COMMISSIE VAN TOEZICHT FEDERATIE VAN FINANCIËLE PLANNERS BINDEND ADVIES. inzake de klacht van mevrouw [ ], wonende te [ ], hierna te noemen Klaagster,

Transcriptie

1 COMMISSIE VAN TOEZICHT FEDERATIE VAN FINANCIËLE PLANNERS BINDEND ADVIES inzake de klacht van mevrouw [ ], wonende te [ ], hierna te noemen Klaagster, tegen de heer [ ] FFP, voorheen kantoorhoudende te [ ], hierna te noemen Verweerder. HET VERLOOP VAN DE PROCEDURE De Commissie van Toezicht FFP heeft kennis genomen van de klacht van Klaagster zoals vervat in de van 27 januari 2016 met bijlagen, zoals aangevuld bij van 5 februari 2016 met bijlagen. De Commissie heeft voorts kennisgenomen van het verweerschrift met een zeer groot aantal bijlagen en bestanden, ontvangen per s van Verweerder dd. 28 en 29 februari De Commissie heeft bij brief van 23 maart 2016 Klaagster en Verweerder opgeroepen voor een mondelinge behandeling op de zitting van 22 april Verweerder en Klaagster zijn in persoon verschenen. Ook is verschenen [Partner], levenspartner van Klaagster, blijkens toelichting van Klaagster als gemachtigde en tevens als deskundige op het vakgebied waarover de klacht gaat. Klaagster heeft dat tijdig gemeld en Verweerder had geen bezwaar. 1

2 De Commissie heeft vastgesteld dat aan de voorwaarden voor het in behandeling nemen van de klacht als omschreven in het Reglement Commissie van Toezicht, is voldaan. DE KLACHT Klaagster is van mening dat Verweerder de Gedragscode in diverse opzichten heeft overtreden en dat aan hem een disciplinaire maatregel moet worden opgelegd. Klaagster heeft begin januari 2010, in een echtscheiding, een huis gekocht met een hypotheek via advies en bemiddeling van Verweerder. Toen zij in 2015 dat huis verkocht, kwam zij erachter dat zij een boete moest betalen van 3% van de hoofdsom. Verweerder had haar daar niet voor gewaarschuwd. Hij had geen inventarisatie gemaakt van haar wensen, kennis en ervaring, financiële situatie, risicobereidheid, wensen en behoeften. Ook heeft hij geen adviesrapport gemaakt waar zij alles in kon teruglezen; heeft hij een provisie aan haar in rekening gebracht en van haar ontvangen, groot EUR 3.500, die zij bovenmatig noemt gezien de geleverde kwaliteit en slechte afterservice. Verweerder wilde niets van de klacht weten en verwees haar naar [Maatschappij 1], maar die zei dat zij niet verantwoordelijk was voor het toetsen of de hypotheek passend was voor de klant. Dat moest de tussenpersoon doen, Verweerder dus. Klaagster voelde zich aldus van het kastje naar de muur gestuurd en is gegriefd door de wijze waarop Verweerder haar klacht heeft behandeld. [Maatschappij 1] heeft overigens wel de boete gematigd van EUR 7.203,49 naar 6.303,49. Klaagster had de verkoopprijs echter afgestemd op de hypotheekschuld en zij moest een persoonlijke lening nemen om de boete te kunnen betalen. Klaagster heeft Verweerder schriftelijk in gebreke gesteld en verzocht om betaling van de schade en terugbetaling van het honorarium. 2

