II. Wabo c.s. H.J. de Vries

Transcriptie

1 zich in redelijkheid niet op het standpunt heeft kunnen stellen dat het plan strekt ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening. Het besluit wordt op deze onderdelen vernietigd wegens strijd met art. 3.1 Wro. Ik heb er al vaker voor gepleit dat de ABRvS in beroep bestreden bestemmingsregelingen in gevallen die zich daarvoor lenen, rechtstreeks toetst aan art. 3.1 lid 1 Wro. Zie hierover punt 5 van mijn noot bij ABRvS 23 oktober 2013, TBR 2013/184 (Bestemmingsplan Molenwaard), punt 6 van mijn noot bij ABRvS 9 oktober 2013, TBR 2013/164 (Bestemmingsplan Bernheze), punt 7 van mijn noot bij ABRvS 14 augustus 2013, TBR 2013/130 (Bestemmingsplan Maastricht) en punt 10 van mijn noot bij de al eerder genoemde uitspraak van 13 april 2011 (Bestemmingsplan Haaren). Het zal dan ook niet verbazen dat ik van harte toejuich dat de Afdeling de vernietiging gebaseerd heeft op art. 3.1 lid 1 Wro. H.J. de Vries II. Wabo c.s. TBR 2014/60 State, 15 januari 2014, No /1/R1, ECLI:NL:RVS:2014:67 (Bouwaanduiding karakteristiek Venlo) Mr. Th.G. Drupsteen Wabo: art. 2.1, eerste lid, onderdeel g en art. 2.16; Wro: art. 3.3 Sloopvergunning in bestemmingsplan ten behoeve van behoud van cultuurhistorische waarden: (Zie ook ABRvS 12 maart 2014, ECLI:NL:RVS:2014:898, m.gastnt. J. Poelstra en B. Rademaker, hierna opgenomen, Red.) ( ) Het beroep van Wienerberger B.V. 4. Het beroep van Wienerberger B.V. is gericht tegen het toekennen van de bouwaanduiding karakteristiek aan de bestaande schoorsteen en het bestaande opslaggebouw op het perceel Kaldenkerkerweg 11. Zij voert aan dat onduidelijk is waarom deze aanduiding is toegekend, nu de karakteristieke waarde van de vorm van de gebouwen ontbreekt. Verder betoogt Wienerberger B.V. dat de aanduiding rechtsonzeker is, nu een omgevingsvergunning vereist is voor het slopen en het onduidelijk is of de bestaande schoorsteen vervangen kan worden door een roestvast stalen model en verhoogd kan worden. Wat betreft het opslaggebouw is onduidelijk of een andere lengte en breedte van het gebouw mogelijk blijft en of dit gebouw kan worden vervangen door een gebouw met een lagere hoogte. Ten slotte betoogt zij dat onduidelijk is wanneer ingevolge artikel 6, lid 6.6, onder b, sub 3, van de planregels de karakteristieke hoofdvorm in redelijkheid niet te handhaven is Blijkens de verbeelding is aan de gronden van Wienerberger B.V. aan de Kaldenkerkerweg 11 de bestemming Bedrijventerrein met de functieaanduiding bedrijf van categorie 4 toegekend. Aan de bestaande schoorsteen is verder de bouwaanduiding karakteristiek toegekend. Aan het bestaande opslaggebouw in het noordoosten van het perceel is de aanduiding maximale goothoogte 8 m en maximale bouwhoogte 11 m en de bouwaanduiding karakteristiek toegekend. Ingevolge artikel 6, lid 6.1, onder d en q, van de planregels zijn gronden met de bestemming Bedrijventerrein bestemd voor bedrijven in milieucategorie 4 ter plaatse van de aanduiding bedrijf van categorie 4 en ter plaatse van de aanduiding karakteristiek tevens voor de instandhouding van de karakteristieke hoofdvorm van gebouwen. Ingevolge lid 6.2.1, onder a, e en f, mag een gebouw uitsluitend binnen een bouwvlak worden gebouwd en mogen de goothoogte en bouwhoogte van een bedrijfsgebouw niet meer dan de op de verbeelding aangegeven hoogtes bedragen. Ingevolge lid 6.2.4, onder d, mag de bouwhoogte voor schoorstenen, rookgasreinigers en vergelijkbare bouwwerken niet meer dan 40 m bedragen. Ingevolge lid 6.6 is voor het slopen van bouwwerken, ter plaatse van de aanduiding karakteristiek, een omgevingsvergunning vereist. a. Een omgevingsvergunning is niet vereist voor werken, geen bouwwerken zijnde, of werkzaamheden, die: 1. het normale onderhoud betreffen; 2. reeds in uitvoering zijn op het tijdstip van het van kracht worden van het bestemmingsplan. b. De omgevingsvergunning kan slechts worden verleend, indien: 1. geen onevenredige afbreuk wordt gedaan aan de karakteristieke hoofdvorm van de bebouwing; 2. de karakteristieke hoofdvorm niet langer aanwezig is en niet zonder ingrijpende wijzigingen aan het gebouw kan worden hersteld; 314

