Rinkelbel. Rinkelbel RECHTHOEKFRAME. Hulpmiddelen Kunststof mal, 158x48x12 Wasknijpers, elastiekjes Schroeven en moeren M4x10 (4x) Houtlijm

Transcriptie

1 Werkblad Rinkelbel

2 Rinkelbel INLEIDING Rinkelbel is een speelgoedje dat herrie maakt. Dat kan door met een stokje tegen een belletje te slaan. Of tegen een houten staafje zoals bij een xylofoon. Of tegen een metalen buis met dichte of open uiteinden. Of gewoon tegen een metalen of houten plaatje. Of misschien wel tegen het porseleinen vaasje uit de erfenis... Dit wordt niet door je docent verzorgd en moet je zelf bedenken! Het maken van het mechaniekje waarmee het stokje wordt bewogen, is de lesopdracht die hier verder stap voor stap wordt uitgewerkt. r e c h thoe k fr a me HOUTEN ONDERDELEN Op het plaatje zie je de onderdelen aangegeven met de naam die ervoor verder in dit werkblad gebruikt zal worden. koppelhoutjes basisplankje RECHTHOEKFRAME Hulpmiddelen Kunststof mal, 158x48x12 Wasknijpers, elastiekjes Schroeven en moeren M4x10 (4x) Houtlijm Materiaal Berkentriplex, latjes van 3x12 mm, lengten (in millimeters): (2x) (2x) (2x) - 60 (2x) - 48 hefboom nokje WERKWIJZE Boor in twee latjes van 60 mm en twee latjes van 170 mm uiteinde-gaten (Ø 4 mm) op het verticale boorblok. (zie blz. 3) Kijk ook even op blz. 3! 48 Doe op de lange latjes aan één kant rond de boorgaten een klein beetje houtlijm en maak met een schroef + moer de korte latjes hierop vast. Schuif de plastic mal in de opening en lijm dan de opvullatjes op hun plaats. Tijdens het drogen vastzetten met elastiekjes en wasknijpers. LET OP, alles moet zonder kieren aansluiten. 60 Als alles droog is, moeten de gaten in dat ene korte opvullatje doorgeboord worden. Dit kan je doen bij een horizontale boormachine met dubbelblok. (zie blz. 4) 1

3 KOPPELLATJES EN NOKJE Maak nog twee latjes van 48 mm met uiteinde-gaten (verbindingsstukjes in het ladderframe) en één 6 mm dik latje van 28 mm (nok). Uiteinden afronden met het freesblok of de schuurmachine. Daarna netjes afwerken. HEFBOOM De hefboom bestaat uit 4 houtjes, 2x40 en 2x28. Boor eerst in de lange houtjes uiteinde-gaten. Schroef ze met een beetje lijm loodrecht op elkaar. Lijm de korte houtjes op hun plaats. Boor dan pas de gaten door. Afronden en afwerken LET OP. Het korte latje van het rechthoekframe en de koppellatjes zijn hetzelfde. Maak ze daarom in één keer! BASISPLANKJES Om later de batterij goed te kunnen opbergen, is de bodem dubbel. Maak de hoekgaten in een daarvoor afgesteld dubbelblok, zie blz. 5 De hoeken afronden in een freesblok of met de schotelschuurmachine (blz. 7). De drie gaten in het midden moeten alleen in het bovenste plankje gemaakt worden. De boorgaten A en B moeten precies even ver uit elkaar liggen als bij de koppelstukjes, gebruik daarom een koppelstukje als mal. Leg de mal langs de lijn in de tekening. Na het boren schuren op een schuurplankje en in de lijnolie zetten. hoekgaten boren met een dubbelblok Schaal 1:1 aanprikken en vrij boren aanprikken en vrij boren A niet aanprikken, maar een koppellatje als mal gebruiken. B hier moet je mal precies langs gelegd worden 2

