Gemeente van Christus

Transcriptie

1 De nieuwe Adam Deze preek is gehouden op eerste Paasdag Gelezen zijn Genesis 2:4-17 over Adam, Johannes 20:11-18 over Christus en Romeinen 5:12-17 waar Christus en Adam aan elkaar verbonden worden. Gezongen zijn onder andere uit het Liedboek van 1973 gezang 461 en 210. Gemeente van Christus Niet iedereen houdt ervan, want niet iedereen is geboren met groene vingers, maar er zijn mensen voor wie het hun lust en hun leven is: de tuin. Ze besteden er vrijwillig een groot deel van hun vrij tijd aan. Niemand dwingt je ertoe van je tuin iets te maken. Als je erin aan het werk gaat dan doe je dat omdat je dat zelf wilt en blijkbaar willen veel mensen dat. Iets moois maken van dat kleine stukje grond dat van hen is. Ik heb me afgevraagd wat mensen daar nu zo in aantrekt, want je moet er hard in werken. Als je het maar even op z n beloop laat neemt de natuur het over. Voor je het weet is het een oerwoud. Het onkruid komt als een malle omhoog zetten. Het gras moet je iedere week maaien tenzij je geiten houdt. De bomen moeten gesnoeid worden want anders krijgen andere planten geen zonlicht. Aan een tuin blijf je altijd werk houden. Een tuin is nooit af maar misschien is dat ook wel de charme van een tuin; dat er een klein stukje aarde is waarop dat lukt; dat er een klein stukje aarde is waarop je de orde kunt bewaren. Ons dagelijks leven kan soms een jungle zijn waarin je door de bomen het bos niet meer ziet, maar dan op zaterdag dan mag je naar buiten om het groen te zien, met je handen in de aarde de chaos bestrijden, het gazon maaien in heerlijk strakke lijnen en met dat je tuin op orde krijgt komt er binnen in je ook iets op orde, misschien is dat wel een van de charmes van de tuin, ze geeft ons een gevoel van controle en grip op een deel van ons bestaan. De hof van Eden Met dat ik hier zo over spreek is direct ook wel duidelijk dat de orde in de tuin niet vanzelf spreekt. We bevechten de tuin op de chaos en zo is dat altijd geweest. We hebben het net gelezen in Genesis. Toen God de hemel en de aarde maakte groeide er op aarde nog geen enkele struik en was er nog geen enkele plant opgeschoten. Er groeide helemaal niets, want God had het nog niet laten regenen op aarde en er waren geen mensen om het land te bewerken. De beginsituatie is niet de jungle maar de woestijn. Dat wat de tuin in de weg staat in het Genesis verhaal is droogte. De plek waar helemaal niets groeit. De tuin spreekt niet vanzelf. Ze is alleen daar mogelijk waar water is. God kiest daarom een plek uit in het oosten waar vier rivieren stromen. In dat rivierengebied legt hij een tuin aan. Hij laat allerlei bomen opschieten die er prachtig uitzien en ook nog eens heerlijke vruchten dragen. In het midden van de tuin staan de levensboom en de boom van kennis van goed en kwaad. Dat is de plek waar God de mens heenbrengt. God brengt de mens in de tuin om die te bewerken en erover te waken. We zijn geroepen om tuinman en tuinvrouw 1

