Europese Commissie. Verslag over het mededingingsbeleid

Transcriptie

1 Europese Commissie Verslag over het mededingingsbeleid 2006

2

3 VERSLAG OVER HET MEDEDINGINGSBELEID 2006 Europese Commissie

4 Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen over de Europese Unie Gratis nummer (*): (*) Als u mobiel of in een telefooncel of hotel belt, hebt u misschien geen toegang tot gratis nummers of kunnen kosten worden aangerekend. Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver ( Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2007 ISBN Europese Gemeenschappen, 2007 Overneming met bronvermelding toegestaan. Printed in Belgium GEDRUKT OP CHLOORVRIJ GEBLEEKT PAPIER

5 VOORWOORD VAN NEELIE KROES Lid van de Commissie belast met het mededingingsbeleid De ervaring van vijftig jaar Europese integratie toont aan dat eerlijke en vrije concurrentie in een geïntegreerde markt eenieder ten goede komt in de zin van welvaart, keuze van de consument en duurzame werkgelegenheid. Vrije concurrentie is geen doel op zich het is een middel om een doel te bereiken. Wanneer wij ons inzetten voor een betere werking van de markten, dan doen wij dat omdat concurrerende markten de burgers betere goederen en betere diensten bieden, tegen betere prijzen. Concurrerende markten scheppen de voorwaarden waaronder ondernemingen kunnen innoveren en gedijen, waardoor de welvaart in geheel Europa toeneemt. Dankzij deze grotere welvaart beschikken regeringen over meer middelen om de structuur van onze samenleving in stand te houden en de komende generaties sociale rechtvaardigheid en een kwalitatief hoogwaardig milieu te garanderen. Wanneer ondernemingen de prijzen bepalen op markten als de bier- of de liftenmarkt, betalen de klanten hogere prijzen en draait de economie als geheel voor de kosten op. Wanneer ondernemingen hun machtspositie misbruiken sluiten zij niet alleen concurrenten uit maar remmen zij tevens de innovatie omdat andere ondernemingen weten dat zij, hoe goed hun producten ook zijn, niet op basis van kwaliteit kunnen concurreren. Daarom verbieden onze Europese antitrustregels dergelijk gedrag in de gehele Unie, ten voordele van de consumenten. Europese ondernemingen moeten van een open interne markt kunnen profiteren door schaalvoordelen tot stand te brengen en te diversifiëren. Onze regelgeving op het gebied van concentratiecontrole biedt Europese kampioenen de mogelijkheid om op basis van hun merites te groeien en zich tot mondiale spelers te ontwikkelen, mits de consumenten niet worden benadeeld doordat de concurrentie afneemt. Onze evenwichtige regelgeving op het gebied van staatssteun voorkomt dat overheden ten onrechte interveniëren waardoor de mededinging op basis van merites zou worden verstoord, maar helpt daarnaast de lidstaten in toenemende mate om hun steun daar te verlenen waar deze het meest effectief de werkelijke leemten ten aanzien van het algemeen belang kan opvullen, en het geld van de belastingbetaler een concrete meerwaarde oplevert. De beginselen en doelstellingen van de Europese mededingingsregels en de noodzaak om deze efficiënt ten uitvoer te leggen, zijn vandaag de dag nog even relevant als in het verleden. Maar het klimaat waarin het mededingingsbeleid functioneert, verandert en 3

6 Verslag over het mededingingsbeleid 2006 evolueert in de loop van de tijd natuurlijk wel. Europese ondernemingen, werknemers en consumenten maken in toenemende mate deel uit van een wereldomvattende economie, en zullen zich moeten aanpassen om te kunnen profiteren van de voordelen die de globalisering te bieden heeft. Het Europese mededingingsbeleid de regels en de handhaving daarvan moet dit proces helpen ondersteunen: door te blijven zorgen voor een level playing field in onze interne markt, omdat vrije en eerlijke concurrentie op eigen bodem de Europese ondernemingen in staat stelt op basis van eigen ervaring de wereldwijde concurrentiedruk het hoofd te bieden; door zich aan te passen aan de realiteit van de dag: in 2006 was onze continue hervorming van de staatssteunregels gericht op die sectoren waar geringe steunbedragen de meeste meerwaarde opleveren in de zin van de verbetering van het concurrentievermogen en het helpen bij verandering: opleiding, regionale cohesie, onderzoek, ontwikkeling en innovatie. Tegelijkertijd verbetert deze hervorming het ondernemingsklimaat in Europa door de transparantie en voorspelbaarheid te vergroten en administratieve rompslomp tegen te gaan; door een betere integratie: de wisselwerking tussen, bijvoorbeeld, de interne markt, de consumentenbescherming, de handelspolitiek en het mededingingsbeleid is nog nooit zo belangrijk geweest. In 2006 hebben wij twee instrumenten gebruikt, sectorale onderzoeken en markttoezicht, om de nog bestaande belemmeringen voor vrije mededinging aan het licht te brengen om het even of deze belemmeringen het gevolg zijn van ondernemingspraktijken, regelgeving of andere overheidsmaatregelen. Deze instrumenten zijn in verschillende opzichten nuttig gebleken: zij hebben de weg geëffend voor mededingingszaken, zij hebben sectorspecifieke wetgeving vormgegeven en zij hebben mededingingsbeginselen en marktkennis een vaste plaats gegeven in de Europese beleidsvorming in ruimere zin; door actiever te zijn buiten onze Europese grenzen: een toenemende globalisering betekent ook meer jurisdictieoverschrijdende fusies, concurrentieverstorend gedrag en zelfs overheidssubsidiëring over de grenzen heen. Internationale samenwerking is van cruciaal belang voor alle moderne mededingingsautoriteiten. Europa moet zijn rol van wegbereider behouden door middel van dagelijkse samenwerking op het gebied van handhaving en door bilaterale en multilaterale overeenkomsten. Daarnaast dienen wij onze gemeenschappelijke handelspolitiek te gebruiken om in andere landen een sterkere multilaterale staatssteundiscipline te bevorderen. 4

7 Voorwoord van Neelie Kroes Tegen de achtergrond van deze uitdagingen beschrijft het verslag over het mededingingsbeleid 2006 hoe de regels op het gebied van kartels, concentratiecontrole en staatssteun de belangrijkste instrumenten van het Europese mededingingsbeleid in 2006 werden verbeterd en daadwerkelijk werden toegepast. De aanpassing aan een nieuw klimaat is een uitdaging die zeker ook in 2007 blijft bestaan. De Europese Commissie is vastbesloten ervoor te zorgen dat het Europese mededingingsbeleid deze uitdaging aankan en ook in de toekomst open en beter functionerende markten garandeert niet als doel op zich, maar als middel om ervoor te zorgen dat het globaliseringsproces Europa per saldo tot voordeel strekt. 5