3 HET VERWEER Verweerder betwist de klacht. Hij stelt dat hij destijds uitgebreid met Klaagster heeft gesproken over de mogelijkheden om een hypotheek te krijgen. Dat was moeilijk want de echtscheiding liep nog en het echtpaar had al een hypotheekschuld bij [Maatschappij 1]. Verweerder adviseerde Klaagster om woonruimte te huren. Klaagster had echter al een woning gevonden en had haast. Hij heeft haar gewezen op de mogelijkheid om een hypotheek af te sluiten bij hun huidige aanbieder, met slechte voorwaarden, namelijk wel met een lage rente en lage maandlasten maar met als nadeel aflossingskosten. Klaagster heeft volgens Verweerder bewust gekozen voor dit nadeel vanwege de lagere rente en maandlast. Hij zegt dat zij dat geen bezwaar vond omdat zij ervan overtuigd was dat zij lang in de woning zou blijven. Verder wijst hij erop dat Klaagster de offerte heeft gelezen en ondertekend, waarin staat dat er bij vervroegde aflossing, ook bij verhuizen, een vergoeding moet worden betaald. Ook bij de notaris zal daar wel op gewezen zijn, aldus Verweerder. Verweerder heeft wel degelijk een uitgebreide inventarisatie gedaan en een adviesrapport gemaakt, maar daarvan heeft hij helaas geen kopie omdat hij zijn kantoor in 2013 heeft verkocht. Hij concludeert tot afwijzing. BEHANDELING TER ZITTING Klaagster: Ik kwam er bij de verkoop ook achter dat die hypotheek tot 2035 liep. Ik moest tot 2035 in het huis blijven, anders kreeg ik die boete. Het was absoluut geen droomhuis. En ik was pas 38, dus het lag niet voor de hand dat ik alleen zou blijven wonen. Verweerder: Ik had van haar wel begrepen dat dit haar droomhuis was. [Maatschappij 1] had maar twee smaken: drie en vijfsterren hypotheek. Ik heb geen vergelijking gemaakt van aanbieders want [Maatschappij 1] was toch de enige die in deze omstandigheden bereid gevonden kon worden, en dan nog niet eens zeker. 3

4 Ik heb alleen een opstelling gemaakt met 2 kolommen: rente hoog/laag, 3 sterren / 5 sterren, wel of geen NHG garantie, 10 jaar / 5 jaar vast. Klaagster: het klopt wel dat ik niet wilde huren. Ik wilde kopen. Maar hij heeft zeker nooit gewezen op die boete. Dat is nooit ter sprake geweest. Verweerder: De koper van mijn oude bedrijf heeft de stukken niet meer. Ja, ik heb daar wel navraag naar gedaan. Het dossier van deze zaak is weg. Tenminste, de stukken, maar niet de s. Die grote stapel bijlagen die ik heb overgelegd, waren bijlagen bij s. Maar een rapportje over de hypotheek van klaagster, dat is er niet. [Partner]: We hebben het over een renteverschil van 0,1 %. dat is heel weinig. Geen reden om in ruil daarvoor zo n boete te accepteren. Dat is niet logisch. Waarom zou mevrouw dat hebben gedaan als zij van die boete wist? Wij kenden elkaar nog niet in Ik zit al 24 jaar in het hypotheekvak. Ik vind deze boete ook zeer ongewoon en ongepast. Er waren maar 3 banken die dat deden. Klaagster: die offerte die u mij toont, dd. 20 januari 2010, die in het dossier zit, die heb ik inderdaad ondertekend. [Partner]: Die offerte deugt niet. Het staat er op zich wel, van die boete, maar versluierd. Er staat bijvoorbeeld vergoeding in plaats van boete. Dat deden ze expres. Bij vergoeding denkt de consument aan iets positiefs of normaals, en bij boete let men beter op. De AFM heeft terecht aan de marktpartijen de verplichting opgelegd om de teksten te herschrijven in begrijpelijke en niet misleidende taal. Verweerder: Ja, ik heb die offerte wel met haar besproken. Dat is mijn werkwijze. Klaagster: niet waar. Verweerder: U houdt mij voor dat u nergens in de stukken iets kunt vinden waaruit blijkt wat tussen klaagster en mijzelf is besproken. Welnu, ik maakte altijd een berekening. Die stuurde ik dan naar de klant en vroeg om een handtekening. Klaagster: daar weet ik niks van. 4

