PRODUCTFICHE: DWTW PRODUCTBESCHRIJVING

Transcriptie

1 PRODUCTFICHE: DWTW PRODUCTBESCHRIJVING Bij het douchen vloeit er samen met het water heel wat warmte naar de riolering. Met douchewarmteterugwinning (DWTW) kan ongeveer de helft van deze energie worden teruggewonnen door het koude aanvoerwater voor te verwarmen. Dit wordt ook gewaardeerd in de berekeningen van de energieprestatiecoëfficiënt (EPC) van woningen. Bovendien wordt het productiesysteem voor warm water minder belast, waardoor dit kleiner kan gedimensioneerd worden. Natuurlijk bestaat het gevaar voor een reboundeffect, waarbij de besparingsmogelijkheid wordt omgezet in de keuze voor grotere douchekoppen of langere douchetijd.

2 Inhoudsopgave 1 Werkingsprincipe Uitvoeringen en toepassing Verticale DWTW Concentrische warmtewisselaar Spiraalvormige warmtewisselaar Douchepijp voor grote debieten Horizontale DWTW Douchegoot met DWTW Douchebak met DWTW Doucheput Prestaties Aansluitschema s Schema 1 (voorkeur): aansluiting op douchemengkraan en warmwater-bereider Schema 2: aansluiting op de douchemengkraan alleen Schema 3: Aansluiting op warmwater-bereider alleen Energiebesparing Beveiliging Terugstroombeveiliging naar de drinkwaterleiding - Belgaqua Legionella-preventie Onderhoud Dimensionering Verluchting van de DWTW Beoordeling Figuurlijst Figuur 1: Concentrische DWTW... 5 Figuur 2: Doorsnede Concentrische DWTW... 5 Figuur 3: Spiraalvormige DWTW... 5 Figuur 4: Enkelvoudige en dubbele DWTW met middenaansluiting... 5 Figuur 5: Douchegoot... 6 Figuur 6: Werkingsprincipe douchegoot... 6 Figuur 7: Douchebak... 6 Figuur 8: Doucheput... 6 Figuur 9: Aansluiting op douchemengkraan en warmwaterbereider... 8 Figuur 10: Systeem B... 8 Figuur 11: Systeem C... 8 Figuur 12: Voorbeeld van het debiet vs. drukverlies... 9 Tabellijst Tabel 1: Prestaties i.f.v. het debiet... 7 Tabel 2: Beoordeling TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal2020 2/10

3 Referenties b.v., H.-t. De Recoh-tray (Douchebak-wtw). Emmen: Hei-tech b.v. BV, D. S. DSS Douchepijp WTW met. Enschede: Dutch Solar Systems BV. bv., T. N. WARMTEWINNING UIT DOUCHEWATER. Leeuwaarden. bvba, A. Douchepijp-WTW. HAMME: ARTIKLIMA bvba. Energietechniek, B. (2013). Technische informatie: Douchegoot-WTW. BRIES Energietechniek. Fluvoo. DWTW. Fluvoo. HEI-TECH. De "douchepijp". Veenoord: Hei-tech b.v. Recoh-Drain (douchegoot-wtw). Emmen, Nederland: Hei-tech b.v. René Kemma, M. v. (2007). Eco-design of Water Heaters. Delft: VHK. René Kemna, M. v. (2007). Eco-design of CH Boilers. Delft: VHK. Wolferen, H. v. TNO-rapport: Legionella risicoanalyse van douchewater warmteterugwinning. Utrecht: Novem B.V. isso 30.4 TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal2020 3/10

4 1 Werkingsprincipe Bij een douche- warmteterugwinning (DWTW) wordt het wegstromend douchewater gebruikt om het koude leidingwater voor te verwarmen. Beide stromen zijn gescheiden voor een hygiënische werking waarbij enkel een belangrijk deel van de warmte wordt teruggewonnen. Een lek in de scheidingswand kan echter nooit volledig worden uitgesloten. Om te voorkomen dat water met mogelijk microbiologische elementen terugstroomt naar het drinkwaternet en zo een risico zouden opleveren voor de menselijke gezondheid, moet voldaan worden aan de Belgaqua-eisen. Zie voor meer info over beveiliging tegen terugstroming in de productiefiche: algemeen. Omdat warmte spontaan stroomt van hoge naar lage temperatuur, is het voorverwarmde water onvermijdelijk kouder dan het wegstromende douchewater. Er is dus altijd nog bijverwarming nodig, maar beduidend minder. Dit bespaart natuurlijk energie, maar een neveneffect is dat