MASSASTABILISATIE IT NIJE BOLWÛRK TE DOKKUM Opdrachtnummer:

Transcriptie

1 FUGRO GEOSERVICES B.V. Geo-Consultancy Plan van Aanpak Civiel- en Milieutechnische Kwaliteit Stabilisatie MASSASTABILISATIE IT NIJE BOLWÛRK TE DOKKUM Opdrachtnummer: VERSIE DATUM OMSCHRIJVING WIJZIGING PARAAF PROJECTLEIDER 1 28 november e UITGAVE EDE 2 20 februari 2017 VERWERKEN OPMERKINGEN EDE 3 15 maart 2017 VERWERKEN OPMERKINGEN ANTEA EDE FILE: R01-v03-d.d docx Kantoor: Ringoven 37, 6826 TP Arnhem, Tel.: , Onderdeel van de Fugro Groep met vestigingen over de hele wereld.

2 FUGRO GEOSERVICES B.V. Geo-Consultancy Plan van Aanpak Civiel- en Milieutechnische Kwaliteit Stabilisatie MASSASTABILISATIE IT NIJE BOLWÛRK TE DOKKUM Opdrachtnummer: Opdrachtgever Rapportnummer : Roelofs Groep, Advies en Ontwerp Postbus ZG Den Ham : R01.v02 Projectleider Opgesteld door Gecontroleerd : ing. E. Dekker Senior Geotechnical Consultant : ing. E. Dekker Senior Geotechnical Consultant : ing. T.K.E de Jong Projectleider KWS Infra Rotterdam VERSIE DATUM OMSCHRIJVING WIJZIGING PARAAF PROJECTLEIDER 1 28 november e UITGAVE EDE 2 20 februari 2017 VERWERKEN OPMERKINGEN EDE 3 15 maart 2017 VERWERKEN OPMERKINGEN ANTEA EDE FILE: R01-v03-d.d docx Kantoor: Ringoven 37, 6826 TP Arnhem, Tel.: , Onderdeel van de Fugro Groep met vestigingen over de hele wereld.

3 INHOUDSOPGAVE Blz. 1. INLEIDING 1 2. PROJECT EN TOEPASSING TECHNIEK Inleiding Algemene omschrijving project Toepassing massastabilisatie Techniek en uitvoeringswijze massastabilisatie Geometrie stabilisatie Bouwfasering Gerelateerde documenten Fugro Normen, voorschriften en richtlijnen 8 3. GRONDONDERZOEK EN BODEMGESTELDHEID Inleiding Geotechnische onderzoek Globale bodemgesteldheid Milieutechnisch onderzoek Grondwaterstanden en stijghoogten OMSCHRIJVING EN FASERING ONDERZOEK Inleiding Eisen aan stabilisatie Inzet bindmiddel Fasering onderzoek Veldonderzoek Mengmonsters stabilisatie Geotechnisch laboratoriumonderzoek Milieutechnisch laboratoriumonderzoek Monitoring uitvoering Beheersmaatregelen MILIEUHYGIËNISCHE KWALITEIT Inleiding Stabilisatie als bouwstof Milieuhygiënische verklaring Processchema milieukundig onderzoek Bodemkwaliteitskaart en verontreinigingen Monstername en proefstukken Monsteranalyse en -onderzoek PLANNING EN DOORLOOPTIJD R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 1

4 BIJLAGEN Nr. - Tekening Nije Bolwurk 1 - Tekening inmeting maaiveld 2 - Resultaten veldonderzoek 3 - Stroomschema bepaling sterkte 4 - Processchema milieukundig onderzoek 5 - Stroomschema bepaling uitloging 6 - Toetswaarden samenstelling- en emissie 7 - Brochure massastabilisatie 8 - Onderzoeksvoorstel In situ partijkeuring 9 - Inzet milieu- en uitloogonderzoek Alcontrol 10 - Bodeminformatie R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 2

5 1. INLEIDING Op 11 november heeft er een overleg plaatsgevonden op het projectbureau DCA te Burgum waarin de toepassing van massastabilisatie en dan specifiek de milieuaspecten is besproken voor het projectonderdeel It Nije Bolwûrk te Dokkum. Hierbij is de afspraak gemaakt dat er ten aanzien van de milieuaspecten en het aantonen van de milieuhygiënische kwaliteit conform het Besluit Bodem Kwaliteit (Bbk) een plan van aanpak zal worden opgesteld. Het plan is ingediend en besproken met de Friese Uitvoeringsdienst Milieu en Omgeving (FUMO). In voorliggende versie van de rapportage is invulling gegeven aan het plan van aanpak en zijn de besproken aanpassingen verwerkt. In het plan van aanpak wordt naast de milieutechnische kwaliteit van de stabilisatie ook ingegaan op de civiel- of geotechnische kwaliteit. In het plan van aanpak is ingegaan op de volgende onderdelen: - Een omschrijving van het project en de techniek met de beoogde toepassing binnen het project; - Het uitgevoerde veld- en grondonderzoek en een omschrijving van de aangetroffen grondopbouw; - Een omschrijving en fasering van de uit te voeren onderzoeken; - Milieuhygiënische kwaliteit conform het Besluit Bodem Kwaliteit (Bbk); - Planning van de werkzaamheden. Figuur R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 1

6 2. PROJECT EN TOEPASSING TECHNIEK 2.1 Inleiding In voorliggend hoofdstuk is een omschrijving van het project en de techniek massa stabilisatie met ook de beoogde toepassing binnen het project weergegeven. 2.2 Algemene omschrijving project Als onderdeel van de Centrale As is de Provincie Fryslân en de gemeente Dongeradeel voornemens om nabij Dokkum een bastion als kunstwerk te realiseren genaamd It Nije Bolwurk. Het kunstwerk wordt gesitueerd nabij de nieuwe rotonde in de Lauwersseewei ter hoogte van de Rondweg-Zuidoost. Het ontwerp gaat uit van een bastion dat vijf meter hoog is en dat als rustplek voor wandelaars en fietsers kan worden gebruikt. Alsmede wordt gelijktijdig een aanlegplaats voor boten gerealiseerd. In figuur 2-1 is een impressie weergegeven van het eindontwerp. Figuur 2-1 Impressie Als onderdeel hiervan wordt de bestaande watergang Suderie uitgebreid en is een forse ophoging (circa 5 m) aan de landzijde voorzien. Onder de ophoging zijn relatief slappe veenen kleilagen aanwezig tot op een diepte van 5 à 6 m. Als grondkering c.q. beschoeiing wordt aan de waterzijde een damwand toegepast. In figuur 2-2 figuur 2-3 en is het ontwerp weergegeven R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 2

7 Figuur 2-2 Bovenaanzicht Nije Bolwurk met het te stabiliseren gebied Figuur 2-3 Dwarsprofiel R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 3

8 2.3 Toepassing massastabilisatie Op basis van een reeds uitgevoerde varianten-studie en oriënterende ontwerpberekeningen volgt dat met de toepassing van massastabilisatie het effect drieledig is. 1) Ontlasting van de damwand waardoor geen verankering benodigd is; 2) Sterke reductie zetting slappe lagen onder ophoging van 5 m waarmee aan de gestelde zettingseis kan worden voldaan zonder lange ligtijden, voorbelastingen etc; 3) Verhogen stabiliteit ophoging aan landzijde waar geen damwand aanwezig is. 2.4 Techniek en uitvoeringswijze massastabilisatie De stabilisatie van de slappe grondlagen vindt plaats middels de zogenaamde massastabilisatie. De aanwezige grond (klei- en veen) wordt gemengd met een bindmiddel bestaande uit cement, kalk, gips of andere toeslagstoffen. Bij het aanbrengen van de stabilisatie wordt de door de firma Allu ontwikkelde machine gebruikt. Met de machine wordt de binder in situ gemengd met een freeskop welke bevestigd is aan de giek van de kraan. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de droge methode waarbij de binder onder luchtdruk in de grond wordt gebracht en gemengd. Na het op diepte brengen van de freeskop wordt binnen een grondelement met een afmeting van circa 1,2 m de grond gemengd met de binder. Zodra de beoogde dosering en mixtijd is bereikt, wordt de freeskop opgetrokken en het volgende grondelement gestabiliseerd. De uitvoeringsparameters worden automatisch geregistreerd, zie figuur 2-4. Figuur 2-4 Registratie uitvoeringsparameters Direct na de stabilisatie (binnen 4 uur) wordt een voorbelasting van minimaal 1,0 m zand (of gelijkwaardig qua gewicht) aangebracht. Naast dat deze laag tijdens de uitvoeringsfase veelal wordt toegepast als bouwweg, is de hoofdfunctie het bevorderen van de sterkteontwikkeling en homogeniteit van de stabilisatie. Indien deze laag niet of te laat zou worden aangebracht kan de sterkteontwikkeling sterk achterblijven. In figuur 2-6 is de uitvoering van de massastabilisatie weergegeven. In bijlage 8 is een brochure van de techniek opgenomen. Het toe te passen bindmiddel en de optimale dosering waarbij wordt voldaan aan de gestelde civiel- en milieutechnische eisen worden middels laboratoriumproeven bepaald R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 4

9 De behaalde resultaten in het laboratorium kunnen afwijken ten opzichte van de uitvoering in het veld. Om dit goed te beheersen wordt tijdens de uitvoering de sterkte- en stijfheidsontwikkeling gemonitord en kan ook de dosering van de binder worden bijgesteld indien nodig. Met de stabilisatie geeft de binder de grond een bepaalde structuur en samenhang waarbij voldaan wordt aan de benodigde sterkte en stijfheid. De binder en dosering bepalen de mate van structuur en samenhang. In de grond ontstaat een massief geheel, waarbij de sterkte wordt gerelateerd aan de benodigde geotechnische druksterkte en stijfheid. Wat echter niet wil zeggen dat er een betonachtig blok ontstaat. Middels een handboor is op eenvoudige wijze een gat te boren en ontstaat weer een zandig materiaal. Zie figuur 2-5, uitgevoerd bij het project Stolwijk met maximaal bereikte conusweerstanden tussen 1 en 2 MPa. Dit zijn waarden behorend bij stijve klei. Volgens de literatuur en richtlijn EuroSoilStab is in de ongedraineerde schuifsterkte rekentechnisch ook gelimiteerd op 150 kpa, gelijk aan een conusweerstand van circa 2 à 2,5 MPa. Indien het werk zijn functionaliteit verliest of voor de aanleg van K&L kan de stabilisatie dan ook na het verwijderen van het verhardingspakket tot een bepaalde diepte worden los gefreesd of gegraven. Figuur 2-5 Opgeboorde stabilisatie R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 5

10 Figuur 2-6 Uitvoering massastabilisatie R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 6

11 2.5 Geometrie stabilisatie Het bestaande maaiveld ligt op basis van de inmeting van de sonderingen op circa NAP +0,0 m. Het nieuwe maaiveld komt op een niveau van maximaal NAP +5,1 m te liggen. Het gebied dient daartoe nog te worden opgehoogd met een netto ophoging van circa 5,1 m. Op basis van het beschikbare grondonderzoek volgt dat vanaf maaiveld tot een diepte van circa 5,0 m slappe veen- en kleilagen worden aangetroffen. Hieronder wordt een stijve potklei-laag aangetroffen. Middels de massastabilisatie worden de slappe lagen tot een maximale diepte van NAP -5,0 m tot op de potkleilaag gestabiliseerd waarmee de sterkte en stijfheid van deze lagen sterk zal toenemen. Een verdere stabilisatie in de potkleilaag is niet wenselijk. Als optimalisatie kan vanuit civieltechnisch oogpunt plaatselijk wel tot een minder diep niveau worden gestabiliseerd. In figuur 2-2 is de locatie van de grondverbetering weergegeven. In figuur 2-7 is de diepte van de stabilisatie weergegeven. Figuur 2-7 Toe te passen stabilisatie 2.6 Bouwfasering De bouwfasering is als volgt: - Aanbrengen damwand; - Stabiliseren slappe lagen en aanbrengen voorbelasting van minimaal 1 m zand of gelijkwaardig; - Ligtijd stabilisatie bij voorkeur 28 dagen, op basis van labonderzoek en monitoring kan dit indien noodzakelijk worden teruggebracht tot 14 dagen; - Ontgraven waterpartij R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 7

12 2.7 Gerelateerde documenten Fugro Door Fugro zijn de volgende aan dit project gerelateerde documenten uitgebracht: [1] Nvt 2.8 Normen, voorschriften en richtlijnen Als basis voor de berekeningen dienen de volgende vigerende normen, voorschriften en richtlijnen: NEN CUR 162 EuroSoilStab CUR Geotechnisch ontwerp van constructies Deel 1: Algemene regels, NEN , NEN, 2012; CUR-publicatie 162, Construeren met grond Grondconstructies op en in sterk samendrukbare en weinig draagkrachtige ondergrond, CUR, 1992; Design Guide Soft Soil Stabilisation, CT , Project No: BE Diepe grondstabilisatie in Nederland, Handleiding voor toepassing, ontwerp en uitvoering, CUR, 2001; NEN-EN Uitvoering van bijzonder geotechnisch werk-diep mengen, NEN, 2005; Betoniek Cement in de grond, artikel, Betoniek, maart 2002; CUR Innovatieve aardebaan, CUR, 2006; Manual Allu Eindrapport Mass stabilisation manual, Allu; Kwaliteitscontrole van gestabiliseerde kolommen, Teunissen, TUdelft, 2005; CUR 199 Handreiking toepassing No-Recess technieken, CUR, 2001; CUR/WTCB Handboek Soilmix-wanden, ontwerp en uitvoering, 2016; Bbk Besluit bodemkwaliteit R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 8

13 3. GRONDONDERZOEK EN BODEMGESTELDHEID 3.1 Inleiding In voorliggend hoofdstuk is het uitgevoerde grond- en veldonderzoek en de globale bodemopbouw omschreven. 3.2 Geotechnische onderzoek Het grondonderzoek heeft bestaan uit 8 sonderingen DKM1 t/m DKM8 en 1 handboring HB1. De situering is in figuur 3-1 weergegeven. Figuur 3-1 Uitgevoerde grondonderzoek Tijdens de uitvoering van de boring zijn ongeroerde en geroerde monsters genomen. Ten behoeve van het laboratoriumonderzoek is ter plaatse van de locatie van de boring HB1 middels een kraan nog circa 1 m 3 veen en klei naar boven gehaald, zie figuur 3-3. De uitgekomen grond heeft als doel om de aanwezige grond te analyseren op onder andere de gesteldheid en fysische en chemische samenstelling en het beschikken over voldoende materiaal voor het maken van mengmonsters ten behoeve van laboratoriumproeven. De resultaten van het grondonderzoek zijn opgenomen in bijlage Globale bodemgesteldheid Het bestaande maaiveld ligt op basis van de inmeting van de onderzoekslocaties op circa NAP +0,0 m. In bijlage 2 is een actuele hoogtemeting van het terrein inclusief huidig gronddepot weergegeven. Vanaf maaiveld is een siltige kleilaag van circa 2 m aangetroffen waarvan de bovenste 0,5 à 1,0 m is uitgedroogd. Aan de onderzijde doorsneden door zandlaagjes R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 9

14 Hieronder bevindt zich een slappe veenlaag van circa 1,5 m dikte. Vervolgens is er een siltige kleilaag van circa 1,0 à 1,5 m aangetroffen. Hieronder bevindt zich een stijve en ondoorlatende potkleilaag tot verkende diepte. In figuur 3-2 is de laagopbouw weergegeven met enkele kenmerkende parameters zoals bepaald in het laboratorium. Figuur 3-2 Laagopbouw en kenmerkende parameters Figuur 3-3 Extra grond voor laboratoriumonderzoek R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 10

