MENTALE BALANS MAGAZINE VAN GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG. AFDELING NEUROPSYCHIATRIE HEEFT TOPGGz ERKEND KEURMERK ONTVANGEN

Transcriptie

1 MENTAAL MAGAZINE VAN GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG JAARGANG 5 NR 4 AUGUSTUS 2009 MENTALE BALANS AFDELING NEUROPSYCHIATRIE HEEFT TOPGGz ERKEND KEURMERK ONTVANGEN OOSTENRIJKEXPEDITIE VOOR JONGEREN VAN 15 TOT 18 JAAR GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG START PILOT ZORGLIJN SCHIZOFRENIE

2 VAN DE REDACTIE Waar gaat uw vakantie dit jaar naartoe? Naar de Atlantische kust surfen, wandelen in Oostenrijk of luieren met een cocktail op de witte stranden van Aruba? Of hebt u gekozen voor een paardrijvakantie, een vakantie met een hoog gehalte aan sport, een natuurvakantie of uitgaansvakantie? Wellicht blijft u gewoon lekker thuis om te klussen of dagtrips te maken. Of u doet helemaal niets. Geniet van alles wat vakantie te bieden heeft! De grote vakantie biedt veel vrije tijd die men zelf mag indelen. Dat is een heerlijk gevoel. Ook de redactie gaat even van een korte vakantie genieten. Daarna zal zij weer uitgerust aan de slag gaan om eind september weer een gevulde Mentaal gereed te hebben. Met de inhoud van deze Mentaal heeft u voorlopig voldoende leesstof. U kunt o.a. lezen over De Drie Kronen, de invoering van DBC s die een grote impact heeft op de werkwijze van GGZ NML, het symposium over jonge mensen met dementie, de jongerenafdeling van Paschalis, een dienstverlening binnen GGZ NML die in de GGZ-wereld vrij uniek is, de eerste Physician Assistant in een GGZ-instelling, de start van de pilot zorglijn Schizofrenie binnen GGZ NML. Verder alvast een voorproefje op de eerste jongerenexpeditie naar Oostenrijk. In de volgende Mentaal meer hierover. Maar als klap op de vuurpijl het verslag van onze afdeling Neuropsychiatrie, die het TOPGGz erkend keurmerk ontvangen heeft! Geniet van uw vakantie, waar deze ook zijn mag. De redactie van Mentaal 02 MENTAAL

3 JAARGANG 5 NR 4 AUGUSTUS 2009 INHOUD Van de redactie Inhoud Van de voorzitter Jonge mensen met dementie Bewindvoerderkantoor GGZ Noord- en Midden Limburg Toost nieuwe fase medezeggensschap Flikje van Drost 1+1=3, Symposium over inzet ervaringsdeskundigheid In de natuur geworteld MANP OnGegrond Colofon Topklinisch centrum voor Neuropsychiatrie Nieuwe cliëntenraad voor divisie Kortdurende Zorg Recht van spreken De ontmoeting E-Mental Health Start pilot Zorglijn Schizofrenie Succesvolle begeleiding van cliënten naar betaald werk Wetenschap IGG Het is een andere wereld zonder drugs Succesvolle samenwerking in Zorgketen biedt voordelen Eerste jongerenexpeditie Oostenrijk een feit! Balanceren tussen kwaliteit en prijs Energy-Efficiency binnen GGZ NML Servaashof Kwaliteit van Somatische Zorg in psychiatrie verbeteren Sterk in Beeldwerk 03 MENTAAL

4 VAN DE VOORZITTER TROTS De vakantieperiode is aangebroken en iedereen maakt zich op om even gas terug te nemen van de dagelijkse routine, waarin doorgaans het werk centraal staat. Even wat extra tijd voor vrienden of het gezin, voor ontspanning. Er zijn veel mogelijkheden om ook daarin het beste uit jezelf te halen. Op 22 juni 2009 heeft onze afdeling Neuropsychiatrie het TOPGGz erkend keurmerk ontvangen. De afdeling Neuropsychiatrie behoort daarmee tot de eerste drie ggz-afdelingen die deze erkenning voor vier jaar heeft gekregen. Elders in deze Mentaal wordt hierover meer uitvoerig bericht. De Raad van Bestuur is erg trots op deze erkenning en bekroning van het werk van professor Willem Verhoeven en zijn medewerkers. Wij hopen dat de komende jaren dit goede voorbeeld door anderen gevolgd gaat worden. De mogelijkheden zijn zeker aanwezig en op één been kun je niet lopen. Het afbreken van het fusietraject met Mondriaan is voor de Raad van Bestuur een zware en pijnlijke beslissing geweest. In bijna anderhalf jaar is door velen veel tijd en energie gestoken in dit proces. Als twee instellingen gaan fuseren, dan vraagt dat van beide kanten een prijs in de verwachting dat de uiteindelijke opbrengst die prijs flink overtreft (1+1=3!). De prijs die gevraagd wordt, gaat niet alleen om geld. Het gaat om invoegen van mensen, werkwijzen en structuren; wat neem je mee in de nieuwe organisatie en wat laat je achter. Gaandeweg hebben we moeten vaststellen, dat partijen geen overeenstemming konden krijgen over de aanpak van enkele risico s en er, zeker van onze kant, onvoldoende vertrouwen groeide in de kwaliteit en slagkracht van de gefuseerde organisatie. Het afblazen van de fusie op zich ervaren we als een nederlaag, maar de steun van onze Raad van Toezicht, van onze directeuren en vele anderen uit onze organisatie voor de wijze waarop we de afweging hebben gemaakt en daarover hebben gecommuniceerd, vervult ons met trots. Met de oplevering van 74 nieuwe appartementen voor onze cliënten per 1 juli is de nieuwbouw in de Servaashof voor onze instelling voltooid. De komende maanden volgt de renovatie van enkele monumentale panden op het Servaasterrein. Daarmee gepaard zullen belangrijke verhuizingen van cliënten, afdelingen en voorzieningen plaatsvinden. Voor enkele afdelingen, waaronder de bekroonde Neuropsychiatrie, komt dan hopelijk snel een einde aan een veel te lange periode van verblijf in een gebouw dat niet meer van deze tijd is. Pas dan kunnen we voor al onze opgenomen patiënten met trots vervuld zijn over hun huisvesting. Wij hebben een natuurlijke neiging de aandacht vooral te richten op zaken die (nog) niet goed zijn of nog niet goed lopen. Daar aan te werken is eigenlijk ook onze raison d etre, ongeacht de functie die we vervullen. Er is echter ook veel om trots op te zijn. En dat is een goede reden om aan een welverdiende vakantie te beginnen. Dat wensen wij eenieder van harte toe. Namens de Raad van Bestuur, 04 MENTAAL Toine van der Sanden

