omgevingsdienst HAAGLANDEN

Transcriptie

1 Zaaknummer Ons Kenmerk Datum Beschikking ODH JUNi 2017 omgevingsdienst Bezoekadres Zuld-Hollandplein AW Den Haag Postadres Postbus GB Den Haag T (070) E vergunningen@odh.nl I Soortenbescherming - Wet natuurbescherming Onderwerp Op 17 februari 2017 hebben wij een aanvraag om ontheffing als bedoeld in artikel 3.8, eerste lid van de Wet natuurbescherming ontvangen. De aanvraag heeft betrekking op het project "Renovatiewerkzaamheden Hoogkameriaan" gelegen in de gemeente Rijswijk. Het project betreft het uitvoeren van renovatiewerkzaamheden aan negen appartementencomplexen ter plaatse van de Hoogkameriaan, het Wethouder Hillenaarplantsoen, de Generaal Spooriaan en de Steenvoordelaan te Rijswijk. Ontheffing wordt gevraagd van het overtreden van de verbodsbepalingen zoals genoemd in: Artikel 3.5, tweede lid van de Wet natuurbescherming voor wat betreft het opzettelijk verstoren, van de gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) en de ruige dwergvleermuis {Pipistrellus nathusii); Artikel 3.5, vierde lid van de Wet natuurbescherming, voor wat betreft het beschadigen en vernielen van voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van de gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) en de ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii). De ontheffing wordt gevraagd voor de periode van 1 april 2017 tot en met 1 april Besluit Wij besluiten I. de aangevraagde ontheffing te verienen; II. III. de voorschriften 1 t/m 9 te verbinden aan deze ontheffing; de aanvraag van 17 februari 2017 en de aanvullingen van 11 april 2017 onderdeel te laten zijn van deze ontheffing. Ondertekening Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, ing. L Hoofd Toetsi & Vergunningveriening Milieu van de Omgevingsdienst Haaglanden Rechtsmiddelen Voor de mogelijkheid rechtsmiddelen aan te wenden tegen deze beschikking wijzen wij op de desbetreffende tekst in het begeleidend schrijven.

2 VOORSCHRIFTEN Algemene voorschriften 1. De ontheffinghouder dient: - de start van de werkzaamheden en eventuele wijzigingen gedurende de uitvoering schriftelijk te melden aan de Afdeling Toezicht en Handhaving, Team Groen van de Omgevingsdienst Zuid- Holland Zuid, Postbus 550, 3300 AN te Dordrecht, telefoonnummer , adres meldingwnb(gozhz.nl onder vermelding van Flora en Fauna (FF). - uiteriijk een week na het beeindigen van de werkzaamheden de afdeling Toezicht en Handhaving, Team Groen van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid hiervan schriftelijk in kennis te stellen. 2. De ontheffinghouder is ervoor verantwoordelijk dat zijn personeel of derden weike betrokken zijn bij de uitvoering van het project, op de hoogte zijn van de voorschriften in deze ontheffing en de maatregelen in het Activiteitenplan. Hiervoor dient een ecologisch werkprotocol te worden opgesteld en op de locatie aanwezig te zijn. In het ecologisch werkprotocol dient in ieder geval het volgende te worden opgenomen: a. De voorwaarden zoals opgenomen in deze ontheffing; b. Aanduiding van de locatie van het plangebied; c. De uit te voeren werkzaamheden; d. De periode waarin de werkzaamheden uitgevoerd worden; e. De mitigerende en compenserende maatregelen; f. De momenten waarop ecologische begeleiding ingeschakeld wordt; 3. