hydraulisch aansluittoebehoren (primair en secundair circuit) Aansluitset Geluidsisolerende compensatoren Brinecircuit (primair circuit) Warmte-overdrachtsmedium Tyfocor Verwarmingscircuit (secundair circuit) Kleinverdeler Broncircuit Opvangbak van edelstaal voor scheidingswarmtewisselaar Koeling Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) Klemtemperatuursensor (Pt 1000) Dauwpuntsensor 24 V Gasdetector (voor R410A) Verwarmingswaterbuffer Verwarmingswaterbuffer 1500 l Verwarmingswaterbuffer 2000 l Verwarmingswaterbuffer 2500 l Verwarmingswaterbuffer 3000 l Ontwerpadviezen 4. 1 Stroomvoorziening en tarieven Aanmeldprocedure Vereisten aan de opstelling van de warmtepomp Geluiddempend voetstuk inimumafstanden inimaal kamervolume Ventilatie Vereisten aan de opstelling van de hydraulische module ontdooibox Viesmann VITOCAL

3 Inhoudsopgave (vervolg) inimumafstanden tot de wand resp. warmtepomp Drukpunten van de poten van de hydraulische module ontdooibox Vereisten aan de opstelling van de lucht/brine-warmtewisselaar inimumafstanden IJsvorming Geldende voorschriften en normen voor warmtepompen Gebruik van glycol als gevarenstof lid 4 AwSV Geluidsproductie Basis inzake geluidsvermogen en geluidsdruk Elektrische aansluitingen voor verwarmen en tapwaterverwarming Blokkering energiebedrijf Vereisten aan elektrische aansluitingen Hydraulische aansluitingen Aansluitingen aan de warmtepomp Aansluitset en geluidsisolerende compensatoren Geluidsontkoppeling van de hydraulische kabels inimale hydraulische eisen inimale vereisten aan de warmtepomp inimumvereisten aan de AW-package Dimensionering van de warmtepomp onovalente werking ono-energetische werkwijze Bivalente werking Bivalente werkwijze met AW-package: Bivalente alternatieve werking Waterkwaliteit, warmteoverdrachtsmedium en gesoldeerde platenwarmtewisselaar. 78 Tapwater Verwarmingswater en koelwater Warmteoverdrachtsmedium primair circuit (zonnecircuit) Vorstbescherming van ethyleenglycol/watermengsels Hydraulisch volledig schema voor warmtebronnen aarde en water Warmtebron aardsondes Warmtewinning met aardsondes Vorstbescherming Aardsonde Pompvermogenstoeslagen (procentueel) voor de werking met Tyfocor Hydraulische integratie aardsonde Warmtebron grondwater Hydraulische integratie grondwater Bepaling van de grondwaterhoeveelheid Vergunning voor een grondwater/water-warmtepompinstallatie Configuratie van de scheidingswarmtewisselaar Koelwater Hydraulisch volledig schema voor warmtebron lucht Warmtebron lucht Warmte terugwinning met lucht/brine-warmtewisselaars Installaties met verwarmingswaterbuffer Cascade verwarmingswaterbuffer Hydraulische integratie verwarmingswaterbuffer Verwarmingswaterbuffer voor looptijdoptimalisering Verwarmingswaterbuffer voor overbrugging van de blokkeertijden Verwarmingswaterbuffer voor ontdooiing van de lucht/brine-warmtewisselaar Kamerverwarming/kamerkoeling Hydraulische integratie verwarmingscircuit/koelcircuit Verwarmingscircuit- en warmteverdeling Koeling Types en configuratie Koelen met grondwater Koelen Koelfunctie natural cooling (NC) Koelfunctie active cooling (AC) Tapwaterverwarming Functiebeschrijving Aansluiting aan tapwaterzijde Veiligheidsklep Thermostatische mengautomaat Boilerlaadsysteem Warmtepompregeling 5. 1 Vitotronic PLC, type Vitotronic PLC, type 2.0: Opbouw en functies Vitotronic PLC, type 2.0: Bedieningseenheid en instellingen VITOCAL Viesmann 3

4 Inhoudsopgave (vervolg) Vitotronic PLC, type 2.0: Prestatiekenmerken Schakelklok Instelling van verwarmings- en koelkarakteristieken (steilheid en niveau) Externe aansturing door een gebouwbeheersysteem (GBS) Regelingsaccessoires 6. 1 Sensoren Buitentemperatuursensor Klemtemperatuursensor (Pt 1000) Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) Dompelhuls om in te schroeven Veiligheidsinrichtingen Gasdetector (voor R410A) Communicatietechniek BACnet-module odbus-module GBS-module aster/slave-module (hoofd-/volgwarmtepomp) Index Viesmann VITOCAL

5 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS 1.1 Productbeschrijving Voordelen 2-trapse brine/water-warmtepomp; 84,8 tot 222,0 kw (bij B0/W35 conform EN 14511) et elektrische aandrijving voor verwarmen/koelen et startsysteem elektronische softstarter et weersafhankelijke regeling (PLC) Toestand bij levering Complete warmtepomp in compacte bouwwijze (geluidsisolatie wordt apart geleverd) Ingebouwde warmtepompregeling met buitentemperatuursensor De bedieningseenheid ligt in de warmtepomp en moet door de installateur worden gemonteerd en aangesloten. et volledige scroll-hermetische compressor en koudemiddel R410A Aanvoertemperatuur tot 60 C et geluidsgeoptimaliseerde toestelconstructie Compacte en onderhoudsvriendelijke bouwwijze Geïntegreerde elektronische softstarter per compressor incl. fasecontrole Geluidsisolerend basisframe De zijplaten zijn voor montage door de installateur apart verpakt. 1 VITOCAL Viesmann 5

6 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) 1.2 Technische gegevens 1 Technische gegevens, Vitocal 300-G Pro Werking: Grond/water (B0/W35) Type BW 302. DS090 DS110 DS140 DS180 DS230 Prestatiegegevens conform EN (3 K/5 K spreiding) Nominaal warmtevermogen kw 84,8 108,6 137,6 174,8 222,0 Koelvermogen kw 67,6 86,4 109,4 138,8 177,4 Elektrisch opgenomen vermogen kw 18,2 23,6 29,8 37,9 47,1 Nominale stroom van de compressoren (totaal) A 40,3 44,9 57,0 69,9 85,6 Prestatiecoëfficiënt ε (COP) 4,67 4,61 4,63 4,62 4,72 Primair circuit (brine) Spreiding K Vorstbescherming/ijsvlokpunt (aanbevolen C 16,1 16,1 16,1 16,1 16,1 koude overdrachtsmedium Tyfocor) Inhoud warmtewisselaar l 10,5 13,1 17,4 23,0 52,4 Nominaal debiet (voor de dimensionering m 3 /h 20,5 27,9 33,3 47,3 53,7 aanbevolen waarde) inimumdebiet m 3 /h 15,4 20,9 25,0 35,4 40,3 Doorstroomweerstand bij nominaal debiet (totale kpa ,09 drukverliezen verdamper plus aansluitin- gen) Doorstroomweerstand bij minimumdebiet kpa Secundair circuit (water) Spreiding K Inhoud warmtewisselaar l 15,2 19,2 23,2 28,3 53,6 Nominaal debiet (voor de dimensionering m 3 /h 14,7 19,5 23,8 32,4 38,46 aanbevolen waarde) inimumdebiet m 3 /h 11,0 14,6 17,9 24,3 28,8 Doorstroomweerstand bij nominaal debiet (totale kpa drukverliezen verdamper plus aansluitin- gen) Doorstroomweerstand bij minimumdebiet kpa ax. aanvoertemperatuur bij primaire intrede C B 0 C ax. aanvoertemperatuur bij primaire intrede B +5 C C Prestatiegegevens conform EN komen overeen met een temperatuurspreiding van 3 K bij brine-intrede 0 C en brine-uittrede 3 C. inder debiet vermindert het vermogen van de warmtepomp. (geldt ook in deellastwerking) De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. De opgegeven doorstroomweerstand heeft enkel betrekking op de ingebouwde warmtewisselaar in de warmtepomp, alsook de aansluitflens. Het onderschrijden van de minimale vorstbescherming kan een beschadiging en zo een uitval van de warmtepomp veroorzaken. Te veel vorstbeschermingsmiddel resp. een te hoog gekozen vorstbescherming leidt tot een daling van het warmtevermogen. In combinatie met ijsbuffer of de werking externe aanvraag moeten parameters worden aangepast. Overleg met Viessmann is vereist. 6 Viesmann VITOCAL

7 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Werking: Water/water met tussencircuit (B8/W35) Type BW 302. DS090 DS110 DS140 DS180 DS230 Prestatiegegevens conform EN14511 (3 K/5 K spreiding) Nominaal warmtevermogen kw 107,2 139, Koelvermogen kw 89,6 116, ,6 235 Elektrisch opgenomen vermogen kw 18,7 24,2 30,5 38,9 50,2 Nominale stroom van de compressoren (totaal) A 41 45,6 57,88 71,28 89,8 Prestatiecoëfficiënt ε (COP) 5,74 5,78 5,74 5,84 5,64 Primair circuit (water met brine tussencircuit) Spreiding K Vorstbescherming/ijsvlokpunt (aanbevolen C koude overdrachtsmedium Tyfocor) Inhoud warmtewisselaar l 10,5 13,1 17, ,4 Nominaal debiet (voor de dimensionering m 3 /h 26,5 34,5 43, ,4 aanbevolen waarde) inimumdebiet m 3 /h 15,9 20,7 25,9 33,6 41,6 Doorstroomweerstand bij nominaal debiet (totale kpa 38,1 42,9 42,2 46,5 37,4 drukverliezen verstuiver plus aansluitin- gen) Doorstroomweerstand bij minimumdebiet kpa Secundair circuit (water) Spreiding K Inhoud warmtewisselaar l 15,2 19,2 23,2 28,3 53,6 Nominaal debiet (voor de dimensionering m 3 /h 18,6 24,2 30,3 39,3 49 aanbevolen waarde) inimumdebiet m 3 /h 11 14,5 18,2 23,6 29,4 Doorstroomweerstand bij nominaal debiet (totale kpa 8,7 10,2 12,1 15,9 16,7 drukverliezen verstuiver plus aansluitin- gen) Doorstroomweerstand bij minimumdebiet kpa ax. aanvoertemperatuur bij primaire intrede B +8 C C Vermogensgegevens conform EN komen overeen met een temperatuurspreiding van 3 K bij brine-intrede 8 C en brine-uittrede 5 C. inder debiet vermindert het vermogen van de warmtepomp. (geldt ook in deellastwerking) De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. De opgegeven doorstroomweerstand heeft enkel betrekking op de ingebouwde warmtewisselaar in de warmtepomp, alsook de aansluitflens. Het onderschrijden van de minimale vorstbescherming kan een beschadiging en zo een uitval van de warmtepomp veroorzaken. Te veel vorstbeschermingsmiddel resp. een te hoog gekozen vorstbescherming leidt tot een daling van het warmtevermogen. Werking als water/water-warmtepomp met tussencircuit: Als de brinetemperatuur van het tussencircuit naar 6 C in plaats van 8 C verlaagd wordt, dalen het vermogen en de efficiëntie van de warmtepomp met ca. 5 %. Type BW 302. DS090 DS110 DS140 DS180 DS230 Elektrische waarden Nominale spanning 3LNPE/400 V/50 Hz Startsysteem Softstart Startstroom per compressor A , Startstroom totaal A aximaal opgenomen vermogen kw Cos Phi compressor bij max. vermogen bij 0,77 0,9 0,89 0,88 0,88 B20/W35 Beveiligen warmtepomp A ax. werkingsstroom A Beschermingsgraad IP 20 IP 20 IP 20 IP 20 IP 20 VITOCAL Viesmann 7

8 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) 1 Type BW 302. DS090 DS110 DS140 DS180 DS230 Koudecircuit Aantal koelcircuits Aantal compressors Type compressor Scroll volledig hermetisch Koudemiddel R410A R410A R410A R410A R410A Vulhoeveelheid (richtwaarde), zie typeplaatje kg 10,5 13,0 17,0 22,0 42,3 Toegestane werkingsdruk hogedrukzijde bar (Pa) 45 (4,5) 45 (4,5) 45 (4,5) 45 (4,5) 45 (4,5) Toegestane werkingsdruk lagedrukzijde bar (Pa) 18 (1,8) 18 (1,8) 18 (1,8) 18 (1,8) 18 (1,8) Toegel. werkingsdruk *1 Primair circuit bar (Pa) 10 (0,1) 10 (0,1) 10 (0,1) 10 (0,1) 10 (0,1) Secundair circuit bar (Pa) 10 (0,1) 10 (0,1) 10 (0,1) 10 (0,1) 10 (0,1) Afmetingen Totale lengte mm Totale breedte mm Inbrengbreedte zonder zijplaten (transportmaat) mm Totale hoogte mm Totaal gewicht kg Aansluitingen Primair circuit vanaf verdamper (Victaulic) 3" (DN 80) 3" (DN 80) 3" (DN 80) 3" (DN 80) 3" (DN 80) Primair circuit vanaf aansluitset (flens) DN 80/PN 10 DN 80/PN 10 DN 80/PN 10 DN 80/PN 10 DN 80/PN 10 Secundair circuit vanaf verstuiver (Victaulic) 2½" (DN 65) 2½" (DN 65) 2½" (DN 65) 2½" (DN 65) 2½" (DN 65) Secundair circuit vanaf aansluitset (flens) DN 65/PN 10 DN 65/PN 10 DN 65/PN 10 DN 65/PN 10 DN 65/PN 10 Geluidsvermogensniveau (meting in overeenstemming met EN 12102/EN ISO1914-2) Beoordeeld geluidsvermogensniveau bij B0/W35 Bij nominaal vermogen db(a) Hoeveelheid olie l 8,5 11,4 15,6 14,6 14,6 ErP SCOP LT *2 4,92 4,85 4,88 4,91 5,02 etas LT * SCOP T *3 3,71 3,66 3,69 3,65 3,76 etas T * Regeling elektrische waarden Nominale spanning 1/N/PE 230 V/50 Hz Zekering (intern) 1 x B16A Zekering T6,3AH/250 V Nominaal vermogen W 1000 ax. elektr. opgenomen vermogen 1e trap W 25 ax. elektrische vermogensopname 2e trap W 20 ax. elektrische vermogensopname 1e en 2e trap W 45 Beschermingsklasse/beschermingsgraad IP20 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. Aanwijzingen bij media Het EG-veiligheidsgegevensblad voor het gebruikte koudemiddel kan bij de Technische dienst van Viessmann Werke worden opgevraagd. *1 Bij hogere werkingsdruk dan 10 bar (1 Pa) moet de overeenkomstige werkingsdruk voor het toebehoren in acht worden genomen. *2 seizoensafhankelijke prestatiecoëfficiënt LT (gemiddeld klimaat) *3 seizoensafhankelijk prestatiecoëfficiënt T (gemiddeld klimaat) 8 Viesmann VITOCAL

9 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Afmetingen, type BW 302.DS090 en BW 302.DS A Aanvoer primair circuit (intrede): Victaulic 3" (DN 80) B Aanvoer secundair circuit (uittrede): Victaulic 2½" (DN 65) C Retour primair circuit (uittrede): Victaulic 3" (DN 80) D Retour secundair circuit (intrede): Victaulic 2½" (DN 65) E Laagspanning < 50 V F Spanningsvoorziening 230 V/50 Hz G Spanningsvoorziening 400 V/50 Hz De breedte van de warmtepomp met en zonder zijplaten is vermeld. De maat zonder zijplaten is de transportmaat voor het naar binnen brengen. VITOCAL Viesmann 9

10 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Afmetingen, type BW 302.DS140 tot BW 302.DS A Aanvoer primair circuit (intrede): Victaulic 3" (DN 80) B Aanvoer secundair circuit (uittrede): Victaulic 2½" (DN 65) C Retour primair circuit (uittrede): Victaulic 3" (DN 80) D Retour secundair circuit (intrede): Victaulic 2½" (DN 65) E Laagspanning < 50 V F Spanningsvoorziening 230 V/50 Hz G Spanningsvoorziening 400 V/50 Hz De breedte van de warmtepomp met en zonder zijplaten is vermeld. De maat zonder zijplaten is de transportmaat voor het naar binnen brengen. 10 Viesmann VITOCAL

11 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Afmetingen, type BW 302.DS A Aanvoer primair circuit (intrede): Victaulic 3" (DN 80) B Aanvoer secundair circuit (uittrede): Victaulic 2½" (DN 65) C Retour primair circuit (uittrede): Victaulic 3" (DN 80) D Retour secundair circuit (intrede): Victaulic 2½" (DN 65) E Laagspanning < 50 V F Spanningsvoorziening 230 V/50 Hz G Spanningsvoorziening 400 V/50 Hz De breedte van de warmtepomp met en zonder zijplaten is vermeld. De maat zonder zijplaten is de transportmaat voor het naar binnen brengen. VITOCAL Viesmann 11

12 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) 1 Toepassingsgrenzen in overeenstemming met EN Spreiding secundaire zijde: 5 K Spreiding primaire zijde: 3 K Bij aanvoertemperaturen 55 C worden de toepassingsgrenzen in overeenstemming met EN met een spreiding aan secundaire zijde van 8 K bepaald Aanvoertemperatuur secundair in C Aanvoertemperatuur primair (brine-intrede) in C A IJsbuffer 12 Viesmann VITOCAL

13 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Karakteristieken, type BW 302.DS090 Vermogen in kw Prestatiecoëfficiënt COP Water- Brinemedium intredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen III Elektrisch opgenomen vermogen A T HV = 25 C B T HV = 35 C C T HV = 45 C D T HV = 55 C E T HV = 60 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Drukverlies in kpa Debiet in m³/h A Secundair circuit B Primair circuit Prestatiegegevens BW 302.DS090 Werkingspunt W C 25 B C Verwarmingsvermogen kw 65,0 75,2 86,8 99,4 112 Koelvermogen kw 51,4 61,4 72, ,20 Elektrisch opgenomen kw 14,4 14,61 14,95 15,21 15,55 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 4,52 5,15 5,81 6,53 7,20 1 Werkingspunt W C 35 B C Verwarmingsvermogen kw 63, ,8 95,6 108,6 125,8 139,2 Koelvermogen kw 46,4 56,4 67,6 78,2 90, ,2 Elektrisch opgenomen vermogen kw 17,8 17,61 18,15 18,31 18,71 18,77 19,07 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 3,54 4,15 4,67 5,22 5,80 6,70 7,30 Werkingspunt W C 45 B C Verwarmingsvermogen kw 59,4 70,6 81,8 91,4 102, ,6 Koelvermogen kw 38,2 49,4 60,8 70,4 81,4 93,4 106,2 Elektrisch opgenomen vermogen kw 22,3 22,35 22,05 22,15 22,55 21,75 23,65 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,67 3,16 3,71 4,13 4,56 5,24 5,44 *4 voor compressor en besturing VITOCAL Viesmann 13

14 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) 1 Werkingspunt W C 55 B C Verwarmingsvermogen kw 79,4 87, ,8 121,2 Koelvermogen kw 54 62,2 72,8 82,8 95 Elektrisch opgenomen kw 26,65 26,45 26,55 27,35 27,55 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,98 3,30 3,69 3,98 4,40 Werkingspunt W C 60 B C Verwarmingsvermogen kw 87,6 94,8 106,6 117,2 Koelvermogen kw 59 66,4 78,4 88,2 Elektrisch opgenomen vermogen kw 30,05 29,95 29,85 30,45 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,92 3,17 3,57 3,85 Bij aanvoertemperaturen 55 C worden de prestaties in overeenstemming met EN met een spreiding aan secundaire zijde van 8 K bepaald. De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. *4 voor compressor en besturing 14 Viesmann VITOCAL

15 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Karakteristieken, type BW 302.DS De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars Vermogen in kw Prestatiecoëfficiënt COP Water Brinemedium intredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen III Elektrisch opgenomen vermogen A T HV = 25 C B T HV = 35 C C T HV = 45 C D T HV = 55 C E T HV = 60 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Drukverlies in kpa Debiet in m³/h A Secundair circuit B Primair circuit Prestatiegegevens BW 302.DS110 Werkingspunt W C 25 B C Verwarmingsvermogen kw 83,6 97,4 113,2 130,4 147,2 Koelvermogen kw 65, ,4 111,2 127,80 Elektrisch opgenomen kw 19,1 19,35 19,75 20,15 20,65 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 4,38 5,03 5,73 6,47 7,13 Werkingspunt W C 35 B C Verwarmingsvermogen kw 80,2 93,4 108, ,6 164,6 182,4 Koelvermogen kw 58,2 71,6 86,4 101,6 118,6 141,4 158,6 Elektrisch opgenomen vermogen kw 23,2 22,85 23,55 23,75 24,25 24,45 24,95 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 3,46 4,09 4,61 5,22 5,84 6,73 7,31 *4 voor compressor en besturing VITOCAL Viesmann 15

16 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) 1 Werkingspunt W C 45 B C Verwarmingsvermogen kw 75,8 89,8 104,4 117,6 133,2 148,4 168,2 Koelvermogen kw 48,4 62,4 77,4 90,6 105,6 121,6 139 Elektrisch opgenomen vermogen kw 28,8 28,95 28,45 28,55 29,15 28,15 30,75 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,64 3,10 3,67 4,12 4,57 5,27 5,47 Werkingspunt W C 55 B C Verwarmingsvermogen kw , ,8 158,8 Koelvermogen kw 69 79,8 94, ,6 Elektrisch opgenomen kw 34,65 34,45 34,65 35,65 36,05 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,94 3,26 3,67 3,98 4,40 Bij aanvoertemperaturen 55 C worden de prestaties in overeenstemming met EN met een spreiding aan secundaire zijde van 8 K bepaald. De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. Werkingspunt W C 60 B C Verwarmingsvermogen kw ,8 139,8 154,6 Koelvermogen kw 76,6 86,6 102,8 116,6 Elektrisch opgenomen vermogen kw 39,35 39,25 39,15 40,25 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,90 3,15 3,57 3,84 *4 voor compressor en besturing 16 Viesmann VITOCAL

17 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Karakteristieken, type BW 302.DS140 Vermogen in kw Prestatiecoëfficiënt COP Water Brinemedium intredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Drukverlies in kpa Debiet in m³/h A Secundair circuit B Primair circuit Prestatiegegevens BW 302.DS140 Werkingspunt W C 25 B C Verwarmingsvermogen kw 105, , ,6 Koelvermogen kw 82,8 99,2 117, ,20 Elektrisch opgenomen kw 23,8 24,15 24,75 25,25 25,85 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 4,44 5,05 5,70 6,42 7,06 1 I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen III Elektrisch opgenomen vermogen A T HV = 25 C B T HV = 35 C C T HV = 45 C D T HV = 55 C E T HV = 60 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Werkingspunt W C 35 B C Verwarmingsvermogen kw 102,6 118,6 137,6 155,8 177, Koelvermogen kw 74, ,4 127,4 148,2 176,2 197,2 Elektrisch opgenomen vermogen kw 29,4 28,95 29,75 29,95 30,55 30,65 31,25 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 3,50 4,10 4,63 5,20 5,80 6,69 7,26 *4 voor compressor en besturing VITOCAL Viesmann 17

18 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) 1 Werkingspunt W C 45 B C Verwarmingsvermogen kw 97,4 114,6 132,4 148,6 167, Koelvermogen kw 62,8 79,8 98,2 114,2 132,6 152,4 173,8 Elektrisch opgenomen vermogen kw 36,4 36,65 36,15 36,25 36,85 35,55 38,45 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,68 3,13 3,66 4,10 4,54 5,23 5,46 Werkingspunt W C 55 B C Verwarmingsvermogen kw ,8 159,6 177,6 198,4 Koelvermogen kw 87,6 100,8 118,4 135,2 155,6 Elektrisch opgenomen kw 43,45 43,25 43,45 44,65 45,05 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,97 3,28 3,67 3,98 4,40 Bij aanvoertemperaturen 55 C worden de prestaties in overeenstemming met EN met een spreiding aan secundaire zijde van 8 K bepaald. De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. Werkingspunt W C 60 B C Verwarmingsvermogen kw 142,8 154,8 174,4 192,2 Koelvermogen kw 96,4 108,4 128,4 145 Elektrisch opgenomen vermogen kw 49,05 48,85 48,65 49,65 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,91 3,17 3,58 3,87 *4 voor compressor en besturing 18 Viesmann VITOCAL

19 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Karakteristieken, type BW 302.DS180 Vermogen in kw Prestatiecoëfficiënt COP Water Brinemedium intredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Drukverlies in kpa Debiet in m³/h A Secundair circuit B Primair circuit Prestatiegegevens BW 302.DS180 Werkingspunt W C 25 B C Verwarmingsvermogen kw 132,6 156,2 183, Koelvermogen kw 104, ,4 180,8 206,00 Elektrisch opgenomen kw 30,0 30,75 31,35 32,25 34,65 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 4,43 5,08 5,84 6,54 6,90 1 I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen III Elektrisch opgenomen vermogen A T HV = 25 C B T HV = 35 C C T HV = 45 C D T HV = 55 C E T HV = 60 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Werkingspunt W C 35 B C Verwarmingsvermogen kw 131,2 152,8 174, Koelvermogen kw 95,8 117,2 138,8 168,8 197, Elektrisch opgenomen vermogen kw 37,3 37,45 37,85 38,95 39,15 39,75 40,45 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 3,52 4,08 4,62 5,29 6,00 6,72 7,37 *4 voor compressor en besturing VITOCAL Viesmann 19

