OOSTKAMP_DORPSGEZICHT KERK WAARDAMME

Transcriptie

1 OOSTKAMP_DORPSGEZICHT KERK WAARDAMME Betreft Opdrachtgever Beheersplan opgemaakt door Kadastrale gegevens Beschermingsbesluit Omgeving van de parochiekerk H. Blasius te Waardamme Dorpsplein, Kerkstraat, 8020 Oostkamp Gemeente Oostkamp Siemenslaan1, 8020 Oostkamp T 050/ AVAPARTNERS Congreslaan 36, 9000 Gent Olmenstraat 54, 8020 Oostkamp T 09/ E info@avapartners.be Oostkamp, 6 de afdeling, Sectie A, nrs 52F, 53B, 54E, 54F, 58C nr 3598, de omgeving van de parochiekerk H. Blasius is beschermd als Dorpsgezicht + de parochiekerk H. Blasius is beschermd als monument dd 01/12/2000 Datum opmaak januari 2018 Dossiernummer 1249

2 INHOUD 1. IDENTIFICATIE EN AFBAKENING Doelstelling Identificatie Afbakening Eigendomssituatie Juridische toestand Algemene foto s HISTORISCHE NOTA Ontstaansgeschiedenis en bouwhistoriek Overzicht historische kaarten en archiefplannen Oude foto s Evaluatie van de authenticiteit BESCHRIJVING EN INVENTARIS VAN DE ERFGOEDELEMENTEN Algemene beschrijving en ruimtelijke contet Inventaris erfgoedelementen en diagnose kerk Inventaris erfgoedelementen en diagnose pastorie Inventaris erfgoedelementen en diagnose koetsgebouw Inventaris erfgoedelementen en diagnose omgeving BESCHRIJVING VAN DE ERFGOEDWAARDEN De erfgoedwaarden volgens het beschermingsbesluit Aanvullende criteria VISIE OP HET TOEKOMSTIG BEHEER Hoofddoelstelling Nevendoelstellingen Verantwoording Cultuurgoederen OPSOMMING EN VERANTWOORDING BEHEERSMAATREGELEN Instandhoudingswerken Eénmalige werken Restauratie en heraanleg omgeving Terugkerende werken Onderhoud na restauratie Cultuurgoederen waarvoor een premie kan worden aangevraagd MANIER VAN OPVOLGING EN EVALUATIE Instandhoudingswerken Eénmalige werken Restauratie en heraanleg Terugkerende werken Onderhoud na restauratie en heraanleg BIJLAGEN _Beheersplan_2018 april.doc 2/85

3 1. IDENTIFICATIE EN AFBAKENING 1.1 DOELSTELLING De aanleiding tot de opmaak van het beheersplan betreft enerzijds de slechte toestand van het kerkgebouw en anderzijds de wens tot opwaardering van het dorpsplein. Aangezien de kerk een beschermd monument is, dat er tevens sprake is van een beschermd dorpsgezicht (het geheel is eigendom van een gemeente en de kerk is bestemd voor de erkende erediensten) én er sprake is van een combinatie van verschillende gespecialiseerde werken voor de als monument beschermde kerk (orgel, torenuurwerken en luiklokken + glasramen + meubilair + cultuurgoederen + ), is een goedgekeurd beheersplan nodig voor de aanvraag van erfgoedpremies. Doel van de opmaak van het beheersplan is het realiseren van een werkinstrument voor het in orde brengen én het in goede staat houden van het geheel van gebouwen en omgeving. Het is de wens van de eigenaar om de omgeving van de kerk te opwaarderen, en alle werken in en rond de kerk, de voormalige pastorie en pastorieplein te kaderen binnen een totaalaanpak. 1.2 IDENTIFICATIE Benaming Adres Kadastrale gegevens Omgeving van de parochiekerk H. Blasius te Waardamme Dorpsplein, Kerkstraat, 8020 Oostkamp Oostkamp, 6 de afdeling, Sectie A, nrs 52F, 53B, 54E, 54F, 58C Beschermingen Datum MB 01/12/2000 Besluitnummer 3598 Statuut Beschermd als dorpsgezicht. Inhoud De omgeving van de parochiekerk H. Blasius te Oostkamp, Waardamme. Datum MB 01/12/2000 Besluitnummer 3598 Statuut Beschermd als monument. Inhoud De parochiekerk H. Blasius te Oostkamp, Waardamme. Inventaris-items / 1249_Beheersplan_2018 april.doc 3/85

4 1.3 AFBAKENING Het beheersplan wordt opgemaakt voor het volledige dorpsgezicht. Dit dorpsgezicht omvat volgende componenten (cfr het beschermingsbesluit): - De georiënteerde parochiekerk gelegen midden kerkhof met afzomende beplanting en het omlopend kerkpad; - De ommegang ter ere van de H. Blasius; - De kerkhofmuur ten oosten; - De vroegere pastorie ten noorden van de kerk, met bijbouw en het achterliggend gekasseid plein ter vervanging van de voormalige pastorietuin. Kadasterplan Aanduiding kadastrale percelen binnen het beschermd dorpsgezicht. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 4/85

5 1.4 EIGENDOMSSITUATIE Eigenaar Contactgegevens Gemeente Oostkamp, Siemenslaan 1, 8020 Oostkamp Dienst technische ondersteuning Dhr. Rik Buffel Siemenslaan 1, 8020 Oostkamp T 050/ JURIDISCHE TOESTAND Volgens het gewestplan is de volledige site gelegen in woongebied. Er is geen gemeentelijk RUP van toepassing voor dit gebied. Er is geen APA OF BPA van toepassing voor dit gebied. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 5/85

6 1.6 ALGEMENE FOTO S Aanduiding camerapositie algemene foto s 1249_Beheersplan_2018 april.doc 6/85

7 Foto 1_Algemeen zicht op het plein gelegen voor de pastorie (noordgevel), met linksachteraan het koetsgebouw en rechtsachteraan de kerktoren Foto 2_Algemeen zicht op het plein gelegen voor de pastorie, met rechtsachteraan het koetsgebouw en de pastorie 1249_Beheersplan_2018 april.doc 7/85

8 Foto 3_Algemeen zicht vanaf het plein voor de pastorie met links het koetsgebouw en rechts de pastorie Foto 4_Algemeen zicht op het plein gelegen voor de pastorie, met linksachteraan de pastorie en de kerktoren 1249_Beheersplan_2018 april.doc 8/85

9 Foto 5_Algemeen zicht vanaf het plein gelegen voor de pastorie, met links de pastorie (westgevel) en rechtsachteraan de kerk en kerkhof Foto 6_Algemeen zicht vanaf het plein gelegen voor de pastorie met linksvooraan het kerkhof en erachter de kerk en centraalachteraan de Kerkstraat 1249_Beheersplan_2018 april.doc 9/85

10 Foto 7_Algemeen zicht vanaf de hoek van de Kerkstraat met centraal de pastorie (zuid- en westgevel) en linksachteraan het plein voor de pastorie Foto 8_Algemeen zicht vanaf de hoek van de Kerkstraat met links de pastorie (west- en zuidgevel), achteraan het koetsgebouw en links het kerkhof 1249_Beheersplan_2018 april.doc 10/85

11 Foto 9_Algemeen zicht vanaf de hoek van de Kerkstraat met centraal het kerkhof en rechts de kerk 1249_Beheersplan_2018 april.doc 11/85

12 Foto 10_Algemeen zicht vanaf het plein gelegen tussen kerk en pastorie, met links de kerk en centraal achteraan het kerkhof 1249_Beheersplan_2018 april.doc 12/85

13 Foto 11_Algemeen zicht vanaf het pad rondom de kerk met centraalachteraan de pastorie en koetsgebouw en rechts de kerkhofmuur Algemene zichten vanaf het pad rondom de kerk Foto 12_Foto links: linksvooraan de kerkhofmuur en centraal achteraan de sacristie aan de noord- en oostzijde van de kerk Foto 13_Foto rechts: rechts vooraan de berging aan de oost- en zuidzijde van de kerk 1249_Beheersplan_2018 april.doc 13/85

14 Foto 14_Algemeen zicht vanaf het pad rondom de kerk met rechts de kerk en centraalachteraan de Kerkstraat Foto 15_Algemeen zicht vanaf het pad rondom de kerk met links de kerk 1249_Beheersplan_2018 april.doc 14/85

