Geluidsisolatie in bouw en metaalbouw: omdat niet alle geluid als muziek in de oren klinkt.

Transcriptie

1 Geluidsisolatie in bouw en metaalbouw: omdat niet alle geluid als muziek in de oren klinkt.

2 I N H O U D Inhoud. Geluidsisolatie in bouw en metaalbouw: omdat niet alle geluid als muziek in de oren klinkt. Een wereld vol geluid. Wat is nu eigenlijk geluid? Frequentie en golflengte. Geluidsniveau. Geluid in de praktijk. De dans van de decibels. Geluid en bouw. Het ene geluid is het andere niet. Geluidsisolatie versus geluidabsorptie. Luchtgeluid versus contactgeluid. Flankerend geluid. Omloopgeluid. Installatiegeluid. Belangrijke waarden en begrippen. Luchtgeluidsisolatie. Contactgeluidsisolatie. Twee isolatieprincipes. Massawet. Massa-veer-massa. Geluidsisolerende constructies in de bouw. Lichte scheidingswanden. Verlaagde plafonds. Voorzetwanden. Gemene muren. Hellende daken. Vloeren. Geluidsisolerende constructies in metaalbouw. Principes. Toepassingen. Akoestische isolatie van metalen wanden. Akoestische isolatie van industriële daken. Ruimte-akoestiek en geluidabsorptie. Sandisol sandwichpanelen. Technostar, de ster voor het zware werk. p. 2 p. 3 p. 3-4 p. 4-6 p. 6-7 p. 8 p. 9 p p

3 Geluidsisolatie in bouw en metaalbouw: omdat niet alle geluid als muziek in de oren klinkt. Een wereld vol geluid. Geluid is alomtegenwoordig in ons leven, zowel thuis, op straat als op het werk. Vaak worden we, buiten onze wil om, met geluid geconfronteerd. Denken we maar aan het voorbijrazend verkeer, aan vliegtuigen, maar ook aan de hoogoplopende discussie bij de buren of het drumstel van de oudste zoon... En soms gaan we zelfs in onze vrije tijd het geluid speciaal opzoeken : popconcert, discotheek, voetbalstadium... Bepaalde geluiden hebben we als normaal leren accepteren, andere ervaren we nog steeds als storend. Wanneer geluid een overlast wordt en onze privacy bedreigt, wordt het moeilijk om lichaam en geest tot rust te laten komen, en stevenen we regelrecht af op gezondheidsproblemen. In slechts enkele jaren tijd is geluidsoverlast tot één van de grootste comfortbedreigende factoren in onze maatschappij uitgegroeid. In de bouw is het zo dat nog steeds te vaak het probleem van de geluidsoverlast aangepakt wordt, wanneer het zich voordoet, met andere woorden wanneer het te laat is. Isover is reeds langer met deze problematiek begaan en biedt via haar glaswolproducten intelligente oplossingen om geluidsoverlast preventief, dus van bij de ontwerpfase in de kiem te smoren. Vanwege de open en poreuze vezelstructuur is glaswolisolatie een ideale partner in de strijd tegen het geluid. Voeg hierbij zijn onovertroffen thermische capaciteiten en u beschikt met GELUIDSISOLATIE > 3

4 Een wereld vol geluid. Wat is nu eigenlijk geluid? glaswolisolatie over één van de meest comfortverhogende producten in de bouwsector. In deze brochure bekijken we meer in detail de oorzaken van geluid, zowel bij residentiële- en niet-residentiële als bij metaalbouw en reiken we de (preventieve) oplossingen aan, die Isover glaswolisolatie te bieden heeft. Voorkomen is in dit geval gemakkelijker, goedkoper én altijd beter dan genezen. We zijn zeker dat deze boodschap bij de lezer als (zachte) muziek in de oren zal klinken. Geluid is in principe alles wat met het oor wordt waargenomen. Elke geluidsbron zet het medium waarin ze zich bevindt aan het trillen. Deze trillingen planten zich in een golfbeweging voort doorheen het medium en zorgen zo voor de verspreiding van het geluid. Het medium dat we het best kennen is lucht. In de bouwsector is het vooral belangrijk te noteren dat deze trillingen zich ook in constructies kunnen voortzetten, wanneer ze er tegen botsen. Geluid kan zich in zowat elk materiaal propageren: steen, beton, water, metaal, glas... telkens met een specifieke snelheid, eigen aan het medium. Om geluid te kunnen omschrijven, zijn enkele definities vastgesteld. Frequentie en golflengte. Geluid is bijna steeds een samenstelling van verschillende frequenties of toonhoogtes. Frequentie wordt uitgedrukt in Hz (Hertz), de eenheid die het aantal trillingen per seconde weergeeft. Lage tonen hebben een lage frequentie (weinig trillingen per seconde), hoge tonen hebben een hoge frequentie. Hoe meer trillingen per seconde, hoe korter de golf en dus hoe kleiner de golflengte. Dit verklaart waarom hoge tonen makkelijker door een kleine opening in de muur kunnen lekken. De menselijke stem bijvoorbeeld situeert zich in de middentonen. Ons oor is gevoelig voor frequenties tussen 20Hz en Hz. Bij veel dieren gaat dat bereik nog een heel stuk hoger (b.v. honden, vleermuizen...). Geluidsniveau. Het geluidsniveau betekent eenvoudigweg: zacht of luid. De eenheid van geluidsniveau is de decibel (db). Op de decibelschaal staat 0dB gelijk aan de gehoordrempel, een normaal gesprek bedraagt ongeveer 60 db en een opstijgende jet 130 db, wat dicht bij de pijngrens van 140 db ligt. Wat wij als heel stil percipiëren, bijvoorbeeld een stil bos, situeert zich niet op 0 db, maar op 20 db. 4 >