5 [Partner]: Als adviseur heb je vooral ook de taak om te inventariseren of het past ja of nee. Daar hoor ik niets over. Verweerder: dat heb ik gedaan. Bij de conversie bij de koper die mijn bedrijf heeft voortgezet is helaas alles verloren gegaan. De mails zijn er wel nog. Tja, daar zit inderdaad geen mail bij waarin ik heb gewaarschuwd voor dat risico. Maar ik zette dat van die boete wel in mijn opstelling. En die ging dan naar de klant. Klaagster: Kan ik me niet herinneren. Verweerder: Bij de overname is wel aandacht gegeven aan de kwestie van behoud van de oude cliëntendossiers. Maar tevergeefs. Ik weet ook niet wat er fout is gegaan. Ik ben het er mee eens dat de verplichting voor mij gold om de klant op de risico s en kenmerken van het product te wijzen. Ook begrijp ik dat ik dan eigenlijk moet kunnen aantonen dat ik dat inderdaad heb gedaan. [Partner]: Ik ben boos op [Maatschappij 1] vanwege die boetes. Wij bij [Maatschappij 2] hebben ook budgethypotheken maar niet deze boete bij verhuizen. Klaagster: Nee, ik heb destijds niet gedacht, welk nadeel staat er dan tegenover die rentekorting van 0,1 %. Daar had ik nou juist een financieel adviseur voor. Bij de notaris ben ik wel zelf geweest, maar die heeft ook niks over een boete gezegd. [Partner]: Er zijn momenteel geen andere procedures tegen verweerder. Hij is niet aangesloten bij Kifid. De kwestie ligt alleen bij u. Verweerder: Mevrouw had het aanvraagformulier voor de hypotheek zelf bekeken en om enkele aanpassingen gevraagd. Die heb ik wel met haar besproken, ook al blijkt dat niet uit de stukken. Ik heb de aanpassingen in het aanvraagformulier naar haar gescand en g d, met verzoek om te tekenen. Dat zit wel bij de stukken. U vraagt mij wat ik zelf eigenlijk vind van dat product. Tja, zelf zou ik het niet doen, voor 0,1 % korting zo n boete accepteren. 5

6 Mevrouw overzag alles best wel. Ik ben nog wel FFP er, maar niet echt actief meer. Ik werk ergens anders. [Partner]: Tot slot wijs ik op het belang dat de adviseur zorgvuldig had moeten inventariseren of het wel passend was. Klaagster: Het heeft veel impact op me gehad; ik heb veel gehuild. Zoiets onthoud je echt wel, als dat is gezegd van die boete. De voorzitter constateert dat alle partijen gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om alles naar voren te brengen wat zij wensen. De voorzitter sluit de behandeling en stelt partijen een schriftelijke beslissing in het vooruitzicht. BEOORDELING 1 Van toepassing zijn het Reglement Commissie van Toezicht en Raad van Beroep versie december 2015 ( het Reglement ), en de Gedragscode FFP in de versie januari 2005 op de gedragingen in december 2009/januari 2010, en in de versie december 2015 op de afhandeling van de klacht. Artikel 8.8 van het Reglement bepaalt dat kort gezegd- een klacht tijdig moet worden ingediend na de klachtwaardige gedraging van de financiële planner, althans niet te lang nadat men heeft ontdekt dat die planner een fout of overtreding heeft begaan. Verweerder heeft daarop geen beroep gedaan en de Commissie ziet ook geen aanleiding om die bepaling ambtshalve toe te passen, nu alleszins aannemelijk is dat Klaagster datgene wat zij ziet als fout van Verweerder pas heeft ontdekt toen zij haar huis in september 2015 verkocht. 2 Op Verweerder rustte ook in 2009/2010 de verplichting om cliënten uit te leggen wat de kenmerken waren van de verkochte producten en de geleverde diensten, en om hen op niet mis te verstane wijze te waarschuwen voor de risico s daarvan. 6

7 Ook de verplichting om op eigen initiatief te inventariseren welke de wensen, behoeften en financiële mogelijkheden van de cliënt zijn, bestond voor een FFP gecertificeerde dienstverlener al jaren. Hoewel de Gedragscode niet expliciet voorschrijft dat men dit hele proces ook moet vastleggen, hetzij schriftelijk hetzij digitaal, brengt een zorgvuldige bedrijfsvoering met zich dat men dat wel doet. Op die manier schept men duidelijkheid voor de cliënt en voorkomt men dat men zelf in bewijsproblemen geraakt over de vraag of men zich wel of niet van deze verplichtingen heeft gekweten. Dit alles gold ook in 2010 al. 3 Klaagster heeft gemotiveerd betoogd dat Verweerder al deze zaken heeft nagelaten. Verweerder bestrijdt dat. Hij stelt dat hij een inventarisatie heeft gemaakt, en dat hij het bestaan en de dreiging van de boete bij verhuizen met Klaagster heeft besproken. Hoewel hij een bijzonder grote hoeveelheid stukken bij zijn verweer heeft overgelegd, heeft de Commissie niets aangetroffen wat maar enigszins dit verweer kan ondersteunen. (De overgelegde stukken hebben bijna allemaal betrekking op de ex-man van Klaagster en op diens onderneming(en)). De Commissie oordeelt dat in een geval als dit de bewijslast en daarmee het bewijsrisico rust op Verweerder, als professionele financiële dienstverlener, en niet op de consument. Gevolg daarvan is dat het ervoor moet worden gehouden dat Verweerder de bovengenoemde zorgvuldigheidsverplichtingen niet heeft nageleefd. 4 Daar komt bij, dat Verweerder kennelijk niet meer beschikt over volledige cliëntendossiers uit een tamelijk recent verleden. Daarover kan hem eveneens een verwijt worden gemaakt want dat is in strijd met de algemene plicht tot zorgvuldige praktijkuitoefening in de Gedragscode thans de artikelen 3 en 8- en met wettelijke voorschriften. 7

