SAMBA, SERTÃO EN GENADE DE BRAZILIAANSE LITERATUUR IN NEDERLAND
|
|
- Martha van den Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SAMBA, SERTÃO EN GENADE DE BRAZILIAANSE LITERATUUR IN NEDERLAND Harrie Lemmens (ONDER DE TITEL SAMBA, SERTÃO E MISERICÓRDIA IN HET PORTUGEES VERSCHENEN IN HET TIJDSCHRIFT VAN DE ACADEMIA BRASILEIRA DE LETRAS REVISTA BRASILEIRA, NR. 81, 2014, P ) Soms zou je, lezend in de Opera der doden van de Braziliaanse schrijver Autran Dourado, wel om genade willen schreeuwen... luidt in 1997 de openingszin van een recensie onder de kop Ingemetseld in een familietraditie bij het uitkomen van de Nederlandse vertaling van Autran Dourado s roman. En de recensent vervolgt: Alle wegen leiden naar Rome, zelfs elektronische snelwegen. De auteur van een hypertekstuele roman is hooguit te vergelijken met een rechter die de veroordeelde laat kiezen uit verschillende gevangenissen en hem vervolgens in de gevangenis van zijn voorkeur de gelegenheid biedt eigenmachtig van cel naar cel te verhuizen. Dat lijkt een stuk milder dan de gebruikelijke gang van zaken, maar het is misschien nog wel hardvochtiger. Even is er de suggestie van vrijheid, maar de enthousiaste bewegingen die daardoor ontstaan laten de veroordeelde vroeger of later slechts harder tegen dezelfde onneembare muren botsen. Vogels losgelaten in grote kooien vliegen zich stuk. Waarna hij vervolgt: En je ziet het als lezer allemaal gebeuren - terloops, maar geniepig en uiteindelijk venijnig. Wanneer dat venijn smartelijke trekjes krijgt, en vooral: wanneer je dat op zo'n ogenschijnlijk achteloze, willekeurige manier ziet gebeuren als door Dourado's even defaitistische vertellerstechniek als virtuoze stijl wordt bewerkstelligd, welt er onwillekeurig protesterend gekreun op uit je ingewanden. Dat neemt de gedaante aan van een zinloze, want machteloze smeekbede om genade - genade voor die stakkers, maar vooral ook genade voor de lezer. Om dan tot de conclusie te komen dat niemand ontkomt: het noodlot hangt in Dourado s vertelling boven alle personages, door de wonderlijke mengeling van volksverhalen en mythologische schema's waarvan hij zich bedient, maar vooral ook door zijn stijl. Op een op het eerste gezicht losse toon maakt hij ons deelgenoot van de niet-aflatende gedachtenstroom in de breinen van zijn helden. Ze zingen telkens hun eigen aria's, net als in de opera ogenschijnlijk even willekeurig bespiegelend als een dagelijkse gedachtenstroom
2 verloopt, maar ondertussen dwingend in een bepaalde richting voortgestuwd door de melodie, de grondtoon van hun levens. Ik citeer uitvoerig uit deze recensie omdat ze zo goed duidelijk maakt hoe je literatuur die van buiten, uit een andere cultuur komt, kunt (of liever moet) lezen: zowel binnen haar regionale context, met een heel specifieke achtergrond, als binnen haar strekking en thematiek, die daar ver boven uitstijgen. Literatuur, en vooral grote literatuur, heeft een universeel karakter, omdat ze iets zegt over wat er in ons allemaal omgaat, over wat mensen kwelt, wat wroeging is, wat schuldbesef is, wat eenzaamheid is, wat psychoses zijn. Autran Dourado s roman is een Griekse tragedie in de beste traditie en daardoor maakt hij niet alleen deel uit van de Braziliaanse literaire canon, maar ook van het menselijk erfgoed. Wie alleen het regionale, of, met andere woorden, een exotische setting ziet, doet het boek tekort en berooft zichzelf van een verrijkende ervaring. Datzelfde geldt voor de weergaloze roman Angst van Graciliano Ramos, in mijn ogen de beste verwoording van het existentialisme, de onmogelijkheid om je schoon te wassen van de smetten die aan de mens kleven, zoals Drummond de Andrade even treffend aangeeft in zijn gedicht A mão suja, de vuile hand. Dat zijn de wezenlijke zaken van literatuur en daarvoor doet het er niet zoveel toe waar ze geuit worden, in welke taal, in welke regio, in welke streek. Waar het om gaat is wat ze te zeggen hebben aan lezers die geen band hebben met die streek, die regio, de taal, het land. Je moet niet zozeer kijken naar wat ons scheidt, maar naar wat ons bindt, zou je als antwoord op de hang naar exotisme kunnen stellen. Literatuur is een brug tussen werelden die gescheiden worden door zeeën of rivieren. Toch schuilt daar ook een gevaar in, de kans dat het bindende gemonopoliseerd wordt door een beperkte en beperkende visie, die de brug afsluit voor misschien wat minder soepeltjes draaiende of rumoerige en walmende voertuigen. Het gevaar dat bestseller heet. Daarover schrijft Bernardo Carvalho in zijn nog ongepubliceerde essay O óbvio ululante, Zo duidelijk als wat. 1 Een boeiend en belangwekkend stuk over de toestand in de hedendaagse boekenwereld, waarin hij de boel ironiseert. Hij zegt dat een uitgeverij op het geweldige idee is gekomen om te zoeken naar één boek, naar hét boek. Het boek dat alle 1 Als voordracht gehouden bij de opening van het tienjarig jubileum van Passa Porta, de Brussels organisatie die zoveel doet voor de literatuur. De tekst (in het Nederlands vertaald door mij) zal worden opgenomen in het jubileumboek, dat in het voorjaar van 2015 verschijnt. In de Standaard der Letteren van vrijdag 17 oktober is een ingekorte versie te lezen.