8

9 Verslag over het mededingingsbeleid 2006 (gepubliceerd in samenhang met het Algemeen Verslag over de werkzaamheden van de Europese Unie 2006) COM(2007) 358 definitief

10

11 Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE INLEIDING INSTRUMENTEN Antitrust De artikelen 81 en 82 van het EG-Verdrag De regels en het beleid ontwikkelen De regels toepassen Concentratiecontrole De regels en het beleid ontwikkelen De regels toepassen Staatssteuntoezicht De regels ontwikkelen De regels toepassen SECTORALE ONTWIKKELINGEN Energie Financiële diensten Elektronische communicatie Informatietechnologie Media Vervoer Posterijen SAMENWERKING BINNEN HET EUROPEAN COMPETITION NETWORK (ECN) EN MET DE NATIONALE RECHTERS EEN OVERZICHT Algemeen overzicht Toepassing van EU-mededingingsregels door de nationale rechter in de EU INTERNATIONALE ACTIVITEITEN INTERINSTITUTIONELE SAMENWERKING 39 9

12

13 Inleiding INLEIDING 1. Ook in 2006 bleef het mededingingsbeleid een van de beste garanties voor een vrije mededinging en concurrerende markten in het voordeel van de Europese consumenten en het Europese bedrijfsleven. Onderdeel van dit beleid was het aanpakken van marktfalen veroorzaakt door concurrentieverstorend gedrag van marktdeelnemers en door bepaalde marktstructuren. Daarnaast wilde het mededingingsbeleid ook bijdragen aan het algemene beleidskader dat in alle economische sectoren een daadwerkelijke mededinging tot stand wil helpen brengen. 2. Het eerste deel van dit verslag geeft een overzicht van hoe de verschillende instrumenten van het mededingingsbeleid antitrustregels, regels inzake concentraties en staatssteunregels verder werden ontwikkeld en over het algemeen werden toegepast. In het tweede deel wordt besproken hoe de mix van deze en andere instrumenten in een aantal specifieke sectoren werd gebruikt om de doelstellingen van het mededingingsbeleid te behalen. Het derde deel geeft een overzicht van de samenwerking binnen het European Competition Network (ECN) en met de nationale rechters. In deel vier komen de internationale activiteiten aan bod. Tot slot geeft het vijfde en laatste deel een korte beschrijving van de interinstitutionele samenwerking. Verdere gedetailleerde informatie kan gevonden worden in een Commission Staff Working Document 1 en op de website van het directoraat-generaal Concurrentie 2. 1 SEC(2007)

14 Verslag over het mededingingsbeleid INSTRUMENTEN 1.1. Antitrust De artikelen 81 en 82 van het EG-Verdrag De regels en het beleid ontwikkelen 3. Voor een doeltreffende strijd tegen kartels zijn niet alleen passende sancties nodig om kartels te bestraffen en af te schrikken, maar ook de nodige prikkels voor karteldeelnemers om het bestaan van kartels te onthullen. De Commissie zette een belangrijke stap in dit beleid om kartels aan het licht te brengen en te doen beëindigen toen zij een herziene mededeling betreffende immuniteit tegen geldboeten en vermindering van geldboeten in kartelzaken (clementieregeling) 3 goedkeurde. De clementieregeling werd op diverse punten verbeterd om clementieverzoekers meer en betere aanwijzingen te geven en om de procedure transparanter te maken. Deze aanpassingen houden rekening met de meer dan vier jaar ervaring bij de toepassing van de clementieregeling van en zijn ook volledig in lijn met de modelclementieregeling van het ECN die eveneens in 2006 werd goedgekeurd. Verbeteringen zijn onder meer duidelijkere drempels voor boete-immuniteit en boetevermindering en preciezere voorwaarden waaraan clementieverzoekers moeten voldoen. Ook op proceduregebied zijn er aanpassingen, zoals de invoering van een systeem van discretionaire markers. 4. Geldboeten zijn van cruciaal belang om ondernemingen ervan af te houden de mededingingsregels te overtreden. Om het afschrikkende effect van sancties nog te versterken heeft de Commissie nieuwe richtsnoeren boetetoemeting goedgekeurd, voor de geldboeten die worden opgelegd aan ondernemingen die op artikelen 81 of 82 van het EG-Verdrag inbreuk hebben gemaakt 5. Volgens deze nieuwe richtsnoeren is het basisbedrag van de geldboete die elke bij de inbreuk betrokken onderneming wordt opgelegd, gebaseerd op een percentage van haar jaarlijkse omzet voor het product waarop de inbreuk betrekking heeft, in het betrokken geografische gebied; dit basisbedrag kan oplopen tot 30 % van de betrokken omzet. Om ten volle met de duur van de inbreuk rekening te kunnen houden, wordt het betrokken bedrag vervolgens vermenigvuldigd met het aantal jaren dat de onderneming bij de inbreuk was betrokken. Voorts kan de Commissie in het geval van recidive de geldboete tot 100 % verhogen waarbij elke voorgaande inbreuk een verhoging van de geldboete rechtvaardigt. Daarbij houdt zij niet alleen rekening met haar vorige beschikkingen, maar ook met die van 3 Mededeling van de Commissie betreffende immuniteit tegen geldboeten en vermindering van geldboeten in kartelzaken, PB C 298 van , blz Mededeling van de Commissie betreffende immuniteit tegen geldboeten en vermindering van geldboeten in kartelzaken, PB C 45 van , blz Richtsnoeren voor de berekening van geldboeten die uit hoofde van artikel 23, lid 2, onder a, van Verordening (EG) nr. 1/2003 worden opgelegd, PB C 210 van , blz