5 JONGE MENSEN MET DEMENTIE Op 28 mei jl. heeft een symposium plaatsgevonden ter gelegenheid van het afscheid van René Smeets. René Smeets heeft 22 jaar gewerkt als sociaal geriater. Eerst binnen RIAGG Noord-Limburg en later binnen RCG Venlo. De titel van het symposium luidde: Jong-dementerenden, van diagnose tot ketenzorg!. Een drieluik; drie sprekers, drie thema s. Het is een bijzondere middag geworden met veel belangstelling van (oud)collega s en huisartsen. Diagnose Professor dr. Raymond Koopmans, verpleeghuisgeneeskundige van de Radboud Universiteit Nijmegen, opende het symposium met zijn lezing: Jonge mensen met dementie, een groep apart. Deze groep verschilt in drie opzichten van de laat ontstane dementie: er is vaak geen tijdige diagnostiek, het betreft een ander type dementie dan dementie op latere leeftijd (met in hogere mate apathie, motorische onrust en agressie) en er zijn andere behoeften aan ondersteuning. Zijn boodschap luidt dan ook: Denk (ook) aan dementie bij een relatief jong iemand met verandering in gedrag, karakter of functioneren, zeker als mantelzorgers zich zorgen maken. Mantelzorg Het thema mantelzorg is vervolgens verder uiteengezet door Samantha Riedijk, werkzaam als medisch psycholoog van het Erasmus MC te Rotterdam. Zij promoveerde onlangs op de studie Burdening Care. Deze studie gaat over de zorgbelasting die mantelzorgers van patiënten met frontotemporale dementie ervaren, een dementievorm die ontstaat tussen de 25 en 64 jaar. Zij vindt onder andere dat deze mantelzorgers in het algemeen zwaarder belast worden, waarbij vooral de apathie en ontremming een grote rol spelen. Een van haar aanbevelingen is in de ondersteuning van deze mantelzorgers veel meer aandacht te hebben voor rouwverwerking. Ketenzorg De derde spreker, Mark Schapendonk, bestuurssecretaris van De Zorggroep en projectleider van Hulp bij dementie heeft gesproken over de ketenzorg in Noord-Limburg. Hulp bij dementie is een samenwerkingsverband van een aantal organisaties in Noord- Limburg, waaronder GGZ NML, en is voortgekomen uit het Landelijk Dementieprogramma. Hierin heeft de hulpvraag van de mantelzorgers centraal gestaan. Daar is uit voortgekomen dat er trajectbegeleiders voor dementerenden zijn ingezet. Er zijn in de regio duidelijke verwijsstromen gekomen, er zijn diagnose- en expertisecentra ontwikkeld en er zijn dementievrijwilligers geschoold. Het concept ketenzorg dementie zoals dat nu dus gestalte krijgt in Hulp bij Dementie, is iets waar René Smeets zich vanaf het begin hard voor heeft gemaakt in de regio Noord-Limburg. Het symposium wordt dan ook afgesloten met de bekendmaking dat er een René Smeets innovatieprijs in het leven is geroepen. Een passend eerbetoon voor het werk dat hij de afgelopen jaren heeft verricht in de regio. K. Geleijnse 05 MENTAAL

6 VRIJ UNIEK IN GGZ-WERELD BEWINDVOERDERKANTOOR GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG GGZ NML faciliteert een dienstverlening, die in de GGZ-wereld vrij uniek is: een (intern) bewindvoerderkantoor. Het beheer van dit kantoor is ondergebracht bij een onafhankelijke Stichting: Stichting Beschermingsbewind Venray (SBV). De administratieve dienstverlening wordt verzorgd door medewerkers van de Economisch Administratieve Dienst van GGZ NML. Franca Arts, teamleider van de afdeling, vertelt wat deze dienstverlening inhoudt. Wij verzorgen de financiën voor cliënten, bijvoorbeeld het invullen van de belastingaangiften, het aanvragen van toeslagen (huurtoeslag, zorgtoeslag), het innen van loon en uitkering en het betalen van huur en nutsvoorzieningen. Ook kunnen we worden gevraagd voor hulp bij schuldsanering. De dienstverlening kan plaatsvinden onder budgetbeheer of onder bewindstelling. Bij onderbewindstelling wordt het beheer van geld en goederen uit handen genomen en worden cliënten beschermd tegen mensen, die eventueel misbruik van de situatie zouden willen maken. De cliënt krijgt hulp van de bewindvoerder, die raad en steun geeft. Er zijn ook cliënten die al een bewindvoerder hebben of van wie de familie de financiën beheert en waarvoor de SBV alleen de zakgeldverstrekking verzorgt. Op dit moment heeft SBV circa 400 cliënten. Deze cliënten verblijven in de instelling, of zijn al met ontslag maar laten hun financiën nog door SBV regelen. Ook worden cliënten door gemeente Venray doorverwezen of komen van andere GGZ-organisaties. De cliënten melden zich zelf aan of worden via familie of maatschappelijk werk aangemeld. Er is veel behoefte aan dienstverlening zoals de onze, aldus Franca. Wij hebben dan ook een wachtlijst. Onze meerwaarde ten opzichte van commerciële bedrijven is dat wij veel expertise hebben opgebouwd in de psychiatrie en de problematiek van deze cliënten. Onze stichting werkt zonder winstoogmerk en onze dienstverlening wordt zeer gewaardeerd door de kantonrechter. We hebben de know how van alle veranderende regelgeving bij o.a. de belastingdienst, de gemeenten, de eigen bijdrage AWBZ. Hierdoor kan de SBV goed de situatie van de cliënt beoordelen en in overleg met de cliënt en diens begeleider een passend plan van aanpak opstellen. De bereikbaarheid en toegankelijkheid zijn bij ons laagdrempelig. De SBV is kleinschalig, waarbij de kwaliteit en prijs voor de cliënt voorop staan. Elke cliënt is uniek zowel in zijn persoonlijkheid als in zijn problematiek, zegt Franca tot besluit. Het is voor ons als medewerkers fijn en boeiend werk. Wilt u meer informatie over de afdeling, dan kunt u terecht bij Franca Arts, tel.: , of farts@ggznml.nl H. Uysal en T. Offermanns 06 MENTAAL

7 FLIKJE VAN DROST OR HEFT GLAS OP NIEUWE FASE VAN MEDEZEGGENSCHAP VOOR GGZ NML! Op 1 juli jl. vond de laatste OR-overlegvergadering plaats. In aanwezigheid van een delegatie van de Raad van Toezicht, de directeuren, het hoofd P&O en de bestuurssecretaris, handelde de ondernemingsraad samen met de bestuurder de laatste advies- en instemmingsaanvragen af. De omvorming naar een nieuwe vorm van medezeggenschap, waarmee GGZ NML in 2008 een landelijke innovatieprijs won, gaat hiermee een nieuwe fase in. In de bijeenkomst riep Toine van der Sanden, voorzitter Raad van Bestuur, de directeuren op een medezeggenschapsantenne te ontwikkelen; een belangrijk instrument bij het realiseren van brede en vroegtijdige participatie. Raad van Bestuur en directeuren zullen het goede voorbeeld moeten geven, zodat leidinggevenden ervaren wat hierin hun rol is. Op die manier kan de nieuwe vorm van medezeggenschap een succes worden en bijdragen aan het werkplezier van iedereen. Ook OR-voorzitter Mies Wiegant sprak de hoop uit dat het lukt om gezamenlijk de medezeggenschap verder vorm te geven. Dit kan door ons present te stellen naar alle medewerkers. Niet alleen aanwezig zijn, maar op het juiste moment de juiste toon vinden om sámen in gesprek te zijn over de zaken die er toe doen; zowel voor hulpvragers als voor medewerkers. In de komende maanden bereidt de OR de verkiezingen en de werving van kandidaten voor de Raad voor Medezeggenschap en voor het Regieteam voor. Tijdens werkbezoeken wordt informatie verstrekt en met medewerkers en leidinggevenden gesproken over de betekenis van de nieuwe medezeggenschap en ieders rol daarin. Toplocatie Sinds juni 2009 mag de Kliniek voor Neuropsychiatrie zich verheugen in het felbegeerde predikaat Topkliniek, vanwege het uitmuntende werk dat behandelteam en verpleging samen leveren. Een waar huzarenstuk om in de barre omstandigheden waarin deze kliniek gehuisvest is een werkzaam therapeutisch klimaat te scheppen. Chapeau! Sommige patiënten lukt het met geen mogelijkheid om van de afdeling af te gaan en naar mijn therapielokaal te komen. Ik bezoek hen daarom zo nu en dan. In een armzalig kamertje met muren die in geen jaren nieuwe verf hebben gezien, kaal wasbakje achter een schrootjesschotje. Stemmig grauwgrijs en gelakt bruin. Amper acht vierkante meter. Hartverscheurend uitgeleefd. Ik zit op de stoel aan het bed. Er is ook een tafeltje. Er is geen balkon, er is geen tuin, geen raam kan wijd open. Plaatsvervangend schaamtegevoel bekruipt mij dan: hoe kunnen mensen in deze omgeving energie opdoen om weer heel te worden? Wie niet depressief is, die wordt het hier wel. Zou ik mijn vriend, mijn moeder of wie dan ook hier achter willen laten? Als ik ballen had, dan weigerde ik om in deze situatie mijn werk te doen. Het vereist de hoogste prioriteit om deze onsmakelijke behuizing zo snel mogelijk te verlaten. Plannen zijn er te over, geld is er genoeg. Er moet daadkracht worden getoond, verantwoordelijkheid moet genomen worden. Geen besluiten meer af- of op de lange baan schuiven! Een topinstituut als visitekaartje is natuurlijk prachtig, maar voor patiënten en verpleging heeft dit predikaat in het afdelingsleven van alledag geen enkele toegevoegde waarde. Bart Drost Beeldend therapeut 07 MENTAAL