15 3.4 Milieutechnisch onderzoek De milieuhygiënische verklaring wordt verkregen door het uitvoeren van een partijkeuring op in het laboratorium vervaardigde proefstukken. De partijkeuring wordt voorafgaand aan de uitvoering van de stabilisatie uitgevoerd. De reeds uitgevoerde monstername van de grond voldoet niet aan de gestelde eisen en kan daarmee alleen worden beschouwd als indicatief en niet een erkende partijkeuring als milieuhygiënische verklaring. Hiertoe zal er een aanvullend onderzoek met een monstername conform BRL SIKB 1000 (ook wel AP04 partijkeuring) worden uitgevoerd. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door TAUW als gecertificeerde instelling. Hierbij wordt het volgende onderzoek uitgevoerd: - Monstername grond ten behoeve van vaststelling milieuhygiënische kwaliteit van de grond, de nulsituatie; - Monstername grond ten behoeve van analysen grond op een AP04 pakket als zijnde bouwstof ter vergelijking met het indicatief verkregen monstermateriaal (proefstuk kraan, figuur 3-3); - Monstername grond ten behoeve van het samenstellen van gestabiliseerde proefmonsters in laboratorium Fugro; - Plaatsen peilbuis en een grondwateranalyse ten behoeve van bepaling van chloride gehalte en overige componenten (conform uitloogonderzoek NEN7383). Voor een nadere omschrijving van het onderzoek wordt verwezen naar het onderzoeksvoorstel opgenomen in bijlage 9. In het onderzoeksvoorstel is er nog vanuit gegaan dat de gedempte watergang binnen de projectlocatie is gelegen. Echter uit een recente opgave vanuit de opdrachtgever dat de watergang hier buiten is gelegen. Het onderzoeksvoorstel zal hier op worden aangepast. 3.5 Grondwaterstanden en stijghoogten De grondwaterstand is éénmalig gemeten bij de uitvoering van de handboring. Uit deze meting volgt een grondwaterstand van NAP -0,5 m, op circa 0,5 m onder maaiveld. De opname is éénmalig en daarmee indicatief. Op basis van het gegraven gat volgt dat of de grond sterk ondoorlatend is of dat tijdens het boren een schijngrondwaterstand is gemeten. Onder de klei- en veenlagen is een potkleilaag aanwezig welke als ondoorlatend kan worden beschouwd. Volgens de grondwaterkaart van Nederland komt in het grondwater zout tot vlak onder het maaiveld voor met chloridegehalten tot meer dan mg/l. Middels een te plaatsen peilbuis zal het grondwater hierop nader worden geanalyseerd R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 11

16 4. OMSCHRIJVING EN FASERING ONDERZOEK 4.1 Inleiding Middels een laboratoriumonderzoek zal de juiste bindersamenstelling en dosering worden bepaald. Hierbij zal worden aangetoond dat aan de civiel- en milieutechnische eisen wordt voldaan. De eigenschappen van de stabilisatie worden sterk bepaald door de fysische en chemische eigenschappen van de natuurlijke grond en het toe te passen bindmiddel. In de hierna volgende paragrafen is de onderzoeksopzet omschreven welke wordt ingezet om aan te tonen dat aan de gestelde eisen kan worden voldaan. 4.2 Eisen aan stabilisatie Onderscheid kan worden gemaakt in de civiel- en milieutechnische eisen. Civiel (of geo)technische eisen: De stabilisatie wordt zowel ter ontlasting van de damwand als reductie van de zetting vanuit de ophoging toegepast. De stabilisatie moet daarbij: - de bovengelegen grond kunnen dragen waarbij de druksterkte niet mag worden overschreden; - voldoende stijf zijn om de zettingen in voldoende mate te beperken; - voldoende schuifsterkte bezitten om de damwand te kunnen ontlasten; - voldoende schuifsterkte bezitten om het bezwijken langs een diep glijvlak onder de ophoging te voorkomen. Ten aanzien van de ophoging zijn geen restzettingseisen vastgesteld, in overleg zal worden beoordeeld of de te berekenen restzettingen toelaatbaar zijn. Op basis van damwand-, zettings- en stabiliteitsanalyses zullen de minimale eisen aan de stabilisatie worden vastgesteld. Milieutechnische eisen: Vanuit het Besluit Bodem Kwaliteit (Bbk) worden eisen gesteld ten aanzien van de emissie van anorganische stoffen naar de omgeving en samenstelling van organische stoffen van de aangebrachte stabilisatie opdat wordt voorkomen dat de bodem en het grond- en oppervlaktewater verontreinigd worden. 4.3 Inzet bindmiddel Voor dit project wordt uitgegaan van de toepassing van een hoogovencement CEM III 42,5 LHSR als basis voor het samen te stellen bindmiddel. Omdat er sprake is van een gelaagde opbouw bestaande uit klei-veen-klei zal er naast een cement ook de toeslagstoffen gips en of kalk moeten worden toegepast. Dit vanuit het oogpunt van gewenste uitharding en ook de verwerkbaarheid. Er wordt gewerkt met een CEMIII als basis omdat de ervaring leert dat de toepassing van een portlandcement CEMI tegenvallende resultaten kan geven. In figuur 4-1 zijn proefresultaten gegeven waarbij de uitharding van CEMI en CEMIII na 28 dagen wordt vergeleken. Uit de resultaten volgt dat het hoogovencement bij een gelijke dosering een veel betere uitharding geeft. Dit bevestigt hetgeen ook in de literatuur wordt vermeld ten aanzien van de goede prestaties van hoogovencement bij stabilisatieprojecten R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 12

17 Figuur 4-1 Vergelijking resultaten druksterkte CEMI en CEMIII Met de toepassing van hoogovencement wordt bij een gelijke dosering eindsterkte behaald welke circa een factor 2 hoger ligt. Voor het verkrijgen van dezelfde eindsterkte bij de toepassing van portlandcement is dan ook een aanzienlijk hogere dosering nodig. Een hogere eindsterkte betekent ook dat de structuur dichter is en daarmee ook de uitloging van eventuele metalen sterker wordt beperkt. Daarmee geeft hoogovencement bij een gelijke dosering ook een betere immobilisatie van aanwezige metalen. Bij uitgevoerde projecten met dieptestabilisatie in Nederland is dan ook algemeen gebruik gemaakt van een hoogovencement (eventueel in combinatie met gips), hierbij een aantal referenties vanuit de literatuur: - Dieptestabilisaties middels Mixed-in-Place (MIP) kolommen (8000 kolommen tot een diepte van 14 en 18 m) voor het project Randstadrail te Rotterdam, 2004; - Blokstabilisatie van 11x30x125 m ook middels MIP-kolommen voor het project Botlekspoortunnel te Hoogvliet, 2000; - Proefprojecten met dieptestabilisatie te Abcoude en s Gravendeel in het kader van het onderzoeksprogramma voor de HSL No-recess, Ten aanzien van de CO2-belasting kan worden vermeld dat de toeschrijving van CO2- belasting op een ton CEM III veel lager is dan op een ton CEM I doordat aan het gedeelte hoogovenslak (69%) geen emissie wordt toegerekend R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 13

18 4.4 Fasering onderzoek Het benodigde onderzoek bestaat uit de volgende onderdelen: 1) Veldonderzoek met monstername conform BRL SIKB 1000; 2) Geotechnisch laboratoriumonderzoek; 3) Milieukundig laboratoriumonderzoek; 4) Proef op locatie Veldonderzoek Tijdens de uitvoering zijn ongeroerde en geroerde monsters genomen met als doel om de aanwezige grond te analyseren op de fysische en chemische eigenschappen en het beschikken over voldoende materiaal voor het maken van mengmonsters voor de laboratoriumproeven. De reeds uitgevoerde monstername van de grond voldoet niet aan de gestelde eisen en kan daarmee alleen worden beschouwd als indicatief en daarmee niet een als erkende partijkeuring voor een milieuhygiënische verklaring. Hiertoe zal er een aanvullend onderzoek met een monstername conform BRL SIKB 1000 worden uitgevoerd. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door TAUW als gecertificeerde instelling. Zie paragraaf 3.4 en bijlage 9 voor een nadere toelichting. Tijdens het aanvullende onderzoek wordt ook een peilbuis geplaatst zodat na monstername een grondwateranalyse ten behoeve van bepaling van chloride gehalte en overige componenten (15 metalen en 4 anionen conform uitloogonderzoek NEN7383) kan worden uitgevoerd. De locatie van de peilbuis staat in figuur 5-1 weergegeven. De peilbuis is in de noordoosthoek geplaatst. Tijdens de uitvoering zal deze peilbuis uiteindelijk verdwijnen. Omdat de stabilisatie aan landzijde (zuidwesthoek) wordt geoptimaliseerd tot de lijn van hoek damwand tot hoek damwand, zal een peilbuis aan deze zijde tijdens de uitvoering ook verloren gaan. Na het aanbrengen van de stabilisatie en de ophoging kan hiertoe ten behoeve van de monitoring gedurende de eindsituatie additionele peilbuizen worden aangebracht. In het monitoringsplan zal dit nader worden toegelicht Mengmonsters stabilisatie Voor het uitvoeren van de proeven op de gestabiliseerde grond dienen monsters van grond en bindmiddel te worden samengesteld. Hierbij wordt de grond, veen of klei, gemengd met het bindmiddel en ingebouwd in een monstermal. De uitharding van 7, 14 of 28 dagen dient onder geconditioneerde omstandigheden plaats te vinden. Hierbij is het van belang dat het homogeniseren, verdichten en het voorbelasten van het mengmonster in de mal volgens een bepaalde procedure plaatsvindt zodat het resultaat reproduceerbaar is. Het inbouwen van de monstermallen wordt uitgevoerd volgens een door Fugro GeoServices B.V. opgestelde procedure. Deze procedure is gebaseerd op de richtlijnen EuroSoilStab en CUR In figuur 4-2 zijn de doorlopen stappen weergegeven. In afwijking van de genoemde richtlijnen wordt uitgegaan van een cilinder met een diameter van 150 mm en een initiële hoogte van 300 mm. Het beproeven van een grotere diameter cilinders geeft naar verwachting waarden welke meer aansluiten bij de werkelijkheid. Tevens worden de proeven uitgevoerd bij een watergehalte wat minimaal overeenkomt met het gemeten watergehalte in het oorspronkelijke materiaal van veen of klei. Het watergehalte is namelijk sterk van invloed op de uitharding R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 14

19 Het uitgangspunt van het onderzoek is dat de maatgevende situatie zal worden getoetst. Een lage uitharding geeft daarbij ook een verhoogd risico op uitloging. De focus van het onderzoek ligt hierbij dan ook op de veenlaag en de onderste kleilaag. De onderste kleilaag heeft een hoger watergehalte en daarmee in theorie de slechtste uitharding en daarmee ook een verhoogd risico op uitloging. Tijdens de uitvoering wordt de relatief stijve toplaag ook over circa de eerste 2 m met de hulpkraan los gewoeld en mogelijk ook enig water aan toegevoegd om de verwerkbaarheid te bevorderen. De ervaring is dat de uitharding en menging van deze laag dan ook hoger is dan de ondergelegen lagen Geotechnisch laboratoriumonderzoek Het doel van het geotechnisch laboratoriumonderzoek is het bepalen van de geotechnische eigenschappen van zowel de oorspronkelijke als de gestabiliseerde grond. Het onderzoek zal bestaan uit 2 fasen, namelijk: een oriëntatie- en een optimalisatiefase. In de eerste fase wordt de toepasbaarheid van een bindmiddel onderzocht. Hierbij worden verschillende bindmiddelen en doseringen ingezet. De ontwikkeling van de (druk)sterkte wordt beoordeeld na een uitharding van de monsters na 7 dagen. De proeven worden in duplo uitgevoerd op zowel monsters met veen of klei (er worden geen mengmonsters van veen en klei beproefd). Op basis hiervan kan een keuze worden gemaakt en vervolgproeven worden uitgevoerd ter optimalisatie of bijsturing van de dosering en de samenstelling van het bindmiddel. Na keuze juiste bindmiddel en dosering worden de uitloogproeven ingezet. In verband met de totale doorlooptijd van het gehele onderzoek zullen de monstermallen benodigd voor het uitloogonderzoek, uitgaande van een bepaalde bandbreedte voor dosering en bindmiddel, mogelijk in de eerste fase al zijn ingebouwd. Het onderzoek zal bestaan uit de volgende onderdelen: Fase 1 Oriëntatie: Bepaling eigenschappen klei- en veenlagen d.m.v.: o Labclassificatie met bepaling volumegewicht, watergehalte, organische gehalte, ongedraineerde schuifsterkte en Atterbergse grenzen; o Eenassige UCS drukproeven. Fase 2 Optimalisatiefase: Bepaling sterkte en stijfheid gestabiliseerde grond d.m.v.: o Eenassige UCS drukproeven; o CIUc Traxiaalproeven, Isotroop geconslideerde ongedraineerde traxiaalproef in druk; o Samendrukkingsproeven optioneel (zetting is niet maatgevend) In bijlage 4 is ter illustratie een stroomschema opgenomen met de proeven die worden ingezet in de oriëntatie- en optimalisatiefase. Opgemerkt wordt dat het daadwerkelijke verloop en inzet proeven afhangt van de resultaten per fase. De geotechnische onderzoeken worden uitgevoerd door het laboratorium Infra- en Geotechniek van Fugro GeoServices R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 15

20 Figuur 4-2 Stappen procedure samenstelling monstermallen Milieutechnisch laboratoriumonderzoek Het doel van het milieutechnisch laboratoriumonderzoek is het voorafgaand aan de uitvoering bepalen van de chemische eigenschappen van zowel de oorspronkelijke als de gestabiliseerde grond. Het onderzoek zal ook bestaan uit 2 fasen, namelijk: een oriëntatieen een optimalisatiefase. In de eerste fase wordt de toepasbaarheid van een bindmiddel onderzocht middels een indicatief onderzoek. Hierbij worden verschillende bindmiddelen en doseringen ingezet. Hierbij vindt een chemische analyse van de afzonderlijke grondstoffen plaats op basis waarvan de verwachte concentratieniveaus in het eindproduct kan worden berekend. Om een goede indicatie te krijgen van het te verwachten uitlooggedrag worden verkorte uitloogproeven uitgevoerd op de samengestelde monsters. Alsmede wordt de nulsituatie vastgelegd. Het uitlooggedrag wordt beoordeeld na een uitharding van de monsters na 28 dagen. De proeven worden in duplo uitgevoerd op zowel monsters met veen of klei (er worden geen mengmonsters van veen en klei beproefd). Op basis hiervan kan een keuze worden gemaakt en vervolgproeven worden uitgevoerd ter optimalisatie of bijsturing van de dosering en de samenstelling van het bindmiddel R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 16

21 Het onderzoek zal bestaan uit de volgende onderdelen: Fase 1 Oriëntatie: Milieukundig laboratoriumonderzoek op de grondstoffen: o Bepaling van het uitlooggedrag van de basisgrondstoffen klei en veen middels schudproeven LS 10 NEN-EN of cascadeproef NEN 7349; o Indien chemische samenstelling niet bekend is, inzet van samenstellingsanalyse van de toeslagstoffen (cement, gips en kalk) Milieukundig laboratoriumonderzoek op de gestabiliseerde grond: o Bepaling van het uitlooggedrag van de gestabiliseerde grond middels schudproeven LS 10 NEN-EN of cascadeproef NEN 7349; Fase 2 Optimalisatiefase: Milieukundig laboratoriumonderzoek op de gestabiliseerde grond: o Bepaling van het uitlooggedrag van de gestabiliseerde grond middels een kolomproef NEN7373 of diffusieproef NEN7375 In bijlage 6 is ter illustratie een stroomschema opgenomen met de proeven die worden ingezet in de oriëntatie- en optimalisatiefase. Opgemerkt wordt dat het daadwerkelijke verloop en inzet proeven afhangt van de resultaten per fase. De milieukundige onderzoeken worden uitgevoerd door Alcontrol welke een accreditatie volgens AP04 heeft. In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan om het milieutechnische onderzoek (inzet type proeven en te analyseren parameters) in relatie tot de milieuhygiënische kwaliteit volgens het Bbk Monitoring uitvoering Uit het veldonderzoek volgt dat de te stabiliseren lagen toch relatief stijf zijn. Voor het stabiliseren van de kleilagen dient de mengkop ook te worden voorzien van kleimessen opdat de klei beter wordt versneden en gemengd. In combinatie met het feit dat de behaalde resultaten in het laboratorium kunnen afwijken ten opzichte van de uitvoering in het veld, is het vanuit het oogpunt van risicobeheersing wenselijk om in het werk een monitoring uit te voeren. Dit is gericht op de uitvoerbaarheid en de uitharding in het veld in relatie tot de civiel- en geotechnische toepassing. Bij de uitvoering kan sterkte- en stijfheidsontwikkeling worden gemonitord en kan ook de dosering van de binder worden bijgesteld indien nodig. Het milieukundig onderzoek waarmee vooraf via een partijkeuring wordt aangetoond dat wordt voldaan aan de samenstellings- en emissie eisen, zal worden gehandhaafd en als maatgevend worden beschouwd. Dit betekent dat indien de stabilisatie voldoet aan de criteria voor een niet-vormgegeven of vormgegeven bouwstof er geen monitoring meer in het veld noodzakelijk is om de geschiktheid aan te tonen. In overleg met de opdrachtgever kunnen desgewenst wel peilbuizen buiten en binnen de stabilisatie geplaatst worden om het daadwerkelijke uitlooggedrag te monitoren. Afhankelijk van de opzet en tijdstip van de uitvoering van een proefvak kan deze een aanvulling vormen op het laboratoriumonderzoek of een deel hiervan vervangen. Het meest wenselijk, qua input resultaten en doorlooptijd van het gehele project, is de uitvoering van een proefvak op een zo vroeg mogelijk tijdstip binnen de planning van het project R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 17

