2.1 Risicobronnen Risiconormering Scenario LPG-tankstation: BLEVE Scenario buisleiding: fakkelbrand...

Transcriptie

1

2

3 Inhoudsopgave Pagina SAMENVATTING EN ADVIES INLEIDING SITUATIE Risicobronnen Risiconormering LPG-tankstation BP Zuidewind Buisleidingen SCENARIO S Scenario LPG-tankstation: BLEVE Scenario buisleiding: fakkelbrand MAATREGELEN Bronmaatregelen Effectbeperkende maatregelen Zelfredzaamheid Totaal overzicht maatregelen OPMERKINGEN...14 REFERENTIES...15 Pagina 3 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

4 SAMENVATTING EN ADVIES De vigerende bestemmingsplannen voor het plangebied Overwhere-Zuid te Purmerend zijn gedateerd en dienen geactualiseerd te worden. Met het voorontwerp bestemmingsplan Overwhere-Zuid 2010 vindt de actualisatieslag plaats. Het ontwerpbestemmingsplan is conserverend van aard en legt voornamelijk de bestaande situatie vast. Er zijn wel enkele nieuwe ontwikkelingen toegestaan. Binnen het plangebied is aan de Wagenweg 7, LPG-tankstation BP Zuidewind gevestigd. Ook lopen er hogedruk aardgastransportleidingen door het plangebied. Hierdoor is externe veiligheid één van de aspecten die moet worden meegenomen in de ruimtelijke onderbouwing van het bestemmingsplan. Ten behoeve van de onderbouwing heeft gemeente Purmerend, Brandweer Zaanstreek-Waterland (1) gevraagd te adviseren op het ontwerpbestemmingsplan Overwhere-Zuid Gelet op de activiteiten bij het LPG-tankstation BP Zuidewind wordt in dit advies het scenario BLEVE (2) beschouwd. Met betrekking tot de hogedruk aardgastransportleidingen is een fakkelbrand een relevant ongevalscenario met externe veiligheidseffecten. Aan de hand van dit advies kan het bevoegd gezag een integrale afweging maken tussen de verschillende belangen en beoordelen of de risico s aanvaardbaar zijn of niet. VrZW adviseert het bevoegd gezag om: 1. Bij het vaststellen van het ontwerpbestemmingsplan Overwhere-Zuid 2010 rekening te houden met de ongevalscenario s BLEVE bij LPG-tankstation BP Zuidewind en het ongevalscenario fakkelbrand voor de hogedruk aardgastransportleidingen en de gevolgen hiervan. 2. De mogelijke risicoreducerende en effectbeperkende maatregelen in overweging te nemen. Deze maatregelen zijn samengevat in paragraaf Het risico dat overblijft na het nemen van de maatregelen te betrekken bij het vaststellen van het voorontwerpbestemmingsplan Overwhere-Zuid (1) (2) Brandweer Zaanstreek-Waterland is onderdeel van Veilgheidsregio Zaanstreek-Waterland (VrZW) Boiling Liquid Expanding Vapour Explosion Pagina 4 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

5 1 INLEIDING Brandweer Zaanstreek-Waterland is, namens het Veiligheidsbestuur van Veiligheidsregio Zaanstreek- Waterland, wettelijk adviseur van het bevoegd gezag op het gebied van externe veiligheid. In de wet- en regelgeving voor externe veiligheid wordt uitgegaan van dodelijke slachtoffers. Ook in risicoberekeningen wordt er alleen gesproken over het aantal doden. Maar er zijn bij externe veiligheid scenario s ook andere effecten mogelijk, zoals gewonde slachtoffers en materiële schade. De adviesrol is daarom geen toets op het voldoen aan de wettelijke kaders, maar het biedt een deskundigheidsinzicht in de voorstelbare externe veiligheid scenario s. Er wordt inzichtelijk gemaakt wat de mogelijkheden en beperkingen voor hulpverlening en zelfredzaamheid zijn, die bij de voorgenomen ontwikkeling ontstaan. 2 SITUATIE Het plangebied wordt globaal begrensd door de watergang ten noorden van de Rivierenlaan, de Kolfstraat en de Flevostraat (noord), het bedrijventerrein De Koog (oost), de spoorlijn Zaandam-Hoorn (zuidoost), de Beemsterringvaart (west) en De Where (zuid). Voor de ligging van het plangebied zie figuur 1. Figuur 1: Ligging van plangebied Overwhere-Zuid 2010 [1] Het bestemmingsplan is voornamelijk een conserverend plan. Het bestaande karakter van het gebied zal grotendeels gehandhaafd blijven. Wel staat het bestemmingsplan nieuwe ontwikkelingen toe: Extra bouwlaag Jan van Egmondlyceum (Hoornselaan 10) Een nieuwe school voor speciaal onderwijs gecombineerd met kinderopvang en enkele wooneenheden voor begeleid wonen (Dr. J.M. den Uyllaan 3) Multifunctionele sportaccommodatie (Aan de noordzijde van de Van IJsendijkstraat) Herontwikkeling Wagenweggebied, transformatie van bedrijventerrein naar een stadse woonbuurt. Een aantal van de hierboven genoemde functies wordt gebruikt door verminderd zelfredzame personen. Pagina 5 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

