Bachelor of Science in de. Bio-ingenieurswetenschappen.

Transcriptie

1 Bachelor of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen

2 Waarom Bio-ingenieurswetenschappen studeren? Heb jij een brede natuurwetenschappelijke belangstelling en zie je graag het resultaat van de praktische toepassingen van je werk? Dan is de opleiding tot bioingenieur misschien iets voor jou. Ingenieur van de levende materie Een bio-ingenieur speelt een essentiële rol in het duurzaam toepassen van kennis over de levende wereld in dienst van de industrie en de maatschappij. Al eeuwen selecteren en kruisen bio-ingenieurs avant la lettre gewassen en vee om de voedselproductie te verbeteren en te vergroten. In de ketels van de brouwerij broeit het van micro-organismen die graan en water omzetten in bier. In waspoeders krioelt het van enzymen die onze kledij schoon moeten maken. Vaccins worden ontwikkeld op basis van nieuwe inzichten in de werking en de eigenschappen van eiwitten. De hedendaagse bio-ingenieur bouwt voort op de meest fascinerende wetenschapsgebieden van de biotechnologie van de laatste decennia om nieuwe toepassingen te ontwikkelen. Gentechnologie en chemie De gentechnologie stelt ons in staat om geneesmiddelen te ontwikkelen op basis van nieuwe inzichten in moleculaire processen. Deze technologie laat eveneens toe nieuwe varianten van planten- en diersoorten, alsook levensmiddelen te produceren met eigenschappen die onmogelijk door kruising en veredeling of klassieke procestechnologie verkregen kunnen worden. Ook in de chemie en de zorg voor milieu en klimaat worden steeds meer biotechnologische processen toegepast. Impact van biotechnologie Je kan er niet omheen: de biotechnologie heeft een toenemende impact op het bedrijfsleven, de maatschappij, de wereldvoedselmarkt en op het milieu en de gezondheid van mens en dier. Daarom wordt in de opleiding tot bio-ingenieur niet alleen de biologische en ingenieurtechnische kant van de levende materie bekeken maar wordt ook de nodige aandacht besteed aan economie, kwaliteit en veiligheid en aan de ethische en maatschappelijke aspecten van de biotechnologie. Job met toekomst Als bio-ingenieur kies je in elk geval voor een toekomstgericht beroep waarin de ontwikkeling en de duurzame productie van industriële grondstoffen, levensmiddelen, fijnchemicaliën en geneesmiddelen centraal staan. Zit je nog met vragen zoals: Heb ik genoeg wiskunde gehad? Wat moet ik van fysica of chemie kennen? Hoe kan ik me voorbereiden? Hoe word ik begeleid tijdens het eerste jaar? Surf dan naar we.vub.ac.be/voorkennis De opleiding Bio-Ingenieurswetenschappen is voor mij een perfecte mix van de verschillende takken van de wetenschap die studenten toelaat te ontdekken waar ze echt mee verder willen. Naast een brede theoretische basis krijg je ook een grote portie praktijklessen waarin je de theorie kan toepassen. Doorheen de jaren worden deze labosessies steeds groter en specifieker. Zo krijg je een goed beeld van de mogelijkheden die deze studierichting te bieden heeft. Een troef die de Vrije Universiteit Brussel typeert is dat de praktijksessies in kleine groepen doorgaan waardoor je steeds optimaal begeleid wordt en vragen kan stellen. Door het beperkt aantal studenten in de labo s kan je altijd goed met alles meewerken en in alle stappen betrokken worden om zoveel mogelijk te leren tijdens de praktijksessies. Elyn Meert Studente Bio-Ingenieurswetenschappen