5 db (A) PIJNGRENS OPSTIJGEND STRAALVLIEGTUIG POPGROEP NORMAAL VERKEER 80 Geluid in de praktijk. Bijgaande illustratie vergelijkt verschillende situaties en geluidsniveaus met elkaar en koppelt deze aan dagdagelijkse activiteiten GESPREKKEN LEESZAAL BIBLIOTHEEK STIL BOS GEHOORDREMPEL Geluid in de praktijk. De dans van de decibels. x2 80 db +3 db x10 80 db +10 db 83 db 90 db Rekenen met decibels is geen lineair maar een logaritmisch gegeven. Precies omdat het geluidsniveau uitgedrukt wordt in db (logaritmische eenheid), kunnen de geluidsniveaus van meerdere bronnen niet eenvoudig worden opgeteld. Twee identieke bronnen van 60dB geven een totaal niveau van 63 db, een verdubbeling van het aantal bronnen heeft een stijging van 3 db tot gevolg. Om het geluidsniveau met 10 db te laten stijgen, dienen 10 dezelfde bronnen aanwezig te zijn. Een toename met 10 db is gelijk aan een vertienvoudiging van het geluidsniveau, maar toch zal ons oor dit slechts als een verdubbeling en niet als een vertienvoudiging waarnemen. + 3 db = NET HOORBAAR + 10 db = TWEE KEER ZO LUID De dans van de decibels. GELUIDSISOLATIE > 5

6 Wat is nu eigenlijk geluid? Het ene geluid is het andere niet. Geluid en bouw. De relevante frequenties waarmee we in de bouw moeten rekening houden, situeren zich tussen 100 Hz en 4000 Hz. Onze constructies moeten voor dit spectrum optimaal geïsoleerd zijn. Het significante bereik van de menselijk stem is van 500 tot 2000 Hz. Bij de geluidsisolatie van bijvoorbeeld bureaus en vergaderruimten zijn deze frequenties bepalend. Geluidsisolatie versus geluidabsorptie. De twee begrippen worden wel eens door elkaar gehaald, hoewel er iets totaal anders mee bedoeld wordt. Geluidsisolatie betekent het tegenhouden van geluid tussen twee ruimten onderling. Hiertoe dienen de scheidende constructies optimaal akoestisch geïsoleerd te worden. Geluidabsorptie daarentegen heeft enkel maar met één binnenruimte te maken en bepaalt de hoeveelheid geluid die binnen die bepaalde ruimte door wanden, vloeren, gordijnen... wordt geabsorbeerd. In een grote, kale ruimte met harde wanden en vloeren en zonder meubilering is de geluidabsorptie klein en de geluidweerkaatsing groot. Deze ruimte zal hol klinken en aanleiding geven tot een nagalmeffect. Hoe meer zachte, dempende elementen in de ruimte aanwezig zijn, hoe beter de absorptie en hoe minder nagalm. OCTAAF LAGE TONEN MIDDEN TONEN Geluidsisolatie. HOGE TONEN bouwakoestiek spraakgebied Geluidabsorptie. Relevante frequenties in de bouwakoestiek. Geluidsisolatie versus geluidabsorptie. 6 >

7 Luchtgeluid versus contactgeluid. Met het oog op een aangepaste isolatie is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen luchtgeluid en contactgeluid. In het geval van luchtgeluid brengt een geluidsbron de lucht aan het trillen. Wanneer deze trillingen op ons trommelvlies terecht komen, ervaren we ze als geluid. Voorbeelden van dergelijk luchtgeluid: de menselijke stem, TV en HiFi-apparaten, muziekinstrumenten...deze luchtgeluiden kunnen zich voortplanten van buiten naar binnen, tussen 2 ruimtes, in hetzelfde of in een aanpalend gebouw (eigen radio of TV van de buren) en ook van binnen naar buiten. Van contactgeluid spreekt men wanneer de constructie rechtstreeks aan het trillen wordt gebracht door een geluidsbron. Die trilling plant zich in de constructie voort en brengt de lucht in een andere ruimte aan het trillen. Een voorbeeld : hoge hakken, een dichtslaande deur, het inkloppen van een spijker in de muur, stoelpoten op een harde vloer... Vaak hebben we met combinaties van lucht- en contactgeluid te maken: een piano bijvoorbeeld stuurt luchtgeluid dwars door de houten vloer, maar via diezelfde vloer produceert hij ook contactgeluid. Flankerend geluid. De geluidsisolatie tussen twee aanpalende ruimten zal grotendeels bepaald worden door de isolerende eigenschappen van de scheidende constructie. Geluidstrillingen kunnen echter ook via doorlopende vloeren of wanden worden doorgegeven en zodoende de scheidende constructie omzeilen. In dit geval dringen zich specifieke isolatiemaatregelen op. Omloopgeluid. Omloopgeluiden worden verspreid via gemeenschappelijke luchtkanalen, afvoerleidingen, een gemeenschappelijke gang... het loont bijvoorbeeld in appartementsblokken de moeite om rond de gemeenschappelijke traphal of liftkoker een soort sas te voorzien. Installatiegeluid. Luchtgeluid. Contactgeluid. Onder installatiegeluid verstaan we geluid geproduceerd door machines en/of installaties in het gebouw, b.v. liften, wasmachine, waterpomp, gas- of mazoutbranders, afvoerleidingen... Hier gelden speciale regels qua geluidsisolatie, die zich vooral situeren op het vlak van de sokkel waarop deze machines staan: zo weinig mogelijk trillingen laten overgaan van het toestel naar de sokkel en de vloer is de boodschap. Bij afvoeren en kanalen kan gebruik gemaakt worden van speciaal daartoe geëigende glaswolproducten. Luchtgeluid versus contactgeluid. GELUIDSISOLATIE > 7

