Garner Alpen Bergwandelen, Zwitserland

Transcriptie

1 Praktische informatie bij het artikel De onbekende Glarner Garner Alpen Bergwandelen, Zwitserland Samenstelling: Roel van den Eijnde Foto: Jan Mark Moquette Het gebied De tocht Zwaarte/ moeilijkheidsgraad Navigeren Beste tijd Ernaartoe Kabelbanen Overnachten Inkopen doen/ Eten & Drinken Kaarten en gidsen Adressen en websites Dag tot dag routebeschrijving De Feiten Activiteit Bergwandelen Land Zwitserland Het gebied Glarner Alpen De tocht Doorgaande trektocht van Linthal/ Braunwald (station) naar Brigels (station), in vijf dagen met vier overnachtingen Zwaarte/moeilijkheidsgraad Middelzware bergtocht. Geen grote technische moeilijkheden, maar lange dagetappes met stevige hoogteverschillen (meer dan 1500 meter stijgen). Ervaring en conditie vereist. Driemaal gebruik gemaakt van kabelbaan/ stoeltjeslift Het gebied De Berner Alpen zijn bij iedere bergsportliefhebber overbekend, buurman de Urner Alpen hebben al wat minder internationale glans, maar de dáárnaast gelegen Glarner Alpen is toch een behoorlijk onbekend gebied. Zoals wel vaker: ten onrechte. Want de Glarner Alpen beschikken óók over imposante toppen, prachtige berghutten, knusse bergdorpen, zonovergoten almen en machtige dalen. Een compleet gebied dus voor een meerdaagse huttentrektocht en dat is precies wat wij in de zomer van 2011 deden. De Glarner Alpen liggen op het snijpunt van maar liefst vier kantons: Schwyz, Uri, Glarus en het grote Graubünden. De tocht loopt ook door alle vier de kantons die ieder toch hun eigen sfeer, bevolking en geschiedenis hebben. Alpien hoogtepunt is zonder meer het vergletsjerde gebied rondom de hoogste top van de Glarner Alpen, de machtige 3614 meter hoge Tödi. Op deze tocht blijft een beklimming daarvan buiten beschouwing, maar tijdens de onvergetelijke etappe naar de Fridolinshütte krijg je hem in volle glorie te zien. Hoogste punt (niet het hoogtepunt) van de trektocht is de 2640 meter hoge Kistenpas op de laatste dag van de tocht. De tocht We hebben geprobeerd de Glarner Alpen in al zijn facetten te laten zien en dat is ons, naar onze bescheiden mening, aardig gelukt. Het gebied ten noordwesten van het Linthal (waar wij onze tocht beginnen) bijvoorbeeld is misschien niet zo hoog als de zuidelijker gelegen Tödi, maar minstens zo spectaculair: de tocht over de immense Pagina 1

2 Pagina 2 Navigeren Kaart (1: en 1:50.000). Alle paden zijn verder gemarkeerd met rood-witte strepen (en een kort stuk blauw-witte strepen), wegwijzers en steenmannetjes Beste tijd Bij goede omstandigheden vanaf half juni tot eind september. Sneeuwval is zelfs in de hoogzomer mogelijk en kan het middelzware karakter van deze tocht compleet veranderen. Ernaartoe Nachttrein City Night Line naar Zürich. Vanaf Zürich gaat er een Regionalzug naar Linthal (eenmaal overstappen). Vanuit Linthal de spectaculaire Braunwaldbahn naar Braunwald. Vanuit Brigels Postbus en in Tavanasa aansluitend Regionalzug naar Zürich Overnachten In comfortabele berghutten en eenmaal in eenvoudig hotel (Urnerboden) Charetalp naar de Glattalphütte heeft bij ons in ieder geval een onuitwisbare indruk achtergelaten. De etappe daarna over de Märenspitz naar Urnerboden