22 De uitharding en het daadwerkelijke uitlooggedrag kan dan goed in de tijd worden gevolgd en input leveren voor het uiteindelijke advies ten aanzien van bindmiddel en dosering. In dit stadium van het onderzoek is in overleg met de opdrachtgever besloten om geen proefvak meer uit te voeren en de monitoring te richten op de uitvoering van de gehele stabilisatie. De wijze en frequentie van de monitoring van de uitvoering van de stabilisatie zal in een monitoringsplan uiteen worden gezet Beheersmaatregelen Indien uit de monitoring van de geplaatste peilbuizen blijkt dat er toch een ontoelaatbare emissie is en blijft van stoffen naar de omgeving kan er een beheersmaatregel worden ingezet. De beheersmaatregel bestaat eruit om het geheel af te sluiten door aansluitend op de stalen damwand, welke onderdeel is van de kadeconstructie, een scherm te plaatsen. Dit scherm kan bestaan uit een stalen- of kunststof damwand, een foliescherm of een betonietscherm. Door het scherm tot net in de potklei te plaatsen wordt de stabilisatie hierbij ook aan de onderzijde afgesloten door de aanwezige potkleilaag. Figuur 4-3 Beheersmaatregel extra (folie)-scherm R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 18

23 5. MILIEUHYGIËNISCHE KWALITEIT 5.1 Inleiding Vanuit het Besluit Bodem Kwaliteit (Bbk) worden eisen gesteld ten aanzien van de emissie van anorganische en organische stoffen uit de aangebrachte stabilisatie naar de omgeving opdat wordt voorkomen dat de grond, het grondwater en/of het oppervlaktewater verontreinigd raken. Het Bbk geeft regels voor het toepassen van grond, baggerspecie en steenachtige bouwstoffen op of in de bodem en oppervlaktewater. Het besluit geeft aan welke kwaliteitseisen grond, baggerspecie en bouwstoffen moeten voldoen en hoe de kwaliteit moet worden bepaald. Voor het toepassen van een bouwstof moet voorafgaand aan de toepassing een milieuhygiënische verklaring beschikbaar zijn waarmee wordt aangetoond dat de bouwstof voldoet aan de gestelde samenstellings- of emissiewaarden. In dit hoofdstuk wordt beschreven op welke wijze invulling wordt gegeven aan de milieuhygiënische verklaring. 5.2 Stabilisatie als bouwstof De stabilisatie van grond middels massastabilisatie levert een bijzondere bouwstof omdat de grond niet wordt verplaatst of verwijderd, maar ter plaatse op diepte wordt gemengd met een bindmiddel. De aanwezige grond is een grondstof voor het vervaardigen van de bouwstof. Het Besluit bodemkwaliteit is in generieke zin duidelijk over gestabiliseerde grond in relatie tot de definitie van grond. Immobilisaten en stabilisaten betreffen producten waarin grond is vermengd met onder andere cement om enerzijds de uitloging te beperken en anderzijds de constructieve eigenschappen van het materiaal te verbeteren. Immobilisaten en stabilisaten betreffen geen producten met een samenstelling in een verhouding en met een structuur zoals deze in de bodem van nature worden aangetroffen en zijn dus vormgegeven of nietvormgegeven bouwstoffen. Voor stabilisaten geldt dus in principe het preventieve kader voor bouwstoffen. Een hele scherpe afbakening tussen grondverbetering (waarbij het nog steeds gaat om grond) en stabilisaten (bouwstoffen) is niet gegeven in het Besluit bodemkwaliteit. Het is daarmee aan het bevoegd gezag om bij interpretatie kwesties te bezien in hoeverre er sprake is van grond of een bouwstof. Hierbij kan worden vermeld dat de DCMR Milieudienst Rijnmond deze ruimte gebruikt om het stabiliseren van grond, waarbij de bijmenging minder is dan 20%, goed te keuren en kan ook worden volstaan met een melding. Op basis van het overleg met de FUMO is geconcludeerd dat de stabilisatie moet worden beschouwd als een bouwstof. Het Besluit bodemkwaliteit onderscheidt 3 categorieën bouwstoffen: 1) Vormgegeven bouwstoffen (V): Vormgegeven bouwstoffen zijn bouwstoffen die uit flinke brokken bestaan (de kleinste eenheid moet een volume hebben van tenminste 50 cm 3 en het materiaal mag onder normale gebruiksomstandigheden nagenoeg geen erosie of slijtage vertonen (duurzaam vormvast). Met andere woorden, de bouwstof moet uit flinke brokken bestaan en mag niet (bij normaal gebruik) zomaar uit elkaar vallen. Enkele voorbeelden van vormgegeven bouwstoffen zijn: bakstenen, asfaltbeton en heipalen R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 19

24 2) Niet-vormgegeven bouwstoffen (NV): Niet-vormgegeven bouwstoffen waarvan de kleinste eenheid een volume heeft van minder dan 50 cm 3 of bouwstoffen die onder normale omstandigheden niet duurzaam vormvast zijn. Voorbeelden hiervan zijn assen en granulaten. De meeste nietvormgegeven bouwstoffen voldoen aan de normen voor ongeïsoleerde toepassingen. Wanneer niet aan die norm wordt voldaan, dan kan de bouwstof mogelijk nog als IBCbouwstof worden toegepast. 3) IBC-bouwstoffen (IBC): IBC-bouwstoffen zijn niet-vormgegeven bouwstoffen die alleen mogen worden toegepast met isolatie-, beheers- en controle- (IBC) maatregelen, omdat het toepassen zonder deze maatregelen anders leidt tot teveel emissies naar het milieu. De stabilisatie zal worden beschouwd als een vormgegeven bouwstof: na stabilisatie van de grond ontstaat in de grond een massief. Het materiaal heeft hierbij een volume groter dan 50 cm 3 en zal onder normale gebruiksomstandigheden, met een toepassing als stabilisatie onder een ophoging van 5 m, nagenoeg geen erosie of slijtage vertonen. De vormvastheid zal worden aangetoond middels het massaverlies bij de diffusieproef. Het laboratoriumonderzoek is er wel zo op gericht dat er een terugvalscenario is naar een beschouwing als niet-vormgegeven bouwstof. Ten aanzien van de duurzaamheid dient de interne, contact en chemische erosie te worden beschouwd. Om interne en contact erosie (mechanisch door stroming water) te voorkomen wordt bij cement-bentonietwanden (CB-wanden) een druksterkte van minimaal van 0,3 à 0,45 MPa gehanteerd. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de druksterkte bij stabilisatie volgens de richtlijnen ook niet hoger mag worden genomen dan 0,3 MPa (ofwel een ongedraineerde schuifsterkte van 150 kpa). Echter bij CB-wanden is altijd sprake van een hoog tot zeer hoog verhang. Omdat binnen de ophoging op de projectlocatie geen sprake zal zijn van een hoog verhang of stroming zal dit verder geen rol spelen en wordt vanuit duurzaamheid geen minimale druksterkte gesteld. Dit overeenkomstig het gestelde in de literatuur. In Japan en Scandinavië is ook meer dan 20 jaar ervaring met diepe grondstabilisatie en doen zich geen duurzaamheidsproblemen voor (betoniek 12/13). Volgens CUR Innovatieve aardenbaan zijn er geen risico s op het lange termijn gedrag. Analyses van uitgevoerde werken in Japan en Scandinavië tonen een toenemende sterkte in de tijd (30 jaar). Deltares heeft in opdracht van gemeentewerken Rotterdam een levensduur vastgesteld tot 88 jaar. 5.3 Milieuhygiënische verklaring Het Bbk geeft aan dat voor het toepassen van een bouwstof een milieuhygiënische verklaring beschikbaar moet zijn en dat de bouwstof moet voldaan aan samenstellings- of emissiewaarden die staan vermeld in bijlage A van de Regeling bodemkwaliteit. Het moet dus gaan om een milieuhygiënische verklaring van de ontstane bouwstof (grond inclusief bindmiddelen), dus niet alleen van de toe te voegen bindmiddelen. Er zijn drie verschillende typen milieuhygiënische verklaringen: 1) Partijkeuring (door een erkende instelling) 2) Erkende kwaliteitsverklaring (productcertificaat en erkenning) 3) Fabrikant-eigenverklaring R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 20

25 De genoemde verklaringen zijn, mede gezien de grote variatie in de natuurlijke ondergrond, in dit stadium niet voorhanden. Hierbij wordt teruggevallen op de mogelijkheid om de milieuhygiënische kwaliteit te bepalen middels een partijkeuring. De milieuhygiënische verklaring wordt verkregen door het uitvoeren van een partijkeuring op in het laboratorium vervaardigde proefstukken. De partijkeuring wordt voorafgaand aan de uitvoering van de stabilisatie uitgevoerd. Het lopende onderzoek is echter ingezet op vervaardigde proefstukken met het reeds indicatief verkregen monstermateriaal (zie paragraaf 3.2 en 3.4). In het overleg met de FUMO is afgesproken dat indien er geen afwijkingen aanwezig zijn tussen de middels de monstername conform BRL SIKB 1000 onderzochte grond en het reeds verkregen monstermateriaal het onderzoek als representatief mag worden beschouwd. De vergelijking vindt plaats door de grond te beoordelen op basis van de beschikbaarheidsanalysen en indien nodig op de uitloging van de grond als een niet vormgegeven bouwstof middels kolomproeven volgens NEN 7383 NVG bouwstoffen. Bij afwijkingen zal in overleg met de FUMO de geschiktheid worden bepaald. Indien de conclusie is dat het niet geschikt is, dienen aanvullende proefmonsters te worden beproefd met de conform BRL SIKB 1000 verkregen monstermateriaal. 5.4 Processchema milieukundig onderzoek In bijlage 5 is het processchema opgenomen voor het milieukundige onderzoek welke ten grondslag zal liggen aan de partijkeuring van de stabilisatie als vormgegeven bouwstof. 5.5 Bodemkwaliteitskaart en verontreinigingen Door de opdrachtgever is een vooronderzoek uitgevoerd. Op basis van de bodemkwaliteitskaart volgt dat de locatie niet verdacht is op mogelijke verontreinigingen. Uit het bodeminformatiesysteem (BIS) Nazca-i Bodem volgt uit archiefstukken dat op de locatie in het verleden sprake is geweest van een slibdepot waarbij vrijkomende specie over de percelen is verwerkt. Ook blijkt sprake te zijn van een gedempte watergang. In het onderzoeksvoorstel voor de in-situ partijkeuring, zoals opgenomen in bijlage 9, is het vooronderzoek samengevat. In bijlage 11 is de verstrekte informatie opgenomen. In het onderzoeksvoorstel is er nog vanuit gegaan dat de watergang in de projectlocatie van het Nije Bolwurk is gelegen. Volgens laatste opgave is deze watergang echter in de te graven waterpartij en daarmee buiten de directe projectlocatie van het Nije Bolwurk gelegen. In figuur 5-1 zijn de coördinaten opgenomen van de demping zoals die in Nazca-i is weergegeven. Op basis van oude topografische kaarten wordt echter geconstateerd dat de locatie westelijker gelegen kan zijn. In het veld zal het boorplan hierop worden aangepast. Wanneer tijdens de uitvoering van de boorwerkzaamheden de demping niet wordt aangetroffen ter hoogte van de lijn die door Nazca-i is aangegeven, wordt ook de westelijke lijn onderzocht R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 21

26 Figuur 5-1 Milieuaspecten en ligging gedempte watergang R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 22

27 5.5.1 Monstername en proefstukken De partijkeuring zal worden uitgevoerd op de proefstukken van mengmonsters welke in het laboratorium worden samengesteld. Hierbij wordt de grond, veen of klei, gemengd met het bindmiddel en ingebouwd in een monstermal. De uitharding dient onder geconditioneerde omstandigheden plaats te vinden. Hierbij is het van belang dat het mengen, verdichten en het voorbelasten van het mengmonster in de mal volgens een bepaalde procedure plaatsvindt zodat het resultaat reproduceerbaar is. Zie voor een nadere toelichting op de procedure paragraaf Na een uitharding van 28 dagen worden de monsters beproefd op uitlogen. Opgemerkt wordt dat de uitharding in de praktijk zich nog enige tijd zal doorzetten. Zie figuur 5-2 ter illustratie. De wijze van monstername wordt verder bepaald door of de locatie als verdacht wordt aangemerkt ten aanzien van verontreinigingen. Indien de locatie onverdacht is, ligt de nadruk hierbij op het nemen van voldoende en representatieve monstername over de diepte. Voor het onderzoek is zowel een ongeroerde als een geroerde monstername van belang. Hierbij dient voldoende grond beschikbaar te zijn voor het uitvoeren van de verschillende proeven. De ervaring leert dat hiervoor van elke grondlaag een hoeveelheid van circa 1 m 3 grond noodzakelijk is. Gezien de benodigde hoeveelheid wordt het grootste deel van de grond middels een kraan of avegaar geroerd en onder begeleiding van een boormeester omhoog gehaald. De monsterneming vindt plaats door Fugro Geoservices waarbij wordt opgemerkt dat hierbij wordt afgeweken van de voorgeschreven monstername conform BRL SIKB 1000 Monsterneming voor partijkeuringen (protocol 1001 of 1002). Hierbij wordt niet 2 x 6 grepen genomen, maar wel een groot volume grond over de diepte. Indien de locatie als verdacht wordt aangemerkt dan zal de monstername plaats moeten vinden volgens de voorgeschreven monstername conform BRL SIKB 1000 Monsterneming voor partijkeuringen (protocol 1001 of 1002). De monsterneming vindt plaats door Fugro Geoservices, welke begeleidt wordt door een erkende monsternemer. Omdat de projectlocatie pas in een later stadium is aangemerkt als verdacht is bij de monstername afgeweken van BRL SIKB 1000 Monsterneming voor partijkeuringen. Op basis hiervan zou de monstername en daarmee de partijkeuring als indicatief moeten worden aangemerkt R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 23

28 Figuur 5-2 Gemiddelde sterkteontwikkeling in de tijd Monsteranalyse en -onderzoek De monstervoorbewerking en analyses worden uitgevoerd zoals omschreven in BRL SIKB 1000 en door een AP04-geaccrediteerd en erkend laboratorium. De onderzoeksresultaten zullen worden beoordeeld door Deltares. Onderdeel hiervan zal ook een beschouwing zijn van de invloed van de verhoogde PH op het grond- en oppervlaktewater. De uit te voeren proeven cq analyses staan in paragraaf weergegeven. Het onderzoek wordt uitgevoerd in 2 fasen. In de eerste fase wordt de nulsituatie vastgelegd door zowel de oorspronkelijke grond als de toeslagstoffen te analyseren. Veelal is de samenstelling van de toeslagstoffen al bekend of wordt aangeleverd door de leverancier. Het uitlooggedrag van de grond wordt middels indicatieve proeven bepaald. In de tweede fase worden de juiste uitloogproeven ingezet waarmee het uitlooggedrag volgens het bbk kan worden geanalyseerd. In bijlage 10 is een actueel overzicht opgenomen van de proeven die zijn ingezet en welke zijn afgestemd met Deltares. Alleen de anaerobe verkorte uitloogproeven staan op hold in afwachting van de 1 e resultaten. Deze proeven kunnen niet door Alcontrol of ander geaccrediteerd laboratorium worden uitgevoerd Omdat de stabilisatie uiteindelijk een vormgegeven bouwstof wordt, worden de proeven geanalyseerd op het uitgebreide pakket, zoals weergegeven in tabel 1 en 2 van bijlage 7. De uit te voeren analyses gelden voor zowel de grond (klei en veen) als het gestabiliseerde materiaal. Op deze wijze kan de nul-situatie worden bepaalde en relaties worden gelegd. Alsmede zal de PH worden gemeten. Door de reactie met het cement zal de PH stijgen tot waarden tussen 10 à 12. De analyses worden beoordeeld op de samenstellings- en emissiewaarde en het massaverlies R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 24

29 Samenstellingswaarde Het gehalte aan organische stoffen (samenstellingswaarde) dient te worden bepaald in overeenstemming met NEN De samenstellingswaarden van het uitgeharde product mogen de maximumwaarden voor bouwstoffen in bijlage A, tabel 2 van het Bbk niet overschrijden. Deze waarden zijn ter informatie opgenomen in bijlage 7. Emissiewaarde De emissie (uitloging van anorganische componenten) dient te worden bepaald op basis van een diffusieproef in overeenstemming met NEN7375. De emissiewaarden van het vormgegeven uitgeharde product, bepaald overeenkomstig mogen de maximumwaarden voor vormgegeven bouwstoffen in bijlage A, tabel 1 van het Bbk niet overschrijden. Deze waarden zijn ter informatie opgenomen in bijlage 7. Voor vormgegeven bouwstoffen mag de uitloging ook met de kolomproef worden getoetst. De uitloogwaarde van de kolomproef bepaald in overeenstemming met NEN7373 geldt als bovenschatting van de uitloogwaarde met de diffusieproef. Duurzaam vormvastheid Het gestabiliseerde materiaal dient duurzaam vormvast te zijn. Beoordeling vindt plaats op basis van artikel van het Bbk. Onderdeel van deze beoordeling is dat bij het uitgeharde product, bij een ouderdom van 28 dagen, het totale massaverlies na 64 dagen moet voldoen aan de gestelde eisen R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 25