3 Troeven van de bacheloropleiding Bio-ingenieurswetenschappen Fundamentele en toegepaste wetenschappen De bio-ingenieur combineert ingenieurtechnische vaardigheden met de fundamentele kennis van biologische systemen voor de productie, de bewerking, de verwerking en het beheer van de levende materie op duurzame wijze. Veelzijdige vorming Je krijgt een veelzijdige wetenschappelijke en technologische vorming die de basis legt van de opleiding tot bio-ingenieur. Deze basis bestaat uit wiskunde, fysica, (moleculaire) biologie, (bio)chemie, economie, computeren ingenieurswetenschappen. Tijdens de oefeningen en de practica werk je aan biotechnologische vraagstukken en leer je omgaan met geavanceerde apparatuur. Thuis in de moleculaire wereld Alles wat in levende cellen gebeurt, is voor jou als toekomstig bio-ingenieur belangrijk. Daarom leer je in het eerste jaar hoe de verschillende levensvormen zijn opgebouwd en welke (bio)chemische processen binnen de cel plaatsvinden. Tijdens het tweede en derde jaar van het modeltraject maak je kennis met nucleïnezuren, eiwitten en de moleculaire wereld van micro- en andere organismen. Een moleculair-biologische en kwantitatieve aanpak De bio-ingenieursopleiding van de Vrije Universiteit Brussel biedt een unieke combinatie van moleculaire biologie en kwantitatieve ingenieursaspecten. Dit dankzij een op bio-ingenieurstudenten gerichte organisatie van onderzoeksgestuurd onderwijs, onafhankelijk van de gekozen masteropleiding of afstudeerrichting. Biotechnologische processen ontwikkelen en sturen Bovendien raak je vertrouwd met kloneringstechnieken en leer je hoe je op industriële schaal kunt roeren, opwarmen en afkoelen. Daarnaast zet je de eerste stappen in de celbiologie, de immunologie, de toegepaste wiskunde, de voedingsleer, de industriële voedingsbiotechnologie en de milieutechnologie en krijg je een aantal maatschappelijke opleidingsonderdelen. In kleine groepjes pas je moderne moleculaire technieken toe en leer je in het labo complexe biotechnologische methoden en processen te analyseren en te sturen. Op bezoek in de bedrijfswereld Je maakt kennis met de echte praktijk via uitstappen naar bedrijven actief in de biotechnologie. Daarbij wordt bovendien aandacht besteed aan de recentste wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen. Voorsmaakje op de master In het laatste jaar van de bacheloropleiding kan je kiezen tussen twee profielen die aansluiten bij de grote toepassingsdomeinen van de moderne biotechnologie: Chemie en bioprocestechnologie enerzijds, en Cel- en genbiotechnologie anderzijds. Modeltraject * van de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen Jaar Onderwijsprogramma Profielen** Afstudeerrichtingen*** Bachelor (180 SP of 3 jaar) 1ste jaar 2de jaar 3de jaar Bachelor of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen Master (120 SP of 2 jaar) 1ste jaar Master of Science in de 2de jaar Bio-ingenieurswetenschappen: Chemie en bioprocestechnologie 1ste jaar 2de jaar Master of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen: Cel- en genbiotechnologie Chemie en bioprocestechnologie Cel- en genbiotechnologie of Voedingsbiotechnologie Biochemische biotechnologie Chemische biotechnologie Medische biotechnologie Moleculaire biotechnologie Agrobiotechnologie * Modeltraject: Een standaardstudietraject waarbij algemene voorwaarden inzake studieomvang, deliberatie en studievoortgangsbewaking worden vastgelegd. ** Profielen: Een verdiepend pakket (keuze)opleidingsonderdelen in een specifiek deel van je studiedomein. *** Afstudeerrichting: Specifiek onderdeel van je studiedomein waarin je je specialiseert en waarin je afstudeert. Een afstudeerrichting omvat minstens 30 studiepunten. De afstudeerrichting wordt op je diploma vermeld.