was misschien kort, maar buitengewoon ruig en door de hoogteverschillen die overbrugd moesten worden ook zeer pittig. De hoogvlakte Urnerboden is grandioos mooi en een cabinelift bracht ons een dag later in het hoogste deel van de Glarner Alpen. Daar liepen we in 2,5 dag doorheen. De etappe van Urnerboden naar de Fridolinshütte was ongekend spectaculair, zeker ook door de verse sneeuwval en het schitterende weer. Vanaf de Fridolinshütte (2111 meter) konden we de vierde dag helemaal naar beneden (Tierfed), 988 meter) en vervolgens weer helemaal omhoog naar de Muttseehütte (2503 meter). Een zeer lange dag met een schitterende terugblik op de Tödi, maar helaas wachtte bij aankomst een lichte teleurstelling (zie dagetappes). Gelukkig maakte de laatste dag over de Kistenpass weer heel veel goed. Kortom, we maakten een huttentrektocht zoals een huttentrektocht zou moeten zijn: pittig, vol afwisseling, machtige bergen, het heerlijke huttenleven, stilte, sneeuw, zon en natuurschoon! Zwaarte/moeilijkheidsgraad Deze tocht is niet voor beginners. De dagafstanden zijn soms fors, met name de slopende etappe van de Fridolinshütte naar de Muttseehütte. De hoogteverschillen soms stevig; de 1000 meter stürz vanaf de Märenspitz naar Urnerboden voelen we nu nog. Evenals de ruim 1100 meter lange afdaling vanaf de Fridolinshütte en de daarop volgende 1500 meter lange klim naar de Muttseehütte. Tel daarbij op dat je een rugzak draagt van minimaal 12 kilo en je begrijpt dat deze tocht niet voor iedereen is weggelegd. Technische moeilijkheden zijn gering, of het moet de steile en brokkelige afdaling door het Firner Loch naar Urnerboden zijn. Hier is trittsicherheit een absolute vereiste. Ook kan het stuk van de Fisetenpas naar de Claridenhütte (en dan met name het tweede gedeelte) lastig zijn bij verse sneeuwval. Vlak voor de hut hangen ook enkele staalkabels en kettingen om de steile stukjes te overwinnen. Broodnodig is een goede conditie, bergwandelervaring en de skills om bij slecht weer te kunnen navigeren op kaart en kompas. Navigeren De route is overal gemarkeerd met rood-wittte of geel-witte strepen, steenmannetjes en wegwijzers. Toch is het noodzakelijk dat je kunt omgaan met kaart en kompas, omdat bij een omslag van het weer markeringen lang niet altijd meer zichtbaar zijn. Op de enorme Charetalp kwamen we terecht in dichte mist en slecht weer en was het lastig oriënteren. Tijdens de etappe naar de Claridenhütte (als tussenstop gebruikt) kregen we te maken met een sneeuwlaag van 10 centimeter sneeuw waardoor de markeringen volledig waren ondergesneeuwd. We waren blij dat er al een spoor lag van voorgangers! Beste tijd Berghutten in de Alpen openen over het algemeen vanaf half juni/ begin juli. Dat is niet voor niets, want in de maanden daarvoor ligt er vaak nog veel te veel sneeuw en zijn de hutten alleen per ski te bereiken. Eind juni is een prachtige periode om de bergen in trekken, maar dus erg afhankelijk van de sneeuwcondities. Vanaf eind september moet er opnieuw rekening gehouden worden met sneeuwval, maar sneeuw kan er boven de pakweg 2000 meter eigenlijk de hele zomer door vallen. Voordeel is wel dat die sneeuw snel weer verdwijnt, maar wie midden in een sneeuwbui