3 andere overbodig maakt, omdat het alles bezit. Dat wil niet zeggen één concreet boek, dan zou je immers geen geld verdienen, maar een model, een format dat je oneindig vaak kunt herhalen, maar dat bij de lezer de schijn wekt dat het steeds om een ander boek gaat. Het is ook het boek dat diezelfde lezer wil, geen moeilijk boek maar een boek waarvan de lezer denkt: kijk, dat is nou exact wat ik denk. En denkt dat hij dat als enige denkt. In het vervolg van die redenering zouden eigenlijk ook alle talen overbodig worden, je zou boeken in één taal moeten hebben. Dat zou kosten besparen: je hoeft de vertaling niet meer te betalen, maar het betekent ook dat je niet langer te maken hebt met de hopeloze randgebieden van de talen in de wereld. En randgebieden heb je niet alleen qua taal, maar ook qua thematiek, qua strekking, qua inhoud. Die randgebieden, van marginale schrijvers die denken dat ze iets bijzonders doen, dat ze kunst produceren, moeten uitgeschakeld worden ten gunste van wat Bernardo Carvalho in zijn boutade de cultuur noemt, want de cultuur is de drijfveer, de cultuur beweegt en leidt iedereen, waar ook ter wereld, en die cultuur, u had het beslist al geraden, is de cultuur van de bestseller, van het makkelijk leesbare boek, van het toegankelijke boek dat door diverse schrijvers wordt gemaakt maar in wezen toch altijd een en hetzelfde is. Het is natuurlijk overdreven wat Bernardo Carvalho stelt, maar er zit een kern van waarheid in. En die kern is dat het, om uit eigen ervaring te spreken, moeilijk is om Braziliaanse literatuur aan de man of liever, aan de uitgever te brengen, omdat de Braziliaanse literatuur als een randgebied wordt beschouwd. Waarom zou je boeken vertalen die in wezen hetzelfde zeggen als onze boeken? Of, misschien realistischer, als boeken in de huidige hoofdtaal, het Engels? Paradoxaal genoeg bestaat tegelijkertijd nog steeds het verlangen naar exotische boeken: Brazilië is samba, favela en carnaval. Drijfveer is dan niet het verkrijgen van inzicht maar het bevredigen van voyeurisme. Terwijl literatuur toch in wezen vooral tot doel heeft het stellen van vragen. Vragen die schuren, die schrijnen, zoals José Castello tijdens de zware regenval die Rio enkele jaren geleden teisterde, in zijn column in O Rascunho schreef toen hij Breves notas sobre o medo ( Korte aantekeningen over de angst ) van Gonçalo M. Tavares las. Een beangstigend boek, vindt hij, bijna een nachtmerrie, en het kost hem moeite om door te lezen, ook gezien de omstandigheden waarin hij het leest het water klotst bijna tegen de eigen voordeur) maar het moet, omdat het ingaat op de eeuwige vragen, op de eeuwige zorgen die mensen kwellen. Ongemakkelijke literatuur, zoals ook Michel Laubs Diário da queda ( Overal en altijd weer ) ongemakkelijke literatuur is (een paar recensenten in Nederlandse kranten
4 onderstrepen het). Literatuur probeert iets te zeggen over datgene wat ons allemaal aangaat, over de vragen die we hebben, over kwesties die navrant zijn, kwesties die om een oplossing vragen ook al weet je dat die oplossing er niet is, kwesties die niet uit de weg gegaan kunnen worden. Zo schrijft Laub over de eigen verantwoordelijkheid, over de (on)mogelijkheid om het geheugen, om trauma s de baas te worden, en in feite over de noodzaak om dat toch te doen om te voorkomen dat de volgende generaties met hetzelfde trauma, met dezelfde nachtmerries opgezadeld worden. Zo schrijft Daniel Galera in Barba ensopada de sangue ( Met bloed doordrenkte baard ) over het moeizame karakter van vergeven en vergeten, over de reikwijdte van de menselijke wil, over de mate van vrijheid die het individu heeft, of over, net als Laub, het menselijk tekort. Dezelfde vragen vind je ook terug in het boek waarmee ik dit verhaal ben begonnen, Opera der doden. Dat alles neemt natuurlijk niet weg dat literatuur ook bijdraagt aan de kennis van andere culturen, dat literatuur de ogen opent van lezers uit andere, verre of minder verre landen, dat literatuur uiteenzet hoe elders de geschiedenis verloopt, hoe sociale vraagstukken ontstaan zijn en al dan niet worden opgelost, wat voor excessen vrijheid en gevangenschap hebben, hoe de loop van de geschiedenis het karakter van mensen beïnvloedt, enzovoort. Laat ik hier ook een voorbeeld geven: João Ubaldo Ribeiro. Zijn Viva o povo brasileiro ( Brazilië Brazilië), dat ik ruim twintig jaar geleden vertaald heb, dat sprankelende verhaal over de geschiedenis van Brazilië als onafhankelijk land, met wat terugblikken op hoe het daartoe gekomen is, een familiesaga maar tevens de ontwikkeling van een heel land. Een barok boek, een boek vol zwier, vol overtuigingskracht, vol harde taferelen, vol dierbare figuren, vol aangrijpende passages. Zijn magnum opus sloeg in als een bom. Vooral het feit dat de indianen het vlees van de flamengos ( Vlamingen, zoals de Hollanders werden genoemd) malser en lekkerder vonden dan dat van de taaie Portugese jezuïeten sprak tot de verbeelding en leidde zelfs tot een trots gevoel van superioriteit. Het boek is in Nederland al die jaren, 23 nu, onafgebroken beschikbaar geweest en het is bijna een handboek geworden voor mensen die naar Brazilië reizen. Of Edney Silvestre, die in Se eu fechar os olhos agora ( Als ik mijn ogen sluit ) het onverkapte racisme en straffeloze machtsmisbruik van de Braziliaanse elite eind jaren vijftig begin zestig in het achterland van Rio belicht. Of al die grootse boeken over kolonels en sertão, zoals Sargento Getúlio, zoals Vidas secas, zoals natuurlijk het allergrootste meesterwerk Grande sertão: veredas. Boeken die de Nederlandse lezer beelden bieden van een exotische natuur en een harde overlevingsstrijd, maar, opnieuw, tegelijk ook veel meer
