Schouderprothese Een nieuw schoudergewricht

Transcriptie

1 Schouderprothese Een nieuw schoudergewricht

2 Uw orthopedisch chirurg heeft met u besproken dat u binnenkort een schouderoperatie ondergaat. Tijdens deze operatie wordt uw beschadigde schoudergewricht vervangen door een kunstgewricht, een schouderprothese. In deze folder informeren we u over de ingreep. Daarnaast vindt u op aanvullende informatie. Als u vragen heeft over de operatie, belt u met de polikliniekassistenten van het Orthopedisch Centrum Máxima. Leest u ook de folders Informatie bij opname en Anesthesie. Deze krijgt u bij de afdeling POS (pre-operatief spreekuur). 1

3 Afspraken voor en na de operatie Orthopedie PROMs vragenlijst: Preoperatieve screening (POS): Inschrijfbalie: Operatiedatum: Uitslag neuskweek: Bloedprikken: Opnametijd: Controle 1: Controle 2: Meetmoment 2: Meetmoment 3: Meetmoment 4: Voor u naar huis gaat, na uw polikliniekbezoek Afname neuskweek. Vragenlijst vult u in op de poli orthopedie. Locatie Eindhoven route 031, Veldhoven route 030. Als er wijzigingen zijn in uw persoonsgegevens dan dient u deze aan te laten passen. Route: in de centrale ontvangsthal. Voor de operatie U wordt gebeld zodra er een datum voor uw operatie gepland kan worden op de desbetreffende locatie. Ongeveer 2 weken voor de operatie wordt u gebeld. 1 werkdag voor de operatie (formulier heeft u meegekregen bij de Pre Operatieve Screening) U wordt 1 werkdag voor de operatie tussen uur en uur gebeld. Na de operatie 2 weken na de operatie. De afspraak krijgt u bij ontslag op de afdeling. 6 weken na de operatie. De afspraak krijgt u bij de eerste controle. Verdere vervolgcontroles stemt u samen met de arts af. PROMs vragenlijst 6 weken na de operatie. Volgt per of post. 6 maanden na de operatie. Volgt per of post. 1 jaar na de operatie. Volgt per of post. 2

4 Inhoudsopgave 1. Belangrijke telefoonnummers 4 2. Het schoudergewricht 4 3. De operatie 5 4. Voorbereiding op de operatie 8 5. De opname in het ziekenhuis De herstelperiode thuis 15 3

5 1. Belangrijke telefoonnummers Voor vragen van maandag tot vrijdag tussen 8.30 uur en uur: Polikliniek Orthopedisch Centrum Máxima (040) voor minder dringende vragen s Avonds of in het weekend (alleen bij spoed) Afdeling spoedeisende hulp, (040) locatie Veldhoven Verpleegafdelingen 10e etage, locatie Eindhoven (040) e etage, locatie Eindhoven (040) Verpleegafdeling, locatie Veldhoven (040) En vraag naar de desbetreffende afdeling Afdeling Radiologie (040) P.O.S. (pre-operatief spreekuur) (040) Kijk op voor aanvullende informatie. 2. Het schoudergewricht Het schoudergewricht is een zogenaamd 'kop- en komgewricht'. Het bestaat uit drie delen: een kop (een deel van de bovenarm); een vlakke kom (een deel van het schouderblad); het sleutelbeen. Kop en kom zijn bekleed met een laagje kraakbeen. Gewrichtskapsel Om het gehele schoudergewricht zit het gewrichtskapsel. Het kapsel is aan de binnenkant bekleed met slijmvlies, dat gewrichtsvocht maakt. Samen met het kraakbeen zorgt het gewrichtsvocht ervoor dat de botdelen gemakkelijk over elkaar 4