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden dient een afschrift van deze ontheffing op de locatie van de werkzaamheden aanwezig te zijn en op verzoek te worden getoond aan de daartoe bevoegde toezichthouders of opsporingsambtenaren. Specifieke voorschriften 4. De ontheffinghouder dient binnen 2 weken na veriening van voorliggend besluit, een overzichtskaart te verstrekken met daarop de concrete locaties van de in het Activiteitenplan vermelde 40 tijdelijke vleermuiskasten alsmede een korte toelichting per locatie waaruit blijkt dat de betreffende locaties voidoen aan de voor de soort gestelde eisen als weergegeven in de Soortenstandaard van de gewone dwergvleermuis (RVO, versie 2.0, 2014) respectievelijk de Soortenstandaard van de ruige dwergvleermuis (RVO, versie 2.0, 2014). 5. De werkzaamheden dienen ecologisch begeleid te worden door een deskundige op het gebied van de gewone dwergvleermuis en de ruige dwergvleermuis^ 6. De tijdelijke vleermuiskasten moeten duurzaam onderhouden worden, zodat deze functioneel blijven voor de periode waarvoor deze worden ingezet. Onder een deskundige wordt verstaan: Hij/zij heeft een afgeronde hbo- of universitaire opieiding, met als zwaartepunt (Nederlandse) ecologie; Hij/zij heeft een afgeronde mbo-opleiding, met als zwaartepunt de Flora- en faunawet, soortenherkenning en zorgvuldig handelen ten opzichte van die soorten; Hij/zij is werkzaam voor een ecologisch adviesbureau, zoals een bureau dat is aangesloten bij het Netwerk Groene Bureaus; Hij/zij is als ecoloog of adviseur/specialist ecologie werkzaam voor een (semi)overheidsinstantie zoals het Ministerie van Economische Zaken, het Ministerie van Defensie, Rijkswaterstaat, het Rijksvastgoedbedrijf, provincies, waterschappen, hoogheemraadschappen, gemeenten, omgevingsdiensten en drinkwaterbedrijven Hij/zij zet zich aantoonbaar actief in op het gebied van de soortenbescherming en is werkzaam of aangesloten bij de volgende Nederlandse organisaties: Zoogdiervereniging, RAVON, Stichting Das en Boom, Vogelbescherming Nederland, Vlinderstichting, Natuurhistorisch Genootschap, KNNV, NJN, IVN, EIS Nederland, FLORON, SOVON, STONE, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De Landschappen en Stichting Beheer Natuur en Landelijk gebied; Hij/zij zet zich aantoonbaar actief in op het gebied van de monitoring en/of bescherming van desbetreffende beschermde soorten. 2/10

3 7. De ontheffinghouder dient, met in achtneming van de voorschriften in deze ontheffing, de maatregelen uit te voeren zoals beschreven in het rapport 'Activiteitenplan ten behoeve van renovatiewerkzaamheden Hoogkameriaan te Rijswijk' van 17 februari De gevels waar de verblijfplaatsen van de gewone en de ruige dwergvleermuis zijn aangetroffen dienen in de nieuwe situatie net als in de oude situatie, onveriicht te blijven. 9 De werkzaamheden dienen overdag uitgevoerd te worden. Eventuele veriichting die wordt gebruikt om de werkzaamheden uit te voeren dient tussen een half uur voor zonsondergang en een half uur na zonsondergang ultgeschakeld te zijn om te voorkomen dat vieermuizen worden verstoord door kunstlicht. Aanwijzingen voor gebruik Voor alle soorten- beschermd en onbeschermd- geldt de zorgplicht ex artikel 1:11 van de Wnb. Op grond hiervan dient zoveel als redelijkerwijs mogelijk is schade aan deze soorten te voorkomen. Gedurende de werkzaamheden dient rekening te worden gehouden met het broedseizoen van vogels. Verstoring van broedgevallen van vogels dient te worden voorkomen. Voor het broedseizoen wordt geen standaardperiode gehanteerd in het kader van de Wnb. Van belang is of een broedgeval aanwezig is, ongeacht de periode. 3/10

