BAKSTEEN. terug van nooit weggeweest & RENOVEREN. De kracht van kleur in je interieur. Dossier Vastgoed

Transcriptie

1 GRATIS 2 toegangskaarten voor Wonen (waarde 20 euro) & RENOVEREN Dossier Vastgoed De vastgoedprijzen per provincie Hoe wonen we in 2018? De resultaten van onze enquête De kracht van kleur in je interieur BAKSTEEN terug van nooit weggeweest Februari 2018 nr e jaargang 5,90 ISSN P Geothermie: gratis warmte via de grond Het toilet: comfort tot in het kleinste kamertje Bouwen en renoveren: nieuwe regels voor energieprestatie

2 50 BOUWEN RENOVEREN Bio-ecologisch bouwen Akoestisch comfort Een kwestie van de juiste maatregelen We bouwen almaar compacter en dichter op elkaar. Dat is zeker goed nieuws voor de planeet, maar we mogen het bewonerscomfort niet uit het oog verliezen. Er zijn bijvoorbeeld leukere dingen in het leven dan de gesprekken van je buren ongewild te horen te krijgen of het aantal voorbijgaande auto s blindelings te kunnen tellen vanuit je woning. De akoestische performantie van een woning is uitermate belangrijk voor het algemeen welzijn, maar wordt helaas al te vaak over het hoofd gezien bij de uitwerking van de (ver)bouwplannen. Tekst & schema s Mieke Vandenbroucke (VIBE vzw) Een lijst van interessante adressen vind je op pagina 142 Hoog tijd dus om de bestaande kennis omtrent akoestiek te verspreiden. Daarom gaan we in de volgende paragrafen dieper in op enkele milieuvriendelijke ingrepen die je kan treffen om de akoestiek in je woning te verbeteren en de demping van het geluid tussen binnen- en buitenruimtes te vergroten. Dat er meer mogelijk/nodig is dan het gebruik van geluidsabsorberende afwerkingen, zal snel duidelijk worden. De maatregelen die aan bod zullen komen, zijn op te delen in vier categorieën: het verhogen van de massa, het plaatsen van akoestische isolatie, het ontkoppelen van de structuur volgens het massa-veer-massaprincipe en het luchtdicht uitvoeren van het geheel. HET VERHOGEN VAN DE MASSA De eerste groep maatregelen is vrij eenvoudig: zware muren en vloeren hebben een hoger isolerend vermogen doordat de aanwezige massa de vibraties van geluidsgolven vermindert. Die massa kan je creëren door zware structurele materialen te gebruiken bijvoorbeeld stampleem en volle bakstenen. Bij lichte structuren zoals houtskeletbouw kan het echter noodzakelijk zijn om gewicht toe te voegen om een voldoende hoge akoestische performantie te realiseren. Daar heb je geen hightechmaterialen voor nodig: zand kan die taak bijvoorbeeld perfect op zich nemen. Deze ballastlaag kan je los op de vloer plaatsen, of tussen Ik ga Bouwen & Renoveren februari 2018 istock