8 Belangrijke waarden en begrippen. Luchtgeluidsisolatie. Bij luchtgeluidsisolatie komt het erop aan het geluidsniveau, geproduceerd in een bepaalde ruimte, zoveel mogelijk te verzwakken in een aanpalende ruimte. De globale, isolerende prestatie van een materiaal of constructie wordt uitgedrukt in db. De vereisten die aan materialen en constructies worden gesteld op vlak van geluidsakoestiek, verschillen vaak nog van land tot land. Ook worden bestaande normen te gepasten tijde bijgesteld, denken we maar aan de nieuwe en strengere EN NBN norm. 3 De ééngetalswaarde R w (C; C tr ): Internationaal wordt vaak als grootheid voor de gewogen luchtgeluidsisolatie Rw gebruikt (met waarden uitgedrukt in decibel). Met gewogen bedoelen we dat er naargelang de situatie correctiefactoren meespelen. Deze worden weergegeven als R w (C; C tr ) waarbij C de correctie aangeeft voor hoogfrequent dominante tonen (type autosnelweg) en C tr de correctie van laagfrequent dominante tonen (type stadsverkeer). Dit doet men om metingen beter te kunnen relateren aan de echte wereld. Hoe hoger de R w (C;C tr ), hoe beter de geluidsisolatie. Contactgeluidsisolatie Analoog aan de R w bestaat er voor het uitdrukken van de contactgeluidsisolatie de grootheid L n,w met de eenheid db. In tegenstelling tot de R w -waarde, die aangeeft hoeveel geluid een constructie tegenhoudt, geeft de L n,w het geluidsniveau in de ontvangruimte aan. Hoe lager de L n,w -waarde hoe beter de constructie het contactgeluid isoleert. 1. Buitengeluid - 2. Luchtgeluid - 3. Contactgeluid - 4. Installatiegeluid. Vormen van geluidsoverdracht. 8 >

9 Twee isolatieprincipes. Massawet. De massawet stelt dat we door de massa van wanden te vergroten, dus enkel en alleen door ze zwaarder te maken, we een betere geluidsisolatie bekomen. Dit gaat enkel op ingeval van massieve wanden, b.v. betonwanden en metselwerk. Om te voldoen aan de elementaire geluidsisolatie, moeten dergelijke wanden voor een living of een slaapkamer een minimale massa hebben van kg/m 2. Willen we een extra winst van 6 db, dan moeten we tweemaal zo dik gaan. Voor enige hoorbare verbetering zitten we al snel aan een 3 maal dikkere wand! Deze methode heeft dus zeer uitgesproken nadelen: omwille van praktische aspecten kan men de dikte van een wand niet onbeperkt laten toenemen. Dit verzwaart de totale constructie en het is tevens een dure oplossing. In elk geval is een zware volle wand beter dan een lichte volle wand of nog, hoe zwaarder de massieve constructie hoe beter. Wanneer men isoleert volgens de methode massa-veer-massa gaat deze stelling niet meer op. Massa-veer-massa. Bij de massa-veer-massa methode, vertrekt men van twee massa s, van elkaar gescheiden door een veer, zijnde lucht of een isolatiemateriaal dat de geluidstrillingen dempt. Ideaal als vulling van de spouw is de Isover glaswolisolatie. Hier speelt de densiteit geen rol, enkel de dikte. Bovendien wordt niet enkel op akoestisch maar ook op thermisch vlak een optimaal resultaat geboekt. Het systeem werkt als volgt : het geluid botst tegen de eerste laag en brengt deze aan het trillen. De soepele verbinding (isolatie) tussen beide lagen vangt die trillingen op en fungeert als een schokdemper. Sterk verzwakt wordt het geluid dan doorgegeven aan de tweede massa. Men noemt dit ook wel eens akoestische ontkoppeling. Massa Massa-veer-massa 180 mm 145 mm 90 mm 414 kg/m 2 40 kg/m 2 Zelfde akoestische prestatie voor de massa-veer-massa wand met een 10 maal zo laag gewicht. GELUIDSISOLATIE > 9

10 Geluidsisolerende constructies in de bouw. Lichte scheidingswanden. Isover soneroll. Uiterst efficiënt. Onder lichte scheidingswand in zijn eenvoudigste vorm moeten we het volgende verstaan : twee gipskartonplaten van 12,5 mm met daartussen een luchtspouw van 5 cm. Met een houten draagconstructie bereiken we een geluidsisolatie van 30 db. Een metalen draagconstructie verhoogt de geluidsisolatie tot 36dB. Wanneer we de spouw vullen met glaswol, loopt de geluidsisolatie op tot 45 db. Volgens het massa-veer-massa principe stellen we lichte wanden samen met goede akoestische prestaties. Voor een gelijkaardig resultaat met een volle wand, hebben we een 10 x zo zware massieve wand nodig! Nogmaals ter herinnering: bij glaswol speelt de densiteit geen rol. Dit laat ons toe om met relatief lichte, goedkope en makkelijk te verwerken glaswolplaten of -rollen te kunnen werken. De 4 parameters om decibels te winnen. We kunnen de prestaties van onze lichte scheidingswand nog op diverse manieren sterk verbeteren. U vindt de meest aangewezen methodes hieronder. R w (C ;C tr )=45(-3 ;-10)dB R w (C ;C tr )=50(-2 ;-6)dB Fig. 1 - Aantal gispkartonplaten verhogen R w (C ;C tr )=50(-2 ;-6)dB R w (C ;C tr )=53(-3 ;-5)dB Fig. 2 - Spouwbreedte verhogen R w (C ;C tr )=45(-2 ;-6)dB R w (C ;C tr )=53(-3 ;-5)dB R w (C ;C tr )=56(-2 ;-6)dB Fig. 3 - Vullingsgraad van de glaswol verhogen - Massa verhogen : we winnen nog eens extra decibels door voor beide wanden een dubbele gipskartonplaat te nemen : R w : 50 db (fig. 1). R w (C ;C tr )=56(-2 ;-6)dB R w (C ;C tr )=63(-4;-11)dB Fig. 4 - Ontdubbelen metalen draagstructuur. De 4 parameters om decibels te winnen. 10 >

