Kamp Special. editie 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kamp Special. editie 2013"

Transcriptie

1 Kamp Special KAMPSPECIAL editie 2013 April 2013 // Voor alle eenheidsleid(st)ers van FOS Open Scouting Ter ondersteuning & voorbereiding van een nog toffer zomerkamp.

2 KAMPSPECIAL Je vindt deze kampspecial ook terug op Kampspecial 2013, met dank aan... alle stafmedewerkers van FOS Open Scouting, de vele vrijwilligers die hun steentje bijdroegen op de FOSwiki, de nationale vrijwilligers van FOS Open Scouting die alles uit de kast halen om de 50 eenheden van FOS Open Scouting maximaal te ondersteunen.

3 KAMPSPECIAL 2013 KAMPSPECIAL Op kamp gaan is ontegensprekelijk de kers op de jaartaart van iedere FOS-eenheid. Niet alleen de kindjes kijken er reikhalzend naar uit, ook voor de leiding & eenheidsleiding is dit hét moment van het scouts- en gidsenjaar. Maar: er komt wel heel wat bij kijken bij de organisatie van dit zomerkamp. Om door het kampbos de bomen te zien, bieden we je in deze kampspecial een zéér uitgebreid pakket aan kampinfo. In 13 interessante thema s geven we jou zo veel mogelijk informatie, literatuurtips en aanbevelingen mee. 1. Kampmelding 2. Respect op kamp 3. Kampprogramma 4. Regelgeving 5. Goed verzekerd op kamp 6. Acties 7. Ecologie 8. Goedkoop op kamp 9. Fourage 10. Medische fiche 11. Buitenlandse kampen 12. Ondersteuning FOS Nationaal 13. Kampmateriaal Hou deze kampspecial niet alleen voor jezelf, maar deel deze info met je medeleid(st)ers. Je kan de kampspecial ook online terugvinden op de FOS-website ( onder Thema s - Kampen. Met vriendelijke kampgroeten, Het FOS4U-team van het Landelijk Secretariaat Myriam, Rien, Femke, Rik, Dries, Pieter, Sarah, Heleen & Ann [Naam stafmedewerker]@fos.be

4 1/ Kampmelding >VANAF 3 OVERNACHTINGEN = VERPLICHTE KAMPMELDING Een kampmelding moet voor alle activiteiten die drie overnachtingen of langer duren. Een zomerkamp moet je met andere woorden altijd melden! De kampmelding is een verplichting omwille van verzekeringstechnische redenen. Bovendien wil het Landelijk Secretariaat steeds alle FOS-eenheden op kamp kunnen bereiken. >ONLINE REGISTRATIE VAN JE KAMP De kampmelding doe je via het online kampmeldingsformulier op Eenheidsbeheerders vinden dit formulier in hun groene actiemenu (rechts op de pagina). Ben je nog geen beheerder van je eenheid? Maak dan ofwel snel een account aan op de site en kies voor de optie eenheidsbeheerder, of pas je huidige gegevens aan (klik in het groene actiemenu op je naam. Hier kan je je gegevens aanpassen. Zo kan je ook kiezen om voortaan eenheidsbeheerder te worden. Deze functie stelt je in staat activiteiten toe te voegen, kampen te melden, etc.). >DIGITALE KAMPVERGUNNING Vul het online formulier tijdig en volledig in. Wanneer alles in orde is, ontvang je een digitale kampvergunning. Deze vergunning vormt het bewijs dat de federatie achter dit kamp staat en dat de eenheid kan rekenen op de volledige dekking (persoonlijke ongevallen en burgerlijke aansprakelijkheid) voorzien in de verzekeringspolis. >DEADLINE ZOMERKAMPMELDINGEN Meld je zomerkamp voor 15 mei! KAMPSPECIAL >KAMPMELDING BUITENLANDSE KAMPEN De kampmelding voor buitenlandse kampen gebeurt op exact dezelfde manier als voor andere kampen. Met het verschil dat de kampverantwoordelijke enkele weken voor het kamp een zending met extra nuttige informatie ontvangt. Een buitenlands kamp wordt door onze Internationale Commissarissen (IC s) ook gemeld aan de scouts & gidsen van het land van je bestemming. Zo kan de plaatselijke federatie je te hulp schieten in geval van nood. Hoe eerder je een buitenlands kamp meldt, hoe vlugger we je extra informatie kunnen bezorgen. Wacht dus niet tot je de laatste details kent. Die kan je ons altijd nog nadien doorspelen

5 2/ Respect op kamp >>DING DONG, DING DONG, Onze plan trekken, daar zijn we goed in. Onderweg zijn en hulp vragen bij mensen kan daar deel van zijn. Alleen vervelend als je als lokale bevolking twee maanden aan een stuk wordt lastiggevallen door plantrekkende jeugd. Bereid je kamp dus zodanig voor dat je geen enkele deurbel hoeft te laten rinkelen. Trouwens, als leid(st)er ben en blijf je verantwoordelijk voor je leden. Ook als ze op tocht zijn. Het blijft dus onder meer - je taak hen te voorzien van eten, drinken en een slaapgelegenheid. KAMPSPECIAL Iedereen heeft graag dat er met hem of haar rekening wordt gehouden. Zo ook je toekomstige kampburen. Ze hebben het soms niet gemakkelijk. Sommige gemeenten worden twee maanden aan een stuk overstelpt door uitbundige scouts en gidsen (en Chiro en KSA en ). Helaas loopt de verstandhouding met elkaar niet altijd even vlot, en dan gaat het goed omgaan met elkaar soms verloren in onbegrip. We moeten allen samen vermijden dat de druk op de inwoners in kampgemeenten zo groot wordt dat het hele kampgebeuren in het gedrang komt. En hoe kunnen we dit beter doen dan respect op te brengen voor alles en iedereen in de omgeving van je kampplaats. >TOON JULLIE VAN JE BESTE KANT NAAR JE TIJDELIJKE BUREN Gebruik je gezond verstand en veroorzaak geen overlast voor de omwonenden. De drie Waalse scoutsfederaties stelden met de Waalse Unie van Steden en Gemeenten een charter op dat tot doel heeft de verstandhouding tussen de gemeenten en de kampgangers te bevorderen. Er wordt gezocht naar een evenwicht in regels en afspraken waarin beide partijen zich kunnen vinden. FOS Open Scouting & Scouts en Gidsen Vlaanderen staan achter de principes die in dit charter worden benoemd en willen dit dan ook uitdragen naar hun eenheden. Een vertaling van het charter lees je op Hieronder geven we een viertal aandachtspunten mee die vooral gericht zijn op de buren, maar denk gerust zelf ook verder en respecteer de natuur, de lokale overheid, Enkele tips: Voorzie voldoende drank voor je leden, en geef hen de tip om te zoeken naar publieke kranen zoals aan kerken en kerkhoven. Geef hen voldoende eten mee, breng het na, of voorzie de nodige financiën om hen zelf eten te laten kopen. Ga bij de zoektocht naar een slaapplaats bij voorkeur op zoek naar andere kampen in de buurt. Ongeacht waar je leden ook slapen, zorg ervoor dat ze tijdig een slaapplek bemachtigen en dat ze de nodige dankbaarheid tonen. Stel zelf je kampterrein open voor passerende takken of patrouilles. >>23U = HAAL DIE DRANK MAAR BOVEN! Klinkt wellicht herkenbaar. In de scouts dronk je zelf je eerste pintje, en ook op kamp als de gasten in hun tent gekropen zijn wordt de drank vaak boven gehaald. Op zich geen probleem. Heel veel eenheden gaan hier heel bewust mee om en maakten heldere afspraken over wat kan en niet kan op kamp. Terecht, want van elke leid(st)er mag je verwachten dat hij of zij gedurende het volledige

6 kamp de verantwoordelijkheid als leid(st)er opneemt en kan opnemen. Mocht je dit laatste uit het oog verloren zijn, dan is het misschien tijd om nog voor je op kamp vertrekt het alcoholbeleid van je tak of eenheid onder de loep nemen. En wees je er bewust van dat je niet meteen een positief imago achterlaat bij de omwonenden. En hoe koel je je pintje ook uit-schenkt, met elke bak bier die je uit de supermarkt naar het kampterrein sleept,daalt hun tolerantie met enkele graden >>OENKE BOENKE Zingen, musiceren en lawaai maken is leuk, maar omwonenden én dieren vinden dit niet altijd zo prettig. Probeer dus de rust van de bewoners zo weinig mogelijk te verstoren. In het bijzonder tijdens nachtelijke activiteiten of dicht bij bewoonde zones. Je houdt best rekening met een aantal reglementen en aanbevelingen. Zo vraag je best de toestemming aan de gemeente voor activiteiten die met veel lawaai gepaard gaan, zeker als ze tussen 22 uur en 7 uur plaatsvinden (bijvoorbeeld een kampvuuravond). Het is namelijk strafbaar om de rust van omwonenden te verstoren. Via politiereglementen kan de verstoring van de nachtrust zelfs worden beboet. Nog enkele tips: Laat je nieuwe buren weten dat je aangekomen bent, enige tijd naast hen zal spelen en leven. Spreek meteen af hoe zij je kunnen contacteren als dit nodig zou zijn. En laat hen weten op welke avond het er wat lawaaieriger aan toe zal gaan Een muziekinstallatie is voor veel groepen onmisbaar op kamp, maar daarom hoeft er zeker niet dag en nacht muziek te schallen. Hou het bij specifieke momenten waarop je bijvoorbeeld verzamelen blaast, en voor die spelen waarbij muziek echt onmisbaar is. Moet je toch je installatie opzetten, vermijd dan zeer lage bastonen (onder 130 hertz), voorzie voldoende kleinere luidsprekers (op die manier dragen geluidsgolven minder ver) en zet ze niet in de richting van bossen, natuurgebieden en omwonenden. >>LAAT HET AFVAL NIET SLINGEREN Orde en netheid moet er zijn. Het kon zo uit een scoutsboekje van de jaren 80 komen. Maar het is nog steeds zeer actueel. Breng dus gerust wat respect op voor het terrein waar je op kamp bent. Op het einde probeer je uiteraard je kampplaats er te laten uitzien alsof je er nooit bent geweest. En elke eenheid loopt wel het terrein na om alle stukjes sjortouw, papiertjes en ander klein afval op te rapen. Maar probeer ook tijdens het kamp alles proper te houden. Zorg ervoor dat de terreineigenaar tevreden is over jullie en dat hij je graag ziet terugkomen. En hou zo ook de omwonenden te vriend. Als die het afval over het kampterrein zien dwarrelen zijn jullie vuile scouts. Wordt al het afval netjes verzameld, slingert er niets rond, staan de tenten strak gespannen, en je promoveert meteen naar De Scouts met dubbele hoofdletter. Klinkt oubollig? Misschien, maar orde en netheid maken wel degelijk het verschil. Nog enkele tips: Beperk het afval. Kies voor onverpakte groenten en vlees, yoghurt en platte kaas in grote potten, beperk aluminium-, blik-, brik- en plasticverpakkingen, kies voor glazen verpakkingen met statiegeld, ga voor grote verpakkingen, Maak een mini-containerparkje en zet je leden aan tot sorteren. Informeer je ook bij de gemeente over de sorteerregels daar en ga na hoe je het afval kwijt kan. Ga eco! Spoor de kinderen aan om bio-afbreekbare zeep & shampoo mee te nemen op kamp.