6 2.1 Risicobronnen In het zuidwesten van het plangebied is aan de Wagenweg 7 LPG-tankstation BP Zuidewind gevestigd. De kortste afstand tussen het LPG-vulpunt en de dichtstbijzijnde bebouwing is ongeveer 8 meter [2][3]. Daarnaast bevinden zich in en nabij het plangebied vier hogedruk aardgastransportleidingen. De eigenschappen van deze buisleidingen staan genoemd in de tabel hieronder. Tabel 1: Overzicht met eigenschappen van de tracés aardgastransportleidingen Transportroute diameter druk deel (mm) (inches) (bar) W , W , W , W , Figuur 2: Plangebied Overwhere-Zuid 2010 en de aanwezige hogedruk aardgastransportleidingen. BP Zuidewind is linksonder in het bestemmingsplan weergegeven. [4] 2.2 Risiconormering In het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) [5] en Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) [6] zijn normen genoemd voor het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR). Voor het PR geldt een grenswaarde en voor het GR een oriëntatie waarde (OW) LPG-tankstation BP Zuidewind Het LPG-tankstation BP Zuidewind aan de Wagenweg 7 te Purmerend, valt onder de werking van het Bevi. Het PR wordt bij LPG-tankstations bepaald (3) door de LPG doorzet. Dit is bij Zuidewind in de milieuvergunning vastgelegd op maximaal 1000 m 3 /jaar [7]. Op basis van tabel 1 uit de Regeling externe veiligheid inrichtingen (Revi) geldt er voor Zuidewind een PR-contour 10-6 /jaar van 110 meter vanaf het LPG-vulpunt. Binnen deze afstand bevinden zich een aantal woningen. Deze objecten worden als een beperkt kwetsbaar beschouwd. (3) Voor LPG-tankstations worden met betrekking tot het PR afstanden gehanteerd voor categoriale inrichtingen uit de Regeling externe veiligheid inrichtingen (Revi). Pagina 6 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

7 Met betrekking tot het voorontwerp bestemmingplan Overwhere-Zuid 2010 is er voor BP Zuidewind een kwantitatieve risicoanalyse (QRA) uitgevoerd [2]. In de QRA is voor het invloedsgebied van 150 meter rondom het LPG-vulpunt het GR berekend. Bij die berekening is uitgegaan van de aanwezigheidsgegevens uit het Nationale Populatiebestand, aangevuld met gegevens van Gemeente Purmerend. Uit de QRA blijkt dat het GR de oriëntatiewaarde (OW) overschrijdt wanneer er geen hittewerende bekleding op de tankwagen zit. Indien de tankwagen wel voorzien is van een hittewerende bekleding zal er geen overschrijding meer zijn van de OW. Tabel 2: GR uitgedrukt in maximale waarde ten opzichte van de oriëntatiewaarde Situatie Maximale waarde t.o.v. OW Zonder hittewerende bekle- 12,38 Met hittewerende bekleding 0.68 In 2005 is een convenant [8] afgesloten tussen het voormalige Ministerie VROM en de LPG-sector, over het toepassen van een verbeterde vulslang op de LPG-tankwagens en het aanbrengen van een hittewerende bekleding op de LPG-tankwagens. Deze verbeteringen zorgen voor een kleinere kans op lekkage/breuk en meer tijdwinst voor ontruimingsmaatregelen en brandweerinzet. Hoewel de LPG-branche aangegeven heeft dat alle Nederlandse tankwagens voorzien zijn van een hittewerende bekleding is er nog geen juridische verplichting om ook daadwerkelijk met een dergelijke tank te lossen. Voor de volledigheid wordt er in dit advies rekening gehouden met een tankwagen met én zonder hittewerende bekleding Buisleidingen De hogedruk aardgastransportleidingen (W , W , W en W ) vallen alle vier onder de werking van het Bevb. Voor deze buisleidingen zijn risicoberekeningen [9] uitgevoerd. Hieruit blijkt dat voor alle vier de buisleidingen het berekende PR lager is dan 10-6 per jaar. Het GR blijft ruim onder de OW. Tabel 3: GR uitgedrukt in maximale waarde ten opzichte van de OW, het aantal slachtoffers en de frequentie Tracé Situatie W Maximale waarde t.o.v. OW 0,029 Bij maximaal aantal dodelijk slachtoffers 68 Bij frequentie 6,24*10-8 W (4) Maximale waarde t.o.v. OW 0,043 Bij maximaal aantal dodelijk slachtoffers 119 Bij frequentie 3,05*10-8 W Maximale waarde t.o.v. OW 0,043 Bij maximaal aantal dodelijk slachtoffers 119 Bij frequentie 3,05*10-8 W Maximale waarde t.o.v. OW 0 Bij maximaal aantal dodelijk slachtoffers 0 Bij frequentie 0 (4) Gelet op het aantal personen in de nabijheid van tracé W wordt in de Verantwoording groepsrisico Hogedruk aardgastransportleidingen Overwhere-Zuid 2010 aangenomen dat de resultaten hetzelfde zijn als die voor tracé W Pagina 7 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

