Laat uw dienaar gaan in vrede

Transcriptie

1 Gezamenlijke dienst van de Doopsgezinde Gemeenten in Twente en de Vrije Evangelische Gemeente Enschede op zondag 30 december 2018 Laat uw dienaar gaan in vrede Henk Oosterveen, organist ds. Carla Borgers, voorganger Orgelspel voor de dienst Welkom en mededelingen Bemoediging We zijn hier samen rond het licht van het begin, Licht dat schijnt in de duisternis, Licht dat leven wakker roept, dat met ons meegaat op onze weg. Licht en vrede zij met ons en met de wereld. Openingslied Een ster ging op uit Israël (Liedboek 496) Gebed om ontferming Goede God, wij zingen van vrede en gerechtigheid, van een nieuwe wereld die komen zal, maar vooralsnog zingen we ver boven onze macht: die nieuwe wereld laat op zich wachten. Maar soms zien we een teken ervan een teken dat onze hoop levend houdt. Omwille van de vele mensen die geen hoop meer hebben, geen teken van vrede en gerechtigheid zien, geen nieuwe wereld zien dagen bidden wij: ontferm U en leer ons omzien. Omwille van de vele, vele kinderen zonder toekomst, die de warmte van een gezin ontberen, die op zichzelf zijn aangewezen om te overleven bidden wij: ontferm U en leer ons omzien. Omwille van het licht dat altijd weer terugkeert, omwille van de hoop die niet sterven mag, omwille van een vrede die bij ons blijft bidden wij: ontferm U en leer ons omzien. Amen. Loflied Prijs de Heer die herders prijzen (Liedboek 468) coupl. 1, 2 en 3 Lezing 1 e testament: Jesaja 61,10 62, 3

2 61 10 Ik vind grote vreugde in de HEER, mijn hele wezen jubelt om mijn God. Hij deed mij het kleed van de bevrijding aan, hulde mij in de mantel van de gerechtigheid, zoals een bruidegom een kroon opzet, zoals een bruid zich tooit met haar sieraden. 11 Want zoals de aarde haar gewassen voortbrengt, zoals een tuin het gezaaide laat ontkiemen, zo laat God, de HEER, gerechtigheid ontkiemen en glorie voor het oog van alle volken Omwille van Sion zal ik niet zwijgen, omwille van Jeruzalem ben ik niet stil, totdat het licht van haar gerechtigheid daagt en de fakkel van haar redding brandt. 2 Alle volken zullen je gerechtigheid zien, alle koningen je majesteit. Men zal je noemen bij een nieuwe naam die de HEER zelf heeft bepaald. 3 Je zult een schitterende kroon zijn in de hand van de HEER, een koninklijke tulband in de hand van je God. Lied Nu laat Gij, Heer, mij gaan (Liedboek 159 b) Evangelielezing: Lucas 2, Toen de tijd was aangebroken dat ze zich overeenkomstig de wet van Mozes rein moesten laten verklaren, brachten ze hem naar Jeruzalem om hem aan de Heer aan te bieden, 23 zoals is voorgeschreven in de wet van de Heer: Elke eerstgeboren zoon moet aan de Heer worden toegewijd. 24 Ook wilden ze het offer brengen dat de wet van de Heer voorschrijft: een koppel tortelduiven of twee jonge gewone duiven. 25 Er woonde toen in Jeruzalem een zekere Simeon. Hij was een rechtvaardig en vroom man, die uitzag naar de tijd dat God Israël vertroosting zou schenken, en de heilige Geest rustte op hem. 26 Het was hem door de heilige Geest geopenbaard dat hij niet zou sterven voordat hij de messias van de Heer zou hebben gezien. 27 Gedreven door de Geest kwam hij naar de tempel, en toen Jezus ouders hun kind daar binnenbrachten om met hem te doen wat volgens de wet gebruikelijk is, 28 nam hij het in zijn armen en loofde hij God met de woorden: 29 Nu laat u, Heer, uw dienaar in vrede (heen)gaan, zoals u hebt beloofd. 30 Want met eigen ogen heb ik de redding gezien 31 die u bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: 32 een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen en dat tot eer strekt van Israël, uw volk. 33 Zijn vader en moeder waren verbaasd over wat er over hem werd gezegd. 34 Simeon zegende hen en zei tegen Maria, zijn moeder: Weet wel dat velen in Israël door hem ten val zullen komen of juist zullen opstaan. Hij zal een teken zijn dat betwist wordt, 35 en zelf zult u als door een zwaard doorstoken worden. Zo zal de gezindheid van velen aan het licht komen. Lied Kind van het licht (ZZZ 687) 3x zingen Overdenking