20 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) 1 Werkingspunt W C 45 B C Verwarmingsvermogen kw 127,8 147, Koelvermogen kw 83, ,6 148,8 174, Elektrisch opgenomen vermogen kw 46,7 46,45 46,65 47,65 47,85 48,25 49,05 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,74 3,17 3,62 4,07 4,60 5,12 5,50 Werkingspunt W C 55 B C Verwarmingsvermogen kw 166,4 187, Koelvermogen kw 112,2 132,8 156,8 184,4 201 Elektrisch opgenomen kw 57,25 57,45 57,65 57,65 58,05 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,91 3,26 3,68 4,15 4,41 Bij aanvoertemperaturen 55 C worden de prestaties in overeenstemming met EN met een spreiding aan secundaire zijde van 8 K bepaald. De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. Werkingspunt W C 60 B C Verwarmingsvermogen kw Koelvermogen kw 124,4 146,6 171,4 193 Elektrisch opgenomen vermogen kw 63,85 63,65 63,85 65,65 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,90 3,25 3,63 3,88 *4 voor compressor en besturing 20 Viesmann VITOCAL

21 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) Karakteristieken, type BW 302.DS De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars Vermogen in kw Prestatiecoëfficiënt COP Water Brinemedium intredetemperatuur in C Drukverlies in kpa Debiet in m³/h A Secundair circuit B Primair circuit Prestatiegegevens BW 302.DS230 Werkingspunt W C 25 B C Verwarmingsvermogen kw 169,2 197, Koelvermogen kw 133,8 161,2 192, ,00 Elektrisch opgenomen kw 37,3 38,05 39,05 40,45 41,65 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 4,54 5,19 5,86 6,58 7,37 I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen III Elektrisch opgenomen vermogen A T HV = 25 C B T HV = 35 C C T HV = 45 C D T HV = 55 C E T HV = 60 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Werkingspunt W C 35 B C Verwarmingsvermogen kw 164,8 190, Koelvermogen kw 121, , Elektrisch opgenomen vermogen kw 46,1 45,85 47,05 48,25 49,65 51,25 53,25 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 3,58 4,16 4,72 5,35 5,96 6,65 7,32 *4 voor compressor en besturing VITOCAL Viesmann 21

22 Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS (vervolg) 1 Werkingspunt W C 45 B C Verwarmingsvermogen kw 160,6 183, Koelvermogen kw 107,2 129,8 158,4 189, Elektrisch opgenomen vermogen kw 56,3 56,25 57,25 58,25 59,65 60,85 62,85 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,86 3,26 3,72 4,21 4,71 5,29 5,86 Werkingspunt W C 55 B C Verwarmingsvermogen kw Koelvermogen kw 143,4 172, Elektrisch opgenomen kw 69,85 70,65 71,65 72,45 73,65 vermogen *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 3,01 3,38 3,82 4,29 4,81 Bij aanvoertemperaturen 55 C worden de prestaties in overeenstemming met EN met een spreiding aan secundaire zijde van 8 K bepaald. De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. Werkingspunt W C 60 B C Verwarmingsvermogen kw Koelvermogen kw 158,4 191, Elektrisch opgenomen vermogen kw 78,45 79,25 80,25 81,25 *4 Stookvermogen/elektrisch opgenomen vermogen *4 2,97 3,37 3,73 4,25 *4 voor compressor en besturing 22 Viesmann VITOCAL

23 Vitocal 300-G Pro AW-Package 2.1 Productbeschrijving AW-Package Voordelen AW-Package Flexibele systeemdimensionering met hoge basisbelasting van de warmtepomp Totaal systeem uit een hand Lage investeringskosten ten opzichte van monovalente werking Toestand bij levering De lucht/water-toepassing wordt als pakket aangeboden. Bestanddelen van het pakket: Brine/water-warmtepomp Hydraulische module ontdooibox Lucht/brine-warmtewisselaar in twee versies: Standaard uitvoering (tafelvorm) Low-noise-uitvoering (V-vorm) Software-uitbreidingen voor lucht/water-toepassing Robuust systeem dankzij tweede warmteopwekker (neemt over vanaf 5 C) Lage koudemiddelhoeveelheden dankzij glycol-warmtewisselaar Snelle en veilige systeemopbouw dankzij hydraulische module ATS 2 ATS Low-Noise-Package met lucht/brine-warmtewisselaar in V-vorm met 30 db(a) geluidsdruk in 10 m open veld Standard-Package met lucht/brine-warmtewisselaar in tafel-vorm met 43 db(a) geluidsdruk in 10 m open veld Samenstelling van de package AW-package Warmtepomp Hydraulische module Lucht/brine-warmtewisselaar AW-package 90 - standard BW 302.DS110 HD90 HE90-std AW-Package 90 - low-noise BW 302.DS110 HD90 HE90-LN AW-Package standard BW 302.DS140 HD120 HE120-std AW-Package low-noise BW 302.DS140 HD120 HE120-LN AW-Package standard BW 302.DS180 HD140 HE140-std AW-Package low-noise BW 302.DS180 HD140 HE140-LN AW-Package standard BW 302.DS230 HD190 HE190-std AW-Package low-noise BW 302.DS230 HD190 HE190-LN Warmtepomp Complete warmtepomp in compacte bouwwijze (geluidsisolatie wordt apart geleverd) Ingebouwde warmtepompregeling met buitentemperatuursensor (bedieningseenheid in voorplaat te integreren) Geïntegreerde elektronische softstarter per compressor Geluidsisolerend basisframe Hydraulische module ontdooibox Hydraulische module ontdooibox voor systeemscheiding (glycol/ water) en voor de ontijzering Randenonderstel met geïntegreerde platenwarmtewisselaar, 3- wegklep, circulatiepomp, stromingsbewaker Aansluitklaar voor hydraulische en elektrische inbouw in het standaardschema Lucht/brine-warmtewisselaar De lucht/brine-warmtewisselaar bestaat in twee versies: Standaard uitvoering (tafelvorm) Low-noise-uitvoering (V-vorm) Poedergecoate FeZn-behuizing (staal verzinkt, RAL 7035) Onderhoudsvrije axiaalventilatoren Regelingsomvang lucht/water-toepassingen Uitbreiding warmtebron lucht Uitbreiding restwarmte (klimaatwerking) Uitbreiding ontdooi-ondersteuning met olie-/gasverwarmingsketel Uitbreiding spilverwarming voor kleppen/ventielen in de ontdooibox VITOCAL Viesmann 23

24 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) 2.2 Technische gegevens AW-package Technische gegevens, Vitocal 300-G Pro met AW-package Werking: Lucht/water (A2/W35) warmteterugwinning et lucht/brine-warmtewisselaar in standaard uitvoering (Std) of Low-noise-uitvoering (LN) 2 Waarden AW-package in lucht/water-toepassing AW-package 90 Std/LN 120 Std/LN 140 Std/LN 190 Std/LN Vermogensgegevens Nominaal warmtevermogen kw 91,4 116,5 149,4 192,2 Koelvermogen kw 67,8 86,6 111,2 144,8 Elektrisch opgenomen vermogen (voor compressor, kw 27,5/25,3 33,7/31,7 41,8/40,1 51,2/49,5 besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren) Prestatiecoëfficiënt ε (COP) 3,32/3,61 3,46/3,67 3,58/3,73 3,76/3,88 Waarden warmtepomp Vitocal 300-G Pro in lucht/water-toepassing Vitocal 300-G Pro, type BW 302. DS110 DS140 DS180 DS230 Vermogensgegevens Spreiding primair circuit K Spreiding secundair circuit K Nominale stroom van de compressoren (totaal) A 22,6 28,6 35,2 43,1 Prestatiecoëfficiënt ε (COP) 3,87 3,90 3,91 4,05 Primair circuit (brine) Spreiding K Vorstbescherming/ijsvlokpunt (aanbevolen koude C 20,4 20,4 20,4 20,4 overdrachtsmedium Tyfocor) Inhoud warmtewisselaar l 13,1 17,4 23,0 52,4 Nominaal debiet (voor de dimensionering aanbevolen m 3 /h 18,8 20,4 26,1 39,1 waarde) Doorstroomweerstand bij nominaal debiet (= minimaal kpa debiet) (totale drukverliezen verdamper plus aansluitingen) Secundair circuit (water) Spreiding K Inhoud warmtewisselaar l 19,2 23,2 28,3 53,6 Nominaal debiet (voor de dimensionering aanbevolen m 3 /h 19,5 23,8 32,4 38,5 waarde) inimumdebiet m 3 /h 14,6 17,9 24,3 28,8 Doorstroomweerstand bij nominaal debiet (totale kpa drukverliezen verstuiver plus aansluitingen) Doorstroomweerstand bij minimumdebiet kpa ax. aanvoertemperatuur bij lucht A +2 C C ax. aanvoertemperatuur bij lucht A 5 C C Waarden lucht/brine-warmtewisselaar in lucht/water-toepassing Lucht/brine-warmtewisselaar HE90-Std/LN HE120-Std/LN HE140-Std/LN HE190-Std/LN Vermogensgegevens Spreiding primair circuit K Koelvermogen kw 67,8 86,6 111,2 144,8 Elektrisch opgenomen vermogen (zonder hulpaandrijvingen) kw 2,9/0,6 2,8/0,7 2,5/0,7 2,5/0,4 Vorstbescherming/ijsvlokpunt (aanbevolen koude C 20,4 20,4 20,4 20,4 overdrachtsmedium Tyfocor) Inhoud warmtewisselaar l 178/ / / /397 Nominaal debiet (voor de dimensionering aanbevolen m 3 /h 18,8 20,4 26,1 39,1 waarde) Doorstroomweerstand kpa 23/34 24/32 15/22 24/46 lucht Spreiding lucht K 3,6/2,2 3,6/1,9 3,4/2,2 3,3/2,2 Nominaal debiet lucht m 3 /h 74080/ / / / Luchtintredetemperatuur C +2,0/+2,0 +2,0/+2,0 +2,0/+2,9 +2,0/+2,9 Luchtuittredetemperatuur C 1,6/ 0,2 1,6/+0,1 1,4/+0,7 1,3/+0,7 24 Viesmann VITOCAL

25 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) W7/A35 restwarmte (klimaatwerking) Werking: brine/water (W7/A35) restwarmte (klimaatwerking) Waarden AW-package in lucht/water-toepassing AW-package 90 Std/LN 120 Std/LN 140 Std/LN 190 Std/LN Vermogensgegevens Nominaal koelvermogen kw 89,2 112,4 145,6 186,8 Warmtevermogen kw 121,4 153,0 197,6 252,2 Elektrisch opgenomen vermogen (voor compressor, kw 32,2 40,6 52,0 65,4 besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren) Vermogenscoëfficiënt EER 2,42/2,57 2,46/2,58 2,55/2,63 2,62/2,68 2 Waarden warmtepomp Vitocal 300-G Pro in lucht/water-toepassing Vitocal 300-G Pro, type BW 302. DS110 DS140 DS180 DS230 Vermogensgegevens Spreiding primair circuit K Spreiding secundair circuit K Nominale stroom van de compressoren (totaal) A 56,4 70,1 89,1 111,2 Vermogenscoëfficiënt EER 2,77 2,77 2,80 2,86 Primair circuit (brine) Spreiding K Vorstbescherming/ijsvlokpunt (aanbevolen koude C 20,4 20,4 20,4 20,4 overdrachtsmedium Tyfocor) Inhoud warmtewisselaar l 13,1 17,4 23,0 52,4 Nominaal debiet (voor de dimensionering aanbevolen m 3 /h 16,6 20,9 27,1 34,7 waarde) Doorstroomweerstand bij nominaal debiet kpa Secundair circuit (water) Spreiding K Inhoud warmtewisselaar l 19,2 23,2 28,3 53,6 Nominaal debiet (voor de dimensionering aanbevolen m 3 /h 17,6 22,2 28,7 36,6 waarde) Doorstroomweerstand bij nominaal debiet kpa ax. aanvoertemperatuur bij W +7 C C Werking: Lucht/water (W7/A35) restwarmte (klimaatwerking) Waarden lucht/brine-warmtewisselaar in lucht/water-toepassing Lucht/brine-warmtewisselaar HE90-Std/LN HE120-Std/LN HE140-Std/LN HE190-Std/LN Vermogensgegevens Spreiding primair circuit K Vermogen kw 121,0 153,0 198,0 252,0 Elektrisch opgenomen vermogen (zonder hulpaandrijvingen) kw 2,9/0,6 2,8/0,7 2,5/0,7 2,5/0,4 Vorstbescherming/ijsvlokpunt (aanbevolen warmte C 20,4 20,4 20,4 20,4 overdrachtsmedium Tyfocor) Inhoud warmtewisselaar l 178/ / / /597 Nominaal debiet (voor de dimensionering aanbevolen m 3 /h 18,8 23,7 30,7 39,1 waarde) Doorstroomweerstand kpa 23/37 26/25 12/16 19/38 lucht Spreiding lucht K Nominaal debiet lucht m 3 /h 74080/ / / / Luchtintredetemperatuur C Luchtuittredetemperatuur C Verlaagd debiet reduceert het vermogen en de efficiëntie van de warmtepomp bij gelijkblijvende retourtemperatuur (geldt ook in deellastwerking). De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. De opgegeven doorstroomweerstand heeft betrekking op de ingebouwde warmtewisselaar in de warmtepomp en de aansluitflens. Het onderschrijden van de minimale vorstbescherming kan een beschadiging en zo een uitval van de warmtepomp veroorzaken. Te veel vorstbeschermingsmiddel resp. een te hoog gekozen vorstbescherming leidt tot een daling van het warmtevermogen. VITOCAL Viesmann 25

26 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) 2.3 Technische gegevens hydraulische motor ontdooibox Beschrijving, hydraulische module ontdooibox Complete hydraulische module in compactbouwwijze Een belangrijke bouwsteen van het AW-package is de hydraulische module ontdooibox. Hier zijn alle componenten gedimensioneerd, bepaald en optimaal voor het regelgedrag geplaatst. Dit maakt een veilige werking van de AW-package mogelijk in alle bedrijfstoestanden. Hydraulische box met bepaalde componenten en sensorposities Randenonderstel met geïntegreerde platenwarmtewisselaar, 3- wegklep, circulatiepomp, stromingsbewaker Spilverwarming kleppen/ventielen Aansluitklaar voor hydraulische en elektrische integratie 2 Voordelen Vereenvoudigde planning Snelle en eenvoudige installatie Technische gegevens, hydraulische module, ontdooibox Type HD90 HD120 HD140 HD190 Elektrische waarden Nominale spanning 3L/N/PE 400 V/50 Hz aximaal opgenomen vermogen kw 3,5 4,4 4,4 5,3 Zekering (lokaal) A aximale bedrijfsstroom A 6,7 8,7 8,7 10,6 Beschermingsgraad IP54 IP54 IP54 IP54 Toegelaten werkingsdruk Primaire zijde (lucht/brine-warmtewisselaar) bar (Pa) 6 (0,6) 6 (0,6) 6 (0,6) 6 (0,6) Secundaire zijde (verwarming) bar (Pa) 6 (0,6) 6 (0,6) 6 (0,6) 6 (0,6) Pompdruk kpa Geluidsdruk db(a) < 71 < 71 < 71 < 71 Gemiddelde waarde van het geluidsdrukniveau op een ruimtelijk rechthoekvormig meetvlak op 1 m afstand van de circulatiepomp Afmetingen Totale lengte mm Totale breedte mm Totale hoogte mm Leeg gewicht kg Inhoud Primaire zijde (glycol) l Secundaire zijde (water) l Aansluitingen 6 x DN80/PN6 6 x DN80/PN6 6 x DN100/PN6 6 x DN100/PN6 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. 26 Viesmann VITOCAL

27 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) Afmetingen hydraulische module ontdooibox Complete hydraulische module in compactbouwwijze , A Verwarmingswaterbuffer (intrede) B Verwarmingswaterbuffer (uittrede) C Lucht/brine-warmtewisselaar (uittrede) D Warmtewisselaar (verdamperintrede) E Warmtewisselaar (verdamperuittrede) F Lucht/brine-warmtewisselaar (intrede) VITOCAL Viesmann 27

28 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) 2.4 Technische gegevens lucht/brine-warmtewisselaar Technische gegevens, lucht/brine-warmtewisselaar Standaarduitvoering 2 Type HE90-Std HE120-Std HE140-Std HE190-Std Elektrische waarden Nominale spanning 3L/N/PE 400 V/50 Hz aximaal opgenomen vermogen kw Zekering (lokaal) A aximale bedrijfsstroom A 4,2 8,4 7,4 7,4 Beschermingsgraad IP54 IP54 IP54 IP54 Toerental ventilatoren min Aantal ventilatoren St Afmetingen Totale lengte mm Totale breedte mm Totale hoogte mm Leeg gewicht kg Inhoud warmtewisselaar l Aansluitingen Intrede lucht/brine warmtewisselaar (flens) DN 65/PN 10 DN 80/PN 10 DN 80/PN 10 DN 100/PN 10 Uittrede lucht/brine warmtewisselaar (flens) DN 65/PN 10 DN 80/PN 10 DN 80/PN 10 DN 100/PN 10 Geluid Geluidsvermogen db(a) Geluidsdruk (in 10 m open veld) db(a) Low-noise-uitvoering Type HE90-LN HE120-LN HE140-LN HE190-LN Elektrische waarden Nominale spanning 3L/N/PE 400 V/50 Hz aximaal opgenomen vermogen kw Zekering (lokaal) A aximale bedrijfsstroom A 1,2 2,4 2,4 2,1 Beschermingsgraad IP54 IP54 IP54 IP54 Toerental ventilatoren min Aantal ventilatoren St Afmetingen Totale lengte mm Totale breedte mm Totale hoogte mm Leeg gewicht kg Inhoud warmtewisselaar l Aansluitingen Intrede lucht/brine warmtewisselaar (flens) 2 x DN 50/ PN 10 2 x DN 50/ PN 10 2 x DN 65/ PN 10 2 x DN 65/ PN 10 Uittrede lucht/brine warmtewisselaar (flens) 2 x DN 50/ PN 10 2 x DN 50/ PN 10 2 x DN 65/ PN 10 2 x DN 65/ PN 10 Geluid Geluidsvermogen db(a) Geluidsdruk (in 10 m open veld) db(a) De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. 28 Viesmann VITOCAL

29 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) Afmetingen lucht/brine-warmtewisselaar HE90-Std Schuine positie van de lucht/brine-warmtewisselaar (standaard uitvoering) in acht nemen. HE90-LN VITOCAL Viesmann 29

30 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) HE120-Std Schuine positie van de lucht/brine-warmtewisselaar (standaard uitvoering) in acht nemen. HE120-LN Viesmann VITOCAL

31 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) HE140-Std Schuine positie van de lucht/brine-warmtewisselaar (standaard uitvoering) in acht nemen. HE140-LN VITOCAL Viesmann 31

32 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) HE190-Std Schuine positie van de lucht/brine-warmtewisselaar (standaard uitvoering) in acht nemen. 32 Viesmann VITOCAL

33 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) HE190-LN Schuine positie van de lucht/brine-warmtewisselaar (bij standaard uitvoering) De standaard uitvoering van de lucht/brine-warmtewisselaar worden schuin gemonteerd. Bij een ontdooiproces in horizontale positie kan het dooiwater zich verzamelen aan de onderzijde van de lamellen. Opgestapeld dooiwater dreigt bij herinschakelen van de warmte terugwinning te bevriezen en werkt zo een efficiënte ontdooiing tegen. Door de schuine positie kan het ontdooiwater langs de helling afstromen. De poten voor de schuine positie zijn in de leveringsomvang inbegrepen VITOCAL Viesmann 33

34 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) 2.5 Toepassingsgrenzen AW-Package in overeenstemming met EN Spreiding secundaire zijde: 4 K Spreiding primaire zijde: 4 K Bij aanvoertemperaturen 55 C worden de toepassingsgrenzen in overeenstemming met EN met een spreiding aan secundaire zijde van 8 K bepaald Aanvoertemperatuur secundair in C Luchtintredetemperatuur in C A et laaghouding primaire zijde 34 Viesmann VITOCAL

35 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) 2.6 Karakteristieken AW-package, standaard uitvoering Karakteristieken AW-Package 90 Std Warmtepomp BW 302.DS110 Hydraulische module HD90 Lucht/brine-warmtewisselaar HE90-Std Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen A T HV = 35 C B T HV = 45 C C T HV = 55 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Elektrisch opgenomen vermogen Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C A Vermogenscoëfficiënt COP Vermogenscoëfficiënt COP Luchtintredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Prestatiegegevens AW-package 90 Std Wer- W C 35 kings- A C punt Nominale kw 73,3 91,4 102,2 121,3 132,9 154,7 warmtevermogen Koelvermogen kw 50,0 67,8 78,4 97,2 108,6 130,0 Elektrisch opgenomen kw 27,2 27,5 27,7 28,0 28,2 28,6 ver- mogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,69 3,32 3,69 4,33 4,71 5,41 Werkingspunt W C 45 A C Nominale warmtevermogen kw 87,8 100,0 117,5 128,2 148,2 Koelvermogen kw 58,8 70,8 88,0 98,6 118,2 Elektrisch opgenomen kw 32,9 33,1 33,4 33,5 33,9 vermogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,67 3,02 3,74 3,83 4,37 Werkingspunt W C 55 A C Nominale warmtevermogen kw 98,9 114,3 123,8 141,6 Koelvermogen kw 62,2 77,4 86,8 104,4 Elektrisch opgenomen vermogen kw 40,6 40,8 40,9 41,1 *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,44 2,80 3,03 3,44 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. 2 *5 Voor compressor, besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren VITOCAL Viesmann 35

36 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) Karakteristieken AW-Package 120 Std Warmtepomp BW 302.DS140 Hydraulische module HD120 Lucht/brine-warmtewisselaar HE120-Std Vermogenscoëfficiënt COP Vermogenscoëfficiënt COP Luchtintredetemperatuur in C Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen A T HV = 35 C B T HV = 45 C C T HV = 55 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Elektrisch opgenomen vermogen Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Prestatiegegevens AW-Package 120 Std Wer- W C 35 kings- A C punt Nominale kw 94,3 116,5 129,3 152,5 166,9 193,2 warmtevermogen Koelvermogen kw 64,8 86,6 99,2 122,0 136,2 162,2 Elektrisch opgenomen kw 33,3 33,7 33,9 34,3 34,5 34,8 ver- mogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,83 3,46 3,81 4,45 4,84 5,55 Werkingspunt W C 45 A C Nominale warmtevermogen kw 112,0 127,0 148,3 161,5 185,8 Koelvermogen kw 75,2 90,0 111,0 124,0 148,0 Elektrisch opgenomen kw 40,6 40,8 41,1 41,3 41,6 vermogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,76 3,11 3,61 3,91 4,47 Werkingspunt W C 55 A C Nominale warmtevermogen kw 124,6 143,6 155,2 177,0 Koelvermogen kw 78,8 97,4 109,0 130,6 Elektrisch opgenomen vermogen kw 49,6 50,0 50,0 50,2 *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,51 2,87 3,10 3,53 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. *5 Voor compressor, besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren 36 Viesmann VITOCAL

37 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) Karakteristieken AW-package 140 Std Warmtepomp BW 302.DS180 Hydraulische module HD140 Lucht/brine-warmtewisselaar HE140-Std Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen A T HV = 35 C B T HV = 45 C C T HV = 55 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Elektrisch opgenomen vermogen Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C Vermogenscoëfficiënt COP Vermogenscoëfficiënt COP Luchtintredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Prestatiegegevens AW-package 140 Std Wer- W C 35 kings- A C punt Nominale kw 120,5 149,4 166,3 197,0 215,7 250,7 warmtevermogen Koelvermogen kw 82,4 111,2 128,0 158,2 176,6 211,0 Elektrisch opgenomen kw 41,7 41,8 41,9 42,4 42,7 43,3 ver- mogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,89 3,58 3,97 4,65 5,06 5,79 Werkingspunt W C 45 A C Nominale warmtevermogen kw 144,2 163,6 191,4 208,4 240,4 Koelvermogen kw 96,8 116,2 143,8 160,6 192,0 Elektrisch opgenomen kw 51,0 51,0 51,2 51,4 52,0 vermogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,83 3,21 3,74 4,06 4,63 Werkingspunt W C 55 A C Nominale warmtevermogen kw 161,4 185,6 200,6 229,0 Koelvermogen kw 102,2 126,4 141,2 169,2 Elektrisch opgenomen vermogen kw 62,8 62,8 63,0 63,4 *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,57 2,96 3,19 3,61 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. 2 *5 Voor compressor, besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren VITOCAL Viesmann 37

38 2 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) Karakteristieken AW-package 190 Std Warmtepomp BW 302.DS230 Hydraulische module HD190 Lucht/brine-warmtewisselaar HE190-Std Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen A T HV = 35 C B T HV = 45 C C T HV = 55 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Elektrisch opgenomen vermogen Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C Vermogenscoëfficiënt COP Vermogenscoëfficiënt COP Luchtintredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Prestatiegegevens AW-package 190 Std Wer- W C 35 kings- A C punt Nominale kw 155,4 192,2 213,4 251,2 275,0 318,6 warmtevermogen Koelvermogen kw 109,2 144,8 165,4 202,0 225,0 267,0 Elektrisch opgenomen kw 50,0 51,2 51,8 53,0 53,8 55,4 ver- mogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 3,11 3,76 4,12 4,74 5,12 5,76 Werkingspunt W C 45 A C Nominale warmtevermogen kw 184,4 209,4 244,6 266,6 307,0 Koelvermogen kw 126,2 150,4 184,6 206,0 245,0 Elektrisch opgenomen kw 62,0 62,8 63,8 64,4 65,8 vermogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,98 3,34 3,84 4,14 4,67 Werkingspunt W C 55 A C Nominale warmtevermogen kw 204,4 235,8 255,2 291,4 Koelvermogen kw 131,8 162,2 181,0 216,0 Elektrisch opgenomen vermogen kw 76,4 77,4 78,0 79,2 *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,68 3,05 3,27 3,68 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. *5 Voor compressor, besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren 38 Viesmann VITOCAL