15 Instrumenten de mededingingsautoriteiten die in de lidstaten artikelen 81 of 82 van het EG-Verdrag toepassen. 5. Het bevorderen van particuliere handhaving zal helpen er voor te zorgen dat wie schade leed door inbreuken op het EU-mededingingsrecht, zijn recht op schadevergoeding kan uitoefenen. Dit is tegelijk een instrument dat de afschrikkende werking van het handhavingsbeleid van de overheid kan aanvullen. Het groenboek over schadevorderingen wegens schending van de communautaire antitrustregels in artikelen 81 en 82 van het EG-Verdrag 6 kon op brede belangstelling rekenen bij al wie met het antitrustbeleid te maken heeft, en werd uitvoerig besproken in Europa en daarbuiten. Tijdens de publieke raadpleging ontving de Commissie bijna 150 reacties van regeringen, mededingingsautoriteiten, het bedrijfsleven, consumentenorganisaties, juristen en de academische wereld. Het overgrote deel van de respondenten was het ermee eens dat slachtoffers van inbreuken op het mededingingsrecht op schadevergoeding recht hebben, en dat de nationale procedureregels de uitoefening van dit recht ook daadwerkelijk mogelijk moeten maken. Ook het Europese Economisch en Sociaal Comité verwelkomde in zijn over dit groenboek uitgebrachte advies dit initiatief van de Commissie 7. In het kader van de follow-up van het groenboek heeft de Commissie in haar wetgevings- en werkprogramma voor 2007 het initiatief voor een witboek over schadevorderingen voor inbreuken op antitrustregels opgenomen De Commissie bleef zich een pleitbezorger tonen van de mededingingsbeginselen, zowel binnen als buiten de Commissie. Doel daarvan is ervoor te zorgen dat de EU en nationale wetgeving die rechtmatige beleidsdoelstellingen nastreeft, de mededinging niet buitensporig verstoort. Voornamelijk tijdens de wetgevingsprocedure van de Reach-verordening 9 was voor dit pleidooi voor concurrentie een belangrijke rol weggelegd. Ook bleef de Commissie zich inspannen om de lidstaten ertoe aan te zetten de mededingingsbeperkingen in de sector vrije beroepen (professionele diensten) te onderzoeken, omdat daarmee een belangrijke bijdrage aan het behalen van de Lissabon-doelstellingen kan worden geleverd. 6 Het groenboek dat de Commissie in december 2005 goedkeurde, is te vinden onder: ec.europa.eu/comm/competition/antitrust/actionsdamages/documents.html 7 Het advies van het EESC is te vinden onder 8 Het wetgevings- en werkprogramma van de Commissie voor 2007 is te vinden onder ec.europa.eu/atwork/programmes/index_nl.htm 9 Voorstel van de Commissie voor een richtlijn inzake de registratie en beoordeling van en de vergunningverlening en beperkingen ten aanzien van chemische stoffen, COM(2003) 644 definitief. 13

16 Verslag over het mededingingsbeleid De regels toepassen 7. De Commissie bleef topprioriteit geven aan het opsporen van en de strijd tegen kartels. Bij haar optreden lag de nadruk op grote, hardcore kartels van vooral mondiale of Europese dimensie, waarbij meerdere ondernemingen zijn betrokken. De Commissie gaf zeven eindbeschikkingen 10 waarin zij aan 41 ondernemingen 11 voor in totaal miljoen EUR geldboeten oplegde (ter vergelijking: in 2005 kregen 33 ondernemingen voor in totaal 683 miljoen euro geldboeten opgelegd). Uit deze beschikkingen blijkt dat het bij de betrokken sectoren om economisch belangrijke sectoren en om kartels van lange duur gaat. Daarom is het gemiddelde boetebedrag per onderneming aanzienlijk gestegen. 8. Eind 2006 had de Commissie, in het kader van de clementieregeling van 2002, in totaal 104 immuniteitsverzoeken en 99 verzoeken om boetevermindering ontvangen. Van de in 2006 gegeven kartelbeschikkingen waren er 4 op de clementieregeling van 2002 gebaseerd en 1 op de clementieregeling van In deze zaken heeft de Commissie ook forse boeteverminderingen toegekend aan in totaal 10 ondernemingen in ruil voor bewijsmateriaal dat dezen de Commissie hadden verstrekt. 9. Voorts zijn ook initiatieven genomen om misbruiken van machtspositie aan te pakken. De Commissie heeft gefocust op netwerkindustrieën die van instrumenteel belang zijn voor Europese mededinging en het ontwikkelen van de zogenaamde kenniseconomie in Europa: de Commissie heeft een procedure ingeleid tegen Telefónica wegens vermeende marginsqueeze op de Spaanse markten voor toegang tot breedbandinternet 12, en tegen Distrigaz voor een praktijk waarbij nieuwkomers de toegang tot de Belgische markt voor gaslevering werd belet 13. De Commissie heeft ook een eindbeschikking gegeven waarin Tomra, een producent van blikjesautomaten, aan inbreuken op artikel 82 van het EG-Verdrag werd schuldig bevonden. De onderneming werkte met een systeem van exclusiviteitsovereenkomsten, individuele verbintenissen over 10 Zaak nr. COMP/ Waterstofperoxide en perboraat (Chemische bleekmiddelen), beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ Methacrylaat (Acrylglas), beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ Bitumen Nederland, beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ Fittingen (Koperen fittingen), beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ Stalen balken (nieuwe beschikking), beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ Synthetisch rubber (BR/ESBR), beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ Legeringtoeslag (nieuwe beschikking), beschikking van de Commissie van Dit aantal omvat niet de ondernemingen die boete-immuniteit krijgen voor hun samenwerking in het kader van de clementieregeling. 12 Zaak nr. COMP/ Telefónica. 13 Zaak nr. COMP/ Distrigaz; zie persbericht MEMO/06/197 van

17 Instrumenten hoeveelheden en individuele retroactieve kortingregelingen. Daardoor werd de markttoetreding van andere fabrikanten van emballageautomaten ten minste vertraagd Een gedegen economische analyse en aandacht voor gedrag dat de mededinging dreigt te verstoren en zodoende de consumenten schaadt helpt de slagkracht van het mededingingsbeleid verbeteren. Over dit thema wordt verder gereflecteerd na de publieke raadpleging over het discussiedocument over de toepassing van artikel 82 van het EG-Verdrag op misbruik door uitsluiting. De belangrijkste thema s die in de ontvangen reacties aan bod kwamen, werden besproken op een publieke hoorzitting in Brussel die ongeveer 350 deelnemers uit Europa, de Verenigde Staten, Japen en Korea aantrok. 11. Krachtens artikel 9 van Verordening (EG) nr. 1/2003 kan de Commissie door ondernemingen voorgestelde toezeggingen verbindend verklaren wanneer daarmee de door de Commissie in antitrustprocedures geformuleerde bezwaren kunnen worden weggenomen. Ook dit jaar bleken toezeggingen een doeltreffend middel te zijn om mededingingsbezwaren weg te nemen. In 2006 heeft de Commissie vier beschikkingen gegeven waarbij toezeggingen verbindend werden verklaard In 2006 moest de Commissie voor het eerst ook gebruikmaken van haar bevoegdheid om op grond van artikel 24, lid 2, van Verordening (EG) nr. 1/2003 een dwangsom op te leggen om een onderneming die bij beschikking was gelast een inbreuk op de artikelen 81 of 82 te beëindigen, te dwingen die beschikking na te leven. De Commissie legde Microsoft namelijk een definitieve dwangsom op van 280,5 miljoen euro wegens niet-nakoming van bepaalde verplichtingen die de onderneming in de beschikking van 2004 waren opgelegd. In die beschikking was de Commissie tot de bevinding gekomen dat er sprake was van een inbreuk op artikel 82 van het EG-Verdrag. 13. Verordening (EG) nr. 773/2004 bepaalt dat de tijdslimiet voor het beantwoorden van een mededeling van punten van bezwaar aandacht zal hebben voor zowel de tijd die nodig is voor de voorbereiding van het antwoord als voor de urgentie van de zaak en in beginsel een termijn zal bedragen van vier weken vanaf het moment dat toegang tot het volledige dossier is gegeven 16. Om deze regels soepeler te kunnen handhaven en het verzekeren van een geschikte handhaving van de mededingingregels, zal 14 Zaak nr. COMP/ Prokent/Tomra. 15 Zaak nr. COMP/ De Beers, beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ FA Premier League, beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ Repsol CPP, beschikking van de Commissie van ; zaak nr. COMP/ Cannes Extension Agreement, beschikking van de Commissie van Zie zaak T-44/00 Mannesmannrohren-Werken AG [2004] ECR II-2223, par