6 heen glijden. Het gewrichtskapsel laat ruime beweeglijkheid toe, maar geeft toch enige stabiliteit. Rotator cuff Het schoudergewricht en het gewrichtskapsel worden omhuld door een groep spieren en pezen, de 'rotator cuff'. Deze bevestigt de bovenarm aan het schouderblad. De spieren van de rotator cuff maken het mogelijk de arm te heffen en activiteiten boven schouderhoogte uit te voeren. De steun van banden, pezen en spieren maakt het gewricht stabiel. Tussen de rotator cuff en het bovenste deel van het schouderblad, dat uitsteekt boven het schoudergewricht (het schouderdak), zit een slijmbeurs. Deze slijmbeurs zorgt ervoor dat de pezen van de rotator cuff soepel tussen het schouderdak en de kop van de bovenarm glijden. Door de vorm van het schouderdak is de ruimte die de spieren en pezen hebben om te bewegen heel klein. (Bron: SCOI) 3. De operatie 3.1 Informatie over de schouderprothese Het kan nodig zijn om een nieuw schoudergewricht te plaatsen als de schouder is gebroken, of als er sprake is van ernstige slijtage (artrose) van de schouder. 5

7 Breuk van de schouder Door een ongeval kan er een botbreuk ontstaan. Soms is de ernst van de breuk zodanig dat dit niet meer te repareren is en er een prothese geplaatst moet worden. Artrose van de schouder Het kraakbeen van de schouder kan na verloop van tijd slijtage gaan vertonen. Dit kan ook optreden bij reumatoïde artritis (reuma). De slijtage van het gewricht wordt dan veroorzaakt door ontsteking van het gewricht. Door artrose kan pijn en bewegingsbeperking van de schouder ontstaan. Er zijn verschillende mogelijkheden om de klachten te verminderen: Wanneer er sprake is van pijn kunnen pijnstillers voorgeschreven worden om deze pijn te verminderen. Met behulp van fysiotherapie. De fysiotherapeut probeert door oefeningen de pijn te verlichten en de spierkracht, beweging en coördinatie te herstellen. Injecties met ontstekingsremmende werking kunnen de ontsteking in de schouder tot rust brengen. Een operatie waarbij het beschadigde schoudergewricht wordt vervangen door een kunstgewricht. Hiervoor wordt gekozen als de voorgaande maatregelen onvoldoende helpen. 3.2 De operatie Er zijn meerdere soorten schouderprotheses. De orthopedisch chirurg bespreekt met u welke prothese wordt geplaatst. Dit is afhankelijk van uw leeftijd, de kwaliteit van uw spieren en pezen en de slijtage. De totale (normale) schouderprothese Bij de totale schouderprothese wordt de kop van de bovenarm vervangen door een metalen prothesekop met een metalen steel die in de bovenarm wordt geplaatst. In de schouderkom wordt een polyethyleen (kunststof) kommetje geplaatst. Dit 6

8 kommetje wordt bevestigd met botcement of met schroeven. De reversed (omgekeerde) schouderprothese Als er naast slijtage van de schouder ook een onherstelbare peesscheur bestaat, wordt er gekozen voor de omgekeerde schouderprothese. Bij deze prothese worden de delen omgekeerd geplaatst: de beschadigde kom wordt vervangen door een bol en de beschadigde schouderkop wordt vervangen door een steel met een kom (zie afbeelding hieronder). De schouder kan dan bewogen worden door de grote schouderspier (deltaspier). Hierdoor kunnen de kracht en bewegingsmogelijkheden van de schouder zoveel mogelijk worden hersteld. 3.3 Duur van de operatie De operatie vindt plaats onder algehele anesthesie (narcose). Ook wordt er door de anesthesist een plexus verdoving geplaatst, waardoor een zenuw wordt verdoofd. Bekijk hiervoor de brochure 'Anesthesie'. Deze brochure heeft u tijdens het preoperatief spreekuur (POS) ontvangen. De operatie zelf duurt ongeveer twee uur. In totaal bent u drie tot vier uur op het operatiecomplex aanwezig. Tijdens en ook na de ingreep krijgt u antibiotica om de kans op infectie te verkleinen. 7