30 6. PLANNING EN DOORLOOPTIJD De planning wordt separaat aangeleverd R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 26

31 BIJLAGE 1 TEKENINGEN Nije Bolwurk R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 27

32 2.5% 0.00 Rh=100 Rh= 3.2% 3.2% 2.5% 2.5% A=200 Rh= ?????? BV m NAP +3.70m NAP m NAP BVI richting fietsoversteek conform notitie O01-D moe" Situatie 1 Schaal 1:200??? AI.002 BVI m NAP Aanlsuiten op bestaand talud Waterpeil -1,40m NAP Terrein ophogen, zodat een flauw talud ontstaat t.o.v. It Nije Bolwûrk Tracé fietspad (indicatief) Aanbrengen trap Terrein ophogen, zodat een flauw talud ontstaat t.o.v. It Nije Bolwûrk AI ??? m NAP -2.10m NAP m NAP Waterpeil -1,40m NAP +5.00m NAP AI m NAP BV m NAP +5.30m NAP +5.30m NAP m NAP -3.00m NAP +5.00m NAP +4.00m NAP +4.30m NAP m NAP -0.70m NAP BV BV m NAP 1 AI vp m NAP Waterpeil -1,40m NAP??? Aanlsuiten op bestaand talud Dwarsprofiel 1 t.o.v. as AI.002 bij metrering 1974 Schaal 1: m t.o.v. NAP Bestaande hoogte Nieuwe hoogte Dwarsprofiel 2 t.o.v. as AI.002 bij metrering 2022 Schaal 1: m t.o.v. NAP Bestaande hoogte Nieuwe hoogte Dwarsprofiel 3 t.o.v. as BV.031 bij metrering 295 Schaal 1: m t.o.v. NAP Bestaande hoogte Nieuwe hoogte Dwarsprofiel 4 t.o.v. as BV.031 bij metrering 304 Schaal 1: m t.o.v. NAP Bestaande hoogte Nieuwe hoogte Dwarsprofiel 5 t.o.v. as BVI.008 bij metrering 62 Schaal 1: m t.o.v. NAP Bestaande hoogte Nieuwe hoogte Dwarsprofiel 6 t.o.v. as Bolwurk bij metrering 80 Schaal 1: m t.o.v. NAP Bestaande hoogte Bestaande afstand % 3.2% : % 3.2% : :1 1: : : : :202.5% Situatietekening en dwarsprofielen Bolwurk tak mdm mdm 01 Situatietekening en dwarsprofielen Bolwurk tak mdm mdm Rev Omschrijving Datum Getekend Gecontroleerd Akkoord provinsje fryslân provincie fryslân De Centrale As Contract Noord 1 Situatietekening en dwarsprofielen Bolwurk Blad Aantal Schaal 1 1 divers Roelofs Ontwerper T. Alferink Hoofdontwerper Ontwerpleider A. Withaar Projectbureau De Centrale As Projectleider Projectmanager M. Dam S. Regnerus S.P. Hilarides Programma- Fase CONTRACT Status A WN **** Formaat: Contractnummer: Datum: Tekeningnummer: UO 1:1 1:1

33 BIJLAGE 2 TEKENING INMETING MAAIVELD R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 28

34 4.90 1: % % : BV Nieuwe hoogte Aanlsuiten -3.03op bestaand talud B. V Bestaande hoogte Dwarsprofiel 1 t.o.v. as AI.002 bij metrering 1974 Schaal 1: m t.o.v. NAP NAP 0m vp NAP m Waterpeil -1,40m NAP % m N AP % NA 0m NAP m +5.3 NAP Aanlsuiten op bestaand talud P AP NAP N m m NA P NO01-D moe" m BV m 3.70 NA AP P m N 2.77 BVI I A 1 33 BVI m NAP NA P m.00 NA P Aanbrengen trap 1: m NA P Nieuwe hoogte Waterpeil -1,40m NAP m Bestaande hoogte nrichting fietsoversteek conform notitie Tracé fietspad (indicatief) NAP m NAP m NA P 0 0m Terrein ophogen, zodat een flauw talud ontstaat t.o.v. It Nije Bolwûrk Dwarsprofiel 2 t.o.v. as AI.002 bij metrering 2022 Schaal 1: m t.o.v. NAP m m NAP Nieuwe hoogte Bestaande hoogte Dwarsprofiel 3 t.o.v. as BV.031 bij metrering 295 Schaal 1: m t.o.v. NAP BV : 1 Terrein ophogen, zodat een flauw talud ontstaat t.o.v. It Nije Bolwûrk : 2.00??? Nieuwe hoogte Bestaande hoogte AI % I A 1 Dwarsprofiel 4 t.o.v. as BV.031 bij metrering 304 Schaal 1: m t.o.v. NAP m N AP 2. 5% % m??? NA P Waterpeil -1,40m NAP % A=200 Rh= : % 2.5% 0.00 Rh=100 Rh= Nieuwe hoogte 0.00 Bestaande hoogte Dwarsprofiel 5 t.o.v. as BVI.008 bij metrering 62 Schaal 1: m t.o.v. NAP : : : 1 1 1: AI Bestaande afstand Schaal 1: Bestaande hoogte Situatie Dwarsprofiel 6 t.o.v. as Bolwurk bij metrering 80 Schaal 1: m t.o.v. NAP Hoogte tabel bestaande situatie Situatietekening en dwarsprofielen Bolwurk Situatietekening en dwarsprofielen Bolwurk Situatietekening en dwarsprofielen Bolwurk Rev Datum Omschrijving tak tak tak Getekend mdm mdm mdm Gecontroleerd mdm mdm mdm Akkoord Nummer Minimum Hoogte Maximum Hoogte Kleur provinsje fryslân provincie fryslân De Centrale As Contract Noord 1 Situatietekening en dwarsprofielen Bolwurk Projectbureau De Centrale As Programma- Roelofs Blad Aantal Schaal Ontwerper Fase Hoofdontwerper Ontwerpleider Projectleider Projectmanager CONTRACT 1 1 divers T. Alferink Formaat: A0 A. Withaar Contractnummer: WN M. Dam Datum: S. Regnerus S.P. Hilarides Tekeningnummer: **** Status UO

35 BIJLAGE 3 RESULTATEN VELDONDERZOEK R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 0

36

37 Borehole: HB1 Laboratory classification Page 1 of 1 Reference (m to NAP) Sample no. Bodembeschrijving volgens NEN 5104 [Q] St1 St2 St3 St4 St5 St6 St7 St8 St9 St10 St to to CLAY, moderately silty, rust grey to to CLAY, moderately silty, rust grey to to CLAY, extremely silty, lamination sand grey to CLAY, moderately silty, rust grey to PEAT, low mineral content, fragments reed, fragments wood brown to to CLAY, moderately silty, slightly organic, fragments vegtable remains, traces of shells grey to CLAY, slightly silty, fragments vegtable remains grey St12 St13 St to PEAT, slightly clayey brown to CLAY, slightly silty, fragments vegtable remains grey to CLAY, slightly silty grey to to CLAY, slightly silty grey to to CLAY, slightly silty grey General remark: Versie X: Y: Coordinate system: RD GWL (m to NAP): GL (m to NAP): 0.01 MHG (m to NAP): MLG (m to NAP): Drilling liquid: Date (borehole): Driller: ihe Date (laboratory classification): Classification by: mlb BOREHOLE ACCORDING TO NEN-EN-ISO Fugro GeoServices B.V. Centrale As Noord 1, It Nije Bolwurk

38 UNIPLOT nl / QcFsClass-R3.cmd / :34:05 Diepte t.o.v. NAP [m] Wrijvingsweerstand,f s [MPa] Conusweerstand,q c [MPa] Wrijvingsgetal,R f [%] Hellingshoek α Indicatieve bodembeschrijving Automatisch gegenereerd uit data van de sondering, geldig onder grondwaterpeil (Robertson 1990, NL corr.) KLEI, siltig / LEEM KLEI, siltig / LEEM VEEN, organisch materiaal VEEN, organisch materiaal -4 KLEI, zwak siltig tot siltig -5 POTKLEI -6 KLEI, zwak siltig tot siltig POTKLEI -7 POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig -8 1 POTKLEI POTKLEI -9 POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig DKM Opg. : MDH Get. : J.NIKKELS d.d. 23-sep-2016 d.d. 30-sep-2016 SONDERING MET PLAATSELIJKE KLEEFMETING CENTRALE AS NOORD 1, IT NIJE BOLWURK Coord.: X= m Y= m Systeem: RD MV = NAP m Conus:CP15-CF75SN Sondering volgens norm NEN-EN-ISO Toepassingsklasse 2. Test type TE1 2 Conustype: A c = 1510mm ; A s = 19895mm 2 Opdr Sond. DKM1

39 UNIPLOT nl / QcFsClass-R3.cmd / :34:07 Diepte t.o.v. NAP [m] Wrijvingsweerstand,f s [MPa] Conusweerstand,q c [MPa] Wrijvingsgetal,R f [%] Hellingshoek α 0 Indicatieve bodembeschrijving Automatisch gegenereerd uit data van de sondering, geldig onder grondwaterpeil (Robertson 1990, NL corr.) KLEI, zwak siltig tot siltig KLEI, siltig / LEEM KLEI, zwak siltig tot siltig VEEN, organisch materiaal POTKLEI VEEN, organisch materiaal KLEI, zwak siltig tot siltig -5 VEEN, organisch materiaal -6 POTKLEI -7 POTKLEI -8 POTKLEI -9 1 KLEI, zwak siltig tot siltig DKM Opg. : MDH Get. : J.NIKKELS d.d. 23-sep-2016 d.d. 30-sep-2016 SONDERING MET PLAATSELIJKE KLEEFMETING CENTRALE AS NOORD 1, IT NIJE BOLWURK Coord.: X= m Y= m Systeem: RD MV = NAP m Conus:CP15-CF75SN Sondering volgens norm NEN-EN-ISO Toepassingsklasse 2. Test type TE1 2 Conustype: A c = 1510mm ; A s = 19895mm 2 Opdr Sond. DKM2

40 UNIPLOT nl / QcFsClass-R3.cmd / :34:09 Diepte t.o.v. NAP [m] Wrijvingsweerstand,f s [MPa] Conusweerstand,q c [MPa] Wrijvingsgetal,R f [%] Hellingshoek α 0 1 Indicatieve bodembeschrijving Automatisch gegenereerd uit data van de sondering, geldig onder grondwaterpeil (Robertson 1990, NL corr.) KLEI, siltig / LEEM KLEI, siltig / LEEM VEEN, organisch materiaal VEEN, organisch materiaal -4 KLEI, zwak siltig tot siltig -5 VEEN, organisch materiaal -6 POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig -7 POTKLEI -8 1 POTKLEI -9 POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig KLEI, zwak siltig tot siltig DKM Opg. : MDH Get. : J.NIKKELS d.d. 23-sep-2016 d.d. 30-sep-2016 SONDERING MET PLAATSELIJKE KLEEFMETING CENTRALE AS NOORD 1, IT NIJE BOLWURK Coord.: X= m Y= m Systeem: RD MV = NAP m Conus:CP15-CF75SN Sondering volgens norm NEN-EN-ISO Toepassingsklasse 2. Test type TE1 2 Conustype: A c = 1510mm ; A s = 19895mm 2 Opdr Sond. DKM3

41 UNIPLOT nl / QcFsClass-R3.cmd / :34:11 Diepte t.o.v. NAP [m] Wrijvingsweerstand,f s [MPa] Conusweerstand,q c [MPa] Wrijvingsgetal,R f [%] Hellingshoek α 1 Indicatieve bodembeschrijving Automatisch gegenereerd uit data van de sondering, geldig onder grondwaterpeil (Robertson 1990, NL corr.) KLEI, siltig / LEEM VEEN, organisch materiaal -3 VEEN, organisch materiaal KLEI, zwak siltig tot siltig -6 POTKLEI -7-8 KLEI, zwak siltig tot siltig POTKLEI POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig DKM Opg. : MDH Get. : J.NIKKELS d.d. 23-sep-2016 d.d. 30-sep-2016 SONDERING MET PLAATSELIJKE KLEEFMETING CENTRALE AS NOORD 1, IT NIJE BOLWURK Coord.: X= m Y= m Systeem: RD MV = NAP m Conus:CP15-CF75SN Sondering volgens norm NEN-EN-ISO Toepassingsklasse 2. Test type TE1 2 Conustype: A c = 1510mm ; A s = 19895mm 2 Opdr Sond. DKM4

42 UNIPLOT nl / QcFsClass-R3.cmd / :34:13 Diepte t.o.v. NAP [m] Wrijvingsweerstand,f s [MPa] Conusweerstand,q c [MPa] Wrijvingsgetal,R f [%] Hellingshoek α 0 Indicatieve bodembeschrijving Automatisch gegenereerd uit data van de sondering, geldig onder grondwaterpeil (Robertson 1990, NL corr.) KLEI, siltig / LEEM VEEN, organisch materiaal -3 POTKLEI VEEN, organisch materiaal -4 KLEI, zwak siltig tot siltig -5 0 VEEN, organisch materiaal POTKLEI -6 POTKLEI -7 POTKLEI POTKLEI -8 POTKLEI -9 POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig DKM Opg. : MDH Get. : J.NIKKELS d.d. 23-sep-2016 d.d. 30-sep-2016 SONDERING MET PLAATSELIJKE KLEEFMETING CENTRALE AS NOORD 1, IT NIJE BOLWURK Coord.: X= m Y= m Systeem: RD MV = NAP m Conus:CP15-CF75SN Sondering volgens norm NEN-EN-ISO Toepassingsklasse 2. Test type TE1 2 Conustype: A c = 1510mm ; A s = 19895mm 2 Opdr Sond. DKM5

43 UNIPLOT nl / QcFsClass-R3.cmd / :34:15 Diepte t.o.v. NAP [m] Wrijvingsweerstand,f s [MPa] Conusweerstand,q c [MPa] Wrijvingsgetal,R f [%] Hellingshoek α 0 Indicatieve bodembeschrijving Automatisch gegenereerd uit data van de sondering, geldig onder grondwaterpeil (Robertson 1990, NL corr.) KLEI, siltig / LEEM KLEI, siltig / LEEM VEEN, organisch materiaal -3 POTKLEI VEEN, organisch materiaal -4 KLEI, zwak siltig tot siltig -5 0 VEEN, organisch materiaal -6 POTKLEI -7 KLEI, zwak siltig tot siltig KLEI, zwak siltig tot siltig -8 POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig POTKLEI -9 KLEI, zwak siltig tot siltig DKM Opg. : MDH Get. : J.NIKKELS d.d. 23-sep-2016 d.d. 30-sep-2016 SONDERING MET PLAATSELIJKE KLEEFMETING CENTRALE AS NOORD 1, IT NIJE BOLWURK Coord.: X= m Y= m Systeem: RD MV = NAP m Conus:CP15-CF75SN Sondering volgens norm NEN-EN-ISO Toepassingsklasse 2. Test type TE1 2 Conustype: A c = 1510mm ; A s = 19895mm 2 Opdr Sond. DKM6

44 UNIPLOT nl / QcFsClass-R3.cmd / :34:17 Diepte t.o.v. NAP [m] Wrijvingsweerstand,f s [MPa] Conusweerstand,q c [MPa] Wrijvingsgetal,R f [%] Hellingshoek α 1 Indicatieve bodembeschrijving Automatisch gegenereerd uit data van de sondering, geldig onder grondwaterpeil (Robertson 1990, NL corr.) KLEI, siltig / LEEM KLEI, siltig / LEEM VEEN, organisch materiaal -3 VEEN, organisch materiaal KLEI, zwak siltig tot siltig POTKLEI -6 POTKLEI -7 KLEI, zwak siltig tot siltig POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig DKM Opg. : MDH Get. : J.NIKKELS d.d. 23-sep-2016 d.d. 30-sep-2016 SONDERING MET PLAATSELIJKE KLEEFMETING CENTRALE AS NOORD 1, IT NIJE BOLWURK Coord.: X= m Y= m Systeem: RD MV = NAP m Conus:CP15-CF75SN Sondering volgens norm NEN-EN-ISO Toepassingsklasse 2. Test type TE1 2 Conustype: A c = 1510mm ; A s = 19895mm 2 Opdr Sond. DKM7