2 3. de karakteristieke hoofdvorm in redelijkheid niet te handhaven is; 4. het delen van een gebouw of bijgebouwen betreft, die op zichzelf niet als karakteristiek vallen aan te merken en door sloop daarvan geen onevenredige aantasting van de karakteristieke hoofdvorm plaatsvindt In de plantoelichting staat dat onder meer de fabrieksschoorsteen op het perceel Kaldenkerkerweg 11 is aangewezen als gemeentelijk monument. Ter bescherming van de cultuurhistorische waarde is aan de monumenten de aanduiding karakteristiek toegekend. In het kader van het Monumenten Inventarisatie Project (hierna: MIP) zijn onder meer de traditionele fabriekshallen op het perceel Kaldenkerkerweg 11 als waardevol aangemerkt. Bij de selectie van de desbetreffende objecten is uitgegaan van de waarden op het terrein van architectuur, historie en situering van panden uit de periode Door aan deze hallen de aanduiding karakteristiek toe te kennen wordt de cultuurhistorisch waardevolle karakteristieke hoofdvorm van deze bouwwerken beschermd. De met karakteristiek aangeduide MIP-panden hebben niet dezelfde status als een monument. De als monument aangewezen bouwwerken worden immers op basis van de Monumentenwet 1988 en de gemeentelijke erfgoedverordening beschermd. Deze eisen en status zijn niet van toepassing op de MIP-panden die niet als monument zijn aangewezen, maar wel de aanduiding karakteristiek hebben, aldus de plantoelichting De Afdeling ziet geen aanleiding voor het oordeel dat de raad zich niet in redelijkheid op het standpunt heeft kunnen stellen dat ter bescherming van de als gemeentelijk monument aangewezen schoorsteen en ter bescherming van de karakteristieke eigenschappen van het opslaggebouw op het perceel Kaldenkerkerweg 11 aan deze schoorsteen en dit gebouw de aanduiding karakteristiek behoort te worden toegekend. Voorts heeft de aanduiding karakteristiek uitsluitend gevolgen voor bepaalde toekomstige aanpassingen, in die zin dat een omgevingsvergunning is vereist voor gedeeltelijke of gehele sloop, hetgeen op zichzelf niet in de weg staat aan bouwkundige aanpassingen aan de schoorsteen en het opslaggebouw die niet gepaard gaan met sloop. In dit licht heeft Wienerberger B.V. niet aannemelijk gemaakt dat zij door de aanduiding karakteristiek onevenredig beperkt wordt in haar bedrijfsvoering Voorts acht de Afdeling voldoende duidelijk welke bouwregels ingevolge artikel 6, lid 6.2, van de planregels gelden indien gesloopte bebouwing zal worden teruggebouwd. Voor zover Wienerberger B.V. heeft aangevoerd dat ten onrechte niet uit het plan volgt of de bestaande schoorsteen vervangen kan worden door een roestvast stalen model, overweegt de Afdeling dat een dergelijk aspect niet in een bestemmingsplan wordt vastgelegd maar een uitvoeringsaspect betreft. Voor zover Wienerberger B.V. betoogt dat onduidelijk is wanneer ingevolge artikel 6, lid 6.6, onder b, sub 3, van de planregels de karakteristieke hoofdvorm in redelijkheid niet te handhaven is, overweegt de Afdeling dat de raad ter zitting heeft toegelicht dat het college van burgemeester en wethouders bij het verlenen van