Een kritische blik naar controles door toezichthouders, zoals de NVWA, door de ogen van de varkenshouder. Patrick Grijpstra Niels Crooijmans

Transcriptie

1

2 Een kritische blik naar controles door toezichthouders, zoals de NVWA, door de ogen van de varkenshouder Patrick Grijpstra Niels Crooijmans

3 Programma + De kosten en het recht op vrije advocaatkeuze. + De toezichthouder staat voor de deur: wat nu? + De controle in de stallen. + Veel tips en voorbeelden uit de praktijk. + De vragen aan de keukentafel. + De diverse procedures die kunnen volgen.

4 De kosten en het recht op vrije advocaatkeuze

5 Kosten + Het inschakelen van een advocaat of jurist kost geld. Wij adviseren daarom een rechtsbijstandsverzekering te nemen. + Recht op vrije advocaatkeuze / verzekerd maximum. + Het bijwonen van een controle / verhoor door de NVWA wordt niet vergoed door de verzekering. + Een bestuurlijke procedure valt onder de dekking van de verzekering. Bij gegrondverklaring wordt slechts een gedeelte van de proceskosten vergoed.

6 Kosten + Een strafrechtelijke procedure valt niet onder de dekking van de verzekering. Bij geen straf of maatregel worden de proceskosten, mits redelijk, volledig vergoed. + Deskundigenkosten worden in een strafzaak, mits redelijk, altijd vergoed als deze in het belang van de waarheidsvinding zijn gemaakt en het rapport in het geding is gebracht. + Goorts + Coppens is bereid voor vaste prijzen per fase te werken, zodat de kosten vooraf duidelijk zijn.

7 Stap 1: de toezichthouder staat voor de deur. Wat nu?

8 Toezichthouders hebben veel bevoegdheden, weinig verplichtingen Toezichthouders zijn verplicht, desgevraagd, zich te legitimeren. Toezichthouders van de NVWA moeten hun pasje laten zien. Hierop staan bevoegdheden van de toezichthouder. Vraag dus naar hun NVWA-pas! Toezichthouders mogen gebruik maken van hun controlebevoegdheden (artt. 5:12 t/m 5:20 Awb), voor zover dat redelijkerwijs nodig is. NVWA mag in het kader van een controle naar huisvestiging en welzijn van dieren, iedere ruimte betreden, ook het woongedeelte (art. 8.2 Wet dieren). Vraag dus naar de reden van hun komst! Als zij niet komen controleren op de huisvesting/ het welzijn van de dieren, mogen zij niet zonder toestemming de woning betreden.

9 Toezichthouders hebben veel bevoegdheden, weinig verplichtingen Mag je de toezichthouders weigeren? Als controle niet uitkomt, kan je vragen om op een later moment terug te komen, maar NVWA is niet gehouden daaraan gehoor te geven. Ook in jouw afwezigheid kan controle uitgevoerd worden. Als je toezichthouders weigert, mag NVWA/RVO in bestuurlijke procedure uitgaan van het ergste en is strafrechtelijk gezien sprake van een misdrijf. Toezichthouders mogen vragen stellen, mogen vragen om jouw legitimatiebewijs te zien. Zij mogen bedrijfsgegevens en documenten inzien (ook die op de computer staan) en hiervan kopieën/foto s maken. Toezichthouders mogen zaken doorzoeken, waaronder voertuigen. Ontbrekende gegevens/informatie dienen binnen een redelijke termijn aan de NVWA te worden verstrekt.

10 Stap 2: de toezichthouders gaan in de stallen kijken

11 Controle in de stallen: wettelijk kader Algemene regels huisvesting en welzijn dieren: artt. 1.5 t/m 1.8 en artt. 2.2 t/m 2.5 Besluit houders van dieren (Bhd). Aanvullende regels voor varkens: artt t/m 2.27 Bhd. Identificatie- en registratieverplichtingen: veranderingen in het aantal varkens moeten binnen 2 werkdagen in databank (van POV of varkenpost.nl) zijn verwerkt = bedrijfsregister bijhouden. Indien gewenst kan relevante regelgeving worden nagestuurd!