mogelijk de tapdrempel niet meer bereikt wordt. Bij het begin van het douchen komt de DWTW geleidelijk op temperatuur. De thermostatische douchekraan zorgt hierbij voor een constante mengtemperatuur door het warmwaterdebiet te doen dalen. Bij doorstroomtoestellen kan het debiet lager worden dan de tapdrempel, waardoor het toestel wordt uitgeschakeld. Theoretisch zal de DWTW terug afkoelen waardoor de waterverwarmer opnieuw inschakelt, maar met dit comfortverlies zal de gebruiker van de douche geen genoegen nemen. Bij een DWTW is een lage tapdrempel dus zeer belangrijk. Voorraadtoestellen zijn op dit vlak ideaal, deze hebben geen tapdrempel. Hoeveel van de beschikbare warmte teruggewonnen wordt, hangt af van: - de product-eigenschappen van de DWTW. De warmtewisselende oppervlakte is best zo groot mogelijk maar ook de vorm is bepalend. - de manier van aansluiten. Tegenstroom scoort hier beter dan kruisstroom, maar is niet altijd uitvoerbaar wegens de inbouwhoogte. - de bedrijfsomstandigheden, vooral de debieten - zie ook verder bij: invloedsfactoren rendement De DWTW behoeft geen hulpenergie. Ook de gelijktijdigheid van het wegstromende water en vers warm water maakt van een DWTW een eenvoudig toestel. Warmterecuperatie voor bad, wastafel of keuken zou te complex zijn door de nood aan warmteopslag. Dit impliceert dat enkel warmte van de douche teruggewonnen wordt. belangrijker omdat het enkele minuten duurt alvorens het voorverwarmde water bij het begin van een douchemoment tot regimetemperatuur gekomen is. 2 Uitvoeringen en toepassing Er bestaan DWTW s in verticale en horizontale uitvoering. De keuze hangt af van de beschikbare vrije hoogte onder de douche en het feit of het gaat over nieuwbouw, grondige renovatie of een kleine ingreep. Ter voorkoming van legionella mag een verticale douchepijp niet in de nabijheid van warme oppervlakken gemonteerd worden en ook niet geïsoleerd worden. Zie voor meer info over legionellapreventie in de productiefiche: algemeen. 2.1 Verticale DWTW Een verticale DWTW bestaat in concentrische en spiraalvormige uitvoeringen. Door de bouwhoogte (circa 2 m) kan deze enkel geplaatst worden in gebouwen met douche op de bovenverdieping Concentrische warmtewisselaar Bij een concentrische warmtewisselaar stroomt het warme afvalwater aan de binnenzijde naar beneden. Het ondervindt dus helemaal geen hinder, de kans op verstoppingen is even klein als bij een gewone afvoerbuis. Wel ontstaan afzettingen die op termijn de warmteoverdracht en dus het rendement verminderen. Doordachte montage moet daarom rekening houden met de toegankelijkheid voor onderhoud. Voor een goed contact en warmteoverdracht moet het water als een dunne film tegen de scheidingswand stromen. Ook in dat verband moeten de montagevoorschriften gevolgd worden (benodigde vrije hoogte, bochten voor en na DWTW ). Het koud leidingwater stroomt naar boven in het ringvormige kanaal tussen de binnen- en de buitenpijp. Beveiliging tegen terugstroming wordt gerealiseerd door de scheidingswand dubbelwandig uit te voeren, met detectiekanaaltjes die ervoor zorgen dat bij perforatie van één wand een plas ontstaat onder het toestel waardoor de gewaarschuwde gebruiker maatregelen kan treffen. Tegelijk moet het contactoppervlak tussen beide wanden voldoende blijven voor een goede warmteoverdracht. Voor een snelle reactie bij het begin van het douchen is de waterinhoud van de warmtewisselaar zeer gering, ongeveer 0,3 liter. Daardoor komt het water zeer snel (binnen enkele minuten) op regimetemperatuur. Anderzijds is hierdoor het drukverlies aan de toevoerzijde redelijk groot (> 0,5 bar bij 13 liter/min). Dat is een mogelijke reden om de DWTW enkel aan te sluiten op de koudwateraansluiting van de mengkraan, en niet op het productietoestel. Een thermostatische douchemengkraan resulteert in een beduidend kortere wachttijd voor het bereiken van een stabiele temperatuur, wat water en energie bespaart. Bij DWTW is dit nog veel TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal2020 4/10