8 1+1=3 SYMPOSIUM OVER INZET ERVARINGSDESKUNDIGHEID IN GGZ Ervaringsdeskundigheid is een containerbegrip en kent vele vormen en kleuren. Welke vormen passen bij GGZ Noord- en Midden-Limburg? Willen we keuzes maken? Wat wordt het paaltje aan de horizon? Gaan we voor een strakke organisatie of kunnen vele bloemen blijven bloeien? Het symposium dat heeft plaatsgevonden op 23 april jl. over de inzet van ervaringsdeskundigheid in de GGZ, heeft een nieuwe en wellicht eigen kijk gegeven op mogelijkheden in Noord- en Midden-Limburg. Vrijwel iedere deelnemer is overtuigd geraakt van de waarde van ervaringsdeskundigheid. Van voorbeelden kun je veel leren. Alleen een eigen model kan succesvol zijn. Die weg moet worden bewandeld. Het wordt een ontdekkingsreis. Daarvoor moeten voorbereidingen worden getroffen. Dit symposium voor (ex)cliënten en medewerkers van GGZ NML is inspirerend geweest en heeft vele verrassingen voortgebracht. De dag is voorbereid in een samenwerking met ervaringsdeskundigen van Stichting Interactie NML en medewerkers van de verschillende divisies van GGZ NML. Tijdens de middag kwamen aangrijpende verhalen en een nieuwe kijk op het herstelproces van cliënten naar voren en via workshops werd gezocht naar de betekenis en inzet van ervaringskennis. Dagvoorzitter Jo Maes leidde het symposium in. Hij hield een interview met enkele (ex)cliënten. De meesten waren leden van 08 MENTAAL

9 Interactie, die al langere tijd hun ervaringsdeskundigheid inzetten in Noord- en Midden-Limburg. Ook werd de projectleider van de nieuwe en in oprichting zijnde Fact-teams in Venlo en Venray geïnterviewd. Het tweede onderdeel bestond uit presentaties van ervaringsdeskundigen Annette Plooy uit Utrecht en Ronald van den Nieuwenhuizen uit Eindhoven. Annette was gevraagd de samenhang tussen de begrippen herstel en ervaringsdeskundigheid uit te leggen; Ronald lichtte het werk van de groep ervaringsdeskundigen bij GGzE toe. Beide presentaties kwamen prima uit de verf. Annette had haar presentatie heel persoonlijk gehouden. Dat maakte veel indruk. Haar verhaal is grotendeels beschikbaar in haar bijdrage Leven met een aandoening en met de psychiatrie in het boekje Herstel, empowerment en ervaringsdeskundigheid (2006. SWP uitgeverij onder redactie van W. Boevink, A.Plooy & SvRooijen). Het hart van de middag bestond uit workshops vanuit onszelf, recht uit ons hart. Workshops Voor de workshops is gebruik gemaakt van de methodiek Thema Gecentreerde Interactie/ TGI. Deze methodiek nodigt iedere gespreksdeelnemer uit vrij zijn of haar persoonlijke zaken naar voren te brengen. Het model is gebaseerd op het wegnemen van belangrijke hindernissen om in gesprek te komen, op themaformulering waarbij een appèl wordt gedaan op ieders eigen mening, en op een structuur en klimaat, die iedereen kans bieden zich persoonlijk uit te spreken. De thema s en vraagstellingen waren; wie ben ik, wat doe ik en wat is mijn ervaringsdeskundigheid, hoe denk ik dat ervaringsdeskundigheid kan bijdragen aan herstel, hoe zou ik ervaringsdeskundigheid werven, wat vind ik dat een ervaringdeskundige in huis dient te hebben, hoe vind ik dat een ervaringsdeskundige in/door de organisatie gefaciliteerd kan worden, wat neem ik mee van deze workshop naar de plek waar ik morgen weer aan de slag ga? Vooral het bezig zijn met de eerste vraag leverde veel deelnemers een Aha-erlebnis op. Levenservaringen leveren inzicht op en leiden tot wederzijds begrip met ervaringsgenoten (conflicten met familie, vrienden, collega s, leidinggevenden; ongeval etc.). De betekenis van ervaringskennis in de psychiatrie, het bondgenootschap tussen (ex)cliënten, kreeg zo snel een plaats. De andere vragen leverden een waaier van opmerkingen en tegenvragen op. Wij trekken hieruit de conclusie dat er gewerkt dient te worden aan meer duidelijkheid voordat een of meerdere vormen van ervaringsdeskundigheid ingezet worden in de zorg van GGZ NML. Dat gaat over eisen aan ervaringsdeskundigen, de manier van inzet, de samenwerking met professionals en hun voorbereiding daarop, etc. Onze conclusie is mede gebaseerd op de reacties op het evaluatieformulier. Conclusies en samenvatting Het symposium kan als heel geslaagd worden gezien. De deelnemers zijn heel actief geweest en hebben meer kijk gekregen op de betekenis van ervaringskennis/ ervaringsdeskundigheid. Uit de reacties blijkt onomwonden een hoge verwachting; meerdere mensen voelen een hoge urgentie. Aan de andere kant blijkt er onduidelijkheid te bestaan over toepassing, bij (ex) cliënten, hulpverleners en management. Er moet dus aanvullend werk gebeuren. Dit betreft niet alleen het uitwerken van de ideeën die er nu liggen maar ook een onderzoek naar die ideeën en hun grondslag. Ervaringskennis in de psychiatrie is en wordt opgedaan door (ex)cliënten; het maakt het cliëntenperspectief duidelijk hoorbaar. Ervaringskennis put uit een andere bron dan professionele kennis. Het is daarom nodig dat praktische invulling zoveel mogelijk door (ex)cliënten wordt ontwikkeld om het cliëntenperspectief te borgen. De inzet van ervaringsdeskundigheid mag niet gereduceerd worden tot uitsluitend de inzet van bruggenbouwer, als hulpje van de professional [het kan hier natuurlijk wel een belangrijke functie betreffen]. Dit betekent dat de bestaande groep ervaringsdeskundigen aan eigen scholing dient te doen, in contact dient te treden met groepen elders en let op zijn eigen kritische massa. Tegelijkertijd dienen initiatieven genomen te worden richting (ex)cliënten en organisatie van de eigen instelling. Met deze uitgangspunten kan in onderling contact handen en voeten gegeven worden aan de inzet van ervaringsdeskundigheid bij GGZ NML. info@interactie.nl, Werkgroep Interactie 09 MENTAAL

10 IN DE NATUUR GEWORTELD Op 30 juni 2004 hebben GGZ Noord- en Midden-Limburg, stichting De Marke Venray (deze beheert het bosgebied in en voor de gemeente Venray) en Staatsbosbeheer de handen ineengeslagen. Zij zijn toen een unieke samenwerking aangegaan. GGZ Noord- en Midden- Limburg was één van de eerste instituten die in het kader van arbeidsrehabilitatie en dagbesteding een eigen bosploeg had opgericht. Staatsbosbeheer en de gemeente Venray waren de eerste klanten van de bosploeg. Cliënten van GGZ Noord- en Midden-Limburg melden zich vrijwillig aan voor de bosploeg, die wekelijks op de terreinen van Staatsbosbeheer en gemeente Venray werkt. De medewerkers van de bosploeg snoeien bosranden, onderhouden wandelroutes en verwijderen bomen van heidevelden, zodat deze niet dichtgroeien. Deze werkzaamheden geven extra kwaliteit aan de terreinen, waarbij de natuur, de beheerders en alle bezoekers gebaat zijn. Zonder hun inzet zou veel werk niet kunnen plaatsvinden. Dankzij de bosploeg wordt de natuur weer een mooi plaatje! Niet alleen de schoonheid van de natuur komt weer tot zijn recht. Ook de ware schoonheid van de mensen van de bosploeg komt opnieuw naar boven. Vaak zijn zij door problemen vastgelopen in hun privé- en werksfeer. Het werken in de natuur helpt hen zichzelf terug te vinden. Het is daarmee een opstap naar een betere gezondheid en nieuwe kansen. Op 30 juni 2009 is het vijf jaar geleden dat deze samenwerking een feit is geworden. Ter gelegenheid van dit 10 MENTAAL eerste lustrum is er een monument opgericht. Voor dit monument is een poel gegraven op het terrein van de gemeente Venray. Uit deze poel rijzen drie stammen met hun wortels omhoog. De ineenstrengeling van de wortels staat symbool voor de verstrengeling van de drie betrokken organisaties en voor de ware schoonheid van de deelnemers, die bovenkomt dankzij het werken in de natuur. Het monument heeft de toepasselijk naam De drie kronen gekregen. De onthulling van het monument heeft 30 juni jl. plaatsgevonden. Eleän Mulder