18 Verslag over het mededingingsbeleid 2006 de Commissie haar bestaande praktijk voor het bepalen van termijnen voor het beantwoorden van een mededeling van punten van bezwaar aanpassen 17. Een langere periode dan het minimum dat in Verordening (EG) nr. 773/2004 wordt voorzien zal worden verleend waar de omstandigheden van de zaak daarnaar vragen, in het bijzonder in complexe zaken, in zaken met een omvangrijk dossier of waar de vakantieperiode de capaciteit beïnvloedt van een onderneming om te antwoorden. Dit vermindert niet de mogelijkheid dat ondernemingen hebben om de Raadsadviseur-auditeur te vragen voor een verlenging van de termijn voor het beantwoorden van de mededeling van punten van bezwaar Concentratiecontrole De regels en het beleid ontwikkelen 14. Om betere aanwijzingen te kunnen voorleggen over bevoegdheidskwesties op het gebied van concentratiecontrole, publiceerde de Commissie, met het oog op een publieke raadpleging, een ontwerp voor een nieuwe geconsolideerde mededeling van de Commissie over bevoegdheidskwesties in het kader van de concentratieverordening 18. Deze mededeling zal de vier bestaande mededelingen gaan vervangen die de Commissie in het kader van de vorige concentratieverordening (Verordening (EEG) nr. 4064/89) over dit thema had goedgekeurd 19. Het ging om: i) de mededeling betreffende het begrip concentratie 20 ; ii) de mededeling betreffende het begrip volwaardige gemeenschappelijke onderneming 21 ; iii) de mededeling betreffende het begrip betrokken onderneming 22 ; en iv) de mededeling Commissie betreffende de berekening van de omzet 23. Met deze nieuwe mededeling worden in één document alle bevoegdheidskwesties behandeld die van belang zijn om de bevoegdheid van de Commissie op grond van de concentratieverordening te bepalen (met uitzondering van verwijzing van zaken). De mededeling zal naar verwachting in 2007 worden goedgekeurd. 17 Zie XXIIIe Verslag over het mededingingsbeleid Verordening (EG) nr. 139/2004 van de Raad van 20 januari 2004 betreffende de controle op concentraties van ondernemingen (de EG-concentratieverordening ), PB L 24 van , blz Verordening (EEG) nr. 4064/89 van 21 december 1989 betreffende de controle op concentraties van ondernemingen, PB L 395, , blz. 1; verordening laatstelijk gewijzigd bij Verordening (EG) nr. 1310/97, PB L 180 van , blz PB C 66 van , blz PB C 66 van , blz PB C 66 van , blz PB C 66 van , blz

19 Instrumenten De regels toepassen 15. In 2006 bereikte het aantal bij de Commissie aangemelde concentraties een recordaantal van 356, meer dan het vorige recordaantal dat bij de vorige concentratiegolf in 2000 werd gehaald. De Commissie gaf in totaal 352 eindbeschikkingen, waarvan 207 volgens de vereenvoudigde procedure. In fase I werden 323 operaties goedgekeurd zonder voorwaarden en werden 13 operaties, onder voorwaarden, goedgekeurd. Het aantal fase-ii-procedures is licht gestegen van 10 zaken ingeleid in 2005 naar 13 zaken in Er werden 10 beschikkingen op grond van artikel 8 gegeven, terwijl 2 concentraties door de aanmeldende partijen in de fase II werden ingetrokken. Er werden geen operaties verboden. 16. De Commissie deed verder ervaring op bij de toepassing van de nieuwe materiële toets die met de concentratieverordening van 2004 werd ingevoerd. Twee opvallende zaken van niet-gecoördineerde effecten waren Linde/BOC 24 (over onder andere de internationale groothandelsmarkt voor helium) en T-Mobile Austria/tele. ring 25 (over de Oostenrijkse retailmarkt voor de levering van mobiele telefoondiensten aan eindgebruikers). In beide zaken kwam de Commissie tot de bevinding dat de concentratie de mededinging significant zou belemmeren, ook al zou de fusieonderneming op de relevante markt geen marktleider worden. Beide zaken kregen groen licht nadat de partijen afdoende corrigerende maatregelen hadden voorgesteld. 17. In drie zaken Korsnas/AD Cartonboard 26, Inco/Falconbridge 27 en Metso/Aker Kvaerner 28 werden de onderbouwde claims dat de aangemelde operaties efficiëntievoordelen zouden opleveren, grondig onderzocht. De Commissie ging na, in hoeverre deze efficiëntievoordelen gevolgen zouden hebben voor de complete beoordeling van de impact van de betrokken operaties op de mededinging, in lijn met de in de richtsnoeren horizontale fusies geschetste benadering Zaak nr. COMP/M.4141 Linde/BOC, beschikking van de Commissie van Zaak nr. COMP/M.3916 T-Mobile Austria/tele.ring, beschikking van de Commissie van Zaak nr. COMP/M.4057 Korsnäs/Assidomän Cartonboard, beschikking van de Commissie van Zaak nr. COMP/M.4000 Inco/Falconbridge, beschikking van de Commissie van Zaak nr. COMP/M.4187 Metso/Aker Kvaerner, beschikking van de Commissie van Richtsnoeren voor de beoordeling van horizontale fusies op grond van de verordening van de Raad inzake de controle op concentraties van ondernemingen, PB C 31 van , blz. 5, punten