4 OVERWEGINGEN Aanleiding Op 17 februari 2017 hebben wij een aanvraag om ontheffing als bedoeld in artikel 3.8, eerste lid, van de Wet natuurbescherming (hierna: Wnb) ontvangen. De aanvraag heeft betrekking op het project "Renovatiewerkzaamheden Hoogkamerlaan " gelegen in de gemeente Rijswijk. Het project betreft het uitvoeren van renovatiewerkzaamheden aan negen appartementencomplexen ter plaatse van de Hoogkameriaan, het Wethouder Hillenaarplantsoen, de Generaal Spooriaan en de Steenvoordelaan te Rijswijk. Ontheffing wordt gevraagd van het overtreden van de verbodsbepalingen zoals genoemd in: Artikel 3.5, tweede lid, van de Wnb voor wat betreft het opzettelijk verstoren, van de gewone dwergvleermuis {Pipistrellus pipistrellus) en de ruige dwergvleermuis {Pipistrellus nathusii); Artikel 3.5, vierde lid, van dewnb, voor wat betreft het beschadigen en vernielen van voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van de gewone dwergvleermuis {Pipistrellus pipistrellus) en de ruige dwergvleermuis {Pipistrellus nathusii). De ontheffing wordt gevraagd voor de periode van 1 april 2017 tot en met 1 april Bij de aanvraag zijn de volgende documenten gevoegd: Aanvraagformulier (Module 2 + basismodule); Activiteitenplan Hoogkameriaan te Rijswijk, Van der Helm Milieubeheer B.V., Projectcode VIHO161320, definitieve versie 17 februari 2017; Soortgericht onderzoek naar vieermuizen en gierzwaluwen Hoogkameriaan te Rijswijk, Van der Helm Milieubeheer B.V., Projectcode VIHO160678, definitieve versie 9 november 2016; Ecologische quickscan Hoogkameriaan te Rijswijk, Van der Helm Milieubeheer B.V., Projectcode VIH , definitieve versie 20 mei Op 11 april 2017 hebben wij de volgende aanvullende gegevens ontvangen: Aanvulling op ontheffingsaanvraag. Van der Helm Milieubeheer B.V., Projectcode VIHO161320, 10 april 2017 Procedure De procedure van artikel 5.1, eerste lid Wnb is toegepast op deze beschikking. Doordat de aangeleverde gegevens onvolledig waren, is de procedure op 24 maart 2017 opgeschort en is verzocht om aanvullende gegevens. De procedure is op 11 april 2017 hervat. Verlenging Met toepassing van artikel 5.1, tweede lid, hebben wij op 30 mei 2017 de termijn voor de afhandeiing van de aanvraag met maximaal zeven weken veriengd. Toetsingskader en grondslag beschikking De aanvraag om ontheffing voor de gewone en de ruige dwergvleermuis is getoetst aan de artikelen 3.5 en 3.8 van de Wnb en de Beleidsregel uitvoering natuurwetgeving Zuid-Holland (verder: de beleidsregel). 4/10

5 De gewone en de ruige dwergvleermuis betreffen twee van nature in Nederiand in het wild levende soorten genoemd in bijlage IV, onderdeel a, van de Habitatrichtlijn. Op grond van artikel 3.5, tweede en vierde lid, van de Wnb is het verboden om dieren van voorgenoemde bijlage, opzettelijk te verstoren en van deze dieren de voortplantings- of rustplaatsen te beschadigen of te vernielen. Op grond van artikel 3.8, vijfde lid, van de Wnb wordt een ontheffing voor voorgenoemde verboden slechts verieend indien: - er geen andere bevredigende oplossing bestaat; - de ontheffing nodig is omdat een van de belangen genoemd in artikel 3.8, vijfde lid onder b, aan de orde is en; - de maatregelen niet leiden tot verslechtering van de gunstige staat van instandhouding van de soort. Aangevraagde activiteit De aangevraagde activiteit heeft betrekking op het renoveren van 9 appartementencomplexen (woonblokken) bestaande uit 264 appartementen ter plaatse van de Hoogkameriaan, Wethouder Hillenaarplantsoen, Generaal Spooriaan en de