5 De afvoercapaciteit kan in beperkte mate verhoogd worden door een grotere diameter. Het drukverlies aan de toevoerzijde van de DWTW kan mits een beperkte extra kost drastisch worden verlaagd (factor 8) door gebruik te maken van een middenaansluiting, waarbij het koude water wordt opgesplitst in twee parallelle takken. Dit gaat ten koste van het rendement, want er wordt afgeweken van het tegenstroomprincipe. Toepassing: debieten tot 24 liter/min Figuur 1: Concentrische DWTW Figuur 4: Enkelvoudige en dubbele DWTW met middenaansluiting Bij een meervoudige DWTW met meerdere parallelle douchepijpen wordt het afvalwater verdeeld waardoor het drukverlies kleiner en het rendement hoger wordt. Figuur 2: Doorsnede Concentrische DWTW Spiraalvormige warmtewisselaar Bij deze uitvoering is de drinkwaterleiding spiraalvormig gewonden om de afvoerbuis. Dit type heeft doorgaans een iets grotere waterinhoud, wat leidt tot een tragere reactie. Ook een meervoudige DWTW kan uitgevoerd worden met een middenaansluiting. Toepassing: debieten > 50 liter/min 2.2 Horizontale DWTW Horizontale DWTW s zijn in de douchebak geïntegreerd of worden in de vloer aangebracht. Ze kunnen een kleine inbouwhoogte hebben waardoor ze geschikt zijn voor situaties waarbij onder de douche onvoldoende hoogte beschikbaar is voor een douchepijp. DWTW s volgens het kruisstroomprincipe hebben een lager rendement. Om de warmtewisselaar te reinigen ten behoeve van een efficiënte warmteoverdracht zijn alle onderdelen ofwel demonteerbaar ofwel goed bereikbaar voor reiniging met de borstel. Figuur 3: Spiraalvormige DWTW Douchepijp voor grote debieten In verband met het drukverlies bestaan er voor grote debieten bij meerdere douchecellen en regendouches volgende oplossingen: Douchegoot met DWTW Een douchegoot met DWTW is geschikt voor inloopdouches, klaar voor montage in de vloer. Het afvalwater stroomt via het rooster doorheen de buizenwarmtewisselaar die in de douchegoot ingebouwd is. TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal2020 5/10

6 inbouwhoogte van circa 60 cm toch nog een behoorlijk rendement van circa 40 % bereikt, afhankelijk van het debiet en de manier van aansluiten. Het drukverlies aan de zijde van het afvalwater en het drinkwater is bijzonder laag. Figuur 5: Douchegoot Het toestel is onderhoudsvriendelijk door een rooster dat (veiligheidshalve alleen met speciaal gereedschap) te verwijderen is en een grote vuilopvang heeft. De warmtewisselaar is demonteerbaar zonder de afvoerfunctie te onderbreken en is goed bereikbaar met een hogedrukspuit. Toepassing: grotere debieten zoals bij doucheruimtes voor personeel, sportaccommodaties en kampeerterreinen. Figuur 6: Werkingsprincipe douchegoot Douchebak met DWTW Een douchebak met DWTW is een douchebak met een geïntegreerde douchegoot of een vlakke meandervormige buis onder de doucheplaat. Met het oog op renovatie maken verstelbare poten het gemakkelijk om de bak precies horizontaal te monteren, want dat is belangrijk. Het rendement is lager dan bij een verticale uitvoering, <50 %, afhankelijk van het debiet en de manier van aansluiten. Het drukverlies aan de zijde van het drinkwater is gering. Figuur 7: Douchebak Doucheput De doucheput bestaat uit twee delen: een PVC huis met de spiraalvormige warmtewisselaar