20 Verslag over het mededingingsbeleid Staatssteuntoezicht De regels ontwikkelen 18. Aanzienlijke vooruitgang werd geboekt bij de modernisering van de bestaande regels voor staatssteun, waartoe de Commissie in 2005 met het actieplan Staatssteun de aanzet had gegeven. De vier leidbeginselen bij deze modernisering zijn: minder en beter gerichte staatssteun; een verfijnde economische aanpak; meer doelmatigheid op het gebied van procedures met een betere handhaving, grotere voorspelbaarheid en meer transparantie en een gedeelde verantwoordelijkheid voor de Commissie en de lidstaten. Tijdens de raadpleging bleek er duidelijke steun voor deze beginselen te zijn, die dan ook de pijlers zijn van de beleidsontwikkelingen in De Commissie maakte de goedkeuring van regionale steun eenvoudiger door een groepsvrijstellingsverordening regionale-investeringssteun goed te keuren 30. Lidstaten hoeven regionale-investeringssteunregelingen niet meer bij de Commissie te melden wanneer die regelingen in overeenstemming zijn met de nieuwe richtsnoeren regionale steun 31 en de voor goedgekeurde regionalesteunkaarten. In 2006 werden voor 18 lidstaten regionalesteunkaarten goedgekeurd waarop de voor steun in aanmerking komende achterstandsgebieden zijn aangegeven en het maximum, dat in deze gebieden zijn toegestaan. 20. De Commissie keurde ook de nieuwe kaderregeling inzake staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (O&O&I) goed 32. Doel van deze kaderregeling is de lidstaten te helpen een groter deel van hun totale budget voor staatssteun in te zetten voor het stimuleren van O&O&I en hen te helpen, op basis van een economische analyse, hun O&O&I-steun in te zetten op de beste projecten. Daardoor zouden de verstoringen van mededinging en handelsverkeer beperkt moeten blijven en zou de doelmatigheid van de overheidsuitgaven maximaal moeten zijn. Deze nieuwe regels maken duidelijk dat de verfijnde economische aanpak die in het actieplan Staatssteun werd ontwikkeld, nu een realiteit is en de hoeksteen is geworden van het staatssteunbeleid van de Commissie. 30 Verordening (EG) nr. 1628/2006 van de Commissie van 24 oktober 2006 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het Verdrag op nationale regionale investeringssteun, PB L 302 van , blz De Commissie keurde in december 2005 nieuwe richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen goed (PB C 54 van , blz. 13). 32 PB C 323 van , blz

21 Instrumenten 21. Daarnaast worden ook nieuwe richtsnoeren risicokapitaal 33 goedgekeurd, waardoor lidstaten KMO s kunnen helpen beter toegang te krijgen tot financiering. Deze richtsnoeren betreffen risicokapitaalmaatregelen voor investeringen van KMO s tijdens hun early growth-fasen (seed-, aanloop- en groeifase). Omdat KMO s een belangrijke rol spelen bij het stimuleren van economische groei en het creëren van duurzame banen, zijn deze richtsnoeren een belangrijk onderdeel van de strategie van de Commissie ter versterking van het concurrentievermogen Tot slot heeft de Commissie ook een nieuwe de-minimisverordening 35 goedgekeurd, waarmee geringe subsidies niet langer vooraf de toestemming van de Commissie moeten krijgen. Onder de nieuwe verordening geldt steun tot EUR over een periode van drie belastingjaren niet als staatssteun. 23. In 2007 wil de Commissie de tenuitvoerlegging van het actieplan voortzetten door nieuwe richtsnoeren milieusteun goed te keuren, nieuwe regels voor steun in de vorm van garanties, een nieuwe mededeling over de referentiepercentages en een mededeling over de terugvordering van onrechtmatige en onverenigbare steun De regels toepassen 24. In 2006 is de werklast op het gebied van staatssteuntoezicht fors toegenomen, met 921 nieuw geregistreerde zaken (een stijging met 36 % ten opzichte van het jaar voordien). De Commissie gaf 710 eindbeschikkingen 36, of een stijging met 12 % ten opzichte van In de overgrote meerderheid van de zaken heeft de Commissie de maatregelen goedgekeurd: in 91 % van alle zaken was de onderzochte steun verenigbaar met de staatssteunregels, terwijl het in 4 % van alle zaken geen staatssteun betrof. In de gevallen waarin de Commissie twijfel had of bepaalde steunmaatregelen met de regels in overeenstemming waren, heeft zij een formeel onderzoek uitgevoerd. Aan het eind van deze onderzoekprocedure was het besluit van de Commissie gunstig, een voorwaardelijke goedkeuring of een besluit geen steun (3 % van alle beschikkingen), of bleek de steun niet met de staatssteunregels in overeenstemming te zijn (2 % van alle beschikkingen). 33 PB C 194 van , blz Zie de mededeling aan de Europese Voorjaarsraad: Samen werken aan werkgelegenheid en groei Een nieuwe start voor de Lissabon-strategie, COM(2005) 24 definitief van Verordening (EG) nr. 1998/2006 van de Commissie van 15 december 2006 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het Verdrag op de-minimissteun, PB L 379 van , blz Hierin zijn niet begrepen: besluiten tot inleiding van de formele onderzoeksprocedure, rectificaties, bevelen tot het verschaffen van inlichtingen, voorstellen van dienstige maatregelen. 19

22 Verslag over het mededingingsbeleid De belangrijkste regionalesteunzaken betroffen grote investeringsprojecten waarop de multisectorale kaderregeling betreffende regionale steun voor grote investeringsprojecten van 2002 van toepassing was 37. De Commissie keurde negen Poolse zaken goed met betrekking tot de productie van LCD-modules voor flatscreens door LG Philips LCD Poland Sp. z o.o. 38. Voorts keurde de Commissie ook twee Duitse investeringsprojecten in de sector zonne-energie (fotovoltaïsche energie) First Solar GmbH 39 en HighSi GmbH 40 goed en een investeringsproject van een Koreaanse onderneming voor een nieuwe bandenfabriek in Hongarije Wat O&O&I-steun betreft, werd een belangrijke regeling ten behoeve van het Franse Agence de l innovation industrielle 42 goedgekeurd, waarvoor de overheid meer dan 2 miljard EUR heeft uitgetrokken. In lijn met het nieuwe steunkader werd de impact van steun op de mededinging nauwkeurig onderzocht in een aantal zaken in de luchtvaartsector (steun aan Rolls-Royce 43 en aan Eurocopter 44 ) en in het BioHub-project, het eerste grote project van het Franse Agence de l innovation industrielle In de sector risicokapitaalmaatregelen keurde de Commissie Investbx 46 goed, een investeringsvehikel waarmee voor KMO s in de West Midlands (Verenigd Koninkrijk) een instrument wordt gecreëerd om risicokapitaal aan te trekken. Voorts werden in een Italiaanse zaak 47 scoutingkosten goedgekeurd kosten voor het selecteren van innoverende ondernemingen met het oog op investeringen door risicokapitaalfondsen (zoals screeningkosten, consultancy over het businessplan enz.). 37 PB C 70 van , blz Steunmaatregel N 245/2006 LG Philips LCD Poland Sp. z o.o.; Steunmaatregel N 246/2006 Ohsung [Dong Seo] Display Poland Sp. z o.o.; Steunmaatregel N 247/2006 Lucky SMT Sp. z o.o.; Steunmaatregel N 248/2006 Dong Yang Electronics Sp. z o.o.; Steunmaatregel N 249/2006 Heesung Electronics Poland Sp. z o.o.; Steunmaatregel N 250/2006 LG Chem Poland Sp. z o.o.; Steunmaatregel N 251/2006 LG Innotek Poland Sp. z o.o.; Steunmaatregel N 256/2006 LG Electronics Wroclaw Sp. z o.o. House appliances (nog niet bekendgemaakt), en Steunmaatregel N 257/2006 LG Electronics Wroclaw Sp. z o.o. TV sets. 39 Steunmaatregel N 17/2006 First Solar GmbH, PB C 259 van , blz Steunmaatregel N 409/2006 HighSi GmbH. 41 Steunmaatregel N 34/2006 Hankook Tire Hungary Ltd, PB C 232 van , blz Steunmaatregel N 121/2006 Steun van het Agence de l innovation industrielle aan speerpuntprogramma s voor industriële innovatie. 43 Steunmaatregel N 193/2006 Grote O&O-steun voor Rolls Royce e.a. Environmentally Friendly Engine (EFE). 44 Steunmaatregel N 186/2006 Steun aan Eurocopter voor de ontwikkeling van een transporthelikopter van gemiddelde tonnage EC Steunmaatregel N 708/2006 Steun van het Agence de l innovation industrielle ten behoeve van het O&O-programma BioHub. 46 Steunmaatregel C 36/2005 Investbx. 47 Steunmaatregel N 9/2006 Risicokapitaalfondsen ten behoeve van innoverende KMO s in de Mezzogiorno, PB C 218 van , blz