Steenvoordelaan te Rijswijk. De werkzaamheden zien op groot onderhoud, renovatie en isolatie waarmee de woningen energiezuiniger worden gemaakt. Ten behoeve van het project worden de volgende werkzaamheden uitgevoerd: - Sloop- en herstelwerkzaamheden aan balkons, kopgevels, zijgevels (puien) en entrees; - Metsel-, timmer-, en schilderwerk; - Onderhoud aan kozijnen, ramen en deuren + tussenpanelen aanbrengen; - Hemelwaterafvoeren vernieuwen inclusief balkondoorvoeren; - Binnenwerkzaamheden; - Water-, gas-, verwarmings-, ventilatie-, luchtbehandelings-, elektrotechnische-, communicatie- en beveiligingsinstallaties; - Koudebrug isolatie boven- en onderzijde balkonkozijnen; - Isolatie aan voorkant van de muren piaatsen; - Isoleren en stuken van betonkolom op balkon; - Aan de zij-, voor- en/of achtergevel wordt een steiger geplaatst om de werkzaamheden te kunnen uitvoeren. Overtreding verbodsbepalingen De gewone dwergvleermuis en de ruige dwergvleermuis zijn in het plangebied aangetroffen. Het onderzoek om de aanwezigheid van de verschillende gebruiksfuncties van vieermuizen in en om de flat vast te stellen is uitgevoerd conform het gestelde in het VIeermuizenprotocol Een volledig onderzoek naar de functionaliteit van het gebouw voor vieermuizen is uitgevoerd in 2016^. In totaal zijn acht veldbezoeken uitgevoerd ten behoeve van het vaststellen van verblijfplaatsen van vieermuizen. Door het volgen van bovenstaande werkwijze zijn verblijfplaatsen aangetoond of uitgesloten, conform het vieermuisprotocol. Uit het onderzoek blijkt dat sprake is van 4 paarverblijven van de ruige dwergvleermuis, 6 paarverblijven van de gewone dwergvleermuis en 1 zomerverblijf (tevens mogelijk paarverblijf) van de gewone dwergvleermuis. Voor alle aangetroffen verblijfplaatsen kan niet worden uitgesloten dat deze tevens fungeren als winterverblijf voor 1 of enkele individuen bij milde winters. Middels voorgenoemd onderzoek is vastgesteid dat er geen sprake is van een massawinterverblijf. Essentiele migratie- en vliegroutes en foerageergebieden die van belang zijn voor de instandhouding van een voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaats van de soort op populatieniveau zijn niet aangetroffen in het plangebied. ^ Soortgericht onderzoek naar vieermuizen en gierzwaluwen Hoogkamerlaan te Rijswijk, Van der Helm Milieubeheer B.V., Projectcode VIHO definitieve versie 9 november /10

6 De resultaten van het onderzoek alsmede de beschreven onderzoeksopzet geven geen aanleiding om aan de representativiteit daarvan te twijfelen. De functionaliteit van de flatgebouwen voor vieermuizen is daarmee afdoende onderzocht en in beeld gebracht. Door de werkzaamheden gaan de verblijfplaatsen in de appartementencomplexen van deze soort verioren en wordt het in artikel 3.5, vierde lid, van de Wnb opgenomen verbod overtreden. Ten gevolge van het vernietigen van bovengenoemde verblijfplaatsen, is niet uitgesloten dat daarmee tegelijkertijd individuen van de gewone dwergvleermuis worden verstoord. Immers, de vieermuizen worden gedwongen om de huidige verblijfplaats te veriaten (zie mitigerende maatregelen) en een alternatief te gaan zoeken. Door de werkzaamheden wordt daarmee tevens het in artikel 3.5, tweede lid, van het in de Wnb neergelegde verbod overtreden. Voorgestelde maatregelen Om overtreding van de verbodsbepalingen tot een minimum te beperken worden maatregelen voorgesteld zoals met name beschreven in hoofdstuk 5 (pagina 19 en Bijlage 7) van het bij de aanvraag gevoegde rapport 