12 Controle in de stallen + Zelf meelopen tijdens controle? + Moet je de toezichthouders te woord staan tijdens controle? + Welwillende toezichthouder vs. ijverig schrijvende toezichthouder Gebruik gezond boerenverstand: als de toezichthouder tijdens de controle niet open staat voor jouw input (vervelend of pietluttig doet), pak dan je smartphone / camera en film wat de toezichthouder doet en zegt! + Instrueer personeel / meerderjarige familieleden wat te doen bij controle. Beter om hen niet mee te laten lopen. Personeel en familieleden bij vragen laten verwijzen naar jou.

13 Voorbeelden uit de praktijk

14 Afleidingsmateriaal Alleen een ketting is onvoldoende. Hang stukken van dikke grijze rioleringsbuizen aan omheining van hokken. Zowel voorschriften uit Bhd als NVWA laten veel toe als geschikt afleidingsmateriaal. Trespa-materiaal, dunne gele PVC-buizen of autobanden zijn niet toegestaan als afleidingsmateriaal. Wat als het afleidingsmateriaal in een hok kapot is gebeten / verdwenen is op het moment van de controle? In elke ruimte waar dieren worden gehouden, dus ook in ziekenboeg of in afzonderlijke voerligboxen, moet voldoende afleidingsmateriaal aanwezig zijn.

15 Permanent vers drinkwater In iedere ruimte waar dieren worden gehouden, dus ook in de ziekenboeg of in tijdelijke afzondering, moeten dieren continu kunnen beschikken over vers drinkwater. Als sprake is van een overtreding, is geen verweer mogelijk. Dit betekent dat zowel bestuurlijke als strafrechtelijke procedure niet 100% gewonnen kan worden bij gebrek aan permanente watervoorziening. Daardoor is dit één van de eerste onderdelen waar naar gekeken wordt bij een controle.

16 Permanent vers drinkwater Veel gehoord argument is, dat de waterleiding/kraan wordt dichtgedraaid om gebras met drinknippels te voorkomen. Het alternatief om de troggen (handmatig) te vullen met water volstaat niet. De agrariër moet dus zorgen voor geschikte drinknippels. De kosten van een passende watervoorziening wegen niet op tegen de kosten van bestuurlijke en strafrechtelijke procedures en de dwangsom en/of geldboete die bij een overtreding moet worden betaald.

17 Verlichting in de stallen Tenminste 40 lux gedurende 8 uur per dag. Controle op juiste wijze uitgevoerd met luxmeter? Hoe lang is gemeten? Kijk goed wat hierover is vastgelegd in het controlerapport. Wijs toezichthouder erop dat volgens toelichting op checklist van NVWA zelf, handhaving op dit onderdeel niet mogelijk is. Vraag of hier kan worden volstaan met een waarschuwing. Een kapotte TL-buis kan tijdens de controle vervangen worden, een smerige TL-buis kan direct worden gepoetst worden, etc.

18 Scherpe randen / uitstekende delen Wat zijn scherpe randen en uitstekende delen? Alles waaraan dier zich kan bezeren. Daarom volgens NVWA heel snel sprake van een scherpe rand of uitstekend deel. Verzoek de toezichthouder om zo precies mogelijk in het controlerapport te benoemen in welke stal en in welk hok de scherpe rand is geconstateerd. Kijk goed wat hierover is vastgelegd in het controlerapport, omdat dit een groot verschil kan maken bij de hercontrole.

19 Spleetbreedte / balkbreedte 20 mm spleetbreedte: beleid van NVWA bepaalt dat hiertegen niet altijd handhavend hoeft te worden opgetreden. Marge van een paar mm. Daarboven pas handhaven. 80 mm balkbreedte voor vleesvarkens, zeugen en gelten na dekking: beleid van NVWA volgt Deense model. Balkbreedte van 80 mm alleen nog verplicht als dieren op een volledige roostervloer worden gehouden. Als ten minste 40% van de vloer waarop dieren gehouden worden, dicht is, vervalt de eis van 80 mm balkbreedte en wordt hiertegen niet meer handhavend opgetreden.