23 Instrumenten 28. Het beginsel de vervuiler betaalt houdt in dat vervuilers niet mogen worden bevrijd van de verplichting dat zij de door hen veroorzaakte vervuiling moeten betalen. Toch heeft de Commissie in diverse zaken milieusteun goedgekeurd. Een groot aantal goedgekeurde maatregelen geeft steun aan vernieuwde energieproductie met het gebruik van verschillende hulpinstrumenten voor dat doel. In het bijzonder wordt gebruik gemaakt van investeringshulp in de vorm van belastingverminderingen of feed-in tarieven 48. Wat betreft afvalbeheer, zette de Commissie haar praktijk voort en beoordeelde maatregelen in het recyclingbeheer in het Verenigd Koninkrijk 49 en de Tsjechische Republiek 50 op basis van artikel 87, lid 3, onder c. 29. Opleidingssteun kan bijdragen tot het gemeenschappelijk Europees belang omdat daardoor het aanbod van geschoolde arbeidskrachten toeneemt en het concurrentievermogen van de EU-industrie wordt versterkt. In 2006 hebben de lidstaten in het kader van de groepsvrijstellingsverordening opleidingssteun 57 maatregelen gemeld 51. Daarnaast ontving de Commissie een aantal aanmeldingen van opleidingssteun, met name in de automobielindustrie 52. In die zaken vergewiste de Commissie zich ervan dat de steun inderdaad diende om opleidingsactiviteiten te steunen die zonder de steun niet zouden zijn ondernomen. 30. Reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden is alleen toegestaan indien aan strikte voorwaarden is voldaan. In 2006 paste de Commissie in een aantal beschikkingen en besluiten de gewijzigde regels toe, zoals die in de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun van 2004 zijn vastgesteld. Op grond van die richtsnoeren nam zij drie besluiten over reddingssteun 53, twee besluiten waarin 48 Zie bijvoorbeeld: NN162/A/2003 en N317/A/2006, Austria, support of electricity production from renewable sources under the Green Electricity Act (feed-in tariffs) (PB C 221, , blz. 9), NN162/ B/2003 en N317/B/2006, Austria, support of CHP production under the Green Electricity Act (support tariff) (PB C 221, , blz. 9). 49 PB C 202 van , blz PB C 209 van , blz Verordening (EG) nr. 68/2001 van de Commissie van 12 januari 2001 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag op opleidingssteun (PB L 10 van , blz. 20), als verlengd bij Verordening (EG) nr. 1976/2006 van de Commissie van 20 december 2006 (PB L 368 van , blz. 85). 52 In twee zaken was er in 2006 een beschikking/besluit: Steunmaatregel C 40/05 Ford Genk (België) (PB L 366 van , blz. 32) en Steunmaatregel N 653/05 Webasto (Portugal) (PB C 306 van , blz. 14). In drie andere zaken had de Commissie eind 2006 nog geen eindbeschikking gegeven. 53 Steunmaatregel NN 14/06 Ottana Energia, besluit van de Commissie van (PB C 68 van , blz. 7); Steunmaatregel NN 16/06 CIT, besluit van de Commissie van (PB C 244 van , blz. 14), en Steunmaatregel N 28/06 Techmatrans, besluit van de Commissie van (PB C 87 van , blz. 2). 21

24 Verslag over het mededingingsbeleid 2006 zij geen bezwaar maakte tegen herstructureringssteun 54 en gaf zij één gunstige eindbeschikking 55 (en geen enkele negatieve beschikking). Een aantal van de beschikkingen was nog gebaseerd op de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun van Wat fiscale steun betreft, kwam de Commissie tot de conclusie dat een voordelige belastingregeling in Spanje ten voordele van uitgaande directe buitenlandse investeringen, staatssteun was waarmee de handelspositie werd verbeterd van de begunstigden die goederen en diensten naar buitenlandse markten exporteren 57. De Commissie was van oordeel dat de steun met de gemeenschappelijke markt onverenigbaar was omdat van een vrijstelling van interne belastingen op de export sprake was, wat in strijd is met artikel 92 van het EG-Verdrag. 32. Tot slot werden de inspanningen voortgezet om terugvorderingsbeschikkingen doeltreffender en sneller ten uitvoer te leggen. Het aantal uitstaande terugvorderingsbeschikkingen blijft dalen. Eind 2006 waren er 60 terugvorderings beschikkingen hangende (tegenover 75 eind 2005). In 2006 werden 21 hangende terugvorderingszaken afgesloten en werden 6 nieuwe terugvorderings beschikkingen gegeven. Voor de periode vanaf 2000 moest op grond van beschikkingen 8,7 miljard euro worden teruggevorderd. Daarvan is er eind 2006 zo n 7,2 miljard euro (of 83 % van het totale bedrag) daadwerkelijk teruggevorderd. De Commissie heeft, op grond van artikel 88, lid 2, of artikel 228, lid 2, van het EG-Verdrag, tegen drie lidstaten rechtszaken ingeleid omdat terugvorderingsbeschikkingen niet daadwerkelijk ten uitvoer werden gelegd Steunmaatregel N 464/05 AB Kauno, besluit van de Commissie van (PB C 270 van , blz. 2) en Steunmaatregel N 632/05 Energetyka Wislosan, besluit van de Commissie van (PB C 232 van , blz. 2). 55 Steunmaatregel C 44/2005 Huta Stalowa Wola, beschikking van de Commissie van (PB L 112 van , blz. 67). 56 Steunmaatregel C 3/2005 FSO, beschikking van de Commissie van ; Steunmaatregel C 25/2005 Frucona Košice, beschikking van de Commissie van (PB L 112 van , blz. 14); Steunmaatregel C 42/2005 Konas, beschikking van de Commissie van (PB L 91 van , blz. 37), en Steunmaatregel C 1/2005 Euromoteurs, beschikking van de Commissie van (PB L 307 van , blz. 213). 57 Steunmaatregel E 22/2004 Steun voor exportgerelateerde investeringen. 58 Steunmaatregel CR 57/03 Tremonti Bis; Steunmaatregel CR 36/01 Beaulieu Ter Lembeek; Steunmaatregel CR 8/04 Fiscale steun ten gunste van recentelijk aan de beurs genoteerde ondernemingen; Steunmaatregel CR 13/B/03 France Télécom bedrijfsbelastingregeling, en Steunmaatregel CR 57/02 Artikel 44 septies CGI. 22