7 Zorg voor een kookploeg die bij de pinken is. Bereken de hoeveelheden zo nauwkeurig mogelijk om resten te vermijden. Hou een kooklogboek bij met aantallen (handig voor de volgende keer). Bepaalde restjes kan je makkelijk verwerken in een nieuw gerecht. Of laat gewoon de kippen de overschotjes opeten. Denk na over het nodige spelmateriaal. Koop liever iets dat jaren meegaat, dan iets dat je meteen moet weggooien na (of tijdens) het kamp. > ANDERE JEUGDBEWEGINGEN ZIJN OOK TOF Ook met de collega-jeugdbewegingen hebben we afgesproken echt met elkaar rekening te houden. Soms zit je bij elkaar in de buurt, dus waarom ga je dan niet eens goeiendag zeggen? Als jullie echt dicht zitten is het misschien ook niet slecht om met elkaar wat afspraken te maken. Zeker wanneer jullie een spel willen maken van het bemachtigen van elkaars vlag en het betreden van elkaars terreinen. We hopen dat alle jeugdbewegingen oprecht de kampperiode voor elkaar plezierig houden en de spelregels respecteren. Daartoe willen we ons samen engageren en we wensen jullie een toffe kampperiode toe! >>VLAGGENROOF Je zou al eens denken dat Vlaggenroof, waarbij je elkaars vlag probeert te stelen op kamp, wezenlijk onderdeel uitmaakt van een geslaagd kamp. Of zo wordt er in sommige kringen toch over gesproken. In de realiteit zijn heel wat eenheden helemaal niet opgezet met nachtelijke indringers, al dan niet opzettelijke vernieling en in sommige gevallen echte diefstal van doorgaans dure vlaggen. Dan vergeet je nog dat een vlag voor een groep mensen vaak een symbolische betekenis heeft. Ieder jaar leidt het spel wel ergens tot excessen, soms tot een Proces Verbaal en vaak tot ergernis. Maar scouting is een spel, net zoals Vlaggenroof. Een spel speel je met regels en duidelijke afspraken. Als jullie het dus toch echt onmisbaar zouden vinden om dit spel te spelen vragen we jullie met aandrang om op voorhand duidelijk de grenzen van het spel af te bakenen. Geen vernieling, geen PV en geen ergernis dus iedereen tevreden! >>BELGISCHE DRIEKLEUR Nu we het toch over vlaggen hebben, willen we jullie meteen aanraden om naast je FOS-vlag ook een Belgische vlag op te hangen. Met een Belgische vlag stoot je niemand voor de borst én het is ook beter qua herkenbaarheid. Bovendien willen we ons als FOS Open Scouting ook internationaal profileren waardoor het ons geen goed idee lijkt om Vlaamse vlaggen te laten wapperen. Als actief-pluralistische jeugdbeweging zijn we tenslotte voor het samenleven van alle gemeenschappen en culturen, of niet soms?!!

8 Literatuurtips Wiki-artikel Milieuvriendelijk scouten op kamp Charter met richtlijnen voor een goede verstandhouding met de omwonenden. Te downloaden op Wiki-artikel Kampcharter website met allerlei informatie over drugs en alcohol met bvb. actuele info, tips om een alcohol- en drugsbeleid op te stellen, hoe maak je regels en afspraken, wat te doen in een crisis, etc. Wiki-artikel Drugs in je eenheid website van de gezamenlijke campagne met een paar jeugdwerkkoepels die je uitnodigt je uit om (nog meer) rekening te houden met de omgeving waar je verblijft en de buren rondom je kampplaats. Wiki-artikel Respect op kamp

9 3/ Kampprogramma KAMPSPECIAL >DE GROTE LIJNEN Het zomerkamp is voor velen het hoogtepunt van het scouts- en gidsenjaar. De verwachtingen zijn dan ook vaak hooggespannen. Die verwachtingen raken niet vanzelf ingelost. Om de leden de tijd van hun leven te bezorgen heb je uiteraard een fantastisch kampprogramma nodig. De uitwerking van een kampprogramma houdt heel wat meer in dan het voorbereiden van een namiddagactiviteit. Je start best ruim op voorhand met de grote lijnen: een kampthema kiezen, een kamp- en dagstructuur uitwerken en brainstormen over mogelijke activiteiten. Eens je die grote lijnen ontwikkeld hebt, kan je daarmee een afwisselend en evenwichtig programma in elkaar puzzelen. Literatuurtips Wikipagina Kampprogramma Wikipagina Plannen & programmeren Wikipagina Kampthema >CONCRETE ACTIVITEITEN Een kamp biedt andere mogelijkheden dan de wekelijkse activiteiten. Het zou dus jammer zijn om die kansen te laten liggen: Je bevindt je in een andere omgeving met andere mogelijkheden. Maak gebruik van die omgeving om je activiteiten vorm te geven: geniet van het buitenleven, verken de streek, ga op tocht, leer nieuwe mensen kennen, Je bent voor een langere periode weg. Een ideale gelegenheid dus om gebruik te maken van de unieke sfeer van avonden en nachten en om activiteiten te organiseren die meerdere dagen in beslag nemen. Op kamp moeten je leden gedurende een langere periode in groep functioneren. Leg dus in je programma de nadruk op samenleven en werken en benut de kans om te werken rond zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Het kampthema vormt de rode draad doorheen het kampprogramma. Gebruik het dus ten volle om je spelen en activiteiten een creatieve toets te geven. De unieke sfeer die ontstaat door de combinatie van buitenleven, een langere periode weg zijn en het groepsgebeuren, schept de ideale atmosfeer om te werken rond zingeving. De pagina Spelen maken op de FOSwiki helpt je om een spel van begin tot einde uit te werken. Maar je kan natuurlijk ook dankbaar gebruik maken van ideeën die anderen reeds bedacht hebben. Op de FOSwiki vind je bijvoorbeeld een databank vol grote en kleine spelen. Ook Jeugdwerknet ontwikkelde een grootse spelendatabank. Op vind je meer dan 2500 spelen voor groot en klein. Meer dan 2000 spelletjes uit de spelendatabase kan je ook mobiel opvragen via je gsm. En waarom eens geen inhoudelijke toets in je kampprogramma verwerken? Leerrijk hoeft absoluut niet saai te zijn. Leuke (en vooral kant-en-klare) mogelijkheden bestaan er à volonté:

10 >> SPEEL EEN (NATUURVRIENDELIJK) BOSSPEL Op de website vind je tips om een spel op een natuurvriendelijke manier in elkaar te steken. Ook een massa aan kant-en-klare bos- en natuurspelen kan je hier downloaden. Gebruik ze klakkeloos, of beter nog: doe er je eigen creatieve zin mee! >>HET KEUTELGEKKE BOEBOEKKAMP Ga op kamp met de Boeboeks en beleef samen met hen het ene na het andere avontuur zodat het grote Boeboekfeest kan losbarsten! Op download je een volledig uitgewerkt kampthema voor kinderen van 6 tot 10 jaar, voor een kamp met net dat ietsje meer. De website biedt een leidraad, maar natuurlijk beslis je zelf hoeveel en welke avonturen en activiteiten op jullie kamp aan bod komen, naargelang je groep, je mogelijkheden en de kampplaats. >>INFORMATIEVE SPELEN Ontleen gratis en voor niets een informatief spel op het Landelijk Secretariaat en neem het mee op kamp. De lange lijst met beschikbare spelen vind je op de FOS-website (doorklikken op Thema s >> Producten voor leiding & leden >> Informatieve spelen). >OP KAMP MET EEN KLEINE GROEP Ga je deze zomer met een kleine groep op kamp? Dan sta je voor een grote uitdaging, want kampactiviteiten organiseren voor kleine groepen is niet altijd gemakkelijk. Bosstratego met drie VG s-juniors of dikke bertha met vijf Welpen... het is niet even leuk. Toch is het net in kleine groepen ontzettend belangrijk dat je (kamp)activiteiten leuk, afwisselend, actief, goed ingekleed en uitdagend zijn. Het is namelijk de enige manier om je leden te behouden en ervoor te zorgen dat ze op school, in de vriendenkring,... enthousiast over hun scoutsleven vertellen (en wie weet op die manier nieuwe kinderen en jongeren overtuigen om bij je eenheid te komen). Daarom maakten we een wikipagina Activiteiten voor kleine groepen waar je alvast enkele tips kan terug vinden en uiteraard ook jouw tips kan achterlaten voor andere eenheden. >SFEERBEHEER Een kamp stelt je ook voor extra uitdagingen: een langere periode samenwerken, omgaan met vermoeidheid, Hou daar rekening mee. Zorg voor voldoende routine en rustmomenten en voor een goede afwisseling van inspanning en ontspanning. >ALLES OP PAPIER Zorg dat je alle voorbereidingen uitgebreid op papier zet en verzamelt in een kampmap of -draaiboek. Op die manier kan je aantonen dat je je kamp goed voorbereid hebt en voldoe je meteen aan de organisatieplicht (zie thema goed verzekerd voor meer tekst & uitleg hierover). Bovendien zal het kamp voor de leiding een pak minder vermoeiend zijn als je programma al voor het kamp goed in elkaar zit en de voorbereidingen tijdens het kamp snel terug te vinden zijn. Literatuurtip Wikipagina Kampprogramma Wikipagina Inkleding Wikipagina Verantwoordelijkheid & aansprakelijkheid

11 4/ Regelgeving KAMPSPECIAL >KAMPMELDING WALLONIË Een wijziging aan de Waalse wetgeving enkele jaren geleden verplicht elke kampverantwoordelijke om bepaalde gegevens door te spelen aan de burgemeester van de gemeente waar het kamp doorgaat. Daar jullie echter ook bij FOS nationaal een kampmelding moeten doen met min of meer dezelfde gegevens zal het Landelijk Secretariaat deze administratieve last voor jullie regelen. Concreet komt het er op neer dat we voor alle eenheden/takken die op een vast kamp gaan in Wallonië een vriendelijk briefje sturen naar de burgemeester met onderstaande informatie: de ligging van de kampplaats (adres), de duur van het verblijf (datum), een schatting van het aantal deelnemers en hun leeftijdscategorie (leden - leiding), de contactgegevens van de kampverantwoordelijke (wellicht takleider of EL), de contactgegevens van de kamporganisator (wellicht EL). Het enige dat jullie dus hoeven te doen is tijdig (= voor 15 mei) je kamp via de FOS-site melden. Het Landelijk Secretariaat regelt de rest! >GEEN KAMP ZONDER KAMPVUUR Geen FOS-kamp zonder kampvuur. Maar vuur maken in of vlakbij een bos (binnen een straal van 100 meter) is in Vlaanderen bij wet verboden. Voor een kampvuur kan je wel een uitzondering krijgen, maar dan moet je minstens 35 dagen voor je kamp een machtiging aanvragen bij het Agentschap voor Natuur en Bos (ga naar machtiging-aanvragen). Voor het maken van een kampvuur moet eigenlijk de reglementering van het veldwetboek gevolgd worden. Het veldwetboek legt op dat de grens tussen vuur en begroeiing en/of verbouwing minstens 100 meter is. Hierdoor kunnen officieel bij vele jeugdverblijfcentra geen kampvuren plaatsvinden. Officieus wordt dit vaak wel toegelaten. Ook in Wallonië is het verboden om vuur te maken in of vlakbij bossen en wouden. In 2008 ging echter het Waals Bosdecreet (Code Forestier) van kracht, waarin staat dat het mogelijk is om vuur te maken op een afstand van minstens 25 meter van bossen en wouden (mits toestemming van de eigenaar uiteraard). Verder zijn er in heel wat gemeenten bepalingen met betrekking tot kampvuren opgenomen in het lokale politiereglement en heb je voor een kampvuur vaak toestemming nodig van de betrokken gemeente. Niet evident dus om nog ergens een kampvuur te houden. Vraag dus ook bij je kampgemeente vooraf na of hier een reglementering voor is en maak goede afspraken met je kampuitbater. Geen kamp zonder kampvuur! Hou het wel veilig, met volgende BASISREGELS: Vraag toestemming aan de eigenaar om een vuur te maken op zijn/haar grond. Kies een goede plaats uit om je vuur te maken; maak geen vuur op een veengrond, heidegrond, onder laag hangende takken, in een tent, in de buurt van hooi, stro, Het best kies je een plek waar er al eens een vuur is gemaakt. Vuur wordt gemaakt op een niet-brandbare ondergrond (bijvoorbeeld zand, afgeplagde weideplek, ) Zorg ervoor dat de grond in een straal van 1 à 2 meter rond het vuur ook brandvrij is.