11 MANP In september 2007 ben ik gestart met de opleiding Master in Advanced Nursing Practice (MANP). Ik zit inmiddels in het tweede jaar en hoop in september mijn diploma in ontvangst te mogen nemen. In het tweede, tevens het laatste studiejaar ben ik voornamelijk bezig geweest met mijn afstudeerproject, ook wel Best Practice genoemd. De aanleiding en omschrijving van mijn Best Practice luidt als volgt: Binnen het huidige behandelaanbod (1. Angst- & stemmingsstoornisen en 2. Persoonlijkheidsontwikkeling) van het Adolescentencentrum ontbreekt het aan een specifiek behandelaanbod voor adolescenten met psychotische stoornissen. Zodoende wordt deze doelgroep klinisch behandeld binnen de volwassenenpsychiatrie (RCG). Het management heeft het voornemen het behandelaanbod op het Adolescentencentrum in de toekomst uit te breiden en wil in dit verlengde een behandelaanbod voor deze doelgroep laten ontwikkelen. De opdracht voor deze Best Practice was gericht op het ontwikkelen van één onderdeel van het totale zorgprogamma, en wel: De best mogelijke verpleegkundige zorg voor adolescenten en jongvolwassenen met een eerste psychose waarbij een klinische opname noodzakelijk is. Alvorens dit onderdeel te ontwikkelen heb ik onderzocht of de implementatie van een behandelaanbod voor deze doelgroep een meerwaarde kent. Hierbij valt te benoemen dat er tot op heden krachtige bewijsvoering ontbreekt om aan te tonen dat de huidige behandeling van deze doelgroep binnen de volwassenenpsychiatrie voor hen niet de best mogelijke is. Vervolgens is de omvang van de behoefte van de doelgroep onderzocht. Uit de resultaten van deze onderzoeken kan men concluderen dat er voldoende relevantie bestaat om een behandelaanbod voor adolescenten en jongvolwassenen met psychotische stoornissen te ontwikkelen. Dit zodat deze doelgroep mogelijk in de toekomst klinisch behandeld gaat worden op het Centrum voor Adolescentenpsychiatrie. In dit verlengde kon de werkhypothese van de Best Practice bekrachtigd worden: Gedurende een klinische opname binnen de GGZ horen adolescenten en jongvolwassenen met een psychotische stoornis een leeftijdsgebonden behandeling afgestemd op hun ontwikkelingsfase te ontvangen. Voor de ontwikkeling van de best mogelijke verpleegkundige zorg, een onderdeel van het totale zorgprogramma, is vanuit de literatuur gezocht naar artikelen met een vergelijkbare doelgroep. Uiteindelijk is er een aanzet gedaan om de verpleegkundige zorg in zijn geheel te omschrijven. Helaas, was het vanwege het tijdsbestek van mijn studie niet mogelijk om alle verpleegkundige interventies met voldoende onderbouwingen vanuit zowel de literatuur als bestaande praktijken te beschrijven. Zodoende is ervoor gekozen de verpleegkundige interventie met de hoogste prioriteit nader te onderzoeken, met de onderzoeksvraag: Is deze interventie evidence based voor de onderzoeksgroep en passend binnen de praktijk van het Centrum voor Adolescentenpsychiatrie? De interventie met de hoogste prioriteit zijn de familie-interventies. Uit onderzoek blijkt dat familieinterventies: terugval bij cliënten uitstellen; tot minder heropnames leiden; medicatietrouw bevorderen. Daarnaast is een eerste psychose en een eerste klinische opname voor zowel de adolescent als de familie een traumatische ervaring. De familie interventie: Multifamily Group (groepsgewijze gezinsondersteuning). Dit is de enige methode waarin zowel de adolescenten als familieleden betrokken worden. De training bestaat uit drie aspecten: 1. psycho-educatie 2. kennissennetwerk doordat je met meerdere gezinnen in één groep werkt 3. deelnemers gaan van elkaars netwerk gebruik maken voor het vinden van hobby s, een stage of baan waardoor familieleden minder belast worden. Naast dit project lever ik in mijn dagelijkse werkzaamheden een bijdrage aan de ontwikkeling, integratie en uitvoering van de gezondheidsmonitor binnen GGZ NML. Hiervoor is binnen het LAZ-team van de LCZ en de ambulante zorg van RCG Venray en Venlo een pilot gestart. Anouk Slaar 11 MENTAAL

12 ON GEGROND Ad Burgmans verzorgt deze rubriek in opdracht als jurist van ADJUST juridisch advies. KLACHT GGZ Noord- en Midden- Limburg heeft een Klachtencommissie voor Cliënten op grond van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) en de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ). Een cliënt of degenen die optreedt namens de cliënt kan een klacht indienen bij deze commissie als hij of zij bezwaar heeft tegen een gedraging van een medewerker of een handelwijze van de instelling jegens de cliënt of tegen een beslissing met betrekking tot de behandeling of begeleiding die gevolgen heeft voor de cliënt. De commissie verklaart de klacht gegrond of ongegrond en brengt haar oordeel ter kennis van de Raad van Bestuur die vervolgens maatregelen kan treffen. 12 MENTAAL De heer W, ten tijde van de klacht cliënt van het RCG Venlo, heeft een klacht ingediend over ondeugdelijke en onvolledige informatie over de wachttijden. Relevante feiten W werd door de huisarts naar het RCG verwezen vanwege psychische problemen. Drie dagen daarna vond een intakegesprek plaats. De conclusie was, dat de cliënt voor psychotherapie in aanmerking kwam. W wachtte vervolgens op een oproep om met de behandeling te beginnen. Twee weken later informeerde hij hiernaar en kreeg hij te horen dat hij bovenaan op de wachtlijst stond, maar dat men niets kon zeggen over de wachttijd. Een maand later heeft de moeder van W gebeld met de teamleider. Zij uitte haar ongenoegen over het lange wachten en deelde mee dat de toestand van haar zoon verslechterde. Haar zoon stond bovenaan op de wachtlijst, zo werd haar verteld. Uit dat gesprek heeft zij opgemaakt dat de wachttijd wel 3 tot 9 maanden zou kunnen zijn. De teamleider deed het aanbod dat een psychiater W zou beoordelen op urgentie. De afspraak vond enkele dagen later plaats. Deze psychiater gaf wederom een indicatie voor een psychotherapeutische behandeling. Vanwege de lange wachttijd voor psychotherapie op het RCG heeft zij W in overweging gegeven de behandeling te laten plaatsvinden bij het Centrum voor Psychotherapie dat ook tot GGZ Noord- en Midden-Limburg behoort. De psychotherapeutische behandeling zou dan in groepsverband plaatsvinden. W wilde dit niet. Een ander alternatief was een behandeling bij Psy Q, een landelijk netwerk van GGZ-instellingen, waartoe ook Riagg-Zuid behoort die in Venlo een vestiging heeft. Daar waren kortere wachttijden. W ging hiermee akkoord. Op 4 mei heeft daar opnieuw een intakegesprek plaatsgevonden. Verweer Verweerder stelt dat de conclusie van het intakegesprek inhield dat een uitgebreidere intake moest plaatsvinden met als doel meer informatie te verzamelen om tot een juiste diagnose te komen. De heer W is op de wachtlijst geplaatst van basisteam 2 voor een vervolgintake. Vooraf is moeilijk in te schatten hoe lang de wachttijd is. Dat is afhankelijk van de ruimte die ontstaat bij medewerkers. Eerst moeten andere cliënten afgesloten worden. Toen moeder belde, zou hij haar uitgelegd hebben hoe het zit met de wachttijden en dat het waarschijnlijk niet lang meer zou duren, omdat W bovenaan de wachtlijst stond. Verweerder ontkende dat hij in dat gesprek gezegd zou hebben dat zij moesten rekenen op een termijn van 3 tot 9 maanden. Hij deed nooit uitspraken over de duur van de wachttijd. Het zou echter kunnen dat hij in het algemeen iets gezegd had over de lange wachttijden voor psychothe-rapie. Dat kon hij zich niet meer herinneren. Er is een garantie dat er binnen 24 uur een intake is. Daar is mee geadverteerd in de krant. Urgente gevallen worden sneller geholpen dan minder urgente.