5 zijn dan dat. Boeken die mythische werelden oproepen, werelden van kracht, van wet en wetteloosheid, van vrije wil, van keuzes, van eeuwig terugkerende problemen en verwrongen menselijke verhoudingen. Zoals Guimarães Rosa zegt: de sertão is het leven. Terzake. Hoe is het gesteld met de Braziliaanse literatuur in Nederlandse vertaling? Om te beginnen een lijst met namen: Paulo Setúbal, Jorge Amado, Gustavo Corção, Euclides da Cunha, Machado de Assis, Rosalina Coelho Lisboa, Lúcia Benedetti, Fernando Sabino, Erico Verissimo, Ariano Suassuno, José Mauro de Vasconcelos, Graciliano Ramos, Nisia Nobrega, Dalton Trevisan, Carlos Drummond de Andrade, João Cabral de Melo Neto, Manuel Bandeira, Márcio Souza, João Guimarães Rosa, Lygia Bojunga Nunes, Clarice Lispector, Ana Miranda, Mario Quintana, Rubem Fonseca, João Ubaldo Ribeiro, Chico Buarque, Fernando Caio Abreu, Carlos Alberto Libanio Christo, Maria Alice Barroso, Paulo Coelho, Clarice Lispector, Moacyr Scliar, Benedicto Monteiro, José Carlos Oliveira, Edgard Telles Ribeiro, Autran Dourado, Marilene Felinto, Patrícia Melo, Lygia Fagundes Telles, Jô Soares, Antônio Torres, Ricardo Azevedo, João Carlos Marinho, Ferreria Gullar, Milton Hatoum, Paulo Lins, Lya Luft, Bernardo Carvalho, Dyonélio Machado, Mario Sabino, José Bento Monteiro Lobato, Sérgio Lima, Cristôvão Tezza, Eduardo Spohr, Luís Fernando Verissimo, Rodrigo de Roure, Edney Silvestre, Michel Laub, Luize Valente, Ronaldo Wrobel, Daniel Galera. 2 Een verrassend lange lijst. Er kan en moet natuurlijk altijd meer vertaald worden, maar de oogst is bepaald niet gering te noemen. De meeste auteurs zijn niet veel meer dan eendagsvliegen, een paar zijn op een substantiëlere manier vertaald. Tijdens de eerste twee decennia na de Tweede Wereldoorlog droegen vooral de universiteiten bij tot de verspreiding van de Braziliaanse literatuur, eerst en vooral door zelf initiatieven te nemen en boeken te vertalen en daarnaast door nieuwe vertalers op te leiden. Het leverde onder andere een eerste (aanzienlijk ingekorte) versie van Os sertões op, vertaald door Max de Jong, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Ik noem zijn naam omdat juist zijn vertaling van Euclides da Cunha een student naar zijn colleges voerde die vanaf de jaren zeventig een belangrijke rol zou spelen, toen hij zelf Portugees doceerde in Amsterdam: August Willemsen. Vanaf dat moment gaat het bergopwaarts. Bovendien wordt het vertalen steeds professioneler, onder andere dankzij het subsidiestelsel van het Nederlands Letterenfonds, waardoor een heel 2 Met dank aan Taco Schreij en Anne Lopes Michielsen, die het uitzochten.
6 nieuwe generatie vertalers zich fulltime kan wijden aan het vak. Zoals ikzelf vanaf Wat de kwaliteit uiteraard ten goede komt. De jaren 60 en 70 waren ook de bloeiperiode van de literaire tijdschriften, die vertalers de kans boden om onbekende dichters en prozaschrijvers onder de aandacht te brengen van uitgevers en het grote publiek. Ze vormden proeftuinen, waaruit lezers vruchten konden plukken en uitgevers auteurs konden oogsten. Een van de belangrijkste uitgeverijen in die jaren was Meulenhoff, dat begin jaren zeventig onder leiding van de bevlogen Laurens van Krevelen een begin maakte met het systematisch publiceren van Spaans- en Portugeestalige literatuur uit Latijns Amerika. Vanwege de vele dictaturen mocht het continent zich in de belangstelling verheugen van de uitermate betrokken linkse studentenbeweging, die alles wilde weten over politiek, cultuur en geschiedenis. En dat zette de deur open voor de literatuur. Een wrange sleutel of koevoet, maar het betekende de doorbraak van schrijvers als García Márquez, Vargas Llosa, Cortazar en Pablo Neruda. Kort daarna gevolgd door Dalton Trevisan, Drummond de Andrade en verhalen van Guimarães Rosa. En het legde de uitgeverij geen windeieren, want Meulenhoff groeide uit tot een van de grootste van het land. Een nieuwe impuls werd gegeven door een oud-redacteur van Meulenhoff die begin jaren zeventig vertrok naar De Arbeiderspers: Theo Sontrop. Hij gaf in de jaren tachtig het groene licht, niet alleen voor Fernando Pessoa, maar ook voor het brengen van klassieke auteurs uit het Portugeestalige gebied. Als eerste Machado de Assis, van wie vijf romans en twee verhalenbundels verschenen. Door de fraaie uitvoering van een harde kaft en calligrafisch perfecte belettering (geen plaatjes!), plus de uitvoerige nawoorden en aantekeningen, vonden de delen hun weg naar vele lezers, die zich verbaasd afvroegen waarom ze het werk van die grote schrijver niet eerder onder ogen hadden