15 2. HISTORISCHE NOTA 2.1 ONTSTAANSGESCHIEDENIS EN BOUWHISTORIEK Voor de uitgebreide historische studie wordt verwezen naar de Bouwhistorische nota opgemaakt door CASBO GCV zie bijlage nr 4. De bouwgeschiedenis van de Sint-Blasiuskerk gaat terug tot een kapel uit de 10 de eeuw. De pastorie en plein gaan terug tot resp. 17 de en 18 de eeuw. In onderstaand overzicht worden alle herstellingen, verbouwingen, uitbreidingen, opsmukwerken (schilderwerken, meubilair, enz), opgesomd. Sint-Blasiuskerk 17 de eeuw Ca 1614 Herstellingswerken aan dak, metselwerk en ramen Werken met bakstenen, blauwe vloerstenen en dakpannen/tegels Herstellingswerken aan oa dak en vloer schip. Volledig witten en pleisteren van de kerk Herstellingswerken (met tegels en stenen) Herstellingswerken aan zuidbeuk Plaatsing van diverse glasramen en ruiten en herstellingswerken aan dakconstructie en -bedekking. 18 de eeuw 1722 Oproep door parochianen voor het witten van de kerk 1725 Herstellingswerken aan de toren Afbeelding uit 1760 van de kerk als een langwerpig volume met zadeldak en toren, met vensteropeningen Herstellingswerken aan tegel- en schaliedak, hoogaltaar en glasramen. Plaatsing van een nieuw torenkruis en een nieuw glasraam en vergulden van de haan Herstellingswerken kerkvloer en kleine timmerwerken Herstellingswerken (met kalk, vorstpannen, constructiehout, ladder, enz). Schilderen en witten van de kerk Afbeelding van de kerk als een langwerpig volume met zadeldak en toren met spitse torenspits, met vensteropeningen Verbouwingswerken in classicistische stijl: uitbreiding met een nieuwe voorkerk (schip): - Uitvoering funderingen en zijmuren in arduin, veldsteen en/of baksteen; - Uitvoering voor- en achtergevel en toren in bakstenen; - Deur- en vensteropeningen met arduinen dorpel; - Vooruitspringende bakstenen vensteromlijstingen met sluitsteen en strekboog; - Verijzering van de vensters; - Kerkvloer uit witte marmer en Basecle Herstellingswerken aan glasramen, timmerwerk en ijzerwerk. Eind 18 de E Weergave op verschillende kaarten (oa Ferraris) van: - De kerk met rechthoekig schip en langwerpig koor; - Een eerste dorpskom van Waardamme rond de kerk (zie verder onder deel Omgeving); - Een pastorie (zie verder onder deel Pastorie). 19 de eeuw Herstellingswerken: - Hermetselen (met zowel goede oude bakstenen als met nieuwe Belgische bakstenen) van het bovenste deel van de zuidkant van de westgevel en de voet van de toren aan de noordzijde van de westgevel; - Toestrijken van de aanpalende delen en zomen van het dak van het zuidelijk deel en plaatsing van een nieuw arduinen element; - Vernieuwen/herstellen van het noordelijk deel van de kroonlijst van de westgevel in blauwsteen van Ecaussines Schilderen van een kerkversiering Weergave op het primitief kadasterplan van een éénbeukige kerk met een kleine rechte kooruitbouw, licht inspringend; en een pad tussen pastorie en ingang kerk (zie ook deel Pastorie) Schilderen en witten van de kerk Herstellingswerken (oa toren) Werken aan sacristie, vermoedelijk aanpassen ramen Herstellingswerken aan toren en belfort. Aankoop nieuw orgel. Schilderen of vernissen van de altaren, communiebank, biechtstoel en preekstoel Aanpassing of herstelling van de ijzeren kerkhekkens (vermoedelijk de koorafsluiting) Witten van de sacristie. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 15/85

16 1855 Plaatsing orgel samen met de uitvoering van verschillende interieurwerken oa aan de glasramen Vergroting van het koor en bouw van een nieuw transept (evolutie van een éénbeukige kerk naar een kruiskerk ) en 2 sacristieën Herstellingswerken: - Nieuwe eikenhouten trap en plankenvloer in het doksaal en schilderwerken; - Schilderen van de kerk, de altaren en de communiebank; - Herstel daken en goten; - Witten van de kerk; - Herstellen en schilderen van de kerkhekkens; - Verbouwing/herstelling van de kerkvensters Registratie van de vergrotingswerken in het kadaster Schilderwerken in het interieur (hoogaltaar, communiebank, de twee zijaltaren) en aankoop van een nieuwe ijzeren communiebank en 2 nieuwe ijzeren kerkhekkens Witten van de kerk, schilderen van de gevels en toren Herstelling (heropbouw) van de westgevel en de kerktoren (incl afbraak resterende delen toren) na een blikseminslag. Zie gevelsteen Met gebruik van blauwe hardsteen van Ecaussines Vernieuwing orgel Herstellingswerken aan het orgel Witten van de kerk, herstelling van de kerkvensters en levering van bakstenen Plaatsing nieuw automatisch uurwerk Vervanging van het hoofdaltaar. 20ste eeuw Plaatsing 2 glasramen in het koor: H. Magdalena en H. Alicia; beide toegeschreven aan Dobbelaere zie ook overige ramen. Ca 1910 Nieuwe glasramen van atelier Dobbelaere uit Brugge Herstellingswerken: - Herstel en reconstructie van de toren en de beschadigde travee van de kerk (inclusief funderingen), met zoveel mogelijk herbruik van blauwe hardsteen onderdelen en nieuwe blauwe hardsteen van Ecaussines of Soignies. Herplaatste natuurstenen onderdelen: Omlijsting en dorpel ingang; 12 dekplaten van steunberen; Plinten westgevel; Jaartalplaat toren. Nieuwe blauwe hardsteen: Vensters en deurtjes van de westgevel; Voluten met kroon; Muurbedekking; Klokgaten; Boogsleutels; Gaten onder de kroonlijst; Cordon onder de klokgaten; Schuine delen van de steunberen; Supporten van het klokgestoelte. - Herstel van dakgebinte kerk en toren en het klokgestoelte met eikenhout. - Herstel van dakbedekking, schalieberd en zinken goten. - Het herstellen/vernieuwen van het schrijnwerk in de toren (nieuwe eikenhouten deurtjes, nieuwe galmborden incl schaliën en loodwerk), en het herstel van de ingangsdeur van de kerk. - Nieuw binnenschrijnwerk: nieuwe deuren (voor de trapzaal, hoogzaal, toren, portaal), nieuwe balustrade hoogzaal, nieuwe plankenvloer en zoldering voor de beuk, nieuwe eikenhouten trappen naar hoogzaal en toren. - Herstel van de vloer van de kruisbeuk en koor. - Nieuwe vloer in graniet en nieuwe vloeren in cement. - Herstel van de glasramen. - Herstel van de gepleisterde gewelven (met gewelfribben) van beuk, kruisbeuk, portaal, hoogzaal, voute-trapzaal. - Herstel en herschilderen van de muurbepleistering met inbegrip van de lijsten van pilasters, rosassen, enz en omlijsting van de vensters van trapzaal, portaal en hoogzaal. - Herstel van muren, plafonds en plankenvloer in sacristie. - Herstel of vervangen van bouwelementen (ankers, trekijzers, etc), kruis met koperen haan en loden bol, herplaatsen grillage venstertjes westgevel, deur afsluiting kerkhof, uurwerk, wijwatervat, herstel preekstoel, bliksemafleiders, doorvont (ijzeren dubbele deuren) Plaatsing nieuwe klokken en herstelling van het orgel (beschadigd in WO I) Schilderen van de kerk: plafonds in lichte kleuren met omlopende versiering op gewelfribben en rosassen opgeluisterd met goud; het opfrissen van de figuurschildering; hernemen van delen van de 1249_Beheersplan_2018 april.doc 16/85

17 marmerimitatieschildering op de muren; voorzien van de muren van het schip met een plint in marmerimitatie en het overschilderen van de veelkleurige beelden in de zijkapellen in grisaille. Ook vermelding van het schilderen van de calvarieberg Plaatsing van elektrische verlichting Plaatsing nieuwe klok (ter vervanging van gestolen klok in WO I) Herstelwerken dak van toren en kerk, schilderen van de uurwerkplaten en van de kroonlijsten van de kerktoren Herstel torenuurwerk Elektriciteitswerken, oa elektrisch luiden klokken en verwarmen en verlichten Wit schilderen interieur Grote herstellingswerken (weinig gegevens over bewaard); oa vervangen plankenvloer sacristie en herstel van dak- en zinkbekleding Binnenschilderwerken: schilderwerk op muren en plafonds, van het ijzerwerk, olieverf op hout, boenwerk, verniswerk, afwassen van beelden en wegbreken plafonnering in sacristie en bekleding met gyprocplaten Herstellingswerken toren Overschildering van het kerkinterieur samen met de voordien gepolychromeerde beelden. Pastorie en koetshuis 17 de eeuw 1661 Eerste vermelding van een pastorie in de omgeving van de kerk. 18 de eeuw Eerste vermelding van de pastorie in de kerkrekeningen (levering van kalk en vorstpannen) Opknapbeurt. Eind 18 de E Weergave van de pastorie op verschillende kaarten: pastorie met rechthoekig grondplan en een kleinere uitbouw aan de oostzijde, een losstaand koetshuis, een omheining of haag rond de pastorie en -tuin en een pad van pastorie naar kerk. 19 de eeuw 1830 van de bestaande toestand in het bestek: (bak)stenen gebouw van twee bouwlagen hoog onder een dak belegd met rode pannen. De voorgevel situeerde zich aan de zuidkant (nu ingang bibliotheek), had één deuropening en twee flankerende vensters op de eerste bouwlaag en vijf vensteropeningen op de tweede bouwlaag waarvan één met glas-in-lood (vermoedelijk boven de deur) en de andere met houten roedenverdeling. De achtergevel aan de noordzijde had één deuropening op één as met de voordeur en twee vensters aan de oostzijde (links van de deur) en op de verdieping één vensteropening boven de deur. Tegen de oostgevel stond het schotelhuis en toilet van de pastorie. De pastorie had een lengte van 1338 op 972 duimen en een hoogte van 600 duimen (van de grond tot de nok van het dak) Herstellingswerken: - Hermetselen funderingen; - Vernieuwen gewelf schotelhuis; - Herstel boog venster links van voordeur en borstwering venster erboven; - Herstel keldervenster westgevel incl nieuw raam; - Verlaging van de borstwering van de oostelijke vensters van de voorgevel op de eerste bouwlaag (incl nieuwe onderdorpels in blauwe hardsteen van Ecaussines en nieuwe ramen); - Herstel dak met rode pannen en blikken goten (geschilderd met 2 lagen verf); - Herstel ramen incl glaswerk: opschuivende ramen in half wit glas met eiken onderregels en tabletten en andere onderdelen in RND, geschilderd in 2 lagen olieverf; - Voorzien van binnen- en buitenluiken; - Vervangen van de glas-in-loodramen van het schotelhuis door ramen met houten roedenverdeling; - In het interieur: een aantal herstellingswerken in RND Vermelding op primitief kadasterplan van een rechthoekig grondplan en afzonderlijk koetshuis, en een pad tussen pastorie en ingang kerk Herstellingswerken: - Afbraak van het dak en heropbouw met steilere helling (vermoedelijke aanpassing van rode naar blauwe pannen); - Versteviging muren verdieping; - Volledig vernieuwen van de plankenvloer op de verdieping (met herbruik op de zolder na behandeling) Herstellingswerken aan oa dak en goten Schilderen en grauwen Buiten- en binnenschilderwerken en kleine herstellingswerken. Eind 19 de E Herstellingen aan dak en zinken goten. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 17/85