11 - Spouwbreedte vergroten : nog meer winst bij dubbele gipskartonplaten + verdubbeling van de spouwbreedte tot 10 cm (met gedeeltelijke vulling) : R w : 53 db (fig. 2). - Vullingsgraad verhogen: weer een verbetering van de prestaties bij volledige vulling van de 10 cm brede spouw : R w : 56 db (fig. 3). - Ontdubbelen metalen draagstructuur: ook deze verbetert merkbaar de prestaties : R w : 63 db (fig. 4). Een doordachte combinatie van gipskartonplaten, profielen, spouwbreedte en glaswol, maakt het mogelijk een lichte scheidingswand samen te stellen die voldoet aan de gestelde eisen. Wat de vullingsgraad met glaswol betreft, kan u al vast de volgende vuistregel hanteren. De eerste 5cm glaswol levert een winst op van ongeveer 7dB, elke volgende 5cm 2 à 3 db. Glaswolplaten of -rollen? Beide voldoen aan alle voorwaarden om een ideaal akoestisch (en thermisch) isolatieniveau te behalen. Beiden zijn licht, best betaalbaar en laten zich makkelijk verwerken. Rollen zijn meer gecomprimeerd dan platen, wat hun transport en opslag vergemakkelijkt. Niets dan voordelen. Lichte scheidingswanden, van de eenvoudigste tot de meest complexe variant, bieden ontegensprekelijk een heel pak voordelen ten opzichte van volle muren: - ze zijn bijzonder licht, een belangrijk voordeel bij renovatie. - ze zijn goedkoper dan massieve constructies - ze kunnen veel sneller opgetrokken worden - ze kunnen betere akoestische prestaties leveren - ze kunnen verplaatsbaar gemaakt worden Aandachtspunten en vereisten. Bij de isolatie van lichte scheidingswanden moeten we aan een aantal vereisten voldoen en enkele punten in acht nemen. We moeten er in de eerste plaats over waken dat onze schei- dingsconstructie luchtdicht is. Kieren en gaten moeten absoluut worden gedicht. We hebben eerder reeds gezien dat hoge tonen slechts een klein gaatje nodig hebben om zich naar de aanpalende ruimte te propageren. Een kleine onoplettendheid op dit vlak doet meteen onze spectaculaire decibelwinsten teniet. Ook moeten we er over waken dat alle onderdelen van onze scheidingswand min of meer dezelfde akoestische prestaties hebben. Het heeft bijvoorbeeld weinig zin om een wand extreem te isoleren als er dan een minderwaardige deur wordt in geplaatst, die volop geluid doorlaat. Als vuistregel kunnen we stellen dat het verschil in akoestische prestatie tussen de verschillende materialen en onderdelen (raam, deur, wand...) van de constructie niet meer mag bedragen dan 10 db, anders zal de zwakste schakel het eindresultaat te sterk naar beneden trekken. Vloer- en plafondaansluitingen dienen eveneens met de nodige zorg uitgevoerd te worden. TYPISCHE ISOVER OPLOSSINGEN VOOR WANDEN. Voor de akoestische isolatie van lichte scheidingswanden stelt Isover diverse mogelijkheden voor. - Isover sonepanel is een glaswol plaat éénzijdig bekleed met een geel Vetrotex glasvlies. - Isover soneroll is een glaswolrol met geel Vetrotex glasvlies. - Isover akustic TP2 is een rotswolplaat. - Isover floragamma, het plantaardig alternatief met nature plus - certificaat. Isover sonepanel. GELUIDSISOLATIE > 11

12 Geluidsisolerende constructies in de bouw. Verlaagde plafonds. Vermijden omloopgeluid Fig. 1 - Scheidingswand doortrekken. Een goede geluidsisolerende scheidende wand op zich is niet altijd voldoende. We moeten er rekening mee houden, dat het geluid steeds de zwakste weg zoekt. Omloopgeluid kan tot gevolg hebben dat de geluidsisolatie vermindert. Met name bij de aansluiting van de wand aan het plafond dient hierop gelet te worden. Dit type omloopgeluid kan op verschillende manieren worden opgelost: - de scheidingswand doortrekken tot tegen de bovenliggende draagconstructie (fig. 1). - opteren voor een verlaagd plafond met goede akoestische eigenschappen, bijvoorbeeld een gesloten plafond van gipskartonplaten, voorzien van de nodige geluidsisolatie (fig. 2). - een geluidbarrière aanbrengen boven de scheidingswand. Isover biedt hiervoor 2 oplossingen aan. Ofwel kan er gebruik gemaakt worden van de Sonebel stop, een 8 cm dikke geluidbarrière die langs weerszijden bekleed is met alu, ofwel Sonebel absorber (fig. 3). Geluidabsorptie bij geperforeerde plafonds. Fig. 2 - Opteren voor een plafond in gipskarton Fig. 3 - Geluidsbarrière aanbrengen. Op pagina 6 is het onderscheid tussen geluidsisolatie en -absorptie reeds ter sprake gekomen. Bij geluidabsorptie gaat het niet meer over hoeveel geluid er door de constructie gaat, maar wel over hoeveel er wordt teruggekaatst. De hoeveelheid geabsorbeerd geluid wordt uitgedrukt in de absorptiecoëfficient (α s ). Een absorptiecoëfficient van 0,35 betekent dat 35% van het geluid wordt geabsorbeerd en 65% van het geluid wordt teruggekaatst. Harde materialen zoals beton of gipskartonplaten hebben een lage absorptiecoëfficient. Akoestisch open materialen zoals glaswol hebben een hoge absorptiecoëfficient. De absorptiecoëfficient is onder andere afhankelijk van de frequentie, de dikte van de wol en de perforatiegraad van de dichte bekleding (metaalplaat, planchetten). Aansluiting lichte scheidingswand met verlaagd plafond. 12 >