20 Beschikbare (dichte) vloeroppervlakte Beschikbare oppervlakte (benodigde vrije ruimte) verschilt per diercategorie (big/gelt/zeug/beer/etc.) en kan ook afhangen van het gewicht van het dier. Uitzondering bij groepen van meer dan 40 dieren (10% minder ruimte per dier vereist), wordt vaak door NVWA over het hoofd gezien. Zwevende trog moet ten minste 20 cm boven de vloer hangen, zodat ruimte onder trog ook wordt meegerekend bij het bepalen van de beschikbare vrije ruimte! Vloer mag niet volledig uit betonnen roostervloer bestaan. Benodigde dichte vloeroppervlakte verschilt ook per diercategorie, maar moet in feite altijd meer dan 40% van ruimte beslaan. Leg rubberen mat neer om te voldoen aan benodigde percentage dichte vloer.

21 Gezondheid / welzijn van dieren Bhd schrijft voor dat dier dat ziek lijkt, passende verzorging moet worden geboden. Wanneer lijkt een varken ziek? Vaag voorschrift, dat in procedures telkens voor discussie zorgt. NVWA-controle is momentopname. Agrariër hoeft dieren maar 1x per dag te controleren, zodat hem geen blaam treft als dier bij eigen controle nog niet ziek was/leek. Van belang om ziek dier zo snel mogelijk af te zonderen van groep. Moet in dat geval voldoende ruimte hebben om te liggen en zich om te draaien. Let ook op watervoorziening en afleidingsmateriaal! Documentatie over inzet geneesmiddelen moet op bedrijf aanwezig zijn (welk middel, wanneer aangeleverd door veearts, hoe lang gebruikt, etc.). Deze informatie mag niet alleen bij veearts bekend zijn.

22 Stap 3: de vragen aan de keukentafel

23 Controle vragen Na de controle in de stallen zullen de toezichthouders aan tafel eerst nog enkele vragen stellen die tot de controlefase behoren. Hierbij moet je denken aan de vraag om bepaalde documenten in te zien of het ophelderen van onduidelijkheden. Nu je gehouden bent om medewerking te verlenen aan redelijke verzoeken van de toezichthouder tijdens de controle, zal je hieraan gehoor moeten geven. Voor zover de vragen zodanig inhoudelijk zijn, dat zij tot de verhoorfase behoren, moet de toezichthouder je eerst op al jouw rechten wijzen. Waar de controle overgaat in opsporing/verhoor, is sprake van een grijs gebied. Wees dus altijd op je hoede bij het beantwoorden van vragen!

24 Verhoor vragen Wanneer de toezichthouders een overtreding hebben geconstateerd en jou daarover vragen gaan stellen, moeten zij jou eerst wijzen op jouw rechten. Een overtreding van de voorschriften voor huisvesting en welzijn van dieren in het Bhd, is tevens een economisch delict, zodat sprake is van het verhoor van een verdachte. Deze status betekent dat de toezichthouder jou moet wijzen op het recht om een advocaat te raadplegen voordat je wordt verhoord, alsmede op het recht op verhoorbijstand (advocaat mag aanwezig zijn bij het verhoor) en het zwijgrecht (dat je niet verplicht bent om antwoord te geven op verhoorvragen).

25 Verhoor Wees proactief! Voordat de toezichthouders aan het verhoor beginnen, vraag of zij overtredingen hebben geconstateerd. Als zij dat bevestigen, geef dan aan dat je in dat geval verdachte bent en weet welke rechten jij hebt. Maak gebruik van de rechten die je hebt. Vraag aan de toezichthouders om op een paar dagen later terug te komen voor het verhoor of om de vragen per /post toe te sturen, zodat je hierover eerst overleg kunt voeren met een advocaat. Als je niet kunt/wilt zwijgen, vertel dan de waarheid of geef antwoord op de vragen die niet negatief voor jou zijn. Ga niet liegen, want eenmaal betrapt op een leugen, ben je niet langer geloofwaardig. Ook niet voor de rechter. Vaak wordt gedacht dat degene die zwijgt, iets te verbergen heeft. In de juridische wereld is dat niet het geval. Geen enkele rechter zal jou tegenwerpen, dat je gebruik hebt gemaakt van je zwijgrecht.