'Activiteitenplan Hoogkameriaan te Rijswijk' van februari De maatregelen zijn kort samengevat als volgt: Voorafgaand aan de werkzaamheden wordt een controlecheck uitgevoerd of geen vieermuizen aanwezig zijn in potentiele verblijfplaatsen waar deze nu niet zijn aangetroffen tijdens het nader onderzoek. Om het doden van individuen te voorkomen worden voorafgaand aan de werkzaamheden de voortplantingsplaatsen en rustplaatsen van de gewone dwergvleermuis en de ruige dwergvleermuis onder begeleiding van een deskundig ecoloog ongeschikt gemaakt in de meest gunstige periode door het nemen van een of meer van de volgende maatregelen: - het piaatsen van exclusion-flaps; - het dichtmaken van de invliegopening of het piaatsen van bijenbekjes na het uitvliegen van de vieermuizen (+ nacontrole door een deskundig ecoloog); - het toepassen van overdadige veriichting op de invliegopeningen, nadat de dieren zijn uitgevlogen (na controle door een deskundig ecoloog). Ten behoeve van extra tijdelijke verblijfplaatsen voor vieermuizen zijn er voor half februari 2017, 40 platte vleermuiskasten opgehangen binnen 200m van de oorspronkelijke verblijfplaatsen om te fungeren als tijdelijk paar- en/of zomerverblijf van de ruige en gewone dwergvleermuis. Na de werkzaamheden worden de kopgevels voor wat betreft de dakconstructie (invliegmogelijkheden onder de dakpannen) weer op dezelfde wijze geschikt voor vieermuizen als in de huidige situatie. De renovatie van een woningblok wordt gefaseerd in twee delen uitgevoerd (zie afbeelding 11 Activiteitenplan), waardoor de effecten in ruimtelijke zin worden gespreid over het plangebied. De werkzaamheden worden alleen overdag bij daglicht uitgevoerd en eventuele bouwiampen met gerichte armaturen worden uitsluitend op de gebouwen gericht waar de werkzaamheden plaatsvinden, zodat verstoring door licht op de omgeving wordt voorkomen. Beoordeling functionaliteit verblijfplaatsen; staat van instandhouding Tijdelijke situatie Wat betreft de tijdelijke vleermuiskasten, wordt voorzien in tijdelijke compensatie voor 10 paarverblijven, namelijk: 6 verblijven van de gewone dwergvleermuis en 4 verblijven van de ruige dwergvleermuis. Daar de Soortenstandaarden van beide soorten een factor 4 voorschrijven, resulteert dit in 40 tijdelijke vleermuiskasten. Nu deze reeds voor half februari 2017 zijn gerealiseerd is daarmee voldaan aan de 6 maanden gewenningstijd voorafgaand aan het paarseizoen (15 augustus). Voor het zomerverblijf van de gewone dwergvleermuis wordt echter niet gecompenseerd. 6/10

7 Nu uit het nader onderzoek blijkt dat er voldoende alternatieve potentieel geschikte zomerverblijven aanwezig zijn in de omgeving van het plangebied (evenzo voor de paar- of winterverblijven) is dat ook niet nodig. Permanente situatie Na de werkzaamheden zijn alle kopgevels weer op dezelfde wijze geschikt als verblijfplaats voor vieermuizen als in de huidige situatie. Het nieuwe ontwerp van de gevel is dusdanig aangepast dat in de definitieve situatie voldoende geschikte verblijfplaatsen voor vieermuizen worden gecreeerd. Daarnaast zijn in de omgeving voldoende alternatieven aanwezig. Compenserende maatregelen zijn daarom niet nodig. Effecten in relatie tot het voorkomen van de vleermuis in de ruimere omgeving van het plangebied: Door de Zoogdiervereniging is in Den Haag en omgeving (w.o. Rijswijk) een inventarisatie naar vieermuizen uitgevoerd (Mosterd, K., Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland, 2012). Dit rapport is van 2012 