13 Het toepassen van glaswol in een plafond zorgt ervoor dat een vergaderruimte of woonkamer akoestisch aangenamer wordt. De densiteit van de glaswol speelt geen rol, de dikte van het product en de hoogte van de achterliggende luchtspouw wel. Om in het spraakgebied ( Hz) een voldoende geluidabsorptie te bekomen, is een dikte van 2 à 3 cm glaswol voldoende. Om frequenties beneden de 500Hz te absorberen (bijv. in bioscoopzalen), dienen grotere diktes toegepast te worden. Geschikte producten zijn Isover sonebel 110, sonebel 113 of sonebel 123. Bij een geperforeerd plafond geldt als vuistregel dat een perforatiegraad van meer dan 20 % de absorptie niet beinvloedt. Ook het insealen van glaswol in een dunne polyethyleen (Isover soneseal 143) heeft geen invloed op de geluidabsorptie. De ingesealde platen zijn ideaal voor gebruik bij geperforeerde plafonds in speciale en veeleisende omgevingen zoals labo s, keukens, ziekenhuizen..., maar ook bij de kapper! Geluidabsorptie-coëfficiënt Geluidabsorptie-coëfficiënt 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0, kg/m 3 - ca.30 mm 22 kg/m 3 - ca.100 mm Frequentie (Hz) 30 mm - ca. 22 kg/m 3 30 mm - ca. 35 kg/m 3 30 mm - ca. 98 kg/m Frequentie (Hz) Geluidabsorptiecoëfficient in functie van dikte en densiteit GELUIDSISOLATIE > 13

14 Geluidsisolerende constructies in de bouw. Voorzetwanden. Geluidsisolatie van bestaande wanden. Wanneer we te maken krijgen met bestaande wanden die we akoestisch wensen te verbeteren, kunnen we dit door een veer en een massa, m.a.w. een voorzetwand, toe te voegen. Hierbij dienen zich twee oplossingen aan : Gekleefde voorzetwand (fig. 1). Hierbij wordt een gipskartonplaat waarop fabrieksmatig een laag glaswol is aangebracht, met behulp van kleefgips tegen de bestaande muur gelijmd. Droge voorzetwand (fig. 2). In dit geval worden één of meerdere gipskartonplaten langs één zijde op een metalen draagstructuur aangebracht. De aldus verkregen luchtspouw wordt volledig met glaswol gevuld. Fig. 1 Fig. 2 Geluidsisolatie van bestaande wanden. Met een Calibel-voorzetwand van 50 mm glaswol en 10 mm gips toe te voegen halen we reeds een waarde van 54 db, meer dan een halvering van het geluid. Willen we beter doen, dan nemen we bijvoorbeeld een voorzetwand met metalen draagstructuur, een spouwbreedte van 7cm, 5cm glaswolvulling en een gipskartonplaat van 12,5 mm. Dit geeft meteen een luchtgeluidsisolatie van maar liefst 60dB. In de twee gevallen geldt ook hier: hoe dikker de glaswol, hoe beter de akoestische prestatie, de densiteit van de wol speelt geen rol. R (db) Basiswand+Calibel Bijgaande grafiek illustreert de aanzienlijke decibelwinst die met een voorzetwand kan gerealiseerd worden. We gaan uit van een gipsblokkenwand van 120 kg/m 2. Dergelijke muur zet akoestisch gezien geen superprestaties neer (gemiddeld 40 db). U hoort de buren praten, zonder dat ze hun stem hoeven te verheffen Basiswand 7 cm glaswol 5 cm glaswol 3 cm glaswol basiswand Massa basiswand (kg/m 2 ) Geluidsisolatieverbetering door middel van voorzetwand Calibel 14 >

15 Gemene muren. Gemene muren zijn vaak een bron van ongewenst geluid, waar men te weinig bij stilstaat. Enkele eenvoudige ingrepen zijn nochtans vaak voldoende om bijzonder bevredigende akoestische resultaten te bekomen. Bij gemene muren kan een aanzienlijke winst reeds bekomen worden door te werken met de Party-wall. Dit is een harde vormvaste glaswolplaat, aan één zijde bekleed met een geel Vetrotex glasvlies. De resultaten van deze 20 tot 30 mm dikke plaat zijn opmerkelijk te noemen. In elk geval moet men ervoor zorgen dat de twee bladen afzonderlijk en zonder verankering worden opgetrokken, vanaf de fundering. Ook mortelresten moeten worden verwijderd, om contactbruggen te voorkomen. De spouw wordt volledig gevuld met Isover party-wall platen. Met Isover party-wall in 20 mm, geplaatst tussen twee muren in snelbouwblokken van 14 cm, zonder verankering, verkrijgt men een R w (C; C tr ) = 61 (-3;-8)dB Gemene muur - 2. Isover party-wall 3. Fundering Gemene muur. GELUIDSISOLATIE > 15

16 Geluidsisolerende constructies in de bouw. Hellende daken. Luchtgeluidsisolatie R w = x db Fig. 1 - Zonder onderdak, zonder isolatie. Luchtgeluidsisolatie R w = x + 14 db Fig. 2 - Met stijf onderdak, zonder isolatie. Luchtgeluidsisolatie R w = x + 21 db Fig. 3 - Met stijf onderdak en glaswol 5 cm dik. Een hellend dak is een massa-veer-massa systeem. De eerste massa wordt gevormd door de pannen en het onderdak. De tweede massa bestaat uit de binnenafwerking met gipskartonplaten. Daartussen bevindt zich de dakisolatie, die als veer optreedt. Om het geluid efficiënt te dempen, is het aangewezen de binnenafwerking trillingsvrij te bevestigen. Tevens moet de isolatie idealiter soepel zijn, zodat deze het geluid kan dempen. Vaste isolatie (schuimplaten) werken NIET als veer en geven de trillingen door. Wil men een zo hoog mogelijk akoestisch comfort, dan heeft men er alle belang bij een zo groot mogelijke dikte glaswol te plaatsen ; de densiteit speelt hierin geen rol! Het vervangen van een 10cm dikke schuimisolatie door een even dikke laag minerale wol, levert een winst op van 10 db. In de praktijk betekent dit een halvering van het geluid. TYPISCHE ISOVER-OPLOSSINGEN VOOR HELLENDE DAKEN. Isolatie van hellende daken gebeurt met de speciaal daartoe geëigende producten zoals: - Isover isoconfort, de opgerolde glaswolplaat met zacht, beschermend vlies in polyester, om de 10 cm voorzien van een maatstreep. - Isover uniroll, opgerolde glaswolplaat zonder bekleding met merkstrepen om de 10 cm - Isover rollisol plus, alukraft spijkerflensdeken met compressiezones aan weerskanten. - Isover ibr do, glaswoldeken, éénzijdig bekleed met alukraft voor een horizontale plaatsing. - Isover florapan, het plantaardig alternatief, is een halfharde hennepwolplaat met nature plus certificaat. Luchtgeluidsisolatie R w = x + 23 db Fig. 4 - Met stijf onderdak en glaswol 12 cm dik. Hierbij dient opgemerkt, dat telkens we een winst hebben van 10 db, dit een HALVERING van het geluid betekent voor het menselijk gehoor! Verschillende afwerkingen en hun geluidsisolerend vermogen. 16 >