39 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) 2.7 Karakteristieken AW-package, Low noise-uitvoering Karakteristieken AW-package 90 LN Warmtepomp BW 302.DS110 Hydraulische module HD90 Lucht/brine-warmtewisselaar HE90-LN Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen A T HV = 35 C B T HV = 45 C C T HV = 55 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Elektrisch opgenomen vermogen Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C A Vermogenscoëfficiënt COP Vermogenscoëfficiënt COP Luchtintredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Prestatiegegevens AW-package 90 LN Wer- W C 35 kings- A C punt Nominale kw 73,3 91,4 111,4 134,1 155,9 197,1 warmtevermogen Koelvermogen kw 50,0 67,8 87,6 110,0 131,6 172,4 Elektrisch opgenomen kw 25,0 25,3 25,5 25,8 26,0 26,4 ver- mogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,93 3,61 4,36 5,19 5,99 7,46 Werkingspunt W C 45 A C Nominale warmtevermogen kw 87,8 105,6 125,9 145,2 182,4 Koelvermogen kw 58,8 76,4 96,4 115,6 152,4 Elektrisch opgenomen kw 30,7 30,9 31,2 31,3 31,7 vermogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,86 3,42 4,14 4,64 5,75 Werkingspunt W C 55 A C Nominale warmtevermogen kw 101,3 118,9 135,8 168,2 Koelvermogen kw 64,6 82,0 98,8 131,0 Elektrisch opgenomen vermogen kw 38,42 38,62 38,72 38,92 *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,64 3,08 3,51 4,32 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. 2 *5 Voor compressor, besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren VITOCAL Viesmann 39

40 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) Karakteristieken AW-Package 120 LN Warmtepomp BW 302.DS140 Hydraulische module HD120 Lucht/brine-warmtewisselaar HE120-LN Vermogenscoëfficiënt COP Vermogenscoëfficiënt COP Luchtintredetemperatuur in C Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen A T HV = 35 C B T HV = 45 C C T HV = 55 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Elektrisch opgenomen vermogen Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Vermogensgegevens AW-package 120 LN Wer- W C 35 kings- A C punt Nominale kw 94,3 116,5 140,5 168,1 194,7 245,0 warmtevermogen Koelvermogen kw 64,8 86,6 110,4 137,6 164,0 214,0 Elektrisch opgenomen kw 31,3 31,7 31,9 32,3 32,5 32,8 ver- mogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 3,01 3,67 4,40 5,20 5,99 7,46 Werkingspunt W C 45 A C Nominale warmtevermogen kw 112,0 134,0 158,5 182,5 227,8 Koelvermogen kw 75,2 97,0 121,2 145,0 190,0 Elektrisch opgenomen kw 38,6 38,8 39,1 39,3 39,6 vermogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,90 3,45 4,05 4,64 5,75 Werkingspunt W C 55 A C Nominale warmtevermogen kw 127,8 149,2 170,0 209,8 Koelvermogen kw 82,0 103,0 123,8 163,4 Elektrisch opgenomen vermogen kw 47,63 48,03 48,03 48,23 *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,68 3,11 3,54 4,35 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. *5 Voor compressor, besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren 40 Viesmann VITOCAL

41 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) Karakteristieken AW-package 140 LN Warmtepomp BW 302.DS180 Hydraulische module HD140 Lucht/brine-warmtewisselaar HE140-LN Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen A T HV = 35 C B T HV = 45 C C T HV = 55 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Elektrisch opgenomen vermogen Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C Vermogenscoëfficiënt COP Vermogenscoëfficiënt COP Luchtintredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Vermogensgegevens AW-package 140 LN Wer- W C 35 kings- A C punt Nominale kw 120,5 149,4 181,1 217,4 252,1 318,7 warmtevermogen Koelvermogen kw 82,4 111,2 142,8 178,6 213,0 279,0 Elektrisch opgenomen kw 40,0 40,1 40,2 40,7 41,0 41,6 ver- mogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 3,01 3,73 4,51 5,35 6,15 7,67 Werkingspunt W C 45 A C Nominale warmtevermogen kw 144,2 172,6 204,8 236,0 295,4 Koelvermogen kw 96,8 125,2 157,2 188,2 247,0 Elektrisch opgenomen kw 49,3 49,3 49,5 49,7 50,3 vermogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,93 3,50 4,14 4,75 5,88 Werkingspunt W C 55 A C Nominale warmtevermogen kw 165,4 192,8 219,8 271,8 Koelvermogen kw 106,2 133,6 160,4 212,0 Elektrisch opgenomen vermogen kw 61,07 61,07 61,27 61,67 *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,71 3,16 3,59 4,41 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. 2 *5 Voor compressor, besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren VITOCAL Viesmann 41

42 2 Vitocal 300-G Pro AW-Package (vervolg) Karakteristieken AW-package 190 LN Warmtepomp BW 302.DS230 Hydraulische module HD190 Lucht/brine-warmtewisselaar HE190-LN Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C I Verwarmingsvermogen II Koelvermogen A T HV = 35 C B T HV = 45 C C T HV = 55 C T HV Aanvoertemperatuur verwarmingscircuit Elektrisch opgenomen vermogen Vermogen in kw Luchtintredetemperatuur in C Vermogenscoëfficiënt COP Vermogenscoëfficiënt COP Luchtintredetemperatuur in C De gegevens voor COP werden conform EN bepaald. Vermogensgegevens gelden voor nieuwe toestellen met schone platenwarmtewisselaars. Vermogensgegevens AW-package 190 LN Wer- W C 35 kings- A C punt Nominale kw 155,4 192,2 231,6 277,2 320,0 402,6 warmtevermogen Koelvermogen kw 109,2 144,8 183,6 228,0 270,0 351,0 Elektrisch opgenomen kw 48,3 49,5 50,1 51,3 52,1 53,7 ver- mogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 3,21 3,88 4,62 5,40 6,14 7,49 Werkingspunt W C 45 A C Nominale warmtevermogen kw 184,4 220,6 261,0 300,6 375,0 Koelvermogen kw 126,2 161,6 201,0 240,0 313,0 Elektrisch opgenomen kw 60,3 61,1 62,1 62,7 64,1 vermogen *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 3,06 3,61 4,20 4,79 5,85 Werkingspunt W C 55 A C Nominale warmtevermogen kw 209,6 245,0 279,2 345,4 Koelvermogen kw 137,0 171,4 205,0 270,0 Elektrisch opgenomen vermogen kw 74,75 75,75 76,35 77,55 *5 Vermogenscoëfficiënt ε (COP) 2,80 3,23 3,66 4,45 De technische gegevens in de gegevensbladen en de productbeschrijving zijn te verstaan als pure kwaliteitskenmerken. Daarboven uitgaande toezeggingen en garanties vereisen de afzonderlijke contractuele overeenkomst. *5 Voor compressor, besturing, primaire pomp, secundaire pomp, ventilatoren 42 Viesmann VITOCAL

43 Installatie-accessoires 3.1 Overzicht installatie-accessoires Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN Basisfuncties basisapparaat (warmte terugwinning met aardsonde) Aansluitset 1 Aansluitset voor de aansluiting van de warmtepomp op het primaire en secundaire circuit 2 Victaulic-koppelingen 3" 2 Victaulic-koppelingen 2½" 2 adapternippels met flens 2½" DN 65/ PN 10, 220 mm lang 2 adapternippels met flens 3" DN 80/PN 10, 300 mm lang Zonder geluidsontkoppeling ZK03790 x x x x x Eenvoudige geluidsontkoppeling 1 Geluidsisolerende compensatoren 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 65/PN 10, 100 mm lang 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 80/PN 10, 100 mm lang Drukniveau tot 10 bar (1 Pa), max. 100 C ZK03793 x x x x x Geoptimaliseerde geluidsontkoppeling 2 Geluidsisolerende compensatoren ZK03793 x x x x x 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 65/PN 10, 100 mm lang 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 80/PN 10, 100 mm lang Drukniveau tot 10 bar (1 Pa), max. 100 C Warmte-overdrachtsmedium (brine) *6 Warmte-overdrachtsmedium Tyfocor liter Warmte-overdrachtsmedium Tyfocor 200 liter Primaire pomp *6 4 1 Secundaire pomp *6 5 1 Veiligheidsgroep secundair circuit *7 7 1 Kleinverdeler x x x x x Drukbewaker primair circuit qw 1 Drukbewaker brinecircuit 0,2 tot 4 bar x x x x x Stromingsbewaker aan primaire zijde qt 1 *8 Stromingsbewakerset SR5900 ZK x x x x x Koudemiddelsensor qi 1 Gasmeetsensor voor R410A x x x x x Verwarmingswaterbuffer *6 tp 1 Buffertemperatuursensor boven tq 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Buffertemperatuursensor beneden tw 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x 3-wegmengklep laaghouding/vorstbescherming it 1 *8 3-wegmengklep hooghouding secundair *6 z-p 1 *8 Uitbreiding aster/slave (niet voor AW-package te gebruiken) ZK03849 Primaire pomp * *9 Secundaire pomp * *9 190 Std/LN 3 *6 Dimensionering door de installateur te voorzien *7 Voor elke gesloten kringloop *8 Optioneel *9 Bijkomend bij basistoestel resp. AW-package VITOCAL Viesmann 43

44 Installatie-accessoires (vervolg) 3 Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN Uitbreiding restwarmte (klimaatwerking) ZK wegmotorklep verwarmingswaterbuffer uittrede 3 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 x Warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte *6 r-p 1 Circulatiepomp warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte r-q 1 brine *6 Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte r-t 1 water uittrede Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte r-u 1 brine intrede Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x 3-wegmengklep ontdooiing/restwarmte r-o 1 warmtewisselaar brine *6 2-wegmotorklep warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte ryw 1 water Set klep en aandrijving PN 16 ZK03004 x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03002 x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 2-wegmotorklep restwarmte-bron *6 ryr 1 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03004 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK Std/LN *6 Dimensionering door de installateur te voorzien 44 Viesmann VITOCAL

45 Installatie-accessoires (vervolg) Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar restwarmte *6 ryt 1 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03004 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03002 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 Brinesensor opvangbak lucht/brine-warmtewisselaar z-q 1 Uitbreiding aansturing olie/gasketel ZK03854 Temperatuursensor hoofdaanvoer verwarmingscircuits we 1 Klemtemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x 3-wegmengklep hoofdaanvoer verwarmingscircuits wr 1 Uitbreiding tapwateropwarming met olie-/gas-verwarmingsketel ZK03855 Circulatiepomp ketel voor tapwateropwarming ez 1 en ontdooiing *6 2-wegmotorklep externe warmteopwekker uittrede ryu 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 ZK03002 x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 Uitbreiding tapwateropwarming warmwaterboiler ZK wegmotorklep verwarmingswaterbuffer uittrede 3 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 x Temperatuursensor warmwaterboiler onder eq 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Elektrisch verwarmingselement warmwaterboiler ew *6 Dimensionering door de installateur te voorzien 190 Std/LN 3 VITOCAL Viesmann 45

46 Installatie-accessoires (vervolg) 3 Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN 190 Std/LN Boilerlaadpomp hooghouding tapwateropwarming ee 1 *6 Temperatuursensor warmwaterboiler boven et 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Circulatiepomp circulatie *6 eu 1 Temperatuursensor hooghouding tapwateropwarming ei 1 *6 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) Klemtemperatuursensor (Pt 1000) Dompelsensorbehuizing met kabelsensor L = 450 Warmtewisselaar lading tapwateropwarming eo 1 Platenwarmtewisselaar TWW B traps *10 1- traps *10 Platenwarmtewisselaar TWW B x 1-traps Platenwarmtewisselaar TWW B x 1-traps Platenwarmtewisselaar TWW B traps 2-wegmotorklep tapwateropwarming intrede ryz 1 warmtepomp Set klep en aandrijving PN 16 ZK03004 x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 x Uitbreiding tapwateropwarming verswaterstation ZK wegmotorklep verwarmingswaterbuffer uittrede 3 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 x Temperatuursensor warmwaterboiler onder eq 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Elektrisch verwarmingselement warmwaterboiler ew *6 Temperatuursensor warmwaterboiler boven et 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Circulatiepomp circulatie *6 eu 1 *6 Dimensionering door de installateur te voorzien *10 Uitsluitend eentrapse werking bij tapwateropwarming 46 Viesmann VITOCAL

47 Installatie-accessoires (vervolg) Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN 2-wegmotorklep tapwateropwarming intrede warmtepomp ryz 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 ZK03002 x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 Uitbreiding NC (niet voor AW-package toepasbaar) ZK wegmotorklep warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water up 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x x x Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 Temperatuursensor aanvoer natural cooling 1 *6 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) Klemtemperatuursensor (Pt 1000) Dompelsensorbehuizing met kabelsensor L = Warmtewisselaar natural cooling *6 iu 1 Platenwarmtewisselaar NC B Platenwarmtewisselaar NC B Platenwarmtewisselaar NC B Platenwarmtewisselaar NC B Platenwarmtewisselaar NC B wegmotorklep primair circuit koelen t-p 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x x x Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 Uitbreiding AC/NC (bij AW package alleen AC mogelijk) ZK03859 Stromingsbewaker koelwaterbuffer qo 1 Stromingsbewakerset SR5900 ZK00970 x x x x x 2-wegmotorklep warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte up 1 water Set klep en aandrijving PN 16 ZK03004 x x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x 190 Std/LN 3 *6 Dimensionering door de installateur te voorzien VITOCAL Viesmann 47

48 Installatie-accessoires (vervolg) 3 Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN 190 Std/LN Warmtewisselaar koelwaterbuffer uq 1 Platenwarmtewisselaar AC B x 1-traps Platenwarmtewisselaar AC B traps Platenwarmtewisselaar AC B x 1-traps Platenwarmtewisselaar AC B traps Platenwarmtewisselaar AC B traps Circulatiepomp koelwaterbuffer *6 iq 1 Buffertemperatuursensor boven iw 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Buffertemperatuursensor beneden ie 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Temperatuursensor aanvoer NC/AC *6 ii 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) Klemtemperatuursensor (Pt 1000) Dompelsensorbehuizing met kabelsensor L = wegmotorklep primair circuit koelen t-p 1 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03004 x x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 2-wegmotorklep bronnen/grondwater, t-w 1 aardsondes Set klep en aandrijving PN 16 ZK03004 x x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 2-weg-motorklep Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 *11 Uitbreiding NC parallel naar AC (vereist uitbreiding ZK03860 AC/NC ZK03859) (niet voor AW-package toepasbaar) Circulatiepomp NC lading *6 ir 1 3-wegmengklep NC parallel *6 t-r 1 Circulatiepomp NC parallel *6 t-t 1 Temperatuursensor NC parallel *6 t-z 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) Klemtemperatuursensor (Pt 1000) Dompelsensorbehuizing met kabelsensor L = 450 Uitbreiding verwarmingscircuit 1-4 Aanvoertemperatuursensor VC1 *6 q-q 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) Klemtemperatuursensor (Pt 1000) Dompelsensorbehuizing met kabelsensor L = 450 Temperatuurbewaker VC q-w 1 Veiligheidstemperatuurbegrenzer 65 C x x x x x Verwarmingscircuit VC *6 q-r 1 *6 Dimensionering door de installateur te voorzien *11 Naargelang dimensionering 48 Viesmann VITOCAL

49 Installatie-accessoires (vervolg) Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN 3-wegmengklep verwarmings-/koelcircuit VC *6 q-t 1 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit 1-4 (vereist uitbreiding(en) verwarmingscircuit(s)) 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen q-e VC *6 Dauwpuntsensor VC q-z 1 Dauwpuntsensor 24 V x x x x x Uitbreiding bronnencircuit/grondwater (niet voor AWpackage ZK04292 toepasbaar) Drukbewaker primair circuit qw 1 *8 Drukbewaker brinecircuit 0,2 tot 4 bar x x x x x Scheidingswarmtewisselaar grondwaterbrine qr 1 Opvangbak van roestvast staal 400 x x x Opvangbak van roestvast staal 550 x x Opvangbak van roestvast staal 550 x x x Platenwarmtewisselaar WW, geschroefd x Platenwarmtewisselaar WW, geschroefd x Platenwarmtewisselaar WW, geschroefd x Platenwarmtewisselaar WW, geschroefd x Platenwarmtewisselaar WW, geschroefd x Stromingsbewaker aan primaire zijde qt 1 Stromingsbewakerset SR5900 ZK00970 x x x x x Basisfuncties AW-package (incl. ZK03851, ZK03852, ZK03853, ZK03861) Aansluitset 1 Aansluitset voor de aansluiting van de warmtepomp op het primaire en secundaire circuit 2 Victaulic-koppelingen 3" 2 Victaulic-koppelingen 2½" 2 adapternippels met flens 2½" DN 65/ PN 10, 220 mm lang 2 adapternippels met flens 3" DN 80/PN 10, 300 mm lang Zonder geluidsontkoppeling ZK03790 x x x x x Eenvoudige geluidsontkoppeling 1 Geluidsisolerende compensatoren 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 65/PN 10, 100 mm lang 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 80/PN 10, 100 mm lang Drukniveau tot 10 bar (1 Pa), max. 100 C ZK03793 x x x x x Geoptimaliseerde geluidsontkoppeling 2 Geluidsisolerende compensatoren ZK03793 x x x x x 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 65/PN 10, 100 mm lang 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 80/PN 10, 100 mm lang Drukniveau tot 10 bar (1 Pa), max. 100 C Warmte-overdrachtsmedium (brine) *6 Warmte-overdrachtsmedium Tyfocor 30 liter Warmte-overdrachtsmedium Tyfocor 200 liter Std/LN 3 *6 Dimensionering door de installateur te voorzien *8 Optioneel VITOCAL Viesmann 49

50 Installatie-accessoires (vervolg) 3 Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer uittrede (bij restwarmte) 3 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 x Primaire pomp *6 4 1 Secundaire pomp *6 5 1 Veiligheidsgroep secundair circuit *7 7 1 Kleinverdeler x x x x x Drukbewaker primair circuit qw 1 Drukbewaker brinecircuit 0,2 tot 4 bar x x x x x Koudemiddelsensor qi 1 Gasmeetsensor voor R410A x x x x x Temperatuursensor hoofdaanvoer verwarmingscircuits we 1 Klemtemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x 3-wegmengklep hoofdaanvoer verwarmingscircuits wr 1 *6 Circulatiepomp externe warmteopwekker *6 ez 1 voor TWW en ontdooiing (enkel bij ontdooiing via olie-/gasverwarmingsketel vereist) Verwarmingswaterbuffer tp 1 Voor de ontdooiing vereiste afmetingen: 1 x 3000 liter x/- 1 x 2000 liter -/x 2 x 2500 liter x/- x/- -/x 1 x 2500 liter -/x 1 x 3500 liter -/x 2 x 3000 liter x/- Buffertemperatuursensor boven tq 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x Buffertemperatuursensor beneden tw 1 Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) x x x x x 2-wegmotorklep warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte up 1 water (enkel bij werking AC nodig) Set klep en aandrijving PN 16 ZK03004 x x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 3-wegmengklep laaghouding/vorstbescherming it 1 *8 *6 Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine uittrede *12 iz Std/LN *6 Dimensionering door de installateur te voorzien *7 Voor elke gesloten kringloop *8 Optioneel *12 Reeds in de leveringsomvang AW-package 50 Viesmann VITOCAL

51 Installatie-accessoires (vervolg) Accessoires Nr. in het schema Warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte r-p 1 *12 Circulatiepomp warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte r-q 1 brine *12 Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar r-w 1 lucht uittrede *12 Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar r-e 1 brine intrede *12 Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar r-r 1 brine uittrede *12 Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte r-t 1 water uittrede *12 Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar r-z 1 lucht intrede *12 Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine intrede *12 r-u 1 Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN Lucht/brine-warmtewisselaar *12 r-i 1 3-wegmengklep ontdooiing/restwarmte r-o 1 warmtewisselaar brine *12 Stromingsbewaker ontdooiing/restwarmte ryp 1 warmtewisselaar water *12 2-wegmotorklep warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water ryw 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 x 2-wegmotorklep warmwaterboiler/verwarmingswaterbuffer rye 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 x 2-wegmotorklep restwarmte-bron *12 ryr 1 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar restwarmte *12 ryt Std/LN 3 *12 Reeds in de leveringsomvang AW-package VITOCAL Viesmann 51

52 Installatie-accessoires (vervolg) 3 Accessoires Nr. in het schema Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN 2-wegmotorklep externe warmteopwekker uittrede (enkel bij ontdooiing via olie-/gasverwarmingsketel vereist) ryu 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 ZK03002 x 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer intrede rxp 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03003 x x x Set klep en aandrijving PN 16 ZK03002 x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 65, Kvs 180 Servoaandrijving GR24A-5 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar 1 ontdooiing *12 2-wegmotorklep primair circuit koelen (enkel bij werking AC nodig) t-p 1 Set klep en aandrijving PN 16 Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 100, Kvs 580 Servoaandrijving DR24A-5 ZK03004 x x x Set klep en aandrijving PN 16 ZK03003 x x Set klep en aandrijving 2-wegklep DN 80, Kvs 300 Servoaandrijving DR24A-5 Circulatiepomp warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte 1 *6 water 3-wegmengklep hooghouding secundair *6 z-p 1 *8 Brinesensor opvangbak lucht/brine-warmtewisselaar z-q 1 *12 Spilverwarming 2-wegmotorklep ryt *12 o-p 1 Spilverwarming 3-wegmengklep r-o *12 o-q 1 Spilverwarming 2-wegmotorklep ryr *12 o-w 1 Spilverwarming 2-wegmotorklep up (enkel o-e 1 *8 bij werking AC nodig) *6 Spilverwarming 2-wegmotorklep t-p (enkel bij werking AC nodig) *6 o-r 1 Spilverwarming 2-wegmotorklep rxq *6 o-t 1 Spilverwarming 3-wegmengklep it (werking o-z 1 *6 restwarmte) 190 Std/LN *12 Reeds in de leveringsomvang AW-package *6 Dimensionering door de installateur te voorzien *8 Optioneel 52 Viesmann VITOCAL

53 Installatie-accessoires (vervolg) Accessoires Nr. in het schema Buffer *6 Verwarmingswaterbuffer 1500 l (voor restwarmte) tp ZK02266 Isolatie vlies 130 mm PS 1500 l ZK02270 Verwarmingswaterbuffer 2000 l (voor restwarmte) tp ZK02267 Isolatie vlies 130 mm PS 2000 l ZK02271 Verwarmingswaterbuffer 2500 l (voor restwarmte) tp ZK02268 Isolatie vlies 130 mm PS 2500 l ZK02272 Verwarmingswaterbuffer 3000 l (voor restwarmte) tp ZK02269 Isolatie vlies 130 mm PS 3000 l ZK02273 Koelwaterbuffer *6 ip Elektrisch verwarmingselement verwarmingswaterbuffer ryi Artikelnr. Aantal Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS Std/LN AW-package 120 Std/LN 140 Std/LN 190 Std/LN 3 *6 Dimensionering door de installateur te voorzien VITOCAL Viesmann 53

54 Installatie-accessoires (vervolg) 3.2 Hydraulisch aansluittoebehoren (primair en secundair circuit) Gebruik zie pagina 71. Aansluitset Artikelnr. ZK03790 Voor de aansluiting van een warmtepomp aan het primaire en secundaire circuit 2 Victaulic-koppelingen 3" 2 Victaulic-koppelingen 2½" 2 adapternippels met flens 2½" DN 65/PN 10, 220 mm lang 2 adapternippels met flens 3" DN 80/PN 10, 300 mm lang Zonder geluidsontkoppeling a Telkens 2 in 2½" (a = 220) en 3" (a = 300) 3 Geluidsisolerende compensatoren Artikelnr. ZK compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 65/ PN 10, 100 mm lang 2 compensatoren met aan beide zijden flensaansluiting DN 80/ PN 10, 100 mm lang Drukniveau tot 10 bar (1 Pa), max. 100 C Voor de eenvoudige geluidsontkoppeling is 1 set nodig. Voor de geoptimaliseerde geluidsontkoppeling zijn 2 sets nodig. zie pagina a a DN 65 en DN Viesmann VITOCAL

55 Installatie-accessoires (vervolg) 3.3 Brinecircuit (primair circuit) Warmte-overdrachtsmedium Tyfocor 30 l in wegwerptank Artikelnr l in wegwerptank Artikelnr Lichtgroen kant en klaar mengsel voor het primair circuit inimumvorstbescherming (ijsvlokpunt) van 16,1 C Op ethyleenglycolbasis met inhibitoren voor corrosiebescherming 3.4 Verwarmingscircuit (secundair circuit) Kleinverdeler Artikelnr Onderdelen: Veiligheidsklep R 1, uitblaasdruk 3 bar (0,3 Pa) anometer Snelontluchter G ⅜, 12 bar (1,2 Pa) Isolatie tot 200 kw Broncircuit Opvangbak van edelstaal voor scheidingswarmtewisselaar Artikelnr Vitocal 300-G Pro, type BW 302.DS090, 302.DS110 BW 302.DS140 BW 302.DS180, 302.DS230 Afmetingen in mm Lengte x breedte x hoogte 400 x 600 x x 750 x x 1150 x Koeling Dompeltemperatuursensor (Pt 1000) Artikelnr Voor de registratie van de temperatuur in een dompelhuls. Technische gegevens Leidinglengte 4 m, stekkerklaar Beschermingsgraad IP 32 conform EN 60529, door opbouw/inbouw te garanderen. Sensortype KWT Pt 1000 Toegestane omgevingstemperatuur Werking 0 tot +120 C Bij opslag en transport 20 tot +70 C VITOCAL Viesmann 55