9 3.4 Registratie operatiegegevens Om een beeld te krijgen van de levensduur van schouderprotheses worden uw operatiegegevens geregistreerd in de Landelijke Registratie Orthopaedische Implantaten (LROI) van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging. Dit is een wettelijke eis. PROMs In de afgelopen jaren zijn vragenlijsten ontwikkeld die bijvoorbeeld de ervaren gezondheid, kwaliteit van leven en functioneren vanuit het perspectief van de patiënt meten. Deze vragenlijsten heten Patient Reported Outcome Measures (afgekort PROM s), ofwel patiënt gerapporteerde uitkomstmaten. Bij een totale schouderprothese wordt gevraagd om vóór de operatie, zes weken, zes maanden en twaalf maanden na de operatie een vragenlijst in te vullen. Als u deze invult helpt u de orthopedie om de kwaliteit van de protheses en de zorg te verbeteren. 4. Voorbereiding op de operatie 4.1 Vermindering van wondinfecties Bij elke operatie bestaat het risico op een wondinfectie. Deze wondinfectie kan bij een prothese ernstige gevolgen hebben. Wondinfecties kunnen ontstaan door de Staphylococcus Aureus bacterie, roken of kort voor een operatie scheren. De Staphylococcus Aureus-bacterie De Staphylococcus Aureus-bacterie is een bacterie die bij veel mensen altijd of tijdelijk verblijft. De bacterie zit vooral in neus en keel. Van deze bacterie wordt u meestal niet ziek. Als de bacterie echter de kans krijgt om door de huid het lichaam binnen te dringen, bijvoorbeeld via een wond(je), dan kunnen er vervelende infecties ontstaan. 8

10 Het onderzoek Om te kijken of u de Staphylococcus aureus-bacterie bij u draagt, neemt de polikliniekassistente met een wattenstaafje een neuskweek af uit beide neusgaten. Deze kweek wordt opgestuurd naar het laboratorium. De uitslag Twee weken voor de operatie krijgt u telefonisch de uitslag te horen van de polikliniekassistente orthopedie. Behandeling Staphylococcus aureus-bacterie Als u de Staphylococcus aureus-bacterie bij u draagt, wordt er in principe een recept naar uw apotheek gestuurd en haalt u daar de medicatie op. De medicatie bestaat uit een neuszalf en een desinfecterende zeepoplossing. Dag U start één dag voor de opname met de behandeling. Het is de bedoeling dat u zich die dag grondig wast met de zeepoplossing. Breng een ruime hoeveelheid zeepoplossing aan op een washand en was hiermee uw gehele lichaam, ook uw hoofdharen. In de ochtend en avond smeert u de voorgeschreven neuszalf in uw beide neusgaten. Op de dag van de operatie, wast u s morgens uw haren en lichaam opnieuw met de desinfecterende zeepoplossing. Zalf daarna uw beide neusgaten weer met de neuszalf. Dag 3, Op deze dagen gaat het wassen van uw lichaam met de lotion en het zalven tijdens de ziekenhuisopname gewoon door. Uw hoofdharen hoeft u niet meer te wassen met de zeepoplossing. Neem daarom de lotion en zalf mee naar het ziekenhuis. 9

11 Roken Waarom is roken slecht? Nicotine laat het hart sneller kloppen, zorgt voor een hogere bloeddruk, geeft schade aan de bloedvaten en verhoogt de zuurstofbehoefte van het lichaam. Door inname van koolmonoxide neemt de zuurstoftoevoer af. Zuurstof is belangrijk voor de wondgenezing. Teer veroorzaakt de rokershoest. Door het roken neemt het slijm in de longen toe. Hierdoor plakken de trilhaartjes in de longen aan elkaar vast en werken zo onvoldoende. Door roken ontstaat een krampende beweging (vasospasme) in de bloedvaten. Dit verslechtert de doorbloeding en dus ook de wondgenezing. Dit ontstaat al na één sigaret en houdt tot ongeveer zes weken aan! Wat zijn de voordelen van stoppen met roken? Stoppen met roken geeft een betere zuurstoftoevoer naar de wond. Gevolg: een snellere wondgenezing, minder kans op infecties en een kortere ligduur van gemiddeld twee dagen. Minder irritatie van de luchtwegen, waardoor u na de operatie minder of niet hoest. Kleinere kans op verkramping van de spieren rond de luchtpijp (bronchospasme) en dus minder benauwd en kortademig na de operatie. Vermindering van de aanmaak van maagzuur, waardoor er minder kans is op misselijkheid en braken na de operatie. Minder kans op longontsteking. Betere lichaamsconditie door een goede bloedcirculatie in uw lichaam. Wanneer stoppen met roken? Stop minstens acht weken voor de operatie met roken. De eerste week heeft u ontwenningsverschijnselen, zoals meer hoesten, omdat het slijm in de longen loskomt. Lukt acht weken stoppen vooraf niet, stop dan in ieder geval zeven dagen voor de operatie tot ná de genezing van de wond. 10