17 Vloeren. Bij vloeren is niet alleen luchtgeluidsisolatie maar eveneens contactgeluidsisolatie van belang. Een vloer moet immers op beide vlakken goed scoren. Onderstaand wordt een onderscheid gemaakt tussen betonnen en houten vloeren vermits de oplossingen naar geluidsisolatie anders zijn. Betonnen vloeren. Betonnen vloeren bieden door hun grote massa reeds een degelijke bescherming tegen luchtgeluid. Dit is een rechtstreeks gevolg van de massawet. Contactgeluidsisolatie bij betonnen vloeren is een ander paar mouwen. Het aanbrengen van een zwevende vloer biedt hier een oplossing. Daartoe legt men bovenop de betonnen vloer glaswolplaten. Het is belangrijk om ieder contact tussen de zwevende vloer en de dragende constructie uit te sluiten (vermijden van akoestische lekken). Hiervoor kunnen randstroken uit de glaswolplaten worden gesneden, die tegen de muur worden geplaatst. De hoogte van de geplaatste randstroken stemt overeen met de afgewerkte vloer. Bedek het hele oppervlak met een PE-film, en de dekvloer kan gegoten worden. Voor de opbouw van een zwevende vloer heeft Isover 2 oplossingen. Ofwel kan er gebruik gemaakt worden van de Sonefloor classic (diktes 20, 25 of 30mm), ofwel van de nog dunnere Sonefloor (12 en 15mm). De geringe dikte van de Sonefloor-platen maakt slanke vloerconstructies mogelijk, wat handig meegenomen is bij renovatieprojecten. Sonefloor mag in 2 lagen aangebracht worden, en maakt vloerverwarming mogelijk. In onderstaande tabel is zichtbaar hoe de contactgeluidsisolatie van een betonvloer wordt verbeterd door het aanbrengen van een laag glaswol (type Sonefloor) met een zwevende dekvloer. Houten vloeren. Bij houten vloeren hebben we te maken met een combinatie van luchten contactgeluiden. Gezien een zwevende dekvloer enkel isoleert tegen contactgeluid, moeten we extra maatregelen toepassen en een verlaagd plafond in gipskartonplaten aanbrengen. Dat mag liefst niet in contact komen met de bovenliggende vloer. Daartoe bevestigen we het met metalen profielen, vastgemaakt aan de muren. Tussen plafond en gipskarton brengen we een laag glaswolplaten aan. Hoe dikker de glaswol hoe beter resultaat. Vergeet vooral niet de luchtdichtheid van de afwerkingslaag te verzorgen. Het perforeren van het plafond voor b.v. inbouwspots heeft een nadelige invloed. Betonnen vloeren. 1. Randstrook - 2. Zwevende dekvloer - 3. PE-film - 4. Isover sonefloor. Houten vloeren Resultaat Rw (C;Ctr) Ln, W ΔLw Ln, W ΔLw kale betonvloer 57 (-2; -6)dB 77dB 76dB met Sonefloor 12 mm 68 (-8; -16)dB 25dB - met Sonefloor 15 mm 70 (-5; -13)dB - 29dB GELUIDSISOLATIE > 17

18 Geluidsisolerende constructies in metaalbouw. Massawet Comfort voor werknemers en omwonenden. Isolatie wordt bij metaalbouw hoofdzakelijk toegepast vanuit thermische overwegingen. Het gunstig akoestisch effect is echter meegenomen, aangezien ook op dit vlak de normen steeds strenger worden. De Isover-glaswolproducten bieden niet enkel een intelligente en comfortverhogende oplossing voor geluidsisolatie in en rond de woning, ook voor productiehallen en andere bedrijfsgebouwen zijn er bijzonder werkzame systemen uitgedokterd. De geluidsisolatie bij metaalbouw vergt een speciale aanpak. Hier moeten we vooral met 2 soorten geluid rekening houden, namelijk geluid dat naar buitenuit zou kunnen ontsnappen en dat zo de omwonenden kan storen ofwel reflecterend geluid binnenin het gebouw, dat de werkomstandigheden zwaar zou kunnen belasten. Principes. Massawet in de metaalbouw. Bij industriebouw in beton geldt de massawet, dus hoe zwaarder de wand, hoe beter de geluidsisolatie. Bij metalen wanden liggen de zaken iets complexer en is er een grens aan de plaatdikte. Zwaarder of dikker gaan geeft dan geen hoorbare verbetering meer, integendeel zelfs. Efficiënt akoestisch isoleren doen we hier volgens het massa-veer-massa principe. Enkelvoudige beplating. Bij een enkelvoudige, vlakke plaat ligt de grensfrequentie grotendeels boven het relevante frequentiegebied en treedt geluidwinst op tot een dikte van ongeveer 4 mm. Bij grotere dikte daalt de grensfrequentie tot binnen het hoorbaar gebied, zodat meer verdikken eigenlijk geen zin meer heeft! Geluidwinst bij vlakke, enkelvoudige stalen platen : - dikte 0,7 mm, Rw=24 db - dikte 1,5 mm, Rw=28 db - dikte 3 mm, Rw=31 db - dikte 4 mm, Rw daalt terug tot 23 db! Isover click-pan Geluidsisolatie R (db) grensfrequentie vlakke plaat profielplaat Frequentie (Hz) Geprofileerde beplating. Geprofileerde beplating zonder isolatie. Door een vlakke plaat te profileren, verhoogt men de stijfheid ervan. Deze profilering heeft echter nadelige gevolgen op het vlak van geluidsisolatie. De grensfrequentie waarboven verzwaren geen effect meer heeft, daalt tot binnen ons gehoorbereik, ook bij geringe diktes tussen 0,5 en 4 mm. Dit maakt dat de geluidsisolerende capaciteit van een geprofileerde plaat een stuk minder is dan die van een vlakke plaat. Hoe groter de profilering, hoe duidelijker dit wordt. Een vergelijking: - vezelcement golfplaat 12 mm Rw=24 db - vlakke stalen plaat 0,7 mm Rw=24 db - stalen profielplaat 0,7 mm, 35/207 Rw=21 db - stalen profielplaat 0,7 mm, 116/190 Rw=19 db 18 >