56 Installatie-accessoires (vervolg) Klemtemperatuursensor (Pt 1000) Artikelnr Voor registratie van de installatieaanvoertemperatuur Ø Technische gegevens Leidinglengte 2,0 m Beschermingsgraad IP 32 conform EN 60529, door opbouw/inbouw te garanderen. Sensortype KWT Pt 1000 Toegestane omgevingstemperatuur Werking 0 tot +120 C Bij opslag en transport 20 tot +70 C 3 Dauwpuntsensor 24 V Artikelnr Sensor voor de registratie van het dauwpunt Om condenswatervorming te vermijden bij het koelen via verwarmingscircuit Gasdetector (voor R410A) Artikelnr R410A gasdetector (ook lekherkenningssysteem LHS) ter controle van koudemiddelconcentraties in de meetruimte en melding van lekken van het koudemiddel met aan te sluiten signaaleenheden (door installateur). Technische gegevens Voedingsspanning 24 V DC (±10 %) Toepassingsgrenzen 30 tot +50 C Afmetingen 100 x 100 x 57 mm Gewicht 370 g Beschermingsgraad IP54 56 Viesmann VITOCAL

57 Installatie-accessoires (vervolg) 3.7 Verwarmingswaterbuffer Verwarmingswaterbuffer 1500 l Artikelnr. ZK Technische gegevens Type Sonder PS 1500 Inhoud l 1500 ateriaal S 235 JR Binnenlaag ruw Buitenlaag met corrosiebescherming Werkingsdruk verwarming Werkingsdruk water bar 3 (0,3) (Pa) Testdruk bar 4,5 (0,45) (Pa) ax. bedrijfstemperatuur C 95 Aansluitingen 4 x DN 80 4 x IG 1½ (DN 40) Sensoraansluitingen 4 x IG ½ (DN 15) Koelverliezen per dag kwh 4,993 Isolatie Artikelnr. ZK Isolatiedikte mm 130 ateriaal Vlies en skai-bekleding zilver Dompelhulzen afzonderlijk bestellen, zie Viessmann-prijslijst. VITOCAL Viesmann 57

58 Installatie-accessoires (vervolg) Verwarmingswaterbuffer 2000 l 3 Artikelnr. ZK Technische gegevens Type Sonder PS 2000 Inhoud l 2021 ateriaal S 235 JR Binnenlaag ruw Buitenlaag met corrosiebescherming Werkingsdruk verwarming Werkingsdruk water bar 3 (0,3) (Pa) Testdruk bar 4,5 (0,45) (Pa) ax. bedrijfstemperatuur C 95 Aansluitingen 4 x DN 80 4 x IG 1½ (DN 40) Sensoraansluitingen 4 x IG ½ (DN 15) Koelverliezen per dag kwh 5,742 Isolatie Artikelnr. ZK Isolatiedikte mm 130 ateriaal Vlies en skai-bekleding zilver ,5 50 Dompelhulzen afzonderlijk bestellen, zie Viessmann-prijslijst. 58 Viesmann VITOCAL

59 Installatie-accessoires (vervolg) Verwarmingswaterbuffer 2500 l Artikelnr. ZK Technische gegevens Type Sonder PS 2500 Inhoud l 2304 ateriaal S 235 JR Binnenlaag ruw Buitenlaag met corrosiebescherming Werkingsdruk verwarming Werkingsdruk water bar 3 (0,3) (Pa) Testdruk bar 4,5 (0,45) (Pa) ax. bedrijfstemperatuur C 95 Aansluitingen 4 x DN x IG 1½ (DN 40) Sensoraansluitingen 4 x IG ½ (DN 15) Koelverliezen per dag kwh n.v.t. Isolatie Artikelnr. ZK Isolatiedikte mm 130 ateriaal Vlies en skai-bekleding zilver Dompelhulzen afzonderlijk bestellen, zie Viessmann-prijslijst. VITOCAL Viesmann 59

60 Installatie-accessoires (vervolg) Verwarmingswaterbuffer 3000 l 3 Artikelnr. ZK Technische gegevens Type Sonder PS 3000 Inhoud l 2852 ateriaal S 235 JR Binnenlaag ruw Buitenlaag met corrosiebescherming Werkingsdruk verwarming Werkingsdruk water bar 3 (0,3) (Pa) Testdruk bar 4,5 (0,45) (Pa) ax. bedrijfstemperatuur C 95 Aansluitingen 4 x DN x IG 1½ (DN 40) Sensoraansluitingen 4 x IG ½ (DN 15) Koelverliezen per dag kwh 8,388 Isolatie Artikelnr. ZK Isolatiedikte mm 130 ateriaal Vlies en skai-bekleding zilver Dompelhulzen afzonderlijk bestellen, zie Viessmann-prijslijst. 60 Viesmann VITOCAL

61 Ontwerpadviezen 4.1 Stroomvoorziening en tarieven Bij warmtepompen voor gebouwverwarming moet het energiebedrijf toestemming verlenen. Bij het betreffende elektriciteitsbedrijf moeten de aansluitvoorwaarden voor de aangegeven apparaatgegevens opgevraagd worden. Bijzonder belangrijk is of in het betreffende verzorgingsgebied een monovalente en/of mono-energetische werking met de warmtepomp mogelijk is. Ook informatie over grond- en arbeidsprijs, over de mogelijkheden voor het gebruik van de goedkope nachtstroom en over eventuele blokkeringstijden zijn belangrijk voor het ontwerp. Bij vragen hierover kunt u zich te wenden tot de energieleverancier van de klant. Aanmeldprocedure Voor de beoordeling van het effect van de warmtepomp op het net van het elektriciteitsbedrijf zijn de volgende gegevens nodig: Adres van de exploitant Locatie van de warmtepomp Soort behoefte volgens algemene tarieven (huishoudelijk, agrarisch, industrieel, beroepsmatig en andere behoefte) Geplande werkwijze van de warmtepomp Fabrikant van de warmtepomp Type van de warmtepomp Elektrisch aansluitvermogen in kw (uit nominale spanning en nominale stroom) aximale aanloopstroom in A aximale stookbelasting van het gebouw in kw 4.2 Vereisten aan de opstelling van de warmtepomp Opstelruimte: Algemene vuurbestendigheid van deuren, wanden, plafonds en vloeren van minstens 1 h moet aanwezig zijn. De deuren moeten dicht en zelfsluitend zijn en langs binnen geopend kunnen worden. Er mogen geen openingen aanwezig zijn die een onopzettelijk naar binnen brengen van ontsnappend koudemiddel in verblijfsgebieden van personen mogelijk maken. Een vast aangebrachte of draagbare noodverlichting moet aanwezig zijn. Buiten de opstelruimte moet een nooduittoets en de waarschuwing achineruimte, toegang enkel voor bevoegde personen beschikbaar zijn. De opstelruimte moet vorstveilig (> 3 C) en droog zijn. Als vorstbescherming niet gegarandeerd is, moet bovendien per compressor een carterverwarming geïnstalleerd worden en moet een continu debiet bij installaties met watervulling gegarandeerd zijn. Warmtepomp niet in woonkamers en niet direct naast, onder of boven rust-/slaapkamers opstellen. Bij opstelling van een verwarmingsketel in dezelfde opstelruimte moet de brander kamerluchtafhankelijk worden bediend. inimumafstanden en minimumkamervolume (zie volgend hoofdstuk) respecteren. In de opstelruimte een maximale temperatuur van 30 C garanderen. In bedienings- en revisiebereiken moet de vrije doorgangshoogte min. 2,1 m bedragen. Geluidsisolerende maatregelen: Installatie van de warmtepomp op geluiddempend voetstuk of sokkel (zie volgend hoofdstuk). Vermindering van harde oppervlakken, vooral wanden en plafond. Ruwe structuurpleister absorbeert meer geluid dan tegels. Voor bijzonder hoge geluidseisen extra geluidsisolerend materiaal aanbrengen op wanden en plafond (speciaalzaak). Hydraulische aansluitingen: Hydraulische aansluiting van de warmtepompen altijd flexibel en spanningsvrij uitvoeren (bijvoorbeeld door het gebruik van accessoires voor warmtepompen van Viessmann). Buisleidingen en ingebouwde onderdelen met geluidsisolerende bevestigingen aanbrengen. Leidingen en onderdelen in het primaire circuit dampdiffusiedicht thermisch isoleren om condenswater te vermijden. (incl. aansluitset tot op de verdamper) 4 VITOCAL Viesmann 61

62 Ontwerpadviezen (vervolg) Geluiddempend voetstuk Voor de geoptimaliseerde geluidsbescherming en voor de gelijkmatige gewichtsverdeling moet de warmtepomp op een door de installateur voorbereid podium worden geplaatst. Bij hoekopstelling verhoogt u het voetstuk met de minimale afstanden (zie hoofdstuk inimumafstanden op pagina 63). 150 A Beton B25, ijzer B Vloeropbouw, estrik C Bovenkant ruwe vloer D Geluidsisolatie volgens voorschriften E Geluidsisolatie drukvast, circa 10 tot 20 mm F Warmtepomp Drukpunten van de stelpoten van de warmtepomp 4 Type BW 302.DS090 en BW 302.DS , ê Drukpunt voet E Geluidsisolatie drukvast, circa 10 tot 20 mm F Voorzijde van de warmtepomp 62 Viesmann VITOCAL

63 Ontwerpadviezen (vervolg) Type BW 302.DS140, BW 302.DS180 en BW 302.DS , ê Drukpunt voet E Geluidsisolatie drukvast, circa 10 tot 20 mm F Voorzijde van de warmtepomp inimumafstanden Rond de installatie moet voor onderhoud, instandhouding en demontage voldoende plaats beschikbaar zijn. Een warmtepomp Cascades met 2 warmtepompen A Invoering elektrische kabels B et aansluitset en geluidsisolerende compensatoren (toebehoren) 1000 mm C Vrije ruimte voor installatie en onderhoud: 500 mm D Lichte doorgang (conform DIN 18101): 944 mm De elektronische inspuitklep en de aansluitkast van de compressor bevinden zich aan de rechterzijde. inimaal kamervolume Het minimale ruimtevolume van de stookruimte hangt conform EN 378 van de vulhoeveelheid en de samenstelling van het koudemiddel af. VITOCAL Viesmann 63

64 Ontwerpadviezen (vervolg) V min = m max G V min inimaal ruimtevolume in m 3 m max max. hoeveelheid koudemiddel in kg G Praktische grenswaarde conform EN 378, afhankelijk van de samenstelling van het koudemiddel Koudemiddel Praktische grenswaarde in kg/m 3 R410A 0,44 Als meerdere warmtepompen in een ruimte worden opgesteld, moet het minimale ruimtevolume volgens het toestel met de grootste hoeveelheid worden berekend. inimaal kamervolume met betrekking tot het beschikbare luchtdebiet Uit type en vulhoeveelheid van het gebruikte koudemiddel ontstaan volgende minimale kamervolumes. Vulhoeveelheid koudemiddel, zie 'Technische gegevens' resp. typeplaatje. Type inimaal ruimtevolume in m 3 BW 302.DS BW 302.DS BW 302.DS BW 302.DS BW 302.DS Ventilatie Als de concentratie van het koudemiddel de praktische grenswaarde kan overschrijden, dan moet in de machineruimte een koudemiddelsensor worden voorzien (montagehoogte: 30 cm van de vloer tot het midden van de sensor). Bij het overschrijden moet de mechanische noodventilatie van de ruimte worden geactiveerd. De ventilatie van machineruimtes moet zowel voor de gebruikelijke bedrijfsvoorwaarden (temperatuur), alsook voor noodsituaties (schadegeval) toereikend zijn. De luchtstroom van de mechanische ventilatie moet minstens met het berekende debiet overeenkomen: Debiet (m 3 /s) = 0,14 x koudemiddelvulhoeveelheid (kg) Luchtwissel: 15 x per uur bij noodventilatie (schadegeval) 4 x per uur bij personenoponthoud De mechanische noodventilatie moet met twee van elkaar onafhankelijke noodbesturingen zijn uitgerust (redundantie). ontage afvoerluchtkanaal: Afzuiging van de vloer, aangezien koudemiddel zwaarder is dan lucht. De afvoerlucht moet in open lucht worden gebracht. De toevoerlucht moet hetzelfde debiet zoals de afvoerlucht garanderen. 4.3 Vereisten aan de opstelling van de hydraulische module ontdooibox De opstelruimte moet vorstveilig (> 3 C) en droog zijn. Beweeglijke componenten in de hydraulische module ontdooibox (bijv. circulatiepompen) overdragen in geringe mate lucht- en contactgeluid. Advies: Niet in woonverblijven en niet direct naast, onder of boven rust-/slaapkamers plaatsen. De vereisten aan hydraulische aansluitingen en aan de geluidsbescherming komen overeen met de vereisten bij warmtepompen. Zie hoofdstuk Vereisten aan de opstelling van de warmtepomp. inimumafstanden voor installatie en onderhoud in acht nemen. 64 Viesmann VITOCAL

65 Ontwerpadviezen (vervolg) inimumafstanden tot de wand resp. warmtepomp A Hydraulische module ontdooibox B Servicezijde C Aansluitzijde D Lichte doorgang (conform DIN 18101): 944 mm Drukpunten van de poten van de hydraulische module ontdooibox Vereisten aan de opstelling van de lucht/brine-warmtewisselaar De brine/lucht-warmtewisselaar is voor de opstelling in het buitenbereik voorzien. Naast de geluidsemissie (zie hoofdstuk Geldende voorschriften en normen ) moeten de voorschriften met betrekking tot het gebruik van grotere glycolhoeveelheden (35%-mengsel) in acht worden genomen. Het apparaat tegen ingrijpen van onbevoegden beschermen en voor bevoegden een optimale toegankelijkheid verzekeren. Het apparaat zo plaatsen dat het steeds van alle kanten kan worden bewaakt en gecontroleerd. inimumafstanden voor instandhouding behouden. In het bijzonder moeten alle vloeistofgeleide bereiken, aansluitingen en leidingen en alle elektrische aansluitingen en leidingen goed toegankelijk zijn. De aanduidingen van de buisleidingen moeten goed zichtbaar zijn. De luchtstroom op de opstelplaats mag niet door hindernissen (wanden, dragers, buisleidingen enz.) worden beïnvloed. Grote sneeuwhoogtes mogen het vervangoppervlak van de warmtewisselaar niet beïnvloeden. Eventueel moet de warmtewisselaar verhoogd worden opgebouwd. De warmtewisselaar moet voldoende tegen windstoten beveiligd zijn. De metalen poten mogen niet in waterverzamelpunten (bijv. glycolprotectoren) worden opgesteld. Corrosie kan leiden tot instabiliteit van het apparaat. Om hoge vermogens te dekken, kunnen meerdere apparaten plaatsbesparend aan elkaar worden verbonden. Om een voldoende beweging aan luchtzijde te garanderen, is eventueel een subconstructie vereist. Om een reductie van het luchtdebiet te verhinderen, moet een minimumafstand tussen de apparaten worden behouden. Bij opgeven van de precieze posities van wanden en hindernissen op het dak kan de Technische Dienst van Viessmann Werke aanbevelingen geven. De opstelsituatie van de lucht/brine-warmtewisselaar moet in afzonderlijk geval steeds met de begeleidende Viessmann verkoop-project-ingenieur worden afgestemd. VITOCAL Viesmann 65

66 Ontwerpadviezen (vervolg) inimumafstanden 800 Standaarduitvoering 1000 De luchtstroom voor de lucht/brinewarmtewisselaar mag niet door hindernissen (bijv. wanden) worden beïnvloed. Zijn er hindernissen aanwezig, dan moet een minimumafstand worden gegarandeerd, die zich richt naar de hoogte van de warmtewisselaar. Algemeen moet bij een wand van de lucht/brine-warmtewisselaar in langsrichting met afstand tot de hindernis worden opgesteld. Bij twee hindernissen gelden de minimumafstanden in twee richtingen. Van gebruik van de warmtewisselaar met drie of vier omgevende hindernissen is in principe af te raden. Dat geldt in het bijzonder als de omsluitvlakken hoger zijn dan de lucht/brine-warmtewisselaar en het tot een schachtopstelling komt. Bij het opgeven van de exacte posities en afmetingen van de omliggende hindernissen kan de technische dienst van Viessmann Werke evt. aanbevelingen geven. De opstelsituatie van de lucht/brine-warmtewisselaar moet in afzonderlijk geval steeds met de begeleidende Viessmann verkoop-project-ingenieur worden afgestemd Low-noise-uitvoering IJsvorming Bij het ontdooien van de lucht/brine-warmtewisselaar ontstaat smeltwater dat op de vloer onder de lucht/brine-warmtewisselaar drupt. Daar kan het smeltwater bij overeenkomstige buitentemperaturen bevriezen en glad ijs vormen. Evt. op de installatieplek overeenkomstige maatregelen treffen zodat het smeltwater voor ijsvorming kan afstromen. HE140-LN: 150 kg HE190-LN: 202 kg HE90-Std: 200 kg HE120-Std: 283 kg HE140-Std: 315 kg HE190-Std: 402 kg Richtwaarden voor de max. smelthoeveelheid/ontdooiing in 2 uur HE90-LN: 87 kg HE120-LN: 111 kg 4.5 Geldende voorschriften en normen voor warmtepompen De opstelling, de werking en het onderhoud van warmtepompen moeten hoofdzakelijk voldoen aan EN 378 en de geldige Europese verordening 517/2014 inzake gefluoreerde broeikasgassen. De Europese verordening 517/2014 regelt het volgende: Het doel van de verordening is milieubescherming door een lagere uitstoot van gefluoreerde broeikasgassen. 66 Viesmann VITOCAL

67 Ontwerpadviezen (vervolg) et het oog daarop bepaalt deze verordening: regels voor de beperking van de uitstoot, voor het gebruiken, recycleren en vernietigen van gefluoreerde broeikasgassen en daarmee verband houdende maatregelen; Voorschriften voor het in productie brengen van bepaalde producten en voorzieningen, die gefluoreerde broeikasgassen bevatten of voor hun werking nodig zijn Voorschriften voor bepaalde toepassingen van gefluoreerde broeikasgassen quota voor het in omloop brengen van deels gefluoreerde koolwaterstoffen. Bovendien dient rekening gehouden te worden met bijkomende nationale richtlijnen en normen. Vereiste controle op lekken (verplichting van de beheerder) in de EU Type CO 2 -equivalent Standaard et LHS BW 302.DS090 > 30 t (33408 kg) Jaarlijks 24 maanden BW 302.DS110 > 30 t (37584 kg) Jaarlijks 24 maanden BW 302.DS140 > 50 t (58464 kg) 6 maanden Jaarlijks BW 302.DS180 > 70 t (72036 kg) 6 maanden Jaarlijks BW 302.DS230 > 80 t (89785 kg) 6 maanden Jaarlijks LHS = lekherkenningssysteem (ook gasdetector). 4.6 Gebruik van glycol als gevarenstof Voor de opstelling, de werking en het onderhoud van lucht/brinewarmtewisselaars moeten volgende voorschriften en normen in acht worden genomen: Algemeen: EN-378 Regels en voorschriften met betrekking tot de omgang met glycol (veiligheidsgegevensblad: monoethyleenglycol) 19 lid 4 AwSV Regenwater van oppervlakken, waarop koelaggregaten van koelinstallaties met ethyleen- of propyleenglycol in open lucht opgesteld worden, moet een vuil- of mengwaterkanaal worden ingebracht. Conform 1272/2008/EG is glycol als niet waterbedreigend geclassificeerd. Nationale voorschriften kunnen hiervan afwijken. In Duitsland wordt volgens AwSV 2017 (AwSV: verordening over installaties voor de omgang met waterbedreigende stoffen) glycol als zwak waterbedreigend geclassificeerd Geluidsproductie et de betrekking tot de buitenopstelling van de lucht/brine-warmtewisselaar moeten de lokale voorschriften en verordeningen inzake geluidsbescherming tegen lawaai en geluiden in acht worden genomen. Richtwaarden voor het geluidsdrukniveau volgens TA Lärm (buiten het gebouw) Gebied/Object *13 Immissierichtwaarde (geluidsniveau) in db(a) *14 overdag 's nachts Industriegebied Gebieden met industriële installaties en woningen waarin noch overwegend industriële installaties, noch overwegend woningen ondergebracht zijn Gebieden waarin zich voornamelijk woningen bevinden Gebieden waarin zich uitsluitend woningen bevinden Kuuroorden, ziekenhuizen, verzorgingsinstellingen Woningen die lokaal met de warmtepompinstallatie verbonden zijn Het behoud van de grenswaarden hangt, naast de akoestische eigenschappen van de brine/lucht-warmtewisselaar, volledig aanzienlijk af van hun installatie en de vormgeving van het bouwlichaam. Ze vereist daarom een nauwgezette planning en een ambachtoverstijgende samenwerking. *13 Bepaling conform bestemmingsplan, bij gemeentelijke gebouwendienst opvragen. *14 Geldig voor de som van alle inwerkend geluid. VITOCAL Viesmann 67

68 Ontwerpadviezen (vervolg) Basis inzake geluidsvermogen en geluidsdruk Geluidsvermogen en geluidsdruk A Geluidsbron (lucht/brine-warmtewisselaar) Plaats van emissie eetgrootte: Geluidsproductie L W B Plaats van de geluidsontvangst Plaats van de emissie eetgrootte: Geluidsdrukniveau L P 4 Geluidsproductie L W Omschrijft de volledige door de lucht/brine-warmtewisselaar uitgestraalde geluidsemissie in alle richtingen. Deze is onafhankelijk van de omgeving (reflecties) en de direct te vergelijken waarde voor geluidsbronnen (warmtepompen). Geluidsdrukniveau L P Het geluidsdrukniveau is een bepaalde waarde van de geluidssterkte die door het oor op een bepaalde plaats wordt waargenomen. Het geluidsdrukniveau wordt normgevend beïnvloed van de afstand en de omgevingsverhoudingen en is zo afhankelijk van de meetplaats (vaak in 1 m afstand). De gebruikelijke meetmicrofoons meten de geluidsdruk direct. Het geluidsdrukniveau is de waarde voor de beoordeling van de immissie in afzonderlijke installaties. Geluidsreflectie en geluidsdrukniveau (richtfactor Q) Door het aantal naburige verticale, volledig reflecterende oppervlakken (bijv. muren) verhoogt het geluidsniveau ten opzichte van een vrije opstelling exponentieel (Q = richtfactor), aangezien de geluidsafstraling in vergelijking met de vrije opstelling wordt verhinderd. De onderstaande tabel toont in welke mate het geluidsdrukniveau L P afhankelijk van de richtfactor Q en de afstand van de lucht/brinewarmtewisselaar verandert. De in de tabel genoemde waarden worden volgens de volgende formule bepaald: L = L W + 10 log Q 4 π r² L = Geluidsniveau bij de ontvanger L W = Geluidsproductie bij de geluidsbron Q = Richtfactor r = Afstand tussen ontvanger en geluidsbron De wetmatigheden voor de voortplanting van het geluid gelden in de volgende ideale omstandigheden: De geluidsbron komt vanop één punt. Opstel- en bedrijfsvoorwaarden van de lucht/brine-warmtewisselaar komen overeen met de voorwaarden bij de bepaling van het geluidsvermogen. Bij Q=2 gebeurt de afstraling in het vrije veld (geen reflecterende voorwerpen/gebouwen in de omgeving). Bij Q=4 en Q=8 wordt de volledige reflectie naar de naburige oppervlakken verondersteld. Er wordt geen rekening gehouden met het aandeel van vreemde geluiden uit de omgeving. Q = 2 Q = 4 Q = 8 Q Richtfactor Richtfactor Q, plaatselijk bepaald Afstand van de geluidsbron in m Energie-equivalent permanent geluidsdrukniveau L P van de lucht/brine-warmtewisselaar met betrekking tot de op het toestel gemeten geluidsproductie L W in db(a) 2-8,0-14,0-20,0-22,0-23,5-26,0-28,0-29,5-31,5 4-5,0-11,0-17,0-19,0-20,5-23,0-25,0-26,5-28,5 8-2,0-8,0-14,0-16,0-17,5-20,0-22,0-23,5-25,5 68 Viesmann VITOCAL

