Titel. Opdrachtgever. Adviesbureau. Verkennend bodemonderzoek aan de Oranje Nassaustraat 1H te Hintham

Transcriptie

1 Titel Verkennend bodemonderzoek aan de Oranje Nassaustraat 1H te Hintham Opdrachtgever De heer F. Cleven Kruisstraat 41 A 5249 PB Rosmalen Adviesbureau MILON bv Huygensweg TG Schijndel

2 Titel: Status: verkennend bodemonderzoek aan de Oranje Nassaustraat 1H te Hintham definitief Datum: 5 december 2012 Opdrachtgever: De heer F. Cleven Kruisstraat 41 A 5249 PB Rosmalen Telefoonnummer: cleve094@planet.nl Projectnummer: Auteur: ing. Tamara Heesakkers-Kivits Projectleider: ing. Tamara Heesakkers-Kivits Telefoonnummer: Faxnummer: info@milon.nl/tamara@milon.nl Website: Handtekening Projectleider: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever en/of MILON bv. Op al onze leveringen en diensten zijn onze algemene voorwaarden, gedeponeerd ter griffie van de Rechtbank s-hertogenbosch d.d. 3 juni 2010, en de RVOI-2001 van toepassing. De tekst en inhoud van deze voorwaarden zijn te raadplegen via of worden op verzoek gratis toegezonden. MILON bv is gecertificeerd conform ISO 9001 en VCA** en erkend door het ministerie van VROM voor: BRL SIKB 1000 Monsterneming voor partijkeuringen, VKB-protocol 1001, 1002 en 1003; BRL SIKB 2000 Veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek, VKB-protocol 2001, 2002, 2003 en 2018; BRL SIKB 6000 Milieukundige begeleiding van (water)bodemsaneringen, ingrepen in de waterbodem en nazorg en VKB-protocol 6001 (processturing en verificatie).

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Opdrachtverlening Aanleiding Doel Betrouwbaarheid Vooronderzoek Algemeen Huidig bodemgebruik Voormalig bodemgebruik Toekomstig bodemgebruik Bodemopbouw en geohydrologie Eerder uitgevoerde bodemonderzoeken Conclusie en hypothese Uitvoering bodemonderzoek Onderzoeksstrategie Veldwerkzaamheden Zintuiglijke waarnemingen Laboratoriumwerkzaamheden Interpretatie en toetsing Wijze van beoordeling en toetsing Toetsing van de analyseresultaten Bespreking resultaten Grond Grondwater Hypothese Samenvatting en conclusies Bijlagen 1. Topografische overzichtskaart met ligging onderzoekslocatie 2. Situatietekening met boorpunten 3. Foto s 4. Boorbeschrijvingen 5. Toetsing van de analyseresultaten 6. Analysecertificaten laboratorium

4 1. Inleiding 1.1. Opdrachtverlening Op 14 november 2012 heeft MILON bv te Schijndel schriftelijk opdracht gekregen van de heer F. Cleven voor het uitvoeren van een verkennend bodemonderzoek. De onderzoekslocatie is gelegen aan de Oranje Nassaustraat 1H te Hintham. Het onderzoek dient uitgevoerd te worden met als leidraad het onderzoeksprotocol NEN Aanleiding De aanleiding voor het uitvoeren van het verkennend bodemonderzoek wordt gevormd door de voorgenomen transactie van de onderzoekslocatie Doel Het doel van het verkennend bodemonderzoek is het verkrijgen van inzicht in de actuele milieuhygiënische kwaliteit van de grond en het grondwater Betrouwbaarheid De veldwerkzaamheden zijn uitgevoerd onder de BRL SIKB 2000 Veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek, versie 3.2a, d.d. 13 maart MILON bv is gecertificeerd volgens dit procescertificaat. Het onderzoek is onafhankelijk uitgevoerd. MILON bv is geen eigenaar van de onderzoekslocatie en financieel niet gelieerd aan de opdrachtgever. Het onderzoek is met de grootst mogelijke nauwkeurigheid en conform de daarvoor opgestelde normen en richtlijnen uitgevoerd. Hierbij wordt opgemerkt dat een bodemonderzoek slechts bestaat uit een steekproef waarbij een relatief gering aantal boringen en analyses worden uitgevoerd. Daarom kan niet geheel uitgesloten worden dat er op de locatie een verontreiniging aanwezig is die bij dit onderzoek niet is aangetroffen. MILON bv acht zich niet aansprakelijk voor eventueel hieruit voortvloeiende (financiële) schade. Pagina 3 van 13

5 2. Vooronderzoek 2.1. Algemeen Voor de uitvoering van het vooronderzoek is gebruik gemaakt van de NEN 5725 (strategie voor het uitvoeren van vooronderzoek bij verkennend en nader onderzoek). Ten behoeve van het vooronderzoek is informatie opgevraagd bij de gemeente s-hertogenbosch. Door de heer ing. R. van Woerkom, van Sector Stadsontwikkeling, afdeling Milieu is per (d.d. 21 november 2012) informatie verstrekt. De volgende bronnen zijn binnen de gemeente geraadpleegd: de geografische ligging; het gemeentelijk archief van historische Hinderwet- en milieuvergunningen de gemeentelijke registratie van olietanks; de gemeentelijke registratie van bodemonderzoeken Daarnaast zijn de volgende bronnen geraadpleegd: informatie opdrachtgever; bodemloket ( historisch topografisch kaartmateriaal ( actuele luchtfoto s (Google Earth); grondwaterkaart van Nederland; kadaster; actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). In de hierna volgende paragrafen worden de resultaten hiervan besproken Huidig bodemgebruik De onderzoekslocatie bevindt zich aan de Oranje Nassaustraat 1H in het centrum van Hintham. De locatie is kadastraal bekend als gemeente Rosmalen, sectie E met nummer De oppervlakte van de locatie bedraagt circa m 2. Op de onderzoekslocatie is een (deels open) loods aanwezig, welke verhard is met beton. De loods (het dichte gedeelte) staat leeg. Op de locatie bevindt zich eveneens een overkapping en een container. De container is ingericht als paardenstal. Het terrein is deels verhard met asfalt en puin. Op de onderzoekslocatie vindt in- en uitpandige opslag van diverse materialen plaats, zoals stenen en dakpannen. De onderzoekslocatie grenzen aan de zuidzijde aan de Oranje Nassaustraat. De oost-, west- en zuidzijde grenst aan bebouwing. Voor de gronden aan de Oranje Nassaustraat 1H heeft de gemeenteraad op 5 juli 2011 een nieuw besluit genomen, te weten het bestemmingsplan Hintham, 1e herziening ( De regionale ligging van de onderzoekslocatie is weergegeven op de topografische overzichtskaart in bijlage 1. Voor een indruk van de onderzoekslocatie wordt verwezen naar de situatietekening in bijlage 2 en de foto s in bijlage 3. Pagina 4 van 13

6 2.3. Voormalig bodemgebruik Door de opdrachtgever is aangegeven dat er de afgelopen 30 jaar geen bedrijfsactiviteiten hebben plaatsgevonden ter plaatse van de onderzoekslocatie. Bij de gemeente s-hertogenbosch zijn geen gegevens bekend in het historisch Hinderwet- en milieuvergunningenarchief. Volgens historisch topografisch kaartmateriaal was de onderzoekslocatie en directe omgeving omstreeks 1907 en 1928 in gebruik als landbouwgrond (grasland). Vanaf circa 1956 tot heden is de onderzoekslocatie en zijn omgeving niet noemenswaardig veranderd. Diverse bebouwing en infrastructuur is vanaf 1956 zichtbaar op historisch topografisch kaartmateriaal. Wanneer de huidige bebouwing is gerealiseerd is onbekend. Uit opgave van de opdrachtgever blijkt dat ter plaatse van de onderzoekslocatie een buitengebruikzijnde ondergrondse brandstoftank aanwezig is. Over de precieze ligging en inhoud van de ondergrondse tank zijn geen gegevens bekend bij de opdrachtgever en de gemeente s-hertogenbosch. Uit informatie van de gemeente blijkt dat ter plaatse van de onderzoekslocatie geen ophooglagen aanwezig zijn en dat de locatie vanuit het verleden niet asbestverdacht is. Tevens zijn er geen aanwijzingen voor archeologische kenmerken of conventionele explosieven Toekomstig bodemgebruik Over het toekomstige gebruik van de onderzoekslocatie zijn geen gegevens bekend Bodemopbouw en geohydrologie De onderzoekslocatie heeft een globale hoogteligging van 4,4 m+nap. De gegevens van de bodemsamenstelling en de hydrologische gegevens zijn verkregen uit de TNOgrondwaterkaart. Deklaag Vanaf maaiveld tot circa m-mv is een deklaag van matig fijn tot matig grof zand aanwezig, afgewisseld met leemlaagjes (Nuenen groep). Eerste watervoerend pakket Onder deze deklaag tot circa 75 m-mv bevindt zich het eerste watervoerend pakket dat voornamelijk uit grove zanden bestaat (formatie van Sterksel en Veghel). Geohydrologie De stromingsrichting van het freatische grondwater is globaal noordwestelijk gericht. Naar opgave van de provincie Noord-Brabant ligt het onderzoeksgebied niet in een grondwaterbeschermingsgebied. Op de onderzoekslocatie wordt voor zover bekend geen grondwater onttrokken. Het aanwezig zijn van ongeregistreerde onttrekkingen in de directe omgeving is niet bekend en wordt derhalve niet uitgesloten. Pagina 5 van 13

7 2.6. Eerder uitgevoerde bodemonderzoeken Naar opgave van de gemeente s-hertogenbosch zijn op de onderzoekslocatie en in de directe omgeving ervan bodemonderzoeken uitgevoerd. Bij deze onderzoeken is geen geval van ernstige bodemverontreiniging vastgesteld. In de bronnen van de gemeente zijn geen aanwijzingen gevonden die aanleiding geven voor een vermoeden van ernstige bodemverontreiniging. Op de website zijn op of nabij de onderzoekslocatie geen bodemonderzoeken teruggevonden. Bij vele bodemonderzoeken in de provincie Noord- Brabant is vastgesteld dat licht tot en met sterk verhoogde concentraties van enkele zware metalen in het grondwater niet uitzonderlijk zijn. De gemeente s-hertogenbosch is volop bezig met de actualisatie van de bodemkwaliteitskaart. De bodemkwaliteitskaart voldoet niet meer aan de eisen van het Besluit bodemkwaliteit en is per 1 januari 2012 niet meer geldig als wettelijke kwaliteitsverklaring voor grondverzet. De verwachting is dat eind 2012 deze kaart is vastgesteld door Burgemeester en Wethouders. Tot die tijd zal grondverzet binnen de grenzen van de gemeente s- Hertogenbosch plaats moeten vinden volgens het generieke toepassingskader zoals in de bijbehorende notitie van de bodemfunctieklassenkaart staat vermeld. Volgens deze bodemfunctieklassenkaart is de onderzoekslocatie gelegen binnen de bodemfunctie wonen ( Op het perceel hebben, voor zover bekend, geen calamiteiten plaatsgevonden waarbij de bodem verontreinigd is geraakt Conclusie en hypothese Op basis van het uitgevoerde vooronderzoek en de verstrekte gegevens door de opdrachtgever wordt er op de onderzoekslocatie geen noemenswaardige bodemverontreiniging verwacht. Tijdens onderhavig onderzoek worden twee deellocaties, te weten: 1. onverdacht terrein; 2. buitengebruikzijnde ondergrondse tank. Voor het onverdacht terrein kan conform NEN 5740 uitgegaan worden van een zogenaamde onverdachte locatie (ONV). Voor de buitengebruikzijnde ondergrondse tank kan conform NEN 5740 uitgegaan worden van een locatie met één of meer ondergrondse opslagtank(s) (VEP-BO). Pagina 6 van 13

8 3. Uitvoering bodemonderzoek 3.1. Onderzoeksstrategie Op basis van het vooronderzoek en de gestelde hypothese is het verkennend bodemonderzoek uitgevoerd conform het onderzoeksprotocol NEN Het aantal te verrichten boringen en peilbuizen en de te analyseren grond- en grondwatermonsters zijn vastgesteld op basis van de totale oppervlakte van de onderzoekslocatie (1.100 m 2 ) Veldwerkzaamheden Op 22 november 2012 zijn de veldwerkzaamheden uitgevoerd door D.J. (Jeffrey) van Hout, Kwalibo-erkend en ervaren veldwerker en medewerker van MILON bv. Tijdens het veldwerk is eerst een inspectie van het terrein uitgevoerd. De vermoedelijke ligging van de buitengebruikzijnde ondergrondse tank is door de opdrachtgever aangewezen. Tijdens de locatieinspectie zijn geen bijzonderheden opgemerkt die op een mogelijke bodemverontreiniging duiden of de aanwezigheid van de buitengebruikzijnde ondergrondse tank (afleverzuil, vulpunt of ontluchting). Het vul- en ontluchtingspunt van de buitengebruikzijnde ondergrondse tank is niet gevonden. Vervolgens zijn de volgende werkzaamheden uitgevoerd: Onverdacht terrein: het plaatsen van 6 handboringen tot een diepte van maximaal 1,2 m-mv (boring 04 t/m 07, 09 en 10); het plaatsen van 1 handboring tot een diepte van 2,0 m-mv (boring 08). Door de opdrachtgever is aangegeven geen boringen inpandig te plaatsen. Buitengebruikzijnde ondergrondse tank het plaatsen van 2 handboringen tot een diepte van 2,0 m-mv (boring 02 en 03); het plaatsen van 1 peilbuis waarvan de onderkant van de filterstelling op een diepte 4,05 m-mv is geplaatst (gecombineerd met onverdacht terrein; peilbuis 01). De boringen zijn verricht ter plaatse van de vermoedelijke ligging, zoals aangegeven door de opdrachtgever. Verder bestonden de werkzaamheden uit: het zintuiglijk beoordelen, beschrijven en het bemonsteren van de grond per 0,5 meter of gelijkwaardige laag; het afpompen van de peilbuis na plaatsing. Op donderdag 29 november 2012 heeft de bemonstering van het grondwater plaatsgevonden, uitgevoerd door (J.F.J. (Joost) Cox, Kwalibo-erkend en ervaren veldwerker en medewerker van MILON bv. Hierbij zijn de volgende werkzaamheden uitgevoerd: het bepalen van de grondwaterstand; het afpompen van de peilbuis, waarbij de zuurgraad, geleiding en troebelheid van het grondwater zijn gemeten; het bemonsteren van het grondwater. Ten behoeve van de analyse van zware metalen is het grondwater tijdens de grondwaterbemonstering gefiltreerd middels een 0,45 μm filter. Pagina 7 van 13

9 3.3. Zintuiglijke waarnemingen Ter plaatse is een verharding aanwezig van asfalt en puin. De dikte van de puinverharding varieert van 0,1 tot 0,6 meter, de dikte van het asfalt is circa 3 cm. Onder het asfalt is een zandhoudende puinlaag aanwezig met een dikte van circa 0,2 meter. De zandhoudende puinlaag bestaat uit grote stukken baksteen en beton. Door de grootte van het aangetroffen puin was monstername van dit materiaal niet mogelijk. De boven- en ondergrond bestaan overwegend uit zwak siltig, matig fijn tot plaatselijk matig grof zand. Zintuiglijk zijn bij diverse boringen in de bovengrond bijmengingen aangetroffen met puin, kolengruis of glas. Voor het overige zijn geen bijzonderheden waargenomen die duiden op een mogelijke verontreiniging van de bodem. Er zijn geen oliecomponenten (olie-water reactie) of asbestverdacht materialen aangetroffen. Voor meer informatie betreffende de bodemopbouw en de zintuiglijke waarnemingen wordt verwezen naar de boorbeschrijvingen in bijlage 4. In tabel 1 zijn de resultaten van de uitgevoerde veldmetingen tijdens de grondwaterbemonstering weergegeven. Tabel 1: Veldmetingen en zintuiglijke waarnemingen Peilbuis Filterstelling (m -mv) Grondwaterstand (m -mv) ph (-) EC (µs/cm) Troebelheid (NTU) 01 3,05-4,05 2,18 7, ,06 De gemeten waarden zijn als normaal te beschouwen voor de waargenomen bodemopbouw en de ligging van de locatie. 3.4 Laboratoriumwerkzaamheden De grond- en grondwatermonsters zijn ter analyse aangeboden aan Eurofins Analytico B.V. te Barneveld. Eurofins Analytico is door de Raad voor Accreditatie (RvA) geaccrediteerd ISO/IEC en erkend door het Ministerie van VROM voor de 'Analyse milieuhygiënisch bodemonderzoek' (AS3000) en voor de 'Analyse van bouwstoffen' (AP04). Van de in het veld genomen en separaat verpakte grondmonsters zijn in het laboratorium 2 mengmonsters samengesteld ten behoeve van het onverdacht terrein en is 1 mengmonster samengesteld ten behoeve van de buitengebruikzijnde ondergrondse tank. In tabel 2 zijn per mengmonster de individuele grondmonsters en de zintuiglijke waarnemingen weergegeven. Tabel 2: Monstersamenstelling en zintuiglijke waarnemingen mengmonster Onverdacht terrein grondmonsters traject (m-mv) zintuiglijke waarnemingen mm1 05 (0,20-0,70) 06 (0,50-1,00) 07 (0,20-0,70) 08 (0,60-1,00) 09 (0,10-0,60) 10 (0,00-0,50) mm2 04 (0,70-1,20) 08 (1,00-1,50) 08 (1,50-2,00) 05 (0,70-1,20) 0,00-1,00 resten puin tot matig puinhoudend, resten kolengruis 0,70-2,00 - Pagina 8 van 13

10 Tabel 2: Monstersamenstelling en zintuiglijke waarnemingen (vervolg) mengmonster grondmonsters traject (m-mv) zintuiglijke waarnemingen Buitengebruikzijnde ondergrondse tank mm3 01 (0,80-1,30) 01 (1,30-1,80) 01 (2,30-2,80) 02 (0,75-1,20) 02 (1,70-2,00) 03 (1,10-1,60) 03 (1,60-2,00) -: geen bijzonderheden. 0,75-2,80 - De grondmengmonsters mm1 en mm2 zijn geanalyseerd op een standaardpakket voor grond (bestaande uit barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel, zink, PAK, PCB, minerale olie, lutum en organische stof). Het grondmengmonster mm3 is geanalyseerd op minerale olie inclusief organische stof. Het grondwatermonster is geanalyseerd op een standaardpakket voor grondwater (bestaande uit barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel, zink, minerale olie, vluchtige aromatische en vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen). Alle analysecertificaten zijn opgenomen in bijlage 6. Pagina 9 van 13

11 4. Interpretatie en toetsing 4.1. Wijze van beoordeling en toetsing De beoordeling en interpretatie van de analyseresultaten van de grond en het grondwater geschiedt op basis van respectievelijk het Besluit en de Regeling bodemkwaliteit en de Circulaire bodemsanering In deze beleidstukken wordt onderscheid gemaakt in verschillende toetsingsniveaus: het toetsingsniveau waarbij sprake is van een duurzame en goede bodemkwaliteit waarbij geen noemenswaardige risico s bestaan voor het ecosysteem en er geen sprake is van belasting door lokale verontreinigingsbronnen. Getalsmatig wordt dit voor grond ingevuld door de achtergrondwaarde (A), voor grondwater door de streefwaarde (S); het toetsingsniveau dat aangeeft waarboven ernstige vermindering of dreigende vermindering optreedt van de functionele eigenschappen die de bodem heeft voor mens, dier en plant. Getalsmatig wordt dit voor zowel grond als grondwater ingevuld door de interventiewaarde (I). Op basis van deze twee toetsingsniveaus is een derde niveau afgeleid: het toetsingsniveau dat aangeeft of nader onderzoek wenselijk dan wel noodzakelijk is. Getalsmatig wordt dit voor zowel grond als grondwater ingevuld door de tussenwaarde (T). Voor grond wordt deze waarde gevormd door de helft van de som van de achtergrond- en interventiewaarde. Voor grondwater wordt deze waarde gevormd door de helft van de som van de streef- en interventiewaarde. In tabel 3 is weergeven wat deze toetsingsniveaus voor de grond en het grondwater betekenen en hoe deze worden weergeven in de toetsingstabellen. Tabel 3: Toetsingsniveaus en weergave in tabellen concentratieniveau betekenis weergave in tabellen <A-waarde of <S-waarde >A-waarde of >S-waarde en <T-waarde >T-waarde en <I-waarde >I-waarde Niet verontreinigd (schoon). Het concentratieniveau van alle parameters is lager dan of gelijk aan de achtergrond- of streefwaarde. Licht verontreinigd. Het concentratieniveau van één of meer parameters is hoger dan de achtergrond- of streefwaarde en lager dan of gelijk aan de tussenwaarde. Matig verontreinigd. Het concentratieniveau van één of meer parameters is hoger dan de tussenwaarde maar lager dan of gelijk aan de interventiewaarde. Ernstig verontreinigd. Het concentratieniveau van één of meer parameters is hoger dan de interventiewaarde. - >A of >S >T >I De achtergrond-, tussen- en interventiewaarde voor de grond zijn gerelateerd aan het lutum- en/of organischestofgehalte van de bodem. Momenteel wordt er onderzoek verricht naar de (natuurlijke) verschijningsvorm van barium in de Nederlandse bodem. Totdat de normstelling hierop aangepast is, worden er voor barium in de grond geen toetsingsnormen gehanteerd. In situaties waarbij duidelijk is dat het om een antropogene bodemverontreiniging gaat, worden deze echter wel gehanteerd. Pagina 10 van 13

12 4.2. Toetsing van de analyseresultaten De toetsing van de analyseresultaten voor de (boven- en onder)grond en het grondwater is weergegeven in bijlage 5. De certificaten zijn opgenomen in bijlage 6. Een samenvatting van de toetsing is weergegeven in tabel 4 en 5. In deze tabellen zijn uitsluitend de verhoogde parameters weergegeven. Tabel 4: Toetsing van de analyseresultaten (grond) monstercode grondmonster(s) traject (m-mv) toetsing van de analyseresultaten verhoogde parameters toetsing Onverdacht terrein mm1 05 (0,20-0,70) 06 (0,50-1,00) 07 (0,20-0,70) 08 (0,60-1,00) 09 (0,10-0,60) 10 (0,00-0,50) 0,00-1,00 Kobalt [Co], Zink [Zn], Lood [Pb], PCB (7) en PAK-totaal (10 VROM) >A mm2 04 (0,70-1,20) 08 (1,00-1,50) 08 (1,50-2,00) 05 (0,70-1,20) 0,70-2,00 - Buitengebruikzijnde ondergrondse tank mm3 01 (0,80-1,30) 01 (1,30-1,80) 01 (2,30-2,80) 02 (0,75-1,20) 02 (1,70-2,00) 03 (1,10-1,60) 03 (1,60-2,00) 0,75-2,80 - -: alle concentraties zijn lager dan of gelijk aan de achtergrondwaarde; >A: de concentratie is hoger dan de achtergrondwaarde en lager dan of gelijk aan de tussenwaarde. Tabel 5: Toetsing van de analyseresultaten (grondwater) peilbuis filtertraject (m-mv) toetsing van de analyseresultaten verhoogde parameters toetsing 01 3,05-4,05 Molybdeen [Mo] >S >S: de concentratie is hoger dan de streefwaarde en lager dan of gelijk aan de tussenwaarde. Pagina 11 van 13

13 5. Bespreking resultaten 5.1. Grond De boven- en ondergrond bestaan overwegend uit zwak siltig, matig fijn tot plaatselijk matig grof zand. Zintuiglijk zijn bij diverse boringen in de bovengrond bijmengingen aangetroffen met puin, kolengruis of glas. Er zijn geen oliecomponenten en asbestverdacht materiaal aangetroffen. Onverdacht terrein Analytisch zijn in de bovengrond (mm1 resten puin tot matig puinhoudend, resten kolengruis) licht verhoogde concentraties kobalt, zink, lood, PCB (7) en PAK-totaal (10 VROM) aangetroffen. In de zintuiglijk onverdachte bovengrond (mm2) zijn geen verhoogde concentraties van de onderzochte parameters aangetroffen. Buitengebruikzijnde ondergrondse tank In het mengmonster van de ondergrond ter plaatse van de buitengebruikzijnde ondergrondse tank is een concentratie minerale olie aangetroffen lager dan de detectielimiet. Kobalt, lood, zink, PAK en PCB De licht verhoogde concentraties zware metalen, PCB en PAK worden naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door de waargenomen bijmengingen met puin en kolengruis. Bekend is dat in grond met dergelijke bijmengingen verhoogde concentraties zware metalen, PAK en PCB kunnen voorkomen. Er kan in elk geval geen locatiespecifieke oorzaak worden aangewezen. De hier aangetroffen concentraties zijn gering en geven geen aanleiding tot vervolgonderzoek Grondwater Onverdacht terrein en buitengebruikzijnde ondergrondse tank Tijdens de veldwerkzaamheden zijn in de bodem geen bijzonderheden waargenomen die duiden op een mogelijke verontreiniging van het grondwater. Analytisch is in het grondwater een licht verhoogde concentratie molybdeen aangetroffen. De overige onderzochte parameters zijn niet in verhoogde concentraties aangetroffen. Molybdeen De hier aangetroffen concentratie is gering en geeft geen aanleiding tot vervolgonderzoek. Molybdeen wordt in de grond niet verhoogd gemeten, een locatiespecifieke bron kan niet worden aangewezen Hypothese Onverdacht terrein Door de licht verhoogde concentraties in de grond en het grondwater dient de opgestelde hypothese onverdachte locatie verworpen te worden. Buitengebruikzijnde ondergrondse tank. In de ondergrond ter plaatse van de buitengebruikzijnde ondergrondse tank zijn is geen verhoogde concentratie aangetoond. De opgestelde hypothese verdacht dient verworpen te worden. Pagina 12 van 13

14 6. Samenvatting en conclusies Door MILON bv te Schijndel is in opdracht van de heer F. Cleven, in november en december 2012 een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd. De onderzoekslocatie is gelegen aan de Oranje Nassaustraat 1H te Hintham. Het onderzoek is uitgevoerd in verband met de voorgenomen transactie van de onderzoekslocatie, met als leidraad het onderzoeksprotocol NEN Hieronder zijn de onderzoeksresultaten samengevat. Vooronderzoek Op basis van het uitgevoerde vooronderzoek en de verstrekte gegevens door de opdrachtgever wordt er op de onderzoekslocatie geen noemenswaardige bodemverontreiniging verwacht. De ter plaatse aanwezige buitengebruikzijnde ondergrondse tanks dient separaat onderzocht te worden. Het overige terrein kan conform NEN 5740 uitgegaan worden van een zogenaamde onverdachte locatie. De totale oppervlakte van de onderzoekslocatie bedraagt circa m 2. Onderzoeksresultaten Ter plaatse is een verharding aanwezig van asfalt en puin. De dikte van de puinverharding varieert van 0,1 tot 0,6 meter, de dikte van het asfalt is circa 3 cm. Onder het asfalt is een zandhoudende puinlaag aanwezig van circa 0,2 meter. De boven- en ondergrond bestaan overwegend uit zwak siltig, matig fijn tot plaatselijk matig grof zand. Zintuiglijk zijn bij diverse boringen in de bovengrond bijmengingen aangetroffen met puin, kolengruis of glas. Voor het overige zijn geen bijzonderheden waargenomen die duiden op een mogelijke verontreiniging van de bodem. Er is geen asbestverdacht materiaal aangetroffen. In onderstaande tabel zijn de analyseresultaten samengevat. Tabel 6: Onderzoeksresultaten grond en grondwater Onderzoeksresultaten grond en grondwater Onverdacht terrein bovengrond Kobalt [Co], Zink [Zn], Lood [Pb], PCB (7) en PAK-totaal (10 VROM) licht verhoogd ondergrond geen verhogingen grondwater Molybdeen licht verhoogd Buitengebruikzijnde ondergrondse tank ondergrond geen verhogingen Conclusie en aanbevelingen Het onderzoek heeft geleid tot een goed beeld van de bodemkwaliteit ter plaatse van de onderzoekslocatie. Een noemenswaardige verontreiniging is niet aangetroffen. Wat betreft de milieuhygiënische bodemkwaliteit bestaat er ons inziens geen belemmering voor het huidige gebruik van de locatie en de voorgenomen transactie. Vervolgonderzoek naar de licht verhoogde concentraties wordt niet zinvol geacht. De kwaliteit van de grond en de zandhoudende puinlaag kan bij afvoer beperkingen opleveren ten aanzien van hergebruik, omdat dan veelal andere normen gelden. Voor het elders toepassen van de grond en de zandhoudende puinlaag gelden de regels zoals die zijn vastgelegd in het Besluit bodemkwaliteit. Voor afvoer van de zandhoudende puinlaag wordt geadviseerd een onderzoek uit te voeren naar de aanwezigheid van asbest (volgens NEN 5897). Pagina 13 van 13

15 Bijlagen

16 Bijlage 1

17 Topografische overzichtskaart met ligging onderzoekslocatie Ligging onderzoekslocatie Deze kaart is noordgericht

18 Bijlage 2

19

20 Bijlage 3

21 Foto 1: overkapping en opslag stenen en dakpannen Foto 2: container Foto 3: (deels open) loods verhard met beton Foto 4 Foto 5: grote stukken baksteen en beton (boring 4) Foto 5: grote stukken baksteen en beton (boring 5) pagina 1 van 1

22 Bijlage 4

23 Projectnaam: Oranje Nassaustraat 1h Plaats: Hintham (Rosmalen) Projectcode: Projectleider: Tamara Heesakkers Veldwerkcoördinator: D.J. (Jeffrey) van Hout Pagina: 1 van 2 Boring 01 Datum: Boring 02 Datum: asfalt Graven 0-3 asfalt Graven -25 Puin, matig zandhoudend, Graven -25 Puin, matig zandhoudend, Graven Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak puinhoudend, neutraal grijsbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak puinhoudend, neutraal grijsbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, neutraal witbruin, Edelmanboor 3 Zand, matig fijn, zwak siltig, neutraal witbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, licht beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, licht beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, licht beigebruin, Edelmanboor -405 Boring 03 Datum: Boring 04 Datum: asfalt Graven Puin, matig zandhoudend, Graven Zand, matig fijn, zwak siltig, matig puinhoudend, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak puinhoudend, donker beigebruin, Edelmanboor asfalt Graven Puin, matig zandhoudend, Graven Zand, matig fijn, zwak siltig, sterk puinhoudend, neutraal beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, donker beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, neutraal witbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, licht witbruin, Edelmanboor -200

24 Projectnaam: Oranje Nassaustraat 1h Plaats: Hintham (Rosmalen) Projectcode: Projectleider: Tamara Heesakkers Veldwerkcoördinator: D.J. (Jeffrey) van Hout Pagina: 2 van 2 Boring 05 Datum: Boring 06 Datum: asfalt Graven Puin, matig zandhoudend, Graven 0 puin Puin, matig zandhoudend, Graven Zand, matig fijn, zwak siltig, matig puinhoudend, donker beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, donker beigebruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak puinhoudend, donker beigebruin, Edelmanboor -120 Boring 07 Datum: Boring 08 Datum: puin Puin, matig zandhoudend, Graven Zand, matig fijn, zwak siltig, resten puin, donker zwartbruin, Edelmanboor 0-60 puin Puin, matig zandhoudend, resten asfalt, resten glas, Graven Zand, matig fijn, zwak siltig, resten puin, neutraal grijsbruin, Edelmanboor 2 Zand, matig fijn, zwak siltig, neutraal grijsbruin, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, licht beigegeel, Edelmanboor -200 Boring 09 Datum: Boring 10 Datum: puin Puin, matig zandhoudend, Graven Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak puinhoudend, donker zwartbruin, Edelmanboor puin Zand, matig grof, matig puinhoudend, resten kolengruis, donker geelbruin, Edelmanboor

25 Bijlage 5

26 Tabel 1: Aangetroffen gehaltes in grond (Wet Bodembescherming) Analysemonster mm1 Deelmonsters 05, 06, 07, 08, 09, 10 Grondsoort zand Zintuiglijk matig puinhoudend, zwak puinhoudend, resten puin, resten kolengruis Monstertraject (m -mv) 0,00-1,00 Humus (% ds) 1,3 Lutum (% ds) 2,0 Meetw Toets AW T I METALEN Barium [Ba] mg/kg ds Cadmium [Cd] mg/kg ds 0,26 <AW 0,35 4,0 7,5 Kobalt [Co] mg/kg ds 5,5 * 4, Koper [Cu] mg/kg ds 16 <AW Kwik [Hg] mg/kg ds 0,08 <AW 0, Molybdeen [Mo] mg/kg ds <1,5 <AW 1, Nikkel [Ni] mg/kg ds 5,5 <AW Lood [Pb] mg/kg ds 40 * Zink [Zn] mg/kg ds 63 * PAK Naftaleen mg/kg ds <0,05 < Fenanthreen mg/kg ds 0, Anthraceen mg/kg ds 0, Fluorantheen mg/kg ds 0, Benzo(a)anthraceen mg/kg ds 0, Chryseen mg/kg ds 0, Benzo(k)fluorantheen mg/kg ds 0, Benzo(a)pyreen mg/kg ds 0, Benzo(g,h,i)peryleen mg/kg ds 0, Indeno-(1,2,3-c,d)pyreen mg/kg ds 0, Pak-totaal (10 VROM) (0.7 factor) mg/kg ds 2,9 * 1, OVERIGE (ORGANISCHE) VERBINDINGEN Minerale olie C10 - C12 mg/kg ds < Minerale olie C12 - C16 mg/kg ds < Minerale olie C16 - C21 mg/kg ds < Minerale olie C21 - C30 mg/kg ds < Minerale olie C30 - C35 mg/kg ds 6, Minerale olie C35 - C40 mg/kg ds < Minerale olie C10 - C40 mg/kg ds <38 <AW OVERIG Droge stof % m/m 90, cryogeen gemalen Gloeirest % (m/m) ds 98, GECHLOREERDE KOOLWATERSTOFFEN PCB 52 mg/kg ds <0, PCB 101 mg/kg ds <0, PCB 118 mg/kg ds <0, PCB 138 mg/kg ds 0, PCB 153 mg/kg ds 0, PCB 180 mg/kg ds 0, PCB (7) (som, 0.7 factor) mg/kg ds 0,0076 * 0,0040 0,10 0,20 PCB 28 mg/kg ds <0,