4 Boren HET VERTICALE BOORBLOK Het verticale boorblok is een verstelbaar inklemblok onder de boormachine. Het materiaal (platstaf en rondstaf) kan hierin ingeschoven en vastgeklemd worden. Daardoor kan je héél precies op de juiste plek een gat boren, zonder dat je dat eerst moet aftekenen. Het blok moet van tevoren natuurlijk wél goed afgesteld zijn! AFSTELLING Dit zijn de punten waar je op moet letten als je gaat boren: De boor moet de juiste dikte hebben (4 voor een M4 schroef, 3.2 voor schroefdraad) De boor moet nét diep genoeg boren. (Afstellen met stelring rond de hefboom.) De bovenaanslag moet het materiaal goed aandrukken tijdens het boren. De onderaanslag moet tegen het materiaal aan zitten. De lengteaanslag moet op de juiste afstand zijn ingesteld. Bovenaanslag Verticale booropstelling Lengteaanslag Onderaanslag GEBRUIK Schuif het materiaal (houten latje) in de V- groef tussen de onder- en bovenaanslag. Hiervoor moet je de bovenaanslag even optillen met de zwarte knop links. Het materiaal moet goed tegen de lengteaanslag zitten (geen stof ertussen!) Boormachine aanzetten. Boorhefboom rustig naar beneden trekken. Geef de boor de tijd om zijn werk te doen! Hefboom terug laten gaan en boormachine uitzetten. Materiaal wegnemen. Verticale boorblok 3

5 Boren (vervolg) DUBBELBLOK Het dubbelblok is net als het verticale boorblok een verstelbaar inklemblok. Het wordt gebruikt samen met een horizontaal opgestelde boormachine. Het materiaal (platstaf en rondstaf) wordt hier van opzij ingeschoven. Onderaanslag Lengteaanslag Bovennok EINDGAT Voor het boren van een eindgat moet het blok zó zijn afgesteld, dat het latje klem zit tussen vóór- en achteraanslag en bovennok en onderaanslag. Bovendien moet de lengteaanslag zó afgesteld zijn, dat het boorgat 6 mm vanaf het einde van het latje geboord wordt. Vooraan s lag A ch teraan slag WILLEKEURIG GAT Gebruik het dubbelblok als steun achter het plankje om een gat middenin te boren. Zo boor je recht en krijg je geen splinters. Altijd eerst het boorgat aanprikken met een elsje (priem). HOEKGAT Een hoekgat zit 6 mm van beide kanten af. In vergelijking met de afstelling voor het eindgat moet hiervoor alleen de bovennok weggehaald worden. LET OP: als het plankje niet goed in het blok geschoven wordt, komt het gat te dicht bij de rand te zitten. Dit gebeurt makkelijker dan je denkt! 4

6 Afronden RONDFREESBLOK Het dubbelblok kan ook als een freesblok gebruikt worden. In tegenstelling tot boren wordt bij frezen materiaal zijdelings weggehaald. Schuif het latje met een eindgat op de bovennok. Het latje moet naar je toe wijzen. Beweeg het latje rustig omhoog terwijl de frees draait. Laat de frees zijn werk doen, forceer niets! Stop als het latje recht omhoog wijst en haal het van het nokje af. Draai het latje, om de tweede hoek af te ronden. Dus in twee keer afronden! SCHUURMACHINE Afronden kan ook met de schuurmachine. Daarvoor moet een speciale mal gebruikt worden met een nokje op 6 mm van de schuurschijf. Als het latje met het eindgat hierop geschoven wordt, moet het precies langs de schuurschijf liggen. Doe dit nooit met een draaiende schijf! Zet daarna de machine aan en draai het houtje rustig langs de schijf. Als je klaar bent zet je de machine stil en haal je je latje van de mal. En alweer: Doe dit nooit met een draaiende schijf! Stopnok je WAARSCHUWING Elke elektrische machine kan gevaar opleveren bij verkeerd gebruik. SPLINTERS Splinters ontstaan als: 1 - je de handboormachine verkeerd om draait (linksom). 2 - je in één keer door de hele ronding probeert te frezen. Je gaat dan tegen de houtdraad in. 3 - je het hout te snel langs de frees drukt (forceren). 4 - de frees niet scherp meer is. Regels voor goed gebruik: 1 - Werk alleen aan de linkerkant van de schuurschijf. 2 - Draag een veiligheidsbril. 3 - Stop lang haar weg, stroop losse mouwen op. 4 - Controleer of de afzuiging aan staat. 5 - Laat anderen niet te dichtbij staan. 6 - Houd het werkstuk stevig op de steunplaat, anders kan het tussen plaat en schijf vastslaan (met je vingers erbij!). 7 - Zet de machine altijd uit na gebruik. 5