en een RVS bovendeel met rooster en geurafsluiter. De warmtewisselaar zit onmiddellijk onder het rooster, wat resulteert in een korte afvoerleiding en dus een gering warmteverlies. Door het tegenstroomprincipe wordt ondanks de kleine Figuur 8: Doucheput 3 Prestaties De teruggewonnen warmte bij een DWTW kan berekend worden door de massa aan water te vermenigvuldigen met de soortelijke warmte van water en met de temperatuursverandering die het water ondergaat. De warmte die verloren gaat via de wand is verwaarloosbaar, zodat de afgegeven warmte door het wegstromende afvalwater gelijk kan gesteld worden aan de opgenomen warmte door het vers water. Het maakt dus geen verschil uit voor welke van de twee waterstromen de teruggewonnen warmte berekend wordt. Wanneer men in deze context in de literatuur spreekt over rendement van de DWTW, dan bedoelt men eigenlijk de thermische efficiëntie, en die is gelijk aan de teruggewonnen warmte gedeeld door de maximale hoeveelheid terug te winnen warmte. Bij dit laatste gaat men ervan uit dat het koude water wordt opgewarmd tot de temperatuur van het douchewater. Dit is natuurlijk onmogelijk want er is dan geen temperatuurverschil meer en die is er nodig voor de warmteoverdracht. Bovendien veronderstelt deze voorwaarde een perfecte balans tussen de twee waterstromen, wat zeker niet altijd het geval is. Rendement is dus niet de juiste terminologie, want strikt genomen betekent dit de verhouding tussen uitgaande en ingaande warmte. Bij elke warmtewisselaar benadert dit 100 % omdat de warmtewisseling met de omgeving verwaarloosd mag worden, zodat alle afgegeven warmte door het wegstromende afvalwater opgenomen wordt door het vers water. Toch hanteren we hier rendement omdat het zo ingeburgerd is. TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal2020 6/10

7 Het rendement mag niet verward worden met het vermogen. Zo is bij een laag debiet het rendement hoog, maar het vermogen klein. Zie tabel C (l/min) Rendement (%) P (kw) (T kw = 10 C) Tabel 1: Prestaties i.f.v. het debiet p (kpa) 5,5 62,7 7,2 < 20 7,5 59,3 9,3 40 9,2 57,6 11, ,5 56,0 14,6 100 De temperatuur van het inkomende koude leidingwater situeert zich meestal tussen 8 en 12 C afhankelijk van het seizoen. In een situatie waarbij een DWTW aangesloten is op een afvoerleiding met een volumedebiet van 12,5 l/min en waarbij het afvalwater van 35 naar 21 C wordt afgekoeld, dus met 14 C vermindert, is de vermogenswinst 12,3 kw. Een groter temperatuurverschil tussen de inkomende waterstromen vergroot het vermogen, maar het rendement verandert er nauwelijks door. Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen het nominale rendement van de warmtewisselaar alleen en het totaalrendement dat ook rekening houdt met alle verliezen vanaf de douchekop, inclusief de overgangsverschijnselen. Bij het begin van de douchebeurt moet immers de douchebak en de warmtewisselaar zelf worden opgewarmd. Volgende factoren beïnvloeden het totale rendement: Tijdens het douchen daalt de watertemperatuur met enkele graden alvorens het in het putje stroomt. Water uit een douchekop met nevel koelt sneller af dan bij een douchekop met grote druppels. De keuze van een douchekop heeft dus een invloed op het vermogen van de DWTW. Ook de aanwezigheid van een douchedeur heeft een gunstig effect op de temperatuur van het afvalwater en dus op het totaalrendement. Een betegelde douchevloer heeft een grote warmtecapaciteit en absorbeert bij aanvang van de douchebeurt meer warmte. Dit zorgt voor een langduriger overgangsverschijnsel en een lager totaalrendement. Hoe langer de douchebeurt, hoe kleiner de impact van de overgangsverschijnselen