27 Tabel 2: Aangetroffen gehaltes in grond (Wet Bodembescherming) Analysemonster mm2 Deelmonsters 04, 05, 08, 08 Grondsoort zand Zintuiglijk Monstertraject (m -mv) 0,70-2,00 Humus (% ds) 0,90 Lutum (% ds) 2,0 Meetw Toets AW T I METALEN Barium [Ba] mg/kg ds Cadmium [Cd] mg/kg ds <0,17 <AW 0,35 4,0 7,5 Kobalt [Co] mg/kg ds <4,3 <T 4, Koper [Cu] mg/kg ds 6 <AW Kwik [Hg] mg/kg ds <0,05 <AW 0, Molybdeen [Mo] mg/kg ds <1,5 <AW 1, Nikkel [Ni] mg/kg ds <3 <AW Lood [Pb] mg/kg ds <13 <AW Zink [Zn] mg/kg ds <17 <AW PAK Naftaleen mg/kg ds <0,05 < Fenanthreen mg/kg ds <0,05 < Anthraceen mg/kg ds <0,05 < Fluorantheen mg/kg ds 0, Benzo(a)anthraceen mg/kg ds 0, Chryseen mg/kg ds 0, Benzo(k)fluorantheen mg/kg ds 0, Benzo(a)pyreen mg/kg ds 0, Benzo(g,h,i)peryleen mg/kg ds 0, Indeno-(1,2,3-c,d)pyreen mg/kg ds 0, Pak-totaal (10 VROM) (0.7 factor) mg/kg ds 1 <AW 1, OVERIGE (ORGANISCHE) VERBINDINGEN Minerale olie C10 - C12 mg/kg ds 5, Minerale olie C12 - C16 mg/kg ds < Minerale olie C16 - C21 mg/kg ds < Minerale olie C21 - C30 mg/kg ds < Minerale olie C30 - C35 mg/kg ds < Minerale olie C35 - C40 mg/kg ds < Minerale olie C10 - C40 mg/kg ds <38 <AW OVERIG Droge stof % m/m 91, cryogeen gemalen Gloeirest % (m/m) ds 99, GECHLOREERDE KOOLWATERSTOFFEN PCB 52 mg/kg ds <0, PCB 101 mg/kg ds <0, PCB 118 mg/kg ds <0, PCB 138 mg/kg ds <0, PCB 153 mg/kg ds <0, PCB 180 mg/kg ds <0, PCB (7) (som, 0.7 factor) mg/kg ds 0,0049 <T 0,0040 0,10 0,20 PCB 28 mg/kg ds <0,

28 Tabel 3: Aangetroffen gehaltes in grond (Wet Bodembescherming) Analysemonster mm3 Deelmonsters 01, 01, 01, 02, 02, 03, 03 Grondsoort zand Zintuiglijk Monstertraject (m -mv) 0,75-2,80 Humus (% ds) 0,60 Lutum (% ds) - Meetw Toets AW T I OVERIGE (ORGANISCHE) VERBINDINGEN Minerale olie C10 - C12 mg/kg ds < Minerale olie C12 - C16 mg/kg ds < Minerale olie C16 - C21 mg/kg ds < Minerale olie C21 - C30 mg/kg ds < Minerale olie C30 - C35 mg/kg ds < Minerale olie C35 - C40 mg/kg ds < Minerale olie C10 - C40 mg/kg ds <38 <AW OVERIG Droge stof % m/m 88, cryogeen gemalen Gloeirest % (m/m) ds Toelichting bij de tabel De toetsingsnormen zoals vermeld in de Wet Bodembescherming worden gecorrigeerd voor de geldende lutumen humuswaarden. In bovenstaande tabel worden de normen gegeven bij de voorkomende lutum- en humuswaarden in dit onderzoek. AW T I = Achtergrondwaarde zoals vermeld in het Besluit Bodemkwaliteit = Tussenwaarde zoals vermeld in de Wet Bodembescherming = Interventiewaarde zoals vermeld in de Wet Bodembescherming Toetsing:? < = kleiner dan de detectielimiet = Geen toetsnorm aanwezig GM = Geen meetwaarde aanwezig ** = groter dan T en kleiner of gelijk aan de interventiewaarde (I) *** = groter dan I <I = detectielimiet groter dan T en kleiner of gelijk aan I < = detectielimiet groter dan I <AW = kleiner of gelijk aan achtergrondwaarde * = groter dan AW en kleiner of gelijk aan de tussenwaarde (T) #@# = Kleiner of gelijk aan interventiewaarde, er is geen achtergrondwaarde GAG = groter dan de achtergrondwaarde er is geen interventiewaarde (trigger) <AW = detectielimiet kleiner dan of gelijk aan AW <T = detectielimiet groter dan AW en kleiner dan of gelijk aan T D<=I = detectielimiet kleiner of gelijk aan I, er is geen AW D>AW = detectielimiet groter dan AW, er is geen I # = verhoogde rapportagegrens

29 Tabel 4: Toetsing van analyseresultaten (grondwater) Watermonster Datum ph (-) 7,1 EC (µs/cm) 505 Peilbuis 1 Filterstelling (m -mv) 3,05-4,05 Meetw Toets S T I METALEN Barium [Ba] µg/l <45 <S Cadmium [Cd] µg/l <0,8 <T 0,40 3,2 6,0 Kobalt [Co] µg/l <5 <S Koper [Cu] µg/l <15 <S Kwik [Hg] µg/l <0,05 <S 0,050 0,18 0,30 Molybdeen [Mo] µg/l 7,2 * 5, Nikkel [Ni] µg/l <15 <S Lood [Pb] µg/l <15 <S Zink [Zn] µg/l <60 <S PAK Naftaleen µg/l <0,05 <T 0, OVERIGE (ORGANISCHE) VERBINDINGEN Minerale olie C10 - C12 µg/l < Minerale olie C12 - C16 µg/l < Minerale olie C16 - C21 µg/l < Minerale olie C21 - C30 µg/l < Minerale olie C30 - C35 µg/l < Minerale olie C35 - C40 µg/l < Minerale olie C10 - C40 µg/l <100 <T AROMATISCHE VERBINDINGEN BTEX (som) µg/l <1, Xylenen (som, 0.7 factor) µg/l 0,21 <T 0, Benzeen µg/l <0,2 <S 0, Ethylbenzeen µg/l <0,3 <S 4, Tolueen µg/l <0,3 <S 7, meta-/para-xyleen (som) µg/l <0, ortho-xyleen µg/l <0, Styreen (Vinylbenzeen) µg/l <0,3 <S 6, GECHLOREERDE KOOLWATERSTOFFEN 1,3-Dichloorpropaan µg/l <0, CKW (som) µg/l <3, ,1-Dichloorpropaan µg/l <0, Dichloorethenen µg/l 0,14 <T 0,010 10,0 20 (som, 0.7 facto Dichloorpropanen µg/l 0,52 <S 0, (0,7 som, 1,1+1,2+1,3) 1,1-Dichlooretheen µg/l <0,1 <T 0,010 5,0 10,0 cis-1,2-dichlooretheen µg/l <0, trans-1,2-dichlooretheen µg/l <0, Dichloormethaan µg/l <0,2 <T 0, Trichloormethaan µg/l <0,6 <S 6, (Chloroform) Tribroommethaan µg/l <2 D<=I 630 (bromoform) Tetrachloormethaan µg/l <0,1 <T 0,010 5,0 10,0 (Tetra) 1,1-Dichloorethaan µg/l <0,6 <S 7, ,2-Dichloorethaan µg/l <0,6 <S 7, ,2-Dichloorpropaan µg/l <0, ,1,1-Trichloorethaan µg/l <0,1 <T 0, ,1,2-Trichloorethaan µg/l <0,1 <T 0, Trichlooretheen (Tri) µg/l <0,6 <S Tetrachlooretheen (Per) µg/l <0,1 <T 0, Vinylchloride µg/l <0,1 <T 0,010 2,5 5,0

30 Toelichting bij de tabel S T I = Streefwaarde zoals vermeld in de Wet Bodembescherming = Tussenwaarde zoals vermeld in de Wet Bodembescherming = Interventiewaarde zoals vermeld in de Wet Bodembescherming Toetsing:? < = kleiner dan de detectielimiet = Geen toetsnorm aanwezig GM = Geen meetwaarde aanwezig * = groter dan S en kleiner of gelijk aan de tussenwaarde (T) ** = groter dan T en kleiner of gelijk aan de interventiewaarde (I) *** = groter dan I #@# = Kleiner of gelijk aan interventiewaarde, er is geen streefwaarde GSG = groter dan de streefwaarde er is geen interventiewaarde (trigger) <S = detectielimiet kleiner dan of gelijk aan S <T = detectielimiet groter dan S en kleiner dan of gelijk aan T D<=I = detectielimiet kleiner of gelijk aan interventiewaarde, er is geen streefwaarde <I = detectielimiet groter dan T en kleiner of gelijk aan I < = detectielimiet groter dan I D>S = detectielimiet groter dan streefwaarde, er is geen interventiewaarde # = verhoogde rapportagegrens

31 Bijlage 6

32 MILON bv T.a.v. Tamara Heesakkers Huygensweg TG SCHIJNDEL Analysecertificaat Datum: Hierbij ontvangt u de resultaten van het navolgende laboratoriumonderzoek. Certificaatnummer Uw projectnummer Uw projectnaam Oranje Nassaustraat 1h Uw ordernummer Monster(s) ontvangen Dit certificaat mag uitsluitend in zijn geheel worden gereproduceerd. Aanvullende informatie behorend bij dit analysecertificaat kunt U vinden in het overzicht "Specificaties Analysemethoden". Extra exemplaren zijn verkrijgbaar bij de afdeling Verkoop en Advies. De grondmonsters worden tot 6 weken na datum ontvangst bewaard en watermonsters tot 2 weken na datum ontvangst. Zonder tegenbericht worden de monsters nadien afgevoerd. Indien de monsters langer bewaard dienen te blijven verzoeken wij U dit exemplaar uiterlijk 1 week voor afloop van de standaardbewaarperiode ondertekend aan ons te retourneren. Voor de kosten van het langer bewaren van monsters verwijzen wij naar de prijslijst. Bewaren tot: Datum: Naam: Handtekening: Wij vertrouwen erop uw opdracht hiermee naar verwachting te hebben uitgevoerd, mocht U naar aanleiding van dit analysecertificaat nog vragen hebben verzoeken wij U contact op te nemen met de afdeling Verkoop en Advies. Met vriendelijke groet, Eurofins Analytico B.V. Ing. A. Veldhuizen Technical Manager Eurofins Analytico B.V. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) BNP Paribas S.A Fax +31 (0) VAT/BTW No. NL B01 info-env@eurofins.nl KvK No Site IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV).

33 Analysecertificaat Uw projectnummer Uw projectnaam Uw ordernummer Datum monstername Monsternemer Monstermatrix Projectcode Certificaatnummer/Versie /1 Oranje Nassaustraat 1h Startdatum Rapportagedatum /08: Bijlage A,B,C Pagina 1/2 Grond; Grond (AS3000) MILON Analyse Voorbehandeling Cryogeen malen AS3000 Eenheid Uitgevoerd Uitgevoerd Uitgevoerd Bodemkundige analyses S Droge stof % (m/m) S Organische stof % (m/m) ds Q Gloeirest % (m/m) ds S Korrelgrootte < 2 µm (Lutum) % (m/m) ds <2.0 <2.0 Metalen S Barium (Ba) mg/kg ds S Cadmium (Cd) mg/kg ds 0.26 <0.17 S Kobalt (Co) mg/kg ds 5.5 <4.3 S Koper (Cu) mg/kg ds S Kwik (Hg) mg/kg ds <0.050 S Molybdeen (Mo) mg/kg ds <1.5 <1.5 S Nikkel (Ni) mg/kg ds 5.5 <3.0 S Lood (Pb) mg/kg ds 40 <13 S Zink (Zn) mg/kg ds 63 <17 Minerale olie Minerale olie (C10-C12) Minerale olie (C12-C16) Minerale olie (C16-C21) Minerale olie (C21-C30) Minerale olie (C30-C35) Minerale olie (C35-C40) mg/kg ds < <3.0 mg/kg ds <5.0 <5.0 <5.0 mg/kg ds <6.0 <6.0 <6.0 mg/kg ds <12 <12 <12 mg/kg ds 6.4 <6.0 <6.0 mg/kg ds <6.0 <6.0 <6.0 S Minerale olie totaal (C10-C40) mg/kg ds <38 <38 <38 Polychloorbifenylen, PCB S PCB 28 mg/kg ds < < S PCB 52 mg/kg ds < < S PCB 101 mg/kg ds < < S PCB 118 mg/kg ds < < ) Nr Monsteromschrijving Analytico-nr. mm mm mm Eurofins Analytico B.V. Q: door RvA geaccrediteerde verrichting A: AP04 erkende verrichting S: AS 3000 erkende verrichting Dit certificaat mag uitsluitend in zijn geheel worden gereproduceerd. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV). TESTEN RvA L010

34 Analysecertificaat Uw projectnummer Uw projectnaam Uw ordernummer Datum monstername Monsternemer Monstermatrix Projectcode Certificaatnummer/Versie /1 Oranje Nassaustraat 1h Startdatum Rapportagedatum /08: Bijlage A,B,C Pagina 2/2 Grond; Grond (AS3000) MILON Analyse Eenheid S PCB 138 mg/kg ds < S PCB 153 mg/kg ds < S PCB 180 mg/kg ds < S PCB (som 7) (factor 0,7) Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen, PAK mg/kg ds S Naftaleen mg/kg ds <0.050 <0.050 S Fenanthreen mg/kg ds 0.19 <0.050 S Anthraceen mg/kg ds <0.050 S Fluorantheen mg/kg ds S Benzo(a)anthraceen mg/kg ds S Chryseen mg/kg ds S Benzo(k)fluorantheen mg/kg ds S Benzo(a)pyreen mg/kg ds S Benzo(ghi)peryleen mg/kg ds S Indeno(123-cd)pyreen mg/kg ds S PAK VROM (10) (factor 0,7) mg/kg ds ) Nr Monsteromschrijving Analytico-nr. mm mm mm Eurofins Analytico B.V. Q: door RvA geaccrediteerde verrichting A: AP04 erkende verrichting S: AS 3000 erkende verrichting Dit certificaat mag uitsluitend in zijn geheel worden gereproduceerd. Akkoord Pr.coörd. VA Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV). TESTEN RvA L010

35 Bijlage (A) met deelmonsterinformatie behorende bij analysecertificaat /1 Pagina 1/1 Analytico-nr. Boornr Omschrijving Van Tot Barcode Monsteromschrijving mm1 mm2 mm3 Eurofins Analytico B.V. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV).

36 Bijlage (B) met opmerkingen behorende bij analysecertificaat /1 Pagina 1/1 Opmerking 1) Het organische stof gehalte is gecorrigeerd voor het lutumgehalte van 5.4 % m/m (SIKB 3010 pb 3). Opmerking 2) De toetswaarde van de som is gelijk aan de sommatie van 0,7*RG Eurofins Analytico B.V. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV).

37 . Bijlage (C) met methodeverwijzingen behorende bij analysecertificaat /1 Pagina 1/1 Analyse Methode Techniek Referentiemethode Cryogeen malen AS3000 W0106 Voorbehandeling Cf. AS3000 Droge Stof W0104 Gravimetrie Cf. pb en Gw. NEN-ISO Organische stof/gloeirest W0109 Gravimetrie Cf. pb en cf. NEN 5754 Korrelgrootte < 2 µm (Lutum) W0173 Sedimentatie Cf. pb en cf. NEN 5753 Barium (Ba) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Cadmium (Cd) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Kobalt (Co) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Koper (Cu) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Kwik (Hg) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Molybdeen (Mo) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Nikkel (Ni) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Lood (Pb) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Zink (Zn) W0423 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Minerale Olie (GC) W0202 GC-FID Cf. pb en cf. NEN 6978 Polychloorbifenylen (PCB) W0271 GC-MS Cf. pb en gw. NEN 6980 PAK som AS3000/AP04 W0271 GC-MS Cf. pb en gw. NEN-ISO PAK (VROM) W0271 GC-MS Cf. pb en gw. NEN-ISO Nadere informatie over de toegepaste onderzoeksmethoden alsmede een classificatie van de meetonzekerheid staan vermeld in ons overzicht "Specificaties analysemethoden", versie juli Eurofins Analytico B.V. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV).

38 MILON bv T.a.v. Tamara Heesakkers Huygensweg TG SCHIJNDEL Analysecertificaat Datum: Hierbij ontvangt u de resultaten van het navolgende laboratoriumonderzoek. Certificaatnummer Uw projectnummer Uw projectnaam Oranje Nassaustraat 1h Uw ordernummer Monster(s) ontvangen Dit certificaat mag uitsluitend in zijn geheel worden gereproduceerd. Aanvullende informatie behorend bij dit analysecertificaat kunt U vinden in het overzicht "Specificaties Analysemethoden". Extra exemplaren zijn verkrijgbaar bij de afdeling Verkoop en Advies. De grondmonsters worden tot 6 weken na datum ontvangst bewaard en watermonsters tot 2 weken na datum ontvangst. Zonder tegenbericht worden de monsters nadien afgevoerd. Indien de monsters langer bewaard dienen te blijven verzoeken wij U dit exemplaar uiterlijk 1 week voor afloop van de standaardbewaarperiode ondertekend aan ons te retourneren. Voor de kosten van het langer bewaren van monsters verwijzen wij naar de prijslijst. Bewaren tot: Datum: Naam: Handtekening: Wij vertrouwen erop uw opdracht hiermee naar verwachting te hebben uitgevoerd, mocht U naar aanleiding van dit analysecertificaat nog vragen hebben verzoeken wij U contact op te nemen met de afdeling Verkoop en Advies. Met vriendelijke groet, Eurofins Analytico B.V. Ing. A. Veldhuizen Technical Manager Eurofins Analytico B.V. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) BNP Paribas S.A Fax +31 (0) VAT/BTW No. NL B01 info-env@eurofins.nlkvk No Site IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV).

39 Analysecertificaat Uw projectnummer Uw projectnaam Uw ordernummer Datum monstername Monsternemer Monstermatrix Projectcode Certificaatnummer/Versie /1 Oranje Nassaustraat 1h Startdatum Rapportagedatum /12: Bijlage A,B,C J.F.J. (Joost) Cox Pagina 1/2 Water; Water (AS3000) MILON Analyse Eenheid 1 Metalen S Barium (Ba) µg/l <45 S Cadmium (Cd) µg/l <0.80 S Kobalt (Co) µg/l <5.0 S Koper (Cu) µg/l <15 S Kwik (Hg) µg/l <0.050 S Molybdeen (Mo) µg/l 7.2 S Nikkel (Ni) µg/l <15 S Lood (Pb) µg/l <15 S Zink (Zn) µg/l <60 Vluchtige Aromatische Koolwaterstoffen S Benzeen µg/l <0.20 S Tolueen µg/l <0.30 S Ethylbenzeen µg/l <0.30 S o-xyleen µg/l <0.10 S m,p-xyleen µg/l <0.20 S Xylenen (som) factor 0,7 BTEX (som) µg/l µg/l 0.21 <1.1 S Naftaleen µg/l <0.050 S Styreen µg/l <0.30 1) Vluchtige organische halogeenkoolwaterstoffen S Dichloormethaan µg/l <0.20 S Trichloormethaan µg/l <0.60 S Tetrachloormethaan µg/l <0.10 S Trichlooretheen µg/l <0.60 S Tetrachlooretheen µg/l <0.10 S 1,1-Dichloorethaan µg/l <0.60 S 1,2-Dichloorethaan µg/l <0.60 S 1,1,1-Trichloorethaan µg/l <0.10 S 1,1,2-Trichloorethaan µg/l <0.10 S cis 1,2-Dichlooretheen µg/l <0.10 Nr. Monsteromschrijving Analytico-nr Eurofins Analytico B.V. Q: door RvA geaccrediteerde verrichting A: AP04 erkende verrichting S: AS 3000 erkende verrichting Dit certificaat mag uitsluitend in zijn geheel worden gereproduceerd. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV). TESTEN RvA L010

40 Analysecertificaat Uw projectnummer Uw projectnaam Uw ordernummer Datum monstername Monsternemer Monstermatrix Projectcode Certificaatnummer/Versie /1 Oranje Nassaustraat 1h Startdatum Rapportagedatum /12: Bijlage A,B,C J.F.J. (Joost) Cox Pagina 2/2 Water; Water (AS3000) MILON Analyse Eenheid 1 S trans 1,2-Dichlooretheen µg/l <0.10 CKW (som) µg/l <3.2 S Tribroommethaan µg/l <2.0 S Vinylchloride µg/l <0.10 S 1,1-Dichlooretheen µg/l <0.10 S 1,2-Dichloorethenen (Som) factor 0,7 µg/l 0.14 S 1,1-Dichloorpropaan µg/l <0.25 S 1,2-Dichloorpropaan µg/l <0.25 S 1,3-Dichloorpropaan µg/l <0.25 S Dichloorpropanen som factor 0.7 µg/l ) Minerale olie Minerale olie (C10-C12) Minerale olie (C12-C16) Minerale olie (C16-C21) Minerale olie (C21-C30) Minerale olie (C30-C35) Minerale olie (C35-C40) µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l µg/l <8.0 <15 <16 <31 <15 <15 S Minerale olie totaal (C10-C40) µg/l <100 Nr. Monsteromschrijving Analytico-nr Eurofins Analytico B.V. Q: door RvA geaccrediteerde verrichting A: AP04 erkende verrichting S: AS 3000 erkende verrichting Dit certificaat mag uitsluitend in zijn geheel worden gereproduceerd. Akkoord Pr.coörd. VA Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV). TESTEN RvA L010

41 Bijlage (A) met deelmonsterinformatie behorende bij analysecertificaat /1 Pagina 1/1 Analytico-nr. Boornr Omschrijving Van Tot Barcode Monsteromschrijving Eurofins Analytico B.V. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV).

42 Bijlage (B) met opmerkingen behorende bij analysecertificaat /1 Pagina 1/1 Opmerking 1) De toetswaarde van de som is gelijk aan de sommatie van 0,7*RG Eurofins Analytico B.V. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV).

43 . Bijlage (C) met methodeverwijzingen behorende bij analysecertificaat /1 Pagina 1/1 Analyse Methode Techniek Referentiemethode Aromaten (BTEXN) W0254 HS-GC-MS Cf. pb Barium (Ba) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Cadmium (Cd) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Kobalt (Co) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Koper (Cu) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Kwik (Hg) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Molybdeen (Mo) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Nikkel (Ni) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Lood (Pb) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Zink (Zn) W0421 ICP-MS Cf. pb en cf. NEN-EN-ISO Xylenen som AS3000 W0254 HS-GC-MS Cf. pb Styreen W0254 HS-GC-MS Cf. pb VOCL (11) W0254 HS-GC-MS Cf. pb tribroommethaan W0254 HS-GC-MS Cf. pb CKW : Vinylchloride W0254 HS-GC-MS Cf. pb CKW : 1,1-Dichlooretheen HS DiClEtheen som AS3000 W0254 W0254 HS-GC-MS HS-GC-MS Cf. pb Cf. pb ,1-dichloorpropaan W0254 HS-GC-MS Cf. pb ,2-Dichloorpropaan W0254 HS-GC-MS Cf. pb ,3-dichloorpropaan W0254 HS-GC-MS Cf. pb DiChlprop. som AS300 W0254 HS-GC-MS Cf. pb en gw. NEN EN ISO Minerale Olie (GC) W0215 LVI-GC-FID Cf. pb Nadere informatie over de toegepaste onderzoeksmethoden alsmede een classificatie van de meetonzekerheid staan vermeld in ons overzicht "Specificaties analysemethoden", versie juli Eurofins Analytico B.V. Gildeweg NB Barneveld P.O. Box AL Barneveld NL Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info-env@eurofins.nl Site BNP Paribas S.A VAT/BTW No. NL B01 KvK No IBAN: NL71BNPA BIC: BNPANL2A Eurofins Analytico B.V. is erkend door het Vlaamse Gewest (OVAM en Dep. LNE), het Brusselse Gewest (BIM), het Waalse Gewest (DGRNE-OWD) en door de overheden van Frankrijk en Luxemburg (MEV).

44 Verkennend asbestonderzoek (puinverharding) Oranje Nassaustraat ong. te Rosmalen

45 Titel Verkennend asbestonderzoek (puinverharding) Oranje Nassaustraat ong. te Rosmalen Opdrachtgever De heer F. Cleven Kruisstraat 41 A 5249 PB Rosmalen Adviesbureau MILON bv Rembrandtlaan CH Veghel

46 Titel: Status: verkennend asbestonderzoek (puinverharding) Oranje Nassaustraat ong. te Rosmalen definitief Datum: 2 oktober 2018 Opdrachtgever: Contactpersoon: De heer F. Cleven Kruisstraat 41 A 5249 PB Rosmalen de heer F. Cleven cleven@planet.nl Projectnummer: Auteur: Ing. Shana Coomans Projectleider: Mirjam van de Giessen Telefoonnummer: Website: Handtekening auteur: Shana Coomans Handtekening Projectleider: Mirjam van de Giessen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever en/of MILON bv. Op al onze leveringen en diensten zijn de RVOI-2001 en de algemene aanvullende voorwaarden van MILON bv van toepassing. Beide sets algemene voorwaarden zijn te raadplegen en te downloaden via MILON bv is gecertificeerd conform ISO 9001 en VCA**, voldoet aan niveau 3 op de CO2 prestatieladder en is erkend door het ministerie van IenW voor: BRL SIKB 1000 Monsterneming voor partijkeuringen, protocol 1001, 1002 en 1003; BRL SIKB 2000 Veldwerk bij milieuhygiënisch bodem- en waterbodemonderzoek, protocol 2001, 2002, 2003 en 2018; BRL SIKB 6000 Milieukundige begeleiding van (water)bodemsaneringen, ingrepen in de waterbodem en nazorg en protocol 6001 (processturing en verificatie).

47 Inhoudsopgave 1. Inleiding Opdrachtverlening Aanleiding Doel Betrouwbaarheid Vooronderzoek Algemeen, aanleiding en doel Onderzoeksvragen Afbakening en locatiegegevens Gebruik, potentiële bronnen en uitgevoerde onderzoeken Bodemkwaliteitskaart, bodemopbouw en geohydrologie Conclusie en hypothese Onderzoeksstrategie Onderzoeksstrategie Veldwerkzaamheden en zintuiglijke waarnemingen Monstersamenstelling en analyses Interpretatie en toetsing Wijze van beoordeling en toetsing Toetsing resultaten Conclusies en aanbevelingen Bijlagen 1. Topografische overzichtskaart met ligging onderzoekslocatie 2. Situatietekening met inspectiegaten 3. Boorprofielbeschrijvingen 4. Toetsing 5. Analysecertificaten 6. Verantwoording veldwerkzaamheden

48 1. Inleiding 1.1. Opdrachtverlening Op 23 augustus 2018 heeft MILON bv te Veghel opdracht gekregen van de heer F. Cleven, voor het uitvoeren van een verkennend asbestonderzoek (puinverharding). De onderzoekslocatie is gelegen aan de Oranje Nassaustraat ong. te Rosmalen. Het onderzoek dient uitgevoerd te worden conform de NEN Aanleiding De aanleiding voor het uitvoeren van het verkennend asbestonderzoek (puinverharding) wordt gevormd door de herontwikkelinging op de locatie Doel Het doel van het verkennend asbestonderzoek is om na te gaan of de aanwezige puinverharding verontreinigd is met asbest Betrouwbaarheid De veldwerkzaamheden zijn uitgevoerd onder de BRL SIKB 2000 Veldwerk bij milieuhygienisch bodem- en waterbodemonderzoek en protocol 2018 Maaiveldinspectie en monsterneming van asbest in bodem. MILON bv is gecertificeerd volgens dit procescertificaat. Het onderzoek is onafhankelijk uitgevoerd. MILON bv is geen eigenaar van de onderzoekslocatie en financieel niet gelieerd aan de opdrachtgever. Het onderzoek is met de grootst mogelijke nauwkeurigheid en conform de daarvoor opgestelde normen en richtlijnen uitgevoerd. Hierbij wordt opgemerkt dat een bodemonderzoek slechts bestaat uit een steekproef waarbij een relatief gering aantal boringen en analyses worden uitgevoerd. Daarom kan niet geheel uitgesloten worden dat er op de locatie een verontreiniging aanwezig is die bij dit onderzoek niet is aangetroffen. MILON bv acht zich niet aansprakelijk voor eventueel hieruit voortvloeiende (financiële) schade. Pagina 3 van 10

49 2. Vooronderzoek 2.1. Algemeen, aanleiding en doel Voorafgaand aan het uitvoeren van een verkennend onderzoek dient een vooronderzoek uitgevoerd te worden. Voor de uitvoering van het vooronderzoek is gebruik gemaakt van de NEN 5725 (Strategie voor het uitvoeren van milieuhygiënisch vooronderzoek) en de eerder uitgevoerde onderzoeken op de locatie. Het doel van het vooronderzoek is inzicht krijgen in de mogelijke aanwezigheid van verontreinigingen op de onderzoekslocatie. Hierbij wordt een inschatting gemaakt van de aard, mate, oorzaak en ligging van mogelijke verontreinigingen. Ook kunnen de resultaten van het vooronderzoek worden gebruikt bij de interpretatie van de resultaten van het bodemonderzoek. Om dit doel te bereiken wordt relevante informatie over de onderzoekslocatie en eventueel de beïnvloeding vanuit de directe omgeving verzameld, geanalyseerd en geïnterpreteerd. De te verzamelen informatie is afhankelijk van de aanleiding en het doel van het vooronderzoek en heeft betrekking op locatiegegevens, bodemopbouw, geohydrologie, te verwachten bodemkwaliteit en potentieel bodembedreigende activiteiten op de vooronderzoekslocatie. Hiervoor worden onderzoeksvragen opgesteld en middels verzamelde relevante informatie worden onderbouwde antwoorden hierop geformuleerd Onderzoeksvragen De conform NEN 5725 gemotiveerd te beantwoorden onderzoeksvragen voor het opstellen van de hypothese bij een verkennend onderzoek staan hieronder opgesomd met een verwijzing naar de paragraaf waarin deze vraag onderbouwd beantwoord is: a) Wat is de afbakening van de onderzoekslocatie en is deze voldoende? ( 2.3) b) Is er sprake van potentiële bronnen van bodemverontreiniging, zowel vanuit het verleden als het heden? Zo ja, wat zijn de potentiële bronnen van bodemverontreiniging, waar liggen ze en wat zijn verdachte parameters? ( 2.4) c) Is de bodem asbestverdacht? Wordt op de locatie of een deel daarvan (een geval van ernstige) bodemverontreiniging vermoed? Zo ja, waar bevindt deze zich? ( 2.4) d) Welke kwaliteitsklasse is toegekend aan de bodem in de bodemkwaliteitskaart en welke lagen zijn daarbij onderscheiden? ( 2.5) e) Is er sprake van beïnvloeding vanuit de omgeving van de bodemkwaliteit of de kwaliteit van het grondwater? Zo ja, welke beïnvloeding en waar? ( 2.5) f) Wat is de bodemopbouw en geohydrologie en is er binnen het onderzoeksgebied sprake van verschillende fysische kwaliteiten en/of bodemvreemde lagen? Zo ja, welke fysische kwaliteiten en/of bodemvreemde lagen zijn er en waar bevinden deze zich? ( 2.5) g) Is de milieuhygiënische kwaliteit van de bodem afdoende bekend of is bodemonderzoek noodzakelijk? Motiveer het antwoord. ( 2.6) Pagina 4 van 10

50 Ten behoeve van het vooronderzoek zijn de volgende betrouwbare bronnen geraadpleegd: Informatie opdrachtgever en eigenaar; Gemeentelijke informatie (Omgevingsdienst) inzake bodemonderzoeken, ophooglagen, vergunningen, (voormalige) brandstoftanks en andere mogelijke relevante informatie; Website Bodemloket; Historisch topografisch kaartmateriaal, website topotijdreis; Actuele luchtfoto s (Google Earth en Bing Kaarten); Archeologie in Nederland (AMK en IKAW); VEO bommenkaart (Explosieven opsporing); Grondwaterkaart van Nederland/DINOloket; Kadaster Afbakening en locatiegegevens De onderzoekslocatie bevindt zich aan de Oranje Nassaustraat ong. in het centrum van Rosmalen. De locatie is kadastraal bekend als gemeente Rosmalen, sectie E met nummer De oppervlakte van de locatie bedraagt circa m 2. De onderzoeklocatie is gedeeltelijk verhard met asfalt en puin. Vanwege de verharding met puin, van onbekende samenstelling en herkomst, is de onderzoekslocatie asbestverdacht. Op het terrein is een (deels open) loods (circa 412 m²) aanwezig, welke verhard is met beton. De loods (het dichte gedeelte) staat leeg. Op de locatie bevindt zich eveneens een overkapping. Op de onderzoekslocatie vindt in- en uitpandige opslag van diverse materialen plaats, zoals stenen en dakpannen. Figuur 1 geeft een impressie van de onderzoekslocatie. Figuur 1: Impressie van de onderzoekslocatie. (4 foto s) Bron: MILON bv Pagina 5 van 10