terecht komt, heeft wel een serieus probleem. Bergwandelaars moeten met hun uitrusting dus altijd op het ergste voorbereid zijn. In het absolute hoogseizoen, half juli tot eind augustus, kunnen de hutten zeer druk zijn, zeker in een langere periode van mooi weer en in de weekends. Reserveren is dan noodzakelijk. Stelregel is dat hutten buiten de weekends rustiger zijn en dat veel mensen afzeggen als er slecht weer op komt is. Wij sliepen (begin augustus) eenmaal alleen in een hut. Hoezo hoogseizoen? Pagina 2

3 Pagina 3 Ernaartoe Auto Lintahl ligt op een kleine 900 kilometer van Utrecht. Er zijn diverse aanrijdroutes mogelijk. Bijna de gehele route is snelweg, behalve het laatste deel van Näfels tot Linthal. Voor de snelwegen in Zwitserland is een Autobahnvignet ( 34,-) verplicht. Rijd je auto op benzine dan kost een retourtje met de auto ongeveer 250,-. Een goede routeplanner is In Braunwald zelf zijn geen auto s toegestaan. Dat betekent dat je je auto in Lintahl moet achterlaten en het laatste stuk naar Braunwald de zogenaamde Standseilbahn Linthal Braunwald (kortweg Braunwaldbahn) moet nemen. Trein Heen: De nachttrein City Night Line rijdt in 12 uur van Amsterdam naar Zürich. De trein vertrekt dagelijks om uur uit Amsterdam (instappen kan ook in Utrecht en Arnhem). Om uur de volgende ochtend is de trein in Zürich. Slapen doe je in couchettes (vanaf 2 tot 6 persoons) of in een bed. Prijs vanaf 58,- voor een enkele reis per persoon, zeer afhankelijk van het moment van boeking ( zes maanden van tevoren is mogelijk) en het moment van reizen. Toeslag couchette 20,- p.p. Informatie over de City Night Line vind je op I: en I: T: (0900) Vanaf Zürich gaat er een Regionalzug naar Linthal (eenmaal overstappen). Vanuit Linthal neem je tenslotte de spectaculaire Braunwaldbahn van Linthal naar Braunwald. Op vertoon van je treinticket krijgt je een apart kaartje voor deze Braunwaldbahn. De Braunwaldbahn sluit altijd aan op bus of trein en loopt van s ochtends zes uur tot s avonds elf uur. Het baantje doet er zeven minuten over om boven te komen. Een enkeltje kost in ,80, een retourtje het dubbele. Meer info: T: (0041) ; E: info@braunwaldbahn.ch Terug: Terug vanuit Brigels (Graübunden) moet je eerst met de Postbus naar Tavanasa waar een treinstation is. De Postbus vertrekt voor de deur van het postkantoor waar je ook alvast een treinkaartje kunt kopen. De rit naar Tavanasa is kort, maar mooi met zicht op het Vorderrheindal. Vanuit Tavanasa gaat er een Regionalzug naar Zürich (onderweg één keer overstappen). Aansluitend in Zürich de nachttrein naar Amsterdam; vertrek uit Zürich om uur en aankomst de volgende dag in Amsterdam om uur Deze treinreisinformatie is rechtstreeks afkomstig van De Treinreiswinkel. Dé specialist voor internationale treintickets,treinrondreizen en treinvakanties. Meer info of gelijk boeken? Check of bel (T: 071) Bezoekadres: Breestraat 57, 2311 CJ Leiden en Singel 393 Amsterdam. Informatie voordeelpassen in Zwitserland: Vliegtuig KLM, Vueling (alleen s winters) en Swiss vliegen vanaf Amsterdam in anderhalf uur naar Zürich. Goedkopere vluchten van Airberlin en Germanwings vertrekken vanaf Keulen, Düsseldorf of Münster. Vliegen vanaf Amsterdam