12 Hulp bij het stoppen met roken Stoppen met roken is niet makkelijk. U kunt hierbij professionele hulp krijgen. Dit kan via uw huisarts of specialist. Zij kunnen bijvoorbeeld nicotinepleisters voorschrijven en u informeren over de behandelmogelijkheden. Scheren van het operatiegebied Wij verzoeken u het operatiegebied minimaal één week voor de operatie niet meer te scheren. Als ontharen nodig is, gebeurt dit op het operatiecomplex, vlak voor de ingreep. Geen griepspuit Wij adviseren u om twee weken voor en twee weken na de operatie geen griepspuit te nemen. 4.2 Gesprek op het pre-operatief spreekuur (POS) U bezoekt, nadat u bij de polikliniek bent geweest, het preoperatief spreekuur (POS). Daar vult u een vragenlijst in over uw medische (voor)geschiedenis. Een apothekersassistente noteert welke geneesmiddelen u gebruikt. Voor uw opname krijgt u een lijst toegestuurd, waarop alle medicijnen zijn vermeld die u gebruikt met een eventuele aangepaste dosering op of voor de dag(en) voor de operatiedag. 4.3 Hulp thuis, wat regelt u zelf Dat u naar huis mag, is meestal een fijn bericht. Zeker als er iemand thuis is die u helpt. Wanneer dit niet het geval is, raden we u aan om extra ondersteuning te regelen. Ook omdat u zes weken een sling draagt. Om u op weg te helpen, vindt u hieronder een aantal zaken die u of uw familie/ mantelzorg zelf moet regelen: Huishoudelijke hulp Informeer tijdig bij uw gemeente, afdeling wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) of het zorgloket, naar de mogelijkheden. De gemeente mag er zes weken over doen om uw aanvraag in behandeling te nemen. Een eigen bijdrage wordt altijd berekend en verschilt per gemeente. U bent natuurlijk ook vrij om zelf 11

13 iemand te benaderen. Er zijn via internet bemiddelingsbureaus voor het vinden van een geschikte huishoudelijke hulp bij u in de buurt. Maaltijdvoorziening Kant- en klaar maaltijden, tafeltje dekje of catering. Bezorging van boodschappen door uw supermarkt. Personenalarmering Er zijn diverse instanties en thuiszorgorganisaties die dit aanbieden. Thuiszorg Indien voor u van toepassing, kunt u alvast nadenken over welke thuiszorgorganisatie u graag wilt na de operatie. Tijdens uw opname in MMC bespreekt de verpleegkundige dit met u. Vervolgens wordt er een zorgplan voor u opgesteld. Op basis hiervan start de wijkverpleegkundige de zorg bij u thuis. Zorghotel U beslist zelf of u na de ziekenhuisopname terug naar huis óf naar een zorghotel gaat. In dat geval bespreekt en regelt u zelf een plek. Aan een zorghotel zijn hotelkosten verbonden. Het zorgplan voor de thuiszorg in het zorghotel wordt door de transferverpleegkundige van MMC geregeld. Informeer bij uw zorgverzekeraar naar de mogelijkheden en vergoeding. Dit is afhankelijk van uw polis. 4.4 Bloed prikken De laatste werkdag voor de opnamedag laat u bloed prikken. U kunt hiervoor terecht bij de bloedafname van Máxima Medisch Centrum locatie Eindhoven of Veldhoven (een afspraak is niet nodig), of bij een prikpost in uw omgeving. Mocht het voor u moeilijk zijn om een prikpost te bereiken, dan kunt u ook bij u thuis bloed laten prikken. Bel (040) om hiervoor een afspraak te maken. Woont u niet in de omgeving dan vertelt de POS-assistent u wanneer en waar u moet prikken. Neem de bon voor bloedafname mee, deze krijgt u bij de POS. 12

