Daillyplein 4-4a-5-5a-6

Transcriptie

1 PAGINA 1/6 Daillyplein 4-6 (foto 2011). SCHAARBEEK Voormalige Prins Boudewijnkazerne, ook Daillykazerne genaamd Daillyplein 4-4a-5-5a-6 Charbolaan Brussels Hoofdstedelijk Gewest INVENTARIS VAN HET BOUWKUNDIG ERFGOED Félix Marchallaan 1a Indrukwekkend gebouw in eclectische stijl met invloeden van de Vlaamse renaissance, n.o.v. architect O. Geerling, Tussen 2005 en 2008 uitgebreid en omgevormd tot woningen en handelszaken (n.o.v. architect Bassam Fares). O. GEERLING ECLECTISME NEO-VLAAMSE RENAISSANCE KAZERNE NATIONALE SCHIETBAAN Geschiedenis In 1860 verwierf het ministerie van Binnenlandse Zaken aan de Leuvensesteenweg in het gehucht Weyen-Veld een terrein van bijna 3,5 hectare, om er een schietbaan aan te leggen voor het leger en de Garde Civique. Op werd de Nationale Schietbaan, n.o.v. architect Henri Raeymaeckers, ingehuldigd. Het was een langwerpig gebouw in neomiddeleeuwse stijl, parallel aan het

2 PAGINA 2/6 huidige Daillyplein. Tegen 1872 was het gebouw echter te klein geworden, wegens de steeds meer geperfectioneerde vuurwapens; daarnaast vormde het een gevaar voor de veiligheid van de steeds talrijker wordende buurtbewoners. In 1888 werd uiteindelijk een nieuwe schietbaan aangelegd in het gehucht Kattepoel; ze werd in 1963 gesloopt en vervangen door het audiovisueel complex van de VRT-RTBF (zie Auguste Reyerslaan nr. 52). In datzelfde jaar ontwierp architect O. Geerling, in samenwerking met het opperbevel van de Genie, de plannen voor de infanteriekazerne, bestemd voor de karabiniers, die de schietbaan aan het Daillyplein moest vervangen. De bouw ervan begon in Ze werd Prins Boudewijnkazerne gedoopt als eerbetoon aan de kroonprins, die in 1891 was overleden, en werd op ingehuldigd. Ze bood plaats aan 2000 manschappen. De kazerne nam de hele oppervlakte van de oude schietbaan in: achter het hoofdgebouw lag de ereplein, afgezoomd met woonblokken en lagere gebouwen. Een tiental jaren later werd het terrein ingesloten door de Félix Marchallaan, Léon Mahillonlaan en Charbolaan, bij K.B. van De kazerne werd tot in 1939 door de karabiniers gebruikt en huisvestte tot in 1970 verscheidene diensten van Landsverdediging. Op droeg de minister van Defensie ze over aan de voogdijminister van Brussel. In 1996 werden de gebouwen afgebroken, met uitzondering van het hoofdgebouw en van twee kleine bijgebouwen, de oude turnzaal en de stalling (zie Félix Marchallaan nr. 1). In 2000 liet de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij, die eigenaar van het geheel was, het terrein verkavelen met het oog op de bouw van appartementsgebouwen. Er werden twee nieuwe straten aangelegd, de Louis Scutenairestraat en de Marcel Mariënstraat. Het Brussels Instituut voor Milieubeheer legde aan de achterkant van het hoofdgebouw een langwerpig openbaar park aan dat op werd ingehuldigd. Het hoofdgebouw was het voorwerp van talloze projecten voordat het in 2003 werd gekocht door de maatschappij MEMCO. Tussen 2005 en 2008 werd het getransformeerd door architect Bassam Fares, die het uitbreidde en er grote handelszaken op de benedenverdieping en 89 woningen op de verdiepingen vestigde. Oorspronkelijk, symmetrisch hoofdgebouw met vijf volumes met elk vijf traveeën: drie paviljoenen van drie bouwlagen onder schilddak, verbonden door twee vleugels van twee bouwlagen onder zadeldak; daken voorzien van twee of drie registers en dakkapellen onder tentdak. Bij de renovatie werden de zadeldaken vervangen door drie opeenvolgende inspringende verdiepingen onder plat dak en werd een groot rechthoekig volume langs de Charbolaan toegevoegd; de schilddaken werden vernieuwd en hun metalen nokken verwijderd, en de dakkapellen werden naar oorspronkelijk ontwerp