12 Boord het vuur af met (droge) stenen of met een greppel. Maak je houtstapel niet hoger dan 2 meter en beperk de diameter van het vuur tot maximaal 1,5 meter. Blusmiddelen die je best bij de hand hebt: schoppen, water en twee brandblusapparaten van 6 kg. Wanneer het te hard waait wordt er geen kampvuur gemaakt. Je kan tot en met 5 beaufort een vuur maken. Je merkt dat het 5 beaufort is als je de bladeren van de bomen hoort ruisen. Vanaf 6 beaufort worden zware voorwerpen al omver geblazen. Bij een periode van droogte mag men ook geen vuur maken. Jeugdgroepen dienen hier de alarmfase te volgen die de provincie uitvaardigt. De minimale afstand tussen het vuur en de tenten, houtvoorraad, gebouwen en vegetatie is 10 meter. Gebruik voor je kampvuur alleen onbehandeld hout, dus ook geen paletten. Dat is meer ecologisch en geeft minder gensters. Hout van dennen en sparren geeft ook veel vliegvuur, waardoor genster ver kunnen vliegen en ergens anders neerkomen. Gebruik geen benzine of andere licht ontvlambare stoffen om vuur aan te steken. Laat het vuur nooit onbewaakt achter. Achteraf wordt het vuur goed geblust. Dat doe je best door het vuur/kolen open te spreiden en het dan te blussen. Wanneer je de resten van het vuur met de blote hand kan aanraken dan is het vuur gedoofd. Als je nadien de vuurplaats niet meer nodig hebt dan dek je de kolen af met aarde. Op kamp bel je best nog eens met de lokale boswachter. Die kan je vertellen of er op dat moment geen te groot risico op bosbranden bestaat (tijdens te lange droogteperiodes is het maken van vuur immers voor iedereen verboden). De contactgegevens van je boswachter kan je vinden via klik op jeugdwerker, dan op zoek je boswachter/cantonnement. Meer tips & voorzorgsmaatregelen vind je op >SPELEN IN VLAAMSE BOSSEN Wil je vrij spelen in Vlaamse bossen, dan mag dat in de aangeduide speelzones. Elders moet je op de paadjes blijven. Je kan vooraf kijken op of er speelzones in de buurt van je kampplaats liggen. Klik op Jeugdwerker, dan op vind een speelzone. Je kan ook terecht op Op deze kaart kan je meteen ook tochten uitstippelen en je vindt er voor enkele gemeenten die al met dit systeem werken ook de toegankelijke speel- en sportplekken, jeugdlokalen, kampplaatsen en nog veel meer. Zijn er geen speelzones in de buurt, dan moet je toestemming hebben van de eigenaar van het bos. Je kan een machtiging aanvragen voor spelen in een nabijgelegen bos. Dat kan online via minstens 14 dagen voor je op weekend of kamp vertrekt. Alle info over wetgeving en regels voor activiteiten in het bos (in België) lees je in de brochure Meer info op

13 >SPELEN IN WAALSE BOSSEN Ga je op kamp naar Wallonië en ben je van plan daar activiteiten in de bossen te organiseren (ongetwijfeld!)? Dan moest je voor 1 mei het desbetreffende aanvraagformulier ( steunpuntjeugd.be/uploads/documents/groen_2011_kampformulier.pdf) invullen en opsturen naar de plaatselijke bosadministratie. Dit kan per mail of per post. Een uitgebreide lijst van adressen vind je terug via deze link: Men vraagt wel als bijlage een selectie of scan van de stafkaart met aanduiding van de kampplaats en de eventuele voorkeurbos(sen) waar je wil spelen. Ben je dit vergeten? Doe het dan meteen. Stuur het ingevulde formulier op naar de chef van het cantonnement waar je op kamp gaat. Steek er meteen een verontschuldigend briefje bij of probeer de boswachter telefonisch te bereiken (haal dus je beste Frans maar boven). Je kan hem/haar mits wat moeite best nog wel overtuigen om voor jullie een speelplekje te voorzien. Alle info op en via katrijn.gijsel@ambrassade.be. >LAWAAIHINDER Zingen, musiceren en lawaai maken is leuk, maar omwonenden én dieren vinden dit niet altijd zo prettig. Je houdt best rekening met een aantal reglementen en aanbevelingen. Zo vraag je best de toestemming aan de gemeente voor activiteiten die met veel lawaai gepaard gaan, zeker als ze tussen 22 uur en 7 uur plaatsvinden (bijvoorbeeld een kampvuuravond). Het is namelijk strafbaar om de rust van omwonenden te verstoren. Meestal zijn het jullie zelf die verantwoordelijk worden gesteld, wat wil zeggen dat de politie jullie (eenheid) zal aanspreken in het geval van een klacht. Via politiereglementen kan de verstoring van de nachtrust zelfs worden beboet! Let ook op met elektronisch versterkte muziek. Deze kan ook overdag voor geluidshinder zorgen. Vermijd in ieder geval lage bastonen en zet de luidspreker(s) niet in de richting van bossen, natuurgebieden en omwonenden. Hou er ook rekening mee dat bij terugkerende geluidsoverlast de kampplaats zelf ook wordt geviseerd, wat niemand ten goede komt. Je doet er sowieso goed aan om een goed contact te onderhouden met de buren en met de uitbater. Meer lezen? Ga naar >AFVAL OP KAMP Op kamp gaan doe je met respect voor natuur en milieu. Ook daar sorteer je het afval zo goed mogelijk. Informeer vooraf bij de kampuitbater of desnoods bij de gemeentelijke milieudienst hoe het precies zit met de afvalophaling. Waar koop je de juiste vuilniszakken aan? Op welke dag moet je welke vuilzak op straat zetten? Of wordt er met afvalcontainers gewerkt? Moet je zelf naar het containerpark, en waar is het dichtstbijzijnde? In de 44 gemeenten van de provincie Luxemburg gelden doorgedreven sorteerregels en moet je het afval zelf wegbrengen naar het containerpark. Plastic flessen moeten bijvoorbeeld nog per kleur gesorteerd worden. De plaatselijke intercommunale verspreidt posters als sorteerwijzer. De intercommunale in Luxemburg kan je contacteren via wwwroot_lang_nl/index.html?lang=nl De website van Kamp4Nature bundelt een heleboel tips over natuur- en milieuvriendelijk op kamp gaan. Lees meer over ecologisch omspringen met afval bij het onderdeel Afvalhoekje, via deze link: Meer informatie vind je op

14 >OP TOCHT Als je met je leden op de openbare weg wandelt, moet je net als iedereen de verkeersregels respecteren. Voor voetgangers (in groep) zijn er een aantal regels die gerespecteerd moeten worden. Deze regels staan in de wegcode, artikel 42. Loop liefst op trottoirs, de delen van de openbare weg voorbehouden door een blauw verkeersbord voor voetgangers, bermen, fietspaden of parkeerzones. Stippel je tocht dus zoveel mogelijk uit om te vermijden dat je op de rijbaan moet lopen. Lukt dit (voor een bepaal stukje) niet, dan mag je als voetganger ook de rijbaan volgen. Je hebt dan twee mogelijkheden. Je loopt RECHTS in de rijrichting. Loop zo rechts mogelijk en neem niet te veel plaats in van de rijbaan (zeker niet meer dan de helft). Je loopt LINKS tegen de rijrichting in. Dit mag als je met een groep van 6 of meer personen (leid(st)er inbegrepen) onderweg bent. Je bent dan wel verplicht om achter elkaar te lopen. Dit geniet de voorkeur omdat je zo het aankomende verkeer ziet komen. Het is voor je leden ook heel duidelijk (en veel veiliger) dat ze zo links mogelijk achter elkaar moeten lopen. Als je je in het donker verplaatst, of wanneer de zichtbaarheid onvoldoende is (minder dan 200 meter), draag dan in ieder geval reflecterend materiaal. Daarnaast moet je ook verlicht zijn. Loop je RECHTS, dan voorzie je vooraan een wit of geel licht, achteraan een rood. Loop je LINKS, dan hoort vooraan een rood licht en achteraan een wit of geel. Waar je ook loopt, gebruik steeds je gezond verstand. Meer informatie en tips vind je op Literatuurtips rond regelgeving op kamp Loslopend Wild Deel 1: Spelregels voor de organisatie van een jeugdkamp: Waar kan ik tenten lenen? Waarop moet ik letten bij het afsluiten van een kampcontract? Heb ik recht op subsidies voor het kampvervoer? Mag ik zomaar een bos betreden? Een nachtelijke vlottentocht, mag dat? In dit boek verzamelt en verklaart Steunpunt Jeugd alle regels die een rol spelen bij het organiseren van een jeugdkamp of jeugdvakantie. Het omvat een volledig overzicht van de rechten en plichten van de kampverantwoordelijke en geeft hints en tips om veilig en milieubewust op kamp te gaan. Het boek start bij de prille voorbereiding en eindigt bij de herinnering aan een geslaagd kamp. Je kan dit boek kopen voor 15 bij Steunpunt Jeugd, of je kan het ontlenen bij de FOS Open Scouting-infotheek. Mail naar info@fos.be! is de site bij uitstek voor iedereen die op zoek is naar info met betrekking tot een (zomer)kamp. voor een natuurvriendelijk weekend of kamp, met de nodige toelatingen, vind je hier alle info. Het wiki-artikel Velig op tocht Het wiki-artikel Regelgeving laat je geen roet in het eten gooien en informeer je hier over de do s en don ts voor het maken van een kampvuur.