7 Schroefbusjes CONSTRUCTIES Schroefbusjes zijn de ronde plastic staafjes waarmee de verschillende plankjes of latjes met elkaar verbonden kunnen worden. In de tekening verbinden 4 witte busjes de twee basisplankjes met elkaar. Dit wordt een lagenconstructie genoemd. BENAMING De schroefbusjes krijgen geen aparte naam, zoals de houten onderdelen. Om ze toch makkelijk te kunnen aanwijzen, zijn er verschillende kleuren gebruikt. Het wordt dus bijvoorbeeld het rode busje tussen rechthoekframe en koppellatje. Een lagenconstructie heeft altijd meerdere verbindingspunten die niet op één lijn liggen. Als de punten op één lijn liggen, zoals bij latjes, wordt gesproken van een ladderconstructie. Een ladderconstructie wordt met de rode en ook met de blauwe busjes gemaakt BEWERKINGSSTAPPEN Er zijn 5 bewerkingsstappen nodig om een schroefbusje te maken. 1 - afzagen 2 - centreren 3 - gat boren 4 - schroefdraad tappen 6 - uiteinden afvlakken 1 - AFZAGEN Het afzagen slaan we even over omdat dit bij deze opdracht door de docent op de cirkelzaag wordt gedaan. 2 - CENTREREN Na het afzagen moet een schroefbus gecentreerd worden. Dat is nodig om het boorgat precies in het midden van het rondstaf te krijgen. Centreren gebeurt met een centerbit. Het centertje dat hiermee gemaakt wordt is een piepklein begingaatje, dat nodig is om de grote boor hierna op de goede plek te laten beginnen. WERKWIJZE Terwijl de (elektrische) boor draait, het busje met de hand stevig in het gat van het centerbit duwen. Als de boor hoor- en voelbaar zwaarder gaat lopen, is het centertje geboord. Dit is al na ongeveer 1 seconde! Doorsnede centerbit 6

8 Schroefbusjes 3 - BOREN Om het gat te boren moet het gecentreerde stukje rondstaf ingespannen worden in de boorkop van een horizontaal opgestelde boormachine (handbediend of elektrisch). De boormachines hebben een zogenaamde snelspankop, die je open en dicht draait door de twee geribbelde ringen met de hand tegen elkaar in te draaien. WERKWIJZE Klem het stuk rondstaf in de boorkop. Schuif het boorblok tegen het werkstuk, zó dat de boorpunt in het center valt. Duw, terwijl je boort, het boorblok stevig tegen de boor. Duw ter hoogte van de boor en niet naast het midden. Verwijder regelmatig de uitgeboorde spaan (de krul ) zodat die niet klem gaat zitten in het boorgat. Dit doe je door het boorblok terug te trekken terwijl je gewoon doordraait. Als je terugdraait, duw je de spaan weer terug in het gat! Boor niet dieper dan 2 centimeter, meer is beslist onnodig en dus overbodig. LET OP: De boor moet in het midden beginnen, dus vóóraf centreren is absoluut noodzakelijk! WERKEN met een DRAAIBANK Het gat wordt geboord met stilstaande boor. Het materiaal wordt rondgedraaid. Dit heeft als groot voordeel dat de boor zich in het midden blijft centreren. Het boren met stilstaande boor is afgeleid van het werken met een draaibank, zoals in de metaalindustrie gebeurt. Op blz. 8 wordt dieper ingegaan op de mogelijkheden die een draaibank biedt. Veel van de handelingen die bij het NIUtecsysteem horen, zijn afgeleid van het werken met een draaibank, speciaal die voor het maken van schroefbusjes. 7

9 DRAAIBANK WAT IS HET? Een draaibank is een grote machine waarop werkstukken ingeklemd kunnen worden om bewerkt te worden. Die bewerkingen kunnen zijn: rond maken vlak maken gaten boren schroefdraad maken Werkstukken worden vaak ingeklemd in de draaiende kop van de draaibank, waar dan een beitel voor langs bewogen kan worden. Alles is heel zwaar uitgevoerd, om speling (niet toegaestane beweging) te voorkomen. Aan dit werkblad wordt gewerkt, dit is een nog niet voltooide versie 8