18 20 ste eeuw Herstellingwerken aan buitenschrijnwerk (oa nieuwe voordeur), dak en gevels, en het interieur Weergave van een vergroting van het koetshuis Weergave op een foto: bepleisterde en geschilderde gevels; T-ramen met op het gelijkvloers buitenluiken; zichtbare gootklossen onder de bakgoot; een haag tussen kerkhof en pastorie Pastorie en tuin worden verkocht aan de gemeente Waardamme. Ca Gemeentehuis en post in de pastorie 1972 Ingrijpende verbouwing pastorie: - Afbraak bestaande uitbouw en optrekken nieuwe uitbouw; - Dichtmaken openingen op westgevel; - Toevoegen van 2 vensters rechts van de voordeur; - Vervangen van de eenvoudige rechthoekige voordeur door een nieuwe deur met bovenlicht en geprofileerde arduinen schouderboogomlijsting; - Verlagen van het venster boven de voordeur tot balkonvenster, voorzien van een sierlijk metalen balkonhekken op een arduinen balkonvlak; - Vernieuwen van alle schrijnwerk door wit en lichtblauw beschilderd houtwerk met kleine roedenverdelingen; - Vervangen van de kroonlijst op kleine modillons. - De pastorietuin wordt omgevormd tot een gekasseid plein zie deel Omgeving Verbouwing koetshuis: wijziging van raam- en deuropeningen en herinrichting interieur (verbouwing naar openbare toiletten) Plaatsing 2 dakvlakvensters pastorie Bibliotheek wordt ingericht in de pastorie (1 februari 2013) 2015 IT Service (zonder winkelfunctie) huurt een deel van de pastorie sinds 01/02/2015. Omgeving 16 de -17 de eeuw 17 de E Weergave van een kerkendam, een dreef en een stuk land genaamd de leemte. In de omgeving van de kerk liep ook een beek en is er sprake van 2 bruggen Aanplant van diverse bomen op het kerkhof. 18 de eeuw Aanleg van een haag rond het kerkhof Aanplant van bomen op het kerkhof Aanplant van 400 witte doorens Werken aan het beenhuis. Aanplant van 11 potstalien Aanplant bomen op het kerkhof. Eind 18 de E Aanleg van de Kerkstraat Weergave op Ferrariskaart van het kerkhof, de pastorie met geometrisch aangelegde tuin, afgebakend met hagen, en de Kerkstraat. Geen aanduiding van beek, noch van kerkendam, dreef en leemte Weergave op een kaart van een beek aan de zuid- en westzijde van de kerk, doorsneden door de Kerkstraat, en een landweg aan de oostzijde van de kerk en pastorie. Geen aanduiding van kerkendam, dreef en leemte. 19 de eeuw 1827 Vermelding van kerkendam, leemte en dreef in een legger van het onroerend bezit van de kerk Weergave op het primitief kadasterplan van de kerk met omliggend kerkhof, de pastorie met bijhorende tuin en een landweg ten oosten van het koetshuis en de Kerkstraat met bebouwing Aanplant nieuwe bomen Scheren van de doornhagen en kuisen en herstellen ommegang Vermelding van het maken van vier nieuwe hekkens voor het kerkhof en een levering van 52 pikkens voor de hekkens van het kerkhof. Mogelijk werd het kerkhof in de 19 de bijkomende omheining in metaal Aanleg van nieuwe stenen plankieren rond kerk Grenswijziging van perceel kerk. eeuw voorzien van een 20 ste eeuw Begin 20 e E Kappen van 2 bomen voor de westgevel van de kerk Opstelling van de Sint-Blasiusommegang met knotbeuken rond de kerk. 1 ste helft Weergave op foto s van een bomenrij aan de zuidzijde van de kerk als afbakening van het kerkhof en kleinere bomen en struiken op het kerkhof Aanleg van een nieuw kerkhof op een perceel verderop in de Beekstraat Grenswijziging van perceel pastorie en -tuin. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 18/85

19 Jaren 50 Weergave op een aantal foto s van een gekasseid plein/straat ten westen van de kerk, een lage omheining aan het kerkhof en een haag en bomenrij tussen pastorie en kerkhof, onderbroken door een metalen poort tussen twee bakstenen pilaren Verkleining van de pastorietuin door de heraanleg van de Beekstraat tot aan de Kortrijksestraat. Weergave op een foto van een groot aantal bomen rond de kerk en pastorie, een haag tussen de tuin van het gemeentehuis en de Beekstraat, en een haag links en rechts van het pad naar de voordeur van het gemeentehuis Heraanleg omgeving rond pastorie (samen met de verbouwing van de pastorie zie supra): - Verwijderen van de omheining tussen de gekasseide zone voor de kerk en het kerkhof; - Aanleg van de oude pastorietuin met kasseien (en in gebruik genomen als parking); - Kappen van de bomen aan de westzijde van het gemeentehuis en maken van een verbinding tussen de westzijde van de kerk met het gekasseid plein aan de noordzijde van het gemeentehuis. - Kappen van de bomen aan de oostzijde van het gemeentehuis. - Hagen aan de noordzijde werden verwijderd. 21 ste eeuw 2002 Heraanleg kerkomgeving: de graven aan de zuidzijde worden overgebracht naar het kerkhof in de Beekstraat en deze zone wordt aangelegd als grasveld met bomen. De te behouden graven worden gehergroepeerd aan de noordzijde van de kerk; oa de gietijzeren kruisen blijven omwille van het grote kunsthistorisch belang in situ. 2.2 OVERZICHT HISTORISCHE KAARTEN EN ARCHIEFPLANNEN Zie ook kaarten en plannen opgenomen in de Bouwhistorische nota in bijlage nr 4. Kadastrale mutatieschets uit 1861 (Kadasterarchief Brugge)_Vergroting van de kerk Plan bestaande toestand westgevel kerk in 1876 (Provinciaal Archief West-Vlaanderen) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 19/85

20 Kadastrale mutatieschets uit 1913 (Kadasterarchief Brugge)_Vergroting van de kerk aan de koorzijde (in situ niets van te zien) Plan van de herstellingwerken aan de kerk in (Algemeen Rijksarchief Brussel) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 20/85

21 Kadastrale mutatieschets uit 1963 (Kadasterarchief Brugge)_Verkleining van de pastorietuin Gevels pastorie uit 1972 (Kadasterarchief Brugge)_Verbouwingswerken 1249_Beheersplan_2018 april.doc 21/85

22 Plannen pastorie uit 1972 (Kadasterarchief Brugge)_Verbouwingswerken Plan aanleg omgeving gemeentehuis in 1972 (Gemeentearchief Oostkamp) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 22/85

23 Plannen en gevels koetshuis uit 1997 (Gemeentearchief Oostkamp)_Bestaande (links) en nieuwe (rechts) toestand Plan met aanduiding van de graven in 2002 (Archief Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen)_Bestaande toestand 1249_Beheersplan_2018 april.doc 23/85

24 2.3 OUDE FOTO S Zie ook foto s opgenomen in de Bouwhistorische nota in bijlage nr 4. Zicht op de Kerkstraat en de westgevel van de Sint-Blasiuskerk te Waardamme op het einde van de 19 de eeuw (Heemkundige Kring Oostkamp) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 24/85

25 Zicht op de Kerkstraat en de westgevel van de Sint-Blasiuskerk te Waardamme op het einde van de 19 de begin 20 ste eeuw (Heemkundige Kring Oostkamp) Zuidgevel van de kerk in 1953 (KIK, b141881) Interieur van de kerk in 1944 (KIK, b059640) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 25/85

26 Zicht op de voormalige achtergevel van de oude pastorie nu voorgevel vòòr de verbouwingswerken in 1972 (Foto pastorie uit verzameling Luc Strobbe, gepubliceerd in B. Boulion, o.c., 1984, p ) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 26/85

27 Zicht vanaf de Beekstraat op de voormalige achtergevel van de oude pastorie nu voorgevel voor de verbouwingswerken in 1972 (Heemkundige Kring Oostkamp) Op de achtergrond de toenmalige voorgevel aan de kant van de kerk van de pastorie in 1955 (bron onbekend) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 27/85

28 Werken aan de pastorie en het plein in 1972 (bron onbekend) Werken aan de pastorie en het plein in 1972 (bron onbekend) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 28/85

29 Gevels van het koetshuis in 1997 (Gemeentearchief Oostkamp, Bouwdossiers nr 1997/96) Het kerkhof in de 2 de helft van de 20 ste eeuw (Heemkundige Kring Oostkamp) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 29/85

30 Zicht op het zuidelijk deel van het kerkhof voor de heraanleg in 2002 (Archief Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 30/85