gekregen. Bestsellers als bijvoorbeeld Honderd jaar eenzaamheid werden de psychologisch even geraffineerde als diepzinnige romans niet, maar ze riepen wel de bewondering en erkenning op van een vaste schare fans. En van de pers, die uitvoerig schreef over elk nieuw deel. Misschien is het uitblijven van een echt groot commercieel succes de reden dat deze manier van uitgeven beperkt bleef tot de vader van de Braziliaanse romankunst en vijf even degelijk als typografisch wonderschoon uitgegeven delen Eça de Queiroz, zijn Portugese evenknie. Een kleine uitgeverij, het eenmansbedrijf van George Coppens, ging evenwel hardnekkig door: altijd speurend naar grote, in Nederland onbekende namen, gaf hij vanaf de jaren negentig Graciliano Ramos, Autran Dourado en Dyonélio Machado uit in misschien nog fraaier verzorgde en vormgegeven edities. Meer auteurs stonden op zijn verlanglijst, maar helaas heeft hij er vorig jaar het bijltje bij neergegooid, want ook al kreeg elk nieuw boek
7 juichende kritieken, hij verkocht domweg niet genoeg exemplaren om te kunnen overleven. Te duur. Ondanks de subsidie vanuit Brazilië, die in het afgelopen decennium alleen maar is toegenomen. Daarover zodadelijk meer. Mijn vertaling voor uitgeverij Anthos van Viva o povo brasileiro was het eerste van in totaal zeven boeken van João Ubaldo Ribeiro. Geen reeks als die van Machado de Assis, dat kan ook moeilijk als je een auteur op de voet volgt, maar hij staat daarmee wel samen met Machado op de derde plaats van meest vertaalde Braziliaanse auteurs in Nederland (na Paulo Coelho, van wie alleen al De alchemist het half miljoen nadert, maar dat is een ander verhaal; en Jorge Amado, van wie acht boeken in vertaling verschenen, eerst bij de communistische uitgeverij Pegasus, later bij uitgevers van wat zo mooi zinderende lectuur heet; in 2012 besloot Athenaeum-Polak & Van Gennep hem recht te doen met een heruitgave van Gabriela, opnieuw en beter vertaald (door Maartje de Kort) en voorzien van een nawoord, als opmaat van een nieuwe reeks, maar het omslag verwijst dan weer naar de eerdere niet-literaire uitgaven en ik ben bang dat er niet meer boeken zullen volgen!). Soms ontstaat de belangstelling voor een schrijver via een omweg. Zo werd Drummond de Andrade, die door de publicatie van twee bundels in de vertaling van August Willemsen al aanzien had verworven bij de poëzieliefhebbers, op slag bij een veel groter publiek bekend na uitzending van de documentaire O amor natural, waarin maakster Hedy Honigmann Braziliaanse bejaarden de erotische gedichten hardop laat lezen en becommentariëren. Sindsdien heerst geloof ik in Nederland de opvatting dat in Brazilië ouderen voortdurend en zonder een blad voor de mond te nemen over seks praten. Ook van andere dichters is werk in boekvorm beschikbaar voor het Nederlandse publiek, ik noem Manuel Bandeira en João Cabral de Melo Neto, hun aantal is beperkt. Festivals als Poetry International in Rotterdam en de nog bestaande literaire tijdschriften laten wel de stem van menig ander dichter horen, maar dan gaat het steeds om losse gedichten. Belangrijk is de uitgave van Vijfentwintig keer Brazilië, een bundel die in 2011 door Flora Süssekind werd samengesteld voor het festival Europalia in Brussel. Vanwege de vele stemmen die erin opklinken een mooie staalkaart van de moderne en hedendaagse Braziliaanse poëzie. En de stemmen klonken ook letterlijk op, omdat veel dichters aanwezig waren op Europalia en hun eigen werk voordroegen, interviews gaven en gesprekken voerden met geïnteresseerde lezers. Met als hoogtepunt een hommage aan Augusto de Campos in een bomvolle ridderzaal van het Brusselse stadhuis, dat wonder van flamboyante gotiek. Van onmiskenbaar en onmisbaar belang is de subsidie die door het Braziliaanse Ministerie van Cultuur wordt verleend aan uitgeverijen. Zeker sinds die de afgelopen jaren
8 substantieel is verhoogd. Het wordt iets gemakkelijker om aarzelende uitgevers over de streep te trekken, hoewel dat door de aanhoudende crisis in het boekenvak (teruglopende verkopen, illegale downloads van e-books, noodzakelijke inkrimping van fondsen, beperking van het aantal vertalingen enzovoort) weer deels ongedaan gemaakt wordt. Ook daar heb je als leurende vertaler soms hulp van het toeval bij nodig. Een voorbeeld: toen ik Diário da queda van Michel Laub las, was ik onmiddellijk verkocht. Ik wilde dat boek vertalen en stuurde een verslag naar diverse uitgeverijen. Zonder respons. Pas toen het Braziliënummer van Granta verscheen, waarop ook literair agenten zich meer begonnen te roeren, kwamen er ineens telefoontjes van redacteuren met de vraag of ik Laub kende. Ook van Anthos, waar mijn verslag al drie maanden ongelezen lag. De roman is daar ten slotte verschenen. Een soortgelijk verhaal betreft Daniel Galera, en wie weet volgen er andere schrijvers van de lijst van twintig. Hopelijk is daarbij ook mijn eigen onlangs verschenen boek over Brazilië, God is een Braziliaan, van enig nut, waarin ik diverse oude en jongere auteurs aan het woord laat die in Nederland nog onbekend zijn. Met de bedoeling hen bekend te maken in hun vreemdheid en hun verwantschap.