en hoe hoger het totale rendement. Met een grotere afstand tussen de afvoer en de DWTW (de horizontale afstand noemt men de versleping) stijgen de warmteverliezen en vermindert het totale rendement. De manier van aansluiten bepaalt het stromings-beeld in de DWTW en dit speelt een rol bij het creëren van een gelijkmatige waterfilm in de afvoerbuis. Die moet zorgen voor een zo groot mogelijk effectief warmtewisselend oppervlak en een optimale warmteoverdracht. De meeste merken leveren een gepast instroomaansluitstuk of rotator. Het rendement daalt naarmate er afzettingen (zeepresten en vuil) komen op de warmtewisselaar. Onderhoud is dus nodig, zie verder. Bij gelijke debieten voor het leidingwater en het afvalwater daalt het rendement van de DWTW naarmate de debieten toenemen. Dat komt omdat er meer vermogen moet worden overgedragen, en dit vereist een groter temperatuurverschil tussen de warme en de koude zijde van de warmtewisselaar. Het koude water kan dan niet zo sterk opwarmen. Bij een constant debiet aan afvalwater daalt het rendement van de DWTW naarmate het debiet van het leidingwater kleiner is. Dat komt omdat het koude water sneller opwarmt waardoor het temperatuurverschil tussen de warme en de koude zijde van de warmtewisselaar vermindert, en dus ook het vermogen. De debietsverhouding wordt beïnvloed door het aansluitschema (zie verder) en de tappunten, buiten die van de douche. Voor de vergelijkbaarheid en betrouwbaarheid van de rendementscijfers gebeuren de prestatietesten onder genormaliseerde meetomstandigheden. Voor de interpretatie zijn ook de randvoorwaarden belangrijk: Elke testopstelling wordt opgebouwd volgens de specificaties van de fabrikant en met de meegeleverde hulpstukken. De koudwatertemperatuur bedraagt 10 C. Men gaat uit van douchewater van 40 C, waarbij men aanneemt dat dit met 3 C afkoelt alvorens het de DWTW bereikt. De douchewarmtewisselaar die in reële omstandigheden en na een lange rusttijd de omgevingstemperatuur aanneemt, wordt voor de reproduceerbaarheid van de metingen afgekoeld door er voldoende lang koud water (10 C) doorheen te laten stromen. In die zin is het reële rendement iets hoger. Vervolgens laat men gedurende 8 minuten water van 37 C door de DWTW stromen aan een debiet van 12,5 liter/minuut (CW4-6). Deze meetomstandigheden moeten in voldoende mate overeenkomen met de reële omstandigheden voor een correcte beoordeling van de prestaties en een realistische economische analyse. 4 Aansluitschema s De DWTW die in regime water levert bij een temperatuur van circa 25 C wordt aangesloten op de koude poort van de douchemengkraan en/of op de warmwaterbereider. Er zijn dus drie mogelijke aansluitschema s. TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal2020 7/10

8 4.1 Schema 1 (voorkeur): aansluiting op douchemengkraan en warmwaterbereider De DWTW aansluiten op de koude poort van de douchemengkraan en op de ingang van de warmwaterbereider geeft het hoogste rendement omdat tijdens het douchen het debiet aan koude zijde van de warmtewisselaar dan het hoogst is. Dit grotere tapwaterdebiet doet de temperatuur na de DWTW lichtjes dalen, maar dat effect is ondergeschikt aan de grotere hoeveelheid zodat er toch meer warmte wordt teruggewonnen. Het afvalwater wordt immers sterker afgekoeld. Wel moet men rekening houden met de drukval over de warmtewisselaar die bij sommige uitvoeringen aanzienlijk is. Dat maakt dat bij het tegelijk aftappen op andere plaatsen dan de douche, er een storende drukdaling en debietvermindering kan ontstaan. Omdat het koude water voorverwarmd is, leidt dit in de douche toch niet tot hinderlijke temperatuurschommelingen. Figuur 