69 Ontwerpadviezen (vervolg) In de praktijk zijn afwijkingen van de hier aangegeven waarden mogelijk, die door geluidsreflectie of geluidsabsorptie op basis van plaatselijke omstandigheden worden veroorzaakt. De situaties van Q=4 en Q=8 beschrijven de werkelijk aangetroffen omstandigheden op de plaats van emissie vaak onnauwkeurig. Wanneer het geluidsniveau van de warmtepomp, dat op basis van de tabel werd geschat, met meer dan 3 db(a) de toegelaten richtwaarde conform TA-Lärm nadert, moet in elk geval een nauwkeurige geluidsimmissieprognose worden opgesteld (akoestisch deskundige raadplegen). 4.8 Elektrische aansluitingen voor verwarmen en tapwaterverwarming De technische aansluitbepalingen van het betreffende energiebedrijf naleven. Inlichtingen over de benodigde meet- en schakelinrichtingen geeft het betreffende energiebedrijf. Er moet een aparte stroomteller voor de warmtepomp worden aangebracht. De Vitocal 300-G Pro heeft een netaansluiting laststroomcircuit (compressor) 3 x 400 V/50 Hz. De netaansluiting laststroomcircuit voorziet het regelcircuit van 230 V/50 Hz (bedrading in de fabriek verzorgd). De zekering voor het regelcircuit bevindt zich in de aansluitruimte vooraan. De warmtepompregeling is bovendien afgezekerd met 6,3 A (zekering op basisprintplaat in aansluitruimte bovenaan). Blokkering energiebedrijf Compressor en elektrisch verwarmingselement (indien aanwezig) kunnen door het energiebedrijf worden uitgeschakeld. Het energiebedrijf kan voor het beschikbaar stellen van een laag tarief die uitschakeling verlangen. De netvoeding van het stuurstroomcircuit moet zonder blokkering door het energiebedrijf plaatsvinden, daarom is een afzonderlijke netaansluiting voor het stuurstroomcircuit nodig. Een afzonderlijke netaansluiting voor het stuurstroomcircuit vereist een verandering van de interne bedrading. Deze moet enkel door een elektromonteur overeenkomstig het elektrisch aansluitschema worden uitgevoerd. Gebruik de blokkeertijden van het aanwezige energiebedrijf. De spanningsvoeding van de Vitotronic-regeling mag daarbij niet worden uitgeschakeld. 4 Vereisten aan elektrische aansluitingen Types en doorsneden van de aansluitleidingen moeten door een bevoegde elektromonteur volgens de plaatselijke voorschriften worden vastgelegd. Beveiligingen Type Hoofdkabel Stuurkabel BW 302.DS A 25 A BW 302.DS A 25 A BW 302.DS A 25 A BW 302.DS A 25 A BW 302.DS A 25 A De netaansluiting voor het stuurstroomcircuit en de kabel voor het blokkeringssignaal van het energiebedrijf kunnen in een 5-aderige kabel worden samengebracht. Kabellengtes in de warmtepomp minus wandafstand Netaansluiting stuurstroomcircuit (230 V~, indien door 3 m de installateur) Netaansluiting laststroomcircuit (400 V~) 3 m Andere aansluitkabels 2 m 4.9 Hydraulische aansluitingen Aansluitingen aan de warmtepomp De primaire en secundaire aansluitingen aan de warmtepomp zijn Victaulic-aansluitingen. In het toebehoren zijn overeenkomstige verbindingskabels en koppelingen als aansluitset samengevat. VITOCAL Viesmann 69

70 Ontwerpadviezen (vervolg) Aansluiting secundaire zijde 15,9 A Aansluitbuis B Victaulic-koppeling C Flensadapter Aansluiting primaire zijde 15,9 Ø 88,9 Ø 76,1 7.9 Victaulic 2½" (DN 65) 4 Victaulic 3" (DN 80) 70 Viesmann VITOCAL

71 Ontwerpadviezen (vervolg) Aansluitset en geluidsisolerende compensatoren Installatie-accessoires, zie pagina Type BW 302.DS090 tot BW 302.DS180 A Victaulic-koppeling 3" (primair circuit) B Victaulic-koppeling 2½" (secundair circuit) C Flensadapter 3" DN 80/PN 10, kort (primair circuit), zonder isolatie-elementen D Flensadapter 2½" DN 65/PN 10, kort (secundair circuit), zonder isolatie-elementen E Geluidsisolerende compensatoren door installateur te voorzien F Bevestiging van de hydraulische leidingen VITOCAL Viesmann 71

72 Ontwerpadviezen (vervolg) Type BW 302.DS230 A Victaulic-koppeling 3" (primair circuit) B Victaulic-koppeling 2½" (secundair circuit) C Flensadapter 3" DN 80/PN 10, kort (primair circuit), zonder isolatie-elementen D Flensadapter 2½" DN 65/PN 10, kort (secundair circuit), zonder isolatie-elementen E Geluidsisolerende compensatoren door installateur te voorzien F Bevestiging van de hydraulische leidingen Geluidsontkoppeling van de hydraulische kabels Warmtepompen veroorzaken trillingen en contactgeluid. Deze kunnen bij ondeskundige installatie via de buisleidingen tot in ver verwijderde ruimtes worden overgedragen. Verend gelagerde compressoren verhinderen voornamelijk de overdracht van vibraties aan de vloer. eer bouwmaatregelen voor veeleisende toepassingen zijn de in hoofdstuk Vereisten aan de opstelling van de warmtepomp weergegeven geluidsisolerende podia. De overdracht van Luchtgeluid wordt door een geluidsisolerende bekleding zo sterk gereduceerd dat waarden onder 58 db worden bereikt. De hydraulische leidingen kunnen stoten en vibraties op wanden overdragen. Hier biedt zich een geluidsontkoppeling door rubberen compensatoren aan: Een eenvoudige geluidsontkoppeling met een rubberen compensator per aansluiting voor de standaard toepassing (montage in aansluitrichting) Een geoptimaliseerde geluidsontkoppeling met twee rubberen compensatoren per aansluiting voor de veeleisende toepassing (met 90 -bochtstuk door de installateur) 72 Viesmann VITOCAL

73 Ontwerpadviezen (vervolg) Geoptimaliseerde geluidsontkoppeling Het gebruik van adapternippels vereist steeds de installatie van compensatoren voor de trillingsontkoppeling. Bij geluidsontkoppeling zonder rubberen compensatoren moet door de installateur voor een oplossing worden gezorgd. Bevestiging van de leidingen op wand/vloer Gebruikelijke buisklemrubbers isoleren enkel stroomgeluiden. et rubber gelagerde basisplaten worden diepfrequente trillings- en contactgeluidsoverdrachten tot een minimum herleid. De bevestiging van de leidingen mag niet tussen compensatoren en warmtepomp gebeuren! A Rubberen compensator B Rubberen gelagerde basisplaat 100 Eenvoudige geluidsontkoppeling fout 4 A Rubberen compensator B Rubberen gelagerde basisplaat Geen geluidsontkoppeling 4.10 inimale hydraulische eisen inimale vereisten aan de warmtepomp Warmtepompen met grote debieten en geoptimaliseerde buisleidingssystemen vereisen basismaatregelen om foutieve functies te vermijden. Primaire en secundaire pompen moeten op constant toerental worden ingesteld. De minimumdebieten moeten in alle bedrijfspunten worden behouden. Circulatiepompen met automatische uitschakeling bij overbelasting moeten vermeden worden of met een extra stromingsbewaker per warmtepomp in het leidingsysteem worden aangevuld. Leidingsystemen moeten met het oog op een beperkt drukverlies worden ontworpen. Cascades met 2 warmtepompen moeten uitsluitend in Tichelman van buizen worden voorzien om het drukverlies voor de machines gelijk te houden. Hier moet een parallelle toewijzing met hydraulische afstelmogelijkheid tussen de beide machines in acht worden genomen. Deze moeten bovendien met hetzelfde vermogen zijn gedimensioneerd. Niet in het Tichelmann-systeem geïnstalleerde warmtepompen kennen een sterk schommelend debiet bij volledige belasting (werking van alle warmtepompen). Dat kan leiden tot een lager debiet op de verst verwijderde warmtepomp. Warmtepompsystemen moeten met voldoende gedimensioneerde verwarmingswaterbuffer worden bedreven. Zie hoofdstuk Installaties met verwarmingswaterbuffer. VITOCAL Viesmann 73

74 Ontwerpadviezen (vervolg) De aansluiting van de warmtepomp op het leidingsysteem moet met geschikte ingebouwde onderdelen gebeuren om de trillingsoverdracht te beperken; zie daartoe Aansluitingen warmtepompen. Eisen aan de kwaliteit van het vulwater (zie pagina 78) moeten worden nageleefd. Door zuurstof en corrosie in de stalen buizen slibben de warmtewisselaars dicht, waardoor het vermogen vermindert. De primaire en secundaire zijde moeten voor intrede in de warmtepomp met een vuilfilter of zeef worden uitgerust om eventuele afzettingen en verontreinigingen van de aardsondes en aardcollectoren voor de intrede in de verdamper te verhinderen. 4 inimumvereisten aan de AW-package Voor de werking van de AW-package wordt lucht als warmtebron gebruikt. Algemeen gelden hier dezelfde hydraulische minimumvereisten zoals bij de warmtebronnen aardsonde en water. Volgende extra vereisten met betrekking tot de warmtebron lucht moeten in acht worden genomen: Een toerentalgeregelde primaire pomp is vereist. Zo kan de warmtepompregeling op de schommeling van de warmtebron reageren. De primaire pomp moet met een reserve van 30 % worden gedimensioneerd. De minimumdebieten moeten ook hier in alle bedrijfspunten worden gegarandeerd. Voor een ontdooiing uit de verwarmingswaterbuffer het volgende in acht nemen: Voor het volume van de lucht/brine-warmtewisselaar wordt ook het debiet in de leidingen (van de hydraulische module ontdooibox tot de lucht/brine-warmtewisselaar) erbij gerekend. Deze verliezen moeten bij de dimensionering van de buffer in acht worden genomen. Voor de ontdooiing moet ¾ van het buffervolume enkel voor de ontdooiing worden gedimensioneerd. ¼ moet voor sensibele verbruikers (bijv. ventilatie) ter beschikking staan. Alle andere verwarmingscircuits mogen tijdens de ontdooiing niet worden bediend (regelkleppen gesloten, circulatiepomp in werking). De ontdooiduur bedraagt ca. 10 tot 15 min. De circulatiepomp voor de restwarmteafvoer (klimaatwerking) via de lucht/brine-warmtewisselaar is in de hydraulische module ontdooibox ingebouwd. Ook hier is een toerentalgeregelde circulatiepomp met 30 % reserve geïntegreerd. Dit maakt een buisleidingslengte tot en met 40 mmogelijk. Voor de intrede in de hydraulische module ontdooibox moet een vuilfilter worden aangebracht om verontreinigingen te verhinderen Dimensionering van de warmtepomp Eerst de standaardstooklast Φ HL van het gebouw vaststellen. Voor het gesprek met de klant en het uitbrengen van een offerte is het meestal voldoende de stooklast ongeveer vast te stellen. Voor de bestelling moet zoals bij alle CV-systemen de genormeerde stooklast van het gebouw volgens EN vastgesteld en de warmtepomp conform uitgekozen worden. onovalente werking Bij warmtepompinstallaties met monovalente werking is een exacte dimensionering bijzonder belangrijk, omdat te groot gekozen toestellen vaak met relatief te hoge installatiekosten verbonden zijn. Overdimensionering daarom voorkomen! Bij de dimensionering van de warmtepomp moet het volgende in acht worden genomen: et toeslagen voor blokkeringsperiodes voor de stooklast van het gebouw rekening houden. Het energiebedrijf mag de stroomtoevoer van warmtepompen maximaal 3 2 uur binnen 24 uur onderbreken. Aanvullende individuele regelingen van klanten met speciaal contract respecteren. Wegens de gebouwinertie wordt met 2 uur blokkeertijd geen rekening gehouden. Tussen 2 blokkeertijden moet de vrijgavetijd minstens zo lang zijn als de voorgaande blokkeertijd. Geschatte vaststelling van de stooklast op basis van het verwarmde oppervlak Het verwarmde oppervlak (in m 2 ) wordt met de volgende specifieke vermogensbehoefte vermenigvuldigd: Passief huis 10 W/m 2 Laagenergie-huis 40 W/m 2 Nieuwbouw (conform EnEV) 50 W/m 2 Huis (bouwjaar vóór 1995 met normale isolatie) 80 W/m 2 Oud huis (zonder isolatie) 120 W/m 2 Theoretische configuratie bij 3 2 uur blokkeertijd (niet NL) Voorbeeld: Nieuwbouw met goede isolatie (50 W/m 2 ) en een verwarmd oppervlak van 2000 m 2 Geschatte stookbelasting: 100 kw aximale blokkeertijd 3 2 uur bij minimale buitentemperatuur volgens EN In 24 uur leidt dit zo tot een dag-warmtehoeveelheid van: 100 kw 24 h = 2400 kwh Om de maximale dag-warmtehoeveelheid te dekken, staan op grond van de blokkeertijd voor het gebruik van de warmtepomp slechts 18 uur per dag ter beschikking. Wegens de gebouwinertie wordt met 2 uur geen rekening gehouden kwh/(18 + 2) h = 120 kw Het vermogen van de warmtepomp moet bij een maximale blokkeertijd van 3 2 uur per dag dus met 20% verhoogd worden. 74 Viesmann VITOCAL

75 Ontwerpadviezen (vervolg) Vaak worden blokkeertijden alleen bij behoefte geschakeld. Informeer bij de betreffende energieleverancier van de klant naar de blokkeertijden. Toeslag voor de tapwaterverwarming bij monovalente werking Bij de bivalente werking van de warmtepomp is de ter beschikking staande verwarmingscapaciteit normaal gesproken zo hoog, dat hier geen rekening mee hoeft te worden gehouden. Voor de gebruikelijke woningbouw wordt van een maximale warmwaterbehoefte van ca. 50 l per persoon per dag en ca. 45 ºC uitgegaan. Dat komt overeen met een extra stooklast van ongeveer 0,25 kw per persoon bij 8 uur opwarmtijd. et deze toeslag wordt alleen rekening gehouden als de som van de extra stooklast groter is dan 20% van de conform EN berekende stooklast. Warmwaterbehoefte bij warmwatertemperatuur 45 C Specifieke nuttige warmte Aanbevolen stooktoeslag voor tapwaterverwarming *15 in liter/dag en persoon in Wh/dag en persoon in kw/persoon Lagere behoefte 15 tot tot ,08 tot 0,15 Normale behoefte *16 30 tot tot ,15 tot 0,30 Of Etagewoning (afrekening naar verbruik) Etagewoning (afrekening all-in) Eengezinswoning *16 (gemiddelde behoefte) Toeslag voor verlaagde werking Omdat de warmtepompregeling met een temperatuurbegrenzing voor verlaagde werking is uitgerust, is de toeslag voor verlaagde werking volgens EN niet nodig. Door de inschakeloptimalisatie van de warmtepompregeling is ook de toeslag voor opwarming vanuit verlaagde werking niet nodig. Referentietemperatuur 45 C Specifieke nuttige warmte Aanbevolen stooktoeslag voor tapwaterverwarming *15 in liter/dag en persoon in Wh/dag en persoon in kw/persoon 30 ca ca. 0, ca ca. 0, ca ca. 0,250 Beide functies moeten in de regeling worden geactiveerd. Wanneer van de genoemde toeslagen op basis van de geactiveerde regelingsfuncties kan worden afgezien, moet dit bij overdracht van de installatie aan de exploitant in een protocol worden vastgelegd. Als de toeslagen ondanks de genoemde regelingsopties in acht moeten worden genomen, moeten ze volgens EN worden berekend. 4 ono-energetische werkwijze De warmtepompinstallatie wordt tijdens de verwarmingswerking door een extra elektrische verwarming (door installateur te voorzien, bijvoorbeeld verwarmingswater-doorstroomtoestel) ondersteund. Het bijschakelen gebeurt via de regeling afhankelijk van de buitentemperatuur (bivalentietemperatuur) en de stooklast. Het aandeel van de stroom dat door de elektrische bijverwarming wordt verbruikt, wordt meestal niet tegen speciaal tarief afgerekend. Ontwerp bij gangbare installatieconfiguratie: Stookcapaciteit van de warmtepomp op circa 70 tot 85 % van de maximaal benodigde gebouw-stooklast volgens EN vastleggen. Aandeel van de warmtepomp aan de jaarlijkse verwarmingscapaciteit bedraagt circa 95 %. Blokkeertijden hoeven niet in acht te worden genomen. De in vergelijking met de monovalente werking kleine dimensionering van de warmtepomp verhoogt de looptijd. Om dit te compenseren, moet bij brine/water-warmtepompen de warmtebron worden vergroot. Bij een aardsonde-installatie mag de jaarlijkse onttrekking als richtwaarde niet hoger zijn dan 100 kwh/m a. Verwarmingswater-doorstroomtoestel (door installateur) Als extra warmtebron kan in de verwarmingswateraanvoer een elektrisch verwarmingswater-doorstroomelement worden geïntegreerd. Het verwarmingswater-doorstroomelement wordt via een aparte netaansluiting aangesloten en beveiligd. De aansturing gebeurt via de warmtepompregeling. Het verwarmingswater-doorstroomtoestel kan apart voor de verwarming en voor de tapwaterverwarming worden vrijgegeven. Indien door de parameter vrijgegeven, schakelt de warmtepompregeling afhankelijk van de warmtevraag de trappen 1, 2 of 3 van het verwarmingswater-doorstroomtoestel in. Zodra de maximale aanvoertemperatuur in het secundaire circuit is bereikt, schakelt de warmtepompregeling het verwarmingswater-doorstroomtoestel uit. De parameter Trap bij blokkering energiebedrijf begrenst het vermogen van het verwarmingswater-doorstroomelement gedurende de blokkering. Om het volledige elektrische vermogen te begrenzen, schakelt de warmtepompregeling onmiddellijk vóór de start van de compressor het verwarmingswater-doorstroomelement gedurende enkele seconden uit. Daarna wordt iedere trap achtereenvolgens met een tussenpoos van telkens 10 sec apart ingeschakeld. Als bij ingeschakeld verwarmingswater-doorstroomtoestel het verschil tussen aanvoer- en retourtemperatuur in het secundaire circuit niet binnen 24 uur minimaal 1 K stijgt, geeft de warmtepompregeling een storingsmelding. *15 Bij een opwarmtijd van de warmwaterboiler van 8 uur. *16 Als de werkelijke warmwaterbehoefte de aangegeven waarde overschrijdt, moet een hogere vermogenstoeslag aangehouden worden. VITOCAL Viesmann 75

76 Ontwerpadviezen (vervolg) Bivalente werking Externe warmteopwekker De warmtepompregeling maakt de bivalente werking van de warmtepomp met een externe warmteopwekker mogelijk, bijvoorbeeld een oliegestookte verwarmingsketel. De externe warmteopwekker is hydraulisch zodanig geïntegreerd dat de warmtepomp ook voor de verhoging van de retourtemperatuur van de ketel kan worden gebruikt. De systeemscheiding gebeurt ofwel met een open verdeler, ofwel met een verwarmingswaterbuffer. Voor een optimale werking van de warmtepomp moet de externe warmteopwekker via een mengklep in de verwarmingswateraanvoer worden geïntegreerd. Omdat de warmtepompregeling deze mengklep direct aanstuurt, wordt een snelle reactie bereikt. Als de buitentemperatuur (langdurig gemiddelde) beneden de bivalentietemperatuur ligt, schakelt de warmtepompregeling de externe warmteopwekker in. Bij directe warmtevraag van de verbruikers (bijvoorbeeld bij vorstbescherming of bij een defect van de warmtepomp) wordt de externe warmteopwekker ook boven de bivalentietemperatuur ingeschakeld. De externe warmteopwekker kan bovendien voor de tapwaterverwarming worden vrijgegeven. De warmtepompregeling heeft geen veiligheidsfuncties voor de externe warmteopwekker. Om in geval van storing te hoge temperaturen in de aanvoer en de retour van de warmtepomp te vermijden, moeten veiligheidstemperatuurbegrenzers voor het uitschakelen van de externe warmteopwekker (schakeldrempel 70 C) worden voorzien. Hydraulische integratie externe warmteopwekker Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht Installatietoebehoren ) 4 P P ASTER S Externe warmteopwekker en verwarmingswaterbuffer R P ww P KW ASTER S Externe warmteopwekker en warmwaterboiler 76 Viesmann VITOCAL

77 Ontwerpadviezen (vervolg) Vereiste componenten Pos. Omschrijving O Uitbreiding tapwateropwarming warmwaterboiler, ZK03856 R Uitbreiding tapwateropwarming met olie-/gas-verwarmingsketel, ZK03855 S Uitbreiding aansturing olie-/gas-verwarmingsketel (externe warmteopwekker), ZK Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 3 2-wegmotorklep verwarmen/tapwateropwarming 5 Secundaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 7 Veiligheidsgroep 8 Expansievat qi Koudemiddelsensor wp Externe warmteopwekker wq Regeling Externe warmteopwekker we Temperatuursensor hoofdaanvoer verwarmingscircuits wr 3-wegmengklep hoofdaanvoer verwarmingscircuits ep Warmwaterboiler eq Temperatuursensor warmwaterboiler onder ew Elektrisch verwarmingselement warmwaterboiler ee Boilerlaadpomp hooghouding tapwateropwarming et Temperatuursensor warmwaterboiler boven ez Circulatiepomp externe warmteopwekker eu Tapwatercirculatiepomp ei Temperatuursensor hooghouding tapwateropwarming eo Warmtewisselaar lading tapwateropwarming rp Debietbegrenzer tapwateropwarming tp Verwarmingswaterbuffer tq Buffertemperatuursensor boven tw Buffertemperatuursensor beneden rye 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer uittrede ryz 2-wegmotorklep tapwateropwarming intrede warmtepomp ryu 2-wegmotorklep externe warmteopwekker uittrede ryi Elektrisch verwarmingselement verwarmingswaterbuffer rxp 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer intrede z-p 3-wegmengklep hooghouding secundair 4 Bivalente werkwijze met AW-package: Bivalente alternatieve werking Lucht/water-toepassingen zijn zowel voor de koelwerking, alsook het gebruik van de lucht als warmtebron aantrekkelijk. Lucht als warmtebron wordt gebruikt als de warmtebronnen aarde en water op basis van plaatselijke omstandigheden niet beschikbaar zijn (geologie, wettelijke bepalingen enz.). Zonder een aardsondeboring of waterbronontsluiting zijn lucht/water-toepassingen met lage investeringskosten realiseerbaar. De lucht/water-toepassing gebruikt lucht als warmtebron en bereikt hoge prestatiecijfers. Lucht is overal beschikbaar en als warmtebron algemeen te gebruiken. De lucht/brine-warmtewisselaar is via het brinecircuit met de warmtepomp verbonden. De warmtetoevoer door de brine/water-warmtepomp gebeurt tot een lucht-temperatuur van 5 C. Onder 5 C neemt een tweede warmteopwekker in de bivalente alternatieve werking de warmtetoevoer over. Dit maakt een flexibele systeemdimensionering met hoge basisbelasting van de warmtepomp mogelijk en vormt in het totaal een robuust systeem dankzij de tweede warmteopwekker. Een efficiënte toepassing van de warmtepomp met een hoog jaarwerkcijfer wordt mogelijk gemaakt. Bij dit systeem wordt enkel een geringe koudemiddelhoeveelheid gebruikt (uitsluitend het koudemiddel van de brine/water-warmtepomp). De integratie van de lucht/brine-warmtewisselaar wordt via een glycol-kringloop gerealiseerd. Luchttemperatuur in C Dagen A B A Bivalentiepunt B ono-energetische werking (>90 %) VITOCAL Viesmann 77

78 Ontwerpadviezen (vervolg) 4.12 Waterkwaliteit, warmteoverdrachtsmedium en gesoldeerde platenwarmtewisselaar Tapwater De toestellen kunnen bij tapwater tot 20 ºdH (3,58 mol/m 3 ) worden gebruikt. Om de platenwarmtewisselaar van het boilerlaadsysteem te beschermen, moet bij hogere hardheid door de installateur een tapwater-onthardingsinstallatie ingebouwd worden. Verwarmingswater en koelwater Ongeschikt vul- en bijvulwater bevordert afzettingen en corrosievorming. Dat kan schade aan de installatie veroorzaken. et betrekking tot de kwaliteit en hoeveelheid van het verwarmingswater inclusief vul- en bijvulwater moet de VDI 2035 in acht worden genomen. De verwarmingsinstallatie vóór het vullen grondig spoelen. Uitsluitend met water van tapwaterkwaliteit vullen. Vulwater met een hardheid van meer dan 16,8 dh (3,0 mol/m 3 ) moet worden onthard, bijvoorbeeld met de kleine onthardingsinstallatie voor verwarmingswater (zie prijslijst Vitoset van Viessmann). Warmteoverdrachtsmedium primair circuit (zonnecircuit) 4 Brine/water-warmtepompen: Het primair circuit mag uitsluitend met warmteoverdrachtsmedium met corrosiebeschermingsinhibitoren en een minimale vorstbescherming van 16,1 C (ijsvlokkenpunt) worden gevuld (bijv. Tyfocor). Het warmteoverdrachtsmedium niet met water verdunnen. Voor het primaire circuit mogen geen verzinkte leidingen worden gebruikt. Water/water-warmtepompen: et scheidingswarmtewisselaar: Primair circuit met vorstbeschermingsmengsel (brine met een minimale vorstbescherming van 9,0 C (ijsvlokkenpunt)) vullen. Zonder scheidingswarmtewisselaar: Grondwater of koelwater moet aan de vereisten aan de waterkwaliteit voor warmtewisselaar voldoen: Platenwarmtewisselaar: Zie tabel Bestendigheid van platenwarmtewisselaars uit koper of roestvast staal tegenover waterinhoudstoffen in planningshandleiding Basis voor warmtepompen. Pijpenbundel-warmtewisselaar: Op aanvraag. Vorstbescherming van ethyleenglycol/watermengsels De vorstbeschermingswerking van antivriesmiddelen kan met behulp van het ijsvlokkenpunt worden geschat. (in spreektaal vorstbescherming) Het ijsvlokkenpunt is de temperatuur waarbij zich bij een bepaalde ethyleenglycol-concentratie de eerste ijskristallen vormen. Zo ontstaat een ijsbrij, die toch geen explosieve werking heeft. Verdere temperatuurdaling leidt ertoe dat de ijsbrij steeds dikker wordt tot deze op het stolpunt verstijft. Pas onder deze temperatuur bestaat barstgevaar voor de installatie. De gemiddelde waarde uit het ijsvlokkenpunt en het stolpunt wordt koudebescherming genaamd. Deze ligt zodoende systematisch 2 tot 3 K lager dan het ijsvlokkenpunt. Voor Tyfocor/water-mengsels zijn in de onderstaande tabel ijsvlokkenpunten, stolpunten en de daaruit berekende koudebescherming vermeld. Tyfocor concentraat in vol.-% IJsvlokkenpunt in C (conform AST D 1177) Stolpunt in C (conform DIN 51583) Koudebescherming in C (berekend) 20-9,0-13,0-11, ,3-17,3-14, ,1-22,0-19, ,4-26,9-23,7 Het onderschrijden van de minimale vorstbescherming kan een beschadiging van de warmtepomp veroorzaken. Een te hoog gekozen vorstbescherming (resp. ethyleenglycol-percentage) leidt tot het dalen van het warmtevermogen. 78 Viesmann VITOCAL