Spotlight: Joris van Leeuwen
Om bekende en onbekende schrijvers van Nederlandse bodem die in de genre spanning / fantasy druk bezig zijn en een aantal boeken hebben gepubliceerd, toch wat meer bekendheid te geven, heb ik besloten
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Heeft u m al gezien? Misschien al een stukje in gelezen? Dit jaar is er een bijzonder boek uitgekomen, en het haalde gelijk grote verkoopcijfers. Ik
Nadere informatieJezus geeft zijn leven voor de mensen
Eerste Communieproject 38 Jezus geeft zijn leven voor de mensen Niet iedereen gelooft in Jezus In les 5 hebben we gezien dat Jezus vertelt over de Vader. God houdt van de mensen. Hij vergeeft je zonden.
Nadere informatieLatijn en Grieks in de 21ste eeuw
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het
Nadere informatieHij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT
Hij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT De wortel van zelfhaat De eerste zonde; verlangen als God te zijn; de ontkenning van wie je bent Eerste gevolg van de zonde: Schaamte voor je lichaam
Nadere informatieEnkele vragen aan Kristin Harmel
Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt
Nadere informatieVraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk daarvan zijn?
Voor 16 jaar en ouder! Zondag 24 Zondag 24 gaat over de goede werken. Zondag 24 vraag en antwoord 62, 63 en 64. Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk
Nadere informatieOm mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
Nadere informatieJanusz Korczak. door Renée van Eeken
Janusz Korczak door Renée van Eeken Hoofdstukken 1. Inleiding 2. Wie was Janusz Korczak? 3. Zijn levensverhaal 4. Janusz Korzcak in deze tijd 5. Waarom ik hem gekozen heb 6. Nawoord 7. Bronvermelding 1
Nadere informatieHC zd. 22 nr. 32. dia 1
HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste
Nadere informatieLatijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Nadere informatieAan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt
Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief
Nadere informatieEr was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.
Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieIn de buik van een zwangere vrouw waren eens twee ongeboren kinderen: een kleine gelovige en een kleine scepticus.
In de buik van een zwangere vrouw waren eens twee ongeboren kinderen: een kleine gelovige en een kleine scepticus. De kleine skepticus vraagt: Geloof jij eigenlijk in een leven na de geboorte? De kleine
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het is bijzonder om te ontdekken, hoe veel overeenkomsten er zijn, tussen het verhaal van de opstanding zoals Matteüs dat vertelt, en het boek Daniël,
Nadere informatieAfsluiting kinderjury 2013
Afsluiting kinderjury 2013 Schrijverbezoek: Gerard van Gemert 1. Kastor en Tim Wanneer bent u begonnen met schrijven? Gerard van Gemert is in 2005 begonnen met schrijven toen hij met zijn dochters een
Nadere informatieAlles is genade en Stel, ik zoek een kerk
Alles is genade en Stel, ik zoek een kerk De Werkgroep Vorming en Toerusting ontwikkelde een programma voor de parochies om te benutten bij de promotie dvd en het artikel Alles is genade uit het Identiteitsnummer
Nadere informatieGebedsboek. voor dagelijks gebruik. Dinsdag
Gebedsboek voor dagelijks gebruik Gemaakt door club 12-14 Marije Hoekstra Indra de Vries Delia Postma Ekyoci Amisi Shabani Jentje Hansma Johan Gjaltema Mendé Bosma Femke Veenhuizen Elzerd Elzinga Gert
Nadere informatieFabritius, schilder van Het puttertje
Fabritius, schilder van Het puttertje www.meulenhoff.nl Deborah Davis Fabritius, schilder van Het puttertje Leven en werk van een zeventiende-eeuwse meester Uit het Engels vertaald door Annemie de Vries
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik hoop voor u dat u ooit eens flink verliefd bent geweest. Niet zo n beetje van: die of die vind ik best aardig. Misschien wordt dat nog wel eens wat
Nadere informatieEen cultuur van liefhebben... 1 Joh. 4:7-21
Een cultuur van liefhebben... 1 Joh. 4:7-21 7 Geliefden, laten wij elkander liefhebben, want de liefde is van God; en een ieder, die liefheeft, is uit God geboren en kent God. 8 Wie niet liefheeft, kent
Nadere informatieLuisteren naar de Heilige Geest
Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieGeluk kun je alleen schilderen
Geluk kun je alleen schilderen Open Domein nr. 47 Aleid Truijens Geluk kun je alleen schilderen F. B. Hotz. Het leven Uitgeverij De Arbeiderspers Amsterdam Antwerpen Het schrijven van deze biografie was
Nadere informatieVisual Storytelling Analyse van een Infographic. Het Frisia-Nederland conflict
Visual Storytelling Analyse van een Infographic Het Frisia-Nederland conflict Student: Yannick van Hierden Id-code : 1609791 E-mail : Yannickvanhierden@student.hu.nl Docent: Gerard Smit Minor: Editorial
Nadere informatieWat er in de Bijbel staat.en andere liederen
Wat er in de Bijbel staat.en andere liederen Wat er in de Bijbel staat.en andere liederen Liedbundel voor kinderevangelisatie Melodieën Bijbelteksten en samenstelling liederen: A.M. Brouwer- Karels Harmonisaties:
Nadere informatieBij u schuil ik, u bent mijn schild,
Bij u schuil ik, u bent mijn schild, in uw woord stel ik mijn hoop. Psalm 119:114 inleiding Laten we eerlijk zijn: het is niet zo eenvoudig om regelmatig uit de Bijbel te lezen en te bidden. Onze volle
Nadere informatieDe gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht
De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht Lees : Mattheüs 18:21-35 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was,heeft Hij gelijkenissen verteld
Nadere informatieVoorwoord Met oprechte blijdschap schrijf ik het voorwoord voor dit boek. Ik ken Henk Rothuizen al vele jaren en heb hem zien opgroeien tot een man van God, met een bediening die verder reikt dan zijn
Nadere informatieGerard Drosterij Praktische opdracht, Geschiedenis HAVO 2006-2007, Luzac College Dordrecht
DE HISTORISCHE SENSATIE, TOEN EN NU Gerard Drosterij Praktische opdracht, Geschiedenis HAVO 2006-2007, Luzac College Dordrecht Het eindcijfer voor geschiedenis is opgebouwd uit vier cijfers: 1. het schoolexamen
Nadere informatieLiteratuur uit Midden-Amerika. mevr. I.H. van Geldermalsen mevr. E.M.H. van Buuren
Literatuur uit Midden-Amerika mevr. I.H. van Geldermalsen mevr. E.M.H. van Buuren LITERATUUR UIT MIDDEN-AMERIKA Uitgeverij het Wereldvenster heeft de afgelopen zeven jaar een serie bloemlezingen uitgebracht
Nadere informatieWie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 22-9-2015
Wie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 1 Inleiding (1) Schrijver: Johannes, discipel en apostel (noemt zichzelf: de discipel van wie Jezus hield) Doel (Joh 20:31): dat je gelooft dat Jezus
Nadere informatie7 In vino pancreas KEES VAN KOOTEN
7 In vino pancreas KEES VAN KOOTEN Vooraf Kees van Kooten (1941) schrijft sinds 1967 columns voor verschillende tijdschriften. Op dit moment schrijft hij korte verhalen voor het Belgische tijdschrift Humo.