13 TELEFOONNUMMERS Tegenverweer De klager stelde, dat als direct was aangegeven dat de wachttijd zo lang was, hij een alternatief had kunnen zoeken. Beoordeling van de Commissie De commissie stelt vast dat klager niet heeft begrepen dat er nog sprake zou zijn van een verlengde intake, maar dat hij dacht al op de wachtlijst te staan voor een behandeling. Een wachttijd van 7 weken na de intake zonder dat de patiënt iets verneemt van de instelling, vindt de Commissie zeer lang. De instelling belooft een zeer snelle intake binnen 24 uur. De informatie op de website van de instelling wekt de suggestie dat men voortvarend de wachtlijsten aanpakt. Binnen 4 weken na de intake zou er een behandelplan zijn en er zou extra personeel ingezet worden om wachtlijsten weg te werken. Bij een langere wachtlijst zou met patiënt en verwijzer bekeken worden hoe de patiënt het beste geholpen kon worden. Alles overziend is de commissie van mening dat de informatie die verstrekt wordt over de wachtlijsten en wachttijden onvoldoende duidelijk is en dat deze informatie een onjuist beeld geeft van de wachttijden. Uitspraak De Commissie verklaart de klacht van W dat de instelling ondeugdelijke en onvolledige informatie geeft over de wachttijden, gegrond. Commentaar Een van de belangrijkste patiëntenrechten die in de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) is neergelegd, is de informatieplicht van de hulpverlener naar de patiënt. Deze informatieplicht is neergelegd in art.7:448 BW. Hier valt ook de informatie over de wachtlijsten en wachttijden onder. De Kwaliteitswet Zorginstellingen, artikel 2, legt een instelling de verplichting op verantwoorde zorg aan te bieden. Daartoe behoort goede informatie over de organisatie van de zorg. Wat de wachttijden betreft is een instelling gebonden aan de zogenaamde Treeknormen, de aan-vaardbare wachttijden waarbinnen 80% van de patiënten geholpen moet zijn. Voor een diagnose/indicatiestelling is dit maximaal 3 à 4 weken en voor een poliklinische behandeling eveneens 3 à 4 weken. In het geval van de heer W heeft men zich daar blijkbaar niet aan gehouden. De Commissie heeft geconstateerd dat de instelling onduidelijke en deels ook onjuiste informatie geeft over de wachttijden en wachtlijsten. Men belooft meer dan men kan waarmaken. De Klachtencommissie spreekt de instelling daar terecht op aan. Arbodienst Achmea Vitale , Lisette de Bruijn, bedrijfsarts: lisette.de.bruijn@achmea-arbo.nl, Louis Thissen, bedrijfsarts: louis.thissen@achmea-arbo.nl GGZ Noord- en Midden-Limburg algemeen Personeelsvertrouwenspersoon: John Blankers, , john.blankers@achmea-arbo.nl Klachtencommissie individuele medewerkers , avandenberg@ggznml.nl, Commissie sociale begeleiding: , avandenberg@ggznml.nl Ondernemingsraad Ziek- en herstelmelding COLOFON Redactie mentaal Eleän Mulder-Verleg, hoofd- en eindredacteur Sabine Nicolasen, eindredacteur Ans Swillens, Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid Karin Geerkens, Paschalis Truus Offermans/Hilal Uysal-Cosgun, EAD Ted Smits, stafmedewerker beleid Diana Wong Si Kwie, RCG Venray Paul de Bijl, divisie PIA Mentaal is het magazine van GGZ Noord- en Midden-Limburg voor (oud-)medewerkers, vrijwilligers en externe relaties en verschijnt zes keer per jaar. Uitgave bureau communicatie GGZ Noord- en Midden-Limburg. Oplage exemplaren Vormgeving Ohho Venray Fotografie Johan Flapper, GGZ Noord- en Midden-Limburg, Hans van der Beele, Sevenum, bureau communicatie GGZ Noord- en Midden-Limburg. Drukkerij ARS Grafisch Roermond Redactieadres GGZ Noord- en Midden-Limburg, bureau communicatie, t.a.v. E. Mulder-Verleg, postbus 5, 5800 AA Venray, tel , mentaal@ggznml.nl Deadline volgende nummer 4 september Foto s gescheiden van tekst dus als apart jpg-bestand aanleveren. Voor meer informatie zie of het intranet. Indien u besluit uw abonnement te beëindigen, kunt u dit kenbaar maken via mentaal@ggznml.nl of schriftelijk via het redactieadres. 13 MENTAAL

14 V.l.n.r.: drs. P.A.m. Wingbermühle, dr. J.I.M. Egger, dr. A.L.M. van der Sanden, drs. B.J.H.B. de Pont, prof. dr. W.M.A. Verhoeven, F.C.M. van Ool, R.F.S. Derks, I. Theraudin, D. Verheyen; nurse practisioner TOPKLINISCH CENTRUM VOOR NEUROPSYCHIATRIE Erkenning verleend door de stichting Topklinische GGZ te Amersfoort per 22 juni 2009 voor de duur van vier jaar. Stichting Topklinische GGz De Stichting Topklinische GGz ( is in 2007 opgericht op initiatief van een aantal grote GGZopleidingsinstellingen en beoogt topklinische en topreferente zorg binnen de Geestelijke Gezondheidszorg te bevorderen en te komen tot een breder aanbod van gespecialiseerde derdelijnszorg. Het bestuur van de Stichting TOPGGz wordt voorgezeten door prof.dr. Kim Putters en de dagelijkse leiding ligt in handen van mevr. drs. Ellen S.G. Mogendorff, directeur. De Stichting kent een onafhankelijke visitatiecommissie 14 MENTAAL