31 2.5 EVALUATIE VAN DE AUTHENTICITEIT Sint-Blasiuskerk Zoals blijkt uit de bouwhistoriek dateert het huidige grondplan van de kerk uit de 2 de helft van de 19 de eeuw, waarbij de kerk evolueerde van een éénbeukige kerk naar een kruiskerk (met de vergroting van het koor en bouw van een nieuw transept en 2 sacristieën). Ook de muurschilderingen op de oostwanden van koor en transepten die zeer sterk aanwezig zijn in het interieur kunnen gedateerd worden in het laatste kwart van de 19 de eeuw. Daarna kunnen volgende grote wijzigingen/herstellingen worden vastgesteld: - Het vernieuwen van de westgevel in waarbij het uitzicht van deze gevel sterk werd gewijzigd. - Het vernieuwen van de glas-in-loodramen ca Het vernieuwen van de kerkvloer in Herstellingswerken na WO I waarbij de bestaande toestand van de gevels en het dak werd gereconstrueerd. - Het meermaals overschilderen van het volledige interieur oa in en 1999 met uitzondering van de figuratieve schilderingen in het koor en beide transepten. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 31/85

32 1249_Beheersplan_2018 april.doc 32/85

33 1249_Beheersplan_2018 april.doc 33/85

34 Pastorie en koetshuis Uit het overzicht van de bouwhistoriek van de pastorie kan worden afgeleid dat zowel het eterieur als het interieur zeer grote veranderingen hebben ondergaan. De belangrijkste wijzigingen/herstellingen aan het eterieur zijn: - Het aanpassen van het dak in , incl steilere dakhelling. - Het vernieuwen van de uitbouw, wijzigen van raam- en deuropeningen, toevoegen van een balkon boven de voordeur, vernieuwen van alle buitenschrijnwerk, enz in Zoals blijkt uit de archiefgegevens met betrekking tot het koetshuis werd dit bijgebouw eveneens meermaals aangepast. De voornaamste wijzigingen aan het eterieur zijn: - Het toevoegen en terug verwijderen van beperkte uitbreidingen in de 20 ste eeuw. - De wijziging van raam- en deuropeningen in _Beheersplan_2018 april.doc 34/85

35 Omgeving Zie ook Bijlage nr 9 Beheernota omgeving. De omgeving van de parochiekerk Heilige Blasius is beschermd als dorpsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de historische waarde, als zijnde een vrij gaaf bewaarde dorpskern waarvan de huidige configuratie grosso modo teruggaat op de 18de eeuwse situatie. Deze configuratie wordt bepaald door de volgende componenten: de georiënteerde parochiekerk gelegen midden kerkhof met afzomende beplanting en het omlopend kerkpad, de ommegang ter ere van de Heilige Blasius en de kerkhofmuur ten oosten; ten noorden ervan de vroegere pastorie met bijbouwen en het achterliggend gekasseid plein ter vervanging van de voormalige pastorietuin. Ook de omgeving van de pastorie en kerk heeft grote veranderingen ondergaan, met als belangrijkste wijzigingen/herstellingen: - De heraanleg van de omgeving rond de pastorie in 1972 met het vervangen van de pastorietuin door een gekasseid plein en het kappen van diverse bomen. - De heraanleg van de kerkomgeving in 2002 met herschikking van de graven. Volgende fysieke en niet-fysieke erfgoedelementen zijn echter nog aanwezig: - De open ruimte rond de pastorie; - De open ruimte rond de kerk; - De bouwvolumes van kerk, pastorie, koetshuis; - De groenvolumes links en rechts van het plein tussen pastorie en Beekstraat; - De kerkhofmuur als lijnrelict; - De thuja s als groene relicten; - De staties van de ommegang als bouwrelicten; - De voormalige circulatiepatronen vanaf de Beekstraat en de Kerkstraat naar de kerk, en de circulatie rond de kerk. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 35/85

36 Overzicht fysieke en niet-fysieke erfgoedelementen_opgemaakt door Urban Landscape 1249_Beheersplan_2018 april.doc 36/85

37 3. BESCHRIJVING EN INVENTARIS VAN DE ERFGOEDELEMENTEN 3.1 ALGEMENE BESCHRIJVING EN RUIMTELIJKE CONTEXT De parochiekerk Sint-Blasius vormt samen met de voormalige pastorie (met bijgebouwen) en het gekasseid plein (tot aan de beekstraat) de dorpskern van de deelgemeente Waardamme. Ten oosten van de kerk bevindt zich de Sint-Blasiusstraat en de dorpsschool en ten westen ligt de Kerkstraat, loodrecht op de westpartij georiënteerd. Kerk en onmiddellijke omgeving De Sint-Blasiuskerk betreft een georiënteerde kruiskerk in classicistische stijl met bouwfases in de tweede helft van de 18 de eeuw en in de 19 de eeuw; westpartij van 1878 naar de ontwerpplannen van provinciaal architect René Buyck. Mogelijk nog aanwezigheid van een oudere kern. De classicistische westgevel wordt gedomineerd door de westtoren, voorzien van een jaarsteen "1878" verwijzend naar de heropbouw van de voorgevel. De plattegrond ontvouwt een kruiskerk met ingebouwde vierkante westtoren met flankerende kapellen o.m. doopkapel links; éénbeukig schip van vier traveeën; transept van één travee en een rechthoekige koorafsluiting. In de oksels van het koor en het transept bevinden zich twee lagere volumes. Tegen de westgevel van het noordtransept van de kerk is een calvarie geplaatst. AGENTSCHAP ONROEREND ERFGOED 2016: Parochiekerk Sint-Blasius Inventaris Onroerend Erfgoed [online], (geraadpleegd op 23 augustus 2016). Pastorie en bijgebouwen De traditionele pastorie dateert uit de tweede helft van de 18 de eeuw, maar is sterk aangepast in de jaren Het betreft een vrijstaande woning van het dubbelhuistype van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een schilddak (nok evenwijdig met de Beekstraat), bedekt met zwarte pannen; en met bepleisterd en beschilderd gevelparement op een lage arduinen plint. De rechthoekige vensters zijn voorzien van omlijstingen, en zijn op de begane grond beluikt. Soortgelijke, sobere zuidgevel met een eenvoudige rechthoekige deuropening met bovenlicht. Tegen de oostelijke zijgevel van het hoofdgebouw bevindt zich een aanpalend volume van één bouwlaag onder pannendak, eveneens aangepast na de herbestemming. De oostgevel van dit aanpalend volume bestaat uit vier traveeën met deur en beluikte vensters. Het voormalig koetshuis situeert zich ten zuidoosten van het hoofdgebouw. Het betreft een baksteenbouw onder zadeldak met zwarte, Vlaamse pannen en beschilderde gevels op een lage, grijs beschilderde, plint.. De noord-, west- en zuidgevel zijn voorzien van aaneengeschakelde rondbogen en bakstenen penanten. De geveltop bevat een uilengat (zuidgevel) of laadluik (noordgevel). Het houtwerk is eveneens blauw beschilderd. AGENTSCHAP ONROEREND ERFGOED 2016: Pastorie van de Sint-Blasius Parochie, Inventaris Onroerend Erfgoed [online], (geraadpleegd op 23 augustus 2016). Omgeving Het huidige kerkhof bevindt zich ten noorden van de kerk. Aan de oostzijde van de kerk bevindt zich een bakstenen kerkhofmuur. De ommegang ter ere van de Heilige Blasius bestaat uit drie (volgens inventaris AOE slechts twee) staties met aan 2 staties een (knot)beuk. Deze situeren zich ten noorden, oosten en zuiden van de kerk/kerkhof. De kerkomgeving werd reeds diverse malen heraangelegd in 1938, 1972 en 2002, met oa het huidige pastoorspad uit De Thuja s (Westerse levensbomen) zijn vermoedelijk in 1938 aangeplant, de buussen waarschijnlijk in 1972 en de geleide linden dateren uit Daarnaast zijn er ook knotbeuken en twee vanaf de grond sterk vertakte buussen aanwezig. Er zijn geen palmen aanwezig zoals vermeld in de inventaris van AOE. Het plein aan de voorzijde van de pastorie (tot aan de beekstraat) en de zone tussen pastorie en kerkhof zijn aangelegd met kasseien, voorzien van parkeerplaatsen en enkele lindebomen. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 37/85

38 3.3 INVENTARIS ERFGOEDELEMENTEN EN DIAGNOSE KERK 1. DAKEN 1.1. DAKBEDEKKINGEN Alle hellende dakvlakken zijn bedekt met natuurleien, deels geplaatst in koperen leihaken en deels genageld. De daken zijn in vrij goede toestand. De afzaten werden recent (2017) hersteld. Er is mosvorming aanwezig op de afzaten van de steunberen en onder de nok. Leien dakbedekking op dak toren, schip, transept en sacristie 1.2. AANSLUITINGEN De nokken van de middenbeuk, koor en het transept zijn uitgevoerd met in de mortel geplaatste verglaasde gebakken aarden nokpannen. De nokken van de sacristie en berging zijn uitgevoerd in blauwe hardsteen. De hoekkepers aan de sacristie en berging zijn voorzien van vlinderlood op een ruiterlat. De kilkeperafwerkingen zijn uitgevoerd in zink. De aansluitingen van de daken met de opgaande muren (oa de aansluiting van het dak van het schip met de westgevel en aansluitingen van de daken van de berging en sacristie met koor- en schipmuren) zijn uitgevoerd in lood. De nokpannen zijn in goede staat; 1 pan ontbreekt. Het voegwerk aan de natuurstenen nokken is verweerd; lokaal is een mortelzoom uitgevallen. De loden hoekkepers zijn in goede staat. De zinken kilgoten zijn in redelijke staat maar gecorrodeerd. De loden muuraansluitingen aan de berging en sacristie zijn in goede staat met uitzondering van een losgekomen loket aan de zuidkant. De loden muuraansluitingen aan de afzaten van de steunberen werden recent vernieuwd. De aansluitingen van de volutegevels met de daken van de zijbeuken staan nu gewoon omhoog tegen de cementering. Aan de noordzijde is het lood erboven ingeslepen zodat het bestaande lood wordt afgedekt en geen waterinfiltratie mogelijk is. Plaatselijk is de cementering gebarsten en losgekomen. Nokpannen uit gebakken aarde Blauwstenen nokken, loden muuraansluitingen en vlinderlood op hoekkepers 1249_Beheersplan_2018 april.doc 38/85