3 PAGINA 3/6 gereconstrueerd; het schrijnwerk werd vervangen. Bakstenen gevel met hardstenen elementen. Bouwlagen gescheiden door dunne kordonlijsten. Hoekblokken. De voorgevels, de linker zijgevel en de achtergevel waren oorspronkelijk voorzien van inspringende muuropeningen, de meeste onder steekboog; die op de eerste twee verdiepingen met stijlen met hoekblokken en archivolt, verbonden door een band en een kroonlijst zonder sierlijst. De meeste muuropeningen van de zijgevels en achtergevel zijn nu vergroot. Hoofdgestel met Dorische inslag, fries geritmeerd door pilastertjes. Op voorgevel, paviljoenen met elk een centrale toegang; huidige centrale toegang van de vleugels en van de zijgevel ingewerkt in een venster. Op voorgevel, centrale travee van het bredere en lichtjes risaliterende centrale paviljoen voorzien van inrijpoort en bekroond door rond fronton onderbroken door gemetselde dakkapel onder fronton met een cartouche van de Belgische leeuw en met een bekroning in obeliskvorm. Toegang bekroond door gebroken gebogen fronton. Op de verdiepingen, vensters met afnemende breedte die nu met de nieuwe muuropeningen een drielicht vormen. Achteraan, analoge maar vereenvoudigde centrale travee; gekoppelde vensters met gemeenschappelijke omlijsting op de verdiepingen. Koetsdoorgang van drie traveeën, in een mengeling van hardsteen, gele en rode baksteen, en zwart geschilderd ijzerwerk een discrete maar bewuste verwijzing van architect Geerling naar de kleuren van de Belgische vlag. Muuropeningen van hetzelfde type als op de gevel, blind op laatste travee. Centraal, open toegangen onder geklonken metalen balken. Getoogd tongewelf in baksteen op metalen geraamte, geritmeerd door gordelbogen en rustend op een kroonlijst. Fries van de kroonlijst versierd met sgraffiti met herhaald motief van de Belgische leeuw. Bewerkt decor met klossen en neuten. In de vestibule ontwierp architect Paul Saintenoy in 1897 een nis voor het standbeeld van prins Boudewijn. Binnenruimte totaal gerenoveerd. Oorspronkelijk, centraal paviljoen voor diverse algemene diensten; linker paviljoen bestemd voor de officiersmess, rechterpaviljoen voor de getrouwde militairen. In de tussenliggende volumes, schermzaal en mess voor de onderofficieren. Archieven GAS/DS Bouwblok 304, Archief van het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis, fonds militaire gebouwen 3089 tot Huis der Kunsten van Schaarbeek/lokaal fonds.

4 PAGINA 4/6 Publicaties en studies MIHAÏL, B., Le patrimoine militaire, coll. Brussel, Stad van Kunst en Geschiedenis, 50, 2010, pp , 45. PARIDAENS, A. M., Inventaire du fonds d'archives bâtiments militaires belges, Brussel, 1994, dl. 20 en 22. SCHAYES, J., VAN DEN HAUTE, R., Schaerbeek, esquisse historique et géographique, L'École heureuse, Schaarbeek, 1949, p. 52. VERREYDT, L., Si Schaerbeek m'était conté..., Léon Verreydt, Brussel, 1999, pp Tijdschriften La Belgique militaire, 1872, p La Belgique militaire, 1894, vol. 2, pp L'Illustration européenne, Afkortingen Onderzoek en redactie :

5 PAGINA 5/6 Daillyplein 4-6 (foto 2011). Daillyplein 4-6, rechtervleugel en hedendaagse uitbreiding in Charbolaan (foto 2011). Daillyplein 4-6, detail van het hoofdgebouw (foto 2011). Daillyplein 4-6, achtergevel (foto 2011). Daillyplein 4-6, detail van de koetsdoorgang (foto 2011). Daillyplein 4-6, detail van de koetsdoorgang (foto 2011). Daillyplein 4-6, de Nationale Schietbaan, Foto van Dechamps, ASB/FI. Daillyplein 4-6, de Nationale Schietbaan, opstand en plan, ASB/FI. Daillyplein 4-6, karabinierskazerne, ASB/CP.

6 PAGINA 6/6 Daillyplein 4-6, karabinierskazerne, oefenveld, ASB/CP. Daillyplein 4-6, karabinierskazerne, slaapplaats of troepkamer, ASB/CP. Daillyplein 4-6, karabinierskazerne, eetzaal of eetzaal voor den troep, ASB/CP. Daillyplein 4-6, gedeeltelijke sloop van de kazerne, Foto door Paule Banneux, 1996, ASB/FI.