15 5/ Goed verzekerd op kamp Het volledige overzicht van alle informatie over verzekeringen vind je in het Scoutsmapartikel Verzekeringen (ook te downloaden op In onderstaande tekst bundelen we enkel de zaken waar je zeker op moet letten als je op kamp vertrekt. In het volgende FOS-Pak bespreken we uitgebreid hoe je deze verzekeringen moet aanvragen. Ook op onze website voorzien we een duidelijke uitleg. KAMPSPECIAL >PERSOONLIJKE ONGEVALLEN & BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID CFOS Open Scouting heeft een polis persoonlijke ongevallen, burgerlijke aansprakelijkheid en rechtsbijstand. Deze geldt voor: Leden en leiding die lidgeld betaald hebben Occasionele vrijwilligers (NIEUW sinds 2013) Controleer of alle deelnemers verzekerd zijn. Om verzekerd te zijn moet je voor iedereen lidgeld betaald hebben aan FOS. Opgelet! De proefverzekering geldt niet voor activiteiten met overnachtingen! Dus betaal het lidgeld voor eventuele proefverzekerden voor je vertrek! Op kamp gaat vaak een kookploeg mee. Die vallen onder de rubriek van occasionele vrijwilligers. Zij zijn gratis en automatisch mee verzekerd. (Dit vervangt het vroegere systeem van de lightlidgelden.) Je hoeft er dus niet extra voor te betalen, en de namen van de kampkoks moeten níet doorgegeven worden aan het Nationaal Secretariaat. Eventuele kookploegkindjes genieten dezelfde dekking. Wel raden we aan om een vrijwilligerslijst per kamp bij te houden: handig voor jullie zelf, maar ook om bij een ongeval voor te leggen aan de verzekeringsmaatschappij. Een sjabloon vind je op onze website. Huur of gebruik je een kampterrein/gebouw van een andere organisatie? Aangesloten leden en occasionele vrijwilligers zijn ook automatisch verzekerd voor het (onopzettelijk) aanbrengen van schade aan tijdelijk gehuurde gebouwen. Je hoeft dus niet langer een aparte (brand) verzekering af te sluiten voor een kampgebouw of locatie. De eigenaar zal een bewijs van onze verzekering nodig hebben en dat formulier kan je op onze website terug vinden. >EXTRA VERZEKERINGEN Voor kampen en meerdaagse activiteiten kan je ook een aantal extra verzekeringen afsluiten: 1/ Je kan je groepsmateriaal (tenten, kookmateriaal, ) en persoonlijk materiaal (laptop, fototoestel, ) verzekeren. 2/ Huur je tenten bij de ULDK dan maak je zelf de keuze of je daarvoor een verzekering wil afsluiten of niet. Let wel, er wordt door de ULDK geen schadevergoeding aangerekend bij: brand, storm en waterschade indien deze het gevolg zijn van overmacht. De overmacht dient aangetoond te worden aan de hand van een verklaring van de politie of brandweer van de plaats waar het materiaal van de ULDK opgesteld stond. Deze verklaring geef je af op het ogenblik van de inlevering van het ontleende materiaal van de ULDK Vandalisme, zo dit vastgesteld wordt door de politie op de plaats waar het materiaal van de ULDK opgesteld stond. Deze verklaring dient afgegeven te worden op het ogenblik van de inlevering van het ontleende materiaal van de ULDK. Diefstal van ontleend materiaal van de ULDK op voorwaarde dat de aanvrager een proces-verbaal van de politie van de plaats waar het materiaal van de ULDK opgesteld

16 stond, heeft laten opstellen. Deze verklaring of het procesverbaalnummer, dient afgegeven te worden op het ogenblik van de inlevering van het ontleende materiaal van de ULDK. Bij aanvaarding van door de ULDK van deze aangifte van diefstal zal de aanvrager slechts één vijfde van de kostprijs van de laatste aankoopprijs van het gestolen materiaal aangerekend worden. Krijg je via ULDK tenten van defensie, dan ben je bij geen enkel voorval verzekerd. Voor deze tenten moet je de restwaarde van de tenten verzekeren. Stuur een mailtje naar om je hierbij te helpen. 3/Voor verplaatsingen naar het buitenland die vooraf en schriftelijk werden meegedeeld kan je de Reisbijstandsverzekering Ethias Assistance afsluiten. 4/Je kan een tijdelijke Omniumverzekering voor motorvoertuigen nemen. Meer info over deze verzekeringen kan je vinden in de admibundel Verzekeringen in een notendop of mail naar >ONGEVALSAANGIFTES Zorg dat je steeds voldoende ongevalsaangiftes mee hebt op kamp. Je kan ze online terugvinden via onder Administratie of vragen aan het Landelijk Secretariaat om je een setje toe te sturen. Ga je naar de andere kant van de taalgrens of zoek je verdere oorden op? Op de site vind je ook anderstalige aangifteformulieren. >ORGANISATIE- & TOEZICHTSPLICHT Om zeker te zijn dat je bij een ongeval kosten kan terug krijgen van de verzekering moet je voldoen aan de organisatie- en toezichtsplicht. >>ORGANISATIEPLICHT Dit betekent dat je als leiding de plicht hebt om zo veel mogelijk gevaren te voorzien en uit te sluiten. Je kan aantonen dat je een kamp goed georganiseerd hebt door: Tijdig een kampmelding in te dienen en de kampvergunning mee te nemen op kamp; Alle activiteiten goed voor te bereiden en je kampvoorbereidingen op papier te zetten; Via een inschrijvingsformulier ervoor te zorgen dat ouders je de toestemming geven om hun minderjarig kind mee te nemen op kamp; Een volledig ingevulde medische fiche van iedere deelnemer mee te nemen; SIS-kaart of kleefbriefjes van de mutualiteit van iedere deelnemer mee te nemen (Ga je naar het buitenland? Zorg dan dat leden die via hun mutualiteit een extra dekking voor het buitenland hebben (Assistance) de nodige papieren bij zich hebben). >>TOEZICHTSPLICHT Dit betekent dat je als leiding de plicht hebt om toezicht te houden op je leden. Je doet dit op maat van de leeftijd van de deelnemers en de activiteit. Heb je verder nog vragen of blijven er zaken onduidelijk? Neem dan gerust contact op via telefoon ( , optie 3 verzekeringen) of mail ( verzekeringen@fos.be).

17 6/ Acties KAMPSPECIAL >SJORTOUWACTIE VAN DE FOS-SHOP Alle FOS-eenheden krijgen de kans om voordelig sjortouw te kopen van 2.5 kg in sisal (+-300m) (drie draden in stevige uitvoering) aan een voordelige prijs van 8.50 per bol, bij aankoop van 10 bollen. Je kan je bestelling vanaf begin juni ophalen bij de shop. Bestellen doe je via mail via de telefoon ( ) of in de winkel. Bestel tijdig, want de voorraad is beperkt! >DÉ KAMPFOTO 2013 Vergeet je fototoestel niet mee te nemen op kamp of laad je gsm nog eens goed op! www. mediaraven.be zoekt immers Dé Kampfoto Neem foto s op kamp en stuur ze in op via Win zo de titel Dé Kampfoto 2013 en prachtige prijzen! 204e FOS de Tortels & 191e FOS de Reiger gingen de vorige jaren - dankzij hun prachtige foto s - al met prijzen aan de haal! (Anno april 2013 was er nog niets bekend over de wedstrijd, maar deze zou zeker terug doorgaan. Hou de website van FOS Open Scouting in de gaten voor meer info.) >DE KRANT OP KAMP Vorig jaar organiseerde De Standaard een actie De krant op kamp. Op eenvoudig verzoek kreeg je de krant tot 14 dagen lang gratis op kamp (in België) geleverd. Anno april 2013 werd er nog geen reclame gemaakt voor deze actie, maar gezien het grote succes van vorige jaren vermoeden we dat je ook dit jaar opnieuw gratis van De Standaard op kamp zult kunnen genieten. We houden jullie via de FOS-website in ieder geval op de hoogte. >DE KAMPKOK VAN HET JAAR Welke kampkok maakt al jaren van jouw zomerkamp een ware culinaire belevenis? Tussen 13 mei en 17 juni gaat Mediaraven op zoek naar de beste kampkok Wie volgt Mieke Mertens van Chiro Hemo (Opstal) op als kampkok van het jaar en wint een gratis BBQ op kamp? De 7 koks die op 17 juni de meeste stemmen achter hun naam hebben, gaan naar de finale op 29 juni Ook de kok met de origineelste nominatie mag naar de finale. Daar nemen de finalisten het tegen elkaar op in dé ultieme kook-battle. Nomineer de beste kampkok uit jouw eenheid, verzamel de meeste stemmen en win een gratis BBQ voor 75 personen op je zomerkamp! Het vlees wordt geschonken door Collivery. Het winnende recept komt bovendien in het kampkookboekje van Colruyt! tip Hou de website van FOS Open Scouting in de gaten voor leuke kampacties!

18 7/ Ecologie KAMPSPECIAL > MILIEUVRIENDELIJK OP KAMP Op kamp geniet je van het leven in de natuur. Doe gerust ook iets terug voor de natuur, en maak deze zomer werk van een echt natuurvriendelijk kamp. Op vind je een schat aan tips en suggesties, onder de titel milieuvriendelijk op kamp. Van het organiseren van je afvalhoekje over tips voor je kampvuur of de inrichting van je keukentent tot een aantal grote en kleine spelen om het milieubewustzijn bij je leden te stimuleren. > PATATTEN VAN BIJ DE BOER! Een tip: sleur je voorraad aardappelen, groenten en fruit niet van thuis mee en hou meer plaats in de kampvrachtwagen voor leukere spullen! Kijk voor Vlaamse boeren vooraf op of er in de buurt van je kampplaats land- en tuinbouwers zijn waar je rechtstreeks lekkere producten kan kopen. Beter voor het milieu, minder verpakking, en vaak zelfs goedkoper dan in de winkel. Sommigen staan ook open voor een boerderijbezoek (leuk met de jongste kinderen!) of je mag er zelf je kersen plukken > SPEEL EEN (NATUURVRIENDELIJK) BOSSPEL Op de website vind je tips om een spel op een natuurvriendelijke manier in elkaar te steken. Ook een massa aan kant-en-klare bos- en natuurspelen kan je hier downloaden. Op de website vind je ook praktische zaken terug zoals: de contactgegevens van de boswachter uit de buurt, informatie over speelzones, correcte info over verzekeringen & natuur (wat mag en wat mag niet?), >MET DE TREIN OP KAMP Met de trein op kamp? Voordeliger dan je denkt, en bovendien milieuvriendelijk. Wist je dat vier kinderen tot twaalf jaar gratis meereizen met elke betalende reiziger van twaalf jaar of ouder? Dit gratis vervoer geldt voor reizen tussen twee Belgische stations, in treinen van het binnenlands verkeer en zonder uurbeperking. Een rekenvoorbeeld: een groep van 16 kinderen van 10 jaar en hun vier begeleiders reizen samen van Antwerpen naar Vielsalm voor in totaal 20 euro (vier Go-pass ritjes). Je betaalt voor deze reis dus maar één euro per persoon. Literatuurtips De Boom in! : Een kampvuur stoken nabij een bos. Vlottentocht op de beek. Vrij spelen in bossen en natuurgebieden. Onmisbare en onvergetelijke musts voor avontuurlijke jeugdgroepen! Maar voor de leiding is het niet altijd makkelijk om de steeds veranderende regels en wetgeving te kennen. De beknopte brochure De Boom in! zet de meest relevante regelgeving voor spelen in bos en natuur op een blaadje. En dit voor Vlaanderen, Wallonië en Brussel op een rijtje. Je kan De boom in downloaden op de website van Steunpunt Jeugd!