kan vanaf 128,- (enkele reis). Kies je ervoor om vanaf een Duits vliegveld te vertrekken dan zijn de kosten lager: vanaf 40,- voor een enkeltje. Vanuit vliegveld Zürich verder met Regionalzug naar Braunwald. Kabelbanen Zwitserland is goed in de kabelbaantjes en stoeltjesliften. Soms zijn ze vervelend (als je er langdurig onderdoor moet lopen), maar soms ook bieden ze uitkomst of zijn ze ronduit spectaculair. Zeker op een lange en zware dag is het verstandig het eerste deel in te korten door een baantje te nemen. De baantjes zijn niet goedkoop (korting mogelijk met toeristenkaarten en voor kinderen). Pagina 3

4 Pagina 4 De meeste banen zijn alleen in gebruik in het hoogseizoen en hebben vaak gedurende de middag een pauze van 1 of 1,5 uur. Op onze route hebben wij er drie genomen: Op de eerste dag van Bürstberg/ Braunwald (1309 meter) naar Gumen (1901 meter). Een enkeltje kost 15,20, een retourtje 25,80, baan loopt van tot uur en van tot uur. Van half juni tot eind oktober. Op de derde dag van Urnerboden (1383 meter) naar de Fisetengrat (2036 meter). Een enkeltje kost 12,-, een retourtje 18,-. In de zomer loopt de baan van tot en van tot Bij slecht weer even melden bij Gasthof Urnerboden, zij bellen dan de liftbaas. Eerder of later vertrekken is ook mogelijk, je betaalt dan een toeslag van 10,-. Op de vijfde dag van Crest Falla (1666 meter) naar Brigels (1255 meter). Een enkeltje kost 12,-, een retour 16,-. Baan loopt van en van uur tot uur. Mooie tocht! Je eindigt bij het Lago da Breil, op ongeveer een kwartier lopen van het dorp zelf. Bij het meertje kun je douchen, zwemmen en wat eten of drinken. Overnachten In de Glarner Alpen vind je voldoende berghutten, maar ze liggen op een behoorlijke afstand van elkaar en zijn niet altijd eenvoudig te bereiken. De hutten zijn bijna altijd eigendom van de SAC (Schweizer Alpen Club). Leden van de zes grote Alpenvereniging krijgen korting op de overnachtingprijs in elkaars hutten (het zogenaamde Gegenrecht). Nederland heeft geen berghutten, maar profiteert wel van deze regeling. Leden van de Nederlandse NKBV krijgen dus ook korting op overnachtingprijs in de Zwitserse hutten. In de prakrijk betekent dat je Fr. 20,- ipv Fr. 30,- betaalt; tussen de 6 en 17 jaar betaal je Fr. 12,- ipv Fr. 16,-. Meer info: In berghutten gelden een aantal strikte regels. Zo is het verboden om met je bergschoenen een Lager te betreden, is een lakenzak verplicht (ook te koop op de meeste hutten) en gaat het licht in de meeste gevallen s avonds om tien uur uit. Na het opstaan laat je het Lager weer netjes achter (afval mee naar het dal, dekens opgevouwen). In steeds meer hutten is een fatsoenlijke wasgelegenheid voorhanden, in Zwitserland vaak nog alleen met koud water. Water is niet altijd drinkbaar. Om de etappe van de Glattalphütte naar de andere kant te kunnen maken, sliepen we in Urnerboden in Gasthof Urnerboden. Een heerlijke plek waar ook nog een ouderwets Massenlager is, naast eenvoudige hotelkamers. Een prachtig gelegen onderkomen en je kunt er nog lekker eten en ontbijten ook. Niet heel goedkoop. Een kamer (incl. ontbijt) kost Fr. 60,- (1 SFR = ca. 0,83), voor een halfpension komt er Fr. 22,- bij. Het Massenlager kost Fr. 35,- per