79 Ontwerpadviezen (vervolg) Bestendigheid van koperen, gesoldeerde of gelaste platenwarmtewisselaars van edelstaal ten opzichte van de inhoudsstoffen van water Inhoudsstof Concentratie mg/l Koper Edelstaal Organische elementen Indien aantoonbaar Ammoniak (NH 3 ) < > 20 Chloride (CI) < 300 > 300 Elektrische geleidbaarheid < 10 µs/cm µs/cm > 500 µs/cm IJzer (Fe), opgelost < 0,2 > 0,2 Vrij (agressief) koolzuur (CO 2 ) < > 20 Vrij chloorgas (Cl 2 ) < > 5 angaan (n), opgelost < 0,1 > 0,1 Nitraat (NO 3 ), opgelost < 100 > 100 ph-waarde < 7,5 7,5-9,0 > 9,0 Zuurstof < 0,2 > 0,2 Zwavelwaterstof (H 2 S) < 0,05 > 0,05 Waterstofcarbonaat (HCO 3 ) Sulfaat (SO 4 2- ) < 1,0 > 1,0 Waterstofcarbonaat (HCO 3 ) < > 300 Aluminium (Al), opgelost < 0,2 > 0,2 Sulfaat (SO 2-4 ) < > 300 Sulfiet (SO 3 ) < Totale hardheid tot 15 dh + + Te filteren stoffen < 30 mg/l + + Lood < 0, Onder normale omstandigheden goede bestendigheid 0 Wanneer meerdere factoren beoordeling 0 hebben, heel corrosiegevoelig. Niet geschikt Er moet verzekerd zijn dat de waterkwaliteit gedurende de volledige levenscyclus van de toepassing verzekerd wordt. Hierbij moet in acht worden genomen dat de waterkwaliteit zich naargelang milieusituatie kan wijzigen (droge tijd, stortregen, zomer, winter enz.). VITOCAL Viesmann 79

80 Ontwerpadviezen (vervolg) 4.13 Hydraulisch volledig schema voor warmtebronnen aarde en water B A AB S P P P ASTER SLAVE S P P ww ww KW KW P P 4 Zwart: Hydraulica hoofdwarmtepomp (master) Grijs: Hydraulica volgwarmtepomp (slave) en circulatie A Uitbreiding restwarmte, ZK03853 (werking is onderdeel van de AW-package) B Broncircuit/grondwater (grondtoestel), ZK04292 C D E F Cascade (max. 2 warmtepompen, een master en een slave) Communicatie warmtepompen via modbus-ethernet of BACnet Bij odbus-communicatie naar extern: odbus-ethernetaansluiting op master-warmtepomp Uitbreiding verwarmingscircuit 1 (VC1), ZK03862 Uitbreiding verwarmingscircuit 2 (VC2), ZK03863 Uitbreiding verwarmingscircuit 3 (VC3), ZK Viesmann VITOCAL

81 Ontwerpadviezen (vervolg) G V L N O P R S T U V Uitbreiding verwarmingscircuit 4 (VC4), ZK03865 Uitbreiding koelen via VC1, ZK03866 Uitbreiding koelen via VC2, ZK03867 Uitbreiding koelen via VC3, ZK03868 Uitbreiding koelen via VC4, ZK03869 Uitbreiding tapwateropwarming warmwaterboiler, ZK03856 Uitbreiding tapwateropwarming verswaterstation, ZK03857 Uitbreiding tapwateropwarming met olie-/gas-verwarmingsketel, ZK03855 Uitbreiding 2e warmteopwekker (olie-/gas-verwarmingsketel), ZK03854 Uitbreiding AC/NC (AC/NC parallel en alternatief), ZK03859 Uitbreiding NC, ZK03858 Terugslagklep Bij cascade: bij master- en slave-warmtepomp telkens na de primaire pomp Zonder 3-wegmengklep hooghouding: na de secundaire pomp W X Y Uitbreiding NC parallel bij AC, ZK03860 Basistoestel natural cooling extern Inschakelcommando van extern Dit schema is een principieel voorbeeld zonder afsluit- en veiligheidsvoorzieningen. Het vervangt niet het vakkundige ontwerp ter plaatse. Het soort warmtebron, grondwater of aardsonde, moet bij de vakkundige planning in aanmerking genomen worden. Benodigde componenten Pos. Omschrijving 1 Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 3 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer uittrede 4 Primaire pomp 5 Secundaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 7 Veiligheidsgroep secundair circuit 8 Expansievat 9 Aardsondes qp Aardsondeverdeler qq Veiligheidsgroep primair circuit qw Drukbewaker primair circuit qr Scheidingswarmtewisselaar grondwater-brine qt Stromingsbewaker aan primaire zijde qz Vuilfilter qu Circulatiepomp bronnen/grondwater qi Koudemiddelsensor qo Stromingsbewaker koelwaterbuffer wp Externe warmteopwekker wq Regeling externe warmteopwekker we Temperatuursensor hoofdaanvoer verwarmingscircuits wr 3-wegmengklep hoofdaanvoer verwarmingscircuits ep Warmwaterboiler eq Temperatuursensor warmwaterboiler onder ew Elektrisch verwarmingselement warmwaterboiler ee Boilerlaadpomp hooghouding tapwateropwarming er Verswaterstation et Temperatuursensor warmwaterboiler boven ez Circulatiepomp externe warmteopwekker eu Tapwatercirculatiepomp ei Temperatuursensor hooghouding tapwateropwarming eo Warmtewisselaar lading tapwateropwarming rp Debietbegrenzer tapwateropwarming tp Verwarmingswaterbuffer tq Buffertemperatuursensor boven tw Buffertemperatuursensor beneden up 2-wegmotorklep primair circuit uq Warmtewisselaar koelwaterbuffer uw Temperatuursensor aanvoer natural cooling ip Koelwaterbuffer iq Circulatiepomp koelwaterbuffer iw Buffertemperatuursensor boven ie Buffertemperatuursensor beneden ir Circulatiepomp NC lading it 3-wegmengklep laaghouding/vorstbescherming iu Warmtewisselaar natural cooling ii Temperatuursensor aanvoer NC/AC 4 VITOCAL Viesmann 81

82 Ontwerpadviezen (vervolg) 4 Pos. q-p q-q q-w q-e q-r q-t q-z w-p w-q w-w w-e w-r w-t w-z e-p e-q e-w e-e e-r e-t e-z r-p r-q r-t r-z r-u r-i r-o ryw rye ryr ryt ryz ryu ryi t-p t-w t-r t-t t-z z-p z-q u-p u-q u-w u-e u-r u-t u-z o-e o-r Omschrijving Verwarmings-/koelcircuit VC1 Aanvoertemperatuursensor VC1 Temperatuurbewaker VC1 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC1 CV-pomp VC1 3-wegmengklep VC1 Vochtaanbouwschakelaar VC1 Verwarmings-/koelcircuit VC2 Aanvoertemperatuursensor VC2 Temperatuurbewaker VC2 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC2 Verwarmingscircuitpomp VC2 3-wegmengklep VC2 Vochtaanbouwschakelaar VC2 Verwarmings-/koelcircuit VC3 Aanvoertemperatuursensor VC3 Temperatuurbewaker VC3 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC3 Verwarmingscircuitpomp VC3 3-wegmengklep VC3 Vochtaanbouwschakelaar VC3 Warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte Circulatiepomp warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water uittrede Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar lucht intrede Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine intrede Lucht/brine-warmtewisselaar 3-wegmengklep ontdooiing/restwarmte warmtewisselaar brine 2-wegmotorklep warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water 2-wegmotorklep warmwaterboiler/verwarmingswaterbuffer 2-wegmotorklep restwarmtebron 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar restwarmte 2-wegmotorklep tapwateropwarming intrede warmtepomp 2-wegmotorklep externe warmteopwekker uittrede Elektrisch verwarmingselement verwarmingswaterbuffer 2-wegmotorklep primair circuit koelen 2-wegmotorklep bronnen/grondwater, aardsondes 3-wegmengklep NC parallel Circulatiepomp NC parallel Temperatuursensor NC parallel 3-wegmengklep hooghouding secundair Brinesensor opvangbak lucht/brine-warmtewisselaar Verwarmings-/koelcircuit VC4 Aanvoertemperatuursensor VC4 Temperatuurbewaker VC4 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC4 CV-pomp VC4 3-wegmengklep VC4 Vochtaanbouwschakelaar VC4 Spilverwarming 2-wegmotorklep up Spilverwarming 2-wegmotorklep t-p Aangestuurde toestand van de kleppen bij levering 4.14 Warmtebron aardsondes Warmtewinning met aardsondes Aardsondes kunnen conform VDI 4640 (Duitsland) worden ontworpen en uitgevoerd. In Zwitserland gelden de gegevens conform SIA 384, kantonale en plaatselijke voorschriften. Vergunningsinstanties voor boringen in Duitsland: Boringen > 100 m: waterdepartement Boringen > 100 m: bevoegd mijnbouwdepartement Voor de boringen moet een conform DVGW Arbeitsblatt W 120 gecertificeerd of een FWS keurmerk gecertificeerd boorbedrijf worden ingeschakeld. We adviseren de volledige dimensionering op regionale voorwaarden door plaatselijke dienstverleners. 82 Viesmann VITOCAL

83 Ontwerpadviezen (vervolg) Vorstbescherming Voor de storingsvrije werking van de warmtepomp moeten in het primaire circuit vorstbeschermingsmiddelen op glycolbasis worden gebruikt. Deze moeten een minimale vorstbescherming van 16,1 C (ijsvlokkenpunt) garanderen en geschikte inhibitoren voor de corrosiebescherming bevatten. Kant-en-klare mengsels garanderen een gelijkmatige concentratieverdeling. We adviseren voor het primaire circuit het Viessmann warmteoverdrachtsmedium Tyfocor op basis van ethyleenglycool (kant-en-klaar mengsel met een minimale vorstbescherming van 16,1 C (ijsvlokkenpunt), lichtgroen). Bij de keuze van het antivriesmiddel moet u beslist de voorschriften van de vergunningsinstanties naleven. Het onderschrijden van de minimale vorstbescherming kan een beschadiging van de warmtepomp veroorzaken. Een te hoog gekozen vorstbescherming (resp. ethyleenglycol-percentage) leidt tot het dalen van het warmtevermogen. Aardsonde RE AV RE Primaire retour AV Primaire aanvoer A Bentonit/cement-suspensie B Beschermkap Hierna wordt de dubbele U-buissonde behandeld. Een variant zijn twee dubbele U-buislussen van kunststof in een boorgat. Alle holle ruimtes tussen buizen en grond worden met een goed warmtegeleidend materiaal opgevuld (Bentonit). Wij adviseren de volgende afstand tussen 2 aardsondes: Tot 50 m diepte: minimaal 5 m Tot 100 m diepte: minimaal 6 m Bij dergelijke installaties moet de bevoegde instantie tijdig worden geïnformeerd over de bouwplannen. De aardsondes worden afhankelijk van de uitvoering met boor- of heimachines aangebracht. Voor deze installaties moet een waterschapsvergunning worden aangevraagd. eer informatie verstrekt de fabrikant van de aardsondes. Aardsonden voor Vitocal 300- G Pro mogen uitsluitend worden ontworpen met simulatieprogramma's en vereisen een geologisch vakkundig ontwerp. ogelijk specifiek onttrekkingsvermogen q E voor dubbele U- buissondes (conform VDI 4640bladzijde 2) Ondergrond Specifiek onttrekkingvermogen q E in W/m Algemene richtwaarden Slechte ondergrond (droog sediment) 20 (λ < 1,5 W/(m K)) Normale steenondergrond en 50 met water verzadigd sediment (1,5 λ 3,0 W/(m K)) Vaste steen met hoog warmtegeleidingsvermogen 70 (λ > 3,0 W/(m K)) Losse gesteenten Kiezel, zand (droog) < 20 Kiezel, zand (watervoerend) Klei, leem (vochtig) Kalksteen (massief) Zandsteen Zuur magmatiet (bijvoorbeeld graniet) Basisch magmatiet (bijvoorbeeld graniet) Gneis Geschatte configuratie Basis voor de configuratie is het koelvermogen ² K van de warmtepomp bij werkingspunt B0/W35. Vereiste sondelengte l = ² K /³ E (³ E = bodemafhankelijk gemiddeld onttrekkingsvermogen). Voor een conceptconfiguratie adviseren we een berekening met ³ E = 35 W/m De exacte configuratie wordt afgestemd op de aard van de bodem en de watervoerende aardlagen en kan pas ter plaatse door de uitvoerende boorfirma worden bepaald. Een vermindering van het aantal boringen ten gunste van de diepte van de sondes verhoogt het benodigde pompvermogen en het te overwinnen drukverlies. Aanwijzing voor bivalent-parallelle en mono-energetische werking Voor bivalent-parallelle en monovalente werking moet rekening worden gehouden met de grotere belasting van de warmtebron (zie Dimensionering ). Als richtwaarde mag bij een aardsondeinstallatie de jaarlijkse onttrekking van 100 kwh/m a niet worden overschreden. 4 Pompvermogenstoeslagen (procentueel) voor de werking met Tyfocor Karakteristieken van de circulatiepompen, zie hoofdstuk Primaire pomp. Configuratie-pompdebiet ² A = ² water + f Q (in %) Configuratie-opvoerhoogte H A = H water + f H (in %) VITOCAL Viesmann 83

84 Ontwerpadviezen (vervolg) et de verhoogde vermogensgegevens ² A en H A moet de pomp worden gekozen. De toeslagen bevatten alleen de correctie voor de circulatiepompen. Correcties van de installatiekarakteristiek en -gegevens moeten met behulp van vakliteratuur en/of gegevens van de armaturenfabrikant worden vastgesteld. Het Viessmann warmteoverdrachtsmedium Tyfocor-kant-en-klaar mengsel ( en ) heeft een Tyfocor-concentratie van 30 vol.-% en zo een minimale vorstbescherming van 16,1 C (ijsvlokkenpunt). Debietpercentage Tyfocor concentraat % Bij bedrijfstemperatuur 0 C f Q % f H % Bij bedrijfstemperatuur +2,5 C f Q % f H % Bij bedrijfstemperatuur +7,5 C f Q % f H % Hydraulische integratie aardsonde Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht installatietoebehoren ) P P ASTER S Vereiste componenten Pos. Omschrijving 1 Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 4 Primaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 8 Expansievat 9 Aardsonde qp Aardsondeverdeler qq Veiligheidsgroep primair circuit qw Drukbewaker primair circuit qt Stromingsbewaker aan primaire zijde qi Koudemiddelsensor it 3-wegmengklep laaghouding/vorstbescherming t-w 2-wegmotorklep aardsondes 84 Viesmann VITOCAL

85 Ontwerpadviezen (vervolg) 4.15 Warmtebron grondwater Brine/water-warmtepompen kunnen via een tussencircuit grondwater en koelwater als warmtebron gebruiken. Hydraulische integratie grondwater Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht installatietoebehoren ) P P ASTER Warmtepompen, die grondwater als warmtebron gebruiken, bereiken hoge prestatiecijfers. Het grondwater heeft het hele jaar door een temperatuur van 7 tot 12 C. Daarom moet het temperatuurniveau van de warmtebron grondwater voor verwarming slechts relatief beperkt worden verhoogd (in vergelijking met andere warmtebronnen). Het grondwater wordt door de warmtebron tot ongeveer 4 K afgekoeld (afhankelijk van het ontwerp), maar in zijn hoedanigheid niet veranderd. Op basis van de kosten voor de pompinstallatie wordt voor eenen tweegezinswoningen aanbevolen het grondwater niet uit grotere dieptes dan circa 15 m te pompen (zie bovenstaande afbeelding). Voor industriële of grote installaties kunnen diepere pompbronnen zinvol zijn. Tussen afname (zuigbronnen) en retour (absorberende bron) moet een afstand van minstens 5 m worden aangehouden. Zuig- en absorberende bron moeten in de stroomrichting van het grondwater uitgelijnd worden om een stromingskortsluiting te vermijden. De absorberende bron moet zo worden uitgevoerd dat de afvoer van water onder het grondwaterpeil ligt. S Vereiste componenten Pos. Omschrijving 1 Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 4 Primaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 8 Expansievat qq Veiligheidsgroep tussencircuit qw Pressostaat tussencircuit qr Warmtewisselaar als systeemscheider grondwater qt Stromingsbewaking grondwater qz Filter grondwater qu Bronpomp qi Koudemiddelsensor it 3-wegmengklep laaghouding/vorstbescherming t-w 2-wegmotorklep bronnen/grondwater De werking met grondwater vereist extra elektrische componenten in de warmtepomp. zie pagina 108. De toevoer- en afvoerleiding van het grondwater naar de warmtepomp moeten vorstvrij en onder afschot naar de bron worden aangelegd. Vanwege een wisselende waterkwaliteit adviseren wij meestal een systeemscheiding tussen bronnen en warmtepomp (zie ontwerphandleiding Principes voor warmtepompen ). Het tussencircuit moet met een vorstbeschermingsmiddel worden gevuld, dat een minimale vorstbescherming van 9,0 C (ijsvlokkenpunt) garandeert. (bijv. Tyfocor) De waterkwaliteit moet met betrekking tot inhoudsstoffen en tot fysische en chemische eigenschappen worden bepaald. Er moet in acht worden genomen dat de analyses op basis van concrete en algemene milieuvoorwaarden (regen, zomer, winter enz.) verschillend uitvallen. 4 Bepaling van de grondwaterhoeveelheid Het vereiste grondwaterdebiet is afhankelijk van het warmtepompvermogen en van de afkoeling van het grondwater. De minimale debieten staan in de technische gegevens van de warmtepompen. Bij het ontwerpen van de primaire pompen moet u er rekening mee houden dat een verhoogd debiet leidt tot een hoger intern drukverlies. Vergunning voor een grondwater/water-warmtepompinstallatie Het plan moet door de betreffende autoriteiten goedgekeurd worden. Voor het gebruik van het grondwater als warmtebron kan men zich voor een vergunning wenden tot de provincie ook kan men zich hiervoor wenden tot het inisterie van VRO. VITOCAL Viesmann 85

86 Ontwerpadviezen (vervolg) Configuratie van de scheidingswarmtewisselaar 10 C A 8 C B 7 C 5 C A Broncircuit (water) B Primair circuit (brine) Algemeen moet hier de waterkwaliteit worden beoordeeld (zie tabel pagina 79). Bij overeenkomstige waterkwaliteit adviseren we het gebruik van de geschroefde roestvast stalen platenwarmtewisselaar uit de Viessmann prijslijst, zie onderstaande selectietabel. Het dimensioneren van het primaire circuit is met vorstbeschermingsmiddel berekend, dat een minimale vorstbescherming van 9,0 C (ijsvlokkenpunt) vertoont. Het onderschrijden van de minimale vorstbescherming kan leiden tot een beschadiging van de warmtepomp. Een te hoog gekozen vorstbescherming (resp. ethyleenglycol-percentage) leidt tot het dalen van het warmtevermogen. Tussencircuit met vorstbeschermingsmengsel (brine met een minimale vorstbescherming van 9,0 C (ijsvlokkenpunt)) vullen. Voor de bedrijfsveiligheid van de brine/water-warmtepomp en voor een geoptimaliseerde service wordt een scheidingswarmtewisselaar in het primaire circuit gebruikt (tussencircuit). Bij correcte dimensionering van de primaire pomp en optimale opbouw van het primaire circuit vermindert de prestatiecoëfficiënt van een water/water-toepassing met tussencircuit maximum met de waarde 0,4 (tegenover een directe water/water-warmtepomp zonder tussencircuit). 4 Selectielijsten scheidingswarmtewisselaar Vitocal Koelvermogen bij W 10 C Debiet Drukverlies Platenwarmtewisselaar Broncircuit (water) Primair circuit (brine) ge- schroefd Platenwarmtewisselaar broncircuit (water) Platenwarmtewisselaar primair circuit (brine) Warmtewisselaar warmtepomp (brine) kw m 3 /h m 3 /h kpa kpa kpa Artikelnr. BW 302.DS ,8 26,5 29,1 33, BW 302.DS ,5 34,5 27,9 32, BW 302.DS ,8 43,1 26,6 31, BW 302.DS , ,2 38, BW 302.DS ,3 69,4 31,7 37,0 37, Installaties met verwarmingswaterbuffer a c S4 S1 b S3 S2 aten scheidingswarmtewisselaar Vitocal Artikelnr. a b c Aansluiting broncircuit/ primair circuit Opvangbak in mm BW 302.DS G2"/G2" 400 x 600 x 50 BW 302.DS G2"/G2" 400 x 600 x 50 BW 302.DS DN 100/DN x 750 x 50 BW 302.DS DN 100/DN x 1150 x 50 BW 302.DS DN 100/DN x 1150 x Viesmann VITOCAL

87 Ontwerpadviezen (vervolg) Koelwater Als koelwater uit industrieel gewonnen afvalwarmte als warmtebron voor een water/water-warmtepomp wordt gebruikt, moet op het volgende worden gelet: De waterkwaliteit moet binnen de geldende grenswaarden liggen: Platenwarmtewisselaar: Zie tabel Bestendigheid van platenwarmtewisselaars uit koper of roestvast staal tegenover waterinhoudstoffen in planningshandleiding Basis voor warmtepompen. Pijpenbundel-warmtewisselaar: Op aanvraag Wanneer de waterkwaliteit buiten deze grenswaarde ligt, moet een edelstalen scheidingswarmtewisselaar worden gebruikt. Zie geschroefde edelstalen platenwarmtewisselaar uit tabel op pagina 86. De configuratie gebeurt door de fabrikant van de warmtewisselaar. De ter beschikking staande waterhoeveelheid moet met de minimumdebieten van de primaire zijde van de warmtepomp overeenkomen (zie technische gegevens). De maximale intredetemperatuur bij water/water-warmtepompen bedraagt 20 C. Bij hogere koelwatertemperaturen moet een zogenaamde diephoudregeling (bijvoorbeeld firma Landis & Staefa GmbH, Siemens Building Technologies) aan de primaire zijde van de warmtepomp door bijmengen van koel retourwater de maximale intredetemperatuur op 20 C begrenzen. Vitocal 300-G Pro, type BW als water/water-warmtepomp met koelwater: Scheidingswarmtewisselaar voor systeemscheiding is in ieder geval vereist (accessoires, zie prijslijst Viessmann). De maximale intredetemperatuur moet dan analoog aan de water/ water-warmtepomp op 20 C worden begrensd. A B C D F 4 VL RL E RL H K G A Overloop B Intrede C Vuilfilter (door de installateur) D Diephoudregeling en -klep (door installateur te realiseren) E Primaire pomp F Naar de warmtepomp G Scheidingswarmtewisselaar primair circuit (zie pagina 86) V Circulatiepomp ( bronpomp) K Waterreservoir (minstens 3000 l inhoud, door installateur te realiseren) VITOCAL Viesmann 87

88 Ontwerpadviezen (vervolg) 4.16 Hydraulisch volledig schema voor warmtebron lucht B A AB P P P P S P ww ASTER ep S ww KW KW P P 4 A Uitbreiding lucht/brine-warmtewisselaar lucht, ZK03851 (functie is onderdeel van de AW-package) B Uitbreiding hydraulische module ontdooibox C Uitbreiding hardware PLC-besturing, ZK03850 Pompen 4 en 5: Bij warmte terugwinning lucht/water: 0 tot 10 V D Uitbreiding verwarmingscircuit 1 (VC1), ZK03862 E Uitbreiding verwarmingscircuit 2 (VC2), ZK03863 F Uitbreiding verwarmingscircuit 3 (VC3), ZK03864 G Uitbreiding verwarmingscircuit 4 (VC4), ZK03865 V Uitbreiding koelen via VC1, ZK03866 L Uitbreiding koelen via VC2, ZK03867 Uitbreiding koelen via VC3, ZK03868 N Uitbreiding koelen via VC4, ZK03869 O Uitbreiding tapwateropwarming warmwaterboiler, ZK03856 P Uitbreiding tapwateropwarming verswaterstation, ZK Viesmann VITOCAL