19 Jeugd bij bosjes : Dit boek geeft inspiratie aan iedereen die werk wil maken van meer en betere groene speelruimte. Het is een inspiratieboek met ideeën voor de aanleg en de inrichting van speelgroen. Maar je leest ook hoe je de realisatie van groene speelruimte planmatig kan aanpakken in de gemeente. Verder zijn er concrete ervaringen uit enkele realisaties en plan(t)processen van de voorbije jaren. Daarbovenop krijg je een waslijst concrete argumenten voorgeschoteld die ook jouw gemeentebestuur of bosbeheerder kunnen overtuigen om mee te werken.te koop bij Steunpunt Jeugd voor 10. Buiten Benen : Dit is een handboek voor natuurvriendelijk spelen: boordevol kant-en-klare spelen in bos en natuur, weetjes over planten en dieren, originele kooktips, doe-ideeën die inspiratie geven voor natuurvriendelijke activiteiten in de vier seizoenen.te koop bij Steunpunt Jeugd voor 7 of te leen bij FOS Open Scouting. Loslopend Wild Deel 2: Milieuvriendelijk en energiezuinig op jeugdkamp : Hoe herken ik een milieuvriendelijke kampplaats? Waarop let ik tijdens de kampverkenning? Hoe bouw ik mijn tentenkamp op? Welke voeding koop ik waar en wanneer? Hoe verplaats ik mij met een grote groep? Wat houdt milieuvriendelijk koken en kokkerellen in? Hoe beperk ik het waterverbruik? Hoe installeer ik een touwenparcours in het bos, zonder de bomen te kwetsen? Dit is een praktijkboek dat alle aspecten van een jeugdkamp doorlicht op het vlak van milieuvriendelijkheid en energieverbruik. Het bevat een pak ideeën, klaar om toe te passen. Een aankoopstrategie met minder afval, milieubewust en goedkoop kamperen, een eenvoudige douche op zonne-energie, een miniwaterkrachtcentrale, een houtarm kampvuur, kampkippen als afvalverwerkers, zelfgemaakte natuurverf en vele andere suggesties. Allerlei kampactiviteiten passeren de revue met concrete tips, aandachtspunten. Te koop bij Steunpunt Jeugd voor 9, of te leen bij FOS Open Scouting. Wiki-artikel Ecologisch op kamp gaan Wiki-artikel duurzaam waterverbruik (FOS-approaved!)

20 8/ Goedkoop op kamp KAMPSPECIAL >MORE FOOD, LESS MONEY Als je het een beetje slim aanpakt, kan je via allerhande supermarkt- en andere acties écht wel je slag slaan met kortingen en promoties. Bekijk in het hoofdstukje Fourage (in deze bundel of op de FOSwiki) welke supermarkten wat in de aanbieding hebben. Speel het slim en sla je slag! >SOLIDARITEIT OP MAAT (SOM) Merk je gedurende het jaar dat bepaalde leden moeite hebben om mee te komen op betalende activiteiten en/of dat bepaalde leden nooit meegaan op kamp? Of merk je dat bepaalde leden niet over het geschikte materiaal beschikken dat nodig is voor een zomerkamp? SOM Als je een vermoeden hebt of weet dat het antwoord op bovenstaande vra(a)g(en) ja is omdat (de ouders van) het lid de kosten niet kunnen dragen, kan je als eenheid beroep doen op het SOMfonds. Vul minstens 4 weken op voorhand een aanvraag in via files/diversiteit/ %20-%20aanvraagformulier%20somfonds.doc en stuur het document via mail op naar diversiteit@fos.be. Alle informatie in verband met SOM, de spelregels en extra tips vind je terug op onze website: Aarzel niet om contact op te nemen bij onduidelijkheden. >FISCAAL AFTREKBAAR Al enkele jaren kunnen ouders geld terugtrekken van de belastingen als hun kind (jonger dan 12 jaar) mee op weekend of kamp* gaat met de jeugdbeweging. Maar hiervoor moet je hen met je eenheid wel de nodige papieren bezorgen. >>WAT MOET JE DOEN? De ouders moeten aan de belastingadministratie een attest kunnen voorleggen van de organisatoren van het kamp (of weekend). Dat zijn jullie dus! Geen paniek, zo n attest moet je zelf niet maken. Je kan dit document krijgen van de jeugddienst van je gemeente. Zij moeten immers ook het stuk invullen waarin ze zeggen dat je eenheid een erkende jeugdbeweging is. Op de website kan je alvast een voorbeeld van het document bekijken (Administratie/ kampen/fiscale aftrekbaarheid). Vraag na bij de jeugddienst op welke manier jouw gemeente dit aanpakt! Met de stapel attesten van de jeugddienst kan je aan de slag. Voor elk kind dat jonger is dan 12 jaar (+12 jarigen komen niet in aanmerking voor belastingaftrek) én mee op kamp gaat, maak je een attest op. Probeer ervoor te zorgen dat je de overlast voor je eenheid binnen de perken kan houden en bezorg meteen alle ouders hun attest (bijvoorbeeld vlak na het kamp). In elk geval dienen ze hun attest te krijgen voor 1 maart van het jaar volgend op de activiteit. Hou ook zeker de deelnemerslijsten goed bij. Het is immers mogelijk dat de belastinginspectie dit opvraagt. >>WAT MOET JE NIET DOEN? Hoewel de verleiding misschien groot is om de kampprijs te verhogen, willen we je heel expliciet vragen om dit NIET te doen. De regeling geldt immers enkel voor -12-jarigen. Dat betekent dat bij een verhoging de +12-jarigen sowieso meer zullen betalen. Daarnaast komt

21 de regeling, door het complexe systeem via de belastingaftrek vooral mensen ten goede die al een redelijk inkomen hebben. Bij een verhoging tref je dus ook nog eens de mensen die het al niet gemakkelijk hebben. Trek dus, op basis van deze regeling, je kampprijs niet op. >>MEER INFO? Surf naar de FOS-website om de praktische regeling er in detail op na te slaan. Of vraag meteen bij je jeugddienst na hoe het juist zit. Meer informatie over deze procedure vind je ook op Een website van de Vlaamse overheid, waar je vanwege de overheid ook meer informatie vindt over heel deze regeling. * In principe komen alle activiteiten waar apart voor betaald wordt in aanmerking voor belastingaftrek (lidgeld dus niet!). Je bent echter niet verplicht om attesten uit te reiken. Met FOS Open Scouting raden we aan om dit enkel te doen na een kamp of een weekend. Dit houdt de administratie wat binnen de perken. Meer informatie over deze procedure vind je ook op Een website van de Vlaamse overheid, waar je vanwege de overheid ook meer informatie vindt over heel deze regeling. Maar als je vragen hebt, dan klop je best aan bij je jeugddienst. * In principe komen alle activiteiten waar apart voor betaald wordt in aanmerking voor belastingaftrek (lidgeld dus niet!). Je bent echter niet verplicht om attesten uit te reiken. Met FOS Open Scouting raden we aan om dit enkel te doen na een kamp of een weekend. Dit houdt de administratie wat binnen de perken.

22 9/ Fourage KAMPSPECIAL Van spelen krijg je honger. Niet dat het kamp staat of valt met het kampmenu, maar we willen toch wel even benadrukken dat er op de meeste kaartjes naar ouders iets staat in de zin van Het weer is goed, het eten is lekker en het is hier tof. Het weer kunnen we helaas niet controleren, maar een tof kamp én lekker eten heb je zelf in de hand! Op de FOSwiki vind je tal van fouragetips: over de taken & afspraken met de kookploeg, budgettips en voedselveiligheid. Net omdat we dit zo belangrijk vinden, vind je hieronder integraal het artikel. >TAKEN KOOKPLOEG Op voorhand maak je best duidelijke afspraken tussen de leidingploeg en de kookploeg. Spreek duidelijk af wat je precies van de kookploeg verwacht. Enkele vragen zaken die je op voorhand al kan bekijken zijn: Moet de kookploeg een menu opstellen? Met welke aspecten van het kampprogramma moeten ze rekening houden (dagindeling, tweedaagse, omgekeerde dag, lunchpakket voor een dagtocht, inkleding in het kampthema)? Welk budget mag de kookploeg besteden? Hoe verlopen de betalingen? Op welke manier moet de kookploeg de uitgaven bijhouden? Opstellen van de boodschappenlijst? Aankopen voor het vertrek wie doet aankopen? prijs? hoeveelheid? bewaarfactor? Aankopen ter plaatse: Kampbezoek: afspraak met leveranciers? wie? financiële verwerking? >KOKEN VOOR MINDER GELD: ALLERLEI KORTINGS- & PROMO-ACTIES Ga je met je jeugdbeweging deze zomer op kamp in Wallonië? Dan kan je een beroep doen op voedselsubsidies van APAQ-W, het Waals agentschap ter promotie van een kwaliteitsvolle landbouw. APAQ-W voert elk jaar een actie, dit jaar onder de noemer Au Camp, Mangeons wallon. Wanneer je tijdens het kamp producten van Waalse herkomst aankoopt krijg je tot 10 euro per deelnemer (inclusief begeleiders), met een maximum van 800 per kamp. In ruil moet je plaatselijke producten bij lokale handelaars aankopen & een activiteit doen rond het thema (bvb een boerderijbezoek). Surf naar voor meer informatie over de voorwaarden. Bij Colruyt kan je zoals steeds terecht om 3% korting te krijgen op je aankopen. Klassieke extra s zijn nog steeds de gratis streng worsten - even lang als de langste leid(st)er - en de bal. Vergeet hiervoor wel je jeugdkortingskaart niet aan te vragen! Dit kan je eenvoudig doen via de website van de Colruyt (kijk bij klantendiensten / Op Kamp). Verder kan je ook snuisteren in hun kamprecepten. Ook Collivery werkt op kamp: je hebt dezelfde voordelen als in de winkel en er zijn speciale voordeelverpakkingen voor groepen die je in de winkel niet vindt. Surf naar en klik door naar jeugdkampen voor alle info. Ook Renmans pakt uit met kortingen. Welke? Dat is niet helemaal duidelijk, maar je kan bellen naar het gratis infonummer 0800/90002 of een mail sturen naar infosite@renmans.be. De

Kamp Special. editie 2014

Kamp Special. editie 2014 Kamp Special KAMPSPECIAL editie 2014 April 2014 // Voor alle eenheidsleid(st)ers van FOS Open Scouting Ter ondersteuning & voorbereiding van een nog toffer zomerkamp. KAMPSPECIAL Je vindt deze kampspecial

Nadere informatie

Kamp. Special. April 2015 // Voor alle eenheidsleid(st)ers van FOS Open Scouting Ter ondersteuning & voorbereiding van een nog toffer zomerkamp.