nacht. Urnerboden is de grootste (het gehele jaar bewoonde) alm van Zwitserland en kent een lange geschiedenis ( Het hoort nu bij het Kanton Uri, maar is veel meer gericht op Linthal in het kanton Glarus. Logisch, want ten westen van Urnerboden volgt de 1948 meter hoge Klausenpass die tot in de lente is afgesloten voor het verkeer. Politiek gezien hoort het bij de gemeente Springen, dat ettelijke kilometers verderop ligt, aan de andere kant van de Klausenpass. Al met al sliepen we op de volgende adressen Dag 1: Glattalphütte (SAC), 1896 meter, 50 slaapplaatsen. T: (hut) (0041) ; I: Dag 2: Gasthof Urnerboden (Privat), 1383 meter, gehele jaar geopend. T: (0041) ; I: E: gasthaus-urnerboden@bluewin.ch. Dag 3: Fridolinshütte (SAC), 2111 meter, 60 slaapplaatsen. In juli en augustus zeven dagen in de week open. Van maart tot oktober alleen in de weekenden. T (hut): (0041) ; (dal): (0041) ; I: E: fridolinshuette@bluewin Dag 4: Muttseehütte (SAC), 2501 meter, 75 slaapplaatsen. T (hut): (0041) ; (dal): (0041) ; I: E: mail@muttseehuette.ch. Pagina 4

5 Pagina 5 Inkopen doen/ Eten & Drinken Op drie plekken tijdens de route kom je in de bewoonde wereld: in Braunwald (begin), Urnerboden (tweede dag, kleine supermarkt) en in Brigels (eindpunt). Verder zijn er geen mogelijkheden voor inkopen of om een gezellig terrasje te pikken. Op de hutten is altijd een avondmaaltijd en een ontbijt te krijgen. Ontbijt zelf meenemen scheelt geld, maar betekent ook meer gewicht. Daarnaast worden er simpele onderwegzaken als repen en koeken verkocht. Soms kan een lunchpakket geregeld worden, maar de prijzen daarvan zijn pittig. Reken voor een eenvoudige avondmaaltijd en ontbijt in een berghut toch al snel op 30,- p.p. Drank schroeft de rekening alleen maar op; een biertje komt als snel op 4,-, een klein flesje wijn 15,-. Wellicht handig om rekening mee te houden is dat je aan de rand van Brigels, in de Badesee Brigels, kunt zwemmen. Dit recreatiemeertje ( Badesee html) ligt aan de voet van de kabelbaan die vanaf Crest Fella komt. De toegang is gratis, er zijn ook warme douches aanwezig en op het terras kun je wat eten en drinken. Ideaal als je een paar uur later de trein in moet! Kaarten en gidsen Kaarten Bundesamt für Landestopografie swisstopo/ LKS 1:25.000, 2009, Voor deze route nodig: No Linthal No Tödi No Trun (Voor noordelijker gelegen deel ook nog nodig 1153 Klöntal) Topografische wandelkaarten van Zwitserland. Kwalitatief zeer goed, maar er staan géén ingetekende wandelroutes op. Daarvoor moet je de 1: LKS nemen. Bundesamt für Landestopografie swisstopo/ LKS 1:50.000, 2006, 21,80. Voor deze route nodig: No. 236T Lachen (Schwyz, Einsiedeln, Glarus, Sihlsee, Reichenburg, Glärnisch). No. 246 T Klaussenpass Topografische wandelkaart. Speciale versie van de Landeskarten der Schweiz 1:50.000, met opdruk van wandelroutes (rood aangegeven). Zeer nauwkeurige en betrouwbare cartografie. Kompass Wanderkarte, 1: , 2007, 16,95. Voor deze route nodig: No. 126 Glarnerland Walensee Pizol Sarganserland No. 123 Flims Surselva Valser Tal No 116 Vierwaldstätter See/ Luzern. (Hadden wij niet meegenomen, omdat er alleen het stukje bij de Glattalpseehütte opstaat, en om dan een hele kaart te kopen ) Kompass