3 Gemeente, zusters en broeders, Het gelezen fragment uit Jesaja had zo uit de mond van Simeon kunnen klinken en deels is dat ook zo. Die tekst van Jesaja is een indrukwekkende lofzang op de bevrijding en gerechtigheid die God zal laten ontspruiten. Hij deed mij het kleed van de bevrijding aan, hulde mij in de mantel van de gerechtigheid, zoals een bruidegom een kroon opzet, zoals een bruid zich tooit met haar sieraden. Niet langer zo zegt de profeet - zal die gerechtigheid onzichtbaar zijn als zaad in een tuin of akker, maar opschieten en tot volle bloei komen. God zal de aarde transformeren tot een totaal nieuwe orde, die samengaat met gerechtigheid en bevrijding. Gods bevrijdende daden zullen zichtbaar zijn, zullen geschieden in het volle licht. Ze zullen stralen als de dageraad en schitteren als een fakkel in een donkere kamer, zichtbaar voor de hele wereld. Dit is een gebeurtenis die niet over het hoofd kan worden gezien, vindt Jesaja. Eigenlijk komt hij woorden en beelden tekort om dit bevrijdende gebeuren te beschrijven, te schilderen met woorden. Misschien denkt u alleen maar: Wát een hoogdravende taal! Maar de taal van de profeet is ook geen spreektaal, geen taal waarmee je een boodschappenlijstje schrijft, maar poëzie of misschien wel een lied. En in gedichten en liederen kun je nu eenmaal meer zeggen en uitdrukken dan je zou zeggen in je dagelijkse doen. Liefdesbrieven kun je meestal ook niet vergelijken met gewone spreektaal. Veel verliefden worden zeer hoogdravend als ze de kwaliteiten van hun aanbedene willen beschrijven. Ik moet zeggen dat ik heel blij werd van deze Jesaja-tekst. Blij en hoopvol. Niet dat ik dit allemaal zo letterlijk neem, maar deze tekst bepaalde me er wel weer even bij dat er ook vandaag veel gebeurt dat hoop geeft en een doorkijkje geeft op die nieuwe orde waar Jesaja van spreekt. De profeet schrijft hier over de tijd waarin de Babylonische ballingschap voorbij zal zijn en het volk terug zal keren naar Jeruzalem, naar Sion. Waar het taalgebruik van Jesaja misschien wat hoogdravend klinkt, is Lucas wat eenvoudiger in zijn manier van uiten. In de afgelopen week hebben we het verhaal over de geboorte van Jezus gehoord. Daaraan vooraf ging de aankondiging van de geboorte van een zoon - Johannes - aan een priester in de tempel, waarna het woord van Godswege zich verspreidde via de engel aan Maria, en verder ging met het bezoek van Maria aan Elisabeth en vervolgens via een leger engelen terecht kwam bij een stel herders om tenslotte, in het evangelie van vandaag, terug te keren in de tempel waar Zacharias, de priester, het nieuws voor het eerst hoorde. En vandaag horen we Simeon de betekenis van Jezus verkondigen voor allen die willen horen. Hoewel deze gebeurtenis ook klein en gewoon begint met de toewijding van Jezus aan God, zoals alle eerstgeboren joodse jongens, mondt dit uit in een loflied van Simeon dat door de eeuwen heen, over de hele wereld, is herhaald: Want met eigen ogen heb ik de redding gezien die u bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen en dat tot eer strekt van Israël, uw volk. Het is een lied dat aardig overeenkomt met het lied van Jesaja: kernwoorden zijn ook hier: licht, redding, openbaar worden aan de volken. Maar waar Jesaja spreekt over een stad, Jeruzalem stad van vrede -, spreekt Lucas over één enkel kind: een kind, een mens van vrede. Zijn besnijdenis op de achtste dag, de dag die volgt op de zevende dag (dag van de volheid), symboliseert het nieuwe begin. Elke joodse jongen wordt op de achtste dag besneden, dus ook Jezus. Hier wordt ook zijn naam over hem uitgeroepen: Jezus, Jeshua, wat betekent God redt of God bevrijdt. Die naam is een opdracht: dienstbaar zijn aan het bevrijdend handelen van God. Hij zal gaan en staan in de dienst aan God en niets of niemand kan hem daarvan afhouden. En dan komt daar Simeon naar de tempel, geleid door de Geest, vertelt Lucas. Toeval bestaat niet, zegt Lucas hiermee. Over Simeon vertelt hij dat de man rechtvaardig is en vroom en dat hij leeft in de verwachting van de vertroosting of het herstel van Israël. Hij ziet uit naar het moment dat aan alle ellende, lijden en onrecht een einde zal komen.