45 UNIPLOT nl / QcFsClass-R3.cmd / :34:19 Diepte t.o.v. NAP [m] Wrijvingsweerstand,f s [MPa] Conusweerstand,q c [MPa] Wrijvingsgetal,R f [%] Hellingshoek α 0 Indicatieve bodembeschrijving Automatisch gegenereerd uit data van de sondering, geldig onder grondwaterpeil (Robertson 1990, NL corr.) KLEI, siltig / LEEM KLEI, siltig / LEEM POTKLEI -3 POTKLEI -4 KLEI, zwak siltig tot siltig -5 0 KLEI, zwak siltig tot siltig VEEN, organisch materiaal -6 KLEI, zwak siltig tot siltig -7 POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig -8 POTKLEI -9 POTKLEI KLEI, zwak siltig tot siltig DKM Opg. : MDH Get. : J.NIKKELS d.d. 23-sep-2016 d.d. 30-sep-2016 SONDERING MET PLAATSELIJKE KLEEFMETING CENTRALE AS NOORD 1, IT NIJE BOLWURK Coord.: X= m Y= m Systeem: RD MV = NAP m Conus:CP15-CF75SN Sondering volgens norm NEN-EN-ISO Toepassingsklasse 2. Test type TE1 2 Conustype: A c = 1510mm ; A s = 19895mm 2 Opdr Sond. DKM8

46 BIJLAGE 4 STROOMSCHEMA BEPALING STERKTE R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 0

47 Grondsoort Bindertype Dosering Proeven Aantal proeven per grondsoort Doel Inzet 2 type binders: 150 kg/m3 KLEI Binder 1: CEMIII + Gips [verh. 3:1] Binder 2: CEMIII + (Gips& Kalk [verh. 2:1]) [verh. 2:1] 200 kg/m3 X 2x 7-daagse druksterkte (UCS-proef) = 12 Keuze binder en dosering FASE 1 INDICATIEF 250 kg/m3 Inzet 2 type binders: 150 kg/m3 VEEN Binder 1: CEMIII + Gips [verh. 3:1] Binder 2: CEMIII + (Gips& Kalk [verh. 2:1]) [verh. 2:1] 200 kg/m3 X 2x 7-daagse druksterkte (UCS-proef) = 12 Keuze binder en dosering 250 kg/m3 KLEI Keuze binder met 1 dosering uit 1e fase sterkteonderzoek 1 dosering X 3x 14-daagse druksterkte (UCS-proef) 3x 28-daagse druksterkte (UCS-proef) 3x 7-daagse schuifsterkte (Triaxiaalproef) 3x 14 of 28-daagse schuifsterkte (Triaxiaalproef) = 6 UCS + 6 Triax Onderbouwen geschiktheid gekozen dosering FASE 2 ONDERBOUWEND VEEN Keuze binder met 1 dosering uit 1e fase sterkteonderzoek 1 dosering X 3x 14-daagse druksterkte (UCS-proef) 3x 28-daagse druksterkte (UCS-proef) 3x 7-daagse schuifsterkte (Triaxiaalproef) 3x 14 of 28-daagse schuifsterkte (Triaxiaalproef) = 6 UCS + 6 Triax Onderbouwen geschiktheid gekozen dosering

48 BIJLAGE 5 PROCESSCHEMA MILIEUKUNDIG ONDERZOEK R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 0

49 Processchema milieukundig onderzoek als vormgegeven bouwstof. Inventarisatie projectlocatie Raadplegen bodemkwaliteitskaart op mogelijke verontreinigingen Verdachte locatie? Geen verdachte locatie Verdachte locatie Nemen grondmonsters t.b.v. indicatief binderonderzoek Nemen grondmonsters t.b.v. binderonderzoek conform AP04 (partijkeuring) Bepalen chemische samenstelling grond en binders (LS 10 test NEN EN 12457) Bepalen chemische samenstelling grond en binders (LS 10 test NEN EN 12457) Onderzoek naar optimum binder gehalte en theoretische berekende chemische samenstelling proefstukken Onderzoek naar optimum binder gehalte en theoretische berekende chemische samenstelling proefstukken Uitwerking definitieve hoeveelheid binder en analyse op definitief proefstuk conform (LS10 test NEN EN 12457) Uitwerking definitieve hoeveelheid binder en analyse op definitief proefstuk conform (Diffusieproef NEN 7375/7345) Bewerking melden bij meldpunt bodem en verstrekken onderzoekrapportage Onderzoekrapportage overhandigen aan bevoegd gezag Goedkeuring bevoegd gezag

50 BIJLAGE 6 STROOMSCHEMA BEPALING UITLOGING R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 1

51 Grond- of bouwstof Grondsoort Bindertype Dosering Proeven Aantal proeven Doel Blanco KLEI Keuze uit 2 binders op basis van sterkte onderzoek 1e fase: Binder 1: CEMIII + Gips [verh. 3:1] of Binder 2: CEMIII + (Gips& Kalk [verh. 2:1]) [verh. 2:1] 150 kg/m3 200 kg/m3 1 binder met 2 doseringen + blanco X 2x CEN test LS=10 (5 daags) en Eluaatanalyse = 6 Bepalen benodigde dosering i.v.m. uitlogen 250 kg/m3 STABILISATIE Blanco FASE 1 INDICATIEF VEEN Keuze uit 2 binders op basis van sterkte onderzoek 1e fase: Binder 1: CEMIII + Gips [verh. 3:1] of Binder 2: CEMIII + (Gips& Kalk [verh. 2:1]) [verh. 2:1] 150 kg/m3 200 kg/m3 1 binder met 2 doseringen + blanco (keuze op basis van sterkte ondezoek X 2x CEN test LS=10 (5 daags) en Eluaatanalyse = 6 Bepalen benodigde dosering i.v.m. uitlogen 250 kg/m3 GRONDSTOFFEN VEEN KLEI GIPS KALK CALSTARITE 30 HOOGOVENCEMENT CEMIII/B 42,5 N LH/SR 5 GRONDSTOFFEN X 2x Samenstellinganalyse (12 = 10 daaags) Bepalen benodigde dosering i.v.m. samenstelling vormgegeven bouwstof 150 kg/m3 KLEI 1 binder met keuze 2 doseringen uit 1e fase uitloog en samenstellingsonderzoek 200 kg/m3 2 doseringen X 2x Diffusieproef (64 daags) = 4 Aantonen geschiktheid vormgegeven bouwstof 250 kg/m3 FASE 2 ONDERBOUWEND STABILISATIE 150 kg/m3 VEEN 1 binder met keuze 2 doseringen uit 1e fase uitloog en samenstellingsonderzoek 200 kg/m3 2 doseringen X 2x Diffusieproef (64 daags) = 4 Aantonen geschiktheid vormgegeven bouwstof 250 kg/m3

52 BIJLAGE 7 TOETSWAARDEN SAMENSTELLING EN EMISSIE R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 2

53

54

55

56 BIJLAGE 8 BROCHURE MASSASTABILISATIE R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 3

57 ALLU PMX & PF Stabilisatie Systeem Nieuw duurzaam concept voor bodemverbetering

58 Bodem stabilisatie-methode Stabilisatie is een proces ter verbetering van de draagkracht en duurzaamheid van de bodem. Dit kan worden bereikt door een juiste hoeveelheid bindmiddel te vermengen met de bodem. Massa stabilisatie-methode Massa stabilisatie is een methode van bodem verbetering, om zachte gronden door een bindmiddelen toe te voegen aan de bodem met als resultaat een grotere stabiliteit te realiseren. Stabilisatie is een snelle en kosteneffectieve duurzame oplossing in vergelijking met de traditionele methode van stapelen van ballast. Bijvoorbeeld verschillende soorten klei, turf, slib en zachte bodem kunnen worden omgezet in vaste lagen met behulp van deze stabilisatiemethode. Met het ALLU stabilisatie-systeem kunt u toegang krijgen tot gronden zoals moeras waar het niet eens mogelijk is om te wandelen. De ALLU stabilisatie-methode kan ook worden gebruikt in de behandeling van verontreinigde gebieden, door immobilisatie van verontreinigingen, Dit voorkomt uitspoelen naar de omliggende gebieden. Voordelen van bodem stabilisatie met ALLU Natte gebieden kunnen worden overwonnen. Verwijdering van ongeschikte gronden is niet vereist Aanvoer van nieuw materiaal is sterk verminderd Plaatselijk verkeer en impact op het milieu wordt verminderd Lage bedrijfskosten Mengsel homogener dan met andere methoden Een breed scala aan sterke voordelen zijn denkbaar Bijproducten van industrie kunnen worden gebruikt als grondstof. ALLU PF ALLU PM ALLU PM Gestabiliseerd gebied ALLU Stabilisatie Systeem

59 Voor meer informatie ga naar Toepassingen voor stabilisatie van de bodem Stabilisatie op weg en grond constructies Fundatie voor industriële gebouwen en bruggen Havens, parkeer plaatsen, sportvelden en opslag bouwplaatsen Bescherming van aangrenzende objecten Vermindering van bodem druk Stabilisatie van zeer zachte gronden voor het boren van de tunnel Weg, straat en spoorweg bouwplaatsen Inrichting voor zwembaden, sport parken en andere recreatieve gebieden. Bescherming lagen onder water Kabel/leiding kanaal bouwplaatsen Opritten taluds Grondwater bescherming lagen Hellingen van de rivieren, meren, wegen, enz. Erosiebestrijding Ondergrond beschermen tegen vorst schade Stabilisatie van opgebaggerd slib Bruikbaar maken van gebagerd slib als fundatie voor haven uitbreiding Behandeling van verontreinigde grond (Immobilisatie) Isolatie van verontreinigde bodems Neutralisatie van giftig afval. Mengen van verschillende materialen Recycling van producten van industriële aard gedwongen mengen van vloeibare en droge producten Stabilisatie van de bodem kan ook met nat of kleverig materiaal worden uitgevoerd, en gebruikt worden voor constructieve doeleinden. ALLU Stabilisatie Systeem

60 ALLU stabilisatie-producten ALLU PMX Power Mixer is een veelzijdige hydraulisch bedienbare meng unit voor een graafmachines. Wanneer de ALLU Power Mixer is gekoppeld aan een graafmachine, Is de combinatie omgezet in een gemakkelijk roerende en effectieve meng machine. De ALLU PMX kan gemakkelijk worden gemonteerd aan een graafmachine met een pen montage of met snelwissel adapter. ALLU PMX Intelligente bouw De ALLU Power Mixer is in staat om effectief verschillende moeilijke materialen te mixen zoals oa: klei, turf, slib, modder en verontreinigde grond. De ALLU PMX dringt door harde lagen en mengt de bodem effectief. De meng doeltreffendheid is gebaseerd op de intelligente positionering van de drum s. De drums verplaatsen en mengen het materiaal op een gecontroleerde manier in drie verschillende richtingen tegelijk, het conische binder mondstuk verspreidt het bindmiddel efficiënt. De messen op de meng trommel ( drum) zijn verwisselbaar en onderhoud vriendelijk. Materiaal te verwerken tot een diepte van maximaal 7 meter ALLU Power Mixer kan materialen verwerken tot een diepte van 7 meter afhankelijk van het bereik van de graafmachine en de kwaliteit van het materiaal. Ontworpen voor duurzaamheid De ALLU Power Mixer heeft een sterke, gestroomlijnde en lichtgewicht frame, gemaakt van slijtvast en hoog sterkte staal dat zorgt voor gemakkelijk penetratie in het materiaal. De hydraulische eindaandrijving krijgt het vermogen van de hydraulische graafmachine. De eindaandrijvingen drijven direct de drums aan. ALLU PMX is uitgerust met een automatische vermogen indicator op de hydrauliek motor, toerental en temperatuur indicator meten de roterende trommel om effectieve controle te waarborgen. Werkdiepte: ALLU PMX 300 ALLU PMX meter Werkdiepte: 5 meter Hydrauliek: bar (3335, psi), l/min (52-79 gpm) 160 kw max power Hydrauliek: bar (3335, psi), l/min (52-79 gpm) 160 kw max power Gewicht: kg + adapter Gewicht: kg + adapter Basis machine: ton Basis machine: ton Optie: 2 m verlengstuk Optie: 2 m verlengstuk ALLU DAC. ALLU DAC. (Data acquisitie Control) systeem maatregelen, controles en rapporten van de voeding werking. De ALLU DAC. schakelt de besturing in van de hele stabilisatie-systeem, waardoor het systeem gebruiker vriendelijk is, en biedt de mogelijkheid om de gegevens op andere computers over te zetten en te verwerken. Dus is het werk dat verricht is goed gedocumenteerd voor kwaliteitscontrole doeleinden. ALLU Stabilisatie Systeem

61 ALLU PF 7 & PF 7+7 The ALLU PF 7 Druk Feeder, met behulp van perslucht, injecteert hij door een aanvoer buis het bindmiddel de grond in, rechtstreeks naar het midden van de menger (drums) op de PMX. De PF 7 (+ 7) Feeder is gemonteerd op een volg chassis en wordt op afstand gecontroleerd zodat de unit de graafmachine volgen kan op gepaste afstand. Motor: 74,5 kw (99 Hp) diesel motor Compressor: Werk druk Productiviteit Tank: Maximum werkdruk Capaciteit Feeder: Voeding de capaciteit, verstelbare Gewicht (leeg): PF 7 PF 7+7 max 8 bar (116 Psi) 6,5 m³ / min 8 bar (116 Psi) ongeveer 7 m³/tank, inhoud tot 5 kg / sec kg kg Optie: Zak filter voor stof opvang tijdens het vullen, welke na vullen het stof terug in de voorraad tank loost. ALLU PFM De ALLU PFM (druk Feeder Mobile) voor het toevoegen van droge bindmiddelen is gemonteerd op een aanhangwagen die het mogelijk maakt, gemakkelijk vervoer van de ene plaats naar de andere maakt. Dat betekent lagere kosten voor mobilisatie en kosteneffectieve stabilisatie-projecten ook op kleinere schaal in staat stelt. Motor: 328 kw (439 Hp) diesel motor Compressor: Werk druk max 8 bar (116 Psi) Productiviteit 15,6 m³ / min Tank: Maximum werkdruk Capaciteit Feeder: Voeding de capaciteit, verstelbare 8 bar (116 Psi) ongeveer 10 m³, inhoud tot 12 kg / sec, Tegelijkertijd uit beide tanken te voeden Gewicht (zonder bindmiddel en brandstof): kg kg semi trailer Optie: Zak filter voor stof opvang tijdens het vullen, welke na vullen het stof terug in de voorraad tank loost. ALLU PF 7 ALLU PF 7+7 ALLU PFM PFM Silo s en engine ALLU Stabilisatie Systeem

62 Projecten met behulp van ALLU stabilisatie-apparatuur Industrie en parkeer gebied Kivikko is gelegen in de oostelijke richting van Helsinki, de hoofdstad van Finland. Ongeveer 12 hectare de omgeving en straten in Kivikko bevinden zich op zachte moeras, en zijn volledig ongeschikt voor bouw. Op dit gebied werden twee afzonderlijke stabilisatie-tests uitgevoerd, in de eerste gebied massa stabilisatie alleen en in de tweede massa en kolom stabilisatie. In het eerste gebied massa stabilisatie werd toegepast op een diepte van 3 meter. Het resultaat was een solide bodemlaag 3 meter diep die als basis voor een parkeerplaats dient. Het tweede gebied werd behandeld, door middel van kolom en de massa stabilisatiemethoden, en zal dienen als fundament voor industriële ruimtes. De vereiste stabiliteit en uitvoering van doelstellingen waren bereikt. De resultaten vormen een zeer goed voorbeeld van de mogelijkheden die kan worden bereikt met stabilisatie. Het moeras een week na stabilisatie Haven bouw De nieuwe haven centrum Vuosaari is gelegen in Helsinki, Finland. Het bestaat uit weg en water transport samen in een logistiek gebied, verkeer-verbindingen (weg-, spoorweg- en zeevervoer route), alsmede business centrum, Meriportti, naast het havengebied. Het havengebied is in totaal 150 hectare en het Gestabiliseerd gebied 90 hectare. Het werk begon in 2003 en de haven werd geopend in Dit was een van de grootste massa stabilisatie-projecten in de wereld. Soortgelijke projecten hebben we uitgevoerd in Noorwegen, Trondheim en in Valencia, Spanje. In dit project Vuosaari was ook slib gebaggerd uit de zee gestabiliseerd met massa stabilisatie-methode om te hergebruiken. Het gestabiliseerd slib werd verwerkt in de bouw van de haven. Het oorspronkelijke plan was om de opgebaggerde slib af te voeren en te vervangen met nieuw fundatie materiaal, maar toen ernstige verontreiniging werd gevonden in het opgebagerde slib kon en mocht het nergens gestort worden. De verontreinigde grond werd gestabiliseerd ingekapseld (immobilisatie) nu dit solide is ingekapseld is er ook geen schade voor het milieu. Een van de grote voordelen was ook dat het mogelijk is om het te gebruiken als gestabiliseerde fundatie materiaal, nu is er ca. 10 ha container opslaggebied boven op deze laag. ALLU Stabilisatie Systeem