de omgevingsvergunning dient te beoordelen of in het desbetreffende geval het (bedrijfs)belang van eigenaren zwaarder weegt dan het belang van het behoud van de cultuurhistorisch waardevolle karakteristieke hoofdvorm van het betreffende bouwwerk. Geen aanleiding bestaat voor het oordeel dat de rechtszekerheid vereist dat de raad in detail in het plan had dienen voor te schrijven in welke situaties het (bedrijfs)belang zwaarder weegt. Gelet op het voorgaande ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de planregeling in zoverre is strijd is met de rechtszekerheid Het beroep van Wienerberger B.V. is ongegrond. (Enz., enz., Red.) 315

3 TBR 2014/61 State, 12 maart 2014, No /1/R6, ECLI:NL:RVS:2014:898 (Cultuurhistorische waarden Best) Mr. W.D.M. van Diepenbeek, mr. G. van der Wiel en mr. R.J.J.M. Pans Wabo: art. 2.1, eerste lid, onderdeel g en art. 2.16; Wro: art. 3.3 Sloopvergunning in bestemmingsplan ten behoeve van behoud van cultuur historische waarden: Met gastnoot J. Poelstra en B. Rademaker 1, Red. ( ) De functieaanduiding cultuurhistorische waarden 6. TCN betoogt dat de raad ten onrechte de functieaanduiding cultuurhistorische waarden heeft toegekend aan een deel van haar panden op het perceel Hoofdstraat 53. Vanwege de vereiste omgevingsvergunning en de daaraan verbonden verplichting om advies bij de monumentencommissie te vragen, acht zij zich onevenredig beperkt. Volgens haar zijn de desbetreffende panden geen rijks- of gemeentelijke monumenten en zijn zij nooit als cultuurhistorische objecten aangewezen. Aan de opname van de panden in een inventarisatie van potentiële monumenten kan volgens TCN geen cultuurhistorische status, met de daarbij behorende beperkingen, worden ontleend. In dit verband verwijst zij naar de brief van het college van burgemeester en wethouders van Best van17 december TCN betoogt voorts dat de raad niet heeft gemotiveerd waarom de beperkingen, die deze functieaanduiding met zich brengt, noodzakelijk zijn De raad stelt dat met het opnemen van een omgevingsvergunningplicht voor het slopen van gebouwen wordt voorkomen dat panden worden gesloopt voordat deze als gemeentelijk monument worden aangewezen. Indien blijkt dat het slopen van een gebouw geen negatieve gevolgen heeft voor de ter plaatse aanwezige cultuurhistorische waarden, kan een omgevingsvergunning hiervoor worden verleend, aldus de raad Een deel van de panden van TCN op het perceel Hoofdstraat 53 heeft de bestemming Detailhandel met onder meer de functieaanduiding cultuurhistorische waarden. Ingevolge artikel 8, lid 8.1, aanhef en onder k, van de planregels zijn de voor Detailhandel aangewezen gronden ter plaatse van de aanduiding cultuurhistorische waarden tevens bestemd voor het behoud van cultuurhistorische waarden. Ingevolge lid 8.8 is voor het slopen van bouwwerken gelegen binnen de aanduiding cultuurhistorische waarden een omgevingsvergunning vereist. Alvorens de omgevingsvergunning kan worden verleend, wint het bevoegd gezag schriftelijk advies in bij de monumentencommissie. De omgevingsvergunning kan slechts worden verleend indien en nadat het college het advies van de monumentencommissie in overweging heeft genomen en een positief besluit heeft genomen Aan de toekenning van de functieaanduiding cultuurhistorische waarden aan een deel van de panden van TCN liggen de quickscan monumentenlijst en historische bouwkunst (hierna: de quickscan), het door SRE Milieudienst opgestelde rapport Best Centrum, Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek van juni 2011 (hierna: het cultuurhistorisch onderzoek) en de beschrijvende analyse Het Tapijt Centrum Nederland, voorheen