en hiermee enigszins verouderd. Het geeft echter wel een beeld van de metapopulaties en functionele onderdelen van het leefgebied van de gewone dwergvleermuis in en in de omgeving van het projectgebied. Het uitgevoerde veldonderzoek en de verspreidingsgegevens in de Nationale Database Flora en Fauna passen binnen het eerdere onderzoek uit Nu geen sprake is van hoge concentraties, kraamverblijven of massawinterverblijven van deze soort, en nu de functionaliteit van de verblijfplaatsen in stand blijven door de woningen geschikt te maken en gezien de tijdelijke alternatieven, zijn wij van mening dat de maatregelen, met in achtneming van de voorschriften, voldoende zijn om negatieve effecten te voorkomen dan wel tot een minimum te beperken en dat de uitvoering van de werkzaamheden niet leiden tot verslechtering van de staat van instandhouding van de gewone dwergvleermuis. Hetzelfde geldt voor de ruige dwergvleermuis weike algemeen voorkomt in de ruimere omgeving van het plangebied. Belangenonderbouwing De ontheffing is aangevraagd op grond van het belang "Dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard en met inbegrip van voor het milieu wezenlijke gunstige effecten". De motivatie hiervoor is als volgt (bijlage 3: Activiteitenplan): De huidige woningen in het complex 'Hoogkameriaan' te Rijswijk voidoen niet meer aan de energetische eisen van deze tijd. De woningen zijn nauwelijks geisoleerd. Door renovatie zal de C02-emissie verminderd worden en zullen ook de energiekosten worden veriaagd. Woningbouwcorporatie Vidomes is aangesloten bij Aedes en heeft vanuit het Convenant Energiebesparing Huursector (28 juni 2012) en het Koepelconvenant Energiebesparing Gebouw en Omgeving (28 juni 2012) het streven om haar woningen duurzaam te isoleren. Aedes en Woonbond beogen met dit convenant in 2020 ten minste een gemiddelde Energie- Index van 1,25 (gemiddeld energielabel B) te bereiken voor de totale huurwoningenvoorraad van de corporaties. De woningen worden na afronding van de werkzaamheden opgeleverd met een Energie-index van minimaal gemiddeld 0,97 (oude energielabel A). Het isoleren van de woonblokken komt daarmee ook tegemoet aan de Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen (2002/91/EG). Gelet op het voorgaande en de naar voren gebrachte omstandigheden zijn wij van oordeel dat het belang "Dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard en met inbegrip van voor het milieu wezenlijke gunstige effecten" voldoende onderbouwd is om de negatieve effecten op de gewone en de ruige dwergvleermuis die als gevolg van de uitvoering van het project zullen optreden, te rechtvaardigen. 7/10

8 Geen andere bevredigende oplossing Het project is locatie specifiek daar het gaat om de renovatie en isolatie van bestaande gebouwen. Het gaat om oude appartementen weike thans niet energiezuinig zijn en waarbij sprake is van een slechte staat van onderhoud. Het uitvoeren van de maatregelen op een andere locatie is daarmee niet opportuun. Wat betreft de werku itvoeri ng geldt dat een aangepaste planning wordt gehanteerd waarbij elk woningblok wordt opgedeeld in twee delen waarbij nooit gelijktijdig aan beide delen wordt gewerkt. Aldus worden de werkzaamheden in ruimtelijke zin gefaseerd. Hiermee wordt ervoor gezorgd dat de verstoring van vieermuizen zo klein als mogelijk blijft, waarbij toch de werkzaamheden op een haalbare manier kunnen worden uitgevoerd. In aanvulling op de aangepaste planning, wordt tijdens de werkzaamheden maximale zorgvuldigheid