4 Deze rechtvaardige ziet in dat kleine jochie op de arm van zijn moeder een teken van God: dit kind moet de langverwachte messias zijn. Op het plaatje op uw liturgieboekje staat Simeon afgebeeld als een oude man, getekend door niemand minder dan Rembrandt van Rijn. Ook in de kerkelijke traditie is Simeon altijd afgebeeld als grijsaard en werd zijn loflied gezien als een avondhymne, een lied bij het sterven gaan; een lied voor de avond van de dag, een lied voor de avond van het leven... Het is niet zo verwonderlijk omdat Lucas ook vertelt dat aan Simeon was geopenbaard dat hij niet zou sterven voor hij de messias zou hebben gezien. En ook laat Lucas hem zeggen: Nu laat u, Heer, uw dienaar in vrede (heen)gaan, zoals u hebt beloofd. Deze uitspraak versterkt natuurlijk de gedachte dat het hier om een oude man ging. Toch hoeft dat niet zo te zijn, want het Griekse woord dat hier is vertaald met heengaan, heeft ook de betekenis van laten gaan of loslaten of vrijlaten. Simeon kan best een jonge man zijn geweest, of een gezonde veertiger die nog jaren lang zijn leven zou kunnen leven als dienaar van de Heer. Misschien heeft de traditie ons wel eens belet om deze oude teksten nieuw te lezen of anders te horen. Dat heengaan of gaan in vrede zou mogelijk ook een gaan om te léven kunnen zijn geweest en niet een gaan om te sterven. Simeon noemt zichzelf een dienstknecht van de Heer. Het zou best kunnen dat hij eigenlijk zegt: Nu ik dit kind heb mogen zien en vasthouden laat dan nu, meester, uw knecht gaan om het leven in vrijheid en vrede (sjaloom) te leven. Onze Vrije Evangelische en Doopsgezinde gemeenten kennen ook veel grijze hoofden. De Vrije Evangelische gemeenten hier staat op het punt van opheffen. Over een half jaar is het zover. Maar ook de beide Doopsgezinde gemeenten laten hun gedachten gaan over de toekomst. Wat kunnen we nog? Waartoe zijn we nog gemeenten? Wat hebben wij nog in te brengen in die nieuwe wereldorde van Christus waar gerechtigheid, vrijheid en vrede zullen heersen? Doen we er nog toe? Ik denk dat wij zoals we zijn, als persoon en als gemeenten, er wel degelijk toe doen. Daar waar we wonen en werken kunnen we dat leven in vrijheid en vrede leven en voorleven aan anderen. Of we jong zijn of oud, of we een baan hebben of gepensioneerd zijn, of we zelfstandig wonen of in een verzorgingshuis, op elke plek kunnen we God dienen en Gods licht doorgeven. Maar ook als christelijke gemeenschappen hebben we - zolang we er zijn - een rol te spelen in deze wereld. Wat het goede nieuws van bevrijding en vrede is er niet alleen voor onszelf: die moet gedeeld worden, het licht moet geopenbaard worden aan de volken. En dat stopt niet als een gemeente zichzelf opheft of sterk vergrijst. De boodschap gaat door, hier of elders. Want waar een deur dichtgaat, zet God ergens anders wel weer een raam open. De Geest waait immers niet dankzij óns. Ze waait vrij en ongebonden. Het enige wat ze van ons vraagt is haar de ruimte te geven en als het even kan om net als Simeon deed haar te volgen op haar vlucht. Hij kwam terecht bij het kind in de tempel. Wie weet waar wij uitkomen en wie wij mogen ontmoeten. Vol van verwachting mogen we het nieuwe jaar ingaan. Amen. Orgelspel Gelegenheid om een voorbede te vragen Voorbeden, stil gebed, Onze Vader Collecten Slotlied Uit uw hemel zonder grenzen (Liedboek 527) Zending

5 Het einde van het jaar nadert; een nieuw jaar wacht ons. Laten we hoopvol dat nieuwe jaar ingaan in het vertrouwen dat Gods geest ons zal vergezellen, waar en waarheen dan ook. Gezongen zegenwens: Ga met God (Liedboek 416) Orgelspel na afloop van de dienst