63 Hoge snelheid spoorweg bouw Één van de recente contracten waar het ALLU stabilisatie-systeem in gebruik is geweest is een hoge snelheid spoorweg lijn bouwplaats op zachte turf in Zuid-Finland. De ALLU stabilisatie-systeem wordt gebruikt ter versterking van zachte turf bodem maken tot een werkplatform voor een 70 ton ( lbs) bovenloop kraan. Het bindmiddel die door de ALLU- PF wordt gemengd met behulp van de ALLU PM (in situ) tot een diepte van 5 m (16,4 ft). Voorheen zou het hele gebied afgegraven moeten worden en aangevuld worden met steenpuin. Dit zou voor de aannemer tot allerlei problemen leiden: het vinden van een geschikte ruimte om het uitgegraven materiaal te storten als ook het aanvoer van het aanvul materiaal. De tweede mogelijkheid zou zijn geweest om een brug te bouwen. Weg Fundatie De ALLU PM 500 mengers werkten in wetlands in Key Largo, Florida. De bestaande twee-baans snelweg werd verbreed tot een vier-baans snelweg. De grond op het bouwterrein was zeer nat en bevat turf en een grote hoeveelheid vegetatie. De klant was bereid een test van 6 x 6 meter (20 x 20 ft) en 3,6 m (12 ft) diep in het moeras te doen. De eerste tests waren goed en de voorgeschreven verdichting werd bereikt. Fase één van de bouwplaats is 14,4 km (9 mls) lang, meter breed en het stabilisatie-gebied is 2-4 meter diep. Cement en oven slakken werd gebruikt als bindmiddelen. De specificatie voor sterkte was 20.7 kpa (3 psi) maar de volgende dag bleek (na tests) dat het resultaat 41.3 kpa (6 psi was). Met behulp van de ALLU PM & PF voor massa stabilisatie kon de klant veel kosten en tijd besparen. Door het gebied te stabiliseren zijn de kosten veel lager dan de kosten van het doen van het werk met de traditionele methoden als vervangen van bodem materiaal. ALLU Stabilisatie Systeem

64 ALLU DOET HET ALLEMAAL... ALLU producten voor bodemverbetering ALLU Screener Crusher Zeven, verkleinen, mengen, beluchten en laden in één werkgang ALLU stabilisatie-systeem Mengen van bodem en bindmiddel in massa stabilisatie ALLU comprimeren plaat Comprimeren plaat van de hoge macht voor veeleisende jobsites ALLU Finland Oy Jokimäentie 1, Pennala, FINLAND Tel: Fax: info@allu.net ALLU Deutschland GmbH Klöcknerstraße 3, Bünde, GERMANY Tel: Fax: deutschland@allu.net ALLU France S.A.R.L 180, ZA les Bruottes Vignoles, FRANCE Tel: Fax: france@allu.net ALLU Group 700 Huyler Street, Teterboro, New Jersey 07608, USA Toll Free: ALLU (2558) Tel: +1 (201) Fax: +1 (201) usa@allu.net ALLU UK Ltd. 29 My Lady s Mile, Holywood Co. Down, N. IRELAND BT18 9EN Tel: Fax: uk@allu.net ALLU Sverige AB Stenvretsgatan 1 SE Enköping, SWEDEN Tel: +46 (0) sverige@allu.net ALLU Sales office China 29G Liang Feng Building, 8 Dongfang Road, Shanghai, P.R. CHINA Tel: Fax: china@allu.net ALLU South America Cerrito 1070 Piso 7, C1010AAV Buenos Aires, ARGENTINA Tel: Fax: sudamerica@allu.net Dealer 1-PMXPF-NL Voor meer informatie ga naar

65 BIJLAGE 9 ONDERZOEKSVOORSTEL IN SITU PARTIJKEURING R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 4

66 Tauw bv W.A. Scholtenstraat 3a Postbus AS Assen T E info.assen@tauw.nl Postbus 722, 9400 AS Assen Fugro Geoservices BV t.a.v. de heer E. Dekker Postbus AB Leidschendam Contactpersoon Chris Kuipers Doorkiesnummer chris.kuipers@tauw.com Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Onderwerp Offerte in situ partijkeuring It Nije Bolwurk te Dokkum Geachte heer Dekker, Hierbij ontvangt u een aanbieding voor het uitvoeren van een in situ partijkeuring voor grond conform de Regeling bodemkwaliteit van het Besluit bodemkwaliteit. De aanleiding voor de in situ partijkeuring is de geplande toepassing van massastabilisatie ter plaatse van It Nije Bolwurk in Dokkum. Bij massastabilisatie wordt de aanwezige grond in situ gemengd met hoogovencement, kalk en/of gips om een stabiele ondergrond te verkrijgen. Na uitharding betreft het materiaal een bouwstof. Het doel van de in situ partijkeuring is het voorafgaand aan het mengen met hoogovencement, kalk en/of gips bepalen van de milieuhygiënische kwaliteit van de grond (vaststelling nulsituatie). Daarnaast is het doel het indicatief bepalen van de milieuhygiënische kwaliteit (samenstelling en emissie) van de uiteindelijke bouwstof. Dit onderzoek is indicatief van aard vanwege de afwijkende monstername ten opzichte van protocol 1002/1003 (BRL1000). Volgens de opdrachtgever is met het bevoegd gezag overeengekomen dat door deze werkwijze voldoende informatie wordt verstrekt over de uiteindelijke toepassing van de massastabilisatie (grond met hoogovencement, kalk en/of gips) ter plaatse van It Nije Bolwurk in Dokkum. Met behulp van een frees wordt de ondergrond tot circa 5,0 m -mv gemengd met hoogovencement, kalk en/of gips om een goede stabiele ondergrond te verkrijgen. Volgens de opdrachtgever is in overleg met het bevoegd gezag afgestemd dat de grond tot een diepte van 5,0 m -mv conform AP04 (BRL1000, protocol 1001) wordt bemonsterd. Formeel dient voorafgaand aan het toepassen van het mengsel van grond en hoogovencement (massastabilisatie) een partijkeuring conform Besluit bodemkwaliteit te worden uitgevoerd. Omdat het niet mogelijk is voorafgaand aan het toepassen van het mengsel (grond en hoogovencement) een partijkeuring uit te voeren, dient een partijkeuring te worden uitgevoerd waarbij in eerste instantie de grond wordt bemonsterd en geanalyseerd op een AP-04 pakket (grond én bouwstof). Tauw bv is gevestigd in Amsterdam, Assen, Deventer, Eindhoven, Enschede, Leeuwarden, Rotterdam en Utrecht en is onderdeel van de Tauw groep, met vestigingen in België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Nederland en Spanje. KvK Lid NLingenieurs

67 Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Pagina 2 van 9 De monstername van de grond en de analyse van de grond op een AP-04 pakket als zijnde bouwstof betreft een afwijking op de BRL1000, protocol 1002/1003). Afgesproken is met het bevoegd gezag, dat indien er geen noemenswaardige afwijkingen aanwezig zijn tussen de middels deze keuring onderzochte grond en het reeds verkregen proefstuk (indicatief verkregen monster met kraan) de massastabilisatie toegepast mag worden. Uiteraard dienen de grond en het proefstuk te voldoen aan de eisen zoals gesteld in de Regeling bodemkwaliteit (Rbk). In verband met de verandering van grond naar een niet vormgegeven bouwstof, worden van de bemonsterde grond aanvullend de parameters conform BRL1000 (protocol 1003) geanalyseerd. Conform de Regeling bodemkwaliteit artikel (lid 2) mogen de samengestelde monsters van een vormgegeven bouwstof voor wat betreft de emissie als niet-vormgegeven bouwstof worden geanalyseerd. Het op deze wijze uitvoeren van analyses geeft een worst-case beeld van de emissie doordat het te analyseren materiaal minder vast is dan een vormgegeven bouwstof. De monstername wordt middels minimaal 2 x 50 grepen uitgevoerd. In feite wordt het analysepakket aanvullend ingezet als zijnde kritische parameter voor het uiteindelijke eindproduct (massastabilisatie). In verband met het toevoegen van kalk en/of gips zal het eindproduct naar verwachting veranderen qua ph. De ph wordt derhalve als kritische parameter meegenomen tijdens het onderzoek (opgenomen in het standaardpakket). De resultaten van de uitgevoerde partijkeuring gelden als nulsituatie en de resultaten daarvan dienen ter beoordeling aan het bevoegd gezag te worden overhandigd. De resultaten van de grond worden tevens vergeleken met het onderzochte proefstuk (ingezet door Fugro). Het gaat om een partij grond van maximaal m 3. De partij grond is gesitueerd op het terrein wat kadastraal bekend staat als Dokkum, sectie E, nummers 472 (gedeeltelijk) en 1829 (gedeeltelijk) en Ee, sectie G en nummer 669 (gedeeltelijk). Het totale terrein heeft een oppervlakte van circa m 2 en er wordt gefreesd tot circa 5,0 m -mv. In het veld wordt één representatief vak/deelpartij van ton maximaal gedefinieerd. Vooronderzoek en onderzoeksopzet Voor aanvang van de veldwerkzaamheden dient een vooronderzoek conform de NEN te worden uitgevoerd. Het vooronderzoek is al uitgevoerd door de gemeente Dongeradeel en is bestudeerd voorafgaand aan het opstellen van deze offerte. Op basis van het uitgevoerde vooronderzoek door de gemeente Dongeradeel blijkt ter plaatse van de huidige onderzoekslocatie de volgende informatie bekend: Brief provincie Fryslân (kenmerk: WN.89/83644, d.d. 6 maart 1990) Historisch onderzoek (11 april 1994) Verkennend bodemonderzoek (CSO-Milfac, B1258-1, d.d. 4 mei 1994) Verkennend bodemonderzoek (CSO-Milfac, B1258-2, d.d. 4 mei 1994) Gedempte watergang (gedempt rond 2000) 1 NEN 5725: Bodem - Strategie bij het uitvoeren van vooronderzoek bij verkennend- en nader onderzoek, januari 2009

68 Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Pagina 3 van 9 Op basis van de voorgaande onderzoeken en overige informatie blijkt de locatie in gebruik te zijn geweest als weiland. Uit de brief van de provincie blijkt de locatie als baggerdepot te zijn gebruikt (afkomstig uit de Zuider Ee vanaf Dokkum tot Paessens). In verband met het destijds verleggen van de openbare weg zijn enkele onderzoeken uitgevoerd. Hierbij zijn zintuiglijk sliblagen aangetroffen in vrijwel alle boringen. Analytisch zijn in de bovengrond licht verhoogde gehalten met EOCl, PAK en minerale olie aangetoond. In het grondwater zijn licht verhoogde gehalten met fenol en VOCl aangetoond. Op basis van de onderzoeken zijn er milieuhygiënisch gezien geen belemmeringen voor de voorgenomen aanleg van de weg. Opgemerkt wordt dat de in nazca-i aanwezige gedempte watergang toen niet is onderzocht. Op basis van topografische kaarten (rond 2000) blijkt inderdaad een watergang aanwezig welke rond 2000 is gedempt. Op basis van de huidige gegevens is het niet bekend waarmee de watergang is gedempt. Tijdens de partijkeuring wordt hier aanvullend onderzoek naar gedaan. Hierbij worden boringen geplaatst ter plaatse van de gedempte watergang. Indien er aanleiding is voor uitvoeren van extra analyses, het separaat houden van deze grond in verband met andere grondslag, of zintuiglijke waarnemingen dan wordt contact opgenomen met de opdrachtgever. De monsterneming wordt uitgevoerd conform VKB-protocol 1001 Monsterneming voor partijkeuringen grond en baggerspecie. Dit protocol maakt deel uit van onze certificering conform de beoordelingsrichtlijn SIKB 1000 monsterneming voor partijkeuringen. Hierbij worden twee extra mengmonsters genomen voor het aanvullend analyseren op het AP04 pakket voor aanvullende analyses als niet-vormgegeven bouwstof (samenstelling en emissie). Tevens worden op verzoek van de opdrachtgever aanvullende grondmonsters verzameld voor extra proeven in verband met civieltechnische tests. Hiertoe worden nog eens twee extra emmers gevuld van minimaal 20 kg. Om aan het minimale aantal monsters te komen dienen per rastervak (totaal 12) 2 boringen te worden gezet tot onderzijde partij (circa 5,0 m -mv). Vanwege een mogelijk verhoogde achtergrondwaarde voor chloride in de grond en in het grondwater, wordt een peilbuis (ter plaatse van de voormalige watergang) geplaatst welke wordt bemonsterd op een standaardpakket grondwater (inclusief chloride en redox). Het plaatsen van de peilbuis wordt gecombineerd met het plaatsen van de boringen ter plaatse van de voormalige watergang. Hiermee wordt aangesloten bij de NEN 5740 strategie voor een heterogeen verdeelde verontreinigende stof op schaal van monsterneming op een lijnvormige locatie (VED-HE-L). Totaal worden in aanvulling op de NEN 5740 totaal 3 raaien van 3 boringen geplaatst (tot 3,0 m -mv). Vooralsnog worden geen analyses uitgevoerd op de grond. De peilbuis wordt geplaatst ter plaatse van de voormalige watergang (indien hier aanleiding voor is). Voor het geval er op een strategische locatie aanvullend een peilbuis moet worden geplaatst is hiervoor een stelpost opgenomen. Indien er aanleiding is voor het aanvullend analyseren van grond (vml. watergang), dan wordt contact opgenomen met de opdrachtgever.

69 Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Pagina 4 van 9 Verificatie partijgrootte Voorafgaand aan de monstername wordt de opgegeven partijgrootte door middel van opmeting geverifieerd. Als uit de opmeting blijkt dat de partij groter is dan het toegestane maximum van ton per deelpartij zal Tauw - na overleg met de opdrachtgever - overgaan tot splitsing in deelpartijen. In onderhavig geval wordt in overleg met de opdrachtgever maximaal ton gekeurd. Vooralsnog wordt maximaal ton gekeurd (zie ook boorplan in bijlage). Verificatie partij-indeling Bij een in situ partijkeuring wordt een beperkt vooronderzoek uitgevoerd. Door middel van proefboringen wordt bepaald of er binnen de in situ partij afwijkende bodemlagen aanwezig zijn. Als sprake is van de aanwezigheid van afwijkende bodemlagen zal Tauw - na overleg met de opdrachtgever - besluiten of splitsing in deelpartijen wenselijk of noodzakelijk is. In onderhavig geval is bekend dat er in de aanwezige kleilaag een veenlaag aanwezig is. Indien de opdrachtgever besluit niet separaat te ontgraven dan kunnen de klei en het veen als één partij gekeurd worden. De opdrachtgever is voornemens de grond over de gehele diepte te frezen, er is derhalve geen sprake van ontgraven. Opgemerkt wordt dat de opdrachtgever verantwoordelijk is voor het niet separaat ontgraven. Met het eventueel moeten splitsen in deelpartijen is in de begroting van de offerte geen rekening gehouden. Monsterneming Bij de monsterneming wordt een monsternemingspatroon van 2x50 grepen per partij gehanteerd. De 100 grepen worden in het veld alternerend aan mengmonsters toegevoegd. De grepen hebben elk een gewicht van circa 180 gram. Per partij worden vier mengmonsters (AP04 grond en AP04 niet-vormgegeven bouwstof) samengesteld. Daarnaast worden extra monsters verzameld voor het uitvoeren van civieltechnische proeven. De plaats van monsterneming wordt bepaald op basis van werkelijke afmetingen van de partij zoals deze in het veld aanwezig is en een formule voor de afstand tussen de boringen. Om voldoende monstermateriaal te verkrijgen (voor grond en voor niet-vormgegeven analyses), worden per vak 2 boringen geplaatst tot circa 5,0 m -mv (in plaats van 1).Vanwege de grondwaterstand van circa 0,5 m -mv worden de werkzaamheden met behulp van mantelbuizen uitgevoerd. De monstername als niet-vormgegeven bouwstof wijkt af van de BRL1001, protocol Van de partij worden namelijk minimaal 2 x 50 grepen (in plaats van 2 x 6) genomen. Chemische analyses De chemische analyses worden in het NEN-EN-ISO/IEC geaccrediteerde laboratorium van AL-West uitgevoerd. De chemische analyses voor wat betreft de grond (AP04 grond en bouwstof) worden door Tauw ingezet bij AL-West.