8 3 SCENARIO S Hoewel ongevallen met gevaarlijke stoffen schaars zijn, kunnen de effecten zeer omvangrijk zijn. De scenario s die hierna beschreven worden kunnen optreden bij opgevallen bij het LPG-tankstation BP Zuidewind of bij de hogedruk aardgastransportleidingen. Gelet op de activiteiten bij Zuidewind wordt het grootste risico gevormd door de verlading van de LPGtankwagen in de ondergrondse LPG-tank. Het scenario waar de hulpverlening rekening mee moet houden is een BLEVE. Bij de buisleidingen moet rekening worden gehouden met een fakkelbrand. 3.1 Scenario LPG-tankstation: BLEVE Door een ongeval bij Zuidewind ontstaat brand onder een tankwagen gevuld met 48 m 3 LPG (5). Door de verhitting wil de vloeistof overgaan naar de gasfase, waardoor de druk in de tankwagen toeneemt. De tankwand raakt door de hittebelasting verzwakt en bezwijkt omdat het niet langer bestand is tegen de interne druk. Een tank zonder of met een beschadigde hittewerende bekleding bezwijkt naar schatting binnen 20 minuten. Bij tankwagens met een intacte hittewerende bekleding, kan dit moment uitgesteld worden tot circa 75 minuten. De tank barst open waardoor de druk wegvalt. Het vloeibare LPG gaat daardoor zeer snel over in gasvormig LPG. De hierbij horende expansie veroorzaakt een drukgolf. Door de aanwezige brand wordt de vrijkomende gaswolk ontstoken en explodeert. Er ontstaat een vuurbal die een vernietigende kracht heeft op mens en omgeving: een warme BLEVE. Een koude BLEVE ontstaat wanneer een tankwagen met LPG door de mechanische impact van bijvoorbeeld een botsing direct openscheurt. Er ontstaat een explosie doordat het LPG onmiddellijk gaat koken en een brandbare wolk veroorzaakt. Het gasvormige LPG kan worden ontstoken wat leidt tot een grote vuurbal. Een BLEVE is kort en hevig en kan secundaire branden in de omgeving veroorzaken. De hittestraling is wat letaliteit betreft dominant over de overdrukeffecten. Objecten kunnen door brand(overslag) (onherstelbaar) beschadigd raken. Het is een gevaarlijk scenario met een potentieel korte ontwikkeltijd en grote gevolgen. Kans van optreden De kans op een warme BLEVE als gevolg van een ongeval met een LPG tankwagen is klein. Bij een tankstation is de kans 5,8 x per (verladings)uur. Factoren die de kans op dit incident beïnvloeden zijn: het aantal verladingen; het voorschrijven en handhaven van voorschriften in de milieuvergunning, zoals: - aanrijdbeveiliging; - het verbieden van gelijktijdig verladen van LPG en brandbare vloeistoffen; - venstertijden; - vastleggen dat alleen gelost mag worden met een LPG-tankwagen voorzien van een hittewerende bekleding. Effecten De effecten die bij een BLEVE kunnen optreden zijn groot. Gedurende de BLEVE worden personen in de omgeving van de LPG-tankwagen blootgesteld aan hittestraling ten gevolge van de vuurbal. Tevens worden zij blootgesteld aan overdrukeffecten. De hittestraling is, in combinatie met de blootstellingsduur (12 seconden), bepalend voor het slachtoffer- en het schadebeeld. Deze zijn wat letaliteit betreft, dominant over de overdrukeffecten. Afhankelijk van de afstand tot het incident en de bescherming van bijvoorbeeld gebouwen komen mensen te overlijden ( ) of raken gewond (van T1 zeer zwaargewond tot T3 lichtgewond). De scha- (5) De systeemgrootte van een LPG tankwagen is 60 m 3. Uitgangspunt bij dit scenario is dat het voor 80% gevuld is: 48 m 3. Pagina 8 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