4 Master of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen Na je bacheloropleiding kan je nog twee jaar verder studeren voor je masterdiploma, waarna je je bio-ingenieur mag noemen. Tijdens de masterjaren krijg je algemeen vormende en verdiepende opleidingsonderdelen, zoals eiwitchemie en protein engineering, industriële microbiologie en biotechnologie, downstream processing en bio-informatica, maar ook bijvoorbeeld bedrijfskunde en intellectueel eigendomsrecht. Het geeft je de perfecte basis om te werken in een duurzame en biogebaseerde economie. Je loopt stage in een bedrijf en je maakt tenslotte een masterproef gebaseerd op academisch onderzoek. De twee aangeboden masteropleidingen steunen op hoogkwalitatief onderwijs onderbouwd door hoogstaand onderzoek. Deze masteropleidingen zijn toegankelijk voor een Bachelor of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen, ongeacht het gekozen profiel in die bacheloropleiding aan de Vrije Universiteit Brussel of een andere universiteit. Master of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen: Chemie en Bioprocestechnologie In deze master worden de volgende afstudeerrichtingen aangeboden: Voedingsbiotechnologie: Hier ligt de nadruk op de fundamentele studie en toepassingen van de productieprocessen in de voedingsindustrie, de agrochemie en de chemische en farmaceutische industrie. Nieuwe trends zoals predictieve microbiologie en functionele levensmiddelen komen er aan bod. Biochemische biotechnologie: Deze richting heeft bijzondere aandacht voor de industriële bio-organische chemie, de toepassingen van biomoleculair ontwerp en het gebruik van katalyse. Het gebruik van technieken met hoge doorvoer komt er aan bod, net als de gevorderde analyse en modellering van biomoleculaire systemen. dieren en planten. De kennis van biomoleculaire technologieën, cel- en weefselkweek, recombinant DNA-technologie en genoomanalyse wordt verder uitgediept. Dit met het oog op de gerichte aanpassing van biomoleculen, celculturen, microorganismen, planten en dieren. Medische biotechnologie: In deze richting wordt meer aandacht besteed aan immunologie, parasitologie, medische microbiologie, moleculaire farmacologie en biomedische en klinische ingenieurstechnieken. Agrobiotechnologie: Deze afstudeerrichting richt zich op de plantenveredeling en de moleculaire biotechnologie ten behoeve van de primaire plantenpoductie. Daarbij wordt aandacht besteed aan plantaardige productiesystemen, moleculaire genetica, plantenbiotechnologie, moleculaire plantenfysiologie, plant breeding en moleculaire fytopathologie. Deze masteropleidingen zijn toegankelijk voor een Bachelor of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen, ongeacht het gekozen profiel in die bacheloropleiding aan de Vrije Universiteit Brussel of een andere universiteit. Al een ander diploma op zak? Ben je al industrieel ingenieur of heb je een ander wetenschappelijk diploma op zak, maar je wil ook een Master of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen? Dan kom je in aanmerking voor een individueel programma. Dat wordt samengesteld op basis van reeds verworven studiepunten. i nfo Volledige informatie over het masterprogramma vind je op en op Chemische biotechnologie: Men gaat dieper in op de industriële bio-organische chemie en polymeerchemie, met het accent op het analyseren en modelleren van (bio)chemische productieprocessen via numerieke technieken. De opleiding leidt tot een gevorderde kennis van clean technology, katalyse en het gebruik van hernieuwbare grondstoffen en draagt zo bij tot een expertise in duurzame ontwikkeling en groene chemie. Master of Science in de Bio-ingenieurswetenschappen: Cel- en Genbiotechnologie In deze master worden de volgende afstudeerrichtingen aangeboden: Moleculaire biotechnologie: Hier ligt het accent op moleculaire en cellulaire biologie van micro-organismen,