2 te zijn, om de chaos te bestrijden. Om te wandelen met God en in vrede met elkaar te leven. En iets van dat goede leven ervaren we misschien ook wel als we op een mooie zomeravond samen in de tuin zitten met een goed glas bier in de hand of als we een wandeling maken door het park. Dan kom je als mens op adem. Dan besef je weer waarvoor je leeft. Dan weet je weer dat het goed is om met elkaar in zijn verbond te leven. Dat is de hof van Eden. Kerkhof Op een mooie zomeravond kan het zijn dat we herinnert worden aan de tuin van het begin, maar dat is meestal een uitzondering, de rust van een mooie zomeravond is een korte pauze in de rat race die de volgende dag weer begint. De schoonheid van de kleuren boeit ons omdat het leven zelf vaak nogal grijs en grauw is. De harmonie van de vormen kan ons ontroeren omdat die harmonie in ons eigen leven vaak ver te zoeken is en God die ons de tuin gegeven heeft, hij wandelde ooit door de hof van Eden, waar is hij in ons leven? Hoort je hem nog weleens wandelen door de tuin in de koelte van de avondwind? Of moeten we zeggen dat we van hem vervreemd zijn geraakt? Vervreemding, daarmee druk ik mijzelf nog voorzichtig uit, want wat we op Goede Vrijdag hebben gezien is natuurlijk meer dan dat. Op Goede Vrijdag zien we een heftig conflict, de mens gunt de zoon van God het licht niet in de ogen, het eten van de vrucht blijkt minder onschuldig dan je in Genesis misschien nog zou kunnen denken. De tuin van het begin hebben we dan oneindig ver achter ons gelaten. Je zou het misschien ook zo kunnen zeggen: de hof van Eden is een kerkhof geworden. Johannes is de enige die dat woord hof in de mond neemt. Je kunt het ook vertalen met het woord tuin. Dicht bij de plaats waar Jezus gekruisigd was, was een tuin en in de tuin een nieuw graf waar nog nooit iemand in begraven was. In dat graf is Jezus begraven en vanmorgen zijn wij samen met Maria in die tuin. Het is de eerste dag van de week. Het is zondag. De dag waarop God ooit met zijn schepping begon. Maria treurt over een verloren paradijs en wij met haar, over doorns en distels in ons bestaan. Als we met haar in de tuin zijn dan rouwen we over de lege plek die valt als God wegvalt uit het leven. Ik weet het, meestal tillen we daar niet zo zwaar aan, maar Maria huilt en als wij haar zien huilen en haar grote verdriet zien dan zou het kunnen gebeuren dat we mee gaan huilen over een verloren eeuwigheid. Over de pijn die wij elkaar aandoen, over de wonden die zijn geslagen, over het verdriet dat ons is aangedaan, over de schuld die we op ons hebben geladen. Op dit kerkhof voelen wij ons oud. Ons leven is als een jas die tot op de draad versleten is. De hovenier Je zou kunnen zeggen dat het paasevangelie tot op dit punt geen nieuws bevat. Het verdriet van Maria is het oude en bekende verhaal van het verloren paradijs. Maar in dat oude en treurige verhaal schieten barsten op de paasmorgen. Een eerst barst schiet erin als Maria bij het graf tot de ontdekking komt dat de steen van het graf is weggerold. Het graf is leeg. Dat roept vragen op. Er schiet een 2

3 tweede barst in als er in de tuin engelen aanwezig blijken. Zij die de wacht hielden over het verloren paradijs, ze zijn aanwezig in de graftuin en het vlammende zwaard hebben ze thuis gelaten. Maria mag deze tuin vrij in en uitlopen. Er wordt haar geen strobreed in de weg gelegd. En dan tenslotte verschijnt daar in de tuin aan Maria en ons de hovenier. De mens die geroepen is de tuin te bewerken en te onderhouden. Adam, hij lag in het stof van de dood, maar God heeft hem tot leven gewekt. Hij heeft gezegd, gij mens kom uit, / open uw dode oren, / kom uit het graf dat u omsluit, / kom uit en word geboren. / Toen heeft zich in het vroegste licht, / de nieuwe Adam opgericht, / ons allen lang tevoren (LvdK 210). De nieuwe Adam, hij staat in levende lijve voor ons in de tuin, adembenemend is dat, de tuin om hem heen, hij moet wel gebloeid hebben, het blad aan de bomen, het moet rond hem wel groen zijn geweest, net als in Narnia, de winterkou, ze moet wel wijken, de lente breekt door alles heen. In de tuin zien wij samen met Maria de hovenier. De mens die geroepen is de tuin te bewerken en te bewaren. Maria heeft gelijk zonder dat ze daar erg in heeft. Ze lijkt een beetje op de hogepriester die Jezus veroordeelde. Hij verkondigde het evangelie zonder dat hij dat zelf in de gaten had. Besef toch dat het in jullie eigen belang is dat een man sterft voor het hele volk zodat niet het hele volk verloren gaat. De man had zelf niet door wat hij zei. Maria overkomt precies hetzelfde. Ze ziet in de tuin de hovenier, ze ziet de man die orde schept in de chaos van ons leven, ze ziet in de hof de mens die de bloemen weer laat bloeien, ze ziet daar de man onvruchtbare bomen nieuwe vrucht laat dragen. Als Maria de hovenier ziet dan ziet ze Adam, maar dan niet de Adam die zijn vrouw de schuld gaf van zijn eigen zonde. Maria ziet hier de nieuwe Adam die haar vriendelijk vraagt: vrouw, wat zoek je? Elkerlyck Ja wat zoeken wij daar in de tuin op deze paasmorgen? Waarom zijn we naar de kerk gekomen? Wat betekent Pasen voor ons? Paulus maakt ons duidelijk dat we in de tuin vanmorgen geen toeschouwers zijn. Hij maakt ons duidelijk dat het in Adam gaat over ons. Door een mens is de dood in de wereld gekomen en door de zonde de dood en zo is de dood voor ieder mens gekomen want ieder mens heeft gezondigd. Ieder mens heeft gezondigd, Adam is geen uitzondering. Adam is een soort elkerlyck. Adam dat is iedereen. Adam dat is de hele mensheid maar wat geldt voor de oude Adam dat geldt ook voor Christus. Ook de nieuwe Adam staat niet op zichzelf. Ook in de mens die ons uit het graf tegemoet komt gaat het over u en over mij. We ontmoeten vanmorgen in de tuin de nieuwe mens. We ontmoeten in de tuinman de nieuwste versie van onszelf. We ontmoeten in hem onszelf zoals we bedoeld zijn. De mens die is opgestaan om voorgoed in gemeenschap met God te leven. Je kunt niet naar Christus kijken zonder dat het over jezelf gaat. Om dat nog iets dichterbij te laten komen wil ik graag twee verhalen vertellen. 3