51 De onderzoekslocatie grenst aan de zuidzijde aan de Oranje Nassaustraat. De oost-, westen zuidzijde grenst aan bebouwing. De regionale ligging van de onderzoekslocatie is weergegeven op de topografische overzichtskaart in bijlage 1 en de luchtfoto in figuur 2. Figuur 2: Ligging onderzoekslocatie. Bron: Kadastralekaart.com 2.4. Gebruik, potentiële bronnen en uitgevoerde onderzoeken Door de opdrachtgever is aangegeven dat er de afgelopen 35 jaar geen bedrijfsactiviteiten hebben plaatsgevonden ter plaatse van de onderzoekslocatie. Bij de gemeente s-hertogenbosch zijn geen gegevens bekend in het vergunningenarchief. Volgens historisch topografisch kaartmateriaal was de onderzoekslocatie en directe omgeving omstreeks 1907 en 1928 in gebruik als landbouwgrond (grasland). Vanaf circa 1956 tot heden is de onderzoekslocatie en zijn omgeving niet noemenswaardig veranderd. Diverse bebouwing en infrastructuur is vanaf 1956 zichtbaar op historisch topografisch kaartmateriaal. De huidige bebouwing dateert uit Uit opgave van de opdrachtgever blijkt dat ter plaatse van de onderzoekslocatie een buitengebruikzijnde ondergrondse brandstoftank aanwezig is. Uit informatie van de gemeente blijkt dat ter plaatse van de onderzoekslocatie geen ophooglagen aanwezig zijn en dat de locatie vanuit het verleden niet asbestverdacht is. Tevens zijn er geen aanwijzingen voor archeologische kenmerken of conventionele explosieven. Op de locatie is voor zover bekend één bodemonderzoek uitgevoerd. In 2012 is een verkennend bodemonderzoek conform NEN5740 uitgevoerd door MILON bv ten behoeve van de transactie van de onderzoekslocatie. Zintuiglijk werden bij diverse boringen bijmengingen aangetroffen van puin, kolengruis of glas. Er werden geen oliecomponenten of asbestverdachte materialen aangetroffen. Op het onverdachte terrein werden analytisch licht Pagina 6 van 10

52 verhoogde gehalten aan kobalt, zink, lood, PCB en PAK aangetroffen. Deze werden vermoedelijk veroorzaakt door de bijmengingen van puin en kolengruis. In de omgeving van de buitengebruikzijnde ondergrondse tank, werd minerale olie aangetroffen lager dan de detectielimiet. Tijdens de veldwerkzaamheden zijn in de bodem geen bijzonderheden waargenomen die duiden op een mogelijke verontreiniging van het grondwater. Analytisch werd een licht verhoogde concentratie aan molybdeen aangetroffen Bodemkwaliteitskaart, bodemopbouw en geohydrologie De onderzoekslocatie heeft een globale hoogteligging van 4,4 m+nap. De gegevens van de bodemopbouw tot 20 m-mv zijn verkregen van DINOloket (uitgifte portaal van TNO, Geologische Dienst Nederland). De gegevens zijn afkomstig van boring met identificatienummer B45E0129. Vanaf maaiveld tot circa 16 m-mv bestaat de bodem uit de formatie van Boxtel (zandige eenheid, hoofdzakelijk bestaande uit midden en fijn zand, weinig zandige klei en grof zand). Hieronder is tot circa 20 m-mv is de formatie van Kreftenheye aanwezig bestaande uit midden en grof zand, weinig zandige klei, fijn zand en grind en een spoor klei en veen. Hieronder is de formatie van Beegden aanwezig (zandige eenheid, hoofdzakelijk bestaande uit grof zand, grind en midden zand, weinig zandige klei en fijn zand). Volgens opgave van de provincie Noord-Brabant ligt het onderzoeksgebied niet in een waterwingebied, grondwaterbeschermingsgebied of boringvrije zone. Het aanwezig zijn van ongeregistreerde onttrekkingen in de directe omgeving is niet bekend en wordt derhalve niet uitgesloten. Voor zover bekend wordt binnen het onderzoeksgebied geen grondwater onttrokken Conclusie en hypothese Het terrein is gedeeltelijk verhard met asfalt en puin en in het eerder uitgevoerde bodemonderzoek zijn bijmengingen van puin en kolengruis waargenomen. Omdat deze puinresten niet gedefinieerd kunnen worden, is de locatie verdacht op het voorkomen van asbest. De puinverharding dient gezien te worden als een verdachte locatie en onderzocht te worden conform NEN De puinhoudende grond dient eveneens gezien te worden als een verdachte locatie en onderzocht te worden conform NEN Voor beide locaties wordt de strategie diffuse verontreiniging opgesteld. Onderhavig onderzoek heeft uitsluitend betrekking op de puinverharding/-fundering. Het te onderzoeken perceel heeft een oppervlakte van m² waarvan circa 412 m² is bebouwd. Derhalve wordt uitgegaan van een onderzoekslocatie van circa 652 m 2. Pagina 7 van 10

53 3. Onderzoeksstrategie 3.1. Onderzoeksstrategie Op basis van het vooronderzoek wordt het verkennend asbestonderzoek uitgevoerd conform het onderzoeksprotocol NEN 5897, Inspectie en monsterneming van asbest in bouw- en sloopafval en recyclinggranulaat. Het aantal te verrichten proefgaten en analyses wordt in deze onderzoeksstrategie vastgesteld op basis van de oppervlakte van de locatie Veldwerkzaamheden en zintuiglijke waarnemingen Op 7 september 2018 zijn de veldwerkzaamheden uitgevoerd door de heer A.P.J. (Antoine) Franken, erkend en ervaren veldwerker en medewerker van MILON bv (zie bijlage 6). Ten tijde van het veldwerk was het circa 17 o C en droog. Het maaiveld was gedeeltelijk verhard met asfalt, maar was goed inspecteerbaar. De inspectie efficiëntie wordt derhalve hoger geschat dan 50%. Hierna zijn de volgende werkzaamheden uitgevoerd: het graven en inspecteren van minimaal 6 inspectiegaten; het verrichten van 1 handboring tot 2,0 m-mv; het zeven en inspecteren van het uitgegraven materiaal; het verzamelen van asbesthoudende materialen (> 20 mm); het samenstellen van verzamelmonsters (< 20 mm). Direct na de monstername worden op het monsternemingsformulier de uitgevoerde werkzaamheden en eventuele bijzonderheden vastgelegd. Tijdens de inspectie zijn op het maaiveld verspreid over het terrein geen asbestverdachte materialen aangetroffen. Het opgegraven materiaal betreft uiterst metselpuinhoudend, matig zandhoudend puin. Zintuiglijk zijn bijmengingen waargenomen van brokken asfalt. Het materiaal is gezeefd waarbij in proefgat A04 resten asbestverdacht materiaal (3 stuks) zijn waargenomen. Voor meer informatie betreffende de bodemopbouw en de zintuiglijke waarnemingen wordt verwezen naar de boorprofielbeschrijvingen in bijlage 3. De ligging van de proefgaten is weergegeven op de situatietekening in bijlage Monstersamenstelling en analyses De verzamelmonsters en het asbestverdachte materiaal is ter analyse aangeboden aan SYNLAB Analytics & Services B.V. te Rotterdam. De verzamelmonsters zijn in het laboratorium geanalyseerd op asbest en de asbestverdachte materialen op het soort, gewicht en gehalte asbest. In tabel 1 zijn de monsters en de zintuiglijke waarnemingen weergegeven. Tabel 1: Monstersamenstelling en analyse Analysemonster MM01 Deelmonsters A01, A02, A03, A05, A06 (0,00 0,60) Opmerkingen / veldwaarnemingen matig zandhoudend, uiterst metselpuinhoudend, brokken asfalt A04.1 A04 (0,00-0,60) asbest verdacht materiaal, 3 stuks A04.2 A04 (0,00-0,60) matig zandhoudend, uiterst metselpuinhoudend, brokken asfalt, resten asbest De analysecertificaten zijn opgenomen in bijlage 5. Pagina 8 van 10

54 4. Interpretatie en toetsing 4.1. Wijze van beoordeling en toetsing De analyseresultaten worden geïnterpreteerd conform hoofdstuk 6.6 van de NEN 5707 en NEN Bij een verkennend asbestonderzoek worden namelijk uitsluitend indicatieve asbestgehalten (gewogen) berekend. Indien het indicatieve gehalte asbest in grond groter is dan 0,5 x interventiewaarde of in puin 0,5 x grenswaarde (oftewel 50 mg/kg gewogen asbest) dient een nader onderzoek asbest uitgevoerd te worden conform NEN5707 en/of NEN5897. Bij lagere indicatieve gehalten (< 50 mg/kg gewogen asbest) mag niet van een verontreiniging van asbest worden gesproken en is een nader onderzoek asbest niet noodzakelijk Toetsing resultaten De berekening van het totaal gewogen asbest is weergegeven in bijlage 4. De toetsing van de analyseresultaten is weergegeven in tabel 2. Tabel 2: Analyseresultaten inspectiegaten Monster MM1 Proefgat (m-mv) A01, A02, A03, A05, A06 (0,00 0,60) Gemeten asbestgehalte >20 mm < 20 mm totaal Toetsing van de analyseresultaten Gewogen asbestgehalte Toetsing n.a. 7,2 7,2 7,2 - A04 A04 (0,00-0,60) 1,0 <2 13,25 13,25 - -: het indicatieve gehalte is kleiner dan 50 mg/kg ds. Pagina 9 van 10

55 5. Conclusies en aanbevelingen Door MILON bv te Veghel is, in opdracht van de heer F. Cleven, een verkennend asbestonderzoek conform het onderzoeksprotocol NEN 5707 uitgevoerd op een perceel ter plaatse van Oranje Nassaustraat ong. te Rosmalen. Het onderzoek is uitgevoerd naar ten behoeve van de sloop van de huidige bebouwing en realisatie van woningbouw. Vooronderzoek De onderzoekslocatie bevindt zich aan de Oranje Nassaustraat ong. in het centrum van Rosmalen. De locatie is kadastraal bekend als gemeente Rosmalen, sectie E met nummer Het terrein is gedeeltelijk verhard met asfalt en puin en in het eerder uitgevoerde bodemonderzoek zijn bijmengingen van puin en kolengruis waargenomen. Omdat deze puinresten niet gedefinieerd kunnen worden, is de locatie verdacht op het voorkomen van asbest. De puinverharding dient gezien te worden als een verdachte locatie en onderzocht te worden conform NEN De puinhoudende grond dient eveneens gezien te worden als een verdachte locatie en onderzocht te worden conform NEN Voor beide locaties wordt de strategie diffuse verontreiniging opgesteld. Onderhavig onderzoek heeft uitsluitend betrekking op de puinverharding/-fundering. Het te onderzoeken terrein heeft een oppervlakte van circa 652 m 2. Resultaten verkennend asbestonderzoek Tijdens de inspectie zijn op het maaiveld verspreid over het terrein geen asbestverdachte materialen aangetroffen. In het uitgegraven materiaal van proefgat A04 zijn resten asbesthoudend materiaal (3 stuks) waargenomen. De bepaalde indicatieve gehalten asbest zijn ruimschoots lager dan de normwaarde voor nader bodemonderzoek uit de NEN 5897 (0,5 x grenswaarde, oftewel 50 mg/kg gewogen asbest), waardoor niet van een verontreiniging met asbest gesproken wordt. Aanvullend onderzoek is niet noodzakelijk. Conclusies en aanbevelingen Het onderzoek heeft geleid tot een goed beeld van het gehalte asbest in de puinverharding/-fundering. Op basis van de resultaten van het uitgevoerde verkennend asbestonderzoek wordt geconcludeerd dat de puinverharding niet verontreinigd is met asbest. Het uitvoeren van een nader asbestonderzoek is niet noodzakelijk. Geadviseerd wordt na verwijdering van het asfalt en de puinverharding/-fundering de onderliggende puinhoudende grond te onderzoeken conform NEN5707. Pagina 10 van 10

56 Bijlagen

57 Bijlage 1

58 Topografische overzichtskaart met ligging onderzoekslocatie Ligging onderzoekslocatie Deze kaart is noordgericht

59 Bijlage 2

60 overkapping container 10 9 A06 8 A05 7 1a A04 5 A03 6 A A01 LEGENDA onderzoekslocatie 1h 1b 2 deellocatie ondergrondse tank perceelsgrens bestaande bebouwing 3 vast punt peilbuis boring asbestgat betonverharding N asfalt/puinverharding meter schaal 1:250 ORANJE NASSAUSTRAAT Betreft Locatie Plaats Figuur Bestand Bijlage Project Getekend Verkennend bodemonderzoek Oranje Nassaustraat 1h Hintham (Rosmalen) Ligging onderzoekslocatie met boorpunten P:\PROJECTEN\Hintham\Oranje Nassaustraat 1h\Dossier\Tekeningen\Oranje Nassaustraat 1h DJvH Versie Datum Gewijzigd Formaat Schaal A3 1:250 experts in bodem, ruimte en milieu Huygensweg 24, 5482 TG Schijndel Telefoon info@milon.nl Internet

61 Bijlage 3

62 Projectnaam: Oranje Nassaustraat 1h Rosmalen Plaatsnaam: Rosmalen (Hintham) Projectcode: Projectleider: Mirjam van de Giessen Pagina: 1 van 1 Inspectiegat A01 Inspectiegat A02 Datum: Datum: Veldwerker: A.P.J. (Antoine) Franken Veldwerker: A.P.J. (Antoine) Franken lengte (m): 0,30 lengte (m): 0,30 breedte (m): 0, asfalt Volledig asfalt, Hamerend boorsysteem breedte (m): 0, asfalt Volledig asfalt, Hamerend boorsysteem -50 Inspectiegat A03 50 Matig zandhoudend, uiterst metselpuinhoudend, neutraalbruin, Hamerend boorsysteem, Puin >20=13,8kg -50 Inspectiegat A04 60 Matig zandhoudend, uiterst metselpuinhoudend, brokken asfalt, donker beigebruin, Hamerend boorsysteem, Puin >20=36,3kg Datum: Datum: Veldwerker: A.P.J. (Antoine) Franken Veldwerker: A.P.J. (Antoine) Franken lengte (m): 0,30 lengte (m): 0,30 breedte (m): 0, verharding Matig zandhoudend, uiterst metselpuinhoudend, brokken asfalt, neutraalbruin, Hamerend boorsysteem, Puin >20=21,9kg Zand, zeer fijn, zwak siltig, neutraal beigegeel, Schep breedte (m): 0, asfalt Matig zandhoudend, uiterst metselpuinhoudend, brokken asfalt, resten asbest, donker beigebruin, Hamerend boorsysteem, Puin >20=36,3kg 1xplaat>20mm=20gr Zand, zeer fijn, zwak siltig, licht geelbruin, Edelmanboor Zand, zeer fijn, zwak siltig, licht grijsgeel, Edelmanboor Inspectiegat A05 Inspectiegat A06 Datum: Datum: Veldwerker: A.P.J. (Antoine) Franken Veldwerker: A.P.J. (Antoine) Franken lengte (m): 0,30 lengte (m): 0,30 breedte (m): 0, verharding Matig zandhoudend, uiterst metselpuinhoudend, brokken asfalt, donker beigebruin, Hamerend boorsysteem, Puin >20=24,6kg breedte (m): 0, verharding Matig zandhoudend, uiterst metselpuinhoudend, brokken asfalt, donker beigebruin, Hamerend boorsysteem, Puin >20=2,2kg

63 Bijlage 4

64 Berekening asbestgehalte (mg/kg ds) in grond / puin Project Oranje Nassaulaan Rosmalen Projectnummer Stap 1: Berekening asbestgehalte in grove fractie (>16/20 mm) Gat A04 Code materiaalmonster A04.1 Traject (cm-mv) 0-60 Bulkdichtheid grond/puin (kg/m3) Volume monster op locatie (m3) 0,05 Massa monster nat (kg) 86 Droge stofgehalte 94,5% Massa monster droog (kg) 82 TOTAAL ONDERGRENS BOVENGRENS Serpentijn (gram) 1,00 0,58 1,40 Amfibool (gram) 0,00 0,00 0,00 GEHALTE ONDERGRENS BOVENGRENS Serpentijn 12,25 7,10 17,15 Amfibool 0,00 0,00 0,00 Gemeten 12,25 7,10 17,15 Gewogen 12,25 7,10 17,15 Stap 2: Berekening asbestgehalte in fijne fractie (<16/20 mm) Code analysemonster grond A04 Gat 4 Traject (cm-mv) 0-60 Percentage puin 50% GEHALTE ONDERGRENS BOVENGRENS Serpentijn 2,00 4,10 10,00 Amfibool 0,00 0,00 0,00 Gemeten (gecorrigeerd) 1,00 2,05 5,00 Gewogen (gecorrigeerd) 1,00 2,05 5,00 Stap 3: Berekening asbestgehalte totaal GEHALTE ONDERGRENS BOVENGRENS Gemeten totaal 13,25 9,15 22,15 Gewogen totaal 13,25 9,15 22, toetsing asbest.xlsx

65 Bijlage 5

66 Analyserapport SYNLAB Analytics & Services B.V. Correspondentieadres Steenhouwerstraat AG Rotterdam Tel.: +31 (0) Fax: +31 (0) MILON bv Mirjam van de Giessen Rembrandtlaan CH VEGHEL Blad 1 van 7 Uw projectnaam : Oranje Nassaustraat 1h Rosmalen Uw projectnummer : SYNLAB rapportnummer : , versienummer: 1 Rapport-verificatienummer : MWP79NQN Rotterdam, Geachte heer/mevrouw, Hierbij ontvangt u de analyse resultaten van het laboratoriumonderzoek ten behoeve van uw project Het onderzoek werd uitgevoerd conform uw opdracht. De gerapporteerde resultaten hebben uitsluitend betrekking op de geteste monsters. De door u aangegeven omschrijvingen voor de monsters en het project zijn overgenomen in dit analyserapport. Het onderzoek is uitgevoerd door SYNLAB Analytics & Services B.V., gevestigd aan de Steenhouwerstraat 15 in Rotterdam (NL). Indien het onderzoek is uitgevoerd door derden of het SYNLAB laboratorium in Frankrijk ( Avenue Louis Roche, Gennevilliers) is dit in het rapport aangegeven. Dit analyserapport bestaat inclusief bijlagen uit 7 pagina's. In geval van een versienummer van '2' of hoger vervallen de voorgaande versies. Alle bijlagen maken onlosmakelijk onderdeel uit van het rapport. Alleen vermenigvuldiging van het hele rapport is toegestaan. Mocht u vragen en/of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit rapport, bijvoorbeeld als u nadere informatie nodig heeft over de meetonzekerheid van de analyseresultaten in dit rapport, dan verzoeken wij u vriendelijk contact op te nemen met de afdeling Customer Support. Per 30 maart 2018 is ALcontrol B.V. overgegaan naar de nieuwe naam SYNLAB Analytics & Services B.V. Alle erkenningen van ALcontrol B.V./ALcontrol Laboratories blijven van kracht en zijn/worden omgezet naar SYNLAB Analytics & Services B.V. Wij vertrouwen er op u met deze informatie van dienst te zijn. Hoogachtend, Jaap-Willem Hutter Technical Director SYNLAB Analytics & Services B.V. IS GEACCREDITEERD VOLGENS DE DOOR DE RAAD VOOR ACCREDITATIE GESTELDE CRITERIA VOOR TESTLABORATORIA CONFORM ISO/IEC 17025:2005 ONDER NR. L 028 AL ONZE WERKZAAMHEDEN WORDEN UITGEVOERD ONDER DE ALGEMENE VOORWAARDEN GEDEPONEERD BIJ DE KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN TE ROTTERDAM INSCHRIJVING HANDELSREGISTER: KVK ROTTERDAM

67 MILON bv Mirjam van de Giessen Analyserapport Blad 2 van 7 Projectnaam Oranje Nassaustraat 1h Rosmalen Orderdatum Projectnummer Startdatum Rapportnummer Rapportagedatum Nummer Monstersoort Monsterspecificatie 001 Asbestverdacht A04.1 plaatmateriaal A04 (0-60) 002 Asbestverdacht A04.2 A04 (0-60) 003 Asbestverdacht MM01 MM01 ( ) (0-60) Analyse Eenheid Q VOORBEREIDENDE RESULTATEN totaal aangeleverd monster kg in behandeling genomen gewicht kg Mengmonster samengesteld nee nee totaal gewicht <20 mm na g ) ) drogen droge stof gew.-% ASBESTONDERZOEK aangeleverd materiaal g Q KWANTITATIEF ASBESTONDERZOEK gemeten totaal asbestconcentratie ondergrens (95% betrouwb.interval) bovengrens (95% betrouwb.interval) gemeten hechtgebonden Serpentijn-asbestgehalte gemeten niet-hechtgebonden Serpentijn-asbestgehalte gemeten hechtgebonden Amfibool-asbestgehalte gemeten niet-hechtgebonden Amfibool-asbestgehalte mg/kgds Q <2 7.2 mg/kgds Q <2 4.1 mg/kgds Q <2 10 mg/kgds <2 7.2 mg/kgds <2 <2 mg/kgds <2 <2 mg/kgds <2 <2 berekende bepalingsgrens mg/kgds Q gewogen asbestconcentratie mg/kgds Q < gewogen niethechtgebonden asbestconcentratie mg/kgds Q <2 <2 asbestresultaten - Q zie bijlage De met Q gemerkte analyses zijn geaccrediteerd door de RvA. Paraaf : SYNLAB Analytics & Services B.V. IS GEACCREDITEERD VOLGENS DE DOOR DE RAAD VOOR ACCREDITATIE GESTELDE CRITERIA VOOR TESTLABORATORIA CONFORM ISO/IEC 17025:2005 ONDER NR. L 028 AL ONZE WERKZAAMHEDEN WORDEN UITGEVOERD ONDER DE ALGEMENE VOORWAARDEN GEDEPONEERD BIJ DE KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN TE ROTTERDAM INSCHRIJVING HANDELSREGISTER: KVK ROTTERDAM

68 MILON bv Mirjam van de Giessen Analyserapport Blad 3 van 7 Projectnaam Oranje Nassaustraat 1h Rosmalen Orderdatum Projectnummer Startdatum Rapportnummer Rapportagedatum Monster beschrijvingen 001 * Bij de kwantitatieve bepaling van asbest in materiaalmonster is de detectiegrens van de gebruikte onderzoeksmethode voor het schatten van het massapercentage asbest 0,1 (massa %). Indien het gehalte aan asbest onder de detectielimiet ligt (<), wordt het monster als niet asbesthoudend beschouwd. Met SEM analyse kan de detectiegrens verlaagd worden tot 0.01 (massa %) indien gewenst. Voetnoten 1 Het aangeleverde analysemonster voldoet niet aan de minimaal vereiste hoeveelheid volgens de eisen in NEN5898 (hoofdstuk 5). Paraaf : SYNLAB Analytics & Services B.V. IS GEACCREDITEERD VOLGENS DE DOOR DE RAAD VOOR ACCREDITATIE GESTELDE CRITERIA VOOR TESTLABORATORIA CONFORM ISO/IEC 17025:2005 ONDER NR. L 028 AL ONZE WERKZAAMHEDEN WORDEN UITGEVOERD ONDER DE ALGEMENE VOORWAARDEN GEDEPONEERD BIJ DE KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN TE ROTTERDAM INSCHRIJVING HANDELSREGISTER: KVK ROTTERDAM

69 MILON bv Mirjam van de Giessen Analyserapport Blad 4 van 7 Projectnaam Projectnummer Rapportnummer Oranje Nassaustraat 1h Rosmalen Orderdatum Startdatum Rapportagedatum Analyse Monstersoort Relatie tot norm aangeleverd materiaal Asbestverdacht Conform NEN 5896 totaal aangeleverd monster Asbestverdacht Conform NEN 5898 Mengmonster samengesteld Asbestverdacht conform NEN5897 totaal gewicht <20 mm na drogen Asbestverdacht Conform NEN 5898 droge stof Asbestverdacht Idem gemeten totaal Asbestverdacht Idem asbestconcentratie ondergrens (95% Asbestverdacht Idem betrouwb.interval) bovengrens (95% Asbestverdacht Idem betrouwb.interval) gemeten hechtgebonden Asbestverdacht Conform AP04-SB-VI en conform NEN 5898 Serpentijn-asbestgehalte gemeten niet-hechtgebonden Asbestverdacht Idem Serpentijn-asbestgehalte gemeten hechtgebonden Asbestverdacht Idem Amfibool-asbestgehalte gemeten niet-hechtgebonden Asbestverdacht Idem Amfibool-asbestgehalte berekende bepalingsgrens Asbestverdacht Conform NEN 5898 Monster Barcode Aanlevering Monstername Verpakking 001 P ALC E ALC E ALC291 Paraaf : SYNLAB Analytics & Services B.V. IS GEACCREDITEERD VOLGENS DE DOOR DE RAAD VOOR ACCREDITATIE GESTELDE CRITERIA VOOR TESTLABORATORIA CONFORM ISO/IEC 17025:2005 ONDER NR. L 028 AL ONZE WERKZAAMHEDEN WORDEN UITGEVOERD ONDER DE ALGEMENE VOORWAARDEN GEDEPONEERD BIJ DE KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN TE ROTTERDAM INSCHRIJVING HANDELSREGISTER: KVK ROTTERDAM

70 SYNLAB rapportnummer Blad 5 van 7

71 SYNLAB rapportnummer Blad 6 van 7

72 SYNLAB rapportnummer Blad 7 van 7

73 Bijlage 6

74 Verantwoording Veldwerkzaamheden projectnummer: projectnaam en plaats: Oranje Nassaulaan ong., Rosmalen Bij het onderzoek zijn de volgende protocollen gevolgd: - Maaiveldinspectie en monsterneming van asbest in bodem (protocol 2018) protocol Datum/Periode Ondertekening veldwerker* september 2018 A.P.J. (Antoine) Franken * Door ondertekening verklaart de veldwerker de veldwerkzaamheden onafhankelijk van de opdrachtgever te hebben uitgevoerd conform de eisen van de BRL SIKB 2000 'Veldwerk bij milieuhygiënisch bodem- en waterbodemonderzoek. Documentnummer: revisiedatum

75 Science Park Eindhoven EN SON Postbus AA SON T +31 (0) E eindhoven.ch@dpa.nl K.v.K IBAN NL71 RABO Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai Datum 30 april 2018 Referentie

76 Referentie Rapporttitel Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai Datum 30 april 2018 Opdrachtgever De heer F. Cleven Kruisstraat 41A 5249 PB ROSMALEN De heer F. Cleven Behandeld door Mevrouw ing. S.A.J. van den Dungen De heer ir. P.W.A. Timmers DPA Cauberg-Huygen B.V. Science Park Eindhoven EN SON Postbus AA SON Telefoon Fax Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 1

77 Inhoudsopgave 1 Inleiding Leeswijzer 4 2 Wet geluidhinder en gemeentelijk geluidbeleid Wet geluidhinder Systematiek grenswaarden en verzoek tot hogere grenswaarden Dove gevels Wegverkeerslawaai Spoorweglawaai Industrielawaai Cumulatie geluidbronnen Gemeentelijk geluidbeleid 7 3 Uitgangspunten onderzoek wegverkeerslawaai Tekeningen en planinformatie Wegverkeersgegevens Spoorweggegevens 8 4 Rekenmethoden geluidbelastingen Wegverkeerslawaai Nadere toelichting invoergegevens akoestisch rekenmodel 9 5 Berekeningsresultaten Resultaten wegverkeer Resultaten spoorwegverkeer Toetsing aan de Wet geluidhinder Hintham Rijksweg A2/A Berekeningsresultaten 30 km/uur wegen Totale geluidbelasting wegverkeerslawaai Spoorwegverkeer Gecumuleerde geluidbelasting L( VL,cum ) 13 6 Hogere grenswaarden Inleiding Wettelijk vereiste afweging van mogelijke maatregelen Bronmaatregelen Overdrachtsmaatregelen Maatregelen bij de ontvanger Gemeentelijke eisen aan een aanvaardbaar akoestisch klimaat 15 7 Samenvatting en conclusies 16 Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 2

78 Figuren Figuur I Figuur II Figuur II-1 Figuur II-2 Figuur II-3 Tekeningen Overzicht rekenmodel Overzicht wegverkeermodel Overzicht waarneempunten Overzicht railverkeermodel Bijlagen Bijlage I Bijlage II Bijlage III Bijlage III-1 Bijlage III-2 Bijlage III-3 Bijlage IV Bijlage V Verkeergegevens Invoergegevens rekenmodel Rekenresultaten wegverkeer Rekenresultaten gezoneerde wegen Rekenresultaten 30 km/uur wegen Totale geluidbelasting wegverkeerslawaai (excl. aftrek art. 110g Wgh) Rekenresultaten spoorwegverkeer Cumulatieve geluidbelasting Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 3

79 1 Inleiding In opdracht van de heer Cleven is door DPA Cauberg-Huygen B.V. een akoestisch onderzoek uitgevoerd naar de optredende geluidbelastingen vanwege weg- en spoorwegverkeer ten behoeve van de nieuwbouw aan de Oranje Nassaustraat 1B-H te s-hertogenbosch. De geplande geluidgevoelige bestemmingen (6 appartementen en 1 maisonnette woning) betreft een nieuwe situatie in de zin van de Wet geluidhinder. De planlocatie bevindt zich volgens de Wet geluidhinder binnen de geluidzone van onder andere de Rijksweg A2/A59, de Hintham en de spoorlijn Nijmegen- s-hertogenbosch. De locatie is niet gelegen binnen de zone van een gezoneerd industrieterrein. In figuur 1.1 is de situatie van de planlocatie gepresenteerd. Verder is de planlocatie gelegen op korte afstand van diverse 30 km/uur wegen. 30 km/uur wegen hebben geen geluidzone volgens de Wet geluidhinder. In het kader van een goede ruimtelijke ordening (en ten behoeve van de aanvraag omgevingsvergunning) is het desalniettemin noodzakelijk om de invloed van de nabijgelegen 30 km/uur wegen inzichtelijk te maken. Figuur 1.1: Situatie planlocatie Aan de hand van voorliggend akoestisch onderzoek zal de werkelijke geluidbelasting ten gevolge van wegverkeer ter plekke van de gevels van de nieuwbouw worden vastgesteld. Onderzocht is of wordt voldaan aan de voorkeursgrenswaarde, vervolgens of bij uitwerking hogere grenswaarden krachtens de Wet geluidhinder kunnen worden aangevraagd en waar zo nodig maatregelen moeten worden toegepast. 1.1 Leeswijzer In deze rapportage zullen eerst de aspecten uit de Wet geluidhinder en het gemeentelijk geluidbeleid, die op dit plan van toepassing zijn, aan bod komen. Vervolgens zullen de berekeningen en de toetsing van de geluidbelastingen worden beschreven. Tevens zal worden ingegaan op de aanvullende bepalingen uit het gemeentelijk geluidbeleid van de gemeente s-hertogenbosch. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 4

80 2 Wet geluidhinder en gemeentelijk geluidbeleid 2.1 Wet geluidhinder Ten behoeve van dit geluidonderzoek is gebruik gemaakt van de Wet geluidhinder (Stb ), zoals deze geldt per 1 mei 2017 (Stb. 2017, 131). Er worden zeven nieuwe geluidgevoelige bestemmingen (6 appartementen en 1 maisonnette woning) mogelijk gemaakt. 2.2 Systematiek grenswaarden en verzoek tot hogere grenswaarden In de Wet geluidhinder en in het Besluit geluidhinder worden respectievelijk voor wegverkeerslawaai, spoorweglawaai en industrielawaai twee typen grenswaarden benoemd: de zogenaamde voorkeursgrenswaarde en de maximaal te verlenen ontheffingswaarde. Per geluidbron (per weg, per spoorweg en per industrieterrein) wordt aan de grenswaarden getoetst. Bij een overschrijding van de voorkeursgrenswaarde, maar niet van de maximale ontheffingswaarde, kan een zogenaamde hogere grenswaarde worden aangevraagd bij het College van Burgemeester en Wethouders (B & W). Het vaststellen van een hogere waarde door B & W is mogelijk indien maatregelen om de geluidbelasting te reduceren aan bron (verkeer) of tussen bron en ontvanger (gebouw), zoals schermen of verkeersreducerende maatregelen, niet doelmatig zijn of bezwaren van stedenbouwkundige, verkeerskundige, vervoerkundige, landschappelijke of financiële aard ondervinden. Indien ook de maximaal te verlenen ontheffingswaarde wordt overschreden is in principe geen geluidgevoelige functie mogelijk tenzij deze wordt voorzien van maatregelen (dove gevels). 2.3 Dove gevels De Wet geluidhinder benoemt grenswaarden voor de geluidbelastingen op de gevels van geluidgevoelige gebouwen. Dove gevels zijn echter gevels waarvan de geluidbelastingen op deze gevels niet hoeven te worden getoetst aan deze grenswaarden. Dove gevels zijn: gevels zonder aanwezige te openen delen en die voldoen aan een karakteristieke geluidwering van tenminste het verschil van de geluidbelasting en een waarde van 33 db, onderscheidenlijk 35 db(a); gevels met bij uitzondering te openen delen, mits deze delen niet grenzen aan een geluidgevoelige ruimte (slaap-, woon- of eetkamer). Voorbeelden zijn: - een raam in een gevel van een besloten keuken met een vloeroppervlakte van minder dan 11 m 2 ; - een raam in een hal van een woning; - een nooduitgang. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 5