5 Onderzoek Aan de vakgroep Bio-ingenieurswetenschappen zijn 10 onderzoeksgroepen verbonden. Het gaat om onderzoek in onder andere de Chemische ingenieurstechnieken (Prof. Gert Desmet, Prof. Joeri Denayer), Cellulaire en moleculaire immunologie (Prof. Patrick De Baetselier, Prof. Serge Muyldermans, Prof. Stefan Magez), Industriële microbiologie en voedingsbiotechnologie (Prof. Luc De Vuyst, Prof. Frédéric Leroy), Moleculaire en biochemische farmacologie (Prof. Georges Vauquelin, Prof. Patrick Vanderheyden), Microbiologie (Prof. Pierre Cornelis, Prof. Danny Charlier), Bio-organische chemie (Prof. Guido Verniest, Prof. Steven Ballet), Plantengenetica en plantenbiotechnologie (Prof. Geert Angenon), Proteïnechemie (Prof. Sonia Beeckmans), Bio-informatica en ecosysteembiologie (Prof. Jeroen Raes) en Structurele biologie (Prof. Jan Steyaert, Prof. Remy Loris, Prof. Dominique Maes). i nfo Alumni Meer informatie over de onderzoeksgroepen vind je op: Dirk Janssens Directeur bij Nutrex, Suzy Renckens Manager Regulatory Affairs bij Syngenta Seeds, Eva Czerwiec Kwaliteitsmanager bij Lonza, Massachusetts, Jan Baeten Diensthoofd bij Vlaamse Overheid - Departement Leefmilieu, Natuur & Energie, Katia Pauwels Wetenschappelijk medewerker bij het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Dienst Bioveiligheid en Biotechnologie, Els Torreele Directeur Access to essential Medecines Initiative bij Open Society Foundations, Robert Lejeune Octrooi-ingenieur bij het European Patent Office, Bart Degeest Algemeen Directeur bij Yakult Belgium, Bart Levecke Procesingenieur bij BENEO-Orafti, Joeri Deswarte Adviseur voedingsbeleid bij Delhaize Group, Frederik Vaningelgem Technologie en Kapitaal Manager bij Genencor - DuPont, Winnie Dejonghe Project Manager bij VITO, Nicholas Camu Innovatie-manager bij Barry Callebaut. Jobmogelijkheden Internationaal erkende ingenieurstitel Met een bachelordiploma in de bio-ingenieurswetenschappen beheers je de basisvaardigheden die noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling van een nieuw biotechnologisch proces. En met een masterdiploma ben je in staat die basiskennis om te zetten in de praktijk. Als je de bachelor- en de masteropleiding gevolgd hebt, krijg je de wettelijke academische ingenieurstitel. De titel van ingenieur is internationaal erkend en geeft aan dat je een wetenschappelijke en technologische opleiding hebt afgerond. Van onderzoeker tot manager Vaak start je als bio-ingenieur met een technischcommerciële of een onderzoeksfunctie om later door te groeien naar het middenkader of een leidinggevende functie in de bedrijfswereld of elders, in binnen- of buitenland. Oneindig aantal sectoren Je kan dankzij je brede vorming in tal van sectoren aan de slag: de landbouw-, de fermentatie- en de voedingsindustrie en aanverwante sectoren, de chemie en fijnchemie, de agrochemie, de groene chemie, de biotechnologische industrie, de biomedische sector, de farmacie en fytofarmacie, het milieubeheer en de milieuwetgeving, de milieutechnologie en alternatieve energiewinning. Je kan er werken met veevoeders of meststoffen, levensmiddelen of chemische processen. Maar je kan eveneens een baan zoeken in de biotechnologische industrie voor de ontwikkeling van verbeterde planten, geneesmiddelen, vaccins Ook bij de overheid, in het onderwijs, in het onderzoek aan de universiteit of een onderzoeksinstelling, in bank- en verzekeringsinstellingen, in de (bio)informatica en in het domein van de ontwikkelingssamenwerking zijn heel wat bioingenieurs actief. Of vraag de brochure aan De bio-ingenieur aan het werk.