betracht ten aanzien van vieermuizen in de bebouwing zoals aangegeven in het Activiteitenplan / het ecologisch werkprotocol. Het ontwerp van de nieuwe gevel is bovendien zodanig aangepast dat de verblijfplaatsen van vieermuizen in de nieuwe situatie zoveel mogelijk overeenkomen met de oude situatie (toegankelijkheid dakpannen). Het piaatsen van isolatie aan de binnenzijde van de woningen is geen alternatief. Dit heeft namelijk grote gevolgen voor de huidige afwerking van de bewoonde woningen. De bestaande wandafwerking zou dan verioren gaan en moet dan opnieuw aangebracht worden. Bovendien wordt de netto vioeroppervlakte kleiner bij isolatie aan de binnenzijde, door de voorzetwanden die geplaatst moeten worden. Dit is een groot nadeel voor deze niet al te ruime woningen. Er is geen andere werkwijze bekend waarbij dezelfde resultaten worden behaald, maar waarbij minder verstoring van de aanwezige verblijfplaatsen wordt veroorzaakt. Gelet op de noodzaak en wijze van uitvoering zijn wij van mening dat er geen andere bevredigende oplossing voorhanden is. Door de gekozen wijze en periode van uitvoering worden negatieve effecten op vieermuizen zoveel mogelijk voorkomen. Daar komt nog bij dat er aanvullend mitigerende en compenserende maatregelen worden getroffen, waaronder de begeleiding van een ecologisch deskundige alsmede het aanbieden van voldoende alternatieven tijdens de uitvoering van de werkzaamheden in de directe omgeving van het plangebied. De werkzaamheden en de wijze waarop deze worden uitgevoerd dienen tenslotte in een ecologisch werkprotocol te worden opgenomen en dit protocol dient op de locatie aanwezig te zijn waardoor de zorgvuldige uitvoering van het werk is gegarandeerd. We hebben dit in de ontheffing opgenomen in voorschrift 2. Conclusie Op grond van het vorenstaande kan de gevraagde ontheffing voor het vernietigen van verblijfplaatsen dan wel het verstoren van gewone- en ruige dwergvleermuizen op grond van artikel 3.8, eerste lid van de Wnb worden verieend. Samenhangende besluiten Er kunnen nog andere bepalingen van kracht zijn, op grond waarvan vergunningen, toestemmingen, ontheffingen of meldingen benodigd zijn om de gevraagde activiteit te kunnen uitvoeren. Vooriiggend besluit geeft geen toestemming direct of indirect voor besluiten of toestemmingen in het kader van andere wet en regelgeving. Evenzo ziet vooriiggend besluit uitsluitend op de soorten waarvoor ontheffing is aangevraagd. Gierzwaluw In de aanvraag om ontheffing voor het vernietigen van verblijfplaatsen cq. het verstoren van de gewone en de ruige dwergvleermuis, is ook verzocht om te bevestigen dat voor de gierzwaluw die in het plangebied 8/10

9 verblijft geen ontheffing noodzakelijk is. Ten aanzien van de gierzwaluw stelt het Activiteitenplan kort samengevat het volgende: Tijdens de veldbezoeken zijn in totaal 34 vaste rust- en verblijfplaatsen van de gierzwaluw vastgesteid binnen het plangebied. Het betreft de gevelnummers (fig. 5 Activiteitenplan) en 14. Om te voorkomen dat gierzwaluwen door de uitvoering van de werkzaamheden worden verstoord of gedood worden de werkzaamheden aan de kopgevels waar verblijfplaatsen in zijn aangetroffen buiten het kwetsbare broedseizoen / voortplantingsperiode van de soort uitgevoerd. Hierbij wordt gewerkt op basis van de Soortenstandaard gierzwaluw (RVO, versie 2.0, 2014). De broed- / voortplantingsperiode loopt globaal van half april tot en met half augustus, maar kan uitlopen tot eind augustus. Tot eind augustus