39 1.3. DAKDOORBREKINGEN Volgende dakdoorbrekingen zijn aanwezig: - In de dakvlakken van de toren: rood geschilderde houten luiken (thv de wijzerplaten); - In het dak van het zuidtransept: een gemetste schoorsteen. De luiken thv de wijzerplaten zijn in goede staat. De schoorsteen werd bovenaan reeds hermetseld en is in behouden staat. Dakluiken in de toren Schoorsteen zuidtransept 1.4. REGENWATERAFVOER De hanggoten van de kerk, de sacristie en de berging zijn uitgevoerd in zink, geplaatst in geplastificeerde ijzeren gootankers. Inclusief ontvangers in zink. De vervangen hanggoten zijn uitgevoerd met ino gootankers (duurzaamheid). De zakgoten tussen de berging en de sacristie met het koor zijn uitgevoerd in zink. De regenwaterafvoeren zijn uitgevoerd in zink. De zinken hanggoten zijn gecorrodeerd thv de dragers. Meerdere dragers zijn roestig. De zinken zakgoten zijn eveneens gecorrodeerd. De zinken afvoeren zijn in redelijke tot slechte toestand: onder andere de afvoer van het koor aan de zuidkant en de afvoer in de hoek van het schip met het noordtransept lekken. Er werden herstellingen uitgevoerd in De aansluitpunten onderaan enkele afleiders zijn onesthetisch. Zinken hanggoten met geplastificeerde ijzeren gootankers 1.5. DAKELEMENTEN Volgende dakelementen zijn aanwezig: - Zwartgeschilderd ijzeren torenkruis met vergulde bol en haan; - IJzeren koorkruis. Het torenkruis is in goede toestand. Het koorkruis is algemeen licht geroest. Zinken ontvangers en afleiders 1249_Beheersplan_2018 april.doc 39/85

40 Torenkruis Koorkruis 1.6. DAKSTRUCTUUR De kapconstructie van de kerk en de toren is uitgevoerd in naaldhout. In het schip is ook nog een oud gedeelte van de vroegere eiken kapconstructie en populieren bebording aanwezig. De dakvlakken aan sacristie en berging zijn voorzien van een dakoverstek met zichtbare bebording en kepers. De kap vertoont een goede algemene stabiliteit en toestand, met uitzondering van enkele plaatselijke barsten of breuken. Op meerdere plaatsen is het naaldhout aangetast door de huisboktor en lokaal is nog een oud zwamlichaam aanwezig als gevolg van vroegere lekken. De dakoverstek en hondjes van de sacristie zijn plaatselijk rot. Dakstructuur kerk Dakoverstek sacristie 1249_Beheersplan_2018 april.doc 40/85

41 2. GEVELS 2.1. OPGAAND METSELWERK EN PARAMENTMETSELWERK De gevels zijn opgetrokken uit diverse soorten bakstenen (zie ook de verschillende bouwfases): - Rood-oranje bakstenen voor de westgevel, de toren en de zijgevels van de 1 ste travee van het schip; - Oranje-gele bakstenen voor de rest van het schip; - Paars-rode-bruine bakstenen voor het transept en het koor. De plint ter hoogte van het 18 de -eeuwse schip is uitgevoerd in ijzerzandsteen (wat mogelijk wijst op een oudere kern). De westgevel is voorzien van een gebogen belijning. De zijgevels, met geprofileerde bakstenen kroonlijst, worden geritmeerd door steunberen met versnijdingen, o.m. overhoeks ter hoogte van het transept en de oostgevel. De vlakke bakstenen omlijstingen rond de ramen in de zijgevels zijn voorzien van oren en neuten. De toren is voorzien van gekoppelde rondboogvormige galmgaten verdiept in een korfboogomlijsting. Het voegwerk van de toren en de zijgevels van de 1 ste travee van het schip is platvol uitgevoerd. In het voegwerk van de rest van het schip, het transept, het koor, de sacristie en berging is nog deels een dagstreep aanwezig. Het baksteenmetselwerk is in redelijke tot goede toestand, met uitzondering van een aantal barsten in het schip en lokale mos- en algenvorming. De zones onder de raamdorpels van het schip zijn plaatselijk gecementeerd. De gevelsteen die werd gebruikt voor de toren neemt zeer veel water op en vervuilt snel. Het voegwerk is in redelijke toestand en is plaatselijk uitgeloogd, voornamelijk in zones die langdurig belast werden door lekkages. Diverse soorten metselwerk 1249_Beheersplan_2018 april.doc 41/85

42 Plint in ijzerzandsteen aan schip Geprofileerde bakstenen kroonlijsten aan schip 2.2. GEVELELEMENTEN Restanten van de dagstreep in het voegwerk Blauwstenen onderdelen op de westgevel, de toren, en de 1 ste travee van noord- en zuidgevel: - Dorpel en deuromlijsting inkomdeur; omlijsting voorzien van oren en een rocaille uitgewerkte sluitsteen, versierd met guirlandes, en met erboven een geprofileerde druiplijst; - Beeldnis (boven de deur) met geprofileerde druiplijst en gevat tussen flankerende voluten, met het beeld van de Heilige Blasius (zie cultuurgoederen); - Plint; - Raamomlijstingen, incl dorpel, voorzien van oren, neuten en een gebogen druiplijst; - Afzaten aan steunberen en torenluiken; - Schouderstukken voorzien van voluten en bolbekroning; - De aanzetstenen en sluitstenen van de omlijstingen aan de torenluiken en rond de galmborden (boogstenen uitgevoerd in vlak metselwerk); - Dorpels en lintelen aan de verluchtingsopeningen in de toren; - Datumsteen en waterlijst toren; - Dorpels aan de galmgaten. Blauwstenen onderdelen op de overige gevels: 1249_Beheersplan_2018 april.doc 42/85

43 - Raamdorpels aan de glas-in-loodramen van de zijgevels, transept en koor; incl laag Boomse tegels onder deze dorpels; - Deur- en raamdorpels en lintelen aan deur en ramen sacristie en berging; - Consoles schoorsteen zuidtransept. IJzer: - Gevelankers; - Diefijzers aan de ramen van sacristie en berging; - Verluchtingsroosters onderaan de gevels van de sacristie; - Verluchtingsroosters in de toren. Overige: - Afdekking afzaten steunberen in natuurleien, met uitzondering van toren en 1ste travee. De natuurstenen elementen zijn algemeen in goede staat met uitzondering van een aantal gebarsten dorpels, lintelen en postamenten aan de inkomdeur. En aantal boomse tegels onder de raamdorpels zijn in slechte toestand. De ijzeren diefijzers, ankers en roosters zijn (sterk) geroest. De roosters aan de sacristie zijn in slechte toestand. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 43/85

44 Blauwstenen onderdelen in toren Blauwstenen dorpels aan ramen schip en transept Blauwstenen dorpel en IJzeren verluchtingsrooster Afzaten met nieuwe natuurleien linteel en ijzeren diefijzers aan raam sacristie 1249_Beheersplan_2018 april.doc 44/85

45 3. BUITENSCHRIJNWERK 3.1. HOUT Het houten buitenschrijnwerk omvat: - Rood geschilderde houten toegangspoort; - Rood geschilderde rondboogvormige houten luiken in de toren; - Rood geschilderde vierkante houten luiken in de torenspits; - Rood geschilderde eiken galmborden in de toren, aan de bovenkant bekleed met natuurleien; - Rood geschilderde houten kroonlijsten aan toren. - Rood geschilderde houten ramen aan sacristie en berging, voorzien van glas-in-lood-beglazing; - Rood geschilderde houten deur aan sacristie. De houten ramen, deuren en poort zijn algemeen in redelijke tot goede toestand, met uitzondering van de ramen van de berging en sacristie waar het verfwerk sterk is afgebladderd en het hout plaatselijk rot is. Ook de toegangspoort is aan herstelling toe; er werd recent door het kerkbestuur een voorlopige herstelling aangebracht. De houten luiken zijn in redelijke toestand met uitzondering van onder andere 2 van de rondboogvormige torenluiken waar het verfwerk sterk is afgebladderd en de onderregel rot is. De houten kroonlijsten en galmborden zijn in goede staat. V.l.n.r.: Toegangspoort, rondboogvormige torenluiken, vierkante torenluiken, galmborden Kroonlijsten toren Houten raam en deur sacristie 3.2. GLAS-IN-LOODRAMEN De middenbeuk, transept en koor zijn voorzien van glas-in-loodramen met figuratieve afbeeldingen. De raamopeningen zijn niet voorzien van monelen, en het glas-in-lood is gevat in een kader met zowel horizontale als verticale ijzeren raambruggen, zwart geteerd. Het raam boven de toegangsdeur in de westgevel is voorzien van voorzetbeglazing. De glasramen in het schip zijn voorzien van eucharistische symbolen, in het koor (aan weerszijden van het altaar) tonen de glasramen de Heilige Magdalena en Heilige Alice (geschonken door baron Eduard Peers de Nieuwburgh), in het transept bevinden zich de glasramen van de Heilige Blasius en Onze-Lieve-Vrouw, en aan de westzijde het glasraam met de Heilige Blasius (volgens het vooronderzoek de Heilige Gregorius). Er werd in 2008 een vooronderzoek uitgevoerd van de glasramen door Joost Caen, Hertendreef 6, 2900 Schoten. Zie bijlage nr _Beheersplan_2018 april.doc 45/85