25 Sectorale ontwikkelingen 2. SECTORALE ONTWIKKELINGEN 2.1. Energie 33. Op Europees niveau hebben twee liberaliseringsgolven plaatsgevonden. Omdat de groothandelsprijzen voor gas en elektriciteit echter fors stegen, er aanhoudende klachten over toetredingsdrempels waren en de consumentenkeuze beperkt was, besloot de Commissie in juni 2005 een onderzoek te beginnen naar het functioneren van de Europese gas- en elektriciteitsmarkten. Het eindverslag over het sectorale onderzoek dat de Commissie op 10 januari 2007 goedkeurde 59, bood een breed inzicht in het functioneren van de gas- en elektriciteitsmarkten op alle niveaus van de leveringsketen. De fundamentele problemen op mededingingsgebied die aan het licht kwamen, zijn: sterk geconcentreerde groothandelsmarkten, onvoldoende ontbundeling van netwerken leveringsactiviteiten, ontoereikende of niet-beschikbare grensoverschrijdende capaciteit, ontbreken van betrouwbare en tijdig beschikbare informatie, beperkte concurrentie op retailniveau, en te kleine balanceringszones. De bevindingen van het sectorale onderzoek waren een belangrijke informatiebron bij het handhavingsbeleid op mededingingsgebied in diverse individuele zaken, en vormden een belangrijke bijdrage tot beleidsformulering wat betreft de volgende stappen in de liberalisering van de Europese gas- en elektriciteitsmarkten. 34. De Commissie heeft op eigen initiatief een aantal antitrustonderzoeken uitgevoerd en daarnaast ook diverse klachten die zij had ontvangen, onderzocht. De problemen die werden onderzocht zijn onder meer het oppotten van netwerk- en opslagcapaciteit, langlopende capaciteitsreserveringen, strategische onderinvesteringen in netwerken om downstreamleveringsbelangen te beschermen, blokkeren van interconnectoren ten voordele van nationaal verbruik, marktverdeling en langlopende contracten tussen groothandelaren/retailers en downstreamafnemers. Ook op het niveau van de lidstaten vonden belangrijke onderzoeken plaats, onder meer door de Deense, Duitse en Italiaanse mededingingsautoriteiten Langlopende contracten met afnemers blijken mededingingsbezwaren op te leveren op energiemarkten buiten de gas- en elektriciteitssector. De Commissie gaf op grond van artikel 9 van Verordening (EG) nr. 1/2003 een beschikking waarbij toezeg- 59 COM(2006) 851 definitief. 60 De Deense mededingingsautoriteit trad op tegen buitensporige tarieven en marktmanipulatie in West-Denemarken, het Bundeskartellamt trad op tegen langlopende gasleveringscontracten tussen groothandelaren en Stadtwerke, terwijl de Italiaanse mededingingsautoriteit optrad tegen het uitblijven van capaciteitsuitbreiding om dominantie op de downstreamleveringsmarkt te beschermen. 23

26 Verslag over het mededingingsbeleid 2006 gingen met betrekking tot het netwerk tankstations van Repsol, een Spaanse aanbieder van motorbrandstoffen, verbindend werden verklaard 61. Dankzij de toezeggingen van Repsol zijn honderden tankstations niet meer aan langlopende exclusieve leveringsovereenkomsten gebonden, waardoor er grotere keuze komt en meer ruimte voor lagere prijzen in het voordeel van de consument. 36. Wat concentraties in de energiesector betreft, heeft de Commissie een groot aantal beschikkingen gegeven. De uit mededingingsoogpunt ingewikkeldste zaken waren DONG/Elsam/Energi E2 62 en Gaz de France/Suez 63. Beide concentraties zouden, in hun oorspronkelijk aangemelde vorm, de daadwerkelijke mededinging significant hebben verstoord. Ze konden dan ook alleen worden goedgekeurd nadat de partijen omvattende, structurele corrigerende maatregelen hadden aangeboden. In de zaak- E.ON/Endesa gaf de Commissie twee beschikkingen op grond van artikel 21 van de concentratieverordening, waarin Spanje werd gelast bepaalde, onrechtmatig aan de reeds door de Commissie goedgekeurde operatie verbonden voorwaarden in te trekken. 37. Ten aanzien van het toezicht op staatssteun werd verder gezocht naar een oplossing voor de problemen als gevolg van langlopende contracten tussen publieke netwerkexploitanten en stroomproducenten in Hongarije 64 en Polen 65, contracten die aanzienlijke delen van de groothandelsmarkten afschermen. De Commissie onderzocht ook diverse regelingen voor gereguleerde tarieven in Italië 66, waardoor bepaalde industriële ondernemingen goedkope elektriciteitstarieven krijgen onder de marktprijs. De staatssteunaspecten van de reorganisatie van het nucleair passief van de publieke sector werden onderzocht in een zaak uit het Verenigd Koninkrijk 67. Bij de beschikkingen en besluiten over hernieuwbare energiebronnen werd gekeken of dit soort steun noodzakelijk was en of er de nodige garanties waren dat de overheidsfinanciering alleen de extrakosten van productie en levering ten opzichte van conventionele energiebronnen dekt. Ten slotte, onder het EU Emission Trading Scheme (EU ETS) heeft de Commissie de nationale allocatie plannen (NAPs) voor de tweede tradingperiode ( ) onderzocht onder de criteria van bijlage II van het ETS 68, met aandacht voor criterium 5 bepalend dat er geen onderscheid of discriminatie mag optreden tussen bedrijven of 61 Zaak nr. COMP/ Repsol CPP, beschikking van de Commissie van Zaak nr. COMP/M.3868 DONG/Elsam/Energi E2, beschikking van de Commissie van Zaak nr. COMP/M.4180 Gaz de France/Suez, beschikking van de Commissie van PB C 324 van , blz PB C 52 van , blz PB C 145 van , blz. 8 en PB C 214 van , blz PB L 268 van , blz Richtlijn 2003/87/EG tot vaststelling van een regeling voor de handel in broeikasgasemissierechten binnen de Gemeenschap, PB L 275 van , blz. 32, gewijzigd door Richtlijn 2004/101/EG, PB L 338, , blz