19 Massa-veer-massa. Dit systeem steunt op de akoestische ontkoppeling. Het geluid brengt een eerste wand aan het trillen (massa). De lucht of de isolatie (veer) tussen de twee wanden werkt door z n soepelheid als een schokdemper en geeft de trillingen sterk verzwakt door aan de tweede wand. Glaswol is een ideale veer door de open structuur. Met constructies die slechts 20 tot 30 kg/m 2 wegen, halen we dezelfde isolatiewaarden als volle wanden met 10 tot 15 keer meer massa. Massa-veer-massa Belangrijke invloedsparameters. 1. Spouwbreedte : hoe breder de spouw, hoe beter. 2. Dikte van de vulling: hoe dikker de laag glaswol, hoe beter. De densiteit speelt geen rol. 3. Profilering : hoe minder uitgeproken de profilering, hoe beter de geluidsisolatie. 4. A. Soepele verbinding : vermijd starre verbindingen, soepel is beter. B. Soepele tussenlaag : bijvoorbeeld Isover click-pan, de snijding in de isolatieplaat zorgt voor een soepele verbinding tussen de buitenbeplating en de metalen binnendoos. C. Verbindingspunten : beperk het aantal verbindingspunten tot een minimum. D. Verbindingsregels : gebruik bij voorkeur soepele verbindingsregels. Z-profielen zijn beter dan omega-profielen. Hoe groter de regelafstand, hoe beter. Profielen kunnen tweelaags gekruist worden aangebracht. Aandachtspunten - Aansluitingen tussen constructies : om de goede prestatie van de afzonderlijke constructies te behouden, dient bijzondere aandacht te gaan naar de aansluitingen, bijvoorbeeld tussen dak en gevel. Alle voegen moeten worden afgedicht. - Luchtcirculatie : luchtdichtheid van de constructie is een absolute noodzaak Draagstructuur - 2. Binnendoos 3. Isover metal building pan - 4. Isover metal building rol 5. Profiel - 6. Buitenbeplating Geluidsisolerende constructie bij metaalbouw. GELUIDSISOLATIE > 19

20 Geluidsisolerende constructies in metaalbouw. Toepassingen. 1. Akoestische isolatie van metalen wanden. Dubbele beplating en binnendozen. Door met twee platen te werken en de ruimte ertussen op te vullen met glaswol, komen we een hele stap verder. Enkel de dikte van de isolatie speelt een rol, niet de densiteit. Verdere verbetering treedt op door de profilering van de platen te beperken, te werken met soepele Z-verbindingsprofielen en een grotere afstand tussen de verbindingsprofielen. Indien een geluidsabsorptie gewenst wordt, kan men gebruik maken van geperforeerde binnenplaten. In dit specifieke geval leidt perforatie van de binnenplaat tot een isolatieverlies van ongeveer 5 db, maar men wint meteen aan geluidabsorptie. Dezelfde principes gelden indien we gebruik maken van binnendozen. Het volledig opvullen van de binnendoos met glaswol verbetert aanmerkelijk de thermische en akoestische eigenschappen. Hoe breder de spouw en hoe geringer de profilering, hoe beter het resultaat Draagstructuur - 2. Geperforeerde binnendoos 3. Isover metal building pan - 4. Dampscherm/Luchtscherm 5. Isover metal building rol - 6. Buitenbeplating Geluidabsorptie 1. Draagstructuur - 2. Binnendoos - 3. Isover click-pan - 4. Buitenbeplating 5. De snijding in de Click-pan zorgt voor een soepele verbinding zodat akoestische lekken worden vermeden Geluidsisolatie met Isover click-pan. 20 >

21 TYPISCHE ISOVER OPLOSSINGEN VOOR GELUIDSISOLATIE VAN METALEN WANDEN. Voor de isolatie van metalen wanden stelt Isover een aantal doelgerichte oplossingen voor. - Isover click-pan: deze glaswolplaat bekleed aan één zijde met Vetrotex vlies is voorzien van een insnijding aan één langszijde, ter hoogte van de flens van de binnendoos. Dit zorgt voor een perfecte aansluiting en een vlotte plaatsing. - Isover metal building pan : dit is een glaswolplaat éénzijdig bekleed met een geel Vetrotex vlies. Het is aan te raden deze te gebruiken in combinatie met Isover metal building roll. Dit is een glaswoldeken bekleed met een versterkt Vetrotex glasvlies. - Isover metal building pan PE: glaswolplaat ingeseald in zwarte polyethyleenfolie. - Isover cladisol: zelfde plaat als Isover click-pan, maar in grotere dikte (130 mm) en verkrijgbaar als systeem, samen met lange en korte bevestigingselementen (fastener, fastener SL-2). 2. Akoestische isolatie van industriële daken. Bij het isoleren van industriële daken dient een onderscheid gemaakt te worden tussen enkele en dubbele beplating. Enkele beplating. Hier kan men zowel te maken hebben met een metalen constructie als met een dak bestaande uit vezelcement golfplaten. Een mogelijke oplossing om dergelijke constructie van de nodige akoestische isolatie te voorzien, is het gaan isoleren met Isover shedisol alu. Isover shedisol alu is een glaswolplaat éénzijdig bekleed met een Vetrotex glasvlies en aan de andere kant voorzien van een gehamerd Alukraft, aan twee zijden omgeslagen, die men aanbrengt tussen profielen. Dit kan volgens twee principes: 1. montage onder de gordingen: in dit geval wordt er een secundaire draagstructuur samengesteld uit draagprofielen en tussenprofielen welke door middel van ophangbeugels aan de gordingen bevestigd wordt. 2.montage tussen de gordingen: de Isover shedisol alu platen worden gelijktijdig met de profielen tussen de gordingen gelegd en verankerd d.m.v. een brugclip. Dubbele beplating. Volgens dit principe wordt er tussen de twee platen een laag glaswol voorzien. Naarmate er geluidabsorptie gewenst is, kan men opteren voor een geperforeerde profielplaat. Shedisol alu GELUIDSISOLATIE > 21