3 52 BOUWEN RENOVEREN Bio-ecologisch bouwen ONTKOPPELING VAN DE MASSA Schema 1 1 balken of latten. Als je er bijvoorbeeld voor opteert om losse kalksteenkorrels op de vloer te gieten, dan zal je ze moeten egaliseren vooraleer je de vloerafwerking plaatst. Een intensief proces dat je sterk kan vereenvoudigen door bijvoorbeeld kartonnen platen met honingraatstructuur te plaatsen. Deze platen zijn onderaan dicht en open aan de bovenkant. Je legt ze los op de vloer en vult de gaten op met de korrels, waardoor je niet al te veel tijd verliest met het egaliseren. Het gebruik van deze platen zorgt er bovendien voor dat de ballastlaag gecompartimenteerd is, wat toekomstige aanpassingen een stuk eenvoudiger maakt. Zie je zand in je vloer niet echt zitten? Geen probleem! Je kan de massa ook verhogen door voor zware dekvloeren en afwerkingsmaterialen te kiezen. Leembouwplaten of bouwplaten op basis van plantaardige vezels kunnen de klus perfect klaren. Isover Fermacell AKOESTISCHE ISOLATIE Er zijn nog andere mogelijkheden dan het verhogen van de massa om de akoestische performantie te verbeteren. Zo kan je wanden en vloeren bijvoorbeeld opvullen met isolatiematerialen die het geluid absorberen of dempen. Denk aan materialen met een open structuur, zoals houtvezel en schapenwol. Geluidsisolatiematerialen hebben bovendien ook goede thermische eigenschappen, al hebben niet alle thermische isolatiematerialen per definitie akoestische kwaliteiten. Ben je nog mee? Het komt eigenlijk hierop neer: als je voor isolatiematerialen kiest op basis van hernieuwbare grondstoffen (zoals vlas en hennep) of minerale grondstoffen (zoals steenen glaswol), zit je automatisch goed. Deze materialen zullen zowel temperatuurverschillen als storende geluiden opvangen. Geluidsisolatiematerialen bestaan net als thermische isolatiematerialen in allerlei vormen en maten. De mogelijke toepassingen zijn dan ook legio. Isolatieplaten kunnen bijvoorbeeld tussen een vloerplaat en de plafondafwerking geplaatst worden. Zachte isolatiedekens zijn dan weer zo soepel dat je ze eenvoudig tussen een houten of metalen regelwerk kan aanbrengen, meer bepaald in buiten- en binnenwanden en tussen balken, in daken en in verdiepingsvloeren. Losse isolatiematerialen, zoals korrels en vlokken, worden voornamelijk gebruikt tussen houten balken en regelwerken. Kortom: voor elk wat wils! Een derde manier om de akoestische performantie te optimaliseren is de massa van een vloer of een wand ontkoppelen met behulp van een veer. Het gaat uiteraard niet om echte veren, maar om een verend regelwerk of een verende isolatie- of luchtlaag. Door de massa te ontkoppelen via een verende laag creëer je een zogeheten massa-veer-massaconstructie. Dit houdt in dat een wand of een vloer uit minstens drie lagen zal bestaan: twee massieve lagen en een tussenliggende verende laag. Denk aan twee dunnere in plaats van één dikke stenen draagmuur tussen twee appartementen, of een zogenaamde zwevende vloer. Met het oog op het akoestisch comfort is het belangrijk dat de twee massieve lagen zo volledig mogelijk ontkoppeld zijn (door de lucht- of isolatielaag) en dat ze dus op geen enkele andere manier met elkaar verbonden zijn. Dit zal ervoor zorgen dat contactgeluid (schoenen met hakken, het kloppen van een hamer ) niet of toch sterk verminderd te horen is in de aanpalende ruimte. Als je voor een geluidsisolerende tussenlaag opteert, win je dus twee keer: zowel lucht- als contactgeluid zullen gereduceerd worden. Je kan bijvoorbeeld isolatiematten op basis van hennep of wol gebruiken om de dekvloer los te koppelen van de structurele vloerplaat. Als je toch twee massieve lagen aan elkaar moet koppelen wanneer een volledige ontkoppeling om bijvoorbeeld structurele redenen niet mogelijk is kan je wel gebruikmaken van geluidsdempers of soepele verbindingen die bestaan uit verende geluidsisolerende latten of clips. Zij verhinderen dat geluidsgolven zich voortplanten in de structuur / Schema 2 2 / 3 / 4 / Schema 1 & 2 2 Ik ga Bouwen & Renoveren februari

4 54 BOUWEN RENOVEREN Bio-ecologisch bouwen Schema 3 Schema 4 LUCHTDICHTHEID Via de toepassing van een of meerdere bovenstaande concepten kan je een hoge akoestische performantie bekomen. Maar opgelet! De luchtdichtheid van de opbouw is cruciaal bij elk van deze concepten. Als de structuur niet luchtdicht is uitgevoerd, moet de afwerking luchtdicht worden uitgevoerd. Openingen tussen afwerkingsplaten kunnen bijvoorbeeld niet getolereerd worden. Je mag je wand nog zo goed isoleren als je wil: één naad is er al te veel aan. Luchtgeluid, zoals stemmen, zal zich via die ene akoestische lek verspreiden van de ene ruimte naar de andere. Maar voor je aan de slag gaat met de siliconenspuit of kant-en-klare pasta s: er zijn milieuvriendelijker oplossingen die ook toelaten het geheel later makkelijk te demonteren. Kieren tussen houtachtige platen kan je bijvoorbeeld perfect dichten via een luchtdichte tape of het plaatsen van een overkappend profiel. Je kan ook kiezen voor platen met tand-en-groefverbindingen. Een tand-en-groefverbinding laat de platen namelijk in elkaar schuiven, waardoor naden uit den boze zijn. Twee afwerkingslagen, waarbij de buitenste laag dwars op de binnenste laag is geplaatst, zijn eveneens een optie. De naden overlappen elkaar en je hebt dus geen lekken. Schema 3 & 4 GELUIDSBRONNEN Alles wat geluid produceert, is een geluidsbron. Wanneer we spreken over de geluidsisolatie en dus het afschermen van een ruimte voor geluid, onderscheiden we vaak twee categorieën, die meestal ook een andere aanpak vereisen. Luchtgeluid Luchtgeluid ontstaat wanneer de geluidsbron de lucht aan het trillen brengt. Denk eenvoudigweg aan stemgeluid of een radio die speelt. Dat luchtgeluid doet ons trommelvlies trillen, waardoor we het horen. Meestal bevinden de geluidsbron en de ontvanger zich in dezelfde ruimte, maar het luchtgeluid kan zich ook van de ene naar de andere ruimte voortplanten. De trillingen laten wanden en vloeren ook bewegen die op hun beurt de trillingen doorgeven aan de lucht in de andere ruimte. Contactgeluid Een deur die dichtslaat, een hamer die op de muur klopt of simpelweg iemand die met schoenen aan op de verdieping loopt. Allemaal laten ze de materialen in de constructie trillen. Die brengen opnieuw de lucht in de aanpalende ruimtes in beweging, waardoor het geluid hoorbaar wordt. Sommige geluidsbronnen produceren zowel contactgeluid als luchtgeluid. Denk bijvoorbeeld aan een zware vrachtwagen die langsrijdt. Die geeft trillingen door via de ondergrond die zo via de bodem je woning kunnen bereiken. Het luchtgeluid komt binnen via openstaande ramen of ventilatieroosters. Ik ga Bouwen & Renoveren februari 2018