kaarten zijn redelijk gedetailleerde wandelkaarten (met vaak ook aanduiding van fietsroutes en langlaufroutes). Wandelingen in rood ingetekend en met verschillende symbolen voor diverse moeilijkheidsgraden en andere praktische info. Kümmerly & Frey KFW-12 Glarnerland, Walensee 1:60.000, 2009, 18,95. Gebied: Churfirsten, St-Galler Oberland, Chur, Tödi, Glarus, Flumserberg, Pizol, Piz Sardona, Flims. Nauwkeurig gemaakte wandelkaarten (scheur- en watervast), met een heldere en overzichtelijke cartografie. Schaal 1: Met vele routes (rood ingetekend), waarvan de verschillende moeilijkheidsgraden duidelijk te onderscheiden zijn. Voor het maken van moeilijker bergwandelingen zijn de kaarten van het Bundesamt beter geschikt. Gidsen Rother wanderführer: Glarnerland (Walensee/Flumser Berge/Glarner Alpen), 2009, 13,80. Handzaam gidsje, dat zó in je broekzak past, met korte wandelingen van een paar uur tot max. een dag. Vijftig wandelingen met een duidelijke onderverdeling in een paar moeilijkheidscategorieën (eenvoudig tot pittig). De eenvoudige (blauwe) wandelingen zijn ook goed met kinderen te doen. De wandelingen zijn ingetekend op Pagina 5

6 Pagina 6 (vrij simpele) kaartjes. De waarde van deze veel gebruikte gidsjes is onder meer gelegen in de aanwijzing van mooie en geschikte wandelgebieden, die je anders makkelijk over het hoofd zou kunnen zien. Met info over horecagelegenheden onderweg. Duitstalig. Rotpunkt Verlag: Bergfloh - Bergwandern mit Kindern; Band 1: Glarnerland, Zentralschweiz, Nordtessin, door: Werner Hochrhein, Remo Kundert, 2008, 32,50. Het boek beschrijft 29 één- tot driedaagse wandelroutes. Deze routes voldoen alle aan een aantal kenmerken waardoor ze juist voor kinderen leuk en goed te doen zijn, zoals voor kinderen interessante en aansprekende aspecten omtrent historie en natuur, kindspecifieke uitdagingen, korte en voor kinderen attractierijke routes, spannende streekverhalen, eenvoudige klauterpassages waardoor ze het terrein met alle zintuigen leren kennen en tenslotte natuurlijk ook kabelbaantjes en speelterreintjes langs de route. Geschikt voor kinderen vanaf zes jaar. 271 pag., met overzichtskaartjes en foto s. Schweizer Alpen Club (SAC Clubführer): Alpinwandern Zentralschweiz, Glarus, Alpstein - Weit- und Rundwanderungen (Gotthardpass bis Säntis), 2010, 45,-. Gids voor het betere wandelwerk in Centraal-Zwitserland; met veel beroemde hoogalpiene wandelroutes. Gedetailleerde beschrijvingen en verder voorzien van alle praktische details met betrekking tot huttenovernachtingen, openbaar vervoer, en met overzichtskaart (die overigens niet voldoen als wandelkaart!). Soms lastig hanteerbaar. Hütten der Schweizer Alpen, uitg. Schweizer Alpen-Club SAC, 29,-. Zeer bruikbare, mooi uitgevoerde en volledige gids van hutten en bivaks in de Zwitserse Alpen. Bruckmann Tourenführer, 3000er in den Nordalpen, 19,90. Met acht beklimmingen in de Glarner Alpen waaronder die van de Tödi. Valt buiten het kader van dit artikel, maar handig als je een beklimmin g in het gebied in gedachten hebt. Dominicus Zwitserland, 2003, 29,95. Jolanda Linschooten, Bergtochten in de Zwitserse Alpen, uitg. Gottmer, 24,95. Naturpunk/Rotpunkt; Glarner Uberschreitungen, 