14 4.5 De opnametijd De laatste werkdag voor de opnamedag wordt u door de afdeling tussen en uur gebeld. Tijdens dit telefoongesprek hoort u: Het tijdstip waarop u in het ziekenhuis wordt verwacht; Vanaf wanneer u nuchter moet zijn; Waar u zich kunt melden; Hoe laat de operatie is. Eventuele vragen die u heeft, kunt u dan ook stellen. Als u voor opname ziek of verhinderd bent Bent u in de dagen voor uw opname ziek of bent u om een andere dringende reden verhinderd? Neem dan zo snel mogelijk contact op met de polikliniek van Orthopedisch Centrum Máxima, telefoonnummer (040) Buiten kantoortijden belt u met (040) en vraagt u naar de dienstdoende orthopedisch chirurg. Belt u ook met de polikliniek als u in de dagen voor uw opname een wondje in de buurt van het operatiegebied heeft of een ontsteking in uw lichaam. 4.6 Nuchter zijn Deze informatie vindt u in de folder Anesthesie. Deze heeft u gekregen bij de afdeling POS (pre-operatief spreekuur). 5. De opname in het ziekenhuis 5.1 De ontvangst Op de afgesproken dag en tijd komt u nuchter naar de verpleegafdeling. U meldt zich aan de balie. Tijdens het opnamegesprek neemt de verpleegkundige al uw gegevens met u door, inclusief uw actuele medicatielijst. Deze kunt u kort voor uw operatie bij uw eigen apotheek halen. Zij brengt u vervolgens naar de afdeling operatie. 13

15 5.2 Na de operatie Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer (recovery). Als u voldoende hersteld bent, gaat u terug naar de afdeling. Na de operatie heeft u een: Sling Dit is een draagdoek die u de komende 6 weken zowel overdag als s nachts draagt. De sling zorgt dat uw arm dicht bij uw lichaam blijft, zodat u geen bewegingen kan maken waarmee de arm uit de kom kan gaan (luxeren). Infuus De eerste dag(en) heeft u een infuus in uw arm. Dit infuus zorgt ervoor dat u voldoende vocht in uw lichaam krijgt. Zo nodig krijgt u via het infuus ook medicijnen. Het infuus wordt verwijderd als u weer voldoende drinkt, de urineproductie op gang is gekomen, het bloedgehalte in orde is en u via het infuus geen medicijnen meer krijgt. PCA- pomp Dit is een pomp waarmee u uzelf pijnstilling kunt toedienen. De pomp zit aangesloten aan het infuus. Niet iedereen krijgt een PCA-pomp na de operatie. 14