8 Voorts vormt dat een ernstige belemmering voor Verweerder om klachten deugdelijk af te handelen, hetgeen alweer een verplichting is uit de Gedragscode. Klaagster heeft over dit alles echter niet geklaagd. 5 Verweerder heeft tot zijn verdediging verder aangevoerd dat de boeteclausule duidelijk was opgenomen in de hypotheekofferte niet te verwarren met het aanvraagformulier- en dat Klaagster dat destijds wel moet hebben gezien omdat zij die offerte heeft ondertekend. Hierover overweegt de Commissie als volgt. De offerte van 20 januari 2010 was 11 pagina s lang. De boeteclausule staat er inderdaad in. De clausule is genaamd vervroegde aflossing. De tekst is versluierend en niet helder, en men treft hier een van de minder fraaie aspecten aan van de toenmalige gebruiken in de financiële wereld. Klaagsters gemachtigde heeft hier terecht op gewezen. Voor Verweerder had dit reden temeer moeten zijn om Klaagster op de betekenis te wijzen, net zoals het feit dat hij zelf van mening was dat het een erg bezwarende clausule was binnen een onaantrekkelijk product, hem had moeten nopen tot een extra duidelijke (en bewijsbare) waarschuwing aan de cliënt. Dat Klaagster destijds midden in een echtscheiding zat, had tenslotte nóg een extra reden voor Verweerder moeten zijn om (voor haar) op te letten. 6 Op cliënten van financiële planners rust een eigen verantwoordelijkheid om goed en oplettend te waken voor de eigen belangen; ook als die cliënt een consument is. In het onderhavig geval is de Commissie van mening dat Klaagster de boete wel had kunnen ontdekken als zij had opgelet. In een civiele procedure over tekortschieten of onrechtmatig handelen zou deze constatering wellicht kunnen leiden tot het oordeel dat Klaagster eigen schuld of medeschuld aan haar schade had. 8

9 Maar in de onderhavige procedure speelt dat geen rol omdat dit Verweerder toch niet kan ontheffen van de op hem rustende zorgplichten. Die zorgplichten heeft Verweerder geschonden, althans hij kan niet bewijzen dat dit niet zo was, en daarvoor moet hem een maatregel worden opgelegd. Alleen in het zeldzame geval dat een cliënt overduidelijk te kennen geeft dat hij het specifieke risico wel kent, en misschien ook in het geval dat uit de persoonlijke gegevens van de cliënt blijkt dat deze bijzondere deskundigheid bezit over de specifieke materie, zou dit voor de financiële planner grond kunnen zijn, risicowaarschuwingen en uitleg over de kenmerken achterwege te laten. Dergelijke omstandigheden doen zich in het onderhavig geval in het geheel niet voor. DE BESLISSING De Commissie van Toezicht legt aan Verweerder de maatregel op van berisping. Deze uitspraak is op 9 mei 2016 tot stand gekomen met inachtneming van het Reglement Commissie van Toezicht FFP en is gewezen door Mr H.A.M. Röell-Mulder (voorzitter), Jhr.J.W. Quarles van Ufford FFP, en de heer Z.W. Kooi FFP (leden van de Commissie) waarbij Mr M.L. Laumen als secretaris optrad. H.A.M. Röell-Mulder M.L. Laumen In artikel 13 van het Reglement Commissie van Toezicht en Raad van Beroep FFP is bepaald in welke gevallen beroep openstaat van beslissingen van de Commissie van Toezicht bij de Raad van Beroep FFP. Daarbij geldt een termijn van dertig dagen na verzending van deze beslissing. 9