10: Systeem B 4.3 Schema 3: Aansluiting op warmwaterbereider alleen Bij systeem C wordt het warm water van de DWTW aangesloten op de warmwaterbereider alleen. Het rendement is ongeveer 25 % lager dan bij het voorkeurschema, dus maximaal 40 ipv 65 %. Bij een hogere temperatuur na de warmwaterbereider moet er minder warm water worden bijgemengd en stroomt er ook minder water door de DWTW, met een daling van het rendement tot gevolg. Figuur 9: Aansluiting op douchemengkraan en warmwaterbereider 4.2 Schema 2: aansluiting op de douchemengkraan alleen De DWTW kan ook alleen op de douchemengkraan aangesloten worden. Het debiet aan leidingwater is hierbij beduidend lager dan het debiet aan afvalwater, waardoor er ook minder warmte kan worden gerecupereerd. Het rendement is ongeveer 15 % lager dan bij het voorkeurschema, dus maximaal 50 ipv 65 %. Deze cijfers hangen sterk af van de temperatuur na de warmwaterbereider omdat die een impact heeft op de mengverhouding. Bij een hogere temperatuur na de warmwaterbereider moet er minder warm water worden bijgemengd en stroomt er meer water door de DWTW, met een stijging van het rendement tot gevolg. Deze aansluiting biedt een oplossing voor situaties waar de warmwaterbereider vanuit de DWTW moeilijk bereikbaar is, bijvoorbeeld door de grote afstand of de hindernissen onderweg. Figuur 11: Systeem C 5 Energiebesparing Een DWTW kan heel wat energie besparen, maar wat betekent dit concreet? Het rendement van een douchewarmtewisselaar kan onder optimale omstandigheden oplopen tot 60 %, maar voor realistische inschattingen rekenen we hier met 50 %. Bij een douchedebiet van 12,5 liter/minuut en een stijging van de watertemperatuur van 10 naar 25 C = 15 C, bedraagt de vermogensbesparing 13,1 kw. Met 365 douchebeurten van 8 minuten per jaar bedraagt de netto energiebesparing 2300 MJ/jaar of 639 kwh/jaar. Met een productierendement van 70 % t.o.v. Hs wordt de jaarlijkse besparing 912 kwh of 93,4 m³ aardgas. Aan een aardgasprijs van 5 ct/kwh bedraagt de besparing 45 /jaar. Dit lijkt niet veel, en met een investering van 600 levert dit een terugverdientijd van 13 jaar, wat ontzettend lang is. Volgende beschouwingen werpen een volledig ander licht op deze slechte cijfers: TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal2020 8/10

9 De terugverdientijd hangt zeer sterk af van het gebruik (het aantal douchebeurten, de douchetijd, het debiet) en de energieprijs. Een DWTW vergt nauwelijks onderhoud. De besparing van 13,1 kw in het voorbeeld maakt dat het productiesysteem heel wat kleiner kan gedimensioneerd worden (ketel, voorraadvat, zonneboiler). Bij collectieve systemen heeft een DWTW daarbovenop een gunstige invloed op de leidingdimensionering. De besparing die hieruit voortvloeit, compenseert de investering in de DWTW. Er is een complementariteit met een zonneboiler, want in de winter met minder zon is de koudwatertemperatuur lager en heeft de DWTW een hogere opbrengst. Beide systemen samen leveren een zeer grote autonomie. Het globale resultaat is een belangrijke energiebesparing en een betere energiescore van het gebouw, en dit zonder extra investering. Natuurlijk bestaat het gevaar voor een reboundeffect waarbij deze besparingsmogelijkheid wordt omgezet in de keuze voor grotere douchekoppen of langere douchetijd. Hierbij moet men beseffen dat een DWTW enkel energie bespaart, geen water, en de kosten van beide hebben dezelfde grootteorde. 