81 2.4 Wegverkeerslawaai Zones langs wegen Conform hoofdstuk VI van de Wet geluidhinder (zones langs wegen) hebben alle wegen een zone, uitgezonderd een aantal situaties waaronder wegen met een maximumsnelheid van 30 km/uur. De zone is een gebied waarbinnen een nader akoestisch onderzoek verplicht is. De breedte van de zone, aan weerszijden van de weg, is afhankelijk van het aantal rijstroken en de aard van de omgeving (stedelijk of buitenstedelijk), zie tabel 2.1. Tabel 2.1: Schema zonebreedte aan weerszijden van de weg Stedelijk Aantal rijstroken Buitenstedelijk Zonebreedte [m] 1 of of meer of of of meer 600 De planlocatie is gelegen binnen de bebouwde kom (binnenstedelijk). In het kader van de Wet geluidhinder is de planlocatie gelegen binnen de geluidzone van: De Rijksweg A2/A59 (buitenstedelijke weg) heeft ter hoogte van de planlocatie meer dan 5 rijstroken. De zonebreedte bedraagt 600 meter zodat de planlocatie binnen deze zone is gelegen. De Hintham heeft ter hoogte van de planlocatie 2 rijstroken. De zonebreedte bedraagt 200 meter zodat de planlocatie binnen deze zone is gelegen. Verder is de planlocatie op relatief korte afstand van een aantal 30 km/uur wegen. 30 km/uur wegen hebben geen geluidzone volgens de Wet geluidhinder. In het kader van een goede ruimtelijke ordening (en ten behoeve van de aanvraag omgevingsvergunning) is het desalniettemin noodzakelijk om de invloed van de voornoemde weg inzichtelijk te maken. Grenswaarden geluidbelasting ten gevolge van wegverkeer De voorkeursgrenswaarde vanwege wegverkeerslawaai bedraagt 48 db en de maximaal te verlenen ontheffingswaarde 63 db (binnenstedelijke situatie). De Rijksweg A2/A59 betreft een buitenstedelijke weg. De grenswaarden voor de Rijksweg A2/A59 bedraagt 48 db (voorkeursgrenswaarde) en 53 db (maximaal te verlenen ontheffingswaarde). 2.5 Spoorweglawaai Het spoortracé Nijmegen- s-hertogenbosch is het meest nabijgelegen spoortracé. De zonebreedtes langs een spoorweg worden bepaald door de waarden van de geldende geluidproductieplafonds op referentiepunten (zie tabel 2.2). De planlocatie is binnen de zone van de spoorlijn gelegen. Indien de referentiepunten achter een geluidscherm zijn gelegen, worden de geluidproductieplafonds ervan niet beschouwd, wel die van de eerste voorkomende referentiepunten voorbij de beëindigingen van het geluidscherm. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 6

82 Het referentiepunt met het hoogste geluidproductieplafond, niet achter een scherm gelegen, heeft een geluidproductieplafond van 67,8 db. Op basis van deze geluidproductieplafondwaarde wordt de zonebreedte bepaald, deze bedraagt 600 m, gemeten vanuit de buitenste spoorstaaf. De planlocatie is hiermee binnen de zone van de spoorlijn gelegen. Tabel 2.2: Zonebreedten spoorwegen voor de geluidproductieplafondklassen Hoogte geluidproductieplafond Breedte zone (in meters) Kleiner dan 56 db 100 Gelijk aan of groter dan 56 db en kleiner dan 61 db 200 Gelijk aan of groter dan 61 db en kleiner dan 66 db 300 Gelijk aan of groter dan 66 db en kleiner dan 71 db 600 Gelijk aan of groter dan 71 db en kleiner dan 74 db 900 Gelijk aan of groter dan 74 db 1200 Grenswaarden geluidbelasting ten gevolge van spoorverkeer De voorkeurswaarde vanwege spoorweglawaai bedraagt 55 db en de maximaal te verlenen grenswaarde 68 db. 2.6 Industrielawaai De planlocatie is niet binnen de geluidzone van een gezoneerd industrieterrein gelegen. Industrielawaai hoeft dan ook niet te worden onderzocht. 2.7 Cumulatie geluidbronnen Indien een plan geluid ondervindt van meer dan één geluidbron, dient tevens onderzoek gedaan te worden naar de effecten van de samenloop van de verschillende geluidbronnen. Er dient te worden aangegeven op welke wijze met de samenloop rekening is gehouden bij het bepalen van de te treffen maatregelen (art. 110a en 110f van de Wgh). 2.8 Gemeentelijk geluidbeleid De gemeente s-hertogenbosch hanteert de Nota hogere grenswaarden geluid voor gemeente s-hertogenbosch, definitieve versie, augustus De gemeente hanteert een gebiedsgericht geluidsbeleid. De ambities zijn afhankelijk van de eigenheden van de lokale situatie. Het functionele gebuikt bepaalt o.a. de geluidskwaliteiten en ambities voor een gebied. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 7

83 3 Uitgangspunten onderzoek wegverkeerslawaai 3.1 Tekeningen en planinformatie Voor het akoestisch onderzoek is gebruik gemaakt van de aangeleverde tekeningen van Bureau Verkuylen BV. De aangeleverde tekeningen betreffen o.a. de inrichtingsschets, plattegronden en geveltekeningen. De overige parameters (hoogte, bodemgesteldheid et cetera) zijn middels Google Earth geïnventariseerd. Figuur 3.1: Situatie 3.2 Wegverkeersgegevens De verkeersgegevens van de gemeentelijke wegen voor het prognosejaar 2030 zijn aangeleverd door de gemeente s-hertogenbosch. Aangereikt zijn de etmaalintensiteiten, uurintensiteiten, voertuigverdelingen, rijsnelheden en type wegdekverhardingen. De verkeersgegevens van de Rijksweg A2/A59 zijn uit het geluidregister van Rijkswaterstaat gehaald. In bijlage I zijn de verkeersgegevens toegevoegd. 3.3 Spoorweggegevens De spoorweggegevens van het spoortracé Nijmegen s-hertogenbosch zijn conform het geluidregister spoor van ProRail (versie 4 april 2018). De verkeersintensiteiten in het geluidregister voor dit spoortracé zijn gemiddeld over die voor de peiljaren 2006, 2007 en Om die reden geldt een plafondcorrectiewaarde (toeslagcorrectie op de geluidbelastingen) van 1,5 db. De gegevens zijn echter te omvangrijk om helder in dit rapport volledig te presenteren. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 8

84 4 Rekenmethoden geluidbelastingen 4.1 Wegverkeerslawaai De berekeningen van de geluidbelastingen L den zijn uitgevoerd conform het Reken- en meetvoorschrift geluid 2012 (hierna te noemen: RMG2012). Voor de berekeningen is gebruik gemaakt van Standaard Rekenmethode II uit bijlage III van het RMG2012. Bij de berekeningen wordt de equivalente geluidniveaus van dag-, avond- en nachtperioden bepaald. Voor een vergelijking met de wettelijke grenswaarden wordt uit deze dag-, avond- en nachtwaarden de geluidbelasting L den vastgesteld. Deze geluidbelasting L den wordt berekend met behulp van de volgende formule: 12*10 = 10*log Ldag Lavond + 5 Lnacht *10 L den in db + 4*10 24 Op de berekende geluidbelastingen mag, conform artikel 110g van de Wet geluidhinder, een correctie worden toegepast. Zoals omschreven in artikel 3.4 van het RMG2012 is de te hanteren aftrek 5 db voor wegen waar de representatief te achten snelheid lager is dan 70 km/uur (30 km/u wegen: geen aftrek). De berekeningen van het wegverkeerslawaai zijn uitgevoerd met behulp van het computerprogramma Geomilieu v.4.20 van DGMR. In bijlage II zijn de belangrijkste gegevens van het geluidinvoermodel opgenomen, bijgevoegde figuur II toont een overzicht van het vervaardigde rekenmodel. 4.2 Nadere toelichting invoergegevens akoestisch rekenmodel In de rekenmodellen is uitgegaan van de volgende rekenparameters en uitgangspunten: Bodemfactor algemeen: 0,0 (akoestisch harde bodem, bv. wegen). Bodemfactor gedefinieerde bodemgebieden: 1,0 (akoestisch zachte bodem, bv. grasvelden). Sectoren met een zichthoek van 2 graden. Meteorologische correcties: SRMII RMG2012. Luchtdemping: standaard SRMII RMG2012. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 9

85 5 Berekeningsresultaten 5.1 Resultaten wegverkeer Aan de hand van de uitgangspunten, genoemd in hoofdstuk 3, is ter plaatse van de nieuw te realiseren geluidgevoelige bestemming de te verwachten geluidbelasting berekend. Op alle gevels is op 1,5 meter boven ieder vloerniveau de te verwachten geluidbelasting bepaald. In figuur I-2 zijn de waarneempunten weergegeven. In tabel 5.1 zijn de resultaten van de berekeningen weergegeven. In bijlage III zijn de geluidbelastingen per waarneempunt en per waarneemhoogte gepresenteerd. Tabel 5.1: Rekenpunt Overzicht resultaten wegverkeer incl. aftrek art. 110g Wgh. Geluidbelasting [db] wegverkeerslawaai incl. reductie art. 110g Wgh t.g.v. Omschrijving [m] Hintham Rijksweg A2/A59 Cumulatieve geluidbelasting incl. 30 km/uur wegen (excl. reductie art. 110g Wgh zuidgevel 1, zuidgevel 4, zuidgevel 7, westgevel 1, westgevel 4, westgevel 7, westgevel 1, westgevel 4, westgevel 7, noordgevel 1, noordgevel 4, noordgevel 7, oostgevel 1, oostgevel 4, oostgevel 7, oostgevel 1, oostgevel 4, oostgevel 7, zuidgevel 1, zuidgevel 4, zuidgevel 7, westgevel 1, westgevel 4, noordgevel 1, noordgevel 4, Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 10

86 Rekenpunt Omschrijving [m] Geluidbelasting [db] wegverkeerslawaai incl. reductie art. 110g Wgh t.g.v. Hintham Rijksweg A2/A59 Cumulatieve geluidbelasting incl. 30 km/uur wegen (excl. reductie art. 110g Wgh 10 oostgevel 1, oostgevel 4, Balkongevel oost 7, Balkongevel west 7, Balkongevel zuid 1, Balkongevel zuid 4, Toelichting bij tabel 5.1: Waarneempunt: Waarneemhoogte: Geluidbelasting: De nummering van de waarneempunten correspondeert met die op de betreffende tekening van de onderzochte locatie. De hoogte van het waarneempunt ten opzichte van maaiveld [m]. Deze waarden zijn inclusief de aftrek conform artikel 110g (5 db: Hintham/ 2 db: Rijksweg A2/A59) en dienen ter toetsing aan de grenswaarde uit de Wgh. Indien de belasting tegen een grijze achtergrond is weergegeven, wordt in het waarneempunt op de betreffende waarneemhoogte de voorkeursgrenswaarde overschreden. Is de achtergrond zwart dan wordt de maximaal te ontheffen waarde overschreden Resultaten spoorwegverkeer Aan de hand van de uitgangspunten, genoemd in hoofdstuk 3, is ter plaatse van de nieuw te realiseren geluidgevoelige bestemming de te verwachten geluidbelasting berekend. Op alle gevels is op 1,5 meter boven ieder vloerniveau de te verwachten geluidbelasting bepaald. In figuur I-2 zijn de waarneempunten weergegeven. In tabel 5.2 zijn de resultaten van de berekeningen weergegeven. In bijlage IV zijn de geluidbelastingen per waarneempunt en per waarneemhoogte gepresenteerd. Tabel 5.2: Overzicht resultaten spoorwegverkeer Rekenpunt Omschrijving [m] Geluidbelasting [db] spoorwegverkeer zuidgevel 1, zuidgevel 4,5 47 zuidgevel 7,5 48 westgevel 1,5 42 westgevel 4,5 45 westgevel 7,5 50 westgevel 1,5 44 westgevel 4,5 46 westgevel 7,5 50 Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 11

87 Rekenpunt Omschrijving [m] Geluidbelasting [db] spoorwegverkeer noordgevel 1, noordgevel 4,5 45 noordgevel 7,5 53 oostgevel 1, oostgevel 4,5 43 oostgevel 7,5 50 oostgevel 1, oostgevel 4,5 42 oostgevel 7,5 49 zuidgevel 1, zuidgevel 4,5 47 zuidgevel 7, westgevel 1,5 44 westgevel 4, noordgevel 1,5 43 noordgevel 4, oostgevel 1,5 39 oostgevel 4, Balkongevel oost 7, Balkongevel west 7, Balkongevel zuid 1,5 38 Balkongevel zuid 4,5 44 Toelichting bij tabel 5.2: Waarneempunt: De nummering van de waarneempunten correspondeert met die op de betreffende tekening van de onderzochte locatie. Waarneemhoogte: De hoogte van het waarneempunt ten opzichte van maaiveld [m]. Geluidbelasting: Indien de belasting tegen een grijze achtergrond is weergegeven, wordt in het waarneempunt op de betreffende waarneemhoogte de voorkeursgrenswaarde overschreden. Is de achtergrond zwart dan wordt de maximaal te ontheffen waarde overschreden Toetsing aan de Wet geluidhinder Hintham Ten gevolge van het wegverkeer op de Hintham wordt de voorkeursgrenswaarde van 48 db niet overschreden. De maximaal berekende geluidbelasting bedraagt 45 db. Ten gevolge van de bovengenoemde weg wordt door de Wet geluidhinder geen restricties gesteld aan de realisering van een geluidgevoeldige bestemming op het perceel. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 12

88 5.3.2 Rijksweg A2/A59 Ten gevolge van het wegverkeer op de Rijksweg A2/A59 wordt de voorkeursgrenswaarde van 48 db overschreden. De maximaal berekende geluidbelasting bedraagt 52 db, waarmee de maximaal te ontheffen waarde van 53 db niet wordt overschreden. Voor het bouwplan dient een hogere waarde procedure te worden doorlopen Berekeningsresultaten 30 km/uur wegen De planlocatie is op relatief korte afstand van o.a. Oranje Nassaustraat, Irenestraat en Beatrixstraat (30 km/u wegen ter hoogte van de planlocatie) gelegen. 30 km/uur wegen hebben geen geluidzone volgens de Wet geluidhinder. In het kader van een goede ruimtelijke ordening (en eventueel ten behoeve van de aanvraag omgevingsvergunning) is het desalniettemin noodzakelijk om de invloed van de nabijgelegen 30 km/uur wegen inzichtelijk te maken. De geluidbelasting ten gevolge van wegverkeer op de Oranje Nassaustraat bedraagt maximaal 55 db L den (geen aftrek). In bijlage III-2 zijn de geluidbelastingen ten gevolge van alle 30 km/uur wegen opgenomen Totale geluidbelasting wegverkeerslawaai De totale geluidbelasting ten gevolge van wegverkeer op de omliggende wegen bedraagt maximaal 57 db L den (exclusief aftrek). In bijlage III-3 zijn de geluidbelastingen opgenomen. 5.4 Spoorwegverkeer Ten gevolge van het spoorwegverkeer op het traject Nijmegen s-hertogenbosch wordt de voorkeursgrenswaarde van 55 db niet overschreden. De maximaal berekende geluidbelasting bedraagt 53 db. Ten gevolge van de bovengenoemde spoorweg wordt door de Wet geluidhinder geen restricties gesteld aan de realisering van een geluidgevoeldige bestemming op het perceel. 5.5 Gecumuleerde geluidbelasting L( VL,cum ) Er vinden op de gevels van het nieuwbouw gebouw overschrijdingen van de voorkeurswaarde plaats. Er is onderzoek gedaan naar de effecten van de samenloop van de verschillende geluidbronnen (weg- en spoorweg). Een overzicht van de gecumuleerde geluidbelastingen is weergegeven in bijlage V. De gecumuleerde geluidbelasting ten gevolge van weg- en railverkeer bedraagt maximaal 58 db omgerekend naar wegverkeerslawaai (L VL,cum ) (exclusief aftrek). De cumulatie is uitgevoerd conform bijlage I uit het Reken- en Meetvoorschrift Geluid. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 13

89 6 Hogere grenswaarden 6.1 Inleiding Uit het voorgaande is gebleken dat ter plaatse van het bouwplan een overschrijding van de voorkeursgrenswaarde plaatsvindt. Op de derde bouwlaag van de noord-, oost-, zuid-, en westgevels van het plan wordt de voorkeursgrenswaarde overschreden ten gevolge van het verkeer op de rijksweg A2/A59. Dit betekent dat gemeente s-hertogenbosch zal worden verzocht hogere waarden vast te stellen. Zoals in paragraaf genoemd heeft de gemeente s-hertogenbosch een geluidbeleid, waarin ontheffingscriteria en voorwaarden voor het verlenen van hogere grenswaarden worden omschreven. Alvorens een hogere waarde procedure te starten dient bekeken te worden of het mogelijk is of maatregelen te treffen ter reducering van de geluidbelastingen, waarbij de onderstaande volgorde aangehouden dient te worden: - bronmaatregelen; - overdrachtsmaatregelen; - maatregelen ter plaatse van de ontvanger. Hogere grenswaarden zullen worden toegekend indien een aanvaardbaar akoestisch klimaat wordt gerealiseerd. Om dit te bereiken stelt de gemeente eisen met betrekking tot de volgende aspecten: - geluidluwe zijde; - woningindeling en gebruik van de woningen; - afschermende werking. De gemeente s-hertogenbosch heeft het geluidsbeleid gebiedsgericht ontwikkeld. Het pand aan de Oranje Nassaustraat valt onder het gebiedstype Groen stedelijk. De geluidsklasse (ambitie) behorend bij gebiedstype: groen stedelijk is redelijk rustig (van 43 db 48 db). De bovengrens behorend bij gebiedstype: groen stedelijk valt onder de geluidsklasse onrustig (48 db 53 db). De maximaal berekende geluidbelasting op het bouwplan ten gevolge van het wegverkeer op de Rijkweg A2/ A59 bedraagt 52 db, en is hiermee lager dan de bovengrens voor het gebiedstype groen stedelijk (geluidsklasse: onrustig). 6.2 Wettelijk vereiste afweging van mogelijke maatregelen Bronmaatregelen In de Wet geluidhinder is omschreven dat in eerste instantie beoordeeld dient te worden of er maatregelen aan de geluidbron te treffen zijn. Bijvoorbeeld: - verlagen maximumsnelheid; - toepassen van een stiller wegdektype. Op de eerste plaats moet worden opgemerkt dat het bouwplan van beperkte omvang is. Op de Rijksweg A2/A59 is dubbellaags ZOAB toegepast. Het toepassen van een stiller wegdektype (bijvoorbeeld dubbellaag ZOAB fijn) levert een beperkte geluidreductie op (max 1,5 db). Dit is onvoldoende om de geluidbelasting te reduceren tot onder de voorkeursgrenswaarde. Daarnaast is het project van beperkte omvang zodat niet mag worden verwacht dat het aanbrengen van stil asfalt doelmatig dient te worden beschouwd. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 14

90 6.2.2 Overdrachtsmaatregelen Een tweede mogelijkheid om de geluidbelastingen te reduceren, is het realiseren van overdrachtsmaatregelen in de vorm van bijvoorbeeld: - het vergroten van de afstand met de geluidbron; - het plaatsen van een geluidwal/-scherm tussen bron en ontvanger. Het vergroten van de afstand tussen bron en ontvanger is in deze situatie geen optie, vanwege de beperkte kavelgrootte. Gezien het stedenbouwkundig plan is het treffen van overdrachtsmaatregelen om stedenbouwkundige redenen niet wenselijk. Het betreft een stedelijke situatie, waarbij een wal of scherm leidt tot een ongewenste verkeerskundige en/ of stedenbouwkundige barrière. Bovendien bestaat het pand uit 3 bouwlagen en vindt de overschrijding op de 3 de bouwlaag plaats. Het bereiken van een significante reductie op deze lagen is met afscherming niet uitvoerbaar Maatregelen bij de ontvanger Indien het treffen van (aanvullende) maatregelen aan de geluidbron, het stedenbouwkundig ontwerp en de afschermende voorzieningen niet mogelijk zijn, blijkt uit hoofdstuk 5 dat voor de appartementen op de derde bouwlaag hogere grenswaarden verleend dienen te worden. Bij de bouwvergunningsaanvraag dient aangetoond te worden dat aan de gestelde geluideisen wordt voldaan zoals genoemd in artikel 3.1 van het Bouwbesluit. De karakteristieke geluidwering van de uitwendige scheidingconstructies dient te worden bepaald conform NEN 5077, waarbij uitgegaan wordt van de gecumuleerde geluidbelasting. 6.3 Gemeentelijke eisen aan een aanvaardbaar akoestisch klimaat De gemeente s-hertogenbosch stelt een aantal eisen voor het verlenen van hogere grenswaarden: - geluidluwe zijde; - de buitenruimte dient te voldoen aan de ambitiewaarde van het betreffende gebied. De appartementen zijn voorzien van een geluidluwe zijde. Op de derde bouwlaag wordt de geluidluwe zijde gerealiseerd ter plaatse van de balkongevels, zie figuur 6.1. De aangelegen buitenruimten voldoen (inclusief aftrek artikel 110g Wgh) aan de ambitiewaarde van 48 db behorende bij dit gebied. Figuur 6.1: Overzicht geluidluwe zijde Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 15

91 7 Samenvatting en conclusies In opdracht van de heer Cleven is door DPA Cauberg-Huygen B.V. een akoestisch onderzoek uitgevoerd naar de optredende geluidbelastingen vanwege weg- en spoorwegverkeer ten behoeve van de nieuwbouw aan de Oranje Nassaustraat 1B-H te s-hertogenbosch. De geplande geluidgevoelige bestemmingen (6 appartementen en 1 maisonnette woning) betreft een nieuwe situatie in de zin van de Wet geluidhinder. De planlocatie bevindt zich volgens de Wet geluidhinder binnen de geluidzone van onder andere de Rijksweg A2/A59, de Hintham en de spoorlijn Nijmegen- s- Hertogenbosch. De locatie is niet gelegen binnen de zone van een gezoneerd industrieterrein. In figuur 1.1 is de situatie van de planlocatie gepresenteerd. Verder is de planlocatie gelegen op korte afstand van diverse 30 km/uur wegen. 30 km/uur wegen hebben geen geluidzone volgens de Wet geluidhinder. In het kader van een goede ruimtelijke ordening (en ten behoeve van de aanvraag omgevingsvergunning) is het desalniettemin noodzakelijk om de invloed van de nabijgelegen 30 km/uur wegen inzichtelijk te maken. Ten behoeve van dit geluidonderzoek is gebruik gemaakt van de Wet geluidhinder, zoals deze geldt per 1 mei De geluidbelastingen vanwege wegverkeer zijn berekend conform de Standaard Rekenmethode II uit bijlage III van het Reken- en meetvoorschrift geluid De berekende geluidbelastingen zijn getoetst aan de grenswaarden uit de Wet geluidhinder: Binnenstedelijke wegen (Hintham): o voorkeursgrenswaarde 48 db maximale ontheffingswaarde 63 db; Buitenstedelijke wegen (Rijksweg A2/A59): o voorkeursgrenswaarde 48 db maximale ontheffingswaarde 53 db; Spoorwegen (traject Nijmegen s-hertogenbosch): o voorkeursgrenswaarde 55 db maximale ontheffingswaarde 67 db. Conclusies: - Ten gevolge van het wegverkeer op de Hintham wordt de voorkeursgrenswaarde van 48 db niet overschreden. Deze weg vormt geen belemmering voor het bouwplan; - Ten gevolge van het wegverkeer op de Rijksweg A2/A59 wordt de voorkeursgrenswaarde van 48 db overschreden. De maximaal berekende geluidbelasting bedraagt 52 db, waarmee de maximaal te ontheffen waarde van 53 db niet wordt overschreden; - Ten gevolge van het spoorwegverkeer op het traject Nijmegen s-hertogenbosch wordt de voorkeursgrenswaarde van 55 db niet overschreden. Deze spoorweg vormt geen belemmering voor het bouwplan; - De cumulatieve geluidbelasting (incl. 30 km/uur wegen en spoorwegverkeer) bedraagt maximaal 58 db (exclusief aftrek). Maatregelen ter reductie van het geluid ten gevolge van de relevante geluidbronnen zijn vanwege overwegende bezwaren van stedenbouwkundige, verkeerskundige of financiële aard, niet realiseerbaar. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 16

92 Het is realistisch om een hogere waarde aan te vragen voor de in het plan opgenomen woningen. Voor het aanvragen van hogere grenswaarden stelt de gemeente s-hertogenbosch aanvullende eisen, zoals: - geluidluwe zijde; - de buitenruimte dient te voldoen aan de ambitiewaarde van het betreffende gebied. De appartementen zijn allen voorzien van een geluidluwe zijde en de buitenruimte voldoet aan het gestelde ambitieniveau. De cumulatieve geluidbelasting (L VL,cum ) bedraagt meer dan 53 db, maximaal 58 db. Bij een aanvraag omgevingsvergunning dient een akoestisch onderzoek te worden bijgevoegd waar getoetst wordt of voldaan wordt aan de binnenwaarde van het Bouwbesluit waarbij voor de geluidbelasting wordt uitgegaan van de totale geluidbelasting exclusief aftrek. DPA Cauberg-Huygen B.V. De heer ir. P.W.A. Timmers Senior Adviseur Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai 30 april 2018 Pagina 17

93 Figuur I Tekeningen Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai

94 opdrachtgever de heer F.M.W. Cleven projectnaam ORANJE NASSAUSTRAAT ORANJE NASSAUSTRAAT 1B-H, 'S-HERTOGENBOSCH onderdeel Voorlopig Ontwerp Inrichtingsschets projectnummer V schaal 1:200 projectleider RJV V formaat A2 tekenaar AS blad 01 bestandsnaam V KRT01 inrichtingsschets-situatie.dwg DE GRUYTER FABRIEK VEEMARKTKADE AE 'S-HERTOGENBOSCH INFO@BUREAUVERKUYLEN.NL BUREAUVERKUYLEN.NL

95 Figuur II Figuur II-1 Figuur II-2 Figuur II-3 Overzicht rekenmodel Overzicht wegverkeermodel Overzicht waarneempunten Overzicht railverkeermodel Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai

96 Weg Bodemgebied Gebouw Scherm Woonwijkscherm Hoogtelijn periode: Lden Inclusief groepsreducties 0 m 90 m schaal = 1 : 2163 Wegverkeerslawaai - RMW-2012, [versie van Oranje Nassaustraat - Wegverkeerslawaai], Geomilieu V4.21 Figuur II-1 Overzicht wegverkeersmodel

97 09 Weg Toetspunt Bodemgebied Gebouw Scherm Woonwijkscherm Hoogtelijn 10 0 m 7 m schaal = 1 : Wegverkeerslawaai - RMW-2012, [versie van Oranje Nassaustraat - Wegverkeerslawaai], Geomilieu V4.21 Figuur II-2 Overzicht waarneempunten

98 Baan Bodemgebied Gebouw Scherm Woonwijkscherm Hoogtelijn 0 m 200 m schaal = 1 : Railverkeerslawaai - RMR-2012, [versie van Oranje Nassaustraat - Railverkeer], Geomilieu V4.21 Figuur II-3: Overzicht railverkeersmodel DPA Cauberg-Huygen B.V. - vestiging 's-hertogenbosch

99 Bijlage I Verkeergegevens Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai

100 Bijlage I Verkeersgegevens Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Wegen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Omschr. Wegdek V(LV(D)) V(MV(D)) V(ZV(D)) Totaal aantal %Int(D) %Int(A) %Int(N) %LV(D) %LV(A) %LV(N) / 0,000 / 0,000 W ,00 6,34 3,35 1,31 69,72 88,50 46, / 0,000 / 0,000 W ,96 6,45 3,54 1,05 75,26 88,50 53, / 0,000 / 0,000 W ,00 6,71 2,62 1,12 76,40 86,00 54, / 0,000 / 0,000 W ,00 7,14 1,67 0,96 86,50 86,00 93, / 0,000 / 0,000 W ,00 7,14 1,67 0,96 86,51 86,00 93, / 0,000 / 0,000 W ,96 6,34 3,35 1,31 69,72 86,00 46, / 0,000 / 0,000 W ,00 6,35 3,03 1,46 75,53 88,50 60, / 0,000 / 0,000 W ,00 6,71 2,62 1,12 76,40 86,00 54, / 0,000 / 0,000 W ,96 6,48 3,40 1,08 73,79 86,00 57, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,34 3,35 1,31 69,71 86,00 46, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,48 3,10 1,22 69,28 86,00 52, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,48 3,10 1,22 69,28 86,00 52, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,55 2,95 1,21 73,50 86,00 50, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,34 3,35 1,31 69,71 86,00 46, / 0,000 / 0,000 W ,00 7,14 1,67 0,96 86,51 86,00 93, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,68 2,99 0,98 75,24 86,00 68, / 0,000 / 0,000 W ,00 6,35 3,03 1,46 75,53 88,50 60, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,48 3,10 1,22 69,28 86,00 52, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,68 2,99 0,98 75,24 86,00 68, / 0,000 / 0,000 W ,00 3,80 12,13 0,74 68,34 86,00 38, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,68 2,99 0,98 75,24 86,00 68, / 0,000 / 0,000 W ,00 5,89 4,17 1,57 68,07 86,00 41, / 0,000 / 0,000 W ,96 6,45 3,54 1,05 75,26 88,50 53, / 0,000 / 0,000 W ,00 6,35 3,03 1,46 75,53 88,50 60, / 0,000 / 0,000 W ,96 6,48 3,10 1,22 69,28 88,50 52, / 0,000 / 0,000 W ,00 6,35 3,03 1,46 75,53 88,50 60, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,68 2,99 0,98 75,24 86,00 68, / 0,000 / 0,000 W ,96 6,45 3,54 1,05 75,26 88,50 53, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,34 3,35 1,31 69,71 86,00 46, / 0,000 / 0,000 W ,96 6,45 3,54 1,05 75,26 88,50 53, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,48 3,10 1,22 69,28 86,00 52, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,34 3,35 1,31 69,71 86,00 46, / 0,000 / 0,000 W ,04 6,34 3,35 1,31 69,71 86,00 46, / 0,000 / 0,000 W ,00 6,71 2,62 1,12 76,40 86,00 54, / 0,000 / 0,000 W ,00 6,71 2,62 1,12 76,40 86,00 54,96 Hintham Hintham W4a ,00 6,78 2,87 0,90 89,32 86,67 88,97 Hintham Hintham W4a ,00 6,78 2,87 0,90 89,32 86,67 88,97 Hintham Hintham W4a ,00 6,78 2,87 0,90 89,32 86,67 88,97 Hintham Hintham W4a ,00 6,78 2,87 0,90 89,32 86,67 88,97 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,84 0,90 94,41 92,92 94,20 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,84 0,90 94,41 92,92 94,20 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,84 0,90 94,41 92,92 94,20 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,84 0,90 94,41 92,92 94,20 Hintham Hintham W9a ,00 6,79 2,84 0,90 94,80 93,41 94,60 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,84 0,90 94,80 93,41 94,60 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,84 0,90 94,80 93,41 94,60 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,83 0,90 95,09 93,80 94,99 Hintham Hintham W4a ,00 6,87 2,67 0,86 94,54 91,58 93,15 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,83 0,90 95,09 93,80 94,99 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,83 0,90 95,09 93,80 94,99 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,83 0,90 95,09 93,80 94,99 Hintham Hintham W4a ,00 6,78 2,87 0,90 89,32 86,67 88,97 Hintham Hintham W4a ,00 6,78 2,87 0,90 89,32 86,67 88,97 Hintham Hintham W4a ,00 6,78 2,87 0,90 89,32 86,67 88,97 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,83 0,90 95,09 93,80 94,99 Hintham Hintham W4a ,00 6,79 2,84 0,90 94,80 93,41 94,60 Hintham Hintham W9a ,00 6,79 2,84 0,90 94,41 92,92 94,20 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 97,95 98,01 97,14 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 97,95 98,01 97,14 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 97,95 98,01 97,14 Geomilieu V :43:42