46 De glas-in-loodramen zijn algemeen in slechte tot zeer slechte toestand, met uitzondering van het raam in de zuidwestelijke gevel van de toren dat reeds werd voorzien van een voorzetbeglazing. De ramen van het schip zijn in slechte staat en vertonen volgende gebreken: - De ramen zijn algemeen vervuild door stof, roet, enz. - De ramen staan opgebold. - De ijzeren raambruggen zijn sterk geroest. - Er zijn meerdere ruitjes gebarsten of gebroken. - De glasverf is licht tot ernstig aangetast. - Een aantal vroegere reconstructies werken storend. - Het loodnet is nog redelijk goed. De beide transeptramen vertonen dezelfde gebreken als hierboven opgesomd, en daarenboven is ook het loodnet in slechte toestand. Het raam in het noordtransept werd in 2012 preventief gedemonteerd en tijdelijk gestockeerd in kisten in de kerk ifv het behoud. Het raam in het zuidtransept is eind 2017 gedemonteerd. De raamwerken en beglazingen van de zijruimtes vertonen uitbuiking, glasbreuk, enz. Glas-in-loodramen noordkant schip Glas-in-loodramen zuidkant schip 1249_Beheersplan_2018 april.doc 46/85

47 Glas-in-loodramen transept Glas-in-loodramen zuidkant schip Glas-in-loodramen noordkant schip 1249_Beheersplan_2018 april.doc 47/85

48 Glas-in-loodramen transept en koor (v.l.n.r. noordtransept zuidtransept - koor noord - koor zuid) 4. INTERIEUR 4.1. BINNENMUREN Glas-in-loodramen westkant De kerkwanden zijn bepleisterd en wit geschilderd; met uitzondering van de wanden in punt 4.5. en een lichtgrijze kleur op de plinten en boorden en friezen van de pilasters. Het pleisterwerk werd voor de schilderwerken in 1999 voorzien van een vliesbehang. De plint in het koor en transept is gecementeerd. In de westmuur zijn 2 beeldnissen ingewerkt. De muren in de toren zijn niet bepleisterd. Pleister- en schilderwerk in goede toestand met uitzondering van plaatselijk door vocht aangetaste zones in oa het transept. Het metselwerk in de toren is in redelijke toestand, met plaatselijk loszittend metselwerk en ontbrekende bakstenen. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 48/85

49 Binnenmuren schip en transept Binnenmuren toren 4.2. GEWELVEN EN ZOLDERINGEN De wit geschilderde tongewelven in de kerk zijn uitgevoerd met pleisterwerk op latjes en met een naaldhouten structuur. De gewelven zijn voorzien van gordelbogen, uitlopend op vlakke pilasters met eenvoudige imposten en cassementen en verstevigd met wit geschilderde trekankers. De zolderingen in de toren zijn uitgevoerd in naaldhout. Redelijke toestand met uitzondering van de zwart vervuilde zones boven de verwarmingstoestellen. De houten structuren van het tongewelf zijn ernstig aangetast. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 49/85

50 4.3. PLAFONDS Gewelf viering Het portaal, de sacristie en de berging zijn voorzien van een vlakke zoldering. Goede toestand; lichte vervuiling VLOEREN De kerkvloer is uitgevoerd in Bassècle, met uitzondering van: - de zone achteraan thv het inkomportaal (voormalige doopkapel) die is uitgevoerd in cementtegels in zwart en crèmewit in damboordpatroon en boordtegels. - de vloer in de sacristie die bestaat uit een recentere zwarte tegel met witte spikkels. De plankenvloeren in de toren zijn uitgevoerd in naaldhout. De vloer in de torenspits is voorzien van houten plaatmateriaal. De vloeren zijn in redelijke toestand, maar plaatselijk aangetast door vocht. Vloer inkom Vloer kerk 1249_Beheersplan_2018 april.doc 50/85

51 Vloer portaal achteraan (voormalige doopkapel) Vloer sacristie 4.5. BIJZONDERE AFWERKINGEN Op de oostwanden van koor en beide transepten bevinden zich neoclassicistische trompe-l'oeil schilderingen uit de 19 de eeuw. De oostmuur in het koor bestaat uit een ondiepe nis van vloer tot gewelf, voorzien van een rondboog en brede penanten links en rechts. De nis is beschilderd met imitatiepilasters in grijs, bekroond met kapitelen die een geschilderde kroonlijst dragen. De zones tussen de pijlers zijn geschilderd in marmerimitatie: witte vlakken met bruin-beige omboording. Boven de kroonlijst bevindt zich een figuratieve schildering van de Heilige Drievuldigheid. De penanten links en rechts zijn beschilderd met resp. de Heilige Petrus en de Heilige Paulus, in imitatie rondboognissen. De vlakke zones rondom de trompe-l'oeils zijn geschilderd in witte en bruin-beige imitatiemarmer. De volledige oostwand van het koor is voorzien van een plint in rode imitatiemarmer. De pilasters op de noord- en zuidwand van het koor zijn eveneens voorzien van een witte en bruin-beige imitatieschildering. De oostwanden in beide transepten zijn voorzien van een nis met rondboog, smalle penanten links en rechts en een verdiepte ronde nis in het vlakke gedeelte bovenaan. De nissen zijn geschilderd met een half koepelgewelf met cassettenplafond, een kroonlijst en wanden in een roodbruine imitatieschildering. De beelden zijn eveneens imitaties van stenen beelden op een sokkel en stellen in het noordelijk transept Onze-Lieve-Vrouw en in het zuidelijk transept de Heilige Blasius voor. De penanten, het bovenvlak en de pilasters in aansluiting met de wanden van het koor zijn geschilderd in witte en bruin-beige imitatiemarmer. Op de penanten zijn imitatie medaillons aangebracht in geel met grijze omlijsting. De plinten aan de noordwand van het noordtransept en de zuidwand van het zuidtransept zijn eveneens afgewerkt met dezelfde rode marmerimitatieschildering cfr het koor. Er werd in 2009 een materiaaltechnisch onderzoek uitgevoerd van de muurschilderingen door Bernard Delmotte bvba, Nosestraat 3, 2000 Antwerpen. Zie bijlage nr 5. Zie bijlage 5 Vooronderzoek muurschilderingen. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 51/85

52 Oostmuur koor 1249_Beheersplan_2018 april.doc 52/85

53 Oostmuur transept noord Oostmuur transept zuid Plint transept 4.6. BINNENSCHRIJNWERK EN VASTE INRICHTING Ter hoogte van het portaal en de toren bevinden zich volgende deuren en trappen: - Een houten dubbele deur naar de kerk met bovenlicht met glas-in-lood; - Twee enkele deuren links (naar kerk) en rechts (naar berging en doksaal). - Een naaldhouten trap vanuit de berging naar het doksaal. - Een houten torentrap. In het schip, transept en koor bevindt zich volgend binnenschrijnwerk en vaste inrichting: - Eikenhouten lambrisering met gekorniste kroonlijst op de zijwanden van het schip en de westwanden van het transept. - Eikenhouten doksaal in classicistische stijl uit de 19 de eeuw. - Eikenhouten koorgestoelte uit de 18 de eeuw met geïntegreerde deuren naar sacristie en berging. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 53/85

54 - Houten kerkmeesterbanken uit de 18 de eeuw in het noord- en het zuidtransept. - Eikenhouten preekstoel uit de 18 de eeuw. - Houten sarcofaag-altaren in het noord- en het zuidtransept, geschilderd. - Marmeren doopvont met koperen deksel. - Zwart gelakt smeedijzeren hekwerk aan de voormalige doopkapel. - 2 wijwatervaten links en rechts van de toegangsdeuren achteraan. - In de muur ingewerkte grafzerk van Petrus Joannes van Acker (zuidmuur zuidtransept). Zie ook de bijlage uit het beschermingsbesluit (bijlage nr 3 van het beheersplan) en de recente inventaris van de onroerende en roerende goederen (bijlage nr 7). Het binnenschrijnwerk en vaste inrichting is in redelijke tot goede toestand. V.l.n.r.: Dubbele deur tussen portaal en schip, deur tussen portaal en kerk, deur tussen portaal en berging, houten trap naar doksaal Lambrisering schip Doksaal Koorgestoelte met deur naar berging Koorgestoelte met deur naar sacristie 1249_Beheersplan_2018 april.doc 54/85

55 Kerkmeesterbank noordtransept Kerkmeesterbank zuidtransept Preekstoel Zijaltaar noordtransept Zijaltaar zuidtransept 1249_Beheersplan_2018 april.doc 55/85

56 Doopvont Smeedijzeren hekwerk Grafzerk van Petrus Joannes van Acker 4.7. CULTUURGOEDEREN Zie bijlage nr 3 Inventaris cultuurgoederen. Zie bijlage nr 3 Inventaris cultuurgoederen. 5. ORGELS, KLOKKEN EN TORENUURWERKEN 5.1. KLOKKEN EN TORENUURWERKEN Onder de torenspits bevindt zich aan 4 zijden een torenuurwerk; vergulde cijfers en wijzers op een zwarte achtergrond. In de kerktoren bevinden zich 2 klokken in een naaldhouten klokkenstoel, uitgerust met een bronzen klepel en luidmotor, 2 luidbruggen en luidwielen, elektro-magneethamers. In de toren zijn nog de restanten aanwezig van het oud uurwerkmechanisme. De omkasting is tussen 2005 en 2012 verdwenen. Het elektronische torenuurwerk is in goede toestand. De klokken en toebehoren zijn in goede toestand. In 2006 werden onderhoudswerken uitgevoerd door de firma Meridiaan. Ook de klokkenstoel vertoont geen gebreken. Het oud uurwerkmechanisme is bestoft en de omkasting is verdwenen. Torenuurwerk Oud uurwerkmechanisme 1249_Beheersplan_2018 april.doc 56/85