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieDoor onze keuze is er een breuk tussen God en mens.
Probleem: breuk tussen en mens Door onze keuze is er een breuk tussen en mens. maakte de mens omdat Hij een vriend wilde. Hij wilde aanhoudend contact met de mens. Hij gaf de mens een verrassend mooi leven.
Nadere informatieGemeenteviering rond Jesaja 9:5b
Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b 1 Verkondiging Enkele kinderen vragen in de kerk: waarom vieren we kerst? En wat betekent het voor u? Reactie op de antwoorden Ja, waarom vieren we kerst? En wat betekent
Nadere informatieHero Hokwerda over Bij wijze van roman van Yannis Kiourtsakis
Hero Hokwerda over Bij wijze van roman van Yannis Kiourtsakis In 2009 was er een Vertalersnummer van het tijdschrift Tirade nr. 428; daarin mochten allerlei vertalers een titel noemen-enbeschrijven, waarvan
Nadere informatieCommuniceren met de achterban
1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk
Nadere informatie6 Stefanus gevangengenomen
6 Stefanus gevangengenomen 8. En Stefanus, vol geloof en kracht, deed wonderen en grote tekenen onder het volk. 9. En enigen van hen die behoorden tot de zogenoemde synagoge van de Libertijnen, van de
Nadere informatieHeeft God het Kwaad geschapen?
Heeft God het Kwaad geschapen? Zondagavond 22 september 2013 (Genade & Waarheid Preek) Inleiding A. Genade & Waarheid Preken (Soms) Ingewikkelde of wettisch toegepaste onderwerpen bekeken vanuit Genade
Nadere informatieBijbelteksten Feest van Genade
Week 1 Zoals een hinde smacht naar stromend water, zo smacht mijn ziel naar U, o God. (Psalm 42:2) Mozes sloeg steeds buiten het kamp, op ruime afstand ervan, een tent op die hij de ontmoetingstent noemde.
Nadere informatieHet huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15
Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Zondag 2 november 2014 * Gedachtenis van de overledenen Kogerkerk * Preek Spreuken 9. 1 18 / Matteüs 25, 1-13 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Vandaag een prachtige en poëtische tekst
Nadere informatieWaarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf?
Les 5 - Redding Vier feiten die je moet kennen om het Evangelie goed te begrijpen In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? In
Nadere informatiePessoa loopt door de straten van New York
Meer van dat Moois Pessoa loopt door de straten van New York 2 De essentie ligt in de titel zelf. Het volgende is het geval: Pessoa heeft nooit door de straten van New York gelopen. Maar hoe zou het geweest
Nadere informatieGODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Nadere informatieHartstocht voor je financiën
INHOUDSOPGAVE 1. Hartstocht voor je financiën................................ 5 2. Geld!...................................................... 7 3. De wet van de geleidelijke groei............................
Nadere informatieOntmoetingskerk - Laren NH - 20 april 2014 - Pasen Mattheüs 28: 1-10
Ontmoetingskerk - Laren NH - 20 april 2014 - Pasen Mattheüs 28: 1-10 Zondagsnacht, terwijl soldaten op wacht staan bij het graf, komt er een luide stem uit de hemel. Ze zien hoe de hemelen zich openen
Nadere informatieSamenvatting Nederlands Module 1 t/m 3
Samenvatting Nederlands Module 1 t/m 3 Samenvatting door een scholier 1502 woorden 16 december 2010 6 8 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Laagland Module 1 Motivaties Verschillende motivaties waardoor
Nadere informatieNr. 41: 9 september 2012 Een digitaal platform voor mensen die elkaar ontmoeten bij de Perronmeetings
Spoor ❶ Het begin Nr. 41: 9 september 2012 Een digitaal platform voor mensen die elkaar ontmoeten bij de Perronmeetings B & W: Bid en Werk De vakantieperiode is voor bijna iedereen weer voorbij. Een heerlijke
Nadere informatiePinksteren 2015 -- oogst van de vruchten. Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11
Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11 Als wij Pinksteren vieren, dan vieren we toch ook dat de boodschap van Gods liefde wereldwijd rondgaat. Dat we in het
Nadere informatiewaarmee de dichter naar zijn eigen activiteit verwijst.