22 Geluidsisolerende constructies in metaalbouw. Sandisol sandwichpaneel 3. Ruimte-akoestiek en geluidabsorptie. Grote metalen bouwwerken zoals productiewerkplaatsen, opslag- of landbouwhallen en andere zijn bijzonder gevoelig aan een holle akoestiek. De metalen wanden weerkaatsen dan ook quasi onbelemmerd de geluidsgolven. Hier is geen absorptie mogelijk via gordijnen, zachte vloerbedekking of meubilair. Wanneer in deze ruimte ook nog eens machines draaien, moeten we onze toevlucht nemen tot geluidabsorberende ingrepen. Niet enkel de wanden van het gebouw kunnen we geluidabsorberend maken, we kunnen ook absorberende schermen optrekken tussen of naast de machines. In de directe nabijheid van een geluidsbron, is het effect van de in de verderliggende wand of in het plafond aangebrachte isolatie beperkt. Daarom gaat men dit directe lawaai het beste tegen met geluidsschermen of omkastingen. Bij hogere ruimtes geven absorberende wanden eventueel in combinatie met een verlaagd plafond de beste resultaten. In ruimtes met een geringe hoogte en een groot vloeroppervlak werkt men het best met een absorberend plafond of dak. Voor een optimaal resultaat werkt men het best met een geperforeerde binnenwand of plafond voorzien van een dikke isolatielaag. Bij geperforeerde wanden en plafonds halen we reeds bij een perforatiegraad van 15% een sterk absorberend vermogen, dat in de meeste gevallen ruimschoots volstaat. Indien een ingesealde isolatie gewenst is, kan men bijvoorbeeld opteren voor Isover metal building pan PE. Het insealen van deze glaswolplaat met een dunne polyethyleenfolie doet geen afbreuk op het akoestisch resultaat. Een andere mogelijkheid is de Isover geperforeerde sandiside: een sandwichpaneel bestaande uit 2 staalplaten (één zijde geperforeerd) met daartussen een isolerende kern van rotswol. 4. Sandisol sandwichpanelen Het Isover sandisol systeem biedt zowel een oplossing voor geluidsisolatie als meer specifiek voor geluidabsorptie. Het systeem combineert de thermische en akoestische eigenschappen van een isolatiemateriaal (steenwol) met de voordelen van een kant-en-klaar bouwsysteem. Deze sandwichpanelen laten een snelle en verzorgde constructie toe. Bovendien maken ze esthetisch en architecturaal verantwoorde uitvoeringen mogelijk. Het Sandisol systeem bestaat uit 2 types panelen. Aan de ene kant is er het Sandiside gamma. Dat omvat gevelpanelen en akoestische binnenwanden. De twee geprofileerde staalplaten en de tussenliggende steenwol vormen een massaveer-massa -systeem dat uiterst doeltreffend is voor geluidsisolatie. Hoe dikker de laag steenwol, hoe beter het resultaat. Voor ruimtes waar akoestische absorptie vereist is, vormen de geperforeerde Sandiside panelen de perfecte oplossing. Ze verkorten de nagalmtijd, verminderen de weerkaatsing en bieden zo een pasklaar antwoord op het vlak van akoestische absorptie. Voor de profilering van de buitenbeplating is er een keuze tussen geribde, microgeribde en gegroefde platen. Voor daken is er het Sanditop gamma. Hier is enkel het uitzicht geribd 3 golven beschikbaar. Geluidsverzwakkingsindex 60 mm : R w (c; c tr ) = 30 (-1; -2) db Absorptie-coëfficiënt (één zijde geperforeerd) 60 mm : α = 0,88 (f = 2500 Hz) 22 >

23 5. Technostar, de ster voor het zware werk. Voor wanden met zeer hoge akoestische eisen zoals concertzalen, theaters, bioscopen, auditoria,... biedt Isover een unieke oplossing, onder de naam Technostar. Het Technostar systeem kan gebruikt worden in 2 toepassingsgebieden : Technostar De Technostar-scheidingswand. Deze wand is een massa-veer-massa systeem welke opgebouwd wordt rond een centraal stalen profiel. Aan weerszijden van dit profiel worden metalen dozen, gevuld met Isover glaswol (7cm) bevestigd door middel van U-profielen en beugels. Deze dozen worden verder afgewerkt met gipskarton platen of een ander materiaal om het geheel te verzwaren. Met deze relatief lichte constructie wordt een luchtgeluidsisolatie van 74 db behaald. De Technostar-voorzetwand. Deze voorzetwand maakt de thermische en akoestische isolatie mogelijk van elke gevel waar een goede akoestische isolatie vereist is. De onderdelen van de voorzetwand zijn identiek aan die van de Technostar-scheidingswand. Planning en opbouw van het Technostar-systeem vergen wel een aantal specifieke aandachtspunten. We hebben deze gebundeld in een aparte brochure die u bij Isover kan aanvragen Stalen profiel - 2. U-profiel - 3. Regelbare beugels met trillingdempend element - 4. Isover systemroll 15 cm - 5. Isover soneroll 7 cm 6. Metalen doos - 7. Gipskartonplaten GELUIDSISOLATIE > 23

24 Saint-Gobain Isover Benelux N.V. Pleinlaan 5 B-1050 Brussel Tel.: Fax : info@isover.be