57 Oud uurwerkmechanisme zonder omkasting foto dd. 21/11/2012 (Ann Gyssels) Oud uurwerkmechanisme in houten omkasting foto dd. 06/09/2005 (nu verdwenen) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 57/85

58 Klok Inscriptie klok 5.2. ORGEL Orgel van Jules Anneessens Tanghe (Fournisseur Pape St. Menin) in 19 de eeuwse neogotische eiken orgelkast. Voor de inventaris van het orgel wordt verwezen naar de Inventaris opgemaakt door dhr. Stefaan Loncke zie bijlage nr 8. Zie bijlage 8 Inventaris orgel. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 58/85

59 3.5 INVENTARIS ERFGOEDELEMENTEN EN DIAGNOSE PASTORIE 1. DAKEN 1.1. DAKBEDEKKINGEN De hellende dakvlakken zijn bedekt met platte zwarte pannen. De dakvlakken zijn in goede toestand maar vertonen plaatselijk mosvorming. Dakbedekking in zwarte platte pannen 1.2. AANSLUITINGEN De nokken en hoekkepers van de pastorie zijn uitgevoerd met bijhorende zwarte nokpannen, in de mortel geplaatst. De aansluitingen met de opgaande muren zijn uitgevoerd in lood. De nokken en hoekkepers zijn in goede toestand. De loden aansluitingen lijken in goede toestand met uitzondering van een deel van het loketlood van 1 van de schoorstenen maar konden niet volledig worden nagezien DAKDOORBREKINGEN Volgende dakdoorbrekingen zijn aanwezig in het dak van de pastorie: - 2 schoorstenen in zichtbaar metselwerk; - 2 eigentijdse dakvlakramen (geen erfgoedelement). De dakdoorbrekingen zijn in goede toestand REGENWATERAFVOER De bakgoten zijn uitgevoerd in zink. De regenwaterafvoeren zijn uitgevoerd in zink; het betreffen vierkante afvoeren, voorzien van gietijzeren voetstukken. De toestand van de goten en afleiders is voor zover kon worden nagezien goed, met uitzondering van de roestende muurbeugels aan de afleiders. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 59/85

60 Regenafleiders op achter- en zijgevel 1.5. DAKSTRUCTUUR De kapconstructie kon niet worden nagezien. 2. GEVELS 2.1. OPGAAND METSELWERK EN PARAMENTMETSELWERK Het metselwerk is bepleisterd zie verder. Het metselwerk van de pastoriegevels is niet zichtbaar AFWERKLAGEN Het baksteenmetselwerk is recent vlak uitgepleisterd, inclusief plint, omlijstingen rond de ramen en deuromlijsting aan de achterzijde. Het pleisterwerk van de pastorie is in goede toestand maar is vervuild GEVELELEMENTEN Volgende gevelelementen zijn aanwezig aan de pastorie: - Blauwstenen omlijsting aan deur voorzijde; - Witstenen (of kunststenen?) raam- en deurdorpels; - Balkon met zwartgeschilderde ijzeren balustrade aan voorgevel; - IJzeren gevelankers (meegeschilderd met gevelvlakken). De (kunst)stenen gevelelementen zijn in redelijke tot goede toestand. De ijzeren elementen in smeed- en gietijzer vertonen lokaal roestvorming maar zijn verder in goede toestand. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 60/85

61 Omlijsting deur kant Beekstraat Raamdorpel Balkon boven voordeur met zwartgeschilderde balustrade 3. BUITENSCHRIJNWERK 3.1. HOUT Het houten buitenschrijnwerk omvat: - Blauw-wit geschilderde deur met bovenlicht met smeedwerk aan voorgevel; - Blauw geschilderde deur met wit geschilderd bovenlicht met kleinhoutverdeling aan achtergevel; - Blauw geschilderde deur met wit geschilderd bovenlicht aan zijgevel; - Blauw-wit geschilderde ramen met bovenlicht met kleinhoutverdeling (alle gevels, gelijkvloers en verdieping); - Blauw-wit geschilderd smal raampje in de achtergevel van de uitbreiding; - Blauw-wit geschilderde houten luiken aan ramen gelijkvloers; - Blauw-wit geschilderde kroonlijst; Alle houten schrijnwerk is in goede toestand. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 61/85

62 Raam zijgevel op verdieping (met luikduimen) Raam achtergevel op gelijkvloers met luiken Houten kroonlijst 1249_Beheersplan_2018 april.doc 62/85

63 3.6 INVENTARIS ERFGOEDELEMENTEN EN DIAGNOSE KOETSGEBOUW 1. DAKEN 1.1. DAKBEDEKKINGEN Het hellend dak is bedekt met gegolfde zwarte pannen. De dakvlakken zijn in goede toestand maar vertonen thv de nok plaatselijk mosvorming AANSLUITINGEN Dakvlak koetsgebouw met gegolfde zwarte pannen De nok is uitgevoerd met een halfronde nokpan, in de mortel geplaatst. De aansluiting van de dakoversteek aan de kopse gevels met de houten randplank is uitgevoerd in lood. De aansluitingen zijn in goede toestand. Dakoversteek voorkant Dakoversteek achterkant 1.3. REGENWATERAFVOER De hanggoten van het koetsgebouw zijn uitgevoerd in zink. De regenwaterafvoeren zijn uitgevoerd in zink; het betreffen ronde afvoeren, zonder gietijzeren voetstukken. De toestand van de goten en afleiders is goed, met uitzondering van stootschade onderaan de afleiders van het koetsgebouw DAKSTRUCTUUR De kapconstructie kon niet worden nagezien. 2. GEVELS 2.1. OPGAAND METSELWERK EN PARAMENTMETSELWERK De gevels van het koetsgebouw zijn opgebouwd uit baksteen en zijn geschilderd zie verder. Het metselwerk is volplat gevoegd. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 63/85

64 Het baksteenmetselwerk en voegwerk zijn in goede toestand, met uitzondering van een aantal lokale beschadigingen. Geschilderde gevels koetsgebouw Detaillering metselwerk 1249_Beheersplan_2018 april.doc 64/85

65 2.2. AFWERKLAGEN Het baksteenmetselwerk is geschilderd: geel-beige voor de muren en lichtgrijs voor de plint. De gevels vertonen een algemene matige vervuiling, met uitzondering van de onderzijde die sterker vervuild is door opspattend water en de bovenzijde van de ezelsrug op de aanpalende muur die begroeid is door mossen GEVELELEMENTEN Volgende gevelelementen zijn aanwezig: - Blauwstenen raam- en deurdorpels (waarvan een aantal geschilderd); - IJzeren gevelankers (meegeschilderd met gevelvlakken); De blauwstenen elementen zijn in redelijke tot goede toestand, met uitzondering van sporadisch kleine beschadigingen of lacunes. De ijzeren elementen zijn in goede toestand. Blauwstenen deur- en raamdorpels Blauwstenen raamdorpels, geschilderd 1249_Beheersplan_2018 april.doc 65/85

66 3. BUITENSCHRIJNWERK 3.1. HOUT Het houten buitenschrijnwerk omvat: - Blauw geschilderde deur aan voorgevel; - Blauw geschilderd laadluik aan voorgevel; incl duimen; - Blauw-wit geschilderde ramen aan beide zijgevels; - Blauw geschilderde poort aan de linker zijgevel; incl duimen en eenvoudige lechten; - Houten boordplanken aan de kopse gevels. Alle houten schrijnwerk is in goede toestand. Toegangsdeur voorkant Laadluik voorkant Ramen zijgevels Poort zijgevel 1249_Beheersplan_2018 april.doc 66/85

67 3.8 INVENTARIS ERFGOEDELEMENTEN EN DIAGNOSE OMGEVING 1. CALVARIE Aan de westgevel van het noordelijk transept van de kerk bevindt zich een calvarie bestaande uit: - Een altaar, uitgevoerd in metselwerk; - Een sokkel / calvarie, vermoedelijk uitgevoerd in steenkool of houtskool (lichtgewicht constructie), overgoten met een laag van ca 2cm cement- of betonspecie; - Een kruis, uitgevoerd in hout, geschilderd; - Een neogotisch Christusbeeld, uitgevoerd in gips en gepolychromeerd, ter vervanging van het oorspronkelijk beeld dat zich in de kerk bevindt; - Een zadeldak bekleed met natuurleien, en aan de voorzijde voorzien van een windbord uit geprofileerde planken; - Een achterwand, bepleisterd en geschilderd; - Een ijzeren hekwerk op een uit bakstenen opgetrokken en gecementeerde sokkel. De vervaardiger is onbekend. Afmetingen: beeld h 142cm, b 98cm; kruis h 247cm, b 122,5cm Aan de calvarie is duivenwering aanwezig onder de vorm van tussen veren gespannen metaaldraadjes. De calvarie werd in 2011 gerestaureerd door Malyster bvba, Ninovestraat 121, 9600 Ronse. Volgende werken werden uitgevoerd: - Stratigrafisch onderzoek. - Herstel beeld en kruis: verwijderen lateverf, fieren onderliggende verf, opvullen lacunes en naden met olieplamuur, ontroesten en instrijken met roestomvormer van spijkers en haken, instrijken van de niet-beschilderde delen met ylamon combi. - Herschilderen met een alkydverf incl 2 lagen primer. In werden onderhoudswerken uitgevoerd door MRT, Souverainestraat 38, 9800 Petegem-aande-Leie (Deinze): - Herstel van de gevelafwerking (bezetwerk). - Restauratie van de gietijzeren afsluiting. - Reinigen van de sokkel en het altaar + schilderwerken (ook op hout). - Nieuwe loodslabben. - Buitenschilderwerken in siloaanverf en dekkend lakwerk. - Injectie holle ruimte van de sokkels. - Elastisch opkitten lood. Het pleisterwerk op de gevel van de kerk is ondertussen op 2 plaatsen afgebrokkeld. De plankjes aan de voorzijde van het afdak zijn plaatselijk aangetast. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 67/85