15 De criteria hier richtten zich op het kunnen waarborgen op de langere termijn van een goede organisatie van patiëntenzorg en bedrijfsvoering, het voldoen aan een aantal kwaliteitscriteria en het beschikken over de opleidingserkenning van zowel medische als psychologische specialisten. onder voorzitterschap van prof.dr. Willem van Tilburg, emeritus hoogleraar psychiatrie aan het VUmc te Amsterdam. Kandidaat-afdelingen worden door deze visitatiecommissie beoordeeld op strenge toetsingscriteria op het gebied van innovatieve patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek en opleiding en onderwijs. In december 2008 zijn aan 10 van in totaal 23 gevisiteerde afdelingen de eerste keurmerken uitgereikt door minister Klink. Deze keurmerken hebben een geldigheidsduur van één jaar. Op basis van de ervaringen opgedaan bij de eerste visitaties, zijn door de Stichting TOPGGz de criteria op enkele essentiële onderdelen aangescherpt en is de mogelijkheid voor een aspirant lidmaatschap komen te vervallen. Op 22 juni 2009 kreeg het Centrum voor Neuropsychiatrie het TOPGGz keurmerk. Wat vooraf ging aan het verkrijgen van de erkenning In het voorjaar van 2008 is door Toine van der Sanden, voorzitter Raad van Bestuur, aan Willem Verhoeven, opleider medisch specialisten, en Jos Egger, opleider voor de psychologen, de opdracht gegeven de voorbereidingen te treffen voor het aanvragen van een Topklinische erkenning. Daarom werd allereerst een zogenaamde quickscan ingevuld en verzonden naar Ellen Mogendorff op grond waarvan in Amersfoort een oriënterend gesprek met alle partijen plaatsvond op 28 mei Daarbij bleek het Centrum voor Neuropsychiatrie feitelijk reeds aan de destijds geldende criteria te voldoen zodat een formele aanvraag kon worden ingediend. In de daarop volgende maanden werden door Willem en Jos alle visitatiedocumenten in concept voorbereid en werd op 30 oktober deelgenomen aan een Invitational Conference waarin werd toegelicht waarom sommige criteria moesten worden aangescherpt. Uiteindelijk kon, nadat op 18 december 2008 de criteria definitief waren vastgesteld, nog vóór de Kerst worden gestart met het in elkaar zetten van de definitieve visitatierapporten op afdelings- en instellingsniveau opdat per uiterlijk 12 januari 2009 alles kon zijn ingeleverd bij Ellen Mogendorff. De eerste werkdagen van 2009 werden door het duo Verhoeven-Egger vrijwel uitsluitend doorgebracht in de spelonken van de werkkamer van Willem Verhoeven thuis. Dit garandeerde rustig kunnen doorwerken en vooral ook een goede verzorging van de inwendige mens door Marianne, de vrouw van Willem. Tijdens deze intensieve werkuren werd vooral aandacht besteed aan het formuleren van een goede tekst voor een aantal buitengewoon belangrijke en essentiële afdelingscriteria waaraan al meerdere jaren moest zijn voldaan. Als voorbeelden kunnen worden genoemd: (a). bovenregionaal verwijzingspatroon met tenminste 20% verwijzingen vanuit de tweede lijn, (b). innovatieve en/of experimentele patiëntenzorg, (c). ruime onderzoekervaring en academische inbedding blijkend uit ondermeer een aan de afdeling vast verbonden hoogleraar, het gepromoveerd zijn van de twee boegbeelden met hun landelijke betekenis en (d). het kunnen bogen op vele internationale publicaties en voordrachten. Daarna moest er een visitatierapport op instellingsniveau worden geschreven waarbij de bestuurssecretaris Cor Heesmans heeft gezorgd voor het tijdig aanleveren van vele documenten. De criteria hier richtten zich op het kunnen waarborgen op de langere termijn van een goede organisatie van patiëntenzorg en bedrijfsvoering, het voldoen aan een aantal kwaliteitscriteria en het beschikken over de opleidingserkenning van zowel medische als psychologische specialisten. Nadat de meer dan 10cm dikke visitatierapporten op tijd waren ingediend, werden Willem en Jos per ommegaande verblijd met het verzoek van Ellen om nog eens even zoveel centimeters aanvullende informatie te verstrekken. Ook daartoe gingen zij wederom in retraite in de werkkamer van Willem thuis. Dit gehele proces dat in de maanden december 2008 tot februari 2009 de gehele agenda domineerde en waarvoor zelfs poliklinieken moesten worden afgezegd, leidde uiteindelijk tot een succesvolle visitatie op 5 maart Zoals de voorzitter van de visitatiecommissie, Willem van Tilburg, op die dag al verwoordde, bevond het Centrum voor Neuropsychiatrie zich op de door hem gehanteerde twijfelschaal aan het uiteinde, dat wil zeggen: zonder enige twijfel, ja! Het Centrum voor Neuropsychiatrie Het Centrum voor Neuropsychiatrie van GGZ Noord- en Midden Limburg (Vincent van Gogh Instituut voor Psychiatrie) is al meer dan 10 jaar gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van patiënten met zeldzame, onbegrepen of therapieresistente psychiatrische aandoeningen. Dit centrum is voortgekomen uit de afdeling biologische psychiatrie (Woning I en II voor ingewijden) die is gestart met de komst van Willem Verhoeven op 1 januari Het begrip neuropsychiatrie wordt in Nederland vaak ten onrechte in verband gebracht met verworven hersenletsels ten gevolge van bijvoorbeeld een schedeltrauma. Hier hanteren wij het internationale begrip, namelijk dat neuropsychiatrie verwijst naar stoornissen in de samenhang tussen hersenfuncties en gedrag. Het betreft daarom veelal psychiatrische en neurocognitieve stoornissen bij genetische syndromen, epilepsie en neurologische ziekten. Een andere doelgroep van het Centrum voor Neuropsychiatrie wordt gevormd door patiënten met gedragsproblemen, psychologische functiestoornissen en 15 MENTAAL

16 psychiatrische verschijnselen bij verdenking op hersenaandoeningen. Daarnaast betreft het patiënten bij wie de toepassing van complexe farmacologische behandeling is geïndiceerd. Het Centrum voor Neuropsychiatrie is uit de aard van de zaak gespecialiseerd in functionele diagnostiek, hetgeen betekent dat een categorale indeling slechts het vertrekpunt is van waaruit het profiel van psychiatrische symptomen en psychologische functiestoornissen in kaart wordt gebracht. Alleen op deze wijze kan een relatie worden gelegd tussen de aandoening en de oorzaken daarvan en kan een gerichte behandeling worden gestart. Ongeveer de helft van de patiënten wordt verwezen door bovenregionale tweedelijns verwijzers, in het bijzonder afdelingen psychiatrie van algemene of academische ziekenhuizen, instellingen voor GGZ, verstandelijk gehandicapten en voor epilepsie, en vrijgevestigde psychiaters en psychologen. Proces van verwijzing, diagnostiek en behandeling Aan het Centrum voor Neuropsychiatrie is een polikliniek gekoppeld waar alle patiënten in eerste instantie naar worden verwezen. Het eerste poliklinische consult wordt besteed aan een inventarisatie van het klachtenpatroon en de voorgeschiedenis. Daarnaast vindt een uitvoerig psychiatrisch onderzoek plaats en worden de gegevens uit de familieanamnese en eerdere onderzoeken nauwkeurig in kaart gebracht. Deze informatie wordt gebruikt voor het opstellen van een werkhypothese waarna meestal uitvoerig (neuro) psychologisch onderzoek wordt afgesproken. Afhankelijk van aard, ernst en duur van de klachten én van de eerste werkhypothese, verloopt het proces uitsluitend poliklinisch en wordt de patiënt met een behandeladvies terugverwezen naar de verwijzer. Regelmatig is het noodzakelijk over te gaan tot opname binnen de kliniek voor neuropsychiatrie. In dat geval wordt eerst 6 tot 12 weken besteed aan uitvoerige diagnostiek (psychiatrisch, (neuro)psychologisch, neurologisch, gedragsobservaties) en indien van toepassing volgt een herziening van het volledige medicatiebeleid. Op indicatie vindt aanvullend onderzoek plaats waarbij de inbreng van externe, met name academische consulenten vaak vereist is. Bij het verzamelen en objectiveren van de diagnostische gegevens wordt maximaal gebruik gemaakt van betrouwbare en voor dat doel gevalideerde meetinstrumenten en -methoden. Naast cytogenetisch/dna/micro-array-onderzoek en de bepaling van plasmaconcentraties (met eventuele genotypering) van relevante medicatie, behoren tot de standaardmethoden tevens betrouwbare en valide semi-gestructureerde interviews en neuropsychologische testen voor het systematisch in kaart brengen van de cognitieve functiedomeinen (bijvoorbeeld: intelligentie, aandacht, geheugen, executieve functies). Pas daarna wordt een behandeltraject opgesteld waarbij het effect van de behandeling periodiek wordt geëvalueerd. Het behandelproces neemt veel tijd in beslag, gemiddeld drie tot zes maanden. Het nazorgtraject wordt in overleg met de patiënt afgesproken en kan worden verleend door de eigen specialistische poliklinische faciliteiten, de overige poliklinieken van GGZ NML, door verwijzing naar categorale of universitaire instellingen elders, dan wel door de oorspronkelijke verwijzer. In het geval dat een behandeling met psychofarmaca meerdere jaren moet worden voortgezet, wordt de patiënt voor een evaluatie van het lange termijnbehandelbeleid tenminste eenmaal per jaar teruggezien op de Polikliniek voor Neuropsychiatrie, ook al is de behandeling overgedragen naar de verwijzende instantie. Samenwerkingsverbanden Tijdens de opnameperiode, die globaal bestaat uit de hiervoor beschreven diagnostiek- en behandelingsfase, worden geregeld superspecialistische deskundigen uit andere centra geraadpleegd, in het bijzonder de Radboud Universiteit Nijmegen/UMC, het ErasmusMC te Rotterdam, het UMC Utrecht, het epilepsiecentrum Kempenhaeghe te Heeze en de Stichting ZALV te Venray. Het medisch afdelingshoofd, Willem Verhoeven, bekleedt sedert 1999 de bijzondere leerstoel Farmacotherapie bij Chronisch Psychiatrische Aandoeningen bij het ErasmusMC te Rotterdam en is als zodanig voor één dag per week verbonden aan de afdeling psychiatrie aldaar. De opleider klinische neuropsychologie, Jos Egger, is sinds 2003 als universitair docent verbonden aan het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit Nijmegen. Beiden zijn opgenomen in het samenwerkingsverband Psychopathologie en Genetica waarin, naast het Centrum voor Neuropsychiatrie en het Behavioural Science Institute, de Sectie Klinische Genetica van het UMC St. Radboud Nijmegen participeert. 16 MENTAAL