Tricotbest, in de gemeente Best van januari 2012 (hierna: de beschrijvende analyse), ten grondslag. De quickscan bevat een eerste waardeschatting van onderzochte historische objecten en heeft geleid tot de monumentenlijst en historische bouwkunst. Het perceel Hoofdstraat 53 staat op deze lijst. In het cultuurhistorisch onderzoek staat dat het historische dorpslint Hoofdstraat-Oranjestraat-Nieuwstraat een hoge cultuurhistorische waarde heeft vanwege de landschappelijke oorsprong ervan en dient als richtinggevende lijn voor de stedenbouwkundige ontwikkelingen in Best. Voorts heeft het kleinschalige karakter van de bebouwing aan het historische dorpslint als stedenbouwkundig ensemble en gevelwand een hoge cultuurhistorische waarde, aldus het cultuurhistorisch onderzoek. In de beschrijvende analyse staat dat een aantal panden op het perceel past binnen het dorpslint en de oude structuur laat zien. Voor de handhaving van het oude dorpsgezicht zijn deze panden een aanwinst voor de beeldkwaliteit, aldus de beschrijvende analyse In hetgeen TCN heeft aangevoerd, ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de quickscan, het cultuurhistorisch onderzoek en de beschrijvende analyse zodanige gebreken dan wel leemten in kennis bevatten dat de raad zich hierop bij het toekennen van de functieaanduiding cultuurhistorische waarden aan een deel van de panden op het perceel Hoofdstraat 53 niet heeft kunnen 1 Joske Poelstra is projectleider en jurist omgevingsrecht bij Rho adviseurs voor leefruimte. Bert Rademaker is Beleidscoördinator bij het Ministerie van I en M. 316

4 baseren. Naar het oordeel van de Afdeling bestaat dan ook geen aanleiding voor het oordeel dat de raad niet in redelijkheid een nader afwegingsmoment ten aanzien van de cultuurhistorische waarden in het plan heeft kunnen opnemen teneinde te voorkomen dat voornoemde waarden verloren gaan. De verwijzing van TCN naar de brief van het college van burgemeester en wethouders van Best van 17 december 2009, die algemene informatie bevat over het opnemen van het perceel Hoofdstraat 53 in een eerste inventarisatie van mogelijke gemeentelijke monumenten, komt geen beslissende betekenis toe, nu hieruit niet kan worden afgeleid dat een omgevingsvergunningplicht voor het slopen van panden niet in het plan wordt opgenomen. Het betoog faalt. Conclusie 7. Het beroep van TCN is ongegrond. (Enz., enz. Red.) Noot 1. Met de twee hiervoor opgenomen uitspraken loopt een discussie die de afgelopen jaren is gevoerd in de kring van personen die werkzaam is op het terrein van de bescherming van het gebouwde cultureel erfgoed, eigenlijk een beetje met een sisser af. Uit de uitspraken, waarvan alleen de voor deze noot relevante delen zijn weergegeven, blijkt dat in een bestemmingsplan een vergunningenstelsel kan worden opgenomen met als motief het voorkomen van de sloop van cultuurhistorisch waardevolle bouwwerken. Geen enkel woord besteedt de Afdeling aan de twijfel die over deze mogelijkheid bestond. Het kan blijkbaar gewoon. 2. Op grond van artikel 3.3 van de Wro kan een bestemmingsplan bepalen dat het zonder omgevingsvergunning verboden is om bouwwerken te slopen. Deze mogelijkheid, die voor het eerst in de nieuwe Wro werd opgenomen, was ontleend aan het sloopvergunningenstelsel uit artikel 20 van de toenmalige Wet op de stads- en dorpsvernieuwing (Wsdv). Dat sloopvergunningenstelsel was van toepassing in gebieden waar een leefmilieuverordening van kracht was. Het in de Wsdv opgenomen sloopvergunningenstelsel had als motief het voorkomen van de sloop van bouwwerken in het geval niet voldoende aannemelijk was dat vervangende nieuwbouw zou plaatsvinden. De Wsdv is met de inwerkingtreding van de nieuwe Wro komen te vervallen, waarbij het sloopvergunningenstelsel naar de gereedschapskist van het bestemmingsplan werd overgeheveld. 