89 Ontwerpadviezen (vervolg) R Uitbreiding ontdooiing met olie-/gas-verwarmingsketel, ZK03852 (werking is onderdeel van de AW-package) S Uitbreiding aansturing olie-/gas-verwarmingsketel (externe warmteopwekker), ZK03854 T Uitbreiding AC/NC, ZK03859 U Terugslagklep Zonder 3-wegmengklep hooghouding: Na de secundaire pomp V Basistoestel o-p tot o-z: Uitbreiding spilverwarmingen kleppen/ventielen (ZK03861, werking is onderdeel van AW-package), warmtebron lucht (bij brinetemperaturen < 0 C vereist) Dit schema is een principieel voorbeeld zonder afsluit- en veiligheidsvoorzieningen. Het vervangt niet het vakkundige ontwerp ter plaatse. Het soort warmtebron, grondwater of aardsonde, moet bij de vakkundige planning in aanmerking genomen worden. Benodigde componenten Pos. Omschrijving 1 Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 3 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer uittrede 4 Primaire pomp 5 Secundaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 7 Veiligheidsgroep secundair circuit 8 Expansievat qq Veiligheidsgroep primair circuit qw Drukbewaker primair circuit qz Vuilfilter qi Koudemiddelsensor qo Stromingsbewaker koelwaterbuffer wp Externe warmteopwekker wq Regeling externe warmteopwekker we Temperatuursensor hoofdaanvoer verwarmingscircuits wr 3-wegmengklep hoofdaanvoer verwarmingscircuits ep Warmwaterboiler eq Temperatuursensor warmwaterboiler onder ew Elektrisch verwarmingselement warmwaterboiler ee Boilerlaadpomp hooghouding tapwateropwarming er Verswaterstation et Temperatuursensor warmwaterboiler boven ez Circulatiepomp externe warmteopwekker eu Tapwatercirculatiepomp ei Temperatuursensor hooghouding tapwateropwarming eo Warmtewisselaar lading tapwateropwarming rp Debietbegrenzer tapwateropwarming tp Verwarmingswaterbuffer tq Buffertemperatuursensor boven tw Buffertemperatuursensor beneden up 2-wegmotorklep primair circuit uq Warmtewisselaar koelwaterbuffer ip Koelwaterbuffer iq Circulatiepomp koelwaterbuffer iw Buffertemperatuursensor boven ie Buffertemperatuursensor beneden it 3-wegmengklep laaghouding/vorstbescherming iz Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine uittrede ii Temperatuursensor aanvoer NC/AC q-p Verwarmings-/koelcircuit VC1 q-q Aanvoertemperatuursensor HK1 q-w Temperatuurbewaker VC1 q-e 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC1 q-r CV-pomp VC1 q-t 3-wegmengklep VC1 q-z Vochtaanbouwschakelaar VC1 w-p Verwarmings-/koelcircuit VC2 w-q Aanvoertemperatuursensor VC2 w-w Temperatuurbewaker VC2 w-e 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC2 w-r Verwarmingscircuitpomp VC2 w-t 3-wegmengklep VC2 w-z Vochtaanbouwschakelaar VC2 4 VITOCAL Viesmann 89

90 Ontwerpadviezen (vervolg) 4 Pos. e-p e-q e-w e-e e-r e-t e-z r-p r-q r-w r-e r-r r-t r-z r-u r-i r-o ryp ryw rye ryr ryt ryz ryu ryi rxp rxq t-p t-e z-p z-q u-p u-q u-w u-e u-r u-t u-z o-p o-q o-w o-e o-r o-t o-z Omschrijving Verwarmings-/koelcircuit VC3 Aanvoertemperatuursensor VC3 Temperatuurbewaker VC3 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC3 Verwarmingscircuitpomp VC3 3-wegmengklep VC3 Vochtaanbouwschakelaar VC3 Warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte Circulatiepomp warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar lucht uittrede Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar brine intrede Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar brine uittrede Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water uittrede Temperatuursensor lucht/brine-warmtewisselaar lucht intrede Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine intrede Lucht/brine-warmtewisselaar 3-wegmengklep ontdooiing/restwarmte warmtewisselaar brine Stromingsbewaker ontdooiing/restwarmte warmtewisselaar water 2-wegmotorklep warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water 2-wegmotorklep warmwaterboiler/verwarmingswaterbuffer 2-wegmotorklep restwarmtebron 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar restwarmte 2-wegmotorklep tapwateropwarming intrede warmtepomp 2-wegmotorklep externe warmteopwekker uittrede Elektrisch verwarmingselement verwarmingswaterbuffer 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer intrede 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar ontdooiing 2-wegmotorklep primair circuit koelen Circulatiepomp warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water 3-wegmengklep hooghouding secundair Brinesensor opvangbak lucht/brine-warmtewisselaar Verwarmings-/koelcircuit VC4 Aanvoertemperatuursensor VC4 Temperatuurbewaker VC4 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC4 CV-pomp VC4 3-wegmengklep VC4 Vochtaanbouwschakelaar VC4 Spilverwarming 2-wegmotorklep ryt Spilverwarming 3-wegmengklep r-t Spilverwarming 2-wegmotorklep ryr Spilverwarming 2-wegmotorklep up Spilverwarming 2-wegmotorklep t-p Spilverwarming 2-wegmotorklep rxq Spilverwarming 3-wegmengklep it Aangestuurde toestand van de kleppen bij levering 90 Viesmann VITOCAL

91 Ontwerpadviezen (vervolg) 4.17 Warmtebron lucht Warmte terugwinning met lucht/brine-warmtewisselaars Lucht/water-toepassingen kunnen conform EN378 worden gepland en uitgevoerd. Daarvoor moeten in de nationale en plaatselijke bepalingen met betrekking tot lawaai-emissie en glycol als gevarenstof rekening worden gehouden. De lucht/water-toepassing maakt lucht als warmtebron mogelijk en bereikt hoge prestatiecijfers. Lucht is overal beschikbaar en als warmtebron algemeen te gebruiken. Een tweede warmteopwekker neemt in de bivalente alternatieve werking de warmtebeschikbaarstelling over bij temperaturen onder 5 C. Daardoor wordt een efficiënte toepassing van de warmtepomp met een hoog jaarwerkcijfer mogelijk gemaakt. Vorstbescherming Voor de storingsvrije werking van de warmtepomp moeten in het primaire circuit vorstbeschermingsmiddelen op glycolbasis worden gebruikt. Deze moeten een minimale vorstbescherming (ijsvlokkenpunt) van 20,4 C garanderen en geschikte inhibitoren voor de corrosiebescherming bevatten. Kant-en-klare mengsels garanderen een gelijkmatige concentratieverdeling. We adviseren voor het primair circuit het Viessmann warmteoverdrachtsmedium Tyfocor op basis van ethyleenglycol (met een minimale vorstbescherming (ijsvlokkenpunt) van 20,4 C). Bij de keuze van het antivriesmiddel moet u beslist de voorschriften van de vergunningsinstanties naleven. A Warmtepomp B Hydraulische module ontdooibox C Lucht/brine-warmtewisselaar Installaties met verwarmingswaterbuffer Bij systemen met hoog vermogen neemt de belading van de verwarmingswaterbuffer een centrale functie in. Om te vaak in- en uitschakelen van de warmtepomp te voorkomen, moet bij systemen met kleine watervolumes (bijv. verwarmingsinstallaties met radiatoren) een verwarmingswaterbuffer worden gebruikt. Voordelen van een verwarmingswaterbuffer: Overbrugging van de blokkeringen door het energiebedrijf Warmtepompen kunnen afhankelijk van het stroomtarief bij piektijden door het energiebedrijf worden uitgeschakeld. Een verwarmingswaterbuffer voorziet de verwarmingscircuits ook tijdens die blokkeertijd van warmte. Constant debiet door de warmtepomp: Verwarmingswaterbuffers dienen voor de hydraulische ontkoppeling van het debiet in het secundaire circuit en het verwarmingscircuit. Als bijvoorbeeld het debiet in het verwarmingscircuit via thermostaatkranen verlaagd wordt, blijft het debiet in het secundaire circuit constant. Langere looptijd van de warmtepomp Wegens de grotere waterhoeveelheid en eventuele aparte afsluiting van de warmteopwekker nog een expansievat of een groter expansievat plaatsen. Het debiet van de secundaire pomp moet groter zijn dan het debiet van de CV-pompen. Het beveiligen van de warmtepomp gebeurt volgens EN VITOCAL Viesmann 91

92 Ontwerpadviezen (vervolg) Cascade verwarmingswaterbuffer HV HR 4 E Aftapopening VRz Verwarmingsretour VAz Verwarmingsaanvoer E E E De buizen van een buffercascade moeten volgens het Tichelmannsysteem gelegd worden. Bij andere varianten voor de hydraulische buizen moeten altijd regelkleppen voor de leidinggroep worden geplaatst en afgesteld. Hydraulische integratie verwarmingswaterbuffer Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht installatietoebehoren ) P Benodigde componenten Pos. Omschrijving 1 Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 3 2-wegmotorklep verwarmen/tapwateropwarming 5 Secundaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 7 Veiligheidsgroep secundair circuit 8 Expansievat qi Koudemiddelsensor tp Verwarmingswaterbuffer tq Buffertemperatuursensor boven tw Buffertemperatuursensor beneden ryi Elektrisch verwarmingselement verwarmingswaterbuffer z-p 3-wegmengklep hooghouding secundair ASTER S De werking met verwarmingswaterbuffers vereist extra elektrische componenten in de warmtepomp. zie pagina 86. Verwarmingswaterbuffer voor looptijdoptimalisering V HP Q WP V HP = Q WP * (20 tot 25 liter) = Nominaal vermogen van de warmtepomp absoluut = Volume verwarmingswaterbuffer in liter 92 Viesmann VITOCAL

93 Ontwerpadviezen (vervolg) Voorbeeld: Type BW 302.DS090 met Q WP = 84,8 kw V HP = 84,8 * 20 liter = 1696 liter boilernhoud Selectie: Verwarmingswaterbuffer 2000 liter Bij warmtepompcascades kan het volume van het verwarmingswaterbuffer voor looptijdoptimalisering worden gedimensioneerd op de capaciteit van de warmtepomp met het grootste nominale vermogen. Bij tweetraps warmtepompen kan het volume van de verwarmingswaterbuffer worden ontworpen voor het vermogen van een trap van de warmtepomp. Verwarmingswaterbuffer voor overbrugging van de blokkeertijden Deze variant komt in aanmerking bij warmteverdeelsystemen zonder extra buffer (bijvoorbeeld radiatoren, hydraulische warmeluchtventilatoren). Een warmteopslag van 100% voor de blokkeertijden is mogelijk, maar wordt niet aangeraden omdat het vereiste volume van de verwarmingswaterbuffer te hoog wordt. Voorbeeld: Φ HL = 100 kw = W t Sz = 2 h (max. 3 x per dag) Δϑ = 10 K c P = 1,163 Wh/(kg*K) voor water c P specifieke warmtecapaciteit in kwh/(kg*k) Φ HL Stookbelasting van het gebouw in kw t Sz Blokkeertijd in uur V HP Volume verwarmingswaterbuffer in liter Δϑ Afkoeling van het systeem in K 100% dimensionering (onder inachtneming van de aanwezige verwarmingsoppervlakken) V HP = W * 2 h 1,163 Wh/(kg * K) * 10 K = kg kg water komt overeen met een inhoud van de verwarmingswaterbuffer van liter. Selectie: speciale verwarmingswaterbuffer met overeenkomstig grote aansluitingen ( 2½" (DN 65)) Geschatte configuratie (onder gebruik van de vertraagde gebouwafkoeling) V HP = Φ HL * (60 tot 80 liter) V HP = 100 * 60 liter V HP = 6000 liter boilerinhoud Selectie: Verwarmingswaterbuffer 2 x 3000 l : Verwarmingsvermogen Aansluiting verwarmingswaterbuffer tot 120 kw DN 65 (2½") tot 200 kw DN 80 (3") tot 300 kw DN V HP = Φ HL * t Sz c P * Δϑ Op het drukverlies van de verwarmingswaterbuffer letten. Verwarmingswaterbuffer voor ontdooiing van de lucht/brine-warmtewisselaar De ontdooiing van de lucht/brine-warmtewisselaar gebeurt via de verwarmingswaterbuffer. Ook de tweede warmteopwekker kan bij de ontdooiing ondersteunen. De grootte van de verwarmingswaterbuffer moet het opgegeven minimumdebiet vervullen (zie Overzicht installatietoebehoren ). Tijdens de ontdooiing moeten indien mogelijk alle mengkleppen van de verwarmingscircuits worden gesloten zodat de inhoud van de verwarmingswaterbuffer hoofdzakelijk voor de ontdooiing ter beschikking staat. De CV-circuitpompen blijven in werking. In de warmtepompregeling kan worden ingesteld of in de ontdooifase de mengklep van een verwarmingscircuit moet worden gesloten of niet. Gevoelige bereiken, zoals bijv. een ventilatiegroep, zouden zo in werking kunnen blijven. Deze groep kan de energie tijdens ontdooiing uit het bovenste kwart van de verwarmingswaterbuffer gebruiken. De duur van de ontdooiing bedraagt ca. 10 tot 15 minuten. VITOCAL Viesmann 93

94 Ontwerpadviezen (vervolg) Hydraulische integratie verwarmingswaterbuffer voor ontdooiing van de lucht/brine-warmtewisselaar Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht installatietoebehoren ) B A AB 4 Benodigde componenten Pos. Omschrijving A Aansluiting lucht/brine-warmtewisselaar B Uitbreiding hydraulische module ontdooibox 3 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer uittrede qz Vuilfilter tp Verwarmingswaterbuffer tq Buffertemperatuursensor boven tw Buffertemperatuursensor beneden iz Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine uittrede r-p Warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte r-q Circulatiepomp warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine r-t Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water uittrede r-u Temperatuursensor warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte brine intrede r-o 3-wegmengklep ontdooiing/restwarmte warmtewisselaar brine Pos. ryp ryw rye ryr ryt ryi rxp rxq t-e o-p o-q o-w o-t Omschrijving Stromingsbewaker ontdooiing/restwarmte warmtewisselaar water 2-wegmotorklep warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water 2-wegmotorklep warmwaterboiler/verwarmingswaterbuffer 2-wegmotorklep restwarmtebron 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar restwarmte Elektrisch verwarmingselement verwarmingswaterbuffer 2-wegmotorklep verwarmingswaterbuffer intrede 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar ontdooiing Circulatiepomp warmtewisselaar ontdooiing/restwarmte water Spilverwarming 2-wegmotorklep ryt Spilverwarming 3-wegmengklep r-t Spilverwarming 2-wegmotorklep ryr Spilverwarming 2-wegmotorklep rxq 94 Viesmann VITOCAL

95 Ontwerpadviezen (vervolg) 4.19 Kamerverwarming/kamerkoeling Hydraulische integratie verwarmingscircuit/koelcircuit Hydraulisch kunnen tot en met 4 verwarmingscircuits worden geïntegreerd en apart worden geregeld. De verwarmingscircuits kunnen ook worden gebruikt om te koelen. Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht installatietoebehoren ) Benodigde componenten Pos. Omschrijving D Uitbreiding verwarmingscircuit 1 (VC1), ZK03862 E Uitbreiding verwarmingscircuit 2 (VC2), ZK03863 F Uitbreiding verwarmingscircuit 3 (VC3), ZK03864 G Uitbreiding verwarmingscircuit 4 (VC4), ZK03865 V Uitbreiding koelen via VC1, ZK03866 L Uitbreiding koelen via VC2, ZK03867 Uitbreiding koelen via VC3, ZK03868 N Uitbreiding koelen via VC4, ZK03869 we Temperatuursensor hoofdaanvoer verwarmingscircuits wr 3-wegmengklep hoofdaanvoer verwarmingscircuits q-p Verwarmings-/koelcircuit VC1 q-q Aanvoertemperatuursensor HK1 q-w Temperatuurbewaker VC1 q-e 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC1 q-r CV-pomp VC1 q-t 3-wegmengklep VC1 q-z Vochtaanbouwschakelaar VC1 w-p Verwarmings-/koelcircuit VC2 w-q Aanvoertemperatuursensor VC2 w-w Temperatuurbewaker VC2 w-e 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC2 Pos. w-r w-t w-z e-p e-q e-w e-e e-r e-t e-z u-p u-q u-w u-e u-r u-t u-z Omschrijving Verwarmingscircuitpomp VC2 3-wegmengklep VC2 Vochtaanbouwschakelaar VC2 Verwarmings-/koelcircuit VC3 Aanvoertemperatuursensor VC3 Temperatuurbewaker VC3 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC3 Verwarmingscircuitpomp VC3 3-wegmengklep VC3 Vochtaanbouwschakelaar VC3 Verwarmings-/koelcircuit VC4 Aanvoertemperatuursensor VC4 Temperatuurbewaker VC4 3-wegomschakelklep verwarmen/koelen VC4 CV-pomp VC4 3-wegmengklep VC4 Vochtaanbouwschakelaar VC4 Voor verwarmings-/koelcircuits zijn andere elektrische componenten in de warmtepomp vereist. zie pagina 86. Alle kleppen, mengkleppen en aandrijvingen moeten door de installateur worden geplaatst. 4 Verwarmingscircuit- en warmteverdeling Afhankelijk van de configuratie van het verwarmingssysteem zijn verschillend hoge aanvoertemperaturen van het verwarmingswater nodig. Warmtepompen bereiken een max. aanvoertemperatuur van 60 C vanaf een brine-intredetemperatuur van 5 C. Om een monovalente werking van de warmtepomp mogelijk te maken, moet een laagtemperatuur-verwarmingssysteem met een verwarmingswater-aanvoertemperatuur van 50 C ingebouwd worden. Hoe lager de maximale verwarmingswater-aanvoertemperatuur wordt gekozen, hoe beter het jaarrendement van de warmtepomp. VITOCAL Viesmann 95

96 Ontwerpadviezen (vervolg) Aanvoertemperatuur in C Buitentemperatuur A t in C B ax. aanvoertemperatuur verwarmingswater = 60 C C ax. aanvoertemperatuur verwarmingswater = 55 C, voorwaarde voor monovalente werking van de warmtepomp D ax. aanvoertemperatuur verwarmingswater = 35 C, ideaal voor monovalente werking van de warmtepomp E ax. aanvoertemperatuur warmtepomp, bijv. 60 C Koeling Types en configuratie Afhankelijk van installatie-uitrusting zijn de volgende koelfuncties mogelijk: natural cooling (naar keuze met of zonder mengklep) De compressor is uitgeschakeld en de warmte-uitwisseling vindt direct met het primaire circuit plaats. active cooling De warmtepomp wordt als koudemachine gebruikt en daarom is een hoger koelvermogen mogelijk dan bij natural cooling. Functie is uitsluitend buiten de blokkering van het energiebedrijf mogelijk en moet door de installatiegebruiker apart worden vrijgegeven. Ook als active cooling is ingesteld en vrijgegeven, schakelt de regeling eerst de functie natural cooling in. Pas als daardoor gedurende een langere periode de gewenste kamertemperatuur niet kan worden bereikt, wordt de compressor ingeschakeld. Het gebruik van een mengklep is alleen bij natural cooling mogelijk en houdt vooral bij koelen op vloerverwarmingcircuits de aanvoertemperatuur boven het dauwpunt. Om de opname van het hoge koudevermogen bij active cooling steeds te garanderen, is hiervoor geen mengklep voorzien. Koelen met grondwater Grondwater biedt ideale voorwaarden om met natural cooling (NC) een even hoge koelcapaciteit te bereiken als met activ cooling (AC). et 8 tot 12 C zijn de grondwatertemperaturen het hele jaar door zo laag, dat een werking met active cooling niet vereist is, waardoor de compressor blijft uitgeschakeld. Het koelvermogen wordt uitsluitend door het grondwaterdebiet en de temperatuurspreiding bepaald. Het koelsysteem moet daarbij worden ontworpen voor de maximaal beschikbare grondwatertemperatuur. Koelen Koelen is ofwel met een van de aanwezige verwarmingscircuits of met een afzonderlijk koelcircuit (bijvoorbeeld koelplafonds of ventilatorconvectoren) mogelijk. odi Koelen via het verwarmingscircuit gebeurt in de modus Normaal en Constant. Het aparte koelcircuit wordt bovendien in de modus Gereduceerd en Alleen warm water gekoeld. et die laatste mogelijkheid kan een ruimte doorlopend worden gekoeld, bijvoorbeeld een magazijn tijdens de zomermaanden. Dimensionering koelsysteem W13/W18 C of W14/W19 C Een verhoging van het koelvermogen door verhoging van het grondwaterdebiet voor de werking met natural cooling is economischer dan bij de werking met active cooling (compressor in werking). Bij natural cooling neemt het grondwater enkel het werkelijk benodigd koelvermogen op. Bij active cooling moet het grondwater een met het compressorvermogen hoger koelvermogen opnemen (+ ca. 20 %) dan bij natural cooling. Bij active cooling is een extra koelwarmtewisselaar vereist. De regeling van het koelvermogen gebeurt ofwel weersafhankelijk volgens de stook- of koellijn ofwel afhankelijk van de kamertemperatuur. Voor het koelen moet in de volgende gevallen een kamertemperatuursensor aanwezig en geactiveerd zijn: Weersafhankelijk koelen met kamerinvloed Koelen afhankelijk van de kamertemperatuur Active cooling Voor het afzonderlijke koelcircuit moet altijd een kamertemperatuursensor aanwezig zijn. 96 Viesmann VITOCAL

97 Ontwerpadviezen (vervolg) Weersafhankelijke regeling Bij weersafhankelijk koelen ontstaat de gewenste aanvoertemperatuur uit de betreffende gewenste kamertemperatuur en de actuele buitentemperatuur (langdurig gemiddelde) volgens de koellijn. Niveau en steilheid zijn instelbaar. odus Constant In de modus Constant vindt koeling plaats met de minimale aanvoertemperatuur. odus Normaal De regeling van het koelvermogen voor de verwarmingscircuits gebeurt ofwel weersafhankelijk volgens de koellijn of afhankelijk van de kamertemperatuur. Koelfunctie natural cooling (NC) Functiebeschrijving Bij natural cooling verricht de warmtepompregeling de volgende functies: Aansturing van alle nodige circulatiepompen, omschakelkleppen en mengkleppen De vereiste temperaturen opnemen Dauwpuntbewaking Als de buitentemperatuur de koelgrens (instelbaar) overschrijdt, geeft de regeling de koelfunctie natural cooling vrij. Bij koeling via een verwarmingscircuit (vloerverwarmingcircuit) vindt de regeling weersafhankelijk en bij een afzonderlijk koelcircuit (bijv. ventilatorconvector) kamertemperatuurafhankelijk plaats. Tapwaterverwarming door warmtepomp is tijdens het koelen mogelijk. Bij koeling via een afzonderlijk koelcircuit moet een kamertemperatuursensor aanwezig en geactiveerd zijn. Bij koelwerking via afzonderlijk koelcircuit of het CV-circuit zonder mengklep moet een klemtemperatuursensor voor het meten van de aanvoertemperatuur worden gebruikt. Hydraulische integratie natural cooling Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht installatietoebehoren ) qq P 8 uw it qw P uq 4 up Hydraulische integratie Het max. overdraagbare koelvermogen is afhankelijk van de aardsondes, de aardbodemtemperaturen en de koelwarmtewisselaar NC. Voor de koeling kan ofwel een verwarmings/-koelcircuit, bijv. vloerverwarmingscircuit of een afzonderlijk koelcircuit, bijv. ventilatorconvector worden aangesloten. Vereiste onderdelen: Circulatiepompen Omschakelkleppen engklep Sensoren K-BUS-interface naar warmtepompregeling Om de vorming van condenswater te vermijden, moet u alle koudwaterleidingen aan primaire zijde volgens de regels der techniek dampdiffusiedicht isoleren. (incl. aansluitset tot op de verdamper) Voor de componenten van de koelfunctie zijn meer netaansluitingen vereist. Vereiste componenten Pos. Omschrijving 1 Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 4 Primaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 8 Expansievat qq Veiligheidsgroep primair circuit qw Drukbewaker primair circuit up 3-weg-omschakelklep koelwerking uq Warmtewisselaar natural cooling /koelen uw Temperatuursensor koelwater it 3-wegmengklep natural cooling /koelen De koelfunctie vereist extra elektrische componenten in de warmtepomp. zie pagina VITOCAL Viesmann 97

98 Ontwerpadviezen (vervolg) Hydraulische integratie AC/NC (alternatieve werking) met koelwaterbuffer Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht Installatietoebehoren ) P P ASTER S 4 Benodigde componenten Pos. Omschrijving 1 Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 4 Primaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 8 Expansievat qq Veiligheidsgroep primair circuit qw Drukbewaker primair circuit qi Koudemiddelsensor qo Stromingsbewaker koelwaterbuffer up 2-wegmotorklep primair circuit uq Warmtewisselaar koelwaterbuffer ip Koelwaterbuffer iq Circulatiepomp koelwaterbuffer iw Buffertemperatuursensor boven ie Buffertemperatuursensor beneden it 3-wegmengklep laaghouding/vorstbescherming ii Temperatuursensor aanvoer NC/AC t-p 2-wegmotorklep primair circuit koelen t-w 2-wegmotorklep bronnen/grondwater, aardsondes Koeling met vloerverwarming De vloerverwarming kan zowel voor het verwarmen als voor de koeling van gebouwen en kamers worden gebruikt. De hydraulische integratie van de vloerverwarming in het brinecircuit gebeurt via een platenwarmtewisselaar. Voor de aanpassing van de koelbelasting van de kamers aan de buitentemperatuur is een mengklep nodig. Net als een stooklijn kan het koelvermogen via de door de warmtepompregeling aangestuurde mengklep in het koelcircuit met een koelkarakteristiek exact aan de koelbelasting worden aangepast. Voor het behoud van comfort en ter voorkoming van dauwwater moeten de grenswaarden met betrekking tot de oppervlaktetemperatuur worden aangehouden. Zo mag de oppervlaktetemperatuur van de vloerverwarming tijdens het koelen niet onder de 20 C dalen. Ter vermijding van condenswater op het vloeroppervlak moet in de aanvoer van de vloerverwarming de dauwpuntsensor natural cooling (voor vaststelling van het dauwpunt) worden gemonteerd. Zo kan ook bij snel optredende weersveranderingen (bijvoorbeeld onweer) condenswatervorming betrouwbaar worden voorkomen. De dimensionering van de vloerverwarming moet met een aanvoer-/ retourtemperatuurcombinatie van circa 14/18 C plaatsvinden. Voor de schatting van de mogelijke koelcapaciteit van een vloerverwarming kan de volgende tabel worden gebruikt. In principe geldt: De minimale aanvoertemperatuur voor de koeling met vloerverwarming en de minimale oppervlaktetemperatuur zijn afhankelijk van de desbetreffende klimatologische omstandigheden in de kamer (luchttemperatuur en relatieve luchtvochtigheid). Deze moet u in acht nemen bij het ontwerp. 98 Viesmann VITOCAL