16 5.3 Revalidatie Verpleegkundig Specialist Binnen het Orthopedisch Centrum Maxima werken verpleegkundig specialisten. Een verpleegkundig specialist is bevoegd om een gedeelte van de medisch specialistische zorg te verlenen. De verpleegkundig specialist werkt op locatie Eindhoven, waar ze visite loopt. De verpleegkundig specialist brengt de klachten van een patiënt in kaart, voert onderzoeken uit en regelt waar nodig vervolgonderzoek. Daarnaast geeft zij informatie over de behandeling en kunnen patiënten bij haar terecht met vragen. De verpleegkundig specialist voert haar werkzaamheden uit in nauwe samenwerking met de behandelend orthopedisch chirurg. Wanneer u op controle komt, komt u haar ook tegenop de polikliniek. Fysiotherapie De dag(en) na operatie komt de fysiotherapeut bij u langs. De fysiotherapeut leert u de oefeningen die u thuis veilig kunt uitvoeren. Deze oefeningen zijn bedoeld om de beweeglijkheid van de schouder zo optimaal mogelijk te houden. 5.4 Opnameduur De duur van uw verblijf op de verpleegafdeling is in principe één á twee nachten. 6. De herstelperiode thuis 6.1 Met ontslag Vóór ontslag heeft u een gesprek met de verpleegkundige. Uw huisarts krijgt bericht over het verloop van uw operatie en revalidatie. Pijnmedicatie Bij apotheek de Karpen wordt pijnstilling voor thuis voor u klaargezet en krijgt u hierover uitleg. Pijn na een totale schouderprothese kan flink zijn. Hierbij wordt een inschatting gemaakt van de benodigde pijnmedicatie en duur. Neem contact op met de polikliniek orthopedie als blijkt dat u thuis 15

17 toch te veel pijn heeft ondanks de pijnmedicatie, of als u voor een langere periode pijnmedicatie nodig heeft dan is verstrekt. Verzorging wond Als u het ziekenhuis verlaat, zit er een waterdichte pleister op de wond waarmee u mag douchen. Deze pleister laat u in principe zitten tot u op controle komt. Als de wond hierna droog is en de hechtingen eruit zijn, mag u weer in bad. Zwemmen mag u pas na overleg met uw orthopedisch chirurg. Vervoer naar huis Na de ingreep mag u niet zelf deelnemen aan het verkeer. Ook mag u niet met het openbaar vervoer reizen. Regel daarom dat iemand u met de auto ophaalt of dat u onder begeleiding met de taxi naar huis gaat. 6.2 Complicaties Soms kunnen er complicaties optreden, zoals: Infectie van de schouderprothese of het gebied eromheen. Luxatie. Dit betekent dat de kop van de kunstschouder uit de kom schiet. Nabloeding. Frozen shoulder (het stijf worden van de schouder. Trombose of longembolie (bloedpropjes). U krijgt gedurende de opname spuitjes om trombose te voorkomen. Zenuwschade. Materiaalslijtage. Op de lange termijn bestaat er een kleine kans dat één van de prothesedelen los gaat zitten. Daarom krijgt u bij één, vijf en tien jaar een controle met röntgenfoto. Na deze periode jaarlijks. Neem contact op met het ziekenhuis (zie hoofdstuk 1.1), als (één van) de volgende complicaties binnen twee weken na uw ontslag voorkomen: De wond gaat lekken; De wond en/of uw arm wordt extreem dik en/of gaat meer pijn doen; U krijgt koorts. 16

18 6.3 Controle Na twee weken komt u terug voor wondcontrole bij de verpleegkundig specialist. Na zes weken komt u terug bij uw orthopedisch chirurg. Voorafgaand aan deze afspraak wordt er een röntgenfoto op de afdeling radiologie gemaakt. Uw orthopedisch chirurg bepaalt wanneer u met fysiotherapie mag starten. 6.4 Fietsen en autorijden De eerste zes weken mag u niet autorijden of fietsen. Dit mag na overleg met uw orthopedisch chirurg of uw fysiotherapeut. 6.5 Werk en sport U overlegt met de orthopedisch chirurg wanneer u na de ingreep weer kunt gaan werken en sporten. Dit is afhankelijk van het soort werk en type sport dat u doet en uw herstel. 17

19 Notities Heeft u vragen over uw behandeling? We raden u aan ze hier op te schrijven. Zo weet u zeker dat u ze niet vergeet. 18

20 Hoe tevreden bent u over uw arts, specialist of ziekenhuis? Geef uw mening over MMC op ZorgkaartNederland.nl Máxima Medisch Centrum Locatie Eindhoven: Locatie Veldhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 de Run 4600 Postbus Postbus PD Eindhoven 5500 MB Veldhoven De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. MMC _02_19