3. Later wordt met de Wabo, via artikel 2.1, eerste lid, onderdeel g, van in een bestemmingsplan opgenomen sloopvergunningenstelsels een omgevingsvergunning gemaakt. Daarbij wordt ook het toetsingskader voor die omgevingsvergunning voor een sloopactiviteit, in artikel 2.16 van de Wabo geëxpliciteerd. In dit artikel zien we het motief uit de Wsdv weer terug. Dit motief werd overigens, onder een verwijzing naar de Wsdv, ook gehanteerd voor het in de Monumentenwet opgenomen sloopvergunningenstelsel voor beschermde stads- en dorpsgezichten. Met de Wabo is dat sloopvergunningenstelsel als omgevingsvergunning teruggekomen in artikel 2.1, eerste lid, onderdeel h, van de Wabo. Het in artikel 2.16 van de Wabo opgenomen toetsingskader geldt zowel voor een omgevingsvergunningplichtige sloopactiviteit uit een bestemmingsplan als voor een vergunningplichtige sloopactiviteit in een beschermd stads- of dorpsgezicht. De omgevingsvergunning voor deze sloopactiviteiten kan worden geweigerd indien naar het oordeel van het bevoegd gezag niet aannemelijk is dat op de plaats van het te slopen bouwwerk een ander bouwwerk kan of zal worden gebouwd. Net als onder de Wsdv ligt hier dus geen cultuurhistorisch motief aan ten grondslag. 4. De discussies waar we eerder naar verwezen betroffen de vraag in hoeverre artikel 2.16 van de Wabo een uitputtend karakter heeft. Twijfels bestonden over de mogelijkheid om in een bestemmingsplan, voor een daarin opgenomen omgevingsvergunningplicht voor een sloopactiviteit, eigen weigeringsgronden te formuleren. Weigeringsgronden die aanvullende werking zouden hebben op artikel 2.16 van de Wabo en waarmee bijvoorbeeld de instandhouding van de karakteristieke hoofdvorm van gebouwen zou worden beoogd die een cultuurhistorische waarde vertegenwoordigen. Ook in dit tijdschrift waren de meningen hierover verdeeld (vóór J. Poelstra en P.J. Woudstra in hun bijdrage in TBR 2013/95, en tegen J. Hasper in zijn bijdrage in TBR 2010/211). De ene gemeente is van mening dat het mogelijk is en neemt het instrument op in bestemmingsplannen ter bescherming van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen, de andere gemeente denkt hier anders over en maakt er geen gebruik van. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft in de Handreiking Erfgoed en Ruimte in ieder geval voorbeeldregels gegeven voor een in een bestemmingsplan opgenomen omgevingsvergunningplicht voor het slopen van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen. Regels die, naar nu dus is bevestigd, in een bestemmingsplan geoorloofd zijn. 5. Met de hiervoor opgenomen uitspraken heeft de Afdeling de jurisprudentie van voor de inwerkingtreding van de nieuwe Wro voortgezet. Van gebouwen die niet als beschermd monument waren aangewezen, maar die wel als cultuurhistorisch waardevol aangemerkt konden worden, kon met 317

5 een aanlegvergunningenstelsel het slopen worden voorkomen. In eerder aangehaalde bijdrage in TBR 2013/95 is de wijze waarop met de bescherming van karakteristieke gebouwen onder de oude Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) en onder de huidige wetgeving wordt omgegaan uitgebreid geschetst. Daarin zijn ook enkele uitspraken genoemd waarin deze praktijk aanvaardbaar werd geacht (zie onder meer ABRvS 9 juni 2010, No /1/R1, LJN: BM7120, ABRvS 26 mei 2004, No /1, LJN: AO9980 en ABRvS 27 juni 2007, No /1, LJN: BA8134). Voor een bespreking van het wettelijk kader en de bestemmingsplanpraktijk verwijzen we verder naar die bijdrage. 