6 Waarom studeren aan de Vrije Universiteit Brussel? Wat is dat, de grootste universiteit? Of de leukste studentenstad? Is de vraag niet gewoon: welke plek past bij mij? Waar kan ik gaan voor dat sterke diploma, me ontwikkelen als persoon en een leuke tijd beleven? Is de VUB die universiteit voor jou? Dat weten we niet. Nog niet. Maar jij kent jezelf het best. En wij weten wat ons anders dan de anderen maakt. Dus zetten we dat hieronder even op scherp. 1. Kleine afstanden, lage drempels Op onze campussen flaneer je van les naar les tussen koten, sportfaciliteiten en het restaurant. Geen verkeer te ontwijken, enkel uitnodigende grasvelden. Door dat campusgevoel leg je snel en vlot contact, ook met studenten van andere richtingen. Je wint tijd, elke dag weer. En je voelt je hier gauw thuis. 2. Sterk onderwijs, persoonlijk opgediend Het Vlaamse hoger onderwijs heeft een sterke reputatie. Ook de VUB krijgt lovende visitatierapporten. Toch biedt de VUB iets extra: je gaat hier niet in de massa op, want je krijgt les (en practica!) in kleinere groepen. Je wordt uitstekend begeleid en geniet van vlotte contacten met proffen en assistenten. 3. Kritische geest, warm hart De VUB is een universiteit met traditie, een baken van denkmethodes wars van dogma s het Vrij Onderzoek. Werkgevers loven onze alumni omdat ze geen jaknikkers zijn. VUB ers zijn kritisch ingesteld, maar tegelijkertijd hebben ze een heel warme persoonlijkheid. Dat zal je hier gauw zelf ervaren. En er de vruchten van plukken. 4. Niet zoeken, veel vinden In Etterbeek vind je alle faculteiten behalve die van de Geneeskunde en Farmacie. Die huist in Jette, in de schaduw van het Universitair Ziekenhuis. Beide campussen bruisen van het leven: fitness, medische dienstverlening, fuifzalen, koten, laboratoria, bibliotheek En, oh ja, het beste studentenrestaurant van Vlaanderen*. In Etterbeek tref je zelfs een voetbalveld met atletiekpiste en een zwembad. 5. Enter Brussel, exit verveling Nog even over die studentenstad -kwestie. Wel, in Brussel zitten véél studenten, maar liefst Maar ook veel multinationals en internationale instellingen. Het is ook niet alleen de hoofdstad van Vlaanderen, België en Europa: even slenteren in de straten rond de Grote Markt of de Beurs en je merkt zo dat dit het mekka van horeca en cultuur is. Op Brussel ben je nooit uitgekeken. Omdat er zoveel te zien is. Omdat het een stad is. 6. Vlot sporen, tof wonen Niet op kot? Campus Jette is dezelfde als die van het Universitair Ziekenhuis: flinke busverbinding dus. Campus Etterbeek ligt op amper 100 meter van het treinstation (Etterbeek) en wordt omsingeld door bus-, tram- en metrohaltes. En ach, gezien 1), 3) en 5) biedt een van je medestudenten je in no time een logeerplek aan. Misschien is je maat of vriendin zelfs de trotse bewo(o)n(st)er van een felbegeerd kot op of rond de campus. Als eerstejaars maak je er meer kans op dan wie ook. 7. Helpen kiezen, helpen slagen Remember het Vrij Onderzoek? De kritische VUB ers (nr. 3)? Dat betekent o.a. dat je ons niet zomaar moet geloven. Waarom kom je het zelf allemaal niet eens onderzoeken, hier in Brussel? Een nuttige uitstap, want we helpen je ook bij het maken van je studiekeuze. De VUB last voortdurend momenten in waarop we elkaar beter kunnen leren kennen. Je treft de agenda op de achterkant van deze opleidingskaart. *verkozen tot het beste studentenrestaurant van Vlaanderen door Guido Magazine.

7 Programma Bacheloropleiding Bio-ingenieurswetenschappen * Opleidingsonderdeel** SP*** SEM HOC WPO ZELF Jaar 1 Chemie: bouw van de materie en chemische reacties I Algemene biologie Wiskunde: algebra, analyse en meetkunde Fysica: inleiding mechanica Inleiding tot de computerwetenschappen Chemie: bouw van de materie en chemische reacties II Algemene dierkunde Wiskunde: gevorderde analyse en meetkunde Geologie Fysica: trillingen, golven en thermodynamica Jaar 2 Biochemie Algemene en moleculaire genetica, inclusief seminaries bio-ethiek Thermodynamica Organische chemie: structuur Fysica: elektromagnetisme Functionele biologie van planten, fungi en protisten Immunologie Analytische (bio)chemie Organische chemie: reactiviteit Dierenfysiologie Kansrekening en statistiek Jaar 3 Gentechnologie Microbiologie Geïntegreerd practicum microbiologie en gentechnologie Wiskundige en fysische modellen: data-analyse in de biotechnologie Warmte- en stromingsleer: basisbegrippen Milieutechnologie Economie en bedrijfsleven Voedingsleer Mechanische en thermische