99 Ontwerpadviezen (vervolg) Schatting van de koelcapaciteit van een vloerverwarming afhankelijk van de vloerbedekking en de geïnstalleerde lengte van de buisleidingen (aangenomen aanvoertemperatuur circa 16 C, retourtemperatuur circa 20 C) Vloerbedekking Tegels Tapijt Plaatsingsafstand mm Koelcapaciteit bij leidingdiameter 10 mm W/m mm W/m mm W/m De opgegeven waarden hebben betrekking op volgend randvoorwaarden: Kamertemperatuur 26 C Relatieve luchtvochtigheid 50 % Dauwpunttemperatuur 15 C Keuze plaatwarmtewisselaar NC Voor brine/water-warmtepomp (type BW) wordt het max. koelvermogen berekend uit het 0,8-voudige koelvermogen van de warmtepomp bij een ontrekkingsvermogen van de aardsonde van 50 W/m. Dimensionering van de platenwarmtewisselaar NC Voor een geschatte configuratie kunt u de volgende tabel gebruiken. Voor de exacte configuratie moet u een koellastberekening conform VDI 2078 uitvoeren. 12 C 18 C A B 10 C 14 C 4 A Koelcircuit aan primaire zijde (brine tot 15 C / 25 %) B Koelcircuit secundaire zijde (water) Bij aan primaire zijde B10/B12, aan secundaire zijde W18/W14 Vitocal aximale Debiet Drukverlies Aansluiting koelcapaciteit Aan primaire zijde (A) Aan secundaire zijde (B) Aan primaire zijde (A) Aan secundaire zijde (B) primaire/ secundaire zijde Plaatwarmtewisselaar NC kw m 3 /h m 3 /h kpa kpa G Artikelnr. BW 302.DS ,4 12, F1/F ½" (DN 65) F2/F3 2" (DN 50) BW 302.DS ,5 16, F1/F ½" (DN 65) F2/F3 2" (DN 50) BW 302.DS ,5 20, F1/F ½" (DN 65) F2/F3 2" (DN 50) BW 302.DS ,7 26, F1/F ½" (DN 65) F2/F3 2" (DN 50) BW 302.DS ,6 35, F1/F4 2½" (DN 65) F2/F3 2" (DN 50) Koelfunctie active cooling (AC) Functiebeschrijving In de zomermaanden of overgangstijd kan bij brine/water- en water/ water-warmtepompen het temperatuurniveau van de warmtebron voor de natuurlijke gebouwkoeling natural cooling worden gebruikt. Tegelijkertijd kan door ingebruikname van de compressor en andersom werkende primaire en secundaire zijde een actieve koeling active cooling worden gerealiseerd. De gegenereerde warmte wordt via de primaire bron (of een verbruiker) afgevoerd. VITOCAL Viesmann 99

100 Ontwerpadviezen (vervolg) 4 Bij koelaanvraag wordt altijd eerst de functie natural cooling geactiveerd. Als het koelvermogen niet meer volstaat, wordt de functie active cooling geactiveerd. Bij AC/NC-parallelle werking (ZK03860) wordt natural cooling parallel op active cooling bediend. Bij AC/NC-alternatieve werking (ZK03859) wordt van natural cooling naar active cooling omgeschakeld. De warmtepomp begint te werken en koude zijde (primair circuit) en warme zijde (secundair circuit) worden omgeschakeld. De gegenereerde warmte wordt via de aangesloten verbruikers (bijvoorbeeld warmwaterboiler) beschikbaar gesteld. Overtollige warmte wordt naar de grond of het bronsysteem afgevoerd. Om overbelasting van de aardsondes te verhinderen (uitdrogingsgevaar), worden de temperatuur en de spreiding hiervan permanent door de warmtepompregeling bewaakt. Bij overbelasting wordt automatisch op de functie natural cooling overgeschakeld. Alle noodzakelijke circulatiepompen, kleppen en mengkleppen worden door de warmtepompregeling aangestuurd. Een dauwpuntschakelaar moet zijn gemonteerd. Bij koelwerking via een afzonderlijk koelcircuit moet een kamertemperatuursensor aanwezig en geactiveerd zijn. De maximale koelcapaciteit is door de koelcapaciteit van de aangesloten warmtepomp en door de dimensionering van de primaire bron begrensd. Bij active cooling verricht de warmtepompregeling de volgende functies: regeling van alle vereiste circulatiepompen regeling van alle vereiste kleppen Temperatuurregistratie temperatuurbewaking (indien aangesloten) Bij active cooling wordt de warmtepomp in werking gezet. De bruikbare koelcapaciteit richt zich naar de gevraagde koudwatertemperaturen. De warmtepomp produceert een gedefinieerde constante stookcapaciteit. De geproduceerde stookcapaciteit moet bij de grondwaterwerking gelijk worden ingesteld, indien de koudwatertemperaturen AAN 10 C zijn. Daaruit volgen de volgende ontwerp-uitgangspunten, die nodig zijn voor een continue koeling: 1. Verwarmingsvermogen warmtepomp in het koeltemperatuurniveau bepalen. 2. Continue warmteafvoer (stookcapaciteit) veiligstellen via aardsondes, grondwater of warmteverdeling. Keuze plaatwarmtewisselaar AC Bij warmteafvoer via aardsondes: Sondenveld voor koelwerking simuleren en dimensioneren aximale sondentemperatuur 28 C niet overschrijden Extra retourkoeler voorzien, bijv. droog-retourkoeler aximale sonde-intredetemperatuur 35 C niet overschrijden Bij warmteafvoer via grondwater: aximale temperatuur voor grondwater in de absorberende bronnen laten bevestigen door de bevoegde instantie. Drukbestendigheid van de gebruikte materialen en bestendigheid tegen bijvoorbeeld algenvorming garanderen. Extra retourkoeler inplannen. Bij warmteafvoer via warmteverdeling: Continue warmteafname conform de geproduceerde stookcapaciteit garanderen. Voor warmteafnamepauzes buffervolumes aanhouden Eventueel extra retourkoeler inplannen, daarbij ontwerptemperaturen naleven. Een retourkoeler moet bij buitemperaturen +35 C nog warmte kunnen overdragen. De aanvoertemperatuur warmtepomp bedraagt min. 45 C Een niet-continue warmteafname in de koelmodus active cooling leidt tot het uitschakelen van de warmtepomp. Bij Vitocal 300-W Pro mag de min. uittredetemperatuur koelcircuit aan primaire zijde niet onder 5 C dalen. Dimensionering van de platenwarmtewisselaar AC Voor de dimensionering kunt u de volgende tabel gebruiken. 10 C A 12 C B 5 C 7 C A Koelcircuit primaire zijde (warmtepomp) B Koelcircuit secundaire zijde Bij primaire zijde 5/10 C, secundaire zijde 7/12 C Vitocal Koelvermogen Debiet Drukverlies Aansluiting bij ver- warmings- aanvoer 35 C Aan primaire zijde (A) Aan secundaire zijde (B) Aan primaire zijde (A) Aan secundaire zijde (B) primaire/ secundaire zijde Platenwarmtewisselaar AC kw m 3 /h m 3 /h kpa kpa G Artikelnr. 300-G Pro, tweetraps bij deellast 50% BW 302.DS090 46,2 8,8 7, ½ / 2½ BW 302.DS110 60,3 11,4 10, ½ / 2½ BW 302.DS140 75,3 14,3 12, ½ / 2½ BW 302.DS180 97,8 18,6 16, ½ / 2½ BW 302.DS ,5 23,6 21, ½ / 2½ G Pro, tweetraps bij vollast 100% BW 302.DS090 92,4 17,5 15, ½ / 2½ BW 302.DS ,6 22,9 20, ½ / 2½ BW 302.DS ,6 28,6 25, ½ / 2½ BW 302.DS ,6 37,1 33, ½ / 2½ Viesmann VITOCAL

101 Ontwerpadviezen (vervolg) Restwarmtewisselaar (klimaatwerking) active cooling genereert door de compressorwerking een hoog verwarmingsvermogen, dat afgevoerd moet worden. Naast de mogelijkheid van de belading van de verwarmingswaterbuffer of de tapwateropwarming moet de afname van de restwarmte verzekerd zijn. Daartoe moet, afhankelijk van de dimensionering van de warmtebron, bovendien een retourkoeler geïnstalleerd worden. Wanneer de ACfunctie ook bij negatieve buitentemperaturen (bijv. serverkoeling) vereist is, moet aan de warmteafvoerende zijde van de restwarmtewisselaar een thermostatische inrichting voor het op niveau houden (met 5 C) geïnstalleerd worden. Deze dient enkel om de warmtewisselaar tegen bevriezing te beschermen. Hydraulische integratie restwarmtewisselaar (klimaatwerking) Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht installatietoebehoren ) P A B AB P S P Benodigde componenten Pos. Omschrijving A Uitbreiding restwarmte, ZK03853 B Uitbreiding bronnencircuit/grondwater, ZK Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 3 2-wegmotorklep verwarmen/tapwateropwarming 5 Secundaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 7 Veiligheidsgroep secundair circuit 8 Expansievat 9 Aardsonde qp Aardsondeverdeler qq Veiligheidsgroep primair circuit qw Drukbewaker primair circuit qr Scheidingswarmtewisselaar grondwater-brine qt Stromingsbewaker aan primaire zijde qz Vuilfilter qu Circulatiepomp bronnen/grondwater qi Koudemiddelsensor r-p Warmtewisselaar restwarmte r-q Circulatiepomp warmtewisselaar restwarmte brine r-t Temperatuursensor warmtewisselaar restwarmte water uittrede r-u Temperatuursensor warmtewisselaar restwarmte brine intrede r-i Lucht/brine-warmtewisselaar r-o 3-wegmengklep restwarmte warmtewisselaar brine ryw 2-weg-motorklep warmtewisselaar restwarmte water ryr 2-wegmotorklep restwarmte-bron ryt 2-wegmotorklep lucht/brine-warmtewisselaar restwarmte t-w 2-wegmotorklep bronnen/grondwater, aardsondes z-p 3-wegmengklep hooghouding secundair z-q Brinesensor opvangbak lucht/brine-warmtewisselaar 4 ASTER S 4.21 Tapwaterverwarming Functiebeschrijving De tapwaterverwarming stelt in vergelijking met de stookwerking fundamenteel andere eisen, omdat deze het gehele jaar bijna een constante warmtehoeveelheid en gelijkblijvend temperatuurniveau vereist. De tapwaterverwarming door de warmtepomp is bij levering ten opzichte van de CV-circuits met voorrang geschakeld. De warmtepompregeling schakelt bij boilerverwarming de tapwatercirculatiepomp uit om de boilerverwarming niet te hinderen of te verlengen. Afhankelijk van de gebruikte warmtepomp en de installatieconfiguratie is de maximale boilerbevoorradingstemperatuur begrensd. Bevoorradingstemperaturen boven deze grens zijn uitsluitend mogelijk onder gebruik van een extra verwarmingselement. ogelijke bijkomende verwarmingen voor de naverwarming van het tapwater: Externe verwarmingstoestel Verwarmingswater-naverwarmer (door installateur te verzorgen) Elektrisch verwarmingselement (door installateur te voorzien) Het geïntegreerde lastmanagement van de warmtepompregeling bepaalt welke warmtebronnen voor de tapwaterverwarming worden vereist. In principe heeft de externe verwarmingstoestel voorrang op de elektrische verwarmingen. VITOCAL Viesmann 101

102 Ontwerpadviezen (vervolg) Als aan een van de volgende criteria wordt voldaan, beginnen de extra verwarmingen de warmwaterboiler te verwarmen: Boilertemperatuur ligt onder 3 C (vorstbescherming). Warmtepomp levert geen vermogen en de temperatuur is lager dan de gewenste temperatuur aan de bovenste boilertemperatuursensor. Het elektrisch verwarmingselement in de warmwaterboiler en de externe verwarmingstoestel worden uitgeschakeld zodra de gewenste waarde aan de bovenste temperatuursensor minus een hysterese van 1 K is bereikt. De tapwaterverwarming moet bij voorkeur 's nachts na uur plaatsvinden. Dit heeft de volgende voordelen: De stookcapaciteit van de warmtepomp is dan overdag volledig beschikbaar voor het verwarmen. Nachttarieven (indien het energiebedrijf deze aanbiedt) worden beter benut. Opwarming van de warmwaterboiler en gelijktijdig water tappen wordt vermeden. Bij gebruik van een externe warmtewisselaar kunnen afhankelijk van het systeem in dit geval niet altijd de benodigde taptemperaturen worden bereikt. Bij de keuze van de warmwaterboiler moet met een voldoende groot oppervlak van de warmtewisselaar rekening worden gehouden. Aansluiting aan tapwaterzijde Voor de aansluiting van het tapwater de geldende voorschriften EN 806, DIN 1988 en DIN 4753 in acht nemen (CH: voorschriften van de SVGW). Evt. rekening houden met specifieke normen. K P 4 A B C D E H L N OG L L G R S L T P F G Voorbeeld met Vitocell 100-V, type CVWA A Warm water B Thermostatische mengautomaat C Circulatieleiding D Circulatiepomp E Terugslagklep, onder veerdruk F Expansievat, voor tapwater geschikt G Aftapopening V Zichtbare uitloop van de afblaasleiding K Veiligheidsklep L Afsluitklep Debietregelklep (inbouw aanbevolen) N anometeraansluiting O Terugstroomblokkering P Koud water R Tapwaterfilter S Drukreduceerklep volgens DIN editie december 1988 T Terugstroomblokkering/buisscheider Veiligheidsklep De warmwaterboiler moet door een veiligheidsklep tegen ontoelaatbaar hoge druk worden beschermd. Advies: Veiligheidsklep boven de boiler monteren. Hierdoor wordt de klep tegen verontreiniging, verkalking en hoge temperatuur beschermd. Bij werkzaamheden aan de veiligheidsklep hoeft de warmwaterboiler bovendien niet te worden afgetapt. 102 Viesmann VITOCAL

103 Ontwerpadviezen (vervolg) Thermostatische mengautomaat Bij toestellen die tapwater tot een temperatuur boven 60 C verwarmen, moet ter bescherming tegen brandwonden een thermostatische mengautomaat in de warmwaterleiding worden ingebouwd. Dat geldt in het bijzonder ook bij de integratie van thermische zonnesystemen. Boilerlaadsysteem Hydraulische integratie boilerlaadsysteem Principeschema (vereist toebehoren zie Overzicht installatietoebehoren ) Het boilerlaadsysteem vereist bijkomend elektrische componenten in de warmtepomp. zie pagina 86. P ww Detail boiler met externe warmtewisselaar (boilerlaadsysteem) en extra elektrische verwarming In het boilerlaadsysteem wordt uit de boiler bij het laden (taprust) het koude water in het onderste bereik door de boilerlaadpomp onttrokken, in de warmtewisselaar opgewarmd en weer naar de boiler via de in de flens ingebouwde laadlans gevoerd. Door de groot bemeten uitstroomopeningen in de laadlans wordt op grond van de lage uitstroomsnelheden een temperatuurgelaagdheid in de boiler gevormd. Door de extra inbouw van een elektrisch verwarmingselement (door installateur) kan het tapwater worden naverwarmd. KW 4 ASTER S Vereiste componenten Pos. Omschrijving O Uitbreiding tapwateropwarming warmwaterboiler, ZK Warmtepomp 2 Warmtepompregeling 5 Secundaire pomp 6 Buitentemperatuursensor 7 Veiligheidsgroep secundair circuit 8 Expansievat qi Koudemiddelsensor ep Warmwaterboiler eq Temperatuursensor warmwaterboiler onder ew Elektrisch verwarmingselement warmwaterboiler ee Boilerlaadpomp hooghouding tapwateropwarming et Temperatuursensor warmwaterboiler boven eu Tapwatercirculatiepomp ei Temperatuursensor hooghouding tapwateropwarming eo Warmtewisselaar lading tapwateropwarming rp Debietbegrenzer tapwateropwarming ryz 2-wegmotorklep tapwateropwarming intrede warmtepomp z-p 3-wegmengklep hooghouding secundair Keuze boilerlaadsysteem Laadboiler Het aantal laadboilers moet ook worden afgestemd op de optredende debieten. Laden via een laadlans heeft voordelen. De bereikbare gemiddelde boilerwatertemperatuur met de volgende configuratie ligt bij ca. 45 C. VITOCAL Viesmann 103

104 Ontwerpadviezen (vervolg) 50 C 55 C A B 43 C 48 C A Warmwaterboiler (tapwater) B Warmtepomp (verwarmingswater) Keuze platenwarmtewisselaar tot grenswerking W10/W35 Vitocal aximaal Debiet Drukverlies Aansluiting stookvermogen Tapwaterzijde (A) Verwarmingswaterzijde (B) Tapwaterzijde (A) Verwarmingswaterzijde (B) tapwaterzijde/ verwarmingswaterzijde Platenwarmtewisselaar (geschroefd) kw m 3 /h m 3 /h kpa kpa G Artikelnr. 300-G Pro, ééntraps werking BW 302.DS090 54,9 6,7 6, ½ / 1½ BW 302.DS110 71,7 8,7 8, ½ / 1½ BW 302.DS140 89,7 10,9 10, ½ / 1½ BW 302.DS ,0 14,1 14, ½ / 1½ BW 302.DS ,0 18,0 17, ½ / 1½ Een afzonderlijke boilerlaadpomp is altijd noodzakelijk. De tapwaterverwarming met Vitocal 300-G Pro in tweetraps werking is op basis van de hoge debieten en vermogens niet aan te bevelen. In grote installaties adviseren we voor de tapwaterverwarming andere warmtepompen te gebruiken, bijv. Vitocal 350-G (8 kw, 18 kw), andere speciale hogetemperatuur-warmtepompen, speciale retourwarmtepompen (6 tot 150 kw). Richtwaarden minimaal boilervolume voor 2-traps waterpomp Vermogen WP bij 0/35 C Boilervolume <60 kw 750 l kw 1000 l kw 1500 l <150 kw 2000 l 104 Viesmann VITOCAL

105 Warmtepompregeling 5.1 Vitotronic PLC, type 2.0 Vitotronic PLC, type 2.0: Opbouw en functies et de Vitotronic PLC, type 2.0 wordt de warmtepomp en haar periferie gestuurd. De regeling is in de warmtepomp ingebouwd en bestaat uit een basismodule (hardware) met geïntegreerde basisfuncties (software), alsook de bedieningseenheid (touch screen). et een uitbreidingsmodule (uitbreiding hardware PLC-besturing) kunnen andere functies worden aangestuurd. Basisfuncties, warmtepomp De basisfuncties geven de basisfunctionaliteit van de warmtepomp weer. Aan primaire zijde is het gebruik van de warmtebronnen aardsondes en aardcollectoren met laaghouding geïntegreerd. Aan secundaire zijde is de belading van de verwarmingswaterbuffer met een hooghouding inbegrepen. Warmte terugwinning met brine (aardsondes, aardcollectoren) Temperatuurregeling verwarmingswaterbuffer Aansturing van hoog-/laaghouding Geïntegreerd diagnosesysteem Functie-uitbreidingen bij de warmtepomp Naast de basisfuncties kunnen andere functies bij de warmtepomp worden geconfigureerd. Bij gebruik van één van de volgende uitbreidingen is eenmalig het toebehoren Uitbreiding hardware PLCbesturing vereist. De uitbreidingen garanderen enkel de functionaliteit van de besturing en bevatten geen toebehoren. Beschikbare uitbreidingen voor de warmtepomp uitbreiding Functie Artikelnr. Uitbreiding hardware PLC-besturing Uitbreiding van de PLC-hardware als basis voor PLC-software-uitbreidingen ZK03850 Uitbreiding restwarmte Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor restwarmtewerking ZK03853 Uitbreiding aansturing olie-/gas-verwarmingsketeker Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor aansturing extra warmteopwek- ZK03854 (olie-/gas-verwarmingsketel) Uitbreiding tapwateropwarming olie-/gasverwarmingsketel Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor tapwateropwarming met extra ZK03855 warmteopwekker (olie-/gas-verwarmingsketel) Uitbreiding tapwateropwarming warmwaterboiler Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor de tapwateropwarming met ZK03856 warmwaterboiler Uitbreiding tapwateropwarming verswaterstation Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor de tapwateropwarming met ZK03857 verswaterstation Uitbreiding NC Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor NC only (zonder koelwaterbuffer) ZK03858 Uitbreiding AC/NC (AC/NC alternatief) Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor NC of AC met koppeling koelwaterbuffer ZK03859 Uitbreiding NC parallel bij AC *17 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor parallelle werking van NC en ZK03860 AC met koppeling koelwaterbuffer Uitbreiding verwarmingscircuit 1 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 1 ZK03862 Uitbreiding verwarmingscircuit 2 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 2 ZK03863 Uitbreiding verwarmingscircuit 3 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 3 ZK03864 Uitbreiding verwarmingscircuit 4 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 4 ZK03865 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 1 ZK *18 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 2 ZK *18 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 3 ZK *18 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 4 ZK *18 Uitbreiding bronnencircuit/grondwater Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor bronnencircuit/grondwater ZK04292 Uitbreiding warmtebron lucht *19 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor warmtebron lucht ZK03851 Uitbreiding ontdooiing met olie-/gas-verwarmingsketel Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor warmtebron lucht Ontdooiing met extra warmteopwekker (olie-/gas-verwarmingsketel) ZK03852 Uitbreiding spilverwarming kleppen/ ventielen *19 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor spilverwarming kleppen/ventielen ZK Basisfuncties, warmtepomp met AW-package Afgifte van restwarmte via terugkoeler (klimaatwerking) De basisfuncties geven de basisfunctionaliteit van de AW-package Verwarmingswaterbuffer-temperatuurregeling weer. Aan primaire zijde is het gebruik van de warmtebron lucht met Aansturing van hoog-/laaghouding laaghouding geïntegreerd. Aan secundaire zijde is de belading van Spilverwarmingen voor kleppen/ventielen de verwarmingswaterbuffer met een hooghouding inbegrepen. Geïntegreerd diagnosesysteem Warmtebron lucht via lucht/brine-warmtewisselaar, ontdooiing Ontdooiing via verwarmingswaterbuffer met olie-/gasverwarmingsketel *17 Vereist uitbreiding AC/NC *18 Vereist minstens hetzelfde aantal uitbreidingen verwarmingscircuits *19 Aparte systeemcontrole door Viessmann grote warmtepompen vereist VITOCAL Viesmann 105

106 Warmtepompregeling (vervolg) Functie-uitbreidingen voor de AW-package Naast de basisfuncties kunnen andere functies van de AW-package worden geconfigureerd. Bij gebruik van één van de volgende uitbreidingen is eenmalig het toebehoren Uitbreiding hardware PLCbesturing vereist. De uitbreidingen garanderen enkel de functionaliteit van de besturing en bevatten geen toebehoren. Beschikbare uitbreidingen voor de AW-package uitbreiding Functie Artikelnr. Uitbreiding hardware PLC-besturing Uitbreiding van de PLC-hardware als basis voor PLC-software-uitbreidingen ZK03850 Uitbreiding aansturing olie-/gas-verwarmingsketeker Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor aansturing extra warmteopwek- ZK03854 (olie-/gas-verwarmingsketel) Uitbreiding tapwateropwarming olie-/gasverwarmingsketel Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor tapwateropwarming met extra ZK03855 warmteopwekker (olie-/gas-verwarmingsketel) Uitbreiding tapwateropwarming warmwaterboiler Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor de tapwateropwarming met ZK03856 warmwaterboiler Uitbreiding tapwateropwarming verswaterstation Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor de tapwateropwarming met ZK03857 verswaterstation Uitbreiding AC/NC (AC/NC alternatief) Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor NC of AC met koppeling koelwaterbuffer ZK03859 Uitbreiding verwarmingscircuit 1 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 1 ZK03862 Uitbreiding verwarmingscircuit 2 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 2 ZK03863 Uitbreiding verwarmingscircuit 3 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 3 ZK03864 Uitbreiding verwarmingscircuit 4 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 4 ZK03865 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 1 ZK *18 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 2 ZK *18 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 3 ZK *18 Uitbreiding koelen via verwarmingscircuit 4 *18 Uitbreiding van de besturing en PLC-software voor verwarmingscircuit 4 ZK De warmtepomp is via modbus met de hydraulische module ontdooibox verbonden. Dit regelt met analoog signaal (0 tot 10 V) de functies van de lucht/brine-warmtewisselaar. Vitotronic PLC, type 2.0: Bedieningseenheid en instellingen Bedieningseenheid Eenvoudige bediening door: kleurendisplay met grafische weergave en touchscreen Inbedrijstellingsassistent Instelling van alle functies: Normale en gereduceerde kamertemperatuur Tijdprogramma's, bijv. voor kamerverwarming, warmwaterbereiding, circulatie en verwarmingswaterbuffer Vakantieprogramma Verwarmings- en koelkarakteristieken et digitale schakelklok Indicatie van: Aanvoertemperatuur Warmwatertemperatuur Werkingsgegevens Diagnosegegevens Aanwijzingen, waarschuwingen en storingsmeldingen eer informatie *18 Vereist minstens hetzelfde aantal uitbreidingen verwarmingscircuits 106 Viesmann VITOCAL