101 Bijlage I Verkeersgegevens Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Wegen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam %MV(D) %MV(A) %MV(N) %ZV(D) %ZV(A) %ZV(N) ,93 4,70 21,74 15,35 6,80 32, ,29 4,70 19,53 11,46 6,80 26, ,70 6,00 20,12 9,90 8,00 24, ,40 6,00 2,66 8,10 8,00 4, ,40 6,00 2,75 8,09 8,00 4, ,93 6,00 21,73 15,35 8,00 32, ,94 4,70 18,56 11,53 6,80 20, ,70 6,00 20,12 9,90 8,00 24, ,86 6,00 19,89 12,35 8,00 22, ,93 6,00 21,76 15,36 8,00 31, ,73 6,00 18,03 15,99 8,00 29, ,73 6,00 18,03 15,99 8,00 29, ,23 6,00 20,92 12,27 8,00 28, ,93 6,00 21,76 15,36 8,00 31, ,40 6,00 2,75 8,09 8,00 4, ,83 6,00 18,12 10,93 8,00 13, ,94 4,70 18,56 11,53 6,80 20, ,73 6,00 17,97 15,99 8,00 29, ,83 6,00 18,12 10,93 8,00 13, ,85 6,00 21,67 15,81 8,00 40, ,83 6,00 18,12 10,93 8,00 13, ,54 6,00 22,05 15,39 8,00 36, ,29 4,70 19,53 11,46 6,80 26, ,94 4,70 18,56 11,53 6,80 20, ,73 4,70 18,00 15,99 6,80 29, ,94 4,70 18,56 11,53 6,80 20, ,83 6,00 18,12 10,93 8,00 13, ,29 4,70 19,53 11,46 6,80 26, ,93 6,00 21,76 15,36 8,00 31, ,29 4,70 19,53 11,46 6,80 26, ,73 6,00 18,03 15,99 8,00 29, ,93 6,00 21,76 15,36 8,00 31, ,93 6,00 21,76 15,36 8,00 31, ,70 6,00 20,12 9,90 8,00 24, ,70 6,00 20,12 9,90 8,00 24,92 Hintham 6,57 7,41 5,24 4,11 5,92 5,78 Hintham 6,57 7,41 5,24 4,11 5,92 5,78 Hintham 6,57 7,41 5,24 4,11 5,92 5,78 Hintham 6,57 7,41 5,24 4,11 5,92 5,78 Hintham 3,40 3,88 2,72 2,19 3,19 3,08 Hintham 3,40 3,88 2,72 2,19 3,19 3,08 Hintham 3,40 3,88 2,72 2,19 3,19 3,08 Hintham 3,40 3,88 2,72 2,19 3,19 3,08 Hintham 3,17 3,63 2,54 2,03 2,97 2,86 Hintham 3,17 3,63 2,54 2,03 2,97 2,86 Hintham 3,17 3,63 2,54 2,03 2,97 2,86 Hintham 3,12 3,58 2,49 1,79 2,62 2,52 Hintham 3,40 4,60 3,18 2,06 3,82 3,68 Hintham 3,12 3,58 2,49 1,79 2,62 2,52 Hintham 3,12 3,58 2,49 1,79 2,62 2,52 Hintham 3,12 3,58 2,49 1,79 2,62 2,52 Hintham 6,57 7,41 5,24 4,11 5,92 5,78 Hintham 6,57 7,41 5,24 4,11 5,92 5,78 Hintham 6,57 7,41 5,24 4,11 5,92 5,78 Hintham 3,12 3,58 2,49 1,79 2,62 2,52 Hintham 3,17 3,63 2,54 2,03 2,97 2,86 Hintham 3,40 3,88 2,72 2,19 3,19 3,08 Wilhelmina 1,44 1,26 1,62 0,61 0,73 1,24 Wilhelmina 1,44 1,26 1,62 0,61 0,73 1,24 Wilhelmina 1,44 1,26 1,62 0,61 0,73 1,24 Geomilieu V :43:42

102 Bijlage I Verkeersgegevens Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Wegen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Omschr. Wegdek V(LV(D)) V(MV(D)) V(ZV(D)) Totaal aantal %Int(D) %Int(A) %Int(N) %LV(D) %LV(A) %LV(N) Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,64 98,65 98,02 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,32 98,33 97,55 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,32 98,33 97,55 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,32 98,33 97,55 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,32 98,33 97,55 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,32 98,33 97,55 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,32 98,33 97,55 Wilhelmina Wilhelminastraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,20 98,21 97,37 Beatrixstr Beatrixstraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 Beatrixstr Beatrixstraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 Beatrixstr Beatrixstraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 Beatrixstr Beatrixstraat W4a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 Beatrixstr Beatrixstraat W4a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 03 Oranje Nassaustraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 06 Oranje Nassaustraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 04 Irenestraat W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 05 Tweeberg W9a ,00 7,10 2,70 0,50 98,87 98,88 98,36 Geomilieu V :43:42

103 Bijlage I Verkeersgegevens Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Wegen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam %MV(D) %MV(A) %MV(N) %ZV(D) %ZV(A) %ZV(N) Wilhelmina 0,87 0,77 0,98 0,49 0,58 0,99 Wilhelmina 1,07 0,94 1,20 0,62 0,73 1,25 Wilhelmina 1,07 0,94 1,20 0,62 0,73 1,25 Wilhelmina 1,07 0,94 1,20 0,62 0,73 1,25 Wilhelmina 1,07 0,94 1,20 0,62 0,73 1,25 Wilhelmina 1,07 0,94 1,20 0,62 0,73 1,25 Wilhelmina 1,07 0,94 1,20 0,62 0,73 1,25 Wilhelmina 1,13 0,99 1,27 0,67 0,80 1,36 Beatrixstr 0,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0,81 Beatrixstr 0,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0,81 Beatrixstr 0,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0,81 Beatrixstr 0,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0,81 Beatrixstr 0,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0, ,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0, ,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0, ,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0, ,74 0,65 0,83 0,40 0,47 0,81 Geomilieu V :43:42

104 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai

105 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Toetspunten, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Omschr. Maaiveld Hdef. Hoogte A Hoogte B Hoogte C Hoogte D Hoogte E Hoogte F Gevel 01 Toetspunt zuidgevel 3,70 Relatief 1,50 4,50 7, Ja 02 Westgevel 3,70 Relatief 1,50 4,50 7, Ja 03 Westgevel 3,70 Relatief 1,50 4,50 7, Ja 04 Noordgevel 3,70 Relatief 1,50 4,50 7, Ja 05 Oostgevel 3,70 Relatief 1,50 4,50 7, Ja 06 Oostgevel 3,70 Relatief 1,50 4,50 7, Ja 07 Zuidgevel 3,70 Relatief 1,50 4,50 7, Ja 08 Westgevel 3,70 Relatief 1,50 4, Ja 09 Noordgevel 3,70 Relatief 1,50 4, Ja 10 Oostgevel 3,70 Relatief 1,50 4, Ja 13 Balkons 3,70 Relatief 1,50 4, Ja 11 Balkons 3,70 Relatief 7, Ja 12 Balkons 3,70 Relatief 7, Ja Geomilieu V :44:44

106 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Bodemgebieden, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Omschr. Bf 0,50 1 0,50 2 0,50 0,50 1 0,50 2 0,50 0,50 1 0,50 Geomilieu V :45:05

107 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Gebouwen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Omschr. Hoogte Maaiveld Hdef. Gebruiksfunctie Cp Zwevend Refl. 63 Refl. 125 Refl. 250 Refl. 500 Refl. 1k Refl. 2k 01 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 02 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 03 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 04 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 05 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 06 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 07 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 08 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 09 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 10 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 11 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 12 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 13 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 14 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 15 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 16 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 17 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 18 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 19 Gebouw 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 20 Gebouw 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 21 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 22 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 23 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 24 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 25 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 26 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 27 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 28 Gebouw 7,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 29 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 30 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 31 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 32 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 33 Gebouw 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 34 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 35 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 1 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 2 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 3 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 4 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 5 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 6 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 7 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 8 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 9 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 Geomilieu V :45:11

108 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Gebouwen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Refl. 4k Refl. 8k 01 0,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0,80 0,80 0,80 1 0,80 0,80 2 0,80 0,80 3 0,80 0,80 4 0,80 0,80 5 0,80 0,80 6 0,80 0,80 7 0,80 0,80 8 0,80 0,80 9 0,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0,80 Geomilieu V :45:11

109 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Gebouwen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Omschr. Hoogte Maaiveld Hdef. Gebruiksfunctie Cp Zwevend Refl. 63 Refl. 125 Refl. 250 Refl. 500 Refl. 1k Refl. 2k 25 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 1 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 2 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 3 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 4 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 5 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 6 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 20 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 21 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 22 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 23 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 24 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 25 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 26 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 27 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 28 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 29 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 30 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 31 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 32 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 33 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 34 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 35 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 36 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 37 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 38 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 39 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 40 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 41 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 42 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 43 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 44 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 45 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 46 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 47 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 48 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 49 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 50 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 51 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 52 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 53 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 54 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 55 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 56 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 57 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 58 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 59 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 60 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 61 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 62 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 63 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 64 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 65 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 66 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 67 Gebouw 8,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 Geomilieu V :45:11

110 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Gebouwen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Refl. 4k Refl. 8k 25 0,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0,80 0,80 0,80 1 0,80 0,80 2 0,80 0,80 3 0,80 0,80 4 0,80 0,80 5 0,80 0,80 6 0,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0,80 Geomilieu V :45:11

111 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Gebouwen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Omschr. Hoogte Maaiveld Hdef. Gebruiksfunctie Cp Zwevend Refl. 63 Refl. 125 Refl. 250 Refl. 500 Refl. 1k Refl. 2k 68 Gebouw 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 69 Gebouw 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 70 Gebouw 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 71 Gebouw 3,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 72 Gebouw 7,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 73 Gebouw 7,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 74 Gebouw 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 75 Gebouw 7,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 76 Gebouw 16,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 77 Gebouw 16,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 27,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 7 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 8 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 9 6,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0, ,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 9,00 3,70 Relatief 0 db False 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 Geomilieu V :45:11

112 Bijlage II Invoergegevens rekenmodel Model: Groep: Wegverkeerslawaai (hoofdgroep) Lijst van Gebouwen, voor rekenmethode Wegverkeerslawaai - RMW-2012 Naam Refl. 4k Refl. 8k 68 0,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0,80 0,80 0,80 0,80 0,80 1 0,80 0,80 2 0,80 0,80 3 0,80 0,80 4 0,80 0,80 5 0,80 0,80 6 0,80 0,80 7 0,80 0,80 8 0,80 0,80 9 0,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0, ,80 0,80 0,80 0,80 Geomilieu V :45:11

113 Bijlage III Bijlage III-1 Bijlage III-2 Bijlage III-3 Rekenresultaten wegverkeer Rekenresultaten gezoneerde wegen Rekenresultaten 30 km/uur wegen Toale geluidbelasting wegverkeerslawaai (excl. aftrek art. 110g Wgh) Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai

114 Bijlage III-1 Rekenresultaten gezoneerde wegen geluidbelasting t.g.v. wegverkeer op de Rijkweg A2/A59 incl. aftrek art. 110g Wgh Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel Wegverkeerslawaai LAeq totaalresultaten voor toetspunten Rijksweg A2 Ja Naam Toetspunt Omschrijving Hoogte Dag Avond Nacht Lden 01_A Toetspunt zuidgevel 1,50 42,73 38,90 36,57 44,56 01_B Toetspunt zuidgevel 4,50 46,11 42,59 39,75 47,89 01_C Toetspunt zuidgevel 7,50 47,96 44,57 41,52 49,72 02_A Westgevel 1,50 39,78 36,11 33,65 41,65 02_B Westgevel 4,50 42,55 38,94 36,34 44,39 02_C Westgevel 7,50 47,15 43,81 40,62 48,87 03_A Westgevel 1,50 39,39 35,76 33,36 41,32 03_B Westgevel 4,50 42,70 39,21 36,57 44,60 03_C Westgevel 7,50 47,32 43,92 40,91 49,09 04_A Noordgevel 1,50 42,49 38,47 36,39 44,33 04_B Noordgevel 4,50 45,94 42,07 39,70 47,73 04_C Noordgevel 7,50 50,20 46,70 43,70 51,91 05_A Oostgevel 1,50 40,35 36,37 34,24 42,19 05_B Oostgevel 4,50 43,25 39,28 37,08 45,06 05_C Oostgevel 7,50 48,97 45,23 42,54 50,68 06_A Oostgevel 1,50 40,13 36,15 34,02 41,97 06_B Oostgevel 4,50 42,93 38,94 36,79 44,75 06_C Oostgevel 7,50 48,50 44,74 42,11 50,22 07_A Zuidgevel 1,50 42,84 39,07 36,66 44,67 07_B Zuidgevel 4,50 45,67 42,33 39,39 47,51 07_C Zuidgevel 7,50 48,16 44,78 41,76 49,94 08_A Westgevel 1,50 41,24 37,64 35,08 43,11 08_B Westgevel 4,50 43,73 40,32 37,45 45,56 09_A Noordgevel 1,50 43,45 39,65 37,29 45,29 09_B Noordgevel 4,50 46,14 42,47 39,83 47,92 10_A Oostgevel 1,50 42,79 38,73 36,67 44,61 10_B Oostgevel 4,50 45,98 42,03 39,74 47,75 11_A Balkons 7,50 45,35 41,40 39,17 47,16 12_A Balkons 7,50 42,97 39,19 36,79 44,80 13_A Balkons 1,50 39,19 35,99 33,00 41,10 13_B Balkons 4,50 43,13 40,52 36,78 45,07 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :46:28

115 Bijlage III-1 Rekenresultaten gezoneerde wegen geluidbelasting t.g.v. wegverkeer op de Hintham incl. aftrek art. 110g Wgh Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel Wegverkeerslawaai LAeq totaalresultaten voor toetspunten Hintham Ja Naam Toetspunt Omschrijving Hoogte Dag Avond Nacht Lden 01_A Toetspunt zuidgevel 1,50 43,58 40,15 34,97 44,37 01_B Toetspunt zuidgevel 4,50 43,50 40,07 34,89 44,29 01_C Toetspunt zuidgevel 7,50 44,50 41,08 35,89 45,29 02_A Westgevel 1,50 42,08 38,65 33,47 42,87 02_B Westgevel 4,50 41,82 38,39 33,21 42,61 02_C Westgevel 7,50 42,65 39,22 34,04 43,44 03_A Westgevel 1,50 41,86 38,41 33,24 42,64 03_B Westgevel 4,50 41,27 37,82 32,65 42,05 03_C Westgevel 7,50 42,03 38,59 33,41 42,81 04_A Noordgevel 1,50 27,59 24,28 19,01 28,41 04_B Noordgevel 4,50 30,65 27,34 22,08 31,48 04_C Noordgevel 7,50 37,03 33,70 28,47 37,86 05_A Oostgevel 1,50 31,50 28,06 22,88 32,28 05_B Oostgevel 4,50 32,83 29,41 24,22 33,62 05_C Oostgevel 7,50 36,51 33,11 27,91 37,31 06_A Oostgevel 1,50 39,53 36,08 30,90 40,30 06_B Oostgevel 4,50 38,81 35,37 30,19 39,59 06_C Oostgevel 7,50 40,16 36,73 31,54 40,94 07_A Zuidgevel 1,50 43,83 40,39 35,21 44,61 07_B Zuidgevel 4,50 43,34 39,91 34,73 44,13 07_C Zuidgevel 7,50 44,18 40,75 35,57 44,97 08_A Westgevel 1,50 35,67 32,22 27,05 36,45 08_B Westgevel 4,50 35,85 32,41 27,23 36,63 09_A Noordgevel 1,50 30,54 27,19 21,95 31,35 09_B Noordgevel 4,50 32,20 28,86 23,62 33,02 10_A Oostgevel 1,50 29,75 26,41 21,16 30,56 10_B Oostgevel 4,50 32,41 29,08 23,83 33,23 11_A Balkons 7,50 40,63 37,20 32,01 41,41 12_A Balkons 7,50 39,26 35,84 30,64 40,04 13_A Balkons 1,50 40,59 37,14 31,96 41,36 13_B Balkons 4,50 39,98 36,54 31,35 40,76 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :47:03

116 Bijlage III-2 Rekenresultaten 30 km/uur wegen geluidbelasting t.g.v. wegverkeer op de 30 km/uur wegen excl. aftrek art. 110g Wgh Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel Wegverkeerslawaai LAeq totaalresultaten voor toetspunten 30 km/uur wegen Nee Naam Toetspunt Omschrijving Hoogte Dag Avond Nacht Lden 01_A Toetspunt zuidgevel 1,50 54,53 50,34 43,32 54,32 01_B Toetspunt zuidgevel 4,50 54,74 50,55 43,53 54,53 01_C Toetspunt zuidgevel 7,50 54,42 50,23 43,21 54,21 02_A Westgevel 1,50 50,64 46,45 39,43 50,43 02_B Westgevel 4,50 51,20 47,01 39,99 50,99 02_C Westgevel 7,50 51,16 46,97 39,96 50,95 03_A Westgevel 1,50 47,83 43,64 36,63 47,62 03_B Westgevel 4,50 48,65 44,46 37,45 48,44 03_C Westgevel 7,50 48,32 44,13 37,14 48,12 04_A Noordgevel 1,50 37,95 33,76 26,86 37,77 04_B Noordgevel 4,50 39,49 35,31 28,41 39,32 04_C Noordgevel 7,50 41,66 37,48 30,56 41,48 05_A Oostgevel 1,50 43,25 39,06 32,06 43,05 05_B Oostgevel 4,50 43,76 39,57 32,58 43,56 05_C Oostgevel 7,50 44,42 40,23 33,26 44,22 06_A Oostgevel 1,50 48,29 44,10 37,08 48,08 06_B Oostgevel 4,50 48,37 44,19 37,17 48,17 06_C Oostgevel 7,50 48,23 44,04 37,04 48,03 07_A Zuidgevel 1,50 55,12 50,93 43,91 54,91 07_B Zuidgevel 4,50 55,21 51,02 44,00 55,00 07_C Zuidgevel 7,50 54,80 50,61 43,59 54,59 08_A Westgevel 1,50 44,36 40,17 33,19 44,16 08_B Westgevel 4,50 45,63 41,44 34,47 45,43 09_A Noordgevel 1,50 41,46 37,27 30,35 41,28 09_B Noordgevel 4,50 42,86 38,67 31,75 42,68 10_A Oostgevel 1,50 36,81 32,63 25,70 36,63 10_B Oostgevel 4,50 38,85 34,66 27,74 38,67 11_A Balkons 7,50 45,40 41,21 34,22 45,20 12_A Balkons 7,50 44,37 40,18 33,19 44,17 13_A Balkons 1,50 50,92 46,73 39,71 50,71 13_B Balkons 4,50 51,00 46,81 39,79 50,79 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :47:37

117 Bijlage III-3 Cumulatieve geluidbelasting t.g.v. wegverkeer (incl. 30 km/uur wegen) excl. aftrek art. 110g Wgh Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel Wegverkeerslawaai LAeq totaalresultaten voor toetspunten (hoofdgroep) Nee Naam Toetspunt Omschrijving Hoogte Dag Avond Nacht Lden 01_A Toetspunt zuidgevel 1,50 55,86 51,85 45,86 56,04 01_B Toetspunt zuidgevel 4,50 56,37 52,42 46,74 56,69 01_C Toetspunt zuidgevel 7,50 56,67 52,82 47,46 57,15 02_A Westgevel 1,50 52,60 48,68 42,90 52,90 02_B Westgevel 4,50 53,19 49,26 43,70 53,56 02_C Westgevel 7,50 54,33 50,58 45,59 55,00 03_A Westgevel 1,50 50,90 47,08 41,67 51,38 03_B Westgevel 4,50 51,62 47,80 42,69 52,21 03_C Westgevel 7,50 53,09 49,44 45,01 54,05 04_A Noordgevel 1,50 45,58 41,57 38,83 47,08 04_B Noordgevel 4,50 48,74 44,86 42,04 50,29 04_C Noordgevel 7,50 52,94 49,40 46,07 54,46 05_A Oostgevel 1,50 46,31 42,29 38,08 47,14 05_B Oostgevel 4,50 48,02 44,02 40,31 49,07 05_C Oostgevel 7,50 52,22 48,44 45,12 53,59 06_A Oostgevel 1,50 50,50 46,54 41,14 50,91 06_B Oostgevel 4,50 50,93 46,95 42,06 51,51 06_C Oostgevel 7,50 53,26 49,42 45,48 54,31 07_A Zuidgevel 1,50 56,35 52,34 46,28 56,51 07_B Zuidgevel 4,50 56,61 52,66 46,84 56,88 07_C Zuidgevel 7,50 56,89 53,01 47,63 57,35 08_A Westgevel 1,50 47,79 43,96 39,44 48,60 08_B Westgevel 4,50 49,35 45,63 41,23 50,28 09_A Noordgevel 1,50 47,22 43,35 40,03 48,53 09_B Noordgevel 4,50 49,53 45,77 42,42 50,90 10_A Oostgevel 1,50 45,79 41,77 39,11 47,33 10_B Oostgevel 4,50 48,80 44,88 42,12 50,35 11_A Balkons 7,50 50,99 47,13 43,17 52,02 12_A Balkons 7,50 49,32 45,53 41,25 50,25 13_A Balkons 1,50 52,38 48,44 42,43 52,59 13_B Balkons 4,50 52,79 49,04 43,31 53,20 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :48:40

118 Bijlage IV Rekenresultaten spoorwegverkeer Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai

119 Bijlage IV Rekenresultaten spoorwegverkeer Rapport: Model: Groep: Groepsreductie: Resultatentabel Railverkeer LAeq totaalresultaten voor toetspunten (hoofdgroep) Nee Naam Toetspunt Omschrijving Hoogte Dag Avond Nacht Lden 01_A Toetspunt zuidgevel 1,50 38,99 38,38 34,75 42,44 01_B Toetspunt zuidgevel 4,50 43,34 42,72 39,12 46,80 01_C Toetspunt zuidgevel 7,50 44,90 44,29 40,69 48,37 02_A Westgevel 1,50 38,40 37,89 34,11 41,84 02_B Westgevel 4,50 41,86 41,34 37,54 45,28 02_C Westgevel 7,50 47,01 46,47 42,68 50,43 03_A Westgevel 1,50 40,39 39,89 35,99 43,77 03_B Westgevel 4,50 42,97 42,47 38,58 46,36 03_C Westgevel 7,50 46,98 46,46 42,63 50,39 04_A Noordgevel 1,50 36,68 36,12 32,46 40,15 04_B Noordgevel 4,50 41,21 40,66 36,94 44,66 04_C Noordgevel 7,50 49,13 48,60 44,74 52,51 05_A Oostgevel 1,50 36,42 35,87 32,14 39,86 05_B Oostgevel 4,50 40,06 39,51 35,75 43,48 05_C Oostgevel 7,50 47,00 46,44 42,65 50,40 06_A Oostgevel 1,50 34,41 33,77 30,31 37,94 06_B Oostgevel 4,50 38,32 37,68 34,20 41,83 06_C Oostgevel 7,50 45,84 45,22 41,62 49,30 07_A Zuidgevel 1,50 39,30 38,75 35,05 42,76 07_B Zuidgevel 4,50 43,61 43,04 39,33 47,05 07_C Zuidgevel 7,50 45,91 45,32 41,67 49,37 08_A Westgevel 1,50 40,82 40,32 36,45 44,22 08_B Westgevel 4,50 43,86 43,36 39,44 47,23 09_A Noordgevel 1,50 39,65 39,12 35,34 43,08 09_B Noordgevel 4,50 43,35 42,83 38,99 46,75 10_A Oostgevel 1,50 35,37 34,67 31,36 38,94 10_B Oostgevel 4,50 39,63 38,96 35,57 43,17 11_A Balkons 7,50 38,25 37,57 34,20 41,80 12_A Balkons 7,50 37,31 36,80 32,98 40,73 13_A Balkons 1,50 34,82 34,16 30,70 38,33 13_B Balkons 4,50 40,18 39,53 36,00 43,66 Alle getoonde db-waarden zijn A-gewogen Geomilieu V :09:04

120 Bijlage V Cumulatieve geluidbelasting Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai

121 Naam Omschrijving Hoogte Resultaten wegverkeer L*vl Resultaten railverkeer L*rl L VL,cum [m] excl. aftrek [db] [db] [db] [db] [db] 01_A Toetspunt zuidgevel 1, _B Toetspunt zuidgevel 4, _C Toetspunt zuidgevel 7, _A Westgevel 1, _B Westgevel 4, _C Westgevel 7, _A Westgevel 1, _B Westgevel 4, _C Westgevel 7, _A Noordgevel 1, _B Noordgevel 4, _C Noordgevel 7, _A Oostgevel 1, _B Oostgevel 4, _C Oostgevel 7, _A Oostgevel 1, _B Oostgevel 4, _C Oostgevel 7, _A Zuidgevel 1, _B Zuidgevel 4, _C Zuidgevel 7, _A Westgevel 1, _B Westgevel 4, _A Noordgevel 1, _B Noordgevel 4, _A Oostgevel 1, _B Oostgevel 4, _A Balkons 7, _A Balkons 7, _A Balkons 1, _B Balkons 4,

122 Science Park Eindhoven EN SON Postbus AA SON T +31 (0) E eindhoven.ch@dpa.nl K.v.K IBAN NL71 RABO Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel Datum 2 mei 2018 Referentie

123 Referentie Rapporttitel Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel Datum 2 mei 2018 Opdrachtgever Contactpersoon De heer F. Cleven Kruisstraat 41A 5249 PB ROSMALEN De heer F. Cleven Behandeld door ir. P.W.A. Timmers DPA Cauberg-Huygen B.V. Science Park Eindhoven EN SON Postbus AA SON Telefoon Fax Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 1

124 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Uitgangspunten Tekeningen Ventilatievoorzieningen Geluidbelastingen 4 3 Eisen en berekeningsmethode Geluideisen Norm NEN 5077, NEN-EN-ISO en NPR Berekeningsmethode 7 4 Berekeningen en bepaling geluidwerende voorzieningen Appartementen Berekeningsresultaten geluidwering gevels Geluidwerende voorzieningen gevels Bouwkundige uitgangspunten Overzicht geluidwerende voorzieningen Toelichting bouwkundige voorzieningen 9 5 Conclusies 12 Figuren Figuur I Figuur I-1 Figuur I-2 Plattegronden Gevels Figuur II Figuur II-1 Overzicht waarneempunten Bijlagen Bijlage I Bijlage I-1 Cumulatieve geluidbelastingen Bijlage II Bijlage II-1 Rekenresultaten gevel geluidwering Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 2

125 1 Inleiding In opdracht van de heer Cleven is door DPA Cauberg-Huygen B.V. een akoestisch onderzoek uitgevoerd naar de gevel geluidwering van het nieuwbouwplan aan de Oranje Nassaustrat 1B-1H te Rosmalen. Het nieuwbouwplan omvat de realisatie van 6 appartementen en 1 maisonette-woning aan Oranje Nassaustraat te Rosmalen. Door DPA Cauberg-Huygen is een akoestisch onderzoek uitgevoerd ter bepaling van de geluidbelasting op de gevel (rapport d.d. 30 april 2018). Uit deze berekening is gebleken dat op een aantal gevels van de appartementen op de 3 e verdieping de voorkeursgrenswaarde t.g.v. het wegverkeer wordt overschreden. Daarnaast wordt de geluidbelasting van 53 db (exclusief aftrek artikel 110g Wgh) op een aantal gevels op de begane grond en de eerste verdieping van de appartementen overschreden. De maisonette-woning ondervindt geen verhoogde geluidbelasting. Ten behoeve van de aanvraag omgevingsvergunning dient aan de hand van een gevelisolatieonderzoek te worden aangetoond dat de karakteristieke geluidwering van de gevels (G a;k ) voldoet aan de eisen uit het Bouwbesluit. De resultaten van het onderzoek gevel geluidwering zijn samengevat in voorliggende rapportage. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 3

126 2 Uitgangspunten 2.1 Tekeningen Het nieuwbouwplan aan de Oranje Nassaustraat voorziet in de realisering van zes appartementen met daarachter een maisonette-woning. Figuur 2.1 Situatie nieuwbouw Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van de door de opdrachtgever verstrekte tekeningen van het plan door Bureau Verkuylen: - plattegronden, tekeningnummer blad 02, d.d ; - gevels, tekeningnummer blad 03, d.d Ventilatievoorzieningen De appartementen worden voorzien van een volledig gebalanceerd ventilatiesysteem. 2.3 Geluidbelastingen Het plan wordt door geluidbelast als gevolg van wegverkeerslawaai van de Rijksweg A2/A59, Hintham en de nabijgelegen 30 km/uur-wegen. Ook is deze locatie (licht) belast met railverkeer. De geluidbelastingen zijn berekend door DPA Cauberg-Huygen en gerapporteerd in rapport met kenmerk (d.d. 30 april 2018). De waarneempunten en de cumulatieve geluidbelastingen zijn te vinden in respectievelijk figuur II-1 en bijlage I-1. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 4

127 Uit deze berekening is gebleken dat op een aantal gevels van de appartementen op de 3 e verdieping de voorkeursgrenswaarde t.g.v. het wegverkeer (Rijksweg A2/A59) wordt overschreden. Daarnaast wordt de geluidbelasting van 53 db(a) (exclusief aftrek artikel 110g Wgh) op een aantal gevels op de begane grond en de eerste verdieping van de appartementen overschreden. De maisonette-woning ondervindt geen verhoogde geluidbelasting. De maximale gecumuleerde geluidbelasting bedraagt ter plaatse van het plan 58 db L den. (zonder aftrek conform artikel 110g Wgh). Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 5

128 3 Eisen en berekeningsmethode 3.1 Geluideisen Conform artikel 3.2 van het Bouwbesluit dient voor een woning de karakteristieke geluidwering (G A;k ) van een uitwendige scheidingsconstructie van een verblijfsgebied ten minste 20 db te bedragen. Conform artikel 3.3, eerste lid dient bij een krachtens de Wet geluidhinder of Tracéwet vastgesteld hogerewaardenbesluit voor een woning de karakteristieke geluidwering (G A;k ) van een uitwendige scheidingsconstructie van een verblijfsgebied tenminste gelijk te zijn aan het verschil tussen de in dat besluit opgenomen hoogste toelaatbare geluidbelasting voor industrie-, weg- of spoorweglawaai en een grenswaarde van 35 db(a) bij industrielawaai of 33 db voor weg- of spoorweglawaai. Conform artikel 3.3, vijfde lid dient de karakteristieke geluidwering van een uitwendige scheidingsconstructie van een verblijfsruimte als genoemd in artikel 3.3, eerste tot en met derde lid tenminste gelijk te zijn aan de karakteristieke geluidwering van het verblijfsgebied waarbinnen die verblijfsruimte ligt, verminderd met 2 db. De te behalen karakteristieke geluidwering van de gevel is het verschil tussen de op de gevel heersende geluidbelasting en het in het Bouwbesluit geëiste maximale binnenniveau. Samengevat gelden voor de in dit project voorkomende gebruiksfuncties de volgende eisen ten aanzien van de karakteristieke geluidwering van de gevel: - Verblijfsgebied woonfunctie: G A;k geluidbelasting wegverkeer 33 db. - Verblijfsruimte woonfunctie: G A;k geluidbelasting wegverkeer 35 db. 3.2 Norm NEN 5077, NEN-EN-ISO en NPR 5079 Conform het Bouwbesluit dient de karakteristieke geluidwering van de gevel te worden bepaald conform de NEN 5077+C3:2012. De NEN 5077 verwijst voor het bepalen van de geluidwering G A naar de NEN-EN-ISO 717-1, waarbij het standaard referentiespectrum wordt gehanteerd dat kenmerkend is voor het geluid van de werkelijke bron. Voor een Nederlandse vertaling van de NEN-EN-ISO wordt in de NEN 5077 verwezen naar de NPR Na de bepaling van de G A wordt de karakteristieke geluidwering G A;k van de uitwendige scheidingsconstructie van een verblijfsruimte bepaald met behulp van formule 4 uit de NEN 5077: G A; k = G A 10* 10 0,16 * V log T0 * Su Indien de verhouding V/S kleiner is dan 3, moet in deze vergelijking voor deze verhouding 3 worden ingevuld. De karakteristieke geluidwering van de scheidingsconstructie van het gehele verblijfsgebied wordt bepaald met behulp van formule 5 uit de NEN 5077: G A; k = 10* 10 log 0,16 * Vr *10 T0 * Svg G A ; r 10 Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 6

129 3.3 Berekeningsmethode Bij de berekeningen is het computerprogramma BOA, versie van diractivity gehanteerd. Hierin is bovenvermelde rekenmethode opgenomen. Voor de akoestische prestaties van gevelelementen is gebruik gemaakt van de Herziening rekenmethode geluidwering gevels d.d. december 1989 van het Ministerie van VROM ( Herziening ), de NPR 5272 of van laboratoriumwaarden van leveranciers. Laboratorium-waarden zijn in de berekening gecorrigeerd met -1,5 db, verdisconteerd in de C fs -factor. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 7

130 4 Berekeningen en bepaling geluidwerende voorzieningen 4.1 Appartementen Voor de relevante verblijfsgebieden/-ruimten van de zes appartementen (zie tabel 4.1) is de karakteristieke geluidwering van de gevel bepaald. Tabel 4.1: Berekende appartementen Appartement A (begane grond west) B (begane grond oost) D (eerste verdieping west) E (eerste verdieping oost) F (tweede verdieping west) G (tweede verdieping oost) Verblijfsgebied Woonkamer/woonkeuken Woonkamer/woonkeuken Woonkamer/woonkeuken Woonkamer/woonkeuken Woonkamer/woonkeuken + Slaapkamer klein/groot Woonkamer/woonkeuken + Slaapkamer klein/groot Zoals eerder aangegeven ondervindt de maisonette-woning achter de appartement geen verhoogde geluidbelasting (L vl,cum 53 db). Hetzelfde geldt voor de verblijfsgebieden van appartementen A, B, D en E waarin de slaapkamers zijn gesitueerd. Deze zijn gelegen aan de geluidluwe gevels (L vl,cum 53 db). C A B D E F G Figuur 4.1: Beoordeelde appartementen (verblijfsgebieden) 4.2 Berekeningsresultaten geluidwering gevels In bijlage II-1 zijn de volledige berekeningen van de karakteristieke geluidwering van de geluidbelaste gevels opgenomen. Voor alle situaties geldt dat aan de eisen met betrekking tot de geluidwering wordt voldaan, mits de geluidwerende maatregelen conform paragraaf 4.3 en 4.4 worden getroffen. In tabel 4.2 wordt een overzicht gegeven van de berekende karakteristieke geluidwering per appartement. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 8