9 de aan objecten varieert van onherstelbare schade tot lichte schade. In tabel 4 worden de schadeafstanden van beide effecten van een BLEVE weergegeven. De afstanden gelden vanaf de tankwagen [10][11]. Tabel 4: Effecten van het scenario: BLEVE bij een LPG-tankstation Afstand Hittestraling Slachtoffers buiten Slachtoffers binnen T1 T2 T3 T1 T2 T3 Objecten 1 e ring 90 meter 46 kw/m 2 100% 0% 0% 0% 10% 6% 14% 70% 2 e ring 140 meter 34 kw/m 2 20% 24% 56% 0% 1% 3% 7% 20% 3 e ring 230 meter 19 kw/m 2 2% 6% 14% 30% 0% 0,6% 1,4% 5% Onherstelbare schade en branden Zware schade en secundaire branden Secundaire branden treden op 4 e ring 400 meter 7,5 kw/m 2 0% 0,6% 1,4% 15% 0% 0% 0% 1% Lichte schade De effecten van hittestraling zijn dominant, de effecten van overdruk kennen kleinere effectafstanden. Afstand Overdruk Objecten 30 meter 0,3 bar Zware schade: Instortingen 1 e ring 2 e ring 3 e ring 4 e ring 70 meter 0,1 bar Gemiddelde schade: Onbetrouwbare constructies 180 meter 0,03 bar Lichte schade: Glasbreuk De hittestralingcontouren en schade aan objecten per ring zijn hiernaast schematisch weergegeven. Tot en met een straal van 230 meter vanaf de tankwagen (3 e ring) kunnen nog personen, die op dat moment buiten zijn, komen te overlijden. In gebouwen zijn mensen enigszins beschermd. Desondanks kunnen binnen een straal van 140 meter vanaf de tankwagen (2 e ring) nog dodelijke slachtoffers vallen. De T1- en T2-slachtoffers hebben binnen een uur medische hulp nodig en moeten naar een ziekenhuis worden gebracht. De T3 slachtoffers zijn lichtgewond. Verder zal er onherstelbare- tot lichte schade aan gebouwen ontstaan door brandoverslag en overdruk. Het percentage dode en gewonde slachtoffers zoals genoemd in tabel 4 betreft een slachtofferpercentage als direct gevolg van de BLEVE. Bij een overdruk van circa 0,1 bar zullen de muren van een gebouw zwaar gescheurd en onbetrouwbaar zijn. De draagconstructies kunnen bezwijken en instorten [11]. Het is daarom aannemelijk dat -als indirecte effecten van de BLEVE- binnen een straal van 70 meter vanaf het incident, in gebouwen nog meer slachtoffers kunnen vallen dan het percentage genoemd in tabel 4. Deze afstand gaat over een deel van het plangebied, waaronder over een klein stuk van deelgebied 2 van het te herontwikkelen Wagenweggebied. Pagina 9 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