Kamp. Special. April 2015 // Voor alle eenheidsleid(st)ers van FOS Open Scouting Ter ondersteuning & voorbereiding van een nog toffer zomerkamp. Kamp Special KA L IA SPEC MP editie 2015 April 2015 // Voor alle eenheidsleid(st)ers van FOS Open Scouting Ter ondersteuning & voorbereiding van een nog toffer zomerkamp. KAMPSPECIAL Je vindt deze kampspecial

Nadere informatie

Nuttige informatie voor organisatoren van jeugdkampen

Nuttige informatie voor organisatoren van jeugdkampen Nuttige informatie voor organisatoren van jeugdkampen Datum: 18 maart 2011 1. Regelgeving 1. Geen kamp zonder kampvuur 2. Spelen in Waalse bossen 3. Spelen in Vlaamse bossen 4. Monsieur ou Madame Camp

Nadere informatie

Beste leden en ouders,

Beste leden en ouders, Beste leden en ouders, Het schooljaar loopt stilaan op zijn einde, de vakantie komt om het hoekje piepen en begin augustus is er natuurlijk weer ons spetterende zomerkamp! Onze leiding is al maandenlang

Nadere informatie

Beste leden en ouders,

Beste leden en ouders, Beste leden en ouders, Het schooljaar loopt stilaan op zijn einde, de vakantie komt om het hoekje piepen en begin augustus is er natuurlijk weer ons spetterende zomerkamp! Onze leiding is al maandenlang

Nadere informatie

zo maak je een prachtige Femma-stand

zo maak je een prachtige Femma-stand zo maak je een prachtige Femma-stand 1 zo maak je een prachtige femma-stand Elke groep krijgt regelmatig de vraag om op een activiteit in de gemeente een standje te zetten: op de avondmarkt, kermis, boekenbeurs,

Nadere informatie

ADMIBUNDEL OP KAMP. Laatste herziening: 1 september Contactpersoon FOS4U:

ADMIBUNDEL OP KAMP. Laatste herziening: 1 september Contactpersoon FOS4U: ADMIBUNDEL OP KAMP Een kamp is vaak het hoogtepunt van je scoutsjaar. Er komt echter ook heel wat administratief werk bij kijken. In dit artikel vind je een overzicht met de belangrijkste administratieve

Nadere informatie

Handelen in crisissituaties

Handelen in crisissituaties Handelen in crisissituaties 1 Inleiding... 2 2 Preventie: een crisissituatie voorkomen... 2 2.1 Algemeen... 2 2.2 Brandveiligheid: voorkomen is beter dan blussen... 3 2.3 Verkeersveiligheid: wandel- en

Nadere informatie

In deze folder leest u gouden tips om prettig samen te leven, hoe u

In deze folder leest u gouden tips om prettig samen te leven, hoe u Een goede buur is goud waard! Overlast of prettig samenleven? Enkele tips Liever een goede buur Als bewoner heeft u te maken met buren naast, boven of onder u. Om ervoor te zorgen dat iedereen prettig

Nadere informatie

ADMIBUNDEL SOM- FONDS

ADMIBUNDEL SOM- FONDS ADMIBUNDEL SOM- FONDS Kan niet iedereen het lidgeld betalen? Lig je wakker van de kostprijs van kampen of activiteiten? Bereiken jullie voornamelijk blanke middenklasse en maakt dat je zorgen? Wat met

Nadere informatie

Dit is de steekkaart waarmee je het jaar afsluit. Alles wat je op kamp moet weten over verzekeringen vind je hier terug.

Dit is de steekkaart waarmee je het jaar afsluit. Alles wat je op kamp moet weten over verzekeringen vind je hier terug. Steekkaart 5 Kamp en weekend Dit is de steekkaart waarmee je het jaar afsluit. Alles wat je op kamp moet weten over verzekeringen vind je hier terug. Wat is standaard verzekerd op kamp? Lichamelijke ongevallen

Nadere informatie

Ledenadministratie. Ons digitaal platform ledenadministratie ofte Keeo

Ledenadministratie. Ons digitaal platform ledenadministratie ofte Keeo N o 1 Ledenadministratie Woord vooraf Dit gedeelte van de admibundel verduidelijkt de werking van de ledenadministratie van FOS Open Scouting vzw. De ledenadministratie wordt gevoerd via een voortdurende

Nadere informatie

Leidraad leerkracht 5 de en 6 de leerjaar

Leidraad leerkracht 5 de en 6 de leerjaar Leidraad leerkracht 5 de en 6 de leerjaar INLEIDING 2 Beste leerkracht U plant een buurtboostactie met de kinderen van uw klas. Deze actie wil: kinderen bewust laten worden van wat er in de buurt speelt

Nadere informatie

Je bent pas meter of peter geworden van een SOS kind. wat nu?

Je bent pas meter of peter geworden van een SOS kind. wat nu? Je bent pas meter of peter geworden van een SOS kind. wat nu? Proficiat & bedankt! Je bent pas meter of peter geworden van een SOS kind. Fantastisch dat je je zo wil engageren om samen met ons kwetsbare

Nadere informatie

Beste leden en ouders,

Beste leden en ouders, Beste leden en ouders, De vakantie doet z n intrede en dat wil zeggen dat we binnen een goede maand kunnen genieten van een geweldig zomerkamp! Onze leiding is al maandenlang bezig met de voorbereidingen

Nadere informatie

Informatiefiche verzekering lokale groepen

Informatiefiche verzekering lokale groepen Informatiefiche verzekering lokale groepen Als je lid bent van Hujo - dat betekent als je afdracht van 3,00 is gestort (of gratis voor kinderen tot en met het 6 de studiejaar) en je gegevens via de ledenlijst

Nadere informatie

Afval Anne en de Sorteerbrigade

Afval Anne en de Sorteerbrigade Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.

Nadere informatie

BIJLAGE. BIJLAGE BIJ HET CHARTER VAN DE JEUGDBEWEGINGEN FOS Open Scouting, Scouts en Gidsen Vlaanderen

BIJLAGE. BIJLAGE BIJ HET CHARTER VAN DE JEUGDBEWEGINGEN FOS Open Scouting, Scouts en Gidsen Vlaanderen BIJLAGE BIJLAGE BIJ HET CHARTER VAN DE JEUGDBEWEGINGEN FOS Open Scouting, Scouts en Gidsen Vlaanderen DOEL Het charter is heel specifiek opgesteld voor (en samen met) de erkende Franstalige jeugdbewegingen.

Nadere informatie

ADMIBUNDEL ATTESTEN PROCEDURE

ADMIBUNDEL ATTESTEN PROCEDURE ADMIBUNDEL ATTESTEN PROCEDURE Hoe kan je een attest Animator Hoofdanimator Instructeur uitgereikt door de Vlaamse overheid behalen? Hoe zit dat nu met terugbetaling van cursusgeld? Met subsidies voor geattesteerde

Nadere informatie

DE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP

DE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP DE AARDE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS Mueller/GP Wilkins/GP Een wereld die draait op schone energie, met rijke bossen en oceanen vol leven. Dat is de wereld volgens Greenpeace. We doen

Nadere informatie

TAAK 1. Straatfeest. 1. Welke straatfeesten komen in aanmerking voor een financiële bijdrage van de gemeente?...

TAAK 1. Straatfeest. 1. Welke straatfeesten komen in aanmerking voor een financiële bijdrage van de gemeente?... TAAK 1 Straatfeest U woont in de gemeente Bertem in Vlaanderen. U wilt graag een straatfeest organiseren. U zoekt informatie in de folder van de gemeente over de organisatie van straatfeesten. Lees het

Nadere informatie

Hoe voorkom je diefstal op reis.

Hoe voorkom je diefstal op reis. Hoe voorkom je diefstal op reis. Diefstal op reis, dit is iets wat we liever niet willen overkomen wanneer we in het buitenland zitten. Toch gebeurt het. Ik kan me nog goed herinneren dat ik een jaar geleden

Nadere informatie

Weer of geen weer, de scouts gaat er steeds voor!!

Weer of geen weer, de scouts gaat er steeds voor!! Dag liefste scoutsvrienden! De maand februari gaat gepaard met enkele typische weerspreuken. We sommen ze graag even op: Al is de sprokkel nog zo fel, ze heeft vijf schone dagen wel. Is februari nat en

Nadere informatie

verzekering vrijwilligerswerk

verzekering vrijwilligerswerk verzekering vrijwilligerswerk Inleiding Vrijwilligerswerk is niet weg te denken uit onze samenleving. Het vult het werk van beroepskrachten perfect aan en het verhoogt de onderlinge solidariteit in de

Nadere informatie

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur

Nadere informatie

verzekering vrijwilligerswerk

verzekering vrijwilligerswerk verzekering vrijwilligerswerk Inleiding Vrijwilligerswerk is niet weg te denken uit onze samenleving. Het vult het werk van beroepskrachten perfect aan en het verhoogt de onderlinge solidariteit in de

Nadere informatie

- grtroitoirs. verkeersborden: De berm (verhoogd verlaagd) Parkeerzones. Rijbaan VOETGANGERS ALLEEN OF IN GROEP ZONDER LEI DER

- grtroitoirs. verkeersborden: De berm (verhoogd verlaagd) Parkeerzones. Rijbaan VOETGANGERS ALLEEN OF IN GROEP ZONDER LEI DER VOETGANGERS ALLEEN OF IN GROEP ZONDER LEI DER OPGELET: Het ver keer sr eglement geeft geen definitie van een gr oep of een leider. I n tegenstelling tot VOETGANGERS gr oepen ALLEEN fietser OF s, waar voor

Nadere informatie

HANDLEIDING VOOR TREKKERSGROEPEN

HANDLEIDING VOOR TREKKERSGROEPEN HANDLEIDING VOOR TREKKERSGROEPEN 2 Euro of meer, zoveel denkt een Belg te moeten betalen voor 1 kilogram bananen in de supermarkt. De realiteit toont echter iets anders. Je hoeft niet veel moeite te doen

Nadere informatie

REPORTAGE: SPEELZONE VRIJBOS (HOUTHULST)

REPORTAGE: SPEELZONE VRIJBOS (HOUTHULST) NOTA REPORTAGE: SPEELZONE VRIJBOS (HOUTHULST) Datum: 1 augustus 2007 REPORTAGE: SPEELZONE VRIJBOS (HOUTHULST) 1 augustus 2007 pagina 1 > 5 1 Speelzone Vrijbos (Houthulst) 1.1 KORT In t kort Ligging/adres

Nadere informatie

Alles wat je moet weten voor je op kamp vertrekt

Alles wat je moet weten voor je op kamp vertrekt 1 Alles wat je moet weten voor je op kamp vertrekt Inhoud Vergeet al je leden niet in te schrijven! 3 Je KLJ-kamp registreren op Wall-e 4 Veilig op kamp en EHBO 4 Drank en drugs 4 EHBO 5 Veilig op stap

Nadere informatie

Map 4...het KLJ-aanbod. A. Ondersteuning door KLJ. Wegwijs. Wegwijs Map 4 Ondersteuning door KLJ - -

Map 4...het KLJ-aanbod. A. Ondersteuning door KLJ. Wegwijs. Wegwijs Map 4 Ondersteuning door KLJ - - Map 4...het KLJ-aanbod A. Ondersteuning door KLJ Wegwijs Auteur: Ief Verlaenen KLJ - 2012 KLJ is er voor jou! Als afdeling sta je er niet alleen voor. Je kan rekenen op heel wat ondersteuning vanuit KLJ.