17 Vanuit het Centrum voor Neuropsychiatrie worden, in samenwerking met de diverse universitaire partners, al vele jaren toegepast wetenschappelijke onderzoeksprojecten uitgevoerd c.q. geleid. De voornaaste onderzoeksthema s zijn: genen, hersenen en gedrag, functionele diagnostiek en neurobiologie van psychosen. Deze projecten staan garant voor gemiddeld 10 internationale publicaties per jaar waarvan sommige tot stand zijn gekomen volgens het principe van de serendipiteit, dat wil zeggen een belangrijke en klinisch relevante toevalsbevinding. Tevens worden onder leiding van de staf van het Centrum voor Neuropsychiatrie meerdere promotietrajecten uitgevoerd. Tenslotte vormt het Centrum voor Neuropsychiatrie een onmisbare schakel in de opleiding van arts-assistenten tot psychiater en in die van gz-psychologen tot klinisch neuropsycholoog. Voorts is het betrokken bij de opleiding tot verpleegkundig specialist. Bezoekadres en secretariaat Mevr. Henriette Laurensse-Reijnen Stationsweg 46, 5803 AC Venray Telefoon: , Fax: hlaurensse@ggznml.nl Behandelstaf Prof.Dr. W.M.A. Verhoeven, zenuwarts/opleider medisch specialisten Dr. J.I.M. Egger, klinisch neuropsycholoog/p-opleider Afdelingsmanager R.F.J. Derks, verpleegkundige Postadres Postbus 5, 5800 AA Venray Polikliniek Wekelijks op de dinsdagochtend neuropsychiatrie (wverhoeven@vvgi.nl) en op de woensdagmiddag neuropsychologie (jegger@vvgi.nl). DIVISIE KORTDURENDE ZORG INSTALLEERT NIEUWE CLIËNTENRAAD In de praktijk werken we gelukkig al zo. Dat waren de woorden van Annet Aarts, voorzitster van de cliëntenraad van de divisie Kortdurende Zorg (DKZ) van GGZ Noord- en Midden-Limburg, bij de ondertekening van de nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen de cliëntenraad en de Raad van Bestuur. In haar korte toespraak beklemtoonde ze de prettige en constructieve samenwerking tussen de cliëntenraad en het management van de divisie. Al eerder had Toine van der Sanden in zijn openingswoord het belang van goede relaties onderstreept en aangegeven het zoeken naar nieuwe wegen van medezeggenschap toe te juichen. De cliëntenraad van de divisie Kortdurende Zorg kent platforms per locatie, dus een platform in Venray, Venlo en Roermond, die niet de medezeggenschap hebben in de zin van de wet op de medezeggenschap cliëntenraden, maar wel nadrukkelijk aanspreekpunt zijn voor de locatieleiding en tevens als achterban fungeren voor de nu geïnstalleerde cliëntenraad. Door te kiezen voor deze opzet verwachten we enerzijds een door de basis gedragen cliëntenraad te krijgen die anderzijds flexibel kan anticiperen op veranderingen. En die veranderingen zullen er zeker weer komen. De oorspronkelijke cliëntenraden voor Roermond, Venray en Venlo worden hiermee vervangen door een centrale positief kritische cliëntenraad die mee kan denken over de ontwikkeling van zorglijnen over de locaties van de divisie heen. Na de ondertekening werd er nog gefilosofeerd over professionalisering in brede zin. De professionalisering in de zorg, in het managen van de zorg en last but not least, de professionalisering van cliëntenparticipatie en medezeggenschap. Alle aanwezigen konden gelukkig concluderen dat we op de goede weg lijken te zijn, in een aantal zaken voorop lopen in Nederland en dat het goed is ook deze successen te vieren. Hans Hendrikx 17 MENTAAL

18 RECHT VAN SPREKEN Juridische kwesties die in de hulpverleningspraktijk kunnen spelen, stellen we in deze rubriek aan de orde. Voor vragen en/of opmerkingen kunt u terecht bij Renée Talma, staflid juridische zaken van GGZ Noord- en Midden-Limburg. Hiv-besmette patiënt, die seksuele contacten heeft met anderen Een behandelaar weet van een hiv-besmette patiënt dat hij binnen en buiten zijn huwelijk seksuele contacten heeft. De patiënt stelt hen niet op de hoogte van het feit dat hij hiv-geïnfecteerd is. Moet de behandelaar de partner van de patiënt en de anderen, als hij weet wie dat zijn, daarvan de op hoogte stellen? Allereerst zal de behandelaar met de patiënt in gesprek moeten gaan. Hij kan daarbij voorstellen de betrokkenen te informeren. Blijft de patiënt weigeren, dan bestaat er mogelijk een conflict van plichten. Mogelijk omdat hier enerzijds het vertrouwen van de patiënt in de hulpverlener aan de orde is en aan de andere kant het belang van mogelijke slachtoffers. Bij de overweging of er sprake is van een conflict van plichten speelt onder andere de vraag of de psychische stoornis van invloed is op het feit dat hij weigert zijn partners op de hoogte te stellen van zijn hiv-infectie. Zo ja, dan zou er eerder reden zijn om de partners zelf op de hoogte te stellen. Zo nee, dan kan de behandelaar bijvoorbeeld een termijn (twee weken) stellen waarbinnen de patiënt de partners zelf op de hoogte kan stellen, daarna zou de behandelaar daartoe kunnen overgaan. Bron: Vraagbaak Psychiatrie en recht, GGZ-Nederland, 2007 Toevoeging Renée Talma: Of er sprake is van een conflict van plichten moet aan de hand van een aantal hier verder niet volledig genoemde - criteria worden getoetst. Een zorgvuldige toetsing hieraan is dus een absolute vereiste. Renée Talma DE ONTMOETING In deze rubriek staat het contact centraal tussen een behandelaar en een cliënt. Henk van Vorselen is woonbegeleider binnen de divisie Verslavingszorg. Mohammed Mogen plastic flessen in de vuilniszak? vraagt Mohammed, een 43-jarige die via een opstapwoning sinds enkele weken weer op zichzelf woont. Dat kan Mo, maar dan is de zak sneller vol en in deze gemeente betaal je voor iedere zak die je in de container stopt. Dus voor het milieu en jouw portemonnee is het beter als je papier, plastic, glas en blik niet in de vuilniszak doet maar het naar een milieuparkje brengt. Ik ben het helemaal niet eens met deze regeling krijg ik als antwoord. Iedereen wil aan mij verdienen en profiteert van mij. Ook het ziekenfonds, de verzekeringen en zijn bewindvoerder krijgen bij deze weer een royale veeg uit de pan. Mo heeft sinds een half jaar dit soort oprispingen, wegens het verkrijgen van arbeid en dus het ontvangen van een inkomen, voor die tijd waren dit soort zaken geen thema voor hem. Aan mij weer de ondankbare taak hem uit te leggen hoe onze maatschappij in elkaar zit. Ook zijn geloof speelt hier een belangrijke rol in, zijn chronisch gebrek aan leefgeld is onder andere te wijten aan een hele gemene kredietverstrekker die Mo langzaam stript met zijn maandelijkse rente, iets dat volledig indruist tegen de basisprincipes van de Islam, althans volgens Mo. Anderzijds was er volgens de Islam niets mis met het plan om een scooter te kopen op afbetaling en deze twee weken later weer te verkopen voor de helft van de prijs om zodoende aan zijn betalingsverplichtingen bij zijn dealer te kunnen voldoen. De weg van dakloos verslaafd tot, volwaardig functionerend medemens is zelfs voor mensen met een normale portie verstand een achtbaan met hindernissen, maar voor Mo die niet zo gul bedeeld is lijkt het meer op een spokentocht. Mo heeft ze wel 'alle zeven' maar ze werken in ploegendienst met een royale atv-regeling. Dat houdt ondermeer in dat het ontzettend veel moeite kost Mo ervan te overtuigen, dat na volgende week weer een nieuwe week begint en dat een brandverzekering ook nodig is als je huis niet in brand staat en je niet echt van plan bent dit aan te steken. Bij een zusterorganisatie waar we aanklopten voor wat extra ondersteuning bij de begeleiding van Mo, werd hem bij de intake gevraagd hoeveel uren hij werkt en op welke dagen. Het antwoord van Mo was: "Ik heb een vierentwintig uurcontract en werk dus vijf dagen, van acht tot vijf. De collega zat te tellen en vroeg: "Iedere dag"? Het antwoord was: "Ja natuurlijk". Ze keek mij aan en vroeg mij; "Is dit een speciale gemeenteregeling?" "Nee, absoluut niet, maar dat is de reden waarom wij jullie nodig hebben voor de extra begeleiding." Buiten de financiën en het 'geript' gevoel gaat het goed met Mo. Zijn huisje ziet er piekfijn uit en hij heeft ook weer contact met zijn familie. Op den duur zal ik mijn wekelijkse discussie over macht, geld en geloof hopelijk gaan missen. Henk van Vorselen 18 MENTAAL