10 Bestrijdbaarheid Het scenario koude BLEVE treedt direct op en is niet te voorkomen door de brandweer. Een warme BLEVE kan onder bepaalde omstandigheden worden voorkomen door de LPG-tankwagen te koelen en de brand in de omgeving van de tankwagen te blussen. Een tankwagen zonder een hittewerende bekleding dan wel een beschadigde hittewerende bekleding bezwijkt naar schatting binnen 20 minuten. Bij een tankwagen met een intacte hittewerende bekleding, kan het moment dat de tankwagen bezwijkt verlengd worden tot circa 75 minuten. Ook mét hittewerende bekleding blijft het een gevaarlijk scenario met zeer grote gevolgen. In de praktijk wordt de beslissing om op te treden vaak bemoeilijkt door gebrek aan informatie en voorzieningen, terwijl er aan de bestrijding grote risico s verbonden zijn voor het brandweerpersoneel. Indien veilig optreden niet mogelijk is, zal de brandweer zich terug trekken tot buiten het te verwachten effectgebied. Hulpverlening Na een ramp met een LPG-tankwagen richt de hulpverlening zich op het helpen van gewonde slachtoffers en het bestrijden van secundaire branden die door de BLEVE zijn ontstaan. De gevolgen van een BLEVE vereisen een multidisciplinair optreden van de hulpverlening. Dit betekent dat niet alleen de brandweer een taak heeft, maar ook de GHOR, Politie en Gemeente. Het aantal slachtoffers dat hulp nodig heeft is afhankelijk van het aantal aanwezigen binnen het effectgebied van de BLEVE. Zelfredzaamheid Een beginnende brand kan naar verwachting door aanwezigen in het effectgebied worden waargenomen. Desondanks zullen zij een aanstaande ontploffing met effectafstanden tot 400 meter (de 4 e ring, tabel 4) niet voorzien. Een deel van het plangebied ligt binnen deze afstand, waaronder het Wagenweggebied dat herontwikkeld wordt en het Jan van Egmondlyceum dat met een bouwlaag uitgebreid wordt. Daarom is een snelle waarschuwing en alarmering van groot belang. Bij dit scenario is alarmeren via het sirenenet niet wenselijk. Volgens de landelijke campagne wordt mensen geadviseerd naar binnen te gaan en ramen en deuren te sluiten. Bij een (dreigende) warme BLEVE is juist het omgekeerde van belang. Tot en met de 2 e ring zijn ontruiming en evacuatie de beste opties. Buiten deze afstand kunnen gebouwen bescherming bieden indien deze zodanig zijn geconstrueerd dat ze bestand zijn tegen de hittestralingeffecten van een BLEVE. Risicocommunicatie kan de zelfredzaamheid nog meer vergroten. Hiermee worden aanwezigen in het plangebied geïnformeerd over het mogelijke ongevalscenario bij BP Zuidewind, de waarschuwingsprocedure en de acties, die zij moeten ondernemen om zichzelf in veiligheid of naar een veilig gebied te brengen. Ook onbelemmerde vluchtroutes en mogelijkheden om te schuilen vergroten de zelfredzaamheid. Gebouwen kunnen bescherming bieden indien zij zodanig zijn geconstrueerd dat zij bestand zijn tegen de effecten van een BLEVE. 3.2 Scenario buisleiding: fakkelbrand Tijdens (graaf)werkzaamheden door derden ontstaat een breuk in een hogedruk aardgastransportleiding. Het aardgas stroomt onder hoge druk continu uit. Het brandbare gas ontsteekt waardoor een fakkelbrand optreedt die duurt totdat na het inblokken van de leiding de druk afneemt. Deze fakkel kan tot een hoogte van circa honderd meter reiken. De fakkelbrand is hevig en kan door de hittestraling secundaire branden in de omgeving veroorzaken. Pagina 10 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

11 Effecten Het aantal slachtoffers is afhankelijk van verscheidene factoren zoals de aanwezigheid van mensen buiten en binnen gebouwen, het tijdstip van de dag (vanwege een wisselende bezettingsgraad van gebouwen), de weersgesteldheid (bij uitstroming zonder ontsteking), zelfredzaamheid en de mogelijkheden voor de hulpverleningsdiensten. In de tabellen hieronder wordt voor het scenario fakkelbrand een beeld gegeven van de effecten (Tabel 5) en afstanden (Tabel 6). De hittestraling is, in combinatie met de blootstellingsduur, bepalend voor de gevolgen voor mensen. Afhankelijk van de afstand en de bescherming van gebouwen komen mensen te overlijden ( ) of raken gewond (van T1 zeer zwaargewond tot T3 lichtgewond). Tabel 5: Effecten van het scenario fakkelbrand hogedruk aardgastransportleiding [10] Afstand Hittestraling Slachtoffers buiten Slachtoffers binnen T1 T2 T3 T1 T2 T3 Objecten 1 e ring 35 kw/m 2 100% 0% 0% 0% 10% 6% 14% 70% 2 e ring Zie Tabel 6 12,5 kw/m 2 2% 6% 14% 30% 0% 0,6% 1,4% 5% Onherstelbare schade en branden Secundaire branden treden op 3 e ring 1 kw/m 2 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% Geen of lichte schade Tabel 6: Afstand hittestraling van het scenario fakkelbrand hogedruk aardgastransportleiding [10] Diameter Afstand bij 40 bar Tracé (mm) (inches) 1 e ring 2 e ring 3 e ring W , W W , W , Tot de 2 e ring kunnen nog personen, die op dat moment buiten zijn, komen te overlijden. Deze schade afstand gaat over een deel van het plangebied, waaronder een deel de nieuwe ontwikkeling multifunctionele sportaccommodatie ten noorden van de Van IJsendijkstraat (tracés W en W ). In gebouwen zijn mensen enigszins beschermd. Desondanks kunnen binnen de 1 e ring vanaf de hogedruk aardgastransportleiding ook binnen nog dodelijke slachtoffers vallen. Bestrijdbaarheid Een buisleiding incident wordt beschouwd als een ongeval met gevaarlijke stoffen. De brandweer beschikt over specifieke inzetprocedures voor ongevallen met gevaarlijke stoffen. Voldoende bluswatervoorzieningen en een goede bereikbaarheid kunnen de schadelijke gevolgen van een buisleidingincident reduceren. Uit navraag bij brandweer Purmerend blijken de aspecten bluswater en bereikbaarheid in het gehele plangebied toereikend te zijn. Bij een fakkelbrand zal de brandweer zich richten op de bestrijding en voorkoming van secundaire branden. In het laatste geval zal zij met waterschermen proberen te verhinderen dat omliggende objecten in brand raken. De uitstroom van het gas vindt continu plaats. Deze stopt pas wanneer de druk in de leiding gelijk is aan de atmosferische druk buiten de leiding. Dit kan lang duren, afhankelijk van de snelheid waarmee de leiding door de operator van de leidingbeheerder afgesloten (ingeblokt) wordt. Dit is anders dan bij een incident met een tankwagen die binnen een afzienbare tijd gewoon leeg zal zijn. Pagina 11 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