Nadere informatie

4 Zijn heerlijke producten ook eerlijke producten?

4 Zijn heerlijke producten ook eerlijke producten? 4 Zijn heerlijke producten ook eerlijke producten? Deze zomer was ik op familiebezoek in Honduras. Geheel onverwacht liep ik er twee oude bekenden tegen het lijf. Ze stonden pardoes voor mijn neus. Ik

Nadere informatie

ZOMERKAMP 2017 GIVERS. 1 tot 10 juli 2017 Kasterlee

ZOMERKAMP 2017 GIVERS. 1 tot 10 juli 2017 Kasterlee ZOMERKAMP 2017 GIVERS 1 tot 10 juli 2017 Kasterlee Voorwoord Beste giver en ouder(s) Binnen een kleine maand vertrekken we op zomerkamp, de ideale manier om het scoutsjaar af te sluiten! De leiding kijkt

Nadere informatie

In dit boekje vind je alle informatie die je nodig hebt om voorbereid op kamp te vertrekken, neem het dus goed door!

In dit boekje vind je alle informatie die je nodig hebt om voorbereid op kamp te vertrekken, neem het dus goed door! 21 31 juli 2018 Beste leden, ouders, Eindelijk komt het kamp in zicht! De leiding is volop bezig met het voorbereiden van een onvergetelijk kamp. Er staan toffe activiteiten, leuke uitstappen en culinaire

Nadere informatie

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen Deze brochure kan ook ondersteunend zijn voor iedereen die met het gezin in contact komt: maatschappelijk

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

BEWAAR DIT BOEKJE GOED ALLES OVER JE BOEKENPAKKET. VanDijk.nl ALLES VOOR JE STUDIE

BEWAAR DIT BOEKJE GOED ALLES OVER JE BOEKENPAKKET. VanDijk.nl ALLES VOOR JE STUDIE BEWAAR DIT BOEKJE GOED ALLES OVER JE BOEKENPAKKET VanDijk.nl ALLES VOOR JE STUDIE IN DEZE GIDS ALLES OVER BESTELLEN BIJ VANDIJK.NL BESTEL VOOR 20 JULI! BESTELLEN 4 LEVEREN 6 BETALEN 8 SERVICE 10 INLEVEREN

Nadere informatie

Vlaamse overheid. Agentschap voor Natuur en Bos

Vlaamse overheid. Agentschap voor Natuur en Bos Vlaamse overheid Agentschap voor Natuur en Bos Besluit van de administrateur-generaal houdende goedkeuring van de toegankelijkheidsregeling voor het domein Zorgvliet, gelegen op het grondgebied van de

Nadere informatie

Beste ouders en leden,

Beste ouders en leden, t Patotterke Beste ouders en leden, Hier is dan ons laatste patotterke van het jaar. Je kan hier weer alle info in terug vinden die je nodig hebt. Indien je nog vragen hebt over iets dan kan je ons zeker

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

MIJN BEZOEK AAN DRUIVENSERRE & WIJNKELDER SONIEN

MIJN BEZOEK AAN DRUIVENSERRE & WIJNKELDER SONIEN MIJN BEZOEK AAN DRUIVENSERRE & WIJNKELDER SONIEN HOE GEBRUIK IK HET STAPPENPLAN? Leuk dat je hebt besloten om naar Druivenserre & Wijnkelder Soniën te gaan. In samenwerking met de provincie Vlaams-Brabant

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

Het Ik ga vreemd -café

Het Ik ga vreemd -café Het Ik ga vreemd -café Inhoud De slogan: Ik ga vreemd...2 De methodiek: Samen op café...2 Stappenplan voor een Ik ga vreemd -café...3 1. Bepaal een datum en een locatie... 3 2. Bestel promotiemateriaal...

Nadere informatie

Kampboekje Jongwelpen 2014

Kampboekje Jongwelpen 2014 Kampboekje Jongwelpen 2014 Oedelem Tofste Jongwelpen, Hier zijn we weer, het leukste moment van het jaar is aangebroken! Het is weer tijd voor ons zomerkamp Jullie leiding is dolenthousiast om er in te

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

www.77ste.be Wij vliegen er met veel goesting in en verwelkomen jullie graag op onze eerste activiteit, de jaarmarkt!!

www.77ste.be Wij vliegen er met veel goesting in en verwelkomen jullie graag op onze eerste activiteit, de jaarmarkt!! Liefste leden en ouders, Een nieuw scoutsjaar staat weer voor de deur. Wellicht is er enorm genoten van een verlof met temperatuurstijgingen en -dalingen, maar de leden hebben vooral genoten van het fantastische

Nadere informatie

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap.

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. EET PALEO 3 Inhoudsopgave Inleiding 6 Mijn Paleo verhaal 8 De 7 stappen in het kort 12 Stap 1 Richt je op de praktijk 14

Nadere informatie

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt Ben jij zo iemand die actief is en veel interesses heeft en daardoor ook veel bezigheden en spullen heeft?

Nadere informatie

ONS SCHOOLREGLEMENT VOOR DE LEERLINGEN

ONS SCHOOLREGLEMENT VOOR DE LEERLINGEN ONS SCHOOLREGLEMENT VOOR DE LEERLINGEN NAAM :.. 1. Algemeen Ik: - heb respect en begrip voor anderen; - heb eerbied voor de natuur; - durf mijn eigen mening te uiten; - heb orde en ben steeds beleefd;

Nadere informatie

Vluchtelingen op bivak. Tips & Tricks

Vluchtelingen op bivak. Tips & Tricks Vluchtelingen op bivak Tips & Tricks Bespreek het in je leidingsploeg Als je een dergelijk project aanpakt, is het belangrijk dat iedereen van je leidingsploeg weet waarom je ervoor kiest. Het is goed

Nadere informatie

Activiteitendraaiboek VC Tesla Lint Inhoud

Activiteitendraaiboek VC Tesla Lint Inhoud Activiteitendraaiboek VC Tesla Lint Inhoud Inhoud... 1 Info voor website, Facebook en beelscherm... 2 Affiches en Flyers... 3 Materiaal... 4 Aanvragen en toelatingen... 4 Financieel... 4 Takenlijst en

Nadere informatie

Overal waar mensen wonen, gebeurt wel eens wat.

Overal waar mensen wonen, gebeurt wel eens wat. Overlast Overal waar mensen wonen, gebeurt wel eens wat. De tv staat te hard, de vuilniszakken blijven te lang liggen, de takken in de tuin hangen over Toch is er een groot verschil tussen ergens last

Nadere informatie

ADMINISTRATIEMAP. Stamnummer: Parochie/wijk: Gemeente:

ADMINISTRATIEMAP. Stamnummer: Parochie/wijk: Gemeente: ADMINISTRATIEMAP CHIRO Stamnummer: Parochie/wijk: Adres: Gemeente: Een woordje uitleg Bij een Chirogroep runnen, komen er veel belangrijke administratieve taken kijken. Chirojeugd Vlaanderen wil jou daarbij

Nadere informatie

MIJN RONDLEIDING IN DE LUCHTHAVEN VAN ANTWERPEN

MIJN RONDLEIDING IN DE LUCHTHAVEN VAN ANTWERPEN MIJN RONDLEIDING IN DE LUCHTHAVEN VAN ANTWERPEN HOE GEBRUIK IK HET STAPPENPLAN? Leuk dat je hebt besloten om een rondleiding te volgen in de luchthaven van Antwerpen. Toerisme voor Autisme stelde een stappenplan

Nadere informatie

Verenigingen van Eigenaren en Centraal Beheer Achmea. Samen staan wij als een huis

Verenigingen van Eigenaren en Centraal Beheer Achmea. Samen staan wij als een huis Verenigingen van Eigenaren en Centraal Beheer Achmea. Samen staan wij als een huis Inhoud Een goede basis voor uw VvE. 3 U bepaalt zelf wat u nodig heeft. 4 Bent u voor genoeg geld verzekerd? Wij helpen

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. ik regel mijn geldzaken

Inhoud. Mijn leven. ik regel mijn geldzaken Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Bewaren...5 Hoofdstuk 2 Administratie...7 Hoofdstuk 3 Inkomsten... 8 Hoofdstuk 4 Uitgaven... 10 Hoofdstuk 5 Sparen... 12 Hoofdstuk 6 Verzekeringen...15 Hoofdstuk 7 Begroting...

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

REPORTAGE: SPEELRUIMTE OP MILITAIR DOMEIN (HECHTEL-EKSEL)

REPORTAGE: SPEELRUIMTE OP MILITAIR DOMEIN (HECHTEL-EKSEL) NOTA REPORTAGE: SPEELRUIMTE OP MILITAIR DOMEIN (HECHTEL-EKSEL) Datum: 1 augustus 2007 REPORTAGE: SPEELRUIMTE OP MILITAIR DOMEIN (HECHTEL-EKSEL) 1 augustus 2007 pagina 1 > 5 1 Speelruimte op militair domein

Nadere informatie

EVENEMENTEN AANMELDINGSFORMULIER

EVENEMENTEN AANMELDINGSFORMULIER EVENEMENTEN AANMELDINGSFORMULIER Je vraagt je wellicht af 'Waarom het aanmeldingsformulier invullen?' Het neemt inderdaad wat tijd in beslag, maar: je kan alle aanvragen, die dienen behandeld te worden

Nadere informatie

HUISBROCHURE. Contactgegevens. Adres jeugdlokaal Chiro Zonderschot Blokstraat 7 2220 Heist-op-den-Berg

HUISBROCHURE. Contactgegevens. Adres jeugdlokaal Chiro Zonderschot Blokstraat 7 2220 Heist-op-den-Berg HUISBROCHURE Contactgegevens Adres jeugdlokaal Chiro Zonderschot Blokstraat 7 2220 Heist-op-den-Berg Verantwoordelijke VZW Bochizon Heremans Rikke Heibloemstraat 10 2220 Heist-op-den-Berg 0496/25 88 39

Nadere informatie

Leidraad leerkracht 3 de en 4 de leerjaar

Leidraad leerkracht 3 de en 4 de leerjaar Leidraad leerkracht 3 de en 4 de leerjaar INLEIDING 2 Beste leerkracht U plant een buurtboostactie met de kinderen van uw klas. Deze actie wil: kinderen bewust laten worden van wat er in de buurt speelt

Nadere informatie

HANDIG SPELEN MET EEN HOND

HANDIG SPELEN MET EEN HOND l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG SPELEN MET EEN HOND OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER SPELEN MET EEN HOND. JE

Nadere informatie

Vergeet niet uw energie mee te verhuizen.

Vergeet niet uw energie mee te verhuizen. Vergeet niet uw energie mee te verhuizen. Energie op uw oude en nieuwe adres: hoe regelt u het correct? MET HANDIG ENERGIEVERHUISFORMULIER GAAT U BINNENKORT VERHUIZEN? Denk er dan aan om uw elektriciteits-

Nadere informatie

Juf Sabine en juf Maaike

Juf Sabine en juf Maaike Je moet daar heel wat voor kunnen: - Je moet goed kunnen lezen - En ook goed begrijpen wat je leest - Je moet goed kunnen opzoeken - En goed kunnen kiezen wat je wel en niet nodig hebt. - Je moet je verhaal

Nadere informatie

Factsheet Europees Vrijwilligerswerk (EVS) - Youth in Action

Factsheet Europees Vrijwilligerswerk (EVS) - Youth in Action Factsheet Europees Vrijwilligerswerk (EVS) - Youth in Action Met EVS naar het buitenland Met deze factsheet willen wij je informeren voordat je met EVS naar het buitenland vertrekt. Er staat informatie

Nadere informatie

Timemanagement Kerngebieden onderscheiden

Timemanagement Kerngebieden onderscheiden Timemanagement Als manager heb je veel verschillende werkzaamheden: je geeft leiding aan je medewerkers, maar je hebt ook je eigen taken. Je hebt met je medewerkers te maken, met andere collega s en afdelingen

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Y-choice. Luister naar De keuzes die je maakt van Van Dik Hout. Het nummer staat op de CD Het beste van 1994-2001. De songtekst vind je in bijlage 1.