19 E-MENTAL HEALTH Een cliënt van zijn verslaving of depressie afhelpen zonder dat je deze persoon ooit ziet? Of zelfs zijn naam weet? Is dit science fiction of komt het dichterbij dan we denken? Kijk maar eens naar producten als alcohol de baas en grip op je dip. Dit zijn websites waarop mensen anoniem en online een behandeling kunnen volgen. Overal in het land schieten de e-health-producten uit de grond. Het lijkt de nieuwe trend te worden in zorgverleningsland. Op zich een logische ontwikkeling, met e-health bereik je namelijk doelgroepen die niet in de reguliere hulpverlening terecht komen. Ook kan het een hulpmiddel zijn om de bestaande behandelingen te ondersteunen, bijvoorbeeld door sms jes te versturen om cliënten te herinneren aan hun afspraak of medicijnen. Het innovatieproject E-Mental Health speelt op deze ontwikkelingen in. Het project is ontstaan uit bijeenkomsten over het thema e-health. Eind vorig jaar is het project gestart. Doelstelling is de toegankelijkheid van het zorgaanbod van GGZ NML via internet te vergroten onder bestaande en nieuwe doelgroepen. Het project bestaat uit twee delen. Het eerste deel is de ontwikkeling van een wegwijzer. Het doel van de wegwijzer is de vraag van (potentiële) cliënten en ons aanbod bij elkaar te brengen. Internet is vaak de plek waar mensen zich gaan oriënteren op hulp en informatie zoeken. Het is dus belangrijk dat mensen die hulp zoeken snel op de juiste plek terecht komen. Het tweede deel is het ontwikkelen van een strategie voor e-mental health-interventie binnen GGZ NML. Op dit moment zijn diverse divisies al bezig met e-health. Ook zijn er landelijk veel verschillende interventies ontwikkeld. Maar hoe maak je hierin een keuze? Welke interventie past het beste bij de instelling en welke interventie haalt het beste de doelstellingen die in het zorgprogramma worden beoogd? Voor dit gedeelte zijn we met drie thema s/zorglijnen proactief aan de slag gegaan, namelijk verslavingszorg, adolescenten en ketenzorg dementie. Onder E-Mental Health wordt verstaan het gebruik van informatie- en communicatietechnologieën (ICT) om de geestelijke gezondheidszorg te verbeteren. Stand van zaken De projectgroep, bestaande uit Ria Compagne (projectleider), Henk Verstappen (preventie en verslavingszorg), Vincent Huygens-Tholen (kortdurende zorg) en Ted Smits (specialistische functies), is enthousiast aan de slag gegaan om E-Mental Health te implementeren in GGZ NML. Er is de keuze gemaakt proactief aan de slag te gaan met de thema s adolescenten, verslaving en ketenzorg dementie. Medewerkers van de verschillende thema s zijn benaderd met de vraag hoe zij denken over E-Mental Health. Waar zien zij kansen en wat wordt er op dit moment al gedaan? Al deze ideeën zullen worden meegenomen in het advies over de implementatie van e-health-interventies richting de stuurgroep. Tegelijkertijd is er een onderzoek uitgevoerd om te bepalen aan welke eisen een goede wegwijzer moet voldoen. Wat is het zoekgedrag van de gemiddelde internetter? En op welke manier kan de vraag van de internetter het beste worden beantwoord? De eisen worden vertaald in een concreet voorstel voor een wegwijzer. Dit wordt eerst voor de doelgroep jongeren uitgewerkt, waarna andere doelgroepen volgen. Via de komende edities van Mentaal zult u op de hoogte worden gehouden van de vorderingen van het project. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de projectleider Ria Compagne, rcompagne@ggznml.nl Ria Compagne 19 MENTAAL

20 ONDERZOEK EN BEHANDELING PSYCHIATRISCHE CLIËNTEN MET SCHIZOFRENE KLACHTEN VERBETEREN GGZ NML START PILOT ZORGLIJN SCHIZOFRENIE In het Parkhotel in Horst kwamen 20 mei ruim honderd professionals van GGZ NML en belangenorganisaties in een werkconferentie bijeen om te luisteren naar en met elkaar in discussie te gaan over de zorglijn schizofrenie. Het programma zoomde onder meer in op het cliëntlogistieke model, de inhoud van de zorglijn schizofrenie, de start van de pilot en een doorkijk naar organisatorische gevolgen nu en straks. Speciaal voor deze bijeenkomst was er een live beeldverbinding met de Verenigde Staten, waar Frank van der Heijden, psychiater/programmaleider van GGZ NML, op dat moment verbleef. Zijn inbreng gaf een verdere verdieping aan de werkconferentie, die duidelijk maakte dat de diagnostiek en behandeling voor psychiatrische patiënten met schizofrene en verwante psychotische klachten kan worden verbeterd. Een pilot moet gaan uitwijzen hoe de zorglijn het beste kan worden ingericht. Om de meerwaarde, en misschien ook wel de noodzaak van de zorglijn schizofrenie duidelijk te maken, kleurde Geert Derks zijn aftrap van de werkconferentie in met een filmpje. Een tv-uitzending waarin op schrijnende wijze duidelijk werd wat de consequenties kunnen zijn als de organisatie en de richtlijnen in de zorg tekort schieten. In het filmpje werd het overlijden van een zwangere vrouw en haar pasgeboren baby gereconstrueerd. De vrouw had lichamelijke klachten, maar daar werd door het ziekenhuis niet accuraat op gereageerd. De pasgeborene stierf na drie uur door zuurstoftekort, de moeder overleed tien dagen later vanwege een hersenbloeding. Het ziekenhuis had de juiste kennis en de juiste infrastructuur, maar de richtlijnen waren niet in orde, hield Geert Derks de zaal voor. De artsen gaven medische zorg volgens de richtlijnen, handelden daarmee in hun optiek goed, maar konden daardoor niet voorkomen dat de moeder en het kind overleden. Terwijl ze allebei te redden waren geweest, als de richtlijnen geactualiseerd waren. het filmpje als prikkelend bruggetje naar de zorglijn schizofrenie. Is het mogelijk om zo n zorglijn op te zetten? Is het niet zo dat patiënten uniek zijn, en dat er dus duizenden programma s nodig zijn? Is protocollering en programmering derhalve onmogelijk? Is het onbegonnen werk? Alle vragen werden met een nee beantwoord. Binnen elk specialisme zijn slechts enkele van elkaar te onderscheiden patiëntengroepen te identificeren, concludeerde Geert Derks. In de ziekenhuiszorg is gebleken dat patiëntengroepen van verschillende specialismen qua gebruik van capaciteiten en volgorde daarvan veel Voorspelbaar en planbaar Geert Derks, lid van de Raad van Bestuur van GGZ NML, gebruikte 20 MENTAAL