6. De conclusie kan zijn dat gemeenten met het bestemmingsplan over een bruikbaar instrumentarium beschikken om bouwwerken die cultuurhistorisch waardevol zijn, tegen sloop te beschermen. Deze bescherming is relevant voor bouwwerken die (net) niet waardevol genoeg zijn om via het zwaardere regime van de aanwijzing als beschermd gemeentelijk monument te beschermen. Een mooie stap richting de nieuwe Omgevingswet, waarin het bestemmingsplan zal uitgroeien naar een veelzijdig omgevingsplan. J. Poelstra en B. Rademaker TBR 2014/62 State, 19 maart 2014, No /1/A1, ECLI:NL:RVS:2014:999 (Algemene welstandscriteria) Mr. N.S.J. Koeman Wabo: art lid 1 onder d Omgevingsvergunning bouwen. Welstandsnota. Algemene criteria: Met noot A.G.A. Nijmeijer, Red. Overwegingen 1. Het bouwplan voorziet in het vervangen van een deel van de kozijnen van het pand door aluminium kozijnen. 2. Appellante betoogt dat de rechtbank niet heeft onderkend dat voor het bouwplan geen omgevingsvergunning nodig is. Volgens haar wordt de profilering van de kozijnen met het realiseren van het bouwplan weliswaar gewijzigd, maar blijven de vormgeving en de detaillering gelijk, zodat ingevolge artikel 2, aanhef en eerste lid, van bijlage II bij het Besluit omgevingsrecht (hierna: het Bor) geen omgevingsvergunning is vereist. Dat artikel moet volgens [appellante] zo worden uitgelegd dat een omgevingsvergunning niet noodzakelijk is als het een situatie betreft waarbij kozijnen worden vervangen door kozijnen met een gelijkwaardige indeling, aard en uitstraling Ingevolge artikel 2, aanhef en eerste lid, van bijlage II bij het Bor is een omgevingsvergunning voor activiteiten als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder a en c, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht niet vereist, indien deze activiteiten betrekking hebben op gewoon onderhoud, voor zover detaillering, profilering en vormgeving niet wijzigen De rechtbank heeft terecht geoordeeld dat het bouwplan niet omgevingsvergunningvrij kan worden gerealiseerd, omdat de bestaande kozijnen worden vervangen door kozijnen met een andere profilering. Deze wijziging kan, daargelaten of deze beperkt is, niet worden aangemerkt als gewoon onderhoud als bedoeld in artikel 2, aanhef en eerste lid, van bijlage II bij het Bor. Anders dan [appellante] betoogt, dient dat artikel gelet op het gebruik van het woord en aldus te worden uitgelegd dat er alleen geen omgevingsvergunning nodig is als zowel de detaillering als de profilering als de vormgeving niet wijzigen. Geen grond wordt dan ook gevonden voor het oordeel dat het artikel wel van toepassing is op situaties waarbij kozijnen worden vervangen door kozijnen met een gelijkwaardige indeling, aard en uitstraling. Het betoog faalt. 3. Appellante betoogt voorts dat de rechtbank ten onrechte heeft overwogen dat de Algemene Groninger Criteria in de door de raad bij besluit van 18 juni 2008 vastgestelde Welstandsnota 2008 niet in strijd zijn met artikel 12a van de Woningwet (hierna: de Ww). Volgens haar zijn deze criteria te algemeen en te summier opgesteld en dienen deze daarom onverbindend te worden geacht. In dat verband verwijst zij naar pagina 15 en 16 van de memorie van toelichting bij de wijziging van de Ww (Kamerstukken II , nr. 3). Daar blijkt volgens haar uit dat de bedoeling van de wetgever is dat welstandscriteria concreet moeten zijn Ingevolge artikel 12a, eerste lid, onder a, van de Ww stelt de gemeenteraad een welstandsnota vast, inhoudende beleidsregels waarin in ieder geval de criteria zijn opgenomen die het bevoegd gezag 318