Tekst 1 Regel 321 Τὸν 1p 1 Noteer de naam van de persoon naar wie Τὸν verwijst. Regel 326 χόλον τόνδ In het vervolg van de tekst voert Paris een andere reden aan voor het feit dat hij niet deelneemt aan
Nadere informatieIiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal
Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal Op Toon Hoogte 182 Door Uw genade Vader Door Uw genade, Vader, mogen wij hier binnengaan. Niet door rechtvaardige
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het is altijd prettig als de Bijbel zelf aangeeft, hoe je iets moet lezen. Soms zijn er van die verhalen of gelijkenissen, waarvan ik bij een eerste
Nadere informatieWat is realiteit? (interactie: vraagstelling wie er niet gelooft en wie wel)
Wat is realiteit? De realiteit is de wereld waarin we verblijven met alles wat er is. Deze realiteit is perfect. Iedere mogelijkheid die we als mens hebben wordt door de realiteit bepaald. Is het er, dan
Nadere informatiepaulo coelho boeken D4BC0E2B923C8144FD3F852F580DEFBD Paulo Coelho Boeken 1 / 6
Paulo Coelho Boeken 1 / 6 2 / 6 3 / 6 Paulo Coelho Boeken Paulo Coelho (Rio de Janeiro, 24 augustus 1947) is een Braziliaanse schrijver, die in de gehele wereld wordt gelezen.. Paulo Coelho wordt in 1947
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieWaaraan het vlees ontsnapt
Toespraak, uitgesproken bij de presentatie van de gedichtenbundel van Margreet Schouwenaar, in de Prinsenzaal van het stadhuis van Alkmaar op vrijdag 21 november 2014 Waaraan het vlees ontsnapt Margreet
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het zijn wonderlijke verhalen, de verhalen rond de geboorte van Jezus: Maria, die zwanger is door de heilige Geest, Jozef, die in een droom een engel
Nadere informatiehttp://www.trouw.nl/cultuur/boeken/
- Trouw 1 van 7 16/03/2009 09:26 16 maart 2009 We hebben niks meer met elkaar Een indrukwekkende rij intellectuelen sombert in een handvol boeken over onze samenleving. Volgens Willem Breedveld biedt de
Nadere informatieEerste lezing: Habakuk 3:1-3,16-19 Evangelielezing: Lukas 17:1-10
Eerste lezing: Habakuk 3:1-3,16-19 Evangelielezing: Lukas 17:1-10 Verkondiging Geef me meer geloof God. Het is één van de meest gevaarlijke vragen die je aan God kunt stellen. Ik kan je van te voren zeggen:
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieInleiding In mijn praktijk als orthopedagoog/gz-psycholoog komen natuurlijk ook ouders met een enig kind. Eerlijk gezegd zag ik hen tot nu toe niet als een aparte categorie. Voor mij is ieder mens uniek,
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informatieHoe heetten de zonen van Adam en Eva?
Hoe heetten de zonen van Adam en Eva? Genesis 4:1-2, eerste deel 1 En Adam had gemeenschap met Eva, zijn vrouw, en zij werd zwanger en baarde Kaïn, en zei: Ik heb een man van de HEERE gekregen! 2 En zij
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6
1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Mijn artfiact 3 Proces 4 Mijn beoordelingsblad en presentatie 5 Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 2 Autobiotic Selfie Inleiding De autobiotic selfie heeft mij heel
Nadere informatietaalkaart 1 Ik ga op reis en Ik ga op reis en Wat ga je doen? Je leert wat een reisverhaal is. Je schrijft er zelf een.
Ik ga op reis en Wat ga je doen? Je leert wat een reisverhaal is. Je schrijft er zelf een. Op verkenning tk taalkaart Ik ga op reis en Lees het verhaal van Aymen. 8 augustus 007 - In het vliegtuig Wat
Nadere informatieNOOIT GENOEG DE KWETSBAARHEID VAN
TEKST: Annick Geets DE KWETSBAARHEID VAN NOOIT GENOEG Kwetsbaarheid is niet een kwestie van winnen of verliezen, maar een kwestie van inzien en accepteren dat beide bij het leven horen. Een kwestie van
Nadere informatieJezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink
Jezus en jij Tekst: Willem de Vink Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Vooraf Jezus en jij Minidagboek Vink, Willem de ISBN 978-90-8601-101-8 NUR 248, 707 Boekverzorging: Marian
Nadere informatie3e Statie: Jezus valt voor de 1e maal onder het kruis.
1e Statie: Jezus wordt ter dood veroordeeld. De eerste plaats waar Jezus stil stond op de kruisweg, was het paleis van de Romeinse landvoogd Pontius Pilatus. De joodse leiders wilden Jezus uit de weg ruimen.
Nadere informatieDenken in een cirkel. Denken in een cirkel leidt tot niets, maar is in vele gevallen wel veilig. Om de cirkel te doorbreken,
Denken in een cirkel. Denken in een cirkel leidt tot niets, maar is in vele gevallen wel veilig. Om de cirkel te doorbreken, moet je beslissingen nemen. Een onderdeel van de cirkel, 1 / 15 wordt hierdoor
Nadere informatieJezus, het licht van de wereld
Jezus, het licht van de wereld Het evangelie naar Johannes 8: 1-30 1 Overzicht 1. De overspelige vrouw 2. Jezus als het Licht der wereld 3. Twistgesprekken met de Farizeeën 2 De overspelige vrouw Bijbeltekst
Nadere informatieGeloof Brengt Verandering Toets 1 - antwoorden
Toets 1 - antwoorden Geloof (1-11) Lesstof: Hoofdstuk 1 1. Wat is noodzakelijk om van God te kunnen ontvangen? Geloof [1] 2. Noem vier uitingen van geloof. - Geloof voor redding [1.2] - Geloof en werken
Nadere informatieArjan Broers Het zoeken. niet moe. Gespreksbrochure over de spiritualiteit van 55-plussers
Arjan Broers Het zoeken niet moe Gespreksbrochure over de spiritualiteit van 55-plussers Inleiding Senioren van nu zijn meer dan vroeger op zichzelf aangewezen voor hun levensvragen en zingevingkwesties.