Y-choice. Luister naar De keuzes die je maakt van Van Dik Hout. Het nummer staat op de CD Het beste van 1994-2001. De songtekst vind je in bijlage 1. Kiezen Opwarmertje Een eigen keuze (Naar: Kiezels 10 e jaargang, nr. 5) Laat één jongere beginnen met het noemen van een drietal belangrijke zaken uit zijn leven, bijvoorbeeld iemand kiest scooter, voetbal

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Takenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie. Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk?

Takenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie. Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk? Takenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie Naam : Wat is de bedoeling? Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk? Er is een misdaad gepleegd! Een dief heeft de computer

Nadere informatie

AANVRAAGFORMULIER WERKINGSTOELAGEN Jeugd- en jongerenbewegingen Werkjaar: 1 september augustus 2017

AANVRAAGFORMULIER WERKINGSTOELAGEN Jeugd- en jongerenbewegingen Werkjaar: 1 september augustus 2017 Vak voor administratie: Dossier ontvangen: / /2017 STEDELIJKE JEUGDDIENST Jeugdcentrum Jotie Hofstraat 14 9700 OUDENAARDE 055 33 44 90 jeugdcentrum@oudenaarde.be www.jotie.be AANVRAAGFORMULIER WERKINGSTOELAGEN

Nadere informatie

T!PS www.fuifpunt.be www.ikgebruikmuziek.be www.bvergoed.be

T!PS www.fuifpunt.be www.ikgebruikmuziek.be www.bvergoed.be T!PS www.fuifpunt.be www.ikgebruikmuziek.be www.bvergoed.be BEPERKING GELUIDSHINDER Een fuif zou geen fuif zijn zonder muziek en lichtshow. Kies een geluids-en lichtinstallatie op maat van de zaal/tent.

Nadere informatie

Inhoudstafel Luistermoment Centrum-West Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doel van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding...

Inhoudstafel Luistermoment Centrum-West Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doel van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... Inhoudstafel Luistermoment Centrum-West Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doel van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... 2 Voorbereiding... 2 Locatie... 2 Materiaal... 2 Veel voorkomende

Nadere informatie

CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO!

CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO! CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO! INHOUDSOPGAVE STARTFASE VOORAF - IS HET EEN ONDERWERP VOOR CREATIVITEIT? - ANALYSEVRAGEN - BRIEFING MET PROBLEEMEIGENAAR DE CREATIEVE SESSIE - SPELREGELS

Nadere informatie

We geven de buurt een boost. Secundair onderwijs

We geven de buurt een boost. Secundair onderwijs We geven de buurt een boost Secundair onderwijs WAT GAAN WE DOEN? 2 We gaan werken rond het thema buurtboost. Buurtboost is een onderdeel van Opsinjoren. Een dienst van de Stad Antwerpen. Opsinjoren ondersteunt

Nadere informatie

Sugar Addiction Test

Sugar Addiction Test Sugar Addiction Test Hoe is het gesteld met jouw suikerverslaving? Ontdek het met deze test. SUGARCHALLENGE Is een initiatief van Food & Lifestylecoach Carola van Bemmelen Doe de Sugar Addiction test Ben

Nadere informatie

Bewindvoering: hoe werkt het?

Bewindvoering: hoe werkt het? Bewindvoering: hoe werkt het? Samen je centen de baas JE HEBT EEN BEWINDVOERDER. EN NU? Een tijdje terug heb je ervoor gekozen om je geld samen met Mijn Geld en Zo te regelen. De rechter vindt dit goed.

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding

Inhoudsopgave. Inleiding Handboek Inhoudsopgave Inleiding... 1 Thema... 2 1. Aan de slag... 3 2. Waar beginnen?... 4 2.1 WANNEER?... 4 2.2 AANMELDEN ALS ORGANISATOR... 5 2.3 SAMENSTELLEN VAN EEN TEAM... 5 2.4 WAARVOOR MOETEN WE

Nadere informatie

Infobrief -16weekend 4 tot 6 april 2014 www.klj-vissenaken.be

Infobrief -16weekend 4 tot 6 april 2014 www.klj-vissenaken.be Infobrief -16weekend 4 tot 6 april 2014 www.klj-vissenaken.be Hallo beste KLJ ers, Het tweede deel van ons KLJ-jaar is al een tijdje van start gegaan, de koudste periode van de winter is voorbij en de

Nadere informatie

Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten

Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten 2015 Annie Massop Hart en Ziel Marketing - Alle rechten voorbehouden - 1 Inleiding Dit stappenplan sluit aan op de workshop Hoe je intuïtief

Nadere informatie

Huwelijksbootje. Proficiat Leen en Stijn! Beste leden en ouders,

Huwelijksbootje. Proficiat Leen en Stijn! Beste leden en ouders, Beste leden en ouders, Onze leiding is al maandenlang bezig met de kampvoorbereidingen en we kunnen dus verwachten dat editie 2011 in Herbstein een prachtige afsluiter van onze 45 e verjaardag zal worden!

Nadere informatie

Aankomst met de bus op den Brink. Deelnemerslijsten. Postkaartjes op indianenklas? Onze animator op indianenklas. Beste leerkracht, Beste directie,

Aankomst met de bus op den Brink. Deelnemerslijsten. Postkaartjes op indianenklas? Onze animator op indianenklas. Beste leerkracht, Beste directie, Beste leerkracht, Beste directie, Binnenkort vertrekt u met Activak op indianenklassen, en via deze mail willen we u nog even de laatste praktische zaken doorgeven die toch wel belangrijk zijn naar een

Nadere informatie

AFYA-kinderactiviteiten

AFYA-kinderactiviteiten 0 AFYA wie?! AFYA vzw is een dochtervzw van de Gezinsbond en wil er zijn van en voor alle jongeren. AFYA is sinds november 2004 een afzonderlijke vereniging die aan kinderen en jongeren sportieve jeugdkampen

Nadere informatie

T S DE WARME BAKKER BUREN

T S DE WARME BAKKER BUREN F I N D WARM BAR BURN 6 2 3 BOJ Burenboekje tips van de schepen Personalia In een nieuwe buurt terecht komen, is niet makkelijk maar jij kunt zeker je steentje bijdragen om er een buurt, bruisend van Gentse

Nadere informatie

OMNIUMVERZEKERING. voor auto s op kamp

OMNIUMVERZEKERING. voor auto s op kamp OMNIUMVERZEKERING voor auto s op kamp WAAR GAAT HET OVER? Je staat er misschien niet bij stil, maar door auto s van leiding of kookploeg mee op kamp te nemen, neem je een serieus risico. Eventuele schade

Nadere informatie

Verhuist uw contract voor elektriciteit en aardgas met u mee?

Verhuist uw contract voor elektriciteit en aardgas met u mee? Verhuist uw contract voor elektriciteit en aardgas met u mee? U verhuist. Waarop moet u letten en welke formulieren hebt u nodig? In deze folder ontdekt u alles wat u voor elektriciteit en/of aardgas moet

Nadere informatie

Zelf aan de slag! Met kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties Voorbeelden Voor het jeugdwerk Handige tips Spelen kostprijs? vertrouwens figuur www.jeugdwerkvoorallen.be vragen@jeugdwerkvoorallen.be

Nadere informatie

Kamp 2019 De Kattenberg Aalter

Kamp 2019 De Kattenberg Aalter Kamp 2019 De Kattenberg Aalter Inhoud 1. Waar? 2. Wanneer? 3. Valies 4. Slapen op kamp 5. Eten op kamp 6. Wat gaan we doen? 7. Post 8. Medische toestanden 9. Inschrijven 1. Waar? Kattenberg Kattenberg

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. ik ga verhuizen

Inhoud. Mijn leven. ik ga verhuizen Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Plannen... 4 Hoofdstuk 2 Meubels enzo... 6 Hoofdstuk 3 Geld... 8 Hoofdstuk 4 Winkelen... 10 Hoofdstuk 5 Adreswijziging... 12 Hoofdstuk 6 De sleutel!... 14 Hoofdstuk 7 Voorbereiden...

Nadere informatie

Van enkele blikvangers van de voorbije week breng ik jullie graag op de hoogte!

Van enkele blikvangers van de voorbije week breng ik jullie graag op de hoogte! Van enkele blikvangers van de voorbije week breng ik jullie graag op de hoogte! 1 begint meer en meer op een echte te lijken! Lange grijze haren worden eraan toegevoegd doordat we de eerder gescheurde

Nadere informatie

BEWAAR DIT BOEKJE GOED ALLES OVER JE BOEKENPAKKET. VanDijk.nl ALLES VOOR JE STUDIE

BEWAAR DIT BOEKJE GOED ALLES OVER JE BOEKENPAKKET. VanDijk.nl ALLES VOOR JE STUDIE BEWAAR DIT BOEKJE GOED ALLES OVER JE BOEKENPAKKET VanDijk.nl ALLES VOOR JE STUDIE BESTELLEN Op VanDijk.nl bestel je alles met een paar klikken; je gratis boekenpakket al je schoolspullen en nog veel meer

Nadere informatie

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties Presenteren vmbo-4 Presenteren is aan de ene kant een kunst de één is er beter in dan de ander maar aan de andere kant valt of staat elke presentatie met een goede voorbereiding en veel oefening. Bij presenteren

Nadere informatie

internet is gemakkelijk

internet is gemakkelijk internet is gemakkelijk september 2013 internet gids Inhoud tip 1: Bespreek met je ouders of begeleider als je op internet kan 4 tip 2: Maak samen internetafspraken waar iedereen zich kan in vinden 6 tip

Nadere informatie

AANVRAAGFORMULIER WERKINGSTOELAGEN Cultuureducatieve vereniging Werkjaar: 1 september augustus 2017

AANVRAAGFORMULIER WERKINGSTOELAGEN Cultuureducatieve vereniging Werkjaar: 1 september augustus 2017 Dossier ontvangen: / /2017 STEDELIJKE JEUGDDIENST Jeugdcentrum Jotie Hofstraat 14 9700 OUDENAARDE 055 33 44 90 jeugdcentrum@oudenaarde.be www.jotie.be AANVRAAGFORMULIER WERKINGSTOELAGEN Cultuureducatieve

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

Vertel aan je kind dat het nodig is de school in te lichten om het pesten te laten stoppen;

Vertel aan je kind dat het nodig is de school in te lichten om het pesten te laten stoppen; Pesten op school Veel gestelde vragen Wat doe je als je kind gepest wordt? Maak voldoende tijd voor een gesprek; laat je kind vertellen wat er zich afspeelt en hoe het zich voelt; Neem het verhaal van

Nadere informatie

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde

Nadere informatie