131 Tabel 4.2: Berekende (karakteristieke) geluidweringen in db(a) als gevolg van verkeerslawaai Appartement Verblijfsgebied (VG) Verblijf- ruimte (VR) Maximale geluidbelasting [db] Karakteristieke geluidwering (G A;k ) verblijfsruimte [db(a)] Karakteristieke geluidwering (G A;k ) verblijfsgebied [db(a)] Berekend Eis Berekend Eis A VG 1 WNK KK B VG 1 WNK KK D VG 1 WNK KK E VG 1 WNK KK VG 1 WNK KK F VG 2 SLK klein SLK grooot VG 1 WNK KK G VG 2 SLK klein SLK grooot Geluidwerende voorzieningen gevels Bouwkundige uitgangspunten In tabel 4.3 staan de bouwkundige uitgangspunten zoals ze in de berekening zijn opgenomen. In paragraaf 4.4 staat een toelichting van de bouwkundige uitgangspunten. Tabel 4.3: Bouwkundige uitgangspunten Omschrijving Code Isolatiewaarde R A,v [db(a)] Gevel, steenachtige spouwmuur, massa ± 400 kg/m 2 Mw51 51,2 Kozijnen klasse K2 (aluminium/houten kozijn) Ko33 33,3 Naaddichting, eenzijdig gekit Na55 55,3 Kierdichting, goede enkele dichting, V-profiel indrukking 8,0 mm K35 34,5 Beglazingsrand, kroonband Bgl50 49,8 Beglazing, HR++-beglazing Gd27d 27,3 Deur, D1 De26 25,3 Hellend dak, DH2: PUR/EPS-geïsoleerde gordingkap Da27d 27,2 Velux dakraam GGL50 Gs27i 26, Overzicht geluidwerende voorzieningen Om aan de gestelde eisen met betrekking tot de karakteristieke gevelgeluidwering te voldoen, zijn geen aanvullende geluidwerende voorzieningen in de gevel noodzakelijk, anders dan de in tabel 4.3 genoemde bouwkundige voorzieningen. 4.4 Toelichting bouwkundige voorzieningen In deze paragraaf worden de toe te passen geluidwerende/bouwkundige voorzieningen toegelicht. Alle genoemde geluidsisolatiewaarden zijn die op basis van het wegverkeerslawaaispectrum. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 9

132 Opbouw gevels: Voor de gevels is in de berekening conform plantekeningen uitgegaan van een steenachtige spouwmuur met een oppervlaktemassa van circa 400 kg/m 2. Deze constructie heeft een gewogen geluidisolatie van 51,2 db(a) (code MS3 uit Herziening ). Kozijnen: Bij de berekeningen is uitgegaan van aluminium of houten kozijnen met een gewogen geluidisolatie van 33,3 db(a) (code K2 uit Herziening rekenmethode geluidwering gevel, hierna Herziening ). Beglazing: Bij de berekening van de karakteristieke geluidwering van de gevelconstructies is voor de glasconstructies uitgegaan van de volgende geluidisolatiewaarden: Code Fabrikant Typeaanduiding/opbouw Opbouw R A;v Dikte [db(a)] [mm] Gd27d Elk fabricaat HR++-beglazing 4-15(L)-5 27,3* 24 Gs27i Velux GGL50 26,9 *: inclusief 1,5 db veiligheidsfactor ten opzichte van laboratoriumwaarden De voorgestelde opbouw van het glas kan worden vervangen door elke andere glasconstructie (bijvoorbeeld tripple glas), mits de voor het wegverkeerslawaai gecorrigeerde ééngetalswaarde (R A;v ) minimaal wordt behaald. Deuren: Bij de berekening van de karakteristieke geluidwering van de gevelconstructies is voor de deurconstructies uitgegaan van een houten deurconstructie met massa van minimaal 18 kg/m 2 (code D1 uit Herziening ). De gewogen geluidisolatie bedraagt minimaal R a,v = 25,3 db(a). Hellend dak: Bij de berekening van de karakteristieke geluidwering van de gevelconstructies is voor de hellend dakconstructie uitgegaan van de volgende geluidisolatiewaarden: Code Typeaanduiding/opbouw Da27d DH2: PUR/EPS-geïsoleerde gordingkap 27,2 R A;v [db(a)] Naden: De naden ter plaatse van de aansluiting van de kozijnen op de omringende constructies kunnen worden voorzien van een afwerking met kit aan één zijde. De R a;v -waarde van de naden komt overeen met 55 db(a). Beglazingsrand: Bij de berekening van de karakteristieke geluidwering van de gevelconstructies wordt gerekend met een beglazingsrand, voor de afdichting van het glas in het kozijn, door middel van een kroonband 200 N/m. De R a;v -waarde van deze beglazingsrand komt overeen met 50 db(a). Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 10

133 Kierdichting: In de draaiende delen dient een enkele kierdichting aangebracht te worden. Deze kierdichting heeft een gewogen geluidisolatie van 34,5 db(a)/m 1 (code K35 uit Herziening ). De kierdichtingsprofielen (V-profielen) dienen bij voorkeur in de draaiende delen te worden geïntegreerd en dienen een invering van ten minste 8,0 mm te hebben. Ten behoeve van een goede werking van de kierdichtingsprofielen dienen de draairamen van voldoende knevelpunten te worden voorzien (bij voorkeur driepuntssluitingen). Tevens zou met de keuze van de raam- en deurscharnieren wellicht rekening kunnen worden gehouden met de nastelbaarheid van de scharnieren. Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 11

134 5 Conclusies In opdracht van de heer Cleven is door DPA Cauberg-Huygen B.V. een akoestisch onderzoek uitgevoerd naar de gevel geluidwering van het nieuwbouwplan aan de Oranje Nassaustrat 1B-1H te Rosmalen. Het nieuwbouwplan omvat de realisatie van 6 appartementen en 1 maisonette-woning aan Oranje Nassaustraat te Rosmalen. Door DPA Cauberg-Huygen is een akoestisch onderzoek uitgevoerd ter bepaling van de geluidbelasting op de gevel (rapport d.d. 30 april 2018). Uit deze berekening is gebleken dat op een aantal gevels van de appartementen op de 3 e verdieping de voorkeursgrenswaarde t.g.v. het wegverkeer wordt overschreden. Daarnaast wordt de geluidbelasting van 53 db(a) (exclusief aftrek artikel 110g Wgh) op een aantal gevels op de begane grond en de eerste verdieping van de appartementen overschreden. De maisonette-woning ondervindt geen verhoogde geluidbelasting. Ten behoeve van de aanvraag omgevingsvergunning dient aan de hand van een gevelisolatieonderzoek te worden aangetoond dat de karakteristieke geluidwering van de gevels (G a;k ) voldoet aan de eisen uit het Bouwbesluit. Met de in paragraven 4.4 en 4.5 genoemde voorzieningen kan voldaan worden aan de Bouwbesluiteisen met betrekking tot de karakteristieke geluidwering van de gevels. DPA Cauberg-Huygen B.V. ir. P.W.A. Timmers Senior adviseur Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel 2 mei 2018 Pagina 12

135 Figuur I Figuur I-1 Figuur I-2 Plattegronden Gevels Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel

136 B C B C B C A BVO=117,2 m² BVO = 90,0 m² GO = 78,6 m² BVO = 96,1 m² GO = 82,8 m² A A BVO = 90,9 m² GO = 78,6 m² BVO = 96,1 m² GO = 82,8 m² A A BVO = 90,9 m² GO = 70,1 m² BVO = 96,1 m² GO = 73,9 m² A B C B C B C Begane grond Eerste verdieping Tweede verdieping opdrachtgever de heer F.M.W. Cleven projectnaam ORANJE NASSAUSTRAAT 1B-H, 'S-HERTOGENBOSCH onderdeel Voorlopig Ontwerp Plattegronden - maatvoering projectnummer V schaal 1:100 projectleider RJV V formaat A1 tekenaar AS V blad 02 bestandsnaam KRT02 plattegronden.dwg DE GRUYTER FABRIEK VEEMARKTKADE AE 'S-HERTOGENBOSCH INFO@BUREAUVERKUYLEN.NL BUREAUVERKUYLEN.NL

137 voorgevel (zuidoost) linker zijgevel (zuidwest) achtergevel (noordwest) rechter zijgevel (noordoost) opdrachtgever de heer F.M.W. Cleven projectnaam ORANJE NASSAUSTRAAT 1B-H, 'S-HERTOGENBOSCH onderdeel Voorlopig Ontwerp Gevels projectnummer V schaal 1:100 projectleider RJV V formaat A1 tekenaar AS V blad 03 bestandsnaam V KRT03 gevels.dwg DE GRUYTER FABRIEK VEEMARKTKADE AE 'S-HERTOGENBOSCH INFO@BUREAUVERKUYLEN.NL BUREAUVERKUYLEN.NL

138 Figuur II Figuur II-1 Overzicht waarneempunten Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel

139 09 Weg Toetspunt Bodemgebied Gebouw Scherm Woonwijkscherm Hoogtelijn 10 0 m 7 m schaal = 1 : Wegverkeerslawaai - RMW-2012, [versie van Oranje Nassaustraat - Wegverkeerslawaai], Geomilieu V4.21 Figuur II-2 Overzicht waarneempunten

140 Bijlage I Bijlage I-1 Cumulatieve geluidbelastingen Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel

141 Naam Omschrijving Hoogte Resultaten wegverkeer L*vl Resultaten railverkeer L*rl L VL,cum [m] excl. aftrek [db] [db] [db] [db] [db] 01_A Toetspunt zuidgevel 1, _B Toetspunt zuidgevel 4, _C Toetspunt zuidgevel 7, _A Westgevel 1, _B Westgevel 4, _C Westgevel 7, _A Westgevel 1, _B Westgevel 4, _C Westgevel 7, _A Noordgevel 1, _B Noordgevel 4, _C Noordgevel 7, _A Oostgevel 1, _B Oostgevel 4, _C Oostgevel 7, _A Oostgevel 1, _B Oostgevel 4, _C Oostgevel 7, _A Zuidgevel 1, _B Zuidgevel 4, _C Zuidgevel 7, _A Westgevel 1, _B Westgevel 4, _A Noordgevel 1, _B Noordgevel 4, _A Oostgevel 1, _B Oostgevel 4, _A Balkons 7, _A Balkons 7, _A Balkons 1, _B Balkons 4,

142 Bijlage II Bijlage II-1 Rekenresultaten gevel geluidwering Oranje Nassaustraat 1B-1H te Rosmalen; akoestisch onderzoek geluidwering gevel

143 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 project , Oranje Nassaustraat Rosmalen Projectdatum Opdrachtgever Uitgevoerd door Dhr. Cleven ATi gebouw Rekenmethode Spectrum Uitgevoerd door Appartement A NPR 5272 totaal V/Sr is minimaal 3, conform NEN5077-C3 (2013) weg2012 Ci ATi verblijfsgebied VG1 totaal Geluidbelasting 56 db Opgegeven als Su,tot 41.6 m2 GA;k 27.5 db GA;k, vereist 23.0 db Lden (Opp. uitw. gevelconstructie verblijfsgebied) woonkamer/keuken Su,ruimte 41.6 m2 GA;k 26.2 db GA;k, vereist 21.0 db V 93.6 m3 T,ref 0.5 s GA 26.2 db Lp 29.8 db Lp GA linkergevel Su,gevel 16.5 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 35.5 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 35.5 db GA,g Gi,g Lp,gevel 20.5 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 2.60 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.17 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 7.90 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

144 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 terras Su,gevel 12.3 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 33.3 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 33.3 db GA,g Gi,g Lp,g 22.7 Lp,gevel 22.7 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 5.00 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 5.82 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.46 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 6.80 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing voorgevel Su,gevel 12.8 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 27.9 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 27.9 db GA,g Gi,g Lp,gevel 28.1 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 5.29 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 4.00 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.28 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA deur 2.22 m2 de26 deur Deur D RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

145 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 project , Oranje Nassaustraat Rosmalen Projectdatum Opdrachtgever Uitgevoerd door Dhr. Cleven ATi gebouw Rekenmethode Spectrum Uitgevoerd door Appartement B NPR 5272 totaal V/Sr is minimaal 3, conform NEN5077-C3 (2013) weg2012 Ci ATi verblijfsgebied VG1 totaal Geluidbelasting 57 db Opgegeven als Su,tot 46 m2 GA;k 28.2 db GA;k, vereist 24.0 db Lden (Opp. uitw. gevelconstructie verblijfsgebied) woonkamer/keuken Su,ruimte 46 m2 GA;k 27.0 db GA;k, vereist 22.0 db V m3 T,ref 0.5 s GA 27.0 db Lp 30.0 db Lp GA rechtergevel Su,gevel 18.8 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 39.0 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 39.0 db GA,g Gi,g Lp,gevel 18.0 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 2.60 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.17 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 7.90 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

146 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 terras Su,gevel 14.4 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 34.8 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 34.8 db GA,g Gi,g Lp,g 22.2 Lp,gevel 22.2 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 7.10 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 5.82 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.46 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 6.80 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing voorgevel Su,gevel 12.8 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 28.2 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 28.2 db GA,g Gi,g Lp,gevel 28.8 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 5.39 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 3.56 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 0.90 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA deur 2.94 m2 de26 deur Deur D RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

147 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 project , Oranje Nassaustraat Rosmalen Projectdatum Opdrachtgever Uitgevoerd door Dhr. Cleven ATi gebouw Rekenmethode Spectrum Uitgevoerd door Appartement D NPR 5272 totaal V/Sr is minimaal 3, conform NEN5077-C3 (2013) weg2012 Ci ATi verblijfsgebied VG1 totaal Geluidbelasting 57 db Opgegeven als Su,tot 41.6 m2 GA;k 29.4 db GA;k, vereist 24.0 db Lden (Opp. uitw. gevelconstructie verblijfsgebied) woonkamer/keuken Su,ruimte 41.6 m2 GA;k 28.2 db GA;k, vereist 22.0 db V 93.6 m3 T,ref 0.5 s GA 28.2 db Lp 28.8 db Lp GA balkon Su,gevel 12.3 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 34.3 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 34.3 db GA,g Gi,g Lp,gevel 22.7 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 5.00 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 5.82 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.46 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 6.80 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

148 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 linkergevel Su,gevel 16.5 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 35.5 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 35.5 db GA,g Gi,g Lp,g 21.5 Lp,gevel 21.5 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 2.60 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.17 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 7.90 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing voorgevel Su,gevel 12.8 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 30.6 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 30.6 db GA,g Gi,g Lp,gevel 26.4 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 7.80 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 3.18 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.81 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

149 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 project , Oranje Nassaustraat Rosmalen Projectdatum Opdrachtgever Uitgevoerd door Dhr. Cleven ATi gebouw Rekenmethode Spectrum Uitgevoerd door Appartement E NPR 5272 totaal V/Sr is minimaal 3, conform NEN5077-C3 (2013) weg2012 Ci ATi verblijfsgebied VG1 totaal Geluidbelasting 57 db Opgegeven als Su,tot 46 m2 GA;k 30.8 db GA;k, vereist 24.0 db Lden (Opp. uitw. gevelconstructie verblijfsgebied) woonkamer/keuken Su,ruimte 46 m2 GA;k 29.6 db GA;k, vereist 22.0 db V m3 T,ref 0.5 s GA 29.6 db Lp 27.4 db Lp GA rechtergevel Su,gevel 18.8 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 38.0 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 38.0 db GA,g Gi,g Lp,gevel 19.0 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 2.60 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.17 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 7.90 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

150 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 terras Su,gevel 14.4 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 34.8 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 34.8 db GA,g Gi,g Lp,g 22.2 Lp,gevel 22.2 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 7.10 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 5.82 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.46 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 6.80 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing voorgevel Su,gevel 12.8 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 32.2 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 32.2 db GA,g Gi,g Lp,gevel 24.8 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 7.79 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 3.60 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.40 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 7.60 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

151 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 project , Oranje Nassaustraat Rosmalen Projectdatum Opdrachtgever Uitgevoerd door Dhr. Cleven ATi gebouw Rekenmethode Spectrum Uitgevoerd door Appartement F NPR 5272 totaal V/Sr is minimaal 3, conform NEN5077-C3 (2013) weg2012 Ci ATi verblijfsgebied VG1 totaal Geluidbelasting 57 db Opgegeven als Su,tot 70.1 m2 GA;k 25.9 db GA;k, vereist 24.0 db Lden (Opp. uitw. gevelconstructie verblijfsgebied) woonkamer/keuken Su,ruimte 70.1 m2 GA;k 21.7 db GA;k, vereist 22.0 db V 80 m3 T,ref 0.5 s GA 21.7 db Lp 35.3 db Lp GA balkon Su,gevel 22 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 29.2 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 29.2 db GA,g Gi,g Lp,gevel 27.8 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 1.80 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 4.47 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.12 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 dak m2 da27d dak DH2:PUR/EPS-geisol. gordingkap RA kier 6.00 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad 9.50 na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

152 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 linkergevel Su,gevel 33.7 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 23.5 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 23.5 db GA,g Gi,g Lp,g 33.5 Lp,gevel 33.5 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 5.72 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 3.15 m2 gs27i glas Velux dakraam GGL RA dak m2 da27d dak DH2:PUR/EPS-geisol. gordingkap RA De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing voorgevel Su,gevel 14.4 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 29.7 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 29.7 db GA,g Gi,g Lp,gevel 27.3 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 9.86 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 2.50 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kozijn 0.60 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA kier 8.20 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad 8.60 na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 deur 1.44 m2 de26 deur Deur D RA De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing verblijfsgebied VG2 totaal Geluidbelasting 55 db Opgegeven als Su,tot 34.1 m2 GA;k 23.5 db GA;k, vereist 22.0 db Lden (Opp. uitw. gevelconstructie verblijfsgebied) slaapkamer groot Su,ruimte 21.3 m2 GA;k 21.1 db GA;k, vereist 20.0 db V 36.5 m3 T,ref 0.5 s GA 21.1 db Lp 33.9 db Lp GA

153 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 linkergevel Su,gevel 21.3 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 21.1 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 21.1 db GA,g Gi,g Lp,g 33.9 Lp,gevel 33.9 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 3.60 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA dak m2 da27d dak DH2:PUR/EPS-geisol. gordingkap RA De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing slaapkamer klein Su,ruimte 12.8 m2 GA;k 21.0 db GA;k, vereist 20.0 db V 21.5 m3 T,ref 0.5 s GA 21.0 db Lp 34.0 db Lp GA linkergevel Su,gevel 12.8 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 21.0 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 21.0 db GA,g Gi,g Lp,gevel 34.0 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 2.16 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 1.58 m2 gs27i glas Velux dakraam GGL RA dak 9.03 m2 da27d dak DH2:PUR/EPS-geisol. gordingkap RA De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

154 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 project , Oranje Nassaustraat Rosmalen Projectdatum Opdrachtgever Uitgevoerd door Dhr. Cleven ATi gebouw Rekenmethode Spectrum Uitgevoerd door Appartement G NPR 5272 totaal V/Sr is minimaal 3, conform NEN5077-C3 (2013) weg2012 Ci ATi verblijfsgebied VG1 totaal Geluidbelasting 58 db Opgegeven als Su,tot 79.7 m2 GA;k 26.9 db GA;k, vereist 25.0 db Lden (Opp. uitw. gevelconstructie verblijfsgebied) woonkamer/keuken Su,ruimte 79.7 m2 GA;k 22.8 db GA;k, vereist 23.0 db V 92.1 m3 T,ref 0.5 s GA 22.8 db Lp 35.2 db Lp GA balkon Su,gevel 26.7 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 31.0 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 31.0 db GA,g Gi,g Lp,gevel 27.0 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 2.65 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 4.47 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 1.12 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 dak m2 da27d dak DH2:PUR/EPS-geisol. gordingkap RA kier 6.00 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad 9.50 na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

155 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 rechtergevel Su,gevel 38.5 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 24.5 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 24.5 db GA,g Gi,g Lp,g 33.5 Lp,gevel 33.5 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 6.52 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 3.15 m2 gs27i glas Velux dakraam GGL RA dak m2 da27d dak DH2:PUR/EPS-geisol. gordingkap RA De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing voorgevel Su,gevel 14.4 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 30.3 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 30.3 db GA,g Gi,g Lp,gevel 27.7 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 9.86 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 2.50 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 0.60 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 8.20 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad 8.60 na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 deur 1.44 m2 de26 deur Deur D RA De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing verblijfsgebied VG2 totaal Geluidbelasting 55 db Opgegeven als Su,tot 40.8 m2 GA;k 25.8 db GA;k, vereist 22.0 db Lden (Opp. uitw. gevelconstructie verblijfsgebied) slaapkamer groot Su,ruimte 33.5 m2 GA;k 21.2 db GA;k, vereist 20.0 db V 36.4 m3 T,ref 0.5 s GA 21.2 db Lp 33.8 db Lp GA

156 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 achtergevel Su,gevel 10.6 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 30.0 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 30.0 db GA,g Gi,g Lp,g 25.0 Lp,gevel 25.0 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 8.38 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 1.30 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 0.92 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand 7.00 bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 7.80 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad 8.75 na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing rechtergevel Su,gevel 22.9 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 21.8 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 21.8 db GA,g Gi,g Lp,gevel 33.2 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 3.87 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA dak m2 da27d dak DH2:PUR/EPS-geisol. gordingkap RA De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing slaapkamer klein Su,ruimte 7.3 m2 GA;k 26.1 db GA;k, vereist 20.0 db V 16.5 m3 T,ref 0.5 s GA 26.1 db Lp 28.9 db Lp GA

157 BOA Geluidwering Gevels DPA Cauberg-Huygen (c) diractivity-software BV 2018 pg: :20 achtergevel Su,gevel 3.9 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 30.9 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 30.9 db GA,g Gi,g Lp,g 24.1 Lp,gevel 24.1 db Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal wand 3.13 m2 mw51 wand Steen. spouwmuur 400 kg/m RA glas 0.40 gd27d glas 4/15/5 mm RA m2 0 kozijn 0.37 m2 ko33 kozijn Kozijn K RA begl.rand 2.90 bgl50 begl.rand Kroonband 200 N/m RA m 0 kier 3.30 k35 kier V-profiel indrukking 8 mm RA m 0 naad 3.75 na55 naad Eenzijdig gekit RA m 2 De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing linkergevel Su,gevel 3.4 m2 Cl Cfs figuur ( NPR5272 ) absorptie plafond hoogte gesloten ballustrade handinvoer m diepte balkon/galerij -- m GA;k,gevel 27.8 db H D -- m -- m Cfs GA,gevel 27.8 db GA,g Gi,g Lp,gevel 27.2 db Lp,g Gvldeel Afm. Cat.nr. Msoort Materiaal GA;k,p Lp;p Cvlg totaal dak 3.38 m2 da27d dak DH2:PUR/EPS-geisol. gordingkap RA De rekenmethode voorziet in veiligheidsmarges voor suskasten en roosters. Kolom Cvlg is voor deze materialen niet van toepassing

158 Toets flora en fauna Oranje Nassaustraat 1b-1h te Rosmalen Datum : 23 februari 2018 Projectnummer : Opdrachtgever Veldwerk Opgesteld door Kwaliteitscontrole : Felix Cleven : I.J.J. Vleut : I.J.J. Vleut : E.J.F. Claassen 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Initiatiefnemer is voornemens op de locatie Oranje Nassaustraat 1b-1h de bestaande gebouwen te slopen. Hiervoor in de plaats wordt woningbouw gerealiseerd. In verband met de planologische procedure is het noodzakelijk een toets flora en fauna uit te voeren. Door middel van de toets wordt in beeld gebracht of de ontwikkeling in strijd is met de natuurwetgeving en hoe eventuele strijdigheid met de wet voorkomen kan worden. 1.2 Doel Doel van het onderliggende onderzoek is te bepalen of de wijzigingen binnen het plangebied mogelijk leiden tot overtreding van de Wet natuurbescherming. Het in deze rapportage beschreven onderzoek heeft tot doel het vaststellen van de (mogelijke) aanwezigheid van beschermde soorten die zijn opgenomen in de soortlijsten van beschermde flora en fauna in het kader van de Wet natuurbescherming. Op basis van dit onderzoek kan worden vastgesteld welke maatregelen getroffen en vervolgstappen genomen dienen te worden om te voorkomen dat in strijd met de Wet natuurbescherming wordt gehandeld. 2 Wettelijk kader In Nederland is de bescherming van natuurwaarden sinds 1 januari 2017 geregeld in de Wet natuurbescherming. Deze wet regelt de bescherming van soorten, gebieden en houtopstanden en vervangt daarmee de Flora- en faunawet, Natuurbeschermingswet 1998 en Boswet. Daarnaast geldt per provincie beleid voor de bescherming van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) (voorheen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) genoemd). Deze toets flora en fauna is gericht op soortbescherming. Vanwege de lokale aard van de voorgenomen werkzaamheden binnen de bebouwde kom van s-hertogenbosch is gebiedsbescherming niet van toepassing. De delen over bescherming van gebieden en houtopstanden uit de Wet natuurbescherming en het beleid voor het NNN worden daarom buiten beschouwing gelaten. 2.1 Soortbescherming Op het gebied van soortbescherming is het uitgangspunt van de Wet natuurbescherming dat geen schade mag worden gedaan aan beschermde dieren of planten, tenzij dit uitdrukkelijk is toegestaan; het nee, tenzij-principe. De Wet natuurbescherming kent een apart beschermingsregime voor soorten van de Vogelrichtlijn, een apart beschermingsregime voor soorten van de Habitatrichtlijn, het Verdrag van Bern en het

159 Verdrag van Bonn en een apart beschermingsregime voor andere soorten, die vanuit nationaal oogpunt beschermd worden. Elk van deze beschermingsregimes kent zijn eigen verbodsbepalingen en vereisten voor vrijstelling of ontheffing van de verboden. De Wet natuurbescherming kent de volgende drie categorieën beschermde soorten: 1. Alle van nature in Nederland in het wild levende vogels beschermd volgens het beschermingsregime van de Europese Vogelrichtlijn, 3.1 wn; 2. Soorten, niet vogels zijnde, van de Europese Habitatrichtlijn bijlage IV onderdeel a, het Verdrag van Bern bijlage II en het Verdrag van Bonn bijlage I, voor zover hun natuurlijke verspreidingsgebied zich in Nederland bevindt, 3.2 wn; 3. Andere soorten, waaronder soorten die vanuit nationaal oogpunt bescherming behoeven, 3.3 wn. De drie beschermingsregimes kennen elk hun eigen verbodsbepalingen. De verbodsbepalingen voor vogels en overige Europese soorten (categorie 1 en 2) zijn letterlijk overgenomen uit respectievelijk de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. Voor de andere, nationaal beschermde soorten (categorie 3) gelden verbodsbepalingen die geïnspireerd zijn op de Habitatrichtlijn, maar in sommige opzichten minder streng zijn. In tabel 1 zijn de verbodsbepalingen per regime weergegeven. Tabel 1. Verbodsbepalingen per categorie beschermde soorten Categorie 1 ( 3.1 Wn) Categorie 2 ( 3.2 Wn) Categorie 3 ( 3.3 Wn) Art 3.1 lid 1 Het is verboden in het wild levende vogels opzettelijk te doden of te Art 3.5 lid 1 Het is verboden soorten in hun natuurlijke verspreidingsgebied Art 3.10 lid 1a Het is verboden soorten opzettelijk te doden of te vangen vangen opzettelijk te doden of te vangen Art 3.1 lid 2 Het is verboden opzettelijk nesten, rustplaatsen en eieren van vogels te vernielen of te beschadigen, of nesten van vogels weg te nemen Art 3.5 lid 4 Het is verboden de voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van dieren te beschadigen of te vernielen Art 3.10 lid 1b Het is verboden de vaste voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van dieren opzettelijk te beschadigen of te vernielen Art 3.1 lid 3 Art. 3.5 lid 3 - Het is verboden eieren te rapen en deze onder zich te hebben Het is verboden eieren van dieren in de natuur opzettelijk te vernielen of te rapen Art 3.1 lid 4 en lid 5 Art 3.5 lid 2 - Het is verboden vogels opzettelijk te storen, tenzij de storing niet van wezenlijke invloed is op de staat van instandhouding van de desbetreffende vogelsoort Het is verboden dieren opzettelijk te verstoren - Art 3.5 lid 5 Het is verboden plantensoorten in hun natuurlijke verspreidingsgebied opzettelijk te plukken en te verzamelen, af te snijden, te ontwortelen of te vernielen Art 3.10 lid 1c Het is verboden plantensoorten in hun natuurlijke verspreidingsgebied opzettelijk te plukken en te verzamelen, af te snijden, te ontwortelen of te vernielen Om af te mogen wijken van de verbodsbepalingen via een ontheffing of vrijstelling moet aan drie criteria zijn voldaan: 2 van 10

160 Er mag alleen van de verbodsbepalingen worden afgeweken als er geen andere bevredigende oplossing voor de handeling mogelijk is; Er moet sprake zijn van een in de wet genoemd belang. De wet geeft voor de verschillende beschermingsregimes aan wat die belangen zijn, zoals ruimtelijke ontwikkeling, volksgezondheid of openbare veiligheid; Er mag geen afbreuk worden gedaan aan de staat van instandhouding van de soort. Als aan deze drie vereisten voldaan is, kan een ontheffing worden verleend. Voor een aantal handelingen is bovendien vrijstelling mogelijk, bijvoorbeeld in de vorm van een provinciale verordening of een gedragscode. Zorgplicht Voor alle in het wild levende planten en dieren, ook niet beschermde soorten, kent de Wet natuurbescherming een zorgplicht. De zorgplicht houdt in dat een ieder voldoende zorg in acht moet nemen voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving. Dit betekent dat voorafgaand aan handelingen inzichtelijk moet zijn welke natuurwaarden aanwezig zijn, de kwetsbaarheid hiervan en de mogelijke gevolgen die de handeling hiervoor kan hebben. Bij de uitvoering van de handelingen dienen negatieve gevolgen zoveel mogelijk te worden voorkomen, dan wel beperkt of ongedaan te worden gemaakt. De zorgplicht is altijd van toepassing, ongeacht vrijstelling of ontheffing. 3 Beschrijving plangebied en voorgenomen plannen Het plangebied ligt binnen de bebouwde kom van Rosmalen, omringd door bebouwing met de Oranje Nassaustraat te zuiden, Irenestraat ten oosten, Wilhelminastraat ten noorden en de Beatrixstraat ten westen van het plangebied. Het plangebied bestaat uit een kantoorgebouw, een loods, container en een open schuurtje. De loods is in gebruik genomen als opslagruimte. In figuur 1 is de ligging van het plangebied in Rosmalen weergegeven. Figuur 2 toont de globale begrenzing van het plangebied. Op pagina 5 staan enkele foto s van het plangebied. De voorgenomen plannen bestaan uit de sloop van het kantoorgebouw, loods en schuur en het verwijderen van de container. Initiatiefnemer is voornemens woningbouw te realiseren op het plangebied. 3 van 10

161 Figuur 1. Ligging van het plangebied in Rosmalen (gele cirkel) (bron: Google Maps) Figuur 2. Globale begrenzing van het plangebied (gele lijn) (bron: Google Maps) 4 van 10

162 Foto 1. Loods Foto 2. Loods van binnen Foto 3. Achterzijde van de loods Foto 4. Open schuur aan de achterzijde van de loods Foto 5. Openstaande loods en Container Foto 6. Voorkant kantoorgebouw met achter de loods 5 van 10

163 4 Natuurwaarden In het kader van deze toets flora en fauna heeft een bronnenonderzoek plaatsgevonden. Aan de hand van bekende verspreidingsgegevens uit onder andere verspreidingsatlassen is bepaald welke beschermde soorten in de omgeving van het plangebied voorkomen. Daarnaast heeft een veldbezoek plaatsgevonden. Tijdens het veldbezoek zijn alle op de locatie aanwezige biotopen opgenomen. De aanwezigheid van deze biotopen vormt de basis voor de mogelijkheid tot het voorkomen van beschermde soorten. Naast de biotopen zijn directe en indirecte aanwijzingen opgenomen die duiden op het voorkomen van beschermde soorten. De aanwezige biotopen zijn vergeleken met de habitateisen van beschermde plant- en diersoorten. Op basis van expert judgement is beoordeeld welke van deze soorten in het plangebied kunnen voorkomen. Het veldbezoek dat voor dit onderzoek is uitgevoerd, heeft plaatsgevonden op 5 februari 2018 in de ochtend onder de volgende weersomstandigheden: onbewolkt, weinig wind en circa 2 C. 4.1 Flora Tijdens het veldbezoek zijn in het plangebied geen beschermde plantensoorten aangetroffen. Er zijn alleen algemene plantensoorten aangetroffen. Bevindingen uit het veldbezoek tonen aan dat in het plangebied geschikte biotopen ontbreken voor beschermde plantensoorten. Derhalve is de aanwezigheid van beschermde plantensoorten in het plangebied uit te sluiten. 4.2 Amfibieën Uit gegevens van RAVON en de Verspreidingsatlas.nl blijkt dat in de omgeving (0-5 km) van het plangebied de volgende beschermde soorten amfibieën voorkomen: Alpenwatersalamander, gewone pad, bruine kikker, bastaardkikker, kleine watersalamander (alle 3.3 wn), kamsalamander, boomkikker, heikikker, knoflookpad, rugstreeppad en poelkikker (alle 3.2 wn). Doordat in het plangebied geen oppervlaktewater aanwezig is, ontbreekt voortplantingshabitat voor amfibieën. Het plangebied is vrijwel volledig verhard met kleine oppervlaktes aan gras met hier en daar hopen met stenen. De Alpenwatersalamander, bastaardkikker, kamsalamander, knoflookpad, rugstreeppad, heikikker, boomkikker en poelkikker mijden bebouwde gebieden en het ontbreekt in het plangebied aan geschikt landhabitat voor deze soorten. Het voorkomen van deze soorten in het plangebied kan derhalve worden uitgesloten. Het is niet uit te sluiten dat de algemene soorten amfibieën gewone pad, bruine kikker en kleine watersalamander (alle 3.3 wn) incidenteel door het plangebied migreren. Voor deze soorten geldt in de provincie Noord-Brabant in het kader van ruimtelijke ontwikkeling een algehele vrijstelling van de verbodsbepalingen van de Wet natuurbescherming. Het is derhalve niet noodzakelijk om mitigerende maatregelen te nemen. 4.3 Vogels Het plangebied is vanwege de verharding marginaal geschikt als foerageergebied voor algemene vogelsoorten en er is maar weinig vegetatie aanwezig waar deze vogelsoorten broedgelegenheid kunnen vinden. Het openstaande gedeelde van de loods dient mogelijk als locatie waar algemene vogelsoorten kunnen broeden. Negatieve effecten op het foerageer- en broedgebied van algemene vogelsoorten zijn redelijkerwijs uit te sluiten; in de directe omgeving van het plangebied is en blijft voldoende geschikt alternatief foerageer- en broedgebied aanwezig, met name in de tuinen van omringende woningen. Gedurende het broedseizoen zijn vogels strikt beschermd en activiteiten dienen daarom ook buiten het broedseizoen plaats te vinden. Uit gegevens van Waarneming.nl blijkt dat in de omgeving van het plangebied de aanwezigheid bekend is van gierzwaluwen en huismussen. Voor zowel de huismus als gierzwaluw geldt dat ze voor 6 van 10