12 Hulpverlening De gevolgen van een fakkelbrand vereisen een multidisciplinair optreden van de hulpverlening. Afgezien van de brandweer kunnen de diensten Politie, GHOR en gemeente binnen de 3 e schadering niet optreden. De benodigde omvang van de inzet is afhankelijk van de omgeving. Zelfredzaamheid Binnen het invloedsgebied van de aardgastransportleidingen (tot en met de 2 e ring, tabel 6) bevinden zich verscheidende objecten. Op de professionele risicokaart zijn binnen deze afstand een aantal kwetsbare objecten vermeld. De gebruikers van deze objecten kunnen verminderd zelfredzame personen zijn. Binnen het invloedsgebied is vluchten de beste optie. Het effect van het beschouwde scenario fakkelbrand is zichtbaar en hoorbaar. Er kan verondersteld worden dat de aanwezigen het risico juist inschatten en dat zij van de risicobron af vluchten. Om snel en veilig te kunnen vluchten zijn er (nood)uitgangen nodig die van de risicobron, de hogedruk aardgastransportleiding, af zijn gericht. Het bevoegd gezag kan de zelfredzaamheid bevorderen door risicocommunicatie. Door te communiceren over de risico s weten de bewoners en aanwezigen wat de mogelijke calamiteiten zijn bij buisleidingen en welke acties zij moeten ondernemen om zichzelf in veiligheid of naar een veilig gebied te brengen. Voor objecten waar verminderd zelfredzame personen verblijven, kan een intern noodplan bijdragen aan het vergroten van de zelfredzaamheid. Door in het interne noodplan rekening te houden met externe calamiteiten (zoals externe veiligheidscenario s) en hier ook mee te oefenen, weet de leiding welke effecten kunnen optreden bij een ongeval met gevaarlijke stoffen. Tevens zijn zij op de hoogte welke acties zij moeten ondernemen om zichzelf en de verminderd zelfredzame personen in veiligheid of naar een veilig gebied te brengen. 4 MAATREGELEN Bij externe veiligheidscenario s zijn de primaire gevolgen van het ongeval vaak niet of nauwelijks te bestrijden. Op het moment dat de hulpverlening arriveert, zal die zich met name richten op het bestrijden/voorkomen van secundaire effecten, het redden en helpen van slachtoffers en het stabiliseren van de situatie. Er zijn echter maatregelen mogelijk die de kans op een ongeval verkleinen of de omvang van effecten beperken. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de mogelijke, te realiseren maatregelen, die de veiligheid vergroten. De maatregelen kunnen onderverdeeld worden in bronmaatregelen, effectbeperkende maatregelen en maatregelen ten behoeve van de zelfredzaamheid. 4.1 Bronmaatregelen Bronmaatregelen zijn de meest effectieve maatregelen om het risico op een incident te verkleinen. Met betrekking tot BP Zuidewind en de buisleidingen zijn dat maatregelen die gaan over het verminderen van de hoeveelheden en het verbeteren van de omstandigheden. het wegnemen van de risicobron; het verminderen van het aantal verladingen; het voorschrijven en handhaven van voorschriften in de milieuvergunning (zoals: aanrijdbeveiliging; het verbieden van gelijktijdig verladen van LPG en brandbare vloeistoffen; venstertijden; vastleggen dat alleen gelost mag worden met een LPG-tankwagen voorzien van een hittewerende bekleding). Pagina 12 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