27 Sectorale ontwikkelingen sectoren in de toewijzing overeenkomstig de vereisten van het Verdrag, in het bijzonder artikel 87 en 88 EG daarvan. Voor 10 lidstaten heeft de Commissie beschikkingen gegeven op grond van het EU ETS op de NAPs voor de tweede handelsperiode Financiële diensten 38. Een aantal indicatoren zoals marktfragmentatie, prijsrigiditeit en beperkte mobiliteit bij cliënten lijken er op te wijzen dat de mededinging op de EU-markt voor retailbanking niet efficiënt functioneert. Daarom besloot de Commissie in juni een onderzoek in de sector retailbanking te beginnen, met name wat betreft grensoverschrijdende concurrentie. In 2006 vond een publieke raadpleging plaats over twee tussentijds gepubliceerde rapporten één over betaalkaartverrichtingen en een tweede over lopende rekeningen en aanverwante diensten. Deze rapporten werden ook op een openbare hoorzitting gepresenteerd. Het eindverslag over retailbanking werd op 31 januari 2007 gepubliceerd. Mogelijke concurrentieproblemen die aan het licht kwamen, zijn toetredingsdrempels, een nationaal gefragmenteerde markt en sterke concentratie tussen emitterende en acquirerende instellingen van betaalkaarten. 39. De Commissie zette ook haar uitgebreide sectorale onderzoek in de sector zakelijke verzekeringen voort, dat eveneens in juni 2005 was begonnen. Het tussentijdse verslag over de sector zakelijke verzekeringen werd op 24 januari 2007 gepubliceerd en het eindverslag wordt voor september 2007 verwacht. 40. De Commissie kreeg een groot aantal concentraties in de sector financiële diensten te onderzoeken. Een van de concentraties die de Commissie goedkeurde, was de overname van Gerling Versicherungsgruppe door Talanx AG 70. In die zaak bleek uit het uitgebreide marktonderzoek van de Commissie dat de geplande overname de mededinging significant zou beperken wat betreft aansprakelijkheidsverzekeringen voor farmaceutische ondernemingen in Duitsland. Om deze bezwaren weg te nemen, zegde Talanx toe de activiteiten farmaceutische aansprakelijkheid van haar dochteronderneming HDI af te stoten voor zover het gaat om de verzekeringen voor Duitse ondernemingen buiten de wettelijk verplichte productaansprakelijkheidsverzekering. 41. Via haar toezicht op staatssteun moest de Commissie ook een gelijk speelveld in de sector financiële diensten garanderen, vooral voor nieuwkomers en buitenlandse banken. In de zaak-crédit Mutuel 71 zette de Commissie haar onderzoek voort naar de vraag of er mogelijk van overcompensatie sprake is bij de distributie van het livret 69 Besluit van de Commissie van , PB C 144 van , blz Zaak nr. COMP/M Talanx/Gerling, beschikking van de Commissie van PB C 210 van , blz

28 Verslag over het mededingingsbeleid 2006 bleu. Daarnaast werd ook een inbreukprocedure ingeleid tegen de bijzondere rechten die La Poste, de Caisses d Épargne en Crédit Mutuel kregen toegekend om het livret A en het livret bleu te distribueren. In de zaak van de Luxemburgse fiscale steunregeling ten faveure van de 1929-holdings, de miljardair- en vrijgestelde holdings gaf de Commissie een negatieve eindbeschikking, waarin zij de intrekking van die regeling vroeg 72. De regeling werd beschouwd als een verkapte subsidie aan holdings die bepaalde financiële diensten aan verbonden en niet-verbonden lichamen binnen een internationaal concern leveren Elektronische communicatie 42. Het overgrote deel van de aanbieders van elektronischecommunicatiediensten opereert binnen de marges van het EU-reguleringskader voor elektronische communicatienetwerken en -diensten 73. Dit kader wil de toegang tot legacy-infrastructuur faciliëren, investeringen in alternatieve infrastructuur aanmoedigen en de consumenten keuze en lagere tarieven bieden. Het kader beveelt momenteel 18 specifieke product- en dienstenmarkten op zowel wholesale- als retailniveau aan voor ex-anteregulering door nationale toezichthouders. In juni maakte de Commissie een ontwerp bekend van een nieuwe lijst met markten die voor ex-anteregulering in aanmerking komen 74. Daarin wordt een forse inkrimping van het aantal markten op die lijst aanbevolen. Algemeen genomen, vindt de Commissie dat waar wholesaleregulering doelmatig functioneert, de voorwaarden op retailniveau daadwerkelijke mededinging mogelijk zouden moeten maken. 72 PB L 366 van , blz Richtlijn 2002/21/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake een gemeenschappelijk regelgevingskader voor elektronischecommunicatienetwerken en -diensten (kaderrichtlijn), PB L 108 van , blz. 33, Richtlijn 2002/19/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake de toegang tot en interconnectie van elektronischecommunicatienetwerken en bijbehorende faciliteiten (toegangsrichtlijn) (PB L 108, blz. 7), Richtlijn 2002/20/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 betreffende de machtiging voor elektronischecommunicatienetwerken en -diensten (machtigingsrichtlijn) (PB L 108, blz. 21), Richtlijn 2002/22/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronischecommunicatienetwerken en -diensten (universeledienstrichtlijn) (PB L 108, blz. 51), Richtlijn 2002/58/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 juli 2002 betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector elektronischecommunicatie (richtlijn betreffende privacy en elektronische communicatie) (PB L 201, blz. 37). 74 Commission staff working document, publieke raadpleging over een ontwerp-aanbeveling van de Commissie aangaande relevante goederen- en dienstenmarkten binnen de elektronischecommunicatiesector vatbaar voor ex-anteregelgeving overeenkomstig Richtlijn 2002/21/EG van het Europees Parlement en de Raad inzake een gemeenschappelijk regelgevingskader voor elektronischecommunicatienetwerken en -diensten, te vinden op: society/policy/ecomm/doc/info_centre/public_consult/review/recommendation_final.pdf 26