26 Stap 4: de diverse procedures die kunnen volgen op een NVWA-controle

27 Het traject na de controle Na de controle wordt een controlerapport opgemaakt. Wanneer je door de NVWA/RVO wordt aangeschreven, behoort daarbij ook een kopie van het controlerapport te worden verstrekt. In theorie zou de NVWA voor bepaalde zaken eerst een waarschuwing (of vooraankondiging handhavend optreden) kunnen doen. In de praktijk worden direct diverse trajecten in gang gezet. Vanaf 1 maart 2017 brengt NVWA kosten in rekening bij veehouder voor hercontrole(s) op het gebied van diergeneesmiddelen en welzijn / gezondheid van dieren. Starttarief 106, ,13 per 15 min. inspectie + administratiekosten (variërend van 31,58 tot 757,92).

28 Diverse bestuurlijke trajecten Last onder dwangsom huisvesting/dierenwelzijn (meestal) Last onder bestuursdwang huisvesting/dierenwelzijn (ernstige gevallen) Toepassen spoedbestuursdwang (direct ingrijpen noodzakelijk) Randvoorwaardenkorting op toeslagrechten Bestuurlijke boete vanwege niet (tijdig) inzaaien vanggewas of niet voldoen aan vergroeningsvereisten Intrekken toeslagrechten, vanwege onterechte perceelsregistratie in Gecombineerde opgave (feitelijk gebruik van perceel) Bestuurlijke boete overtreding meststoffenwetgeving

29 Aanpak bestuurlijke procedure Tijdig in bezwaar tegen herstelsanctie of punitieve sanctie (binnen 6 weken), anders krijgt besluit formele rechtskracht. Bij lastgeving niet pas bezwaar maken tegen invorderingsbeschikking, want dan ben je te laat. Direct in bezwaar tegen last onder dwangsom/bestuursdwang. In de tussentijd wel opgelegde maatregelen treffen ter voorkoming dat dwangsom wordt verbeurd (en ingevorderd). Wanneer (in rechte) komt vast te staan dat geen sprake was van een overtreding, kan de hierdoor geleden schade (i.v.m. de getroffen maatregelen) op de Staat worden verhaald. Ook de kosten van de hercontrole(s) kunnen in dat geval naar rato worden teruggevorderd.

30 Diverse strafrechtelijke trajecten Naast toezichthouder is NVWA-er meestal ook aangewezen als BOA. Dit betekent dat diegene (een ambtsedig) proces-verbaal mag opmaken. Dat proces-verbaal wordt naar het OM gestuurd, die beslist over al dan niet strafrechtelijke vervolging vanwege de vermeende overtreding(en). Indien je een sepotbeslissing of kennigsgeving van niet (verdere) vervolging ontvangt, heb je geen strafblad. Bij lichte vergrijpen ontvang je een strafbeschikking (erkenning van schuld) of transactievoorstel (geen erkenning van schuld). Als je dit accepteert, wordt jouw zaak niet voorgelegd aan de strafrechter, maar heb je wel een strafblad. Bij ernstige feiten ontvang je een dagvaarding en wordt jouw zaak voorgelegd aan de strafrechter. Indien je wordt veroordeeld, heb je een strafblad. Bij OM niet-ontvankelijk, vrijspraak of OVAR heb je geen strafblad.

31 Aanpak strafrechtelijke procedure Bij transactievoorstel hoef je niets te doen, maar wel zo netjes om te laten weten dat je niet akkoord gaat. Bij strafbeschikking is haast geboden: moet binnen 2 weken een (vormvrij) verzetschrift indienen. Doe je dat niet, staat de straf vast! Verzet loont: een aanzienlijk deel van de zaken wordt alsnog geseponeerd. Van de zaken die alsnog worden gedagvaard, eindigt 25% op zitting alsnog in vrijspraak. Bij zaken die eindigen in een veroordeling, valt de straf meestal lager uit dan de strafbeschikking. Bij dagvaarding moet je 1 à 2 maanden later voorkomen. Kunt strafdossier laten opvragen door advocaat. Aan de hand daarvan kans op succes en strategie bepalen, onderzoekswensen (getuigen horen) kenbaar maken.

32 Vragen?

33 Goorts + Coppens advocaten adviseurs mr. P.G. Grijpstra p.grijpstra@gca.nl mr. N. Crooijmans n.crooijmans@gca.nl