13 Met betrekking tot het voorontwerp bestemmingsplan Overwhere-Zuid 2010 zijn er in het kader van deze procedure geen realistische bronmaatregelen te treffen waarover besluiten kunnen worden genomen. Eventueel kan het bevoegd gezag deze maatregelen via een separaat besluit/vergunning realiseren. 4.2 Effectbeperkende maatregelen Het is ook mogelijk om maatregelen te nemen waardoor de effecten van een ongevalscenario op de omgeving beperkt kunnen worden. Het gaat dan vooral om de mogelijke bouwkundige en installatietechnische maatregelen. Een aantal van deze maatregelen kan niet in deze procedure van een bestemmingsplan worden meegenomen. Er wordt voor deze maatregelen verzocht dit te stimuleren via vrijwillige medewerking. Te overwegen maatregelen bij de bouw van nieuwe objecten en/of renovatie van bestaande gebouwen: 1. De constructie van de gebouwen zodanig uit te voeren of aan te passen dat het (enige) bescherming kan bieden tegen de effecten van de scenario s BLEVE en fakkelbrand. Het betreft de afstanden van de 1 e en 2 e ring genoemd in tabel 4 en de 1 e ring zoals genoemd in tabel 6. Het rapport Bouwkundige maatregelen [12] kan hierbij als handreiking gehanteerd worden. 2. De gebouwen te voorzien van (nood)uitgangen die van de hogedruk aardgastransportleidingen af zijn gericht en deze bij voorkeur zoveel mogelijk laten aansluiten op de (bestaande) infrastructuur in het gebied. Te overwegen maatregelen ten behoeve van de bluswatervoorziening en bereikbaarheid: 3. Ervoor zorgen dat de primaire bluswatervoorziening en bereikbaarheid worden gehandhaafd dan wel worden verbeterd. Het is hierbij belangrijk dat er rekening wordt gehouden met het gemeentelijk beleid Bluswatervoorzieningen en bereikbaarheid [13]. 4.3 Zelfredzaamheid Zelfredzaamheid geeft aan in welke mate de aanwezigen in het effectgebied in staat zijn om zichzelf op eigen kracht in veiligheid te brengen. Zelfredzaamheid kan bevorderd worden door gerichte risicocommunicatie, het bieden van handelingsperspectieven, noodplannen en snelle alarmering. Ook hier geldt dat een aantal maatregelen niet in deze procedure kunnen worden meegenomen. Dit zal gestimuleerd kunnen worden via vrijwillige medewerking. Te overwegen maatregelen die de zelfredzaamheid bevorderen: 4. Het is raadzaam om de aanwezigheid van verminderd zelfredzame personen in de 1 e tot en met de 3 e ring (Tabel 4) en 1 e en 2 e ring (Tabel 6) te voorkomen dan wel het aantal te beperken. 5. Het voeren van specifieke risicocommunicatie en het bieden van handelingsperspectieven zodat aanwezigen in het plangebied geïnformeerd worden over de mogelijke risico s en weten hoe zij moeten handelen bij eventuele calamiteiten. Wanneer dit punt opgepakt wordt, is het raadzaam dit samen met betrokken partijen (o.a. Gemeente Purmerend, Brandweer Purmerend en Brandweer Zaanstreek- Waterland) uit te werken. 6. Voor objecten waar verminderd zelfredzame personen verblijven een intern noodplan opstellen en oefenen. 7. Vooraf moet duidelijk zijn naar welke veilige plek en in welke richting de aanwezigen in het plangebied moeten vluchten om zich te onttrekken aan de effecten van een ramp. Pagina 13 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

14 4.4 Totaal overzicht maatregelen Tabel 7: Te overwegen maatregelen en een inschatting van de bijdrage Bronmaatregelen n.v.t. Effectbeperkende maatregelen 1. De constructies van nieuw te bouwen/te renoveren gebouwen uit te voeren of aan te passen, zodat deze bestand zijn tegen de effecten van de genoemde externe veiligheid scenario s. 2. De gebouwen te voorzien van (nood)uitgangen die van de hogedruk aardgastransportleidingen af zijn gericht en deze bij voorkeur zoveel mogelijk laten aansluiten op de (bestaande) infrastructuur in het gebied. 3. Handhaven dat bluswatervoorzieningen en bereikbaarheid op orde blijven. Maatregelen zelfredzaamheid Bijdrage BLEVE Bijdrage BLEVE Bijdrage fakkelbrand Bijdrage fakkelbrand Bijdrage BLEVE Bijdrage fakkelbrand 4. Het voorkomen van de aanwezigheid / beperken van het aantal (verminderd zelfredzame) personen in de 1 e tot en met de 3 e ring (Tabel 4) en 1 e tot en met 2 e ring (Tabel 6). 5. Gerichte risicocommunicatie en het bieden van handelingsperspectieven Opstellen en oefenen van noodplannen Vooraf een duidelijke vluchtrichting/-gebied aanwijzen Zeer grote bijdrage aan het verminderen van de risico s en effecten ++ Grote bijdrage aan het verminderen van de risico s en effecten + Enige bijdrage aan het verminderen van de risico s en effecten 0 Geen bijdrage aan het verminderen van de risico s en effecten 5 OPMERKINGEN In dit advies is uitgegaan van een aantal aannames. Deze aannames zijn dat: a. met veiligheidszone-lpg op de verbeelding wordt de PR-contour 10-6 /jaar van 45 meter bedoeld. Toelichting: In het bestemmingsplan is aangegeven dat de PR-contour 10-6 /jaar 45 meter bedraagt en dat deze contour op de verbeelding is weergegeven. Op de verbeelding is geen PR-contour opgenomen, maar wel een veiligheidszone-lpg. Dit is echter een term, die niet strookt met het Bevi en Bevb en de daarin genoemde wettelijke normen. b. in het bestemmingsplan de algemene aanduidingregels voor de veiligheidszone-lpg zwaarder wegen en dus voorrang krijgen dan de geprojecteerde bestemmingen. Toelichting: Op de verbeelding zijn er bestemmingen geprojecteerd binnen de veiligheidszone. In artikel 25.1 van de Regels [1] staat dat er binnen de veiligheidszone-lpg geen nieuwe (beperkt) kwetsbare objecten toegestaan zijn. De geprojecteerde bestemmingen Bedrijf en Detailhandel staan de bouw van bedrijfswoningen (beperkt kwetsbaar) echter wel toe. c. de bouwvlakken 7, 16 en 17 uit de QRA voor BP Zuidewind [2] met functie wonen zijn beperkt kwetsbare objecten zoals bedoeld in artikel 1 lid 1 onderdeel b onder a2 van het Bevi. Toelichting: Zowel bij een PR van 110 meter als 45 meter vallen deze woningen geheel respectievelijk deels binnen de 10-6 PR-contour. Indien deze objecten niet voldoen aan bovengenoemd artikel, zou het gaan om kwetsbare objecten binnen de PR-contour 10-6 /jaar, wat een saneringssituatie inhoud. Pagina 14 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012