6 Beveiliging 6.1 Terugstroombeveiliging naar de drinkwaterleiding - Belgaqua Ter voorkoming van terugstroming naar het drinkwaternet moet de wateraansluiting van een DWTW voorzien zijn van een controleerbare terugslagklep type EA. Als de DWTW aangesloten wordt op de waterverwarmer (doorstromer of voorraadtoestel), moet de leiding naar het toestel voorzien worden van een afsluiter, terugslagklep en een veiligheidsventiel. Deze kunnen in één behuizing ondergebracht zijn, de zogenaamde inlaatcombinatie. Deze terugslagklep vervangt de terugstroombeveiliging van de DWTW niet, maar dient uitsluitend om te beletten dat het warme water van de ketel terug naar de DWTW stroomt. 6.2 Legionella-preventie Wanneer er niet wordt afgetapt, mag de koud waterleiding niet boven 25 C komen. CV-leidingen en warme leidingen mogen niet in de opstelplaats komen, tenzij er maatregelen zijn genomen tegen opwarming van de ruimte. De ruimtetemperatuur moet < 25 C blijven. De koudwaterleidingen, de aansluitingen en de buitenwand van de DWTW mogen niet worden geïsoleerd. 7 Onderhoud Als gevolg van de hoge stroomsnelheid van het afgevoerde douchewater langs de wand, is de DWTW zelfreinigend. Omdat er nauwelijks vervuiling optreedt, is er quasi geen onderhoud nodig. Onderhoud is wel mogelijk, hiervoor zijn de nodige voorzieningen aanwezig. Inzake de toegelaten reinigingsmiddelen moeten de onderhoudsvoorschriften gerespecteerd worden. Enerzijds wordt het gebruik van schoonmaakmiddelen op basis van een kalkachtige suspensie (schoonmaakmiddel met schuurmiddel) afgeraden omdat dit aanslag kan veroorzaken wat het rendement nadelig beïnvloedt. Anderzijds wordt het gebruik van schoonmaakmiddelen op basis van zuren afgeraden om het koper van de warmtewisselaar niet aan te tasten. 8 Dimensionering De doorstroomcapaciteit van de koudwaterzijde van de warmtewisselaar en het bijhorende leidingwerk moet geschikt zijn voor het maximale debiet. Voor de opstellingen 1 en 3 moet de doorstroomcapaciteit aan de koudwaterzijde van de DWTW minimaal even groot zijn als de capaciteit van het warmtapwatertoestel. Deze is groter dan alleen het douchegebruik omdat bij het warmwatertoestel meerdere tappunten mogelijk zijn. Voor opstelling 2 is de doorstroomcapaciteit van de douchekop bepalend. Daarom moet de fabrikant de DWTW voorzien van een drukverlieskarakteristiek. Figuur 12: Voorbeeld van het debiet vs. drukverlies 9 Verluchting van de DWTW Afdoende verluchting van het afvoergedeelte tussen de geurafsluiter van de douche en een verticale DWTW bevordert de doorstroming in de warmtewisselaar. Deze voorziening behoort tot de regels van goed ontwerp van alle afvoersystemen omdat ze ook voorkomt dat het waterslot van de geurafsluiter wordt leeg getrokken (WTCB, technische voorlichting 200). TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal2020 9/10

10 10 Beoordeling Voordelen Aandachtspunten DWTW s zijn gemakkelijk te onderhouden. Horizontale DWTW s hebben een lager rendement dan verticale. DWTW s hebben een simpele opbouw en zijn gemakkelijk te monteren. DWTW s opgesteld volgens schema 2 en 3 hebben een beduidend lager rendement dan bij schema 1. Met een DWTW kan men tot 100 m³ aardgas per jaar besparen, afhankelijk van het waterverbruik (douchetijd x het debiet). Het rendement stijgt wanneer verschillende douches achter elkaar worden genomen. Dat scheelt ook bij het poetsen. Kans op Legionella is klein. Bij een groot debiet is het rendement lager, de energiebesparing van de DWTW is groter. DWTW s die opgesteld zijn volgens aansluitschema 1 hebben het hoogste rendement. Douchevloeren hebben een directe invloed op het rendement van de DWTW. De terugverdientijd is korter dan bij een zonneboiler. Douchen met gesloten deur bespaart energie, ook bij een douchewarmtewisselaar. Tabel 2: Beoordeling TETRA-project Sanitair Warm Water // VIS-traject Instal /10