26,-. Achttien wandelingen De kaarten en gidsen zijn doorgaans verkrijgbaar bij de gespecialiseerde reisboekhandel. Bronnen: Reisboekhandel De Noorderzon, Nieuwstad 26, 6811 BL Arnhem, (026) , info@denoorderzon.nl, en Geografische Boekhandel Pied à Terre, Overtoom , 1054 HG Amsterdam, tel. (020) , E: info@jvw.nl; I: Zie ook I: voor een winkel bij jou in de buurt. Adressen en websites Callcenter Zwitserland Toerisme, gratis nummer (Nederlandstalige service ma-vr); E: info@myswitzerland.com; I: Regio-informatie: Zeer uitvoerige en complete site. Informatie over de berghutten: Informatie over het kanton Uri: Informatiesite van Urnerboden: Dag tot dag routebeschrijving Dag 1: Linthal - Glattalphütte Omhoog naar Braunwald (zie onder kopje Er naartoe) en verder met de kabelbaan naar Gumen (zie kabelbanen). Gumen (1901 meter) Bützi (2150 meter) Charetalphüttli (1862 meter) Grossbodenkreuz (2056 meter) Glattalphütte (1892 meter) Karakter van de tocht: geen extreme stijgingen of dalingen, maar al met al een pittige eerste dag. Lange doorsteek over de uitgestrekte en brede Charetalp, geblokte stukken. Lastig oriënteren bij slecht weer. Schitterend zicht op de achterkant van de uitgestrekte en grillige Glattalpfirst met toppen tot ruim 2600 meter. Steile (en bij slecht weer gladde!) afdaling vanaf het Grossbodenkreuz naar de Glattalphütte. Duur: ca. 3,5 uur (excl. rust) Pagina 6

7 Pagina 7 Dag 2: Glattalphütte Urnerboden Glattalphütte (1892 meter) Stränzbander (ca meter) Mären/ Märenspitz (2323 meter) Firner Loch (2248 meter) Firnen (1897 meter) Läcki (1920 meter) Urnerboden (1372 meter) Karakter: Als je de kaart voor je hebt liggen, lijkt dit een kort dagje, maar het is vooral de steile klim en de al even steile afdaling naar Urnerboden die deze dag zwaar maakt. Goed weer is prettig daar het boven op de Mären lastig oriënteren is. Vanuit de Glattalphütte eerst ontspannen richting de Glattalpsee. Daarvoor buig je echter al af en gaat het recht omhoog naar de Mären, een vlakte op 2300 meter hoogte. Hier kun je de Märenspitz even meepikken. Dat stelt niet heel veel voor. UITZICHT Dan door vrij lastig geblokt terrein naar het Firnerloch vanaf waar je, zeker het eerste deel, een steile afdaling maakt naar de alm Firnen. Hier kun je even bijkomen om vervolgens nog onverwachts lang en pittig helemaal afdaalt naar de bewoonde wereld. Duur: ca. 4 uur (excl. rust) Dag 3: Urnerboden - Fridolinshütte Omhoog naar de Fisetengrat (zie kabelbanen). Fisetengrat/ Fisetenpass (2036 meter) Claridenhütte (2453 meter) Beggilücke (2537 meter) Ober Sand (1937 meter) pasje naast Ochsenstock (2265 meter) Fridolinshütte (2111 meter) Karakter: Mede door het schitterende weer een fantastische wandeldag. Imposant berglandschap! Het is verstandig eerst de lift naar de Fisetengrat te nemen, want het is een behoorlijke lange dag. Bovendien is het eerste deel ook niet bijster interessant. Vanaf de Fisetenpas wordt het wél meteen prachtig. Eerst vrij ontspannen op hoogte door het einde van het Fisetendal, vervolgens op hoogte verder en een steil en pittig laatste deel naar de Claridenhütte (open, goed voor lunch). Dan voortdurend kort stijgen en dalen door de Begglücke, vermoeiend! Uiteindelijk daal je