5 56 BOUWEN RENOVEREN Bio-ecologisch bouwen Schema 5 DE AANSLUITINGEN Nu je weet dat de uitwerking van wanden en vloeren belangrijk is voor het akoestisch comfort, hoeft het niet te verwonderen dat aansluitingen tussen wanden en vloeren nog belangrijker zijn. Als de geluidsisolatie in een wand bijvoorbeeld stopt waar het verlaagde plafond start, zal het geluid makkelijk van de ene naar de andere kamer overgedragen worden via de luchtlaag boven het verlaagd plafond. Je kan enkele maatregelen nemen om dit te voorkomen: de geluidsisolatie doortrekken tot de bovenliggende vloerplaat, een continue isolatielaag plaatsen boven op het verlaagd plafond of isolatiemateriaal aanbrengen waar de wand en de vloer elkaar ontmoeten (schema 5). Ook als er geen sprake is van een verlaagd plafond, moet er voldoende aandacht besteed worden aan de aansluiting tussen de wand en het plafond. Zelfs een minuscule luchtnaad kan een geluidslek veroorzaken. De noodzakelijke luchtdichtheid kan je bereiken door een elastische band te gebruiken. Idealiter worden er aan beide zijden van de wand ook nog eens geluidsabsorberende strips geplaatst, ingeklemd door een L- profiel. Zo n elastische band komt ook van pas bij het luchtdicht uitwerken van de aansluiting tussen de wand en de vloer. Dit zal niet enkel luchtgeluid tegenhouden, maar zal er ook voor zorgen dat contactgeluid bijvoorbeeld van mensen die over en weer lopen niet overgedragen wordt van de vloer naar een wand. Het gebruik van elastische banden is zeker niet nieuw. Het is al langer een vrij courante praktijk, zowel voor lichtgewichtmuren als voor zware dragende muren. Helaas durft men ze in de praktijk weleens te vergeten. Om de verspreiding van contactgeluid te beperken zowel via de wand als via de vloer plaats je een binnenwand best niet op de vloerafwerking of op de dekvloer, maar rechtstreeks op de akoestische isolatielaag van de vloer (schema 6). Het is belangrijk dat je de ontkoppeling van de wanden vloermassa volledig doortrekt in alle aansluitingen. Als je dit consequent doet, zal je kunnen vermijden dat eventueel contactgeluid zich verspreidt naar de naburige ruimtes. Als je je enkel concentreert op het ontkoppelen van de wand, zal het contactgeluid niet meer overal waarneembaar zijn, maar wel nog steeds in de onderliggende ruimte, zowel via de wanden als via de vloer. Als je tussen de wand en het plafond een elastische band plaatst, kan het geluid zich niet meer voortplanten in de wand, maar wel nog via het plafond. Het is dus best om de vloermassa volledig te ontkoppelen via de plaatsing van een doorlopende zwevende vloer (schema 7). Schema 7 Recticel Insulation BESLUIT Een hele boterham aan maatregelen! Een goede akoestiek bereiken is vrij complex, maar het is zo belangrijk voor je wooncomfort. Een goede detaillering en een goede uitvoering zijn noodzakelijk, want zelfs de kleinste bouwfouten kunnen een zeer groot effect hebben op de akoestiek. Laat je dus zeker bijstaan door experts als je (ver)bouwplannen hebt! Meer info Schema 6