kunnen de jongen van de gierzwaluw nog in de nesten aanwezig zijn en onopgemerkt blijven. Derhalve mogen de werkzaamheden aan deze gevels pas starten vanaf September. Een deskundig ecoloog zal vaststellen wanneer de nestplaatsen in het projectgebied in gebruik zijn door de gierzwaluw. De werkzaamheden ter plaatse van de gevels waar gierzwaluwen zijn aangetroffen, moeten zijn afgerond voordat de gierzwaluw in 2018 terugkomt uit Afrika, dus voor half april De werkzaamheden worden op een zodanige manier uitgevoerd dat de invliegopening in de nieuwe situatie overeenkomstig is met de oude situatie (zie paragraaf 5.1 Activiteitenplan) zodat de nestlocatie beschikbaar blijft. De huidige nesten van de gierzwaluw worden (indien voldoende nestmateriaal aanwezig is) teruggeplaatst na de werkzaamheden. De renovatie van elk woningblok wordt gefaseerd in twee delen uitgevoerd (zie afb. 11 Activiteitenplan), waardoor rekening kan worden gehouden met verschillende soorten verblijfplaatsen in een woonblok. De afstand van een steiger tot de aanwezige verblijfplaatsen betreft circa 25 meter. De aanwezige gierzwaluwen zijn menselijke activiteiten al gewend, doordat de woningen bewoond zijn. Dit geeft aan dat deze dieren niet erg verstoringsgevoelig zijn. Daar de steigers op geruime afstand van de verblijfplaatsen worden geplaatst zijn geen negatieve effecten te verwachten op de functionaliteit van de verblijfplaatsen. Het wordt niet verwacht dat negatieve invloeden van de werkzaamheden reiken tot aan deze verblijfplaatsen. De werkzaamheden worden alleen overdag uitgevoerd. Naar aanleiding van bovengenoemde maatregelen en het verzoek om te bevestigen dat voor de gierzwaluw geen ontheffing nodig is, merken wij het volgende op: Op grond van het bepaalde in artikel 3.1, tweede lid, Wnb is het verboden nesten van vogels te vernielen of te beschadigen. Uit jurisprudentie blijkt dat het hierbij niet alleen gaat om het nest zelf maar om de functionaliteit van de verblijfplaats, dat wil zeggen dat de verblijfplaats aan een soort alle elementen moet bieden die nodig zijn om succesvol te broeden, te verblijven en de jongen groot te brengen. In het activiteitenplan wordt gesteld dat gierzwaluwen niet erg verstoringsgevoelig zijn, omdat zij menselijke activiteiten (bewoonde woningen) gewend zijn. Om die reden worden er steigers geplaatst op een afstand van circa 25 meter van aanwezige verblijfplaatsen. Allereerst merken wij op dat het bewonen van woningen en het piaatsen van steigers, inclusief het uitvoeren van renovatiewerkzaamheden, niet vergelijkbaar zijn. Daarnaast zijn er voor zover ons bekend geen (generiek toepasbare) effectafstanden voor deze soort in de literatuur bekend. Voor soorten met een relatief vergelijkbare leefwijze zoals de huiszwaluw is wel een verstoringsafstand van 200 meter bekend (Garniel et al.2010). De in het activiteitenplan gehanteerde afstand van 25 meter, lijkt ons gelet op het vorenstaande, te kort en kan derhalve leiden tot het overtreden van een verbodsbepaling, te weten het opzettelijk aantasten van de functionaliteit van de verblijfplaats van de gierzwaluw (artikel 3.1, tweede lid Wnb) en/of het opzettelijk storen van de gierzwaluw (artikel 3.1, vierde lid Wnb). 9/10

10 Wij adviseren daarom om bij het piaatsen van de steigers en het uitvoeren van de werkzaamheden een ruimere afstand tot de verblijfplaatsen van de gierzwaluw te nemen zodat de hiervoor genoemde verbodsbepalingen niet worden overtreden en een ontheffing niet nodig is. 10/10