164 kunnen komen onder dakpannen, golfplaten daken en in kieren en gaten in muren. De huismus is het gehele jaar in Nederland aanwezig en zoekt nestplaatsen ook voornamelijk in gebouwen. Tijdens het veldbezoek zijn geen huismussen waargenomen in het plangebied. Eveneens zijn bij het kantoorpand en in de loods geen sporen waargenomen van nestplaatsen van huismus. Bevindingen van het veldbezoek tonen aan dat het kantoorgebouw en loods geen mogelijkheden bieden voor nestplaatsen van huismussen. Ook is het plangebied weinig geschikt als leefgebied voor huismus door het ontbreken van dekking en voedselbronnen. Derhalve is het redelijkerwijs uit te sluiten dat huismus nestplaatsen heeft binnen het plangebied. De gierzwaluw is in Nederland aanwezig vanaf eind april tot begin augustus en is voor nestplaatsen geheel afhankelijk van gebouwen. De vogelsoort komt naar Nederland om te broeden en bezet vaak dezelfde nesten van vorig jaar in donkere holtes in ventilatieschachten, spleten in muren, onder dakpannen en in kerktorens. Bevindingen van het veldbezoek tonen aan dat er geen bestaande gierzwaluwnesten zijn aangetroffen in het plangebied en dat het bij zowel het kantoorpand als de loods ontbreekt aan geschikte holtes waar gierzwaluwen kunnen broeden. Derhalve is het redelijkerwijs uit te sluiten dat gierzwaluw nestplaatsen heeft binnen het plangebied. Volgens gegevens van Waarneming.nl komen de ransuil, steenuil en bosuil voor in de omgeving van het plangebied. Het plangebied is ongeschikt als foerageergebied en broedgebied voor de bosuil en ransuil. De steenuil schuwt de menselijke omgeving niet en broedt ook in daken en zolders van loodsen, huizen en schuren, maar waarbij de aanwezigheid van geschikt foerageergebied in de directe omgeving noodzakelijk is. De loods die voor een gedeelte permanent open is zou mogelijk kunnen dienen als verblijfplaats voor de steenuil. De laatst waargenomen steenuil in de omgeving dateert echter uit het jaar 1980 op meer dan 300 meter ten westen van het plangebied. Er zijn tijdens het veldbezoek geen sporen aangetroffen van de steenuil in de loods en ook ontbreekt het in de directe omgeving aan geschikt foerageergebied. Het is zodoende uit te sluiten dat steenuil een nestplaats heeft binnen het plangebied. 4.4 Zoogdieren Uit het veldbezoek blijkt dat het plangebied voor een aantal algemeen voorkomende grondgebonden zoogdieren geschikt is als leefgebied, zoals egel en algemene muizensoorten. Mogelijk functioneert het plangebied als (onderdeel van het) leefgebied van deze grondgebonden zoogdieren van 3.3 wn. Doordat het plangebied vrijwel volledig is verhard betreft het geen belangrijk leefgebied voor deze soorten. De voorgenomen werkzaamheden hebben tot gevolg dat (een deel van) het leefgebied van deze soorten verdwijnt. Voor deze soorten van 3.3 wn geldt in provincie Noord-Brabant in het kader van ruimtelijke ontwikkelingen een algehele vrijstelling van de verbodsbepalingen van de Wet natuurbescherming. Het is zodoende niet noodzakelijk mitigerende maatregelen te nemen. Gezien de ligging en de kenmerken van het plangebied kan het voorkomen van meer zeldzame en kritische soorten grondgebonden zoogdieren van 3.2 wn en 3.3 wn in het plangebied worden uitgesloten. Uit de Atlas van de Nederlandse vleermuizen (Limpens et al., 1997) en Korsten en Regelink (2010) blijkt dat de soorten gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, rosse vleermuis, laatvlieger, gewone grootoorvleermuis, watervleermuis, tweekleurige vleermuis en franjestaart (alle 3.2 wn) voorkomen in de wijdere omgeving van het plangebied. Het plangebied is vrijwel ongeschikt als foerageergebied voor vleermuizen door het ontbreken van begroeiing. Het bouwen van woningen en aanleggen van tuinen zal positieve effecten hebben op het foerageergebied voor vleermuizen. Ook de directe omgeving is zeer geschikt geacht voor foeragerende vleermuizen. Bij het kantoorgebouw ontbreekt het aan kleine openingen en spleten waar vleermuizen in kunnen verblijven en daarom wordt het ongeschikt geacht als tijdelijke of vaste verblijfplaats. De metalen loods met cementen dakplaten is vrijwel geheel ongeschikt als verblijfplaats voor vleermuizen. De 7 van 10

165 enige locatie waar mogelijk enkele vleermuizen kunnen verblijven is onder de loodslab aan de kopse kant aan de zuidkant van het gebouw. Aan deze kant van de loods is er in plaats van een metalen wand een bakstenen wand aanwezig waar vleermuizen meer houvast hebben dan aan de gladde metalen wand aan de noordkant. In de directe omgeving van het plangebied zijn meerdere woningen aanwezig met dakpannen en open stootvoegen die beter geschikt worden geacht voor vleermuizen dan onder de loodslab. Echter kan het niet uitgesloten worden dat er een enkele vleermuis onder verblijft. Met een ladder is het mogelijk om via het dak van het kantoorgebouw de aanwezigheid van (sporen van) vleermuizen onder de loodslab vast te stellen. Er wordt daarom aangeraden om voor het slopen van het kantoorgebouw en loods te onderzoeken of er vleermuizen aanwezig zijn onder de loodslab. Bij afwezigheid van vleermuizen kan de loodslab worden weggehaald. 4.5 Overige soortgroepen Bevindingen van het veldbezoek tonen aan dat in het plangebied geschikte biotopen ontbreken voor beschermde soorten vissen, reptielen, dagvlinders, libellen, weekdieren en kevers. Het voorkomen van beschermde soorten uit deze soortgroepen kan daarom worden uitgesloten. 5 Conclusie Uit het onderzoek blijkt dat in het plangebied de aanwezigheid van beschermde soorten planten, reptielen, dagvlinders, libellen, vissen, kevers en weekdieren kan worden uitgesloten. Het plangebied heeft weinig waarde als foerageergebied voor algemene vogelsoorten. In de omgeving is en blijft voldoende geschikt foerageergebied aanwezig. De voorgenomen plannen hebben zodoende geen negatief effect ten aanzien van foerageergebied van algemene vogelsoorten. Deze soorten kunnen broedgelegenheid voornamelijk in de openstaande loods vinden en in mindere mate in de vegetatie die aanwezig is in het plangebied. Negatieve effecten op broedende vogels kunnen worden voorkomen door zowel de vegetatie te verwijderen als de sloop van de gebouwen plaats te laten vinden buiten het broedseizoen. Het broedseizoen loopt globaal van half maart tot en met juli. In het kader van de Wet natuurbescherming wordt voor het broedseizoen echter geen standaardperiode gehanteerd. Van belang is of een broedgeval aanwezig is, ongeacht de periode. Door gebrek aan geschikte nestplaatsen en leefgebied voor de huismus en gierzwaluw is het uit te sluiten dat deze soorten voorkomen in het plangebied. De open loods in het plangebied met houten dwarsbalken zou mogelijk kunnen dienen als verblijfplaats voor de steenuil. Echter dateert de laatst waargenomen steenuil uit het jaar 1980 op meer dan 300 meter van het plangebied en er zijn geen sporen van de steenuil aangetroffen in het plangebied. Mede daarom en door het ontbreken van geschikt foerageergebied in de directe omgeving van het plangebied is het uit te sluiten dat de steenuil er voorkomt. Het plangebied en de omgeving daarvan zijn redelijk geschikt als foerageergebied voor vleermuizen. De voorgenomen ontwikkeling heeft geen negatief effect hierop. Het kantoorgebouw is ongeschikt als verblijfplaats voor vleermuizen door het ontbreken aan kleine ruimtes en openingen. Alleen de ruimte onder de loodslab aan de zuidkant van de loods kan mogelijk dienen als verblijfplaats voor een enkele vleermuis. De aanwezigheid van vleermuizen onder de loodslab is via het dak van het kantoorgebouw met behulp van een ladder vast te stellen en er wordt daarom aangeraden om een inspectie uit te voeren op aanwezige vleermuizen voor de aanvang van de sloop. Bij afwezigheid van vleermuizen kan de loodslab weggehaald worden waarmee het pand ongeschikt wordt gemaakt als verblijfplaats. 8 van 10

166 Mogelijk functioneert het plangebied als (onderdeel van het) leefgebied van algemeen voorkomende grondgebonden zoogdieren van 3.3 wn, zoals egel en algemene muizensoorten. Voor deze soorten van 3.3 wn geldt in provincie Noord-Brabant in het kader van ruimtelijke ontwikkelingen een algehele vrijstelling van de verbodsbepalingen van de Wet natuurbescherming. Het is zodoende niet noodzakelijk mitigerende maatregelen te nemen. Mogelijk komt in het plangebied een enkel individu voor van de algemene amfibiesoorten bruine kikker, gewone pad en kleine watersalamander ( 3.3 wn). Voor deze soorten geldt in Noord-Brabant in het kader van ruimtelijke ontwikkelingen een algehele vrijstelling van de verbodsbepalingen van de Wet natuurbescherming. Het is zodoende niet noodzakelijk mitigerende maatregelen te nemen. Geconcludeerd kan worden dat de voorgenomen plannen niet leiden tot overtreding van de Wet natuurbescherming, mits het verwijderen van vegetatie en de sloop worden uitgevoerd buiten het broedseizoen van vogels. Verder wordt er geadviseerd dat een ecoloog de ruimte onder de loodslab grondig inspecteert op de aanwezigheid van vleermuizen voor de aanvang van de sloop. Bij afwezigheid van vleermuizen kan de loodslab verwijderd worden en is het pand ongeschikt gemaakt als verblijfplaats voor vleermuizen. Bij aanwezigheid van vleermuizen onder de loodslab kan er bepaald worden welke mitigerende maatregelen getroffen dienen te worden om een eventueel benodigde ontheffing te verkrijgen. Tabel 2. Overzicht mogelijk aanwezige en aangetroffen beschermde soorten Soort(groep) Bescherming Functie plangebied Mogelijk Ontheffing Maatregelen effect nodig Bruine kikker, gewone Nee, algehele pad, kleine 3.3 wn Landhabitat Ja - vrijstelling watersalamander Egel en algemene Ja Nee, algehele 3.3 wn Leefgebied muizensoorten vrijstelling - Vleermuizen 3.2 wn Foerageergebied Nee - - Vleermuizen 3.2 wn Verblijfplaatsen Nee, op Voor de aanvang van Ja, de loodslab voorwaarde de sloop inspectie aan de zuidkant uitvoeren uitvoeren onder de van de loods maatregelen loodslab 3.1 wn Nee, op Verwijderen loods en Vogels (nest niet Foerageer- en voorwaarde Ja vegetatie buiten jaarrond broedgebied uitvoeren broedseizoen. beschermd) maatregelen 9 van 10

167 Literatuur Bij12, Kennisdocument gierzwaluw. Versie 1.0, juli Bos F., M. Bosveld, D. Groenendijk, C. van Swaay, I. Wynhoff, De Vlinderstichting, De dagvlinders van Nederland, verspreiding en bescherming (Lepidoptera: Hesperioidea, Papilionoidea). Nederlandse Fauna 7. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & European Invertebrate Survey - Nederland, Leiden. Creemers R.C.M. & J.J.C.W. van Delft (RAVON) (redactie) De amfibieën en reptielen van Nederland, Nederlandse Fauna 9. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, European Invertebrate Survey Nederland, Leiden. Diepenbeek, A van, Veldgids Diersporen, Stichting Uitgeverij KNNV, Utrecht Korsten, E. en Regelink J.R. Herkennen van potentiële vleermuiswaarden: in het kader van quickscans en andere ecologisch vooronderzoek. Zoogdiervereniging- rapport Zoogdiervereniging, Nijmegen. Limpens, H., K. Mostert, W. Bongers, Atlas van de Nederlandse vleermuizen, onderzoek naar verspreiding en ecologie. KNNV Uitgeverij, Utrecht. Ministerie van Economische Zaken. Brochure: Soortenbescherming bij ruimtelijke ingrepen, lees hier wat de Wet natuurbescherming daarover regelt. Versie 1.3 december Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie, De Nederlandse libellen (Odonata). Nederlandse Fauna 4. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & European Invertebrate Survey - Nederland, Leiden van 10

168 Gemeente 's-hertogenbosch Plangebied Oranje Nassaustraat 1B-H te Rosmalen Archeologisch Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) BAAC Rapport V oktober 2018 Auteur: E.A.M. de Boer M.J.C. van Nieuwkoop Status: definitief

169 Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 2

170 Colofon ISSN: Auteur(s): mw. E.A.M. de Boer, MSc, MA. dhr. drs. M.J.C. van Nieuwkoop Veldmedewerkers: dhr. drs. C.C. Kalisvaart dhr. drs. M.J.C. van Nieuwkoop Cartografie: dhr. drs. M.J.C. van Nieuwkoop Redactie: dhr. drs. J.F. van der Weerden Copyright: BAAC bv te s-hertogenbosch Autorisatie (senior prospector) : mw. E.A.M. de Boer, MSc, MA. BAAC, s-hertogenbosch (2018) BAAC aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. BAAC bv Onderzoeks- en adviesbureau voor Bouwhistorie, Archeologie, Architectuur- en Cultuurhistorie Graaf van Solmsweg BS s-hertogenbosch Tel.: (073) denbosch@baac.nl Postbus AA Deventer 3 V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

171 Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 4

172 Inhoud Samenvatting 7 1 Inleiding Onderzoekskader Ligging van het gebied Administratieve gegevens 12 2 Bureauonderzoek Werkwijze Landschappelijke ontwikkeling Bewoningsgeschiedenis Inleiding Historie Archeologie Archeologische verwachting 29 3 Inventariserend veldonderzoek Werkwijze Veldwaarnemingen Verkennend booronderzoek Lithologie en bodemopbouw Archeologische indicatoren Archeologische interpretatie 36 4 Conclusie en aanbevelingen 37 5 Geraadpleegde bronnen 39 Bijlagen 43 Bijlage 1 Bijlage 2 Geologische en archeologische tijdvakken Boorstaten 5 V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

173 Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 6

174 Samenvatting In opdracht van de heer F.M.W. Cleven heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv een archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (verkennende fase) uitgevoerd in het plangebied Oranje Nassaustraat 1B-H te Rosmalen. Het plangebied maakt deel uit van een matig hoog gelegen dekzandrug, die circa 200 m ten noorden van het plangebied overgaat in een dekzandvlakte die vervolgens afhelt naar het rivierengebied op circa 4 km ten noorden van plangebied. Over het algemeen waren gebieden op een landschappelijke gradiënt van oudsher aantrekkelijke vestigingsgebieden. In de directe omgeving van het plangebied zijn voornamelijk archeologische resten bekend uit de late middeleeuwen tot en met de nieuwe tijd. Het gebied rondom het plangebied was vanaf de 13 e eeuw ontgonnen in grote blokvormige percelen (kampontginningen) en vermoedelijk afwisselend in gebruik als bouwland en weiland. Vanaf deze periode ontwikkelde ook de bebouwing in de omgeving zich op de hoger gelegen dekzandruggen en dijken. Vanwege de Tachtigjarige Oorlog ( ) kreeg het gebied een belangrijke functie ten behoeve van de militaire inundatie rond s-hertogenbosch. Binnen een circumvallatie- en een contravallatielinie verdeelde Frederik Hendrik van Oranje zijn troepen over zes kwartieren rondom de stad, waaronder het kwartier van Ernst Casimir van Nassau (Duits legeraanvoerder) ter hoogte van het plangebied. Vanwege de oorlogsdreiging met België werd er in 1838 een stelling aangelegd direct ten oosten van het plangebied, als onderdeel van de Noord- Brabantse Waterlinie, welke een aanval op s-hertogenbosch vanuit Rosmalen moest bemoeilijken. Tot 1965 is het plangebied onbebouwd. In dit jaar wordt er een loods gerealiseerd waarvoor vermoedelijk alleen funderingsleuven zijn gegraven. Verder zijn er lokale verstoringen aanwezig zijn die te maken hebben met de latere aanleg van de riolering, tank, leidingen, fundering en scheidingsmuren. Op basis van deze resultaten wordt aan het plangebied een lage tot middelhoge verwachting toegekend voor neolithische (vuursteen)vindplaatsen, een hoge verwachting voor sporen van landbouw uit de periode neolithicum tot volle middeleeuwen, een lage verwachting voor nederzettingsresten uit de late middeleeuwen tot en met nieuwe tijd en een hoge verwachting voor militaire resten uit de nieuwe tijd. De archeologische resten worden verwacht in de top van het dekzand op een diepte vanaf circa 70 cm mv. In de plaggendek kan vondstmateriaal, zoals aardewerkfragmenten, vuursteen e.d., worden verwacht. Echter dient er rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van eerdergenoemde lokale verstoringen. In het plangebied wordt een hoge zwarte enkeerdgrond verwacht, waarbij de humeuze ondergrond naar verwachting tot een diepte van 70 tot 110 cm aanwezig is. 1 Vanwege de vroegere functie als bouwgrond van het plangebied, is 1 Heesakkers-Kivits V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

175 het aannemelijk dat er verploeging heeft plaatsgevonden. Dit heeft waarschijnlijk als resultaat dat (een deel van) de natuurlijke bodem is opgenomen in het cultuurdek. Dankzij deze verploeging is er echter ook een plaggendek ontstaan, welke door de tijd heen als bescherming heeft gewerkt van de natuurlijke bodem. Uit het booronderzoek is gebleken dat de geologische en bodemkundige situatie ter plaatse van het plangebied de verwachting uit het bureauonderzoek onderbouwd. De bodem is ter plaatse van 4 van de 6 boringen verstoord tot minimaal 110 cm mv in de vorm van afgravingen en opgebrachte grond, vermoedelijk vanwege de aanleg van de loods de jaren zestig. In drie boringen (1, 2 en 6) kan de bodemopbouw worden geïnterpreteerd als slecht ontwikkelde (veld)podzol. In boring 1 is de BC-horizont aangetroffen op een diepte van 140 cm mv / 3,04 m +NAP. In boring 2 is de BC-horizont aangetroffen op een diepte van 135 cm mv / 3,04 m +NAP. In boring 6 is de top van de onverstoorde Bhshorizont aangetroffen op een diepte van 115 cm mv / 3,28 m +NAP. De C- horizont bestaat uit fijn, gesorteerd dekzand die overgaat in grof, slecht gesorteerde fluvioperiglaciale afzettingen. Op basis van deze resultaten blijft de lage tot middelhoge verwachting voor neolithische (vuursteen)vindplaatsen, de hoge verwachting voor sporen van landbouw uit de periode neolithicum tot volle middeleeuwen, de lage verwachting voor nederzettingsresten uit de late middeleeuwen tot en met nieuwe tijd en de hoge verwachting voor militaire resten uit de nieuwe tijd staan. Derhalve wordt, ondanks de lokale verstoringen, geadviseerd om een proefsleuvenonderzoek uit te voeren om de aan- of afwezigheid, de aard, de omvang, de datering, de gaafheid, de conservering en de inhoudelijke kwaliteit van eventueel aanwezige archeologische waarden vast te stellen. Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 8

176 1 Inleiding 1.1 Onderzoekskader In opdracht van de heer F.M.W. Cleven heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv een archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (verkennende fase) uitgevoerd in het plangebied Oranje Nassaustraat 1B-H te Rosmalen. Aanleiding voor het onderzoek is het plan nieuwbouw in de vorm van een appartementencomplex te realiseren (bouwvlak circa 330 m 2, zie figuur 3.1). De fundering van deze nieuwbouw komt volgens het funderingsadvies dat in maart 2018 is uitgevoerd door Geonius op (minimaal) 80 cm mv (vorstvrije diepte) en tot in de draagkrachtige laag. 2 De minimale bodemverstoring bij de realisatie van de nieuwbouw is derhalve te verwachten in de C-horizont, waarbij een gerede kans bestaat dat eventueel aanwezige archeologische waarden verstoord of vernietigd worden. Volgens het vigerende beleid van de gemeente s-hertogenbosch dient bij bodemverstoringen groter dan 100 m 2 en dieper dan 50 cm mv een archeologisch onderzoek uitgevoerd te worden (zie paragraaf 2.3.3). 3 Het doel van een bureauonderzoek is het verwerven van informatie over bekende of verwachte archeologische waarden binnen een omschreven gebied aan de hand van bestaande bronnen. Met behulp van de verworven informatie wordt een specifiek archeologisch verwachtingsmodel opgesteld. Het inventariserend veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek heeft tot doel inzicht te krijgen in de vormeenheden van het landschap, voor zover deze van invloed zijn op de locatiekeuze in het verleden en om de intactheid van het bodemprofiel te bepalen. Tijdens het onderzoek dienen de volgende onderzoeksvragen uit het Plan van Aanpak 4 te worden beantwoord: Zijn binnen het plangebied bekende archeologische waarden aanwezig? Zo ja, zijn er gegevens bekend over de omvang, ligging, aard en datering hiervan? 2 Harlaar & Kelleners 2018, 10. Bovendien: Voor een fundering op staal zullen de geroerde toplagen moeten worden verwijderd en vervangen door een goed verdichte grondverbetering. Mogelijk zullen de toplagen als gevolg van de sloop van de bestaande bebouwing nog over een grotere diepte worden geroerd dan ten tijde van het grondonderzoek het geval was. In ieder geval zal, indien plaatselijk op de in de tabel aangegeven ontgravingsniveaus nog zeer sterk samendrukbare, humushoudende lagen en/of losse geroerde gedeelten worden aangetroffen, dieper moeten worden ontgraven tot het schone en vaste zand wordt gevonden. 3 Gemeente s-hertogenbosch De Boer & Van Nieuwkoop V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

177 Wat is de verwachte bodemopbouw in het gebied en zijn er gegevens bekend over bodemverstorende ingrepen in het verleden binnen het plangebied? Wat is de specifieke archeologische verwachting voor het gebied? Hoe is de bodemopbouw en is deze nog intact? In hoeverre worden archeologische resten bedreigd en is vervolgonderzoek nodig en zo ja, in welke vorm? Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie en het onderzoeksspecifieke Plan van Aanpak. 1.2 Ligging van het gebied Het plangebied ligt in de bebouwde kom van Rosmalen in de gemeente s- Hertogenbosch (provincie Noord-Brabant). Het plangebied wordt gevormd door het perceel aan de Oranje Nassaustraat 1B-H en in het zuidoosten door deze straat begrensd. Aan de west- noord- en oostzijde wordt het plangebied begrensd door de bebouwde percelen langs respectievelijk de Beatrixstraat, de Wilhelminastraat en de Irenestraat. De oppervlakte bedraagt 1140 m 2. In figuur 1.1 is de ligging van het plangebied weergegeven. 5 CCvD Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 10

178 Figuur 1.1 Ligging van het plangebied. 11 V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

179 1.3 Administratieve gegevens Provincie: Noord-Brabant Gemeente: 's-hertogenbosch Plaats: Rosmalen Toponiem: Oranje Nassaustraat 1B-H Kadastrale gegevens: Kadastrale gemeente Rosmalen, sectie E, nr en 4235 Planprocedure: Omgevingsvergunning Datum opdracht: 16 mei 2018 Datum veldwerk: 25 juni 2018 Datum rapportage concept: Datum rapportage definitief: 29 augustus oktober 2018 BAAC-projectnummer: V Coördinaten: / / / / Kaartblad: 45B Oppervlakte: 1140 m 2 Datering: Steentijd nieuwe tijd ARCHIS-zaakidentificatienr.: AMK-terrein: N.v.t. Type onderzoek: Archeologisch bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) Opdrachtgever: Dhr. F.M.W. Cleven Bevoegde overheid: Gemeente 's-hertogenbosch Beheer documentatie: Archis 3, Dans Easy en archief BAAC bv. Uitvoerder: BAAC bv, vestiging 's-hertogenbosch Graaf van Solmsweg BS 's-hertogenbosch tel Projectleider: Dhr. C.C. Kalisvaart Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 12

180 2 Bureauonderzoek 2.1 Werkwijze Tijdens het bureauonderzoek is aan de hand van bestaande bronnen een archeologische verwachting voor het plangebied opgesteld. Bij de inventarisatie van de archeologische waarden is gebruik gemaakt van gegevens uit van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (via ARCHIS 3) en de gemeentelijke archeologische verwachtingskaart. Met name voor de recentere archeologische periodes zijn diverse historische bronnen geraadpleegd. Er is gebruik gemaakt van het Actueel Hoogtebestand Nederland en oude kadastrale en topografische kaarten. Literatuur over de geologie, geomorfologie en de bodemopbouw van het plangebied is eveneens bestudeerd om op basis van locatiekeuze-theorieën een uitspraak te doen over de kans op aanwezigheid van archeologische resten. In navolgende paragrafen worden de resultaten van het bureauonderzoek beschreven. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een synthese in de vorm van een specifieke archeologische verwachting. Een opsomming van de geraadpleegde literatuur en gebruikte kaarten is terug te vinden in de literatuurlijst. Voor een tabel met een overzicht van geologische en archeologische tijdvakken wordt verwezen naar bijlage Landschappelijke ontwikkeling Algemeen Het plangebied ligt direct ten zuiden van de overgang van het Holocene rivierengebied naar het Pleistocene (dek)zandlandschap. In het Midden- Pleniglaciaal (circa C BP) maakte het plangebied deel uit van de riviervlakte van de Maas. Na C BP verplaatste de Maas haar loop in noordelijke richting. Vanaf die periode werd het rivierterras afgedekt met eolisch zand. Tijdens de droge en zeer koude glacialen van het Pleistoceen kon door het ontbreken van vegetatie door de wind sediment verplaatst en elders weer afgezet worden. In het Laat-Glaciaal (Laat-Weichselien) had deze verstuiving als gevolg van de aanwezigheid van een zekere mate van begroeiing een meer lokaal karakter, waardoor langgerekte, voornamelijk zuidwest-noordoost georiënteerde ruggen ontstonden. Ter hoogte van s-hertogenbosch ontstond zo in de Late Dryas een langwerpige zone met diverse dekzandruggen en welvingen, die grofweg van Oosterhout naar Oss loopt, de zogenaamde noordelijke dekzandrug. Dit landschap werd doorsneden door een systeem van geulen en beken, waaronder de Aa die tegenwoordig op ruim 1 km ten zuiden van het plangebied stroomt. De Aa mondde ten noordwesten van het plangebied uit in de voorloper van de Rijn en Maas. De beken en rivieren hadden in deze perioden een vlechtend verloop, waarbij grof zand en grind werden afgezet (Formatie van Kreftenheye). Delen van de riviervlakte vielen periodiek droog, waardoor door de wind het rivierzand kon 13 V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

181 worden verplaatst en duinen konden opstuiven (ook wel donken genoemd; Boxtel Formatie; Delwijnen Laagpakket). Onder invloed van de klimaatsverbetering op de overgang van het Pleistoceen naar het Holoceen vonden grote veranderingen plaats. Door de toenemende vegetatie kwam een eind aan de natuurlijke zandverstuivingen en raakten de dekzandruggen gefixeerd. Het vlechtende rivierpatroon kreeg door veranderingen in het afvoerregime een meanderend karakter met enkele hoofdgeulen. Alleen bij zeer hoge rivierstanden traden de rivieren buiten hun geulen en werd op de oudere grindige rivierafzettingen een kleilaag afgezet (Laag van Wijchen). Onder invloed van de stijgende zeespiegel veranderde de zich insnijdende meanderende rivieren omstreeks 7000 BP (dat is in het midden mesolithicum) in aggraderende rivieren, waardoor de Laat-Glaciale rivierdal van de Rijn/Maas snel werd opgevuld. In de bedding van de rivieren werd het grofste materiaal, voornamelijk zand en grind, afgezet. Bij overstroming werden zand en klei uit de bedding gelicht en op de oevers afgezet, waardoor oeverwallen ontstonden (zeer fijnzandig en zavelig materiaal; Echteld Formatie). Verder van de rivier af kwam het overstromingswater tot rust en werd klei afgezet (Echteld Formatie). In de kommen ontstond onder invloed van een hoge grondwaterspiegel veen (Formatie van Nieuwkoop; Hollandveen Laagpakket). Als gevolg van de stijgende grondwaterspiegel zal dit gebied zich steeds verder hebben uitgebreid richting de hogere delen van het landschap. Omstreeks 290 na Chr. ontstond op circa 4 km ten noorden van het plangebied de stroomgordel van de Maas. 6 In de 13 e eeuw werd de Maas bedijkt, waardoor de sedimentatie grotendeels werd beperkt tot het buitendijkse gebied. Desondanks werd door dijkdoorbraken ook binnendijks sediment afgezet. Bij hoge rivierstanden vonden als gevolg van opstuwing ook in de beken dijkdoorbraken plaats. Bij een dijkdoorbraak werd een diep gat, een zogenaamd wiel of waal, uitgekolkt. Het materiaal afkomstig uit het gat werd als zogenaamde overslaggrond waaiervormig achter het wiel afgezet. Overslaggronden bestaan over het algemeen uit een mengsel van klei en zand, soms vermengd met grind (afhankelijk van de aard en samenstelling van de oorspronkelijke ondergrond). De nieuwe, herstelde dijk werd meestal om het wiel heen gelegd, waardoor de dijk een sterk kronkelend verloop kreeg. De overstromingen rond s-hertogenbosch werden versterkt door de aanleg van de Beerse en Baardwijkse Overlaat en de militaire inundaties (zie paragraaf en 2.3.2). Als gevolg hiervan zijn ook de pleistocene afzettingen in het plangebied afgedekt met een kleilaag Specifiek Op de geologische overzichtskaart van Nederland maakt het plangebied deel uit van een gebied met fluvioperiglaciale afzettingen (leem en zand) met een zanddek (Formatie van Boxtel met een dek van het Laagpakket van Wierden; kaarteenheid Bx6). Op 1,5 km ten noorden, 1,3 km ten westen en 1 km ten zuiden komt rivierklei op zand (Formatie van Echteld op Formatie van Boxtel; kaarteenheid Ec5) voor. Circa 1 km ten oosten bevindt zich een west-oost georiënteerde zone van dekzand (Laagpakket van Wierden; kaarteenheid Bx5) 8 Volgens het ondergrondsmodel van TNO-NITG bevindt zich ter hoogte van het plangebied direct zand van de Formatie van Boxtel. Van circa 10 m mv tot 15 m mv bevinden zich fluviatiele afzettingen van de Formatie van Kreftenheye. 9 6 Cohen et al Berendsen & Stouthamer 2001; Berendsen 2004; Boshoven & Van Genabeek Geologische overzichtskaart DINOloket 2018, DGM v2.2. Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 14

182 Met behulp van de boringen uit het DINOloket kan de geologische opbouw van het plangebied en de directe omgeving nader gespecificeerd worden. In het verleden is binnen een straal van 50 m rondom het plangebied één boring gezet t.b.v. geologisch onderzoek. 10 De locatie van deze boring bevindt zich ter hoogte van de Wilhelminastraat op circa 40 m ten noordwesten van het plangebied. Uit deze boring blijkt dat de ondergrond tot een diepte van ten minste 4 m mv bestaat uit fijn tot matig fijn zand. Figuur 2.1 Ligging van het plangebied op een uitsnede van de geomorfologische kaart van Nederland (ARCHIS III 2018). Het plangebied bevindt zich binnen de bebouwde kom van Rosmalen en om deze reden is de geomorfologie niet gekarteerd (figuur 2.1). Aan de hand van de gekarteerde gebieden in de nabijheid van het plangebied kan gesteld worden dat het plangebied zich bevindt in een zone met dekzandruggen (kaarteenheid 3B53yc) en dekzandwelvingen (kaarteenheid 3L51yc), die op circa 150 m ten noorden van het plangebied wordt begrensd door een vlakte van ten dele verspoeld dekzand of löss (al dan niet vervlakt door veen en/of overstromingsmateriaal; kaarteenheid 2M53ovV). Op 750 m ten zuidoosten van het plangebied bevindt zich een vlakte van ten dele verspoelde dekzanden/löss (kaarteenheid 2M53), die wordt doorsneden door een beekdalbodem met meanderruggen en geulen (kaarteenheid 22R46). 11 Voor de gemeentelijke verwachtingskaart (zie paragraaf 2.3.3) is een landschappelijke eenhedenkaart opgesteld, waarin de geomorfologie van het plangebied en de directe omgeving wel is gekarteerd (zie figuur 2.2). Volgens deze kaart behoort het plangebied tot een dekzandvlakte (beige op de kaart) met direct ten zuiden hiervan een dekzandrug (donkerbruin op de kaart). Op circa 600 m ten noordwesten van het plangebied bevinden zich een aantal dekzandwelvingen (lichtbruin op de kaart) Het terrein behoort volgens de verstoringen- en erosiekaart tot een gebied dat niet is verstoord DINOLoket 2018, boring B45B ARCHIS III Gemeente s-hertogenbosch V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