vrij steil een beekdal in (ruim 1900 meter) om meteen weer te klimmen naar 2265 meter. Dan zie je de (gezellige en knusse!) hut liggen. Duur: ca. 5,5 uur (excl. rust) Dag 4: Fridolinshütte Muttseehütte Fridolinshütte (2111 meter) Hinter Sand (1300 meter) - Pantenbrugg (988 meter) Nüschenegg (2230 meter) Muttenloch (2550 meter) Muttseehütte (2503 meter) Karakter: Lange en zware dag, maar ook zeer afwisselend. Het eerste deel (terug)zicht op het massief van de Tödi, daarna op dat van de Nüschenstock en (pas op het eind) van de Muttenstock. De opbouw van deze dag is vrije eenvoudig. Eerst een lange en vermoeiende afdaling naar Hinter Sand, dan vlakker verder naar Pantenbrugg op 988 meter. Vanaf Hinter Sand loop je over een brede, onverharde weg. Vanaf Pantenbrugg fors omhoog (eerst bos, struiken. Later rots, af en toe klauteren over blokken/ grote stappen) naar 1591 meter en later naar 2230 meter. Blijven klimmen tot het Muttenloch op 2550 meter en pas dan een stukje afdalen naar de hut. In 2011 werd er bij de hut gewerkt aan een immens energieopwekkingproject: Linthal Het idee is: s nachts water vanuit de Limmernsee (1857 meter) naar boven pompen, de Muttsee (2376 meter) in, om het overdag met kracht weer naar beneden te laten stromen. Op ruim 2500 meter is een complete stad gebouwd (ca. 250 medewerkers!), inclusief toegangswegen, kabelbanen, lantaarnpalen, parkeerplaatsen, restaurants etc. Het is geen fraai gezicht en dat is eufemistisch uitgedrukt. Wie Close Encounters of the Third Kind heeft gezien moet voor de grap vlak voor het slapen gaan eens naar buiten kijken. Voordeel is wel dat de hut nu kan beschikken over (gratis) elektriciteit en bijvoorbeeld ook warme douches tot de mogelijkheden behoren. Het project moet in 2016 zijn afgerond (er kan alleen in de zomer gebouwd worden), tot die tijd moet je rekening houden met ernstige horizonver vuiling. Tegenstanders spreken er in ieder geval schande van. Er wordt onherstelbare schade aangericht in dit natuurgebied en het is de grote vraag of de enorme kosten van het roject bedraagt (2,1 miljard Zwitserse Frank!) terugverdiend gaan worden. Meer info: Duur: ca. 6,5 uur (excl. rust) Pagina 7

8 Zwitserland Pagina 8 Dag 5: Muttseehütte Brigels Muttseehütte (2503 meter) Kistenpasshütte (2174 meter) Kistenpass (2640 meter) Crest Falla/ Burleun (1600 meter) stoeltjeslift naar Brigels Totaal andere dag dan de voorgaande. Een wat kaal landschap, pas na de Kistenpass wordt het wat lieflijker. De Kistenpass mag dan het hoogste punt van deze tocht vromen, zo voelt het zeker niet. Het is brede overgang die nauwelijks opvalt in het omringende landschap. Bij de (kleine en zeer alternatieve) Kistenpasshütte kun je eventueel koffie drinken. Vanaf de brede Kistenpass volgt een lange, vermoeiende en soms wat saaie afdaling. Bij de alm Rubi Sara kun je wat drinken en eten (Zwitserse zelfbediening: flesjes drinken en verse melk in een bak ijskoud water). Tenslotte afdalen van Crest Falla (onder Burleun) naar Brigels (zie kabelbanen). Vanaf Brigels de bus nemen naar Tavanasa waar een treinstation is (kaartjes voor het hele traject van trein en bus verkrijgbaar bij postkantoor in Brigels) Duur: ca. 4,5 uur (excl. rust). Pagina 8