68 Calvarie aan noordtransept kerk 1249_Beheersplan_2018 april.doc 68/85

69 2. OMMEGANG Gerelateerd aan de ommegang ter ere van de heilige Sint-Blasius. In 1938 gerealiseerd. De ommegang bestaat uit drie (volgens inventaris AOE slechts twee) betonnen staties: - De eerste met opschrift "S. Blasius Hulp Der Noodlijdenden" staat achter het koor; - De tweede met opschrift "S. Blasius Kloekmoedige Geloofsbelijder " bevindt zich aan de Z-kant van de kerk; - De niet in de inventaris van AOE vermelde statie S. Blasius in de eenzaamheid staat aan de N- zijde van de kerk. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-I.b. Zijn in goede conditie. Monumentenwacht heeft in 2016 gemeld dat één van de staties bovenaan is gebarsten. Statie noordkant kerk Statie Oostkant kerk Statie Noordkant kerk 1249_Beheersplan_2018 april.doc 69/85

70 3. KERKHOFMUUR Het betreft de restanten van een bakstenen kerkhofmuur, voorzien van lisenen en een ezelsrug. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-I.c en d. Er zijn reeds enkele uitsnijdingen gemaakt ten behoeve van toegangen. Het voegwerk is op diverse plaatsen uitgeloogd en begroeid met muurpeper. Het voegwerk werd in het verleden hernomen met een te harde cementmortel. Structureel zijn er geen opmerkingen. Een deel van deze muur werd reeds gerestaureerd, nl de zijde aan de kant van de speelplaats. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 70/85

71 4. KERKHOF Het kerkhof bevat waardevolle verticale en liggende grafmonumenten en gietijzeren kruisen. In 2002 zijn verschillende graven verwijderd en de overblijvende werden gegroepeerd aan de noordzijde van de kerk, zonder hierin een vast patroon vast te stellen. Het oudste graf, het familiegraf Rommel gaat terug tot Zie ook bijlage 10 Inventaris kerkhof. De stenen grafmonumenten zijn in redelijke tot goede staat. De ijzeren kruisen zijn sterk geroest. 5. KOERMUUR AAN KOETSHUIS L-vormige muur gerelateerd aan het koetshuis met bijhorende koer. Niet meer in zijn oorspronkelijke staat. Tijdens de verbouwingswerken in 1972 vermoedelijk verlaagd en ingekort. Zeer beeldbepalend. De koermuur met ezelsrug is opgebouwd uit baksteen en is geschilderd cfr het koetshuis. Het metselwerk is volplat gevoegd. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 1-I.e. Het metselwerk vertoont een algemene lichte vervuiling, met uitzondering van de onderzijde die sterker vervuild is door opspattend water en de bovenzijde van de ezelsrug die begroeid is door mossen. Het baksteenmetselwerk en voegwerk zijn in goede toestand. De verflagen vertonen lokaal afbladderingen. De koermuur werd verlaagd cfr de bouwsporen op de gevel van het koetsgebouw. Achterzijde koermuur Bouwspoor oorspronkelijke hoogte 1249_Beheersplan_2018 april.doc 71/85

72 6. VERHARDINGEN Opmerking: Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg. Hieronder worden enkel de verhardingen opgenomen met een fysieke of niet-fysieke erfgoedwaarde PLEIN IN KASSEIEN Kasseiplein/parking in Belgische porfierkasseien sinds de heraanleg in Het plein respecteert de historische vormgeving van de oude pastorietuin. Door zijn gaafheid en openheid kent het plein een sterke relatie met de nabije omgeving. Het harde karakter van de kasseien is zeer beeldbepalend. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 1-V.a. De aanleg dateert van 1972 en is dus niet meer optimaal. Met open voegen, losliggende kasseien en door wortels omhoog geduwde kasseien is het plein niet gemakkelijk beloopbaar KOER KOETSHUIS Verharding in betonklinkers. Oorspronkelijk kleiner van vorm omwille van uitgebreider koetshuis/berging. De ruimte was reeds aanwezig sinds de bouw van het koetshuis in de periode De verharding werd aangebracht na de heraanleg in Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 1-V.b. De verharding in betonklinkers is in goede staat VERHARDING NAAST KOETSHUIS Deel van de oude voetweg die in 1972 werd heraangelegd in kasseien en vervolgens werd geasfalteerd. Had omwille van zijn verbindende functie een sterke relatie met de nabije omgeving. Eerste sporen van deze landweg reeds op de Ferrariskaart aanwezig. Toen begeleid met bomenrijen. Nu eerder een vergeten zone en niet echt opvallend aanwezig. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 1-V.c. De asfaltverharding is in goede staat VERHARDING VOOR KERK Inkompleintje dat in 2002 in greskasseien werd aangelegd. Gebruik als inkomzone van de kerk. Steekt af tegen de andere porfierkasseien rond de pastoriewoning. Sinds de bouw van de kerk is deze open ruimte altijd geënt geweest op de Kerkstraat. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-V.e. De verharding in greskasseien is in goede staat VERHARDING ROND KERK Onderhoudspad rond de kerk. Verkeert in goede staat. In 2002 aangelegd. Geen cultuurhistorische link. Zorgt wel voor een visueel draagvlak van de kerk Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-V.c. De verharding is in goede staat VERHARDING OMMEGANG Rondom de kerk is een pad aangelegd in bakstenen in visgraatverband. Gerelateerd aan de kerk en de ommegang ter ere van Sint-Blasius. Uitgevoerd in oude Hollandse kleiklinkers. Aangelegd in Het karaktervolle materiaal sluit mooi aan bij de kerk en het historische karakter van de site. De route van de ommegang werd in gekuist en hersteld. De route was dus voor de staties aanwezig. Ruimtelijk zeer structurerend en bovendien verwijzend naar een maatschappelijke visie van weleer. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-V.b. Pad verkeert in goede staat. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 72/85

73 7. AANPLANTINGEN Opmerking: Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg. Hieronder worden enkel de aanplantingen opgenomen met een fysieke of niet-fysieke erfgoedwaarde BOMENRIJ GEKANDELABERDE LINDES Oostelijk 5 stuks en westelijk 12 stuks hoogstammige lindes, piramidaalvormige kruin door frequent gekandelaber. De lindes zijn zeer beeldbepalend voor het plein en de ruimere omgeving. Deze bomen maken geen deel uit van de oorspronkelijke pastorietuin maar werden in 1972 aangeplant tijdens de heraanleg naar het ontwerp van Arthur Degeyter. De huidige configuratie verwijst echter wel naar de toenmalige bomenomranding van de oorspronkelijke pastorietuin. De oostelijke bomenrij heeft mogelijks een link naar de vroegere landweg die het kerkhof met de beekstraat verbond. Op de Ferrariskaart is er sprake van een dubbele bomenrij. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 1-B.a. Niet alle bomen zijn even oud. Vermoedelijk zijn er reeds verscheidene vervangen geweest. De meeste eemplaren verkeren in niet al te beste conditie. De zeer kleine plantput en het ontbreken van voldoende doorwortelbare ruimte en het parkeergebruik hebben daartoe zeker bijgedragen HOOGSTAM THUJA 15 hoogstammige Thuja s rondom de kerk. De coniferen zijn zeer beeldbepalend. Het zijn de enige restanten van een veel grotere hoeveelheid bomen die bij de heraanleg in 1972 moesten wijken. Op foto s uit het jaar 1955 (zie bouwhistorische nota) duiken deze coniferen als kleine aanplant her en der tussen de graven op. Aangeplant in Oorspronkelijk waren de grafzones open ruimte. Het was misschien dan ook nooit de bedoeling om de coniferen te laten uitgroeien. Toch vormen ze vandaag een soort getuigenbomen van eerdere kerkhofactiviteiten. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-B.a. De meesten lijken in mindere conditie te verkeren terwijl anderen er compact en vol bij staan. De slechtst uitziende eemplaren staan meestal etreem dicht bij verharding BEUKENBOOM Per statie werd in knotbeuk voorzien. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-B.b. Deze boom is echter hoogstammig maar de knotvorm is nog duidelijk zichtbaar. Het hoogstammige karakter van de boom komt echter niet tot zijn recht door de nabijheid van de kerk KNOTBEUK Per statie werd in knotbeuk voorzien. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-B.c. Deze knotboom is esthetisch en conditioneel nog in prima staat. De knotbeuk aan de statie aan de noordzijde van de kerk is niet (meer) aanwezig TAXUS Vermoedelijk behoorde deze tausboom tot een van de coniferen die in de jaren tot de kerkhofaanplant behoorde. Het is een mooi meerstammig eemplaar. Omwille van zijn lage vertakkingen zeer ruimtebepalend en dominant. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-B.d. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 73/85

74 Conditioneel in goede staat BUXUS Vermoedelijk behoorde deze twee buusstruiken tot de kerkhofaanplant. Het zijn twee zeer mooie meerstammige eemplaren. Vermoedelijk in 1972 aangeplant. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-B.f. Conditioneel in goede staat GRASVLAKTES In 2002 werden de te behouden graven rondom de kerk gegroepeerd in één zone. De vrijgekomen ruimte werd aangelegd als gazon. Het gazon zorgt voor ademruimte en rust rond de kerk. Zie ook bijlage 9 Beheersnota omgevingsaanleg punt 2-B.h. Conditioneel in goede staat. 1249_Beheersplan_2018 april.doc 74/85

75 Inventarisplan horend bij het beheerplan van de omgevingsaanleg (zie ook bijlage 9) (Urban Landscape) 1249_Beheersplan_2018 april.doc 75/85