15 In de stukken met betrekking tot het voorontwerp bestemmingsplan Overwhere-Zuid 2010 is een aantal onduidelijkheden geconstateerd. Hierdoor was het noodzakelijk om bovenstaande aannames te doen. Deze aannames zijn gecheckt en bevestigd door gemeente Purmerend [14]. Een aantal aannames heeft betrekking op het PR. Hoewel de adviestaak van Brandweer Zaanstreek-Waterland niet ingaat op het PR, achten wij het raadzaam deze punten bij het bevoegd gezag onder de aandacht te brengen. Tevens verzoeken wij om deze onduidelijkheden in het bestemmingsplan en de daarbij behorende toelichting aan te passen. REFERENTIES [1] Voorontwerpbestemmingsplan Overwhere-Zuid ex artikel 3.1 Wro. ID-code NL.IMRO.0439-BPOWZ2010-vo01. Gemeente Purmerend; [2] QRA LPG-tankstation aan de Wagenweg 7. QRA voor conserverend bestemmingsplan Overwhere-Zuid. Grontmij Nederland B.V., 8 januari 2012 [3] Verantwoording groepsrisico tijdelijk nachtverblijf voor daklozen aan de Wagenweg 14 te Purmerend vanwege een LPGtankstation aan de Wagenweg 7 te Purmerend (concept). Gemeente Purmerend. November 2011 [4] Verantwoording groepsrisico Hogedruk aardgastransportleidingen Overwhere-Zuid Gemeente Purmerend [5] Besluit externe veiligheid inrichtingen. [6] Besluit externe veiligheid buisleidingen. Staatsblad [7] Tankstation Zuidewind B.V. Milieuvergunning MV [8] Convenant LPG-autogas. 22 juni 2005 [9] Wheermolen Hogedruk Aardgastransportleidingen. Externe Veiligheid. Gemeente Purmerend. Maart [10] Scenarioboek Externe Veiligheid. Interregionale samenwerking: Amsterdam-Amstelland, Flevoland, Gooi & Vechtstreek, Kennemerland, Noord-Holland Noord en Zaanstreek-Waterland. Versie 1.0 (april 2011) [11] PGS 1. Methoden voor het bepalen van mogelijke schade aan mensen en goederen door het vrijkomen van gevaarlijke stoffen. Deel 2b. Effecten van explosies op constructies. Publicatie Reeks gevaarlijke stoffen. December [12] Bouwkundige maatregelen externe veiligheid. Een eerste aanzet voor een catalogus. IPO 10, januari 2010 [13] Beleidsstuk "Bluswatervoorziening en bereikbaarheid. Gemeente Purmerend, vastgesteld op 20 november 2007 door Burgemeester en Wethouders Purmerend [14] correspondentie tussen M. Fan (Brandweer Zaanstreek-Waterland) en S.Y. den Dopper (gemeente Purmerend) d.d. 21 maart 2012 Pagina 15 van 15 Kenmerk: 2012/09/RO/5411/1, d.d. 27 maart 2012