183 Figuur 2.2 Uitsnede van de landschappelijke eenhedenkaart van de gemeentelijke verwachtingskaart (Gemeente s-hertogenbosch 2012). Op het kaartbeeld van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) is te zien dat het plangebied in een matig hooggelegen zone ligt (circa 4,4 m +NAP; figuur 2.3). Deze zone is een westelijke uitloper van een hoge zandrug. Op zowel circa 150 m ten noorden van het plangebied als op circa 800 m ten zuiden gaat deze zone over naar een lager gelegen zone (respectievelijk circa 3,5 m +NAP en circa 3,6 m +NAP). De huidige wegen Tweeberg en Hintham met (deels) aangrenzende percelen hebben een hogere ligging (circa 6,6 m +NAP). Dit zijn oude dijken waarop men in het verleden van en naar s-hertogenbosch konden reizen (zie paragraaf 2.3.2). Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 16

184 Figuur 2.3 Ligging van het plangebied met ontgrondingen op een uitsnede van de kaart van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN2 2018). Ook op de bodemkaart maakt het plangebied deel uit van een ongekarteerd gebied vanwege de ligging binnen de bebouwde kom (figuur 2.4). Op basis van de omliggende gekarteerde gebieden, de geomorfologische ligging en het historisch grondgebruik (zie paragraaf 2.3.2) kan wel een uitspraak worden gedaan over de bodems in het plangebied. Vermoedelijk maakt het plangebied deel uit van een noordoost-zuidwest georiënteerde zone met hoge zwarte enkeerdgronden, die zijn ontstaan in leemarm en zwak lemig fijn zand (bruine zone; kaarteenheid zez21). Deze gronden hebben grondwatertrap VII. 13 In de laaggelegen zone (grondwatertrap IV 14 ) op circa 500 m ten noorden van het plangebied komen vlakvaaggronden die tevens zijn ontstaan in leemarm en zwak lemig fijn zand (lichtgele zone; kaarteenheid kzn21) en die afgedekt zijn met een 15 à 40 cm dik zavel- of kleidek. In de lager gelegen zone ten zuidoosten van het plangebied komen beekeerdgronden (lichtgroene zone; kaarteenheid pzg21) voor met grondwatertrap III. 15 Hoge zwarte enkeerdgronden bevinden zich over het algemeen rondom oude dorpen en worden gekenmerkt door een humeuze bovengrond, het plaggendek of esdek, van 50 cm of dikker. Het plaggendek is ontstaan door eeuwenlange bemesting met potstalmest. Door variaties in de aard (soort plaggen, percentage minerale bestanddelen) en de hoeveelheid van de gebruikte mest, de duur van de ophoging en de oorspronkelijke ligging (nat of droog) vertoont het plaggendek grote verschillen in dikte, kleur, humusgehalte en textuur. Het plaggendek is vaak opgebouwd uit meerdere lagen. De bouwvoor (Aap-horizont), de recent geploegde laag, is meestal 20 à 30 cm dik en bestaat uit donkergrijsbruin tot 13 Gemiddeld hoogste grondwatertrap >80 cm mv, gemiddeld laagste grondwatertrap >120 cm mv. 14 Gemiddeld hoogste grondwatertrap >40 cm mv, gemiddeld laagste grondwatertrap cm mv. 15 Gemiddeld hoogste grondwatertrap <40 cm mv, gemiddeld laagste grondwatertrap cm mv; Bodemkaart van Nederland 1: (kaartblad 45W) V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

185 zwart matig humeus zand. Daaronder bevinden zich vaak een of meerdere lagen (Aa-horizont), die over het algemeen lichter zijn en minder organische stof bevat. Op de overgang van het plaggendek naar de onderliggende natuurlijke ondergrond kan een lichtgrijsbruin gekleurde fossiele cultuurlaag (Apb-horizont) voorkomen van voor de introductie van de plaggenbemesting. Deze laag wordt gekenmerkt door een vuilgrijze, onnatuurlijke kleur en de aanwezigheid van scherven en is vaak sterk aangetast. Figuur 2.4 Ligging van het plangebied op een uitsnede van de bodemkaart van Nederland (kaartblad 45 West 1984). Vaak is onder het plaggendek nog een restant van het oorspronkelijke bodemprofiel aanwezig. Indien sprake is geweest van een snelle ophoging, bijvoorbeeld als gevolg van egalisatiewerkzaamheden ten tijde van de ontginning, dan zal onder het plaggendek nog een intacte Ah-horizont aanwezig zijn van het oorspronkelijke, natuurlijke bodemprofiel (het oude loopvlak). Deze laag onderscheidt zich door een hoger humusgehalte en een wat donkerder kleur. Door verploeging is de oorspronkelijke A-horizont echter meestal opgenomen in het plaggendek. Indien de oorspronkelijke bodem bestond uit een podzolbodem kunnen dieper nog een onverstoorde B- en/of BC- horizont voorkomen. Op grotere diepte gaat de B- of BC-horizont over in het moedermateriaal (de C-horizont). 16 Beekeerdgronden komen voor in de relatief laaggelegen zandgronden, zoals beekdalen en laagtes. De gronden worden gekenmerkt door een donkere bovengrond (de A-horizont) van doorgaans 20 tot 30 cm dik direct op de C- horizont met binnen 35 cm mv roest. De donkere bovengrond is ontstaan door een hoge productie van organisch materiaal en een geremde afbraak als gevolg van de lage, relatief natte ligging, waarna door vermenging door kleine bodemdieren met de bovenste grondlagen een donker gekleurde bovengrond is ontstaan. In de omgeving van dorpen komt plaatselijk een humushoudende 16 De Bakker & Schelling Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 18

186 bovengrond voor die door bemesting met materiaal uit de potstal dikker is dan 30 cm (maximaal 50 cm dik). 17 Vlakvaaggronden komen voor op de overgang van het rivierkleigebied naar het pleistocene zandgebied. De gronden hebben een 20 tot 40 cm dik grijs, humusarm kleidek dat bestaat uit een mengsel van rivierslib en pleistoceen zand. De zandondergrond bestaat uit vóór de afzetting van het zandige kleidek geërodeerde veldpodzolgronden, gooreerdgronden of beekeerdgronden. Soms is nog een restant van het oorspronkelijke bodemprofiel aanwezig in de vorm van bruingele banden met ijzerinspoeling (Bs-horizont). Plaatselijk is het bodemprofiel nog geheel intact, terwijl elders de bodem geheel is weggeërodeerd. Plaatselijk is het kleidek (in kleine geulen) dikker dan 40 cm, terwijl elders de klei op de hogere ruggen geheel ontbreekt. 18 Volgens het bodemloket is het plangebied milieutechnisch voldoende onderzocht. 19 In 2012 is er verkennend bodemonderzoek uitgevoerd door MILON bv. Hieruit blijkt dat de dikte van de puinverharding (in de vorm van asfalt, puin en zand) varieert van 10 tot 60 cm. Onder deze laag bevindt zich een laag bestaande uit overwegend zwak siltig, matig fijn tot plaatselijk matig grof zand. Daarnaast zijn er bij diverse boringen bijmengingen van puin, kolengruis of glas aangetroffen. Op basis van dit milieukundig onderzoek wordt er in het plangebied geen noemenswaardige bodemverontreiniging verwacht en kan er worden uitgegaan van een onverdachte locatie. 20 Voor het plangebied of aangrenzende percelen zijn geen ontgrondingsvergunningen afgegeven Bewoningsgeschiedenis Inleiding Het plangebied maakt deel uit van het Zuid-Nederlandse dekzandgebied. Dit landschap bestond van nature uit een afwisseling van dekzandruggen, dekzandvlaktes, beekdalen en vennetjes. Het dekzandgebied kent een lange bewoningsgeschiedenis, waarvan de eerste sporen teruggaan tot de laatste ijstijd (laat paleolithicum B). Het laatpaleolithicum werd evenals het daaropvolgende mesolithicum gekenmerkt door rondtrekkende jagers-verzamelaars, die gebruik maakten van stenen en benen werktuigen. De mensen woonden in tijdelijke kampen, die zich over het algemeen op landschappelijke gradiënten bevonden. Door de bestaansbasis (jagen en verzamelen) en de grote mobiliteit was de invloed van deze mensen op het landschap gering. Dit veranderde toen men vanaf 4900 v.c. (neolithicum) geleidelijk het jagen en verzamelen verruilde voor een voedselvoorziening gebaseerd op akkerbouw en veeteelt. Door het verbouwen van voedsel werd men gebonden aan een bepaalde plek, werden stevigere onderkomens gebouwd en ging men aardewerk produceren en gebruiken. Zodra de bodem op een bepaalde plek uitgeput was, kapte men een nieuw stukje bos en verplaatste men de akkers en eventueel de boerderij. Als gevolg van de ontbossing ging de natuurlijke vruchtbaarheid van de armere bodems snel achteruit. Het bos regenereerde daardoor plaatselijk vanaf het laatneolithicum na verlating van de akkers niet meer en er ontstonden 17 Stiboka 1969; De Bakker & Schelling Stiboka 1969; De Bakker & Schelling Bodemloket Heesakkers-Kivits Ontgrondingen V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

187 heidevelden. Plaatselijk konden als gevolg van het kappen en afbranden van het bos zandverstuivingen ontstaan. Als gevolg van de ontbossing en akkerbouw was vanaf de late ijzertijd de bodemvruchtbaarheid in grote gebieden dermate afgenomen dat deze niet meer als woon- en landbouwgebied werden gebruikt en men zich terugtrok in de gebieden met een van nature hoge bodemvruchtbaarheid. Op de uitgeputte akkers zal na verloop van tijd secundair bos zijn gaan groeien, waarna deze gebieden werden gebruikt voor het verkrijgen van brandhout en dergelijke. De beekdalen waren lange tijd nog dichtbegroeide moerasbossen en speelden geen rol in het landbouwsysteem. Beekdalen en andere moerassige delen van het landschap werden wel gebruikt voor de winning van grondstoffen (zoals hout, leem, veen e.d.), als dump voor afval, voor rituele deposities e.d. In de loop van de middeleeuwen nam de bevolking sterk toe, waardoor ook de behoefte aan landbouwgrond sterk toe nam en grote aaneengesloten bouwlandcomplexen ontstonden. De nederzettingen werden van de hoge dekzandruggen verplaatst naar flanken, waardoor de kerk vaak midden in het grote akkergebied achterbleef. Om aan de groeiende behoefte aan mest te kunnen voorzien, werden vanaf 11 e of 12 e eeuw ook de beekdalen ontgonnen en omgevormd tot wei- en hooilanden. In de 14 e en 15 e eeuw werd de ontwatering van de beekdalen vervolgens verbeterd door de gronden te verdelen in smalle kavels die loodrecht op de beek lagen. Bovendien werd grond van de hogere dekzandruggen gebruikt om de randen van de beekdalen op te hogen. Om de beschikbare mest efficiënter te kunnen gebruiken, werd de mest vanaf de 15 e eeuw vermengd met bosstrooisel en plaggen. De winning van het bosstrooisel en de plaggen leidde tot een vergaande aftakeling van de bossen, zodat uitgestrekte heidevelden ontstonden. Dit landschap, met een afwisseling van aaneengesloten bouwlandcomplexen, wei- en hooilanden in de beekdalen en grote heidegebieden bleef tot in de 19 e eeuw bestaan. Pas met de uitvinding van de kunstmest in de 19 e eeuw waren de heidevelden niet meer nodig voor de bemesting van de akkers en konden ze worden ontgonnen voor de landbouw Historie Het plangebied ligt op een westelijke uitloper van een hoge zandrug die in noordelijke richting afliep naar het rivierengebied. Over deze uitloper liep een belangrijke doorgaande weg van en naar s-hertogenbosch. Deze weg splitste zich circa 200 meter ten zuidwesten van het plangebied in twee wegen (een noordelijke en een zuidelijke) richting Rosmalen en Grave en in een weg richting Coudewater en Berlicum. Nabij deze splitsing ontstond het gehucht Hintham, waarvan de oudst bekende vermelding uit het jaar 1278 dateert. Het plangebied zelf bevindt zich tussen de twee wegen in, welke zich na circa 1 km weer samenvoegden en als een dijk richting Rosmalen en Grave liepen, en was vermoedelijk niet bebouwd. 23 Het gebied rondom het plangebied was vanaf de 13 e eeuw ontgonnen in grote blokvormige percelen (kampontginningen) en vermoedelijk afwisselend in gebruik als bouwland en weiland. Verkopingen van deze percelen worden voor het eerst vermeld in Vanaf deze periode ontwikkelde ook de bebouwing 22 Barends et al. 2010; Spek 2004; Gerritsen & Rensink (red.) Kaart van Deventer Bossche Encyclopedie 2018; Heemkundekring Rosmalen Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 20

188 in de omgeving zich op de hoger gelegen dekzandruggen en dijken. Om de bebouwing te beschermen en om de route naar de s-hertogenbosch begaanbaar te houden gaf het Bossche stadsbestuur in 1392 opdracht een dijk aan te leggen lopende van de Hinthamerpoort tot aan Hintham. Deze dijk bood tevens tot op zekere hoogte bescherming tegen het (bij hoog water) overtollige rivierwater dat vanaf de 15 e eeuw (gecontroleerd) werd geloosd door een opening in de Maasdijk bij Beers (de Beerse Overlaat). Dit rivierwater stroomde door de laaggelegen gebieden via Grave, Oss en Rosmalen westwaarts totdat het nabij s- Hertogenbosch weer in de Maas stroomde. Echter bleef het gebied gevoelig voor water. In 1510 wordt vermeld dat de dijken en wegen te Hintham en elders zijn vernield door hoog water (vermoedelijk door overstroming van de Maas en opstuwing van de Dieze en Aa), waarna ze tussen 1510 en 1514 ook weer zijn hersteld. Het is niet bekend over welke dijken er hier precies wordt gesproken. 25 Vanwege de Tachtigjarige Oorlog ( ) kreeg het gebied een belangrijke functie ten behoeve van de militaire inundatie rond de door Spanjaarden bestuurde stad s-hertogenbosch. Als gevolg werden de huizen op de weg van Hintham afgebroken en werd ook de dijk grotendeels afgegraven zodat vijandelijke legers er geen gebruik van konden maken om de stad te bereiken. Om de stad te heroveren begonnen de Staatsen het landschap rondom s- Hertogenbosch droger te maken. Om te beginnen werd er een circumvallatielinie aangelegd in de vorm van een 45 km lange kring van loopgraven, schansen, batterijen en grachten om zo bevoorrading en pogingen tot ontzet van de stad tegen te gaan. Binnen deze linie bouwde men eenzelfde soort contravallatielinie, nu van 25 km lang, met als doel de stad in te sluiten en uitvallen te weerstaan (figuur 2.5). Een eveneens belangrijke functie van deze linie was het verkleinen van het droog te malen oppervlak. 26 Binnen deze twee linies verdeelde Frederik Hendrik van Oranje zijn troepen over zes kwartieren rondom de stad, waaronder het kwartier van Ernst Casimir van Nassau (Duits legeraanvoerder) ter hoogte van het plangebied. Op de kaart van 1629 is te zien dat de een van de twee wegen richting Rosmalen en Grave (de huidige Tweeberg) door dit kwartier heenliep (figuur 2.5). De noordzijde van het kwartier werd ongeveer begrensd door de huidige Pastoor Hoekxsingel, welke circa 150 m ten noordwesten van het plangebied ligt. De zuidzijde was ongeveer begrensd door de Jan Frankenstraat. De Overdijk maakte deel uit van de linie Bossche Encyclopedie Van der Heijden Van der Heijden V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

189 Figuur 2.5 Indicatieve ligging van het plangebied op een uitsnede van een kaart van het beleg van s-hertogenbosch door Frederik Hendrik van Oranje uit 1629 (Van der Heijden 2004). In het begin van de 18 e eeuw was het westelijke gedeelte van de noordelijke weg niet meer in de gebruik (figuur 2.6). Dit gedeelte was in plaats daarvan in gebruik als bouwland. De zuidelijke weg liep langs de Rosmaalsen Dijk, en was nu een belangrijke doorgaande weg vanuit s-hertogenbosch richting Rosmalen en Grave. Net ten westen van het plangebied takte deze zuidelijke weg zich echter weer af richting de eerder gebruikte noordelijke weg. Het is mogelijk dat dit iets te maken heeft met de verlating van het kwartier. Ten noorden en zuiden van deze hoger gelegen zone bevond zich de zogenaamde Polder van der Vliert. Het plangebied valt net buiten het door dijken beschermde gebied. Echter ligt het wel in een hoger gelegen gebied (figuur 2.3), waardoor een functie van het gebied als bouwland wel mogelijk was. Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 22

190 Figuur 2.6 Indicatieve ligging van het plangebied op een uitsnede van een kaart uit 1740 (Le Fèvre & Draack 1740). In de 19 e eeuw bevindt het plangebied zich nog steeds tussen de twee wegen richting Rosmalen en Grave in. Op de kadastrale kaart van is te zien dat het gebied verschillende vormen van verkaveling heeft gekend (figuur 2.7). Dit verschil is hoogstwaarschijnlijk te wijten aan het hoogteverschil dat aanwezig is tussen de zone waarin het plangebied zich bevindt en de zone circa 150 m ten noorden hiervan. De verkavelingen met vrij onregelmatige en scherpe hoeken lagen in hoger gelegen gebieden, terwijl de lager gelegen gebieden veel regelmatigere verkavelingen kent. Daarnaast is een restant van noordelijke weg zichtbaar in de vorm van een dijk. 23 V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

191 Figuur 2.7 Ligging van het plangebied op een uitsnede van de kadastrale kaart uit het begin van de 19 e eeuw (Kadasterkaart ). In de 19 e eeuw vonden er grote veranderingen plaats in de infrastructuur rond Hintham. Tussen 1822 en 1835 werd de verharde rijksweg tussen s- Hertogenbosch en Nijmegen (via Grave) aangelegd op circa 100 m ten zuiden van het plangebied (figuur 2.7). Vanwege de oorlogsdreiging met België werd er een stelling aangelegd direct ten oosten van het plangebied, als onderdeel van de Noord-Brabantse Waterlinie, welke een aanval op s-hertogenbosch vanuit Rosmalen moest bemoeilijken. Deze Stelling van Hintham was bedoeld om accessen ten oosten van de stelling s-hertogenbosch te beveiligen en was in 1838, aan het eind van de Belgische opstand, aangelegd. Na de vrede met België werd de stelling min of meer aan haar lot overgelaten. 28 Een restant van deze wal is ten noorden van de rijksweg nog zichtbaar (figuur 2.8). Na het verlies van de status als vestingstad in 1874, ging het stadsbestuur overwegen om het laaggelegen, moerassige land rondom 's-hertogenbosch, bewoonbaar te maken. In de jaren dertig van de 20 e eeuw begint men aan het uitdiepen en kanaliseren van de Aa circa een kilometer ten zuiden van het plangebied, waarbij ook de dijken worden verhoogd. De bebouwing ontwikkelt zich in eerste instantie op de aanwezige dijken, waaronder de Tweeberg (figuur 2.6). Tussen 1945 en 1960 krijgt Hintham een bescheiden uitbreiding aan de noordzijde, bestaande uit de zogenaamde Koningstraten. Het plangebied wordt omringd door vier van deze straten: de Wilhelminastraat, de Irenestraat, de Oranje Nassaustraat en de Beatrixstraat (figuur 2.8) Willems & Steketee Bossche Encyclopedie 2018; Wijkraad Hintham 2018; Topotijdreis 2018, kaart Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 24

192 Figuur 2.8 Ligging van het plangebied op een uitsnede van een kaart uit het begin van de 20e eeuw (Topotijdreis 2018, kaart 1928). In 1965 wordt in het plangebied een loods gebouwd (figuur 2.9). 30 Deze loods, die nog steeds aanwezig is, is volgens de huidige eigenaar van het terrein in eerste instantie in gebruik als stratenmakerbedrijf. Later is deze gebruikt door een aannemer, een rioolontstopper, en voor de opslag van landbouwmachines. Het kantoor is lang in gebruik geweest door een fysiotherapeut en later door een afslankpraktijk. De fundering van dit pand ligt op circa cm -mv. Vermoedelijk is alleen onder de muren sprake van funderingsleuven. De loods zelf staat op poeren. Het huidige binnenterrein is tot cm -mv geroerd en verhard middels een puinlaag (van voornamelijk bakstenen) en asfalt. Naast de bebouwing is er een riool ingegraven, welke over de gehele diepte van het perceel loopt. Het riool ligt op circa 1,3 m diepte. 31 In het zuidelijke deel van het plangebied, direct ten oosten van de huidige bebouwing (en waar de nieuwbouw zal gaan plaatsvinden), heeft een ondergrondse brandstoftank gelegen. Deze is circa 30 jaar geleden gesaneerd. Gezien de omvang van deze tank moet de grond ter plaatse tot een diepte van 2-2,5 m zijn geroerd. Langs de huidige loods zijn leidingen en een hemelwaterafvoer gegraven. De precieze diepte hiervan is niet exact bekend, maar deze zullen op een diepte van circa 1-1,5 m liggen BAGviewer Bouwtekening uit 1965, verkregen via F.M.W. Cleven, juni Schriftelijke mededeling F.M.W. Cleven, juni V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

193 Figuur 2.9 Ligging van het plangebied op een uitsnede van een recente luchtfoto (ArcGISonline 2018) Archeologie Over het algemeen zijn in Nederland op verschillende niveaus (landelijk, provinciaal, regionaal en gemeentelijk) archeologische (verwachtings-)kaarten opgesteld. Het huidige beleid, dat van toepassing is op het plangebied, is gebaseerd op de gemeentelijke verwachtingskaart (zie figuur 2.10). Volgens deze kaart ligt het plangebied op een dekzandvlakte binnen de verdedigingswerken van 1629 en direct ten westen van de verdedigingswerken van Op basis hiervan is aan het noordelijke deel van het plangebied een hoge verwachting gekoppeld, en een middelhoge aan het zuidelijke deel van het plangebied. 33 Volgens de bestemmingsplankaart maakt het plangebied geheel deel uit van een gebied met dubbelbestemming Waarde-Archeologie 2, waarbij archeologisch onderzoek verplicht is bij bodemverstoringen groter dan 100 m 2 en dieper dan 50 cm mv. 34 Daarnaast is op de gemeentelijke verwachtingskaart nog een aantal vondstlocaties geregistreerd. Het gaat voornamelijk om vondsten daterend in de late middeleeuwen en/of nieuwe tijd Boshoven & Van Genabeek Gemeente s-hertogenbosch Boshoven & Van Genabeek Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 26

194 Figuur 2.10 Ligging van het plangebied op de gemeentelijke verwachtingskaart (Boshoven & Van Genabeek 2008). Naast deze verwachte archeologische waarden zijn rond het plangebied in het verleden ook daadwerkelijk archeologische waarden aangetroffen. In de database van de RCE, ARCHIS III, zijn rond het plangebied binnen een straal van circa 500 meter diverse archeologische onderzoeken en vondsten bekend (figuur 2.11). Binnen een straal van 500 meter zijn geen archeologische monumenten aangewezen. Binnen een straal van 500 meter zijn een tweetal archeologische vondsten gedocumenteerd. Het betreft echter eenzelfde waarneming, waarvan melding (een niet-archeologische verwerving) andere (verkeerde) coördinaten bevat dan melding (een literaire verwerving). Deze waarneming betreft een stuk bouwland (genaamd de Prathoek) waar in 1861 op een diepte van 1,5 m -mv een grafveld met 17 begravingen is aangetroffen, waarbij de hoofden naar het westen waren gericht. Hierbij werd 13 e eeuws verglaasd en onverglaasd aardewerk en een vuurhaard met ijzeren deur gevonden. In 1994 is door RAAP een archeologisch booronderzoek uitgevoerd tussen Empel en Vught op 400 m ten oosten van het plangebied, in het kader van de verbreding van de Rijksweg A2 (ARCHIS-zaakidentificatienr ). Hieruit blijkt dat het noordelijk deelgebied deel uitmaakt van een komgebied. Het zuidelijk deelgebied wordt gekenmerkt door op veel plaatsen dagzomend pleistoceen dekzand. Het huidige plangebied valt precies tussen deze twee deelgebieden. Vanwege het ontbreken van een openbaar rapport is het niet bekend welk archeologische advies is gegeven Haarhuis V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

195 Figuur 2.11 Ligging van het plangebied met onderzoeksmeldingen, ARCHIS-waarnemingen en AMK-terreinen (ARCHIS III 2018). Op 500 m ten noordwesten van het plangebied, in s-hertogenbosch-noord en Soetelieve, is in 2011 een archeologisch bureau- en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd door RAAP in kader van een bestemmingsplanwijziging (ARCHIS-zaakidentificatienr ). Hieruit is geconcludeerd dat alleen in natuurgebied Heinis een restant van een intacte bodem is waargenomen. Langs de dijk Orthen-Herven-Heinis-Rosmalen hebben dijkdoorbraken tot verspoeling van de dekzandrug geleid, waarbij vindplaatsen ouder dan de late middeleeuwen verdwenen zijn. Daarnaast is er in de woonwijk gedeeltelijk sprake van ophoging en is het moeilijk aan te geven in welke mate de dekzandruggen verstoord zijn. Aan dekzandwelvingen, al dan niet afgedekt Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 28

196 met komklei, is een middelhoge archeologische verwachting gegeven, omdat hier tijdens het booronderzoek geen verstoorde profielen zijn aangetroffen. Vóór de afzetting van de komklei hebben de welvingen dan mogelijk ook een aantrekkelijke vestigingslocatie gevormd. 37 Op 500 m ten oosten van het plangebied is in 2011 een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd door Archol in het kader van de aanleg van het Máximakanaal (ARCHIS-zaakidentificatienr ). Van de drie uitgevoerde proefsleuven ligt er maar één nabij het plangebied (locatie Overdijk). Tijdens het onderzoek bleek de oorspronkelijke bodem over de gehele locatie te zijn afgetopt, doordat de gehele omgeving in een recent verleden grootschalig is afgegraven (hoogstwaarschijnlijk vanwege naoorlogse nieuwbouw). 38 In 2009 is er een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd door Vestigia op 500 m ten noorden van het plangebied in het kader van de omlegging van de Zuid- Willemsvaart (ARCHIS-zaakidentificatienr ). Hierover zijn geen gegevens bekend Archeologische verwachting Het plangebied maakt deel uit van een matig hoog gelegen dekzandrug, die circa 200 m ten noorden van het plangebied overgaat in een dekzandvlakte die vervolgens afhelt naar het rivierengebied op circa 4 km ten noorden van het plangebied. Over het algemeen waren gebieden op een landschappelijke gradiënt van oudsher aantrekkelijke vestigingsgebieden. In de directe omgeving van het plangebied zijn voornamelijk archeologische resten bekend uit de late middeleeuwen tot en met de nieuwe tijd. Het gebied rondom het plangebied was vanaf de 13 e eeuw ontgonnen in grote blokvormige percelen (kampontginningen) en vermoedelijk afwisselend in gebruik als bouwland en weiland. Vanaf deze periode ontwikkelde ook de bebouwing in de omgeving zich op de hoger gelegen dekzandruggen en dijken. Vanwege de Tachtigjarige Oorlog ( ) kreeg het gebied een belangrijke functie ten behoeve van de militaire inundatie rond s-hertogenbosch. Binnen een circumvallatie- en een contravallatielinie verdeelde Frederik Hendrik van Oranje zijn troepen over zes kwartieren rondom de stad, waaronder het kwartier van Ernst Casimir van Nassau (Duits legeraanvoerder) ter hoogte van het plangebied. Vanwege de oorlogsdreiging met België werd er in 1838 een stelling aangelegd direct ten oosten van het plangebied, als onderdeel van de Noord- Brabantse Waterlinie, welke een aanval op s-hertogenbosch vanuit Rosmalen moest bemoeilijken. Tot 1965 is het plangebied onbebouwd. In dit jaar wordt er een loods gerealiseerd waarvoor vermoedelijk alleen funderingsleuven zijn gegraven. In het plangebied wordt een hoge zwarte enkeerdgrond verwacht, waarbij de humeuze ondergrond naar verwachting tot een diepte van 70 tot 110 cm aanwezig is. 40 Vanwege de vroegere functie als bouwgrond van het plangebied, is het aannemelijk dat er verploeging heeft plaatsgevonden. Dit heeft als resultaat dat (een deel van) de natuurlijke bodem is opgenomen in het cultuurdek. Dankzij deze verploeging is er echter ook een plaggendek ontstaan, welke door de tijd heen als bescherming heeft gewerkt van de natuurlijke bodem. 37 Ruijters Goddijn DANS Easy bevat ook geen gegevens betreffende dit onderzoek. 40 Heesakkers-Kivits V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

197 Op basis van deze resultaten wordt aan het plangebied een lage tot middelhoge verwachting toegekend voor neolithische (vuursteen)vindplaatsen, een hoge verwachting voor sporen van landbouw uit de periode neolithicum tot volle middeleeuwen, een lage verwachting voor nederzettingsresten uit de late middeleeuwen tot en met nieuwe tijd en een hoge verwachting voor militaire resten uit de nieuwe tijd. De archeologische resten worden verwacht in de top van het dekzand op een diepte vanaf circa 70 cm mv. In de plaggendek kan vondstmateriaal, zoals aardewerkfragmenten, vuursteen e.d., worden verwacht. Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 30

198 3 Inventariserend veldonderzoek 3.1 Werkwijze Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd op basis van de resultaten van het bureauonderzoek. Hierbij is de tijdens het bureauonderzoek opgestelde archeologische verwachting in het veld getoetst. Bij het inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) is het plangebied Oranje Nassaustraat 1B-H te Rosmalen onderzocht op de geomorfologische, geologische en bodemkundige karakteristieken. Ook geeft het booronderzoek informatie over de intactheid van de bodem en geeft daarmee inzicht in de gaafheid van een eventuele archeologische vindplaats. Om inzicht te verkrijgen in de geologische en bodemkundige opbouw van de gebieden dienen conform de richtlijnen gemiddeld 6 boringen per hectare verricht te worden met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm, waarbij de boringen geplaatst dienen te worden in een boorgrid van 40 bij 50 meter. Aangezien het plangebied kleiner is dan 1 hectare geldt echter een minimum van 5 boringen per project. Vanwege de geringe omvang van het plangebied, de aanwezige sanering en kabels en leidingen worden de boringen zo goed mogelijk verdeeld over het beboorbare deel van het plangebied (zie figuur 3.1). Daarnaast is gekozen om 6 boringen te zetten om zo een beter beeld te krijgen van het kadastrale perceel dat tussen de weg en het te bebouwen terrein ligt. De boringen zijn uitgevoerd tot minimaal 80 en maximaal 200 cm mv. De locaties van de boringen zijn ingemeten met een GPS. De hoogteligging ten opzichte van NAP is uit het Actueel Hoogtebestand Nederland gehaald. 41 Hoewel het verkennende onderzoek niet specifiek is gericht op het opsporen van archeologische indicatoren is wel op de aanwezigheid daarvan gelet. De bodemlagen zijn met de hand en op het oog onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. Archeologische indicatoren (bv. aardewerk, huttenleem, vuursteen, metaal, houtskool en al dan niet verbrand bot) kunnen een aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van een archeologische vindplaats ter plaatse of in de nabijheid van de boring met indicator. De bodemlagen zijn lithologisch 42 en bodemkundig 43 beschreven. Het veldonderzoek heeft plaatsgevonden op 25 juni In navolgende paragrafen worden de resultaten van het veldonderzoek beschreven. De locaties van de boringen staan weergegeven op de boorpuntenkaart (figuur 3.1). De maaiveldhoogte (in meters t.o.v. NAP) is per boring vermeld in de boorstaten (bijlage 2). 41 AHN NEN De Bakker & Schelling V Rosmalen, Oranje Nassaustraat

199 Figuur 3.1 Boorpuntenkaart 3.2 Veldwaarnemingen Het plangebied is deels bebouwd met een loods en is grotendeels verhard met puingranulaat en gestorte betonnen vloeren. In het centrale deel van het plangebied ligt een riool dat middels putdeksels aan het oppervlak zichtbaar is. Als gevolg van deze aanwezige bebouwing en verharding zijn aan het maaiveld geen aanwijzingen zichtbaar die zouden kunnen duiden op de aanwezigheid van archeologische resten in de bodem (figuur 3.2). Archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek 32

200 Figuur 3.2 Zicht op het plangebied (d.d en ). Foto 1, genomen richting het noordwesten, toont een deels open loods. Foto 2, genomen richting het zuiden, toont het verharde terrein met bijbehorende ingang. Foto 3, genomen richting het noordwesten, toont het terrein ter hoogte van boring 1 dat in gebruik is als opslagplaats. Foto 4, genomen richting het noordwesten, toont het kadastrale perceel dat tussen de weg en het te bebouwen terrein ligt. Foto 5, genomen richting het noordwesten, toont de gevel van de loods. Foto 6, genomen richting het zuidwesten, toont de gevel van de loods en het kantoor. Foto 7, genomen richting het zuidwesten, toont de tweede tussenmuur in de loods. Foto 8, genomen richtingen het zuidwesten, toont de derde tussenmuur in de loods. 33 V Rosmalen, Oranje Nassaustraat