Nadere informatieKingdom Faith Cursus. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Het geschenk van God
Kingdom Faith Cursus KF02 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Het geschenk van God Colin Urquhart ----------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieJohanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen
1 Gedichten, geïnspireerd door bomen Geheimen In het donker huizen bomen die overdag gewoner zijn. Wij slaan de bochten van een pad mee om en gaan, ontkomen aan het licht af op geheimen.kleine geluiden
Nadere informatieDubbelspel. Alan Durant
Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij
Nadere informatieaffirmaties voor een gelukshuis
affirmaties voor een gelukshuis affirmeer de verkoop van je huidige huis affirmeer de aankoop van je droomhuis Edith Hagenaar Affirmeren Weet je niet wat affirmaties zijn? Lees dan dit artikel: http://www.palaysia.com/affirmatie/index.html#aff
Nadere informatieZondag 16 februari 2014. Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help!
Zondag 16 februari 2014 Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help! Voorganger: ds. Bram Bregman Organist: dhr. Klaas Keimpema Pianist en dirigent schoolkoor: dir. Adriaan Stuij Welkom -
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatieEerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten
Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen
Nadere informatieSamen eenzaam. Frida den Hollander
Samen eenzaam Samen eenzaam Frida den Hollander Tweede editie Schrijver: Frida den Hollander Coverontwerp: Koos den Hollander Correctie: Koos den Hollander ISBN:9789402122442 Inhoud Inleiding 1 Ik ben
Nadere informatieLiederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk
Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet
Nadere informatieJezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24
Jezus kreeg de straf voor onze zonden, wij ontvangen vergeving en vrede. Jesaja 53:4-6 en 1 Petrus 2:24 Als je iets verkeerd doet, verdien je straf. Ja toch? Dat is eerlijk. Er is niemand die nooit iets
Nadere informatieWeg uit he t moeten. Religie als verstrikking en ontknoping. Just van Es. Uitgeverij Meinema, Zoetermeer
Weg uit het moeten Weg uit he t moeten Religie als verstrikking en ontknoping Just van Es Uitgeverij Meinema, Zoetermeer www.uitgeverijmeinema.nl Ontwerp omslag: Geert de Koning Illustratie omslag: Jos
Nadere informatieJezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71. dinsdag 2 juni 2015
Jezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71 dinsdag 2 juni 2015 1 ev. Johannes tot nu toe 1:1-18 Jezus is het Woord: bij God en zelf God 1:19-52 Jezus is het Lam van God discipelen volgen Hem
Nadere informatieLEER HEM KENNEN 27 bewaarexemplaar. Wijkgemeente Ichthus Noordwijk. Ds. F. van Roest zondag 26 april
LEER HEM KENNEN 27 bewaarexemplaar Wijkgemeente Ichthus Noordwijk 1 Ds. F. van Roest zondag 26 april Voeg U bij Hem, bij de levende stenen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen
Nadere informatieme een heleboel stress. En toen verscheen Cassie. Dus in zekere zin is dit boek ontstaan uit een weddenschap.
OVER DE AUTEUR Een interview met L. Marie Adeline Wat heeft je ertoe gebracht erotische fictie te gaan schrijven? Om heel eerlijk te zijn: tot een week voordat ik begon aan S.E.C.R.E.T. was het niet bij
Nadere informatieMaria, de moeder van Jezus
Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt
Nadere informatiePresentatie Cor Rook d.d. 7 juni 2016 in de Josefkerk te Zwolle, zelf voor 12 tot 15 uur per week werkzaam als fondsenwerver voor goede doelen,
Presentatie Cor Rook d.d. 7 juni 2016 in de Josefkerk te Zwolle, zelf voor 12 tot 15 uur per week werkzaam als fondsenwerver voor goede doelen, over fondsenwerving (Bron The Spirituality Of Fundraising
Nadere informatieWaarom anderen Ik krijg altijd gelijk lezen
Waarom anderen Ik krijg altijd gelijk lezen Nee heb je, gelijk kun je krijgen! Maarten Santman, advocaat Iets krijgen is altijd veel bevredigender dan iets al hebben. Ik krijg dus liever gelijk dan dat
Nadere informatieHans van der Beek. over schrijven en alles
Hans van der Beek over schrijven en alles Hijschrijftcolumns,boekenennogveelmeer, behoorttotde KunstenMedia redactievanhet Parool,isvadervantweejongensenisbezigte halveren.juist,afvallen.hansvanderbeekschrijft.
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieMelissa Even 4T4 Mevr. Scholten
Zakelijke gegevens. De titel van het boek is De engel Yannick. De naam van de auteur is Do van Ranst. De naam van de uitgever is Do Van Ranst en Davidsfonds uitgeverij nv. Het jaar dat het is verschenen
Nadere informatieWANNEER, GOD, WANNEER?
INHOUDSOPGAVE Deel 1 Wanneer, God, wanneer? Inleiding...................................................... 7 1. Timing en vertrouwen...................................... 8 2. De juiste tijd................................................
Nadere informatieDeel het leven Johannes 13:1-20 8 maart 2015 Thema 7: Geroepen om te dienen
Preek Gemeente van Christus, Wat heeft je geloof te maken met de afwas? Wat een vreemde vraag is dat! Geloof en afwas, hebben die iets met elkaar te maken dan? Bij geloof denk je aan naar de kerk gaan,
Nadere informatieWaarom we een derde van ons leven missen 17. 2 Nieuwe wegen naar het innerlijke leven. Hoe de wetenschap dromen grijpbaar maakt 24
Inhoud inleiding Nieuw inzicht in onze dromen 11 i wat dromen zijn 1 Terugkeer naar een vergeten land Waarom we een derde van ons leven missen 17 2 Nieuwe wegen naar het innerlijke leven Hoe de wetenschap
Nadere informatie