70 Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Pagina 5 van 9 In verband met de ligging van de partij in een gebied met mogelijk hogere chloride gehalten in de bodem wordt aanvullend op chloride geanalyseerd. Verder is de ph een kritische parameter in verband met het uiteindelijk toevoegen van kalk en/of gips. Tabel 1 Analysepakketten grond AP-04 Structuurpakket Standaard stoffenpakket Droogrest Monstervoorbehandeling B Lutum (fractie < 2 µm, inclusief CaCO 3 ) PAK(10 VROM) Organische stof Minerale olie (GC) ph-cacl 2 PCB (som 7) Ontsluiting metalen Metalenonderzoek (barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel en zink) Aanvullend chloride Tabel 2 Analyseparameters niet vormgegeven bouwstof (An) Organische parameters PCB, minerale olie PAK (10 volgens VROM) BTEXN, fenol, Aanvullend ph Anorganische parameters (uitloogonderzoek) Kolomtest (L/S=10) 15 metalen (As, Ba, Cd, Cr, Co, Cu, Hg, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, V en Zn) Vier anionen (Br, Cl, F, SO 4 ) Uitgangspunten uitvoering Op de uitvoering van de partijkeuring zijn uitgangspunten van toepassing zoals: Het depot is vrij toegankelijk en aaneengesloten op de locatie aanwezig Tauw toetst aan het generieke beleid conform Besluit bodemkwaliteit De partijkeuring vindt plaats voordat de grond op initiatief van Fugro Geoservices BV en onder verantwoordelijkheid van de opdrachtgever wordt ontgraven of gefreesd. Keuring en uitvoeringspraktijk De grond wordt op basis van de uitkomsten van de partijkeuring gemengd met hoogovencement, kalk en/of gips. De grond blijft zoals nu bekend op de locatie. Indien er toch grond wordt afgevoerd dan kan de daadwerkelijke hoeveelheid grond die wordt afgevoerd afwijken van de geschatte hoeveelheid grond op basis van de partijkeuring.

71 Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Pagina 6 van 9 Dit kan te maken hebben met de gehanteerde uitleverfactor van vaste naar losse m 3, de factoren die men hanteert voor de soortelijke massa voor de grondsoort, de eventuele bijmenging met bodemvreemd materiaal binnen de grenzen van het Besluit bodemkwaliteit, of indien sprake is van een grillige vorm van het te keuren volume of het te keuren depot. Tauw is niet verantwoordelijk voor afwijkingen tussen de geschatte hoeveelheid te keuren en gekeurde grond en de daadwerkelijke hoeveelheid afgevoerde grond. Rapportage Tauw zal in het conceptrapport de uitgevoerde werkzaamheden, de analyseresultaten met interpretatie en de conclusie beschrijven. Na het verwerken van eventuele opmerkingen wordt de rapportage definitief gemaakt en aangeleverd aan de opdrachtgever. De toetsing van de analyseresultaten van de grond vindt plaats aan de hand van bijlage B van de Regeling bodemkwaliteit, waarbij in beginsel wordt uitgegaan van het generieke beleid. De indicatieve toetsing van de analyseresultaten van de niet-vormgegeven bouwstof vindt plaats aan de hand van bijlage A (tabel 1 en 2) van de Regeling bodemkwaliteit. De situering van de partij wordt in een situatieschets weergegeven. Tevens worden foto s van de partij bijgevoegd. De rapportage wordt als pdf-bestand aangeleverd. Planning en levertijd De conceptrapportage wordt binnen acht weken na afronding van de veldwerkzaamheden aangeleverd. Binnen een week na aanlevering opmerkingen wordt de definitieve rapportage aangeleverd. Duurzaamheid Duurzaamheid is voor ons een vanzelfsprekendheid. Op het gebied van de toekomstige circulaire economie is Tauw bezig met het zoeken naar de mogelijkheden voor het hergebruik van materialen (waaronder massastabilisatie).

72 Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Pagina 7 van 9 Aanbiedingsprijs Wij bieden u het project aan prijs van EUR ,00 exclusief BTW en is als volgt opgebouwd: Voorbereiding en vooroverleg EUR 1.590,00 Veldwerk (twee maal 2x 50 grepen) EUR 5.940,00 Chemische analyses EUR 2.500,00 Rapportage EUR 1.490,00 In de raming is het verzamelen van voldoende monstermateriaal (door middel van extra boorwerk) opgenomen alsmede de prijs voor het plaatsen van extra boringen en peilbuis (voormalige watergang) alsmede de bemonstering van de peilbuis (inclusief redoxmeting) opgenomen. Indien er een extra peilbuis (buiten het vak van de massastabilisatie moet worden geplaatst, bedragen de kosten hiervoor EUR 300,00 (inclusief monstername en analyse op een standaardpakket inclusief chloride). In het bovengenoemde bedrag is geen rekening gehouden met een extern overleg met bevoegd gezag. Indien er naar aanleiding van de rapportage aanvullend overleg noodzakelijk is worden deze kosten apart verrekend op de factuur (uurtarief EUR 100,00 per uur exclusief BTW). De kostenramingen zijn gebaseerd op de voor dit jaar geldende tarieven. We zullen tijdens de looptijd van het project optredende loon- en prijsontwikkelingen doorberekenen. Betalingsregeling Wij zullen de kosten als volgt in rekening brengen: Een (voorschot)declaratie van 25 % van de kosten bij opdrachtverlening Voorschot van 25% gedurende de veldwerkzaamheden Een eindafrekening na levering van het product Tauw hanteert een betalingstermijn van 30 dagen na factuurdatum. Geldigheidsduur Deze aanbieding geldt tot 1 mei Coördinatie Chris Kuipers zal de werkzaamheden coördineren. Als u vragen of opmerkingen heeft, kunt u natuurlijk altijd contact opnemen.

73 Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Pagina 8 van 9 Veiligheid en kwaliteit Het keurmerk kwaliteitswaarborg Bodembeheer geeft aan dat de monsterneming en analyses goed en betrouwbaar volgens door de overheid opgestelde protocollen en programma s zijn/worden uitgevoerd en dat is/wordt voldaan aan de eisen van het Besluit bodemkwaliteit. Tauw bv is door het ministerie van I&M aangewezen om de kwaliteit van grond, baggerspecie en nietvormgegeven bouwstoffen in het kader van het Besluit bodemkwaliteit te onderzoeken. Tauw bv is erkend voor de monsterneming van grond, baggerspecie en niet-vormgegeven bouwstoffen conform de protocollen 1001 en Het Procescertificaat van Tauw bv en het hierbij behorende keurmerk zijn uitsluitend van toepassing op de activiteiten inzake de monsterneming en de overdracht van de monsters, inclusief de daarbij behorende veldwerkregistratie, aan een erkend laboratorium (of de opdrachtgever, als deze in het kader van het Besluit bodemkwaliteit een ministeriële aanwijzing heeft verkregen). Tauw bv verklaart dat de uitgevoerde werkzaamheden onafhankelijk van de opdrachtgever zijn/worden uitgevoerd conform de eisen van BRL SIKB Bij interne opdrachtverlening is/wordt gebruik gemaakt van interne functiescheiding onder de voorwaarden die het Besluit bodemkwaliteit hieraan stelt. De werkzaamheden worden uitgevoerd conform BRL SIKB 1000: Beoordelingsrichtlijn Monsterneming voor partijkeuringen: Protocol 1001: Monsterneming voor partijkeuringen grond en baggerspecie Tauw is lid van de Vereniging Kwaliteitsborging Bodemonderzoek (VKB). Voorwaarden Wij zullen alle opdrachten uitvoeren overeenkomstig de bepalingen opgenomen in de Rechtsverhouding opdrachtgever-architect, ingenieur en adviseur DNR 2011, eerste herziening, juli 2013 (DNR 2011), gedeponeerd ter griffie van de rechtbank te Amsterdam op 3 juli 2013 onder nummer 56/2013. Alle geschillen die naar aanleiding van deze opdracht of van de daaruit voortvloeiende opdrachten mochten ontstaan, zullen, met inachtneming van artikel 58 van de DNR 2011, worden beslecht door arbitrage overeenkomstig de regels beschreven in de statuten van de Raad van Arbitrage voor de Bouw. Voor deze opdracht wordt er conform de DNR 2011 een aansprakelijkheid gehanteerd gelijk aan de advieskosten van Tauw met een maximum van EUR ,00. De DNR 2011 is in te zien of te downloaden via de website van Tauw: Mocht u graag een papieren versie van de DNR 2011 willen ontvangen dan kunt u deze aanvragen bij de contactpersoon die genoemd is in deze offerte. Met het bevestigen van deze offerte gaat u akkoord met het digitaal ter hand stellen van de algemene voorwaarden en bevestigt u dat u de mogelijkheid heeft gehad om kennis te nemen van de algemene voorwaarden.

74 Datum 10 februari 2017 Ons kenmerk O CSK-rrt-V02-NL Pagina 9 van 9 Het procescertificaat van Tauw en het hierbij behorende keurmerk zijn uitsluitend van toepassing op de monsterneming en de overdracht van de monsters (inclusief de daarbij behorende veldwerkregistratie) aan een erkend laboratorium of aan de opdrachtgever. Wij verwachten dat dit voorstel tegemoet komt aan uw wensen. Op uw verzoek geven wij natuurlijk graag een toelichting. Als u ons opdracht verleent op basis van deze offerte, vragen wij u één exemplaar van deze brief ondertekend retour te zenden. Met vriendelijke groet, Suzan Vaessen, projectmanager BU Meten, Inspectie & Advies Bijlage(n) Boorplan In te vullen door de opdrachtgever: Naam: (s.v.p. in blokletters) Functie: Datum: Handtekening: Factuuradres (indien afwijkend van postadres): Stempel opdrachtgever: BTW nummer: Uw order-/bestelnummer ten behoeve van vermelding op onze factuur:

75 Bijlage Boorplan

76

77 BIJLAGE 10 INZET MILIEU- EN UITLOOGONDERZOEK ALCONTROL R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 5

78 Overzicht milieuonderzoek Alcontrol Project Centrale As Noord 1, It Nije Bolwurk Onze referentie Onderdeel Massa-stabilisatie Werkzaamheden Milieu en uitloogonderzoek Opsteller E. Dekker Datum Code Omschrijving Aantal proeven Monstermateriaal Samenstellinganalyse klei en veen BVG-K4495 Tabel 1 emissiewaarden anorganische stoffen, 15 metalen en 4 anionen 4 minimaal10 liter per proef - Veen 2 2 x 10 liter - Klei 2 2 x 10 liter Tabel 2 organische stoffen. Pakket bouwstof uitgebeid met fenol, droge stof, 4 minimaal10 liter per proef minerale olie, PAK (10VROM), PCB's, fenol en BTEX - Veen 2 2 x 10 liter - Klei 2 2 x 10 liter Verkorte uitloogproef BNV-CEN1 CEN-test LS=10, 1 stap (NEN-EN ) 16 minimaal 1 liter per proef aeroob - Gestabiliseerd klei 150 kg/m KL MAL69: 5 liter aeroob - Gestabiliseerd klei 200 kg/m KL MAL71: 5 liter aeroob - Gestabiliseerd veen 150 kg/m VE MAL70: 5 liter aeroob - Gestabiliseerd veen 200 kg/m3 (+ DOC-bepaling) VE MAL72: 5 liter anaeroob - Gestabiliseerd veen 150 kg/m VE MAL70: 5 liter anaeroob - Gestabiliseerd veen 200 kg/m3 (+ DOC-bepaling) VE MAL72: 5 liter aeroob - klei 2 5 liter aeroob - veen (+ DOC-bepaling) 2 5 liter K4495 Eluaatanalyse (15 metalen en 4 anionen) 16 GUE-DOC Bepaling organisch gehalte DOC (Dissolved Organic Carbon) 6 Malen van monstermateriaal 8 Kolomproef niet-vormgegeven bouwstof BVG-K7383 Kolomproef LS=10 (NEN 7383, volledig) 4 minimaal 5 liter per proef aeroob - Gestabiliseerd klei 150 kg/m KL MAL73: 5 liter KL MAL74: 5 liter aeroob - Gestabiliseerd veen 150 kg/m VE MAL75: 5 liter VE MAL76: 5 liter K4495 Eluaatanalyse (15 metalen en 4 anionen) 4 Malen van monstermateriaal 4 Diffusieproef vormgegeven bouwstof BVG-D7375 Diffussieproef (NEN7375) 4 per monstermal aeroob - Gestabiliseerd klei 200 kg/m KL MAL KL MAL78 aeroob - Gestabiliseerd veen 200 kg/m VE MAL VE MAL80 BVG-D4496 Tabel 1, Eluaatanalyse t.b.v. diffusieproef (15 metalen en 4 anionen) 4 BVG Tabel 2 organische stoffen. Pakket bouwstof uitgebeid met fenol, droge stof, 4 minerale olie, PAK (10VROM), PCB's, fenol en BTEX Opmerkingen Analysen inclusief meting PH en EC!

79 BIJLAGE 11 BODEMINFORMATIE R01-v03-d.d docx Opdr. : Blz. : 6

80 kadastrale grens gedempte watergang (oud) uitgevoerde bodemonderzoek Milieu aspecten It Nije bolwurk as-built met de lagen ontwerp bastion en kadastrale gegevens. dd

81 Bodeminformatie harddraversdijk Legenda Getoonde informatie in rapportage Locatie-ID Onderzoek Verontreinigingscontour Saneringscontour Zorgmaatregel Slootdempingen Locaties (overlap met contour) Locaties Boringen Coördinaten volgens RDM (Rijksdriehoeksmeting) Middelpunt: X Y meter (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 1 van

82 Inhoudsopgave Toelichting 3 Beoordeling en advies 3 Disclaimer 3 Leeswijzer 3 Samenvatting bodeminformatie 4 Locaties (overlap met contour) 4 Aanvullende bodeminformatie 4 Bijlage: 10 (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 2 van

83 Toelichting Deze rapportage is automatisch tot stand gekomen. De informatie is afkomstig uit het bodeminformatiesysteem van de Provincie Fryslân en de Friese gemeenten. Uitzonderingen hierop zijn de gemeenten Leeuwarden en Smallingerland. Voor het grondgebied van de Gemeente Leeuwarden is alleen informatie opgenomen over waterbodemverontreiniging. Voor het grondgebied van de gemeente Smallingerland is alleen (water)bodeminformatie opgenomen welke in het kader van de Wet bodembescherming (Wbb) is gemeld bij de Provincie Fryslân. Om volledige informatie te krijgen over de bodemkwaliteit in de gemeenten Leeuwarden en Smallingerland dient u zich te richten tot deze gemeenten. Alle in deze rapportage geraadpleegde informatiebronnen zijn in juli 2009 samengevoegd in één centrale database en worden daar ook in onderhouden. Hierbij is geen inhoudelijke herbeoordeling van de samengevoegde informatie op de locaties uitgevoerd. Mocht u naar aanleiding van dit rapport nog stuiten op onduidelijkheden, dan kunt u contact opnemen met de betreffende gemeente waarin deze locatie ligt. Als het noodzakelijk is om een herbeoordeling uit te voeren van de locatie en eventueel omliggende locaties, dan zal de betreffende gemeente het dossier met eventuele aanvullende informatie opnieuw beoordelen en u voorzien van een nieuwe rapportage. Beoordeling en advies Deze rapportage geeft inzicht of in het kader van de saneringsregeling van de Wet bodembescherming nog acties ondernomen moeten worden binnen de opgegeven contour. De rapportage geeft antwoorden op de volgende vragen. Is er bodeminformatie op het opgegeven adres geregistreerd? Is er bodeminformatie binnen de opgegeven contour bekend? Zo ja: Wat is de kans op aanwezigheid van bodemverontreiniging dan wel de ernst van de geconstateerde verontreiniging? Welke vervolg actie is nodig of wordt geadviseerd? Indien antwoord op deze vragen ontbreekt kunt u zelf aan de hand van eventueel beschikbare informatie van bodembedreigende activiteiten en onderzoekssamenvattingen een eigen oordeel vormen. Mocht u behoefte hebben aan een bevestiging van uw oordeel neem dan contact op met de betreffende gemeente. Nadere informatie over de Wet bodembescherming, de geraadpleegde informatie bronnen en gebruikte termen treft u aan in de bijlage van dit rapport. Disclaimer De bodeminformatie is met de grootste zorg ingevoerd. Toch kan het voorkomen dat deze informatie verouderd is, onvolledig is of onjuistheden bevat. De Provincie Fryslân en de Friese gemeenten achten zich niet aansprakelijk voor enigerlei schade die het directe of indirecte gevolg is van of in verband staat met het gebruik van deze informatie. U helpt de provincie en de gemeenten door eventuele geconstateerde fouten of gebreken te melden. Leeswijzer Met het plaatje op bladzijde 1 kunt u in één oogopslag zien wat voor relevante bodeminformatie aanwezig is: - groen geeft aan dat er onderzoek is uitgevoerd; - okergeel geeft aan dat er een verontreiniging zit - bruin geeft aan dat er een sanering heeft plaatsgevonden - zwart geeft aan de plekken waarop een zorgmaatregel (ook kadastraal geregistreerd) van toepassing is - oranje lijnen geven de locatiecontour aan; kleine vierkantjes geven aan dat er gegevens over bedrijfsactiviteit aanwezig zijn - blauwe lijnen geven de plek aan van slootdempingen of (tram en spoor)traces - donkergroene punten geven aan waar boringen zijn gezet - rode driehoekjes geven aan waar tanks zitten of hebben gezeten. Het lange nummer verwijst naar een locatie-id waaronder u nadere informatie kunt vinden in deze rapportage. In het hoofdstuk Samenvatting bodeminformatie is de informatie over locaties, onderzoeken en tanks opgenomen welke (grafisch) binnen de opgegeven contour vallen. Voor de gedetailleerde informatie behorende bij een locatie wordt u verwezen naar het hoofdstuk Aanvullende bodeminformatie. (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 3 van