bewerkingen Biofysische scheikunde Warmte- en stromingsleer: modelleren Industriële Voedingsbiotechnologie Profiel Chemie en Bioprocestechnologie **** Molecular Structure, Function and Design Chemical Process Technology Organic Chemistry: Methods of Synthesis Profiel Cel- en Genbiotechnologie *** Developmental Biology Medical Biotechnology and Parasitology Plant Molecular Genetics and Plant Biotechnology * Surf naar voor de up-to-date informatie over de opleiding en de opleidingsonderdelen. ** Opleidingsonderdeel: Afgebakend geheel van onderwijs-, leer- en evaluatieactiviteiten dat gericht is op het verwerven van welomschreven competenties inzake kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes. *** SP: Studiepunten: Een studiepunt komt overeen met 25 tot 30 uren onderwijs-, leer- en evaluatieactiviteiten. Aan de Vrije Universiteit Brussel komt een SP overeen met een ECTS (de Europese norm voor het transfereren van studiepunten). **** De opleidingsonderdelen binnen deze profielen worden in het Engels gedoceerd en laten uitwisseling met internationale programma s toe. SEM: semester - HOC: uren hoorcolleges - WPO: uren laboratorium, oefeningen of excursies - ZELF: uren zelfstudie

8 Hier gebeurt het. HERFSTKAMP OKT 2013 ROESELARE 9-11 JAN GENT JAN OPENLESDAGEN 3-7 MRT ANTWERPEN MRT Hoera! Je eerste dag als student aan de VUB 22 SEPT 6-8 FEB HAASRODE 15 FEB VUB INFODAG FEB GENK 22 MRT VUB INFODAG 27 APR VUB INFODAG 1 JULI BELEEF DE CAMPUS 6 SEPT VUB INFODAG Herfstkamp. Welke opleiding past bij jou? Tijdens het herfstkamp kan je naar hartenlust proeven van opleidingen die je aanspreken. We zorgen ervoor dat je geen gortdroge kost wordt voorgeschoteld. Alle workshops zijn interactief en leerrijk. Lol trappen kan je ook na de lesuren : wie kiest voor het tweedaags programma bestudeert onze studenten in hun natuurlijke biotoop. Je overnacht op kot en voor je je bed induikt, proef je van het studentenleven aan de VUB. s. Het hoger onderwijs komt naar je toe. Je kent ze vast wel: de s georganiseerd door de Vlaamse overheid. Elke hoger onderwijsinstelling is er aanwezig. Je kunt hier met één bezoek alle opleidingen en instellingen grondig met elkaar vergelijken. In elke provincie wordt een georganiseerd. Heel ver hoef je je dus niet te verplaatsen. Op donderdag en vrijdag kan je met je klas komen, de zaterdagen zijn open voor iedereen. Dan kan je je ouders mee op sleeptouw nemen. Beleef de Campus. Smijt je erin! De universiteit draait niet alleen om studeren. Op Beleef de Campus maak jij al kennis met het campusleven. Wie nog studiegerelateerde vragen heeft, kan een babbeltje slaan met onze studenten. Infodagen. Je wilt info? Je krijgt info. Van onze proffen, studietrajectbegeleiders en student ambassadors. Iedereen staat klaar om jouw vragen te beantwoorden. Of het nu gaat over je opleiding, voorkennis, het studentenleven, op kot gaan, de campus, Brussel Je kan direct een blik werpen op de cursussen, de bibliotheek en het Studiebegeleidingscentrum. Na deze dag zijn alle vraagtekens die nog door je kop spookten zeker geschrapt. Openlesdagen. Weten waar je aan begint. Wanneer jij van je welverdiende krokusvakantie geniet, gooien wij al onze deuren open. Precies, je leest het goed: je kan gewoon onze aula s binnenwandelen, een klapstoeltje uitkiezen en de les mee volgen. Geen voorkeursbehandeling, geen aangepaste workshop: gewoon het leven zoals het is aan de VUB. Student Ambassadors. Informatie uit eerste hand. Student Ambassadors geven je tips over studeren en examens, introduceren je in het studentenleven en tonen de bekende en leuke plekken in Brussel. Waar kan je ze vinden? Je ontmoet ze op alle infomomenten, en ook op Facebook en Twitter. vrijeuniversiteitbrussel Tot ziens, toch? Vrije Universiteit Brussel Campus Etterbeek Pleinlaan Brussel Campus Jette Laarbeeklaan Brussel [E] info@vub.ac.be [W] Campus Kaai Nijverheidskaai Brussel Partner in de Universitaire Associatie Brussel HVS 08-13/600 ex. - Gedrukt op FSC papier.