84 Samenvatting bodeminformatie Locaties (overlap met contour) LOC. ID Naam Beoordeling Wbb Vervolgactie Wbb DOKK, Harddraversdijk, slibstortterrein Dotinga niet ernstig, licht tot matig verontreinigd DOKK, Harddraversdijk 82!g niet ernstig, licht tot matig verontreinigd demping (niet gespecificeerd) Dokkum voldoende onderzocht voldoende onderzocht voldoende onderzocht Uitgevoerde onderzoeken (overlap met contour) Loc. ID Naam+datum onderzoek Rapportnummer Onderzoeksbureau Verkennend onderzoek NVN 5740: Verkennend onderzoek NVN 5740: B CSO-Milfac B CSO-Milfac nul: WN.89/ Historisch onderzoek: Nog aanwezige dan wel gesaneerde tanks Gegevens niet beschikbaar Aanvullende bodeminformatie DOKK, Harddraversdijk, slibstortterrein Dotinga Locatiecode Straat Huisnummer Huisletter Toevoeging Postcode Plaats FR HARDDRAVERSDIJK DOKKUM Gemeente Dongeradeel (0058) Land-/ Waterbodem Bedrijfsactiviteit + kans op bodemverontreiniging Beoordeling Wbb Opgelegde beperkingen Wbb Landbodem, NSX niet ernstig, licht tot matig verontreinigd (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 4 van

85 Welke vervolgactie is nodig of wordt geadviseerd? voldoende onderzocht Besluiten bij locatie Gegevens niet beschikbaar Onderzoeken bij locatie Verkennend onderzoek NVN 5740: Rapportnummer B Datum rapport Onderzoeksbureau Aanleiding Conclusie CSO-Milfac Civieltechnisch Vervolg De verhoogde concentraties vormen geen verhoogde risico's voor de volksgezondheid en/of milieu. Evt. vrijkomende grond te verwerken op de lokatie. Analyse Bovengr: EOCL >A, min. olie pl. >A. Ondergr: niet verontreinigd. Grondwater: * Opmerkingen Archief gemeente: FR Refs: 399, dokk, Harddraversdijk, slibstortterrein Dotinga, Refs: 399, B1258-2, , Harddraversdijk, toekomstige rondweg (slibstortterrein) Verkennend onderzoek NVN 5740: Zintuigelijk Kleihoudende sliblaag aangetroffen in vrijwel alle boringen. Grondwatermonsters pb 51 zeer lichte oliegeur waargenomen. Prioriteit Hypothese "onverdacht" blijft gehandhaafd. Opmerking Lutum en org. stof gehalte in veld bepaald. Rapportnummer B Datum rapport Onderzoeksbureau Aanleiding Conclusie CSO-Milfac Transactie Vervolg Nee Analyse Bovengr: over gehele terrein EOCL >A. NW terreindeel min. olie en PAK >A, noordelijk centrale terreindeel PAK >A. Ondergr: niet onderzocht. Grondwater: fenolen en VOCL >A. Opmerkingen Archief gemeente: FR Refs: 399, dokk, Harddraversdijk, slibstortterrein Dotinga, Refs: 399, B1258-1, , Harddraversdijk, slibstortterrein Dotinga (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 5 van

86 Zintuigelijk Kleihoudende sliblaag aangetroffen in vrijwel alle boringen. Grondwatermonsters pb 3 en 5 zeer lichte oliegeur waargenomen. Prioriteit De verhoogde concentraties vormen geen verhoogde risico's voor de volksgezondheid en/of milieu. Evt. vrijkomende grond te verwerken op de lokatie. Opmerking Lutum en org. stof gehalte bepaald in het veld. Hypothese "onverdacht" blijft gehandhaafd. nul: Rapportnummer WN.89/83644 Datum rapport Onderzoeksbureau Aanleiding Conclusie Nulsituatie Vervolg Nee. Betreft bevestiging kennisgeving inzake op/in bodem brengen van niet verontreinigd baggerslib ingevolge Verordening baggerslib Friesland Baggerslib afkomstig uit baggerwerk op perceel Zuider Ee vanaf Dokkum to Paesens. Analy* Opmerkingen Archief gemeente: FR Refs: 399, dokk, Harddraversdijk, slibstortterrein Dotinga, Refs: 399, WN.89/83644, , Harddraversdijk, baggerslib Zintuigelijk - Prioriteit Vrijkomende specie zal volgens opgave worden verwerkt op de percelen ter weerszijden van de te baggeren vaarten. Opmerking Lutumgehalte bepaald. Betreft briefwisseling tussen Provincie Fryslan en Waterschap Tusken Waed en Ie. Boorpunten niet ingetekend in te baggeren gedeelte Zuider Ee, maar op terrein baggerdepot, alwaar slib in depot gezet wordt. Gebruiken bij locatie Gegevens niet beschikbaar Verontreinigingsbronnen uit het Historisch Bodembestand (HBB) Gegevens niet beschikbaar DOKK, Harddraversdijk 82!g Locatiecode FR Straat Harddraversdijk Huisnummer 82 (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 6 van

87 Huisletter Toevoeging Postcode Plaats Besluiten bij locatie Onderzoeken bij locatie 9101PH DOKKUM Gemeente Dongeradeel (0058) Land-/ Waterbodem Bedrijfsactiviteit + kans op bodemverontreiniging Beoordeling Wbb Opgelegde beperkingen Wbb Welke vervolgactie is nodig of wordt geadviseerd? Gegevens niet beschikbaar Landbodem, NSX Verkennend onderzoek NEN niet ernstig, licht tot matig verontreinigd voldoende onderzocht Rapportnummer B-33 Datum rapport Onderzoeksbureau Aanleiding Conclusie MUG Ingenieursbureau Civieltechnisch ZW: Geen bijzonderheden GR: Mo, (M.O, humuszuren)>aw GW: Ba >S Geen belemmering. Opmerkingen Verkennend onderzoek NVN 5740: Rapportnummer B1974 Datum rapport Onderzoeksbureau Aanleiding Conclusie CSO-Milfac Nulsituatie Vervolg Nee Analyse Bovengr: M01, M03 EOCL, min. olie en PAK >S. M02 EOCL >S. Ondergr: niet onderzocht. Grondwater: niet onderzocht. Opmerkingen Archief gemeente: FR Refs: 399, dokk, Harddraversdijk 82, Refs: 399, B1974, , Harddraversdijk 82, twee gedempte sloten Zintuigelijk (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 7 van

88 Bij alle gegraven sleuven (tpv sloot I 1 sleuf, tpv sloot II 2 sleuven) zijn puin-, houten/of dakpanresten aangetroffen. Voorts zijn grote stukken beton aangetroffen. Prioriteit Hypothese "verdacht" blijft gehandhaafd. Geen belemmeringen voor huidige bestemming. Grond niet zondermeer elders toepasbaar. Grond herbruikbaar als categorie-1 grond. Historisch onderzoek: Opmerking Lutum en org. stof in veld bepaald. Boordieptes en monsters fictief. Rapportnummer Datum rapport Onderzoeksbureau Aanleiding Conclusie Transactie Vervolg Nee. Gebruiken bij locatie Analyse - Opmerkingen Archief gemeente: FR Refs: 399, dokk, Harddraversdijk 82, Refs: 399, , , Harddraversdijk, opstal en gronden Dotinga Gegevens niet beschikbaar Zintuigelijk - Verontreinigingsbronnen uit het Historisch Bodembestand (HBB) Gegevens niet beschikbaar Prioriteit Advies: geen belemmeringen voor aankoop, excl. slibstort. Gebruiksbestemming blijft hetzelfde (weiland). Opmerking Betreft interne document mbt advies B _ W. demping (niet gespecificeerd) Dokkum Locatiecode Straat Huisnummer Huisletter Toevoeging Postcode Plaats NZ DOKKUM (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 8 van

89 Gemeente Dongeradeel (0058) Land-/ Waterbodem Bedrijfsactiviteit + kans op bodemverontreiniging Beoordeling Wbb Opgelegde beperkingen Wbb Welke vervolgactie is nodig of wordt geadviseerd? Landbodem demping (niet gespecificeerd), NSX 1.9 voldoende onderzocht Besluiten bij locatie Gegevens niet beschikbaar Onderzoeken bij locatie Gegevens niet beschikbaar Gebruiken bij locatie UBI-omschrijving NSX Onderzocht Start activiteit Eind activiteit Vervallen demping (niet gespecificeerd) 1,90 onbekend 2000 Heden onbekend Verontreinigingsbronnen uit het Historisch Bodembestand (HBB) demping (niet gespecificeerd) Bedrijfsnaam UBI-omschrijving demping (niet gespecificeerd) UBI-klasse 2 Start activiteit Einde activiteit Vermelding uit de bron Vindplaats Luchtfoto 2000 Dossiernummer 6B_noord Nog aanwezige dan wel gesaneerde tanks Gegevens niet beschikbaar (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 9 van

90 Bijlage: 1.Wet bodembescherming De Wet bodembescherming (Wbb) schrijft voor, dat melding gedaan moet worden aan het bevoegde gezag als men een bodemverontreiniging groter dan 25m3 of een grondwaterverontreiniging groter dan 100m3 vermoed. Op zo n melding neemt het bevoegd gezag een besluit (voorlopige beoordeling van mate van ernst van eventueel uitvoeren van vervolg onderzoek) of een Wbb-beschikking (ernst en urgentie tot 2006 en daarna ernst en spoedeisendheid). Ook als een sanering is uitgevoerd neemt het bevoegd gezag over het evaluatierapport een Wbb-beschikking of besluit. Gemeenten en de Wet bodembescherming In de meeste gevallen worden ter voorbereiding van de uitvoering van infrastructurele werkzaamheden, woningbouw, milieuvergunningen en grondverplaatsing bodemonderzoeken uitgevoerd. Bij veel van deze onderzoeken is geen bodemverontreiniging geconstateerd en bij sommige in beperkte mate waarbij het niet noodzakelijk was een melding zoals bedoeld in de Wet bodembescherming door te geven aan het bevoegde gezag Wbb. Hoewel de gemeenten formeel de uitgevoerde onderzoeken zullen hebben getoetst aan de Wet bodembescherming is het toetsingsresultaat in veel gevallen niet vastgelegd in het bodeminformatiesysteem. Wel is bij elk rapport een conclusie of opmerking opgenomen met een samenvatting van het rapport. Bevoegd Gezag Wet bodembescherming. De Provincie Fryslân is bevoegd gezag in het kader van de Wet bodembescherming (Wbb) welke op 1 januari 1995 in werking is getreden. De gemeente Leeuwarden is bevoegd gezag voor haar eigen grondgebied. Met de invoering van de Waterwet in 2009 is het Wetterskip Fryslân bevoegd gezag voor de waterbodems (Provincie Fryslân is nog bij hoge uitzondering bevoegd gezag voor waterbodems). De besluiten en beschikkingen die zijn opgenomen in deze rapportage zijn afgegeven door de Provincie Fryslân. Alleen beschikkingen over grondverontreiniging, voor zover de interventiewaarde zijn overschreden, zijn geregistreerd bij het Kadaster. Het Kadaster en de Wet bodembescherming Sinds 1995 worden ernstige gevallen van grondverontreinigingen ook geregistreerd bij het Kadaster. Grondwaterverontreiniging en waterbodemverontreinigingen hoeven niet geregistreerd te worden bij het Kadaster. De registraties in het kader van de Wet bodembescherming kunt u opvragen bij het Kadaster. Nota Bene: Als er onderzoeken en saneringen zijn uitgevoerd voor 1995 dan zijn hier geen beschikkingen op afgegeven en heeft ook geen registratie plaats gevonden bij het Kadaster. Bedrijven en de Wet bodembescherming Bedrijven zijn verplicht om bodemonderzoek te laten uitvoeren voor het verkrijgen van een milieuvergunning. Nieuw ontstane bodemverontreiniging (als gevolg van calamiteiten) dient direct gemeld te worden bij het bevoegd gezag. De vervuiler zorgt onverwijld voor de volledige verwijdering van de vervuiling. De gemeentelijke archieven zijn in 90 er jaren onderzocht op afgegeven milieu- en hinderwetvergunningen sinds begin 1800 betreffende bodembedreigende activiteiten. Ook zijn de Kamer van Koophandel inschrijvingen opgenomen tot In 2004 zijn dempingen, stortplaatsen en erfverhardingen toegevoegd. De informatie over deze mogelijke bodembedreigende (bedrijfs)activiteiten kunnen gebruikt worden voor het uitvoeren van gericht historisch en/of bodemonderzoek op een locatie. Bij ongeveer 2,5% van alle geïndiceerde locaties met mogelijke belastende (bedrijfs)activiteiten zal naar verwachting een verontreiniging zijn achter gebleven. Hoe hoger de NSX-score van de (bedrijfs)activiteit des groter is de kans op aanwezige verontreiniging. Bij een NSX-score lager dan 100 is de kans op verontreiniging zeer gering. In ieder geval is dan in het kader van de saneringsregeling Wbb geen bodemonderzoek verplicht. Bij een NSX-score van worden locaties aangeduid als 'Potentieel ernstig'. Locaties met een NSX-score van >300 worden aangeduid als 'Potentieel spoedeisend'. (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 10 van

91 Burgers en de Wet bodembescherming Burgers en de Wet bodembescherming Als burger kunt u op meerdere manieren te maken krijgen met (mogelijke) bodemverontreiniging. Veel voorkomende situaties zijn: Aan- of verkoop van een woning. De verkoper heeft een informatieplicht, de koper een onderzoeksplicht naar informatie die van invloed is op het nemen van het besluit tot (ver)koop. Bij aan- en verkoop van een perceel is het van belang om de kwaliteit van de bodem te kennen. Als koper wilt u niet voor ongewenste verrassingen komen te staan en is het van belang te weten of de locatie geschikt is voor uw plannen. Aanvraag bouwvergunning. Indien u een bouwwerk wilt realiseren op uw perceel, dan wordt bij de behandeling van de bouwaanvraag bij de gemeente gecontroleerd of er bodemonderzoek noodzakelijk is. Als bodemverontreiniging de bouwplannen of aan- of verkoop belemmert of als er onaanvaardbare risico s zijn voor mens of milieu moet de bodemverontreiniging aangepakt worden. 2.Welke gegevensbronnen zijn geraadpleegd voor deze rapportage? De gegevensbronnen zijn: 1.Registraties van beschikkingen en besluiten op (mogelijke) gevallen van bodem-, grondwater- en waterbodemverontreiniging en uitgevoerde saneringen zoals bedoeld is in het kader van de Wet bodembescherming (vanaf 1995). 2.Vermeldingen van bodemonderzoeken en bekende verontreinigingen en saneringen welke voor 1995 uitgevoerd zijn. 3.Uitgevoerde archiefonderzoeken naar mogelijk belastende (bedrijfs)activiteiten welke bodemverontreiniging hebben kunnen veroorzaken. 4.Gegevens uit luchtfoto interpretaties waarna in vergelijking met eerder genomen luchtfoto s sprake is van slootdempingen, stortplaatsen en erfverhardingen waar mogelijk verontreinigd materiaal in is gebruikt. 5.Uitgevoerde waterbodem en slibonderzoeken en eventueel uitgevoerde baggerwerken en saneringen 6.Informatie uit bodem- en grondwateronderzoeken of partijkeuringen welke de gemeente vereist voor het afgeven van bouwvergunningen (Bouwbesluit), locatieontwikkeling of grondverplaatsing (Bouwstoffenbesluit/Besluit bodemkwaliteit) 7.Brandstoftanks welke zijn verwijderd (BOOT/Activiteitenbesluit) of nog aanwezig kunnen zijn met eventuele indicatie van aanwezige verontreiniging. (deze info is niet volledig) 3. Toelichting van gebruikte termen Voor een verklaring van de termen gebruikt in deze rapportage kunt u de Begrippenlijst op de volgende webpagina gebruiken: (c) 2011 Shared Services voor (water)bodeminformatie - Pagina 11 van

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130