4 Dooptuin Het eerste verhaal ontleen ik aan oude protestantse kerken. De Joriskerk hier in Amersfoort is er een mooi voorbeeld van. U kunt u die kerk van binnen misschien wel voor de geest halen. Het middenschip wordt voor het grootste gedeelte in beslag genomen door kerkbanken die om de preekstoel heen zijn gegroepeerd, maar heel dicht bij de preekstoel komen de banken niet, want om de ruimte rond de preekstoel is afgebakend door een hek. Zoals onze tuin omsloten is door een hek of een haag zo is er ook in de Joriskerk een hek dat de ruimte rond de preekstoel apart zet. Die ruimte binnen het hek wordt de dooptuin genoemd. Ik heb geprobeerd uit te zoeken waar die naam voor die ruimte vandaan komt. Ik heb er geen geschiedkundige verhandeling over kunnen achterhalen. Wordt het dooptuin genoemd alleen maar omdat er een hek omstaat of is er meer aan de hand? Als het enkel door dat hek tuin wordt genoemd dan zou je het ook de preektuin kunnen noemen, want de preekstoel staat er ook in, maar zo wordt het dus niet genoemd, het gaat om een dooptuin. De plek waar ons leven voorgoed verbonden wordt aan de dood en opstanding van Jezus Christus die plek wordt de tuin genoemd. De doop geeft ons iets terug van het verloren paradijs. Door de doop worden we teruggebracht in de tuin waar het goed is en wij samen in Gods verbond mogen leven. Zo ziet u maar, de tuin en de nieuwe adam, ze zijn minder ver weg dan we denken, bij het doopvont wordt het allemaal zo actueel als het maar zijn kan, het gaat in dit verhaal over u en over mij. Dreamschool Het tweede verhaal waar ik aan moest denken bij het evangelie van Pasen kwam ik tegen door het kijken van het programma Dreamschool. Voor de mensen die dat programma niet kennen; Dreamschool is een programma waarin bekende Nederlanders drop outs proberen te inspireren om zichzelf te ontwikkelen en hun leven op de rit te krijgen. De jongeren die meedoen hebben allemaal hun eigen verhaal maar de gemeenschappelijke deler is dit dat geen van hen de middelbare school heeft afgemaakt. De toekomst ziet er zonder diploma s voor hen bepaald niet rooskleurig uit. Een van de leerlingen die meedoen is Tahir. Tahir is zestien jaar oud. Hij woont thuis met zijn ouders en zijn broer. Hij is ooit begonnen op de HAVO, van meerdere scholen weggestuurd. Hij belandt uiteindelijk op het VMBO maar ook daar veroorzaakt hij problemen. Hij gooit propjes naar docenten. Hij begint in de klas zomaar uit het niets te schreeuwen. Hij vernielt andermans spullen en wordt er iedere dag uitgestuurd zodat hij ten langen leste op geen enkele school maar welkom is. Zijn leven speelt zich nu buiten op straat af, hij is betrokken bij vechtpartijen en komt regelmatig in aanraking met politie. Ook op Dreamschool verspreid hij een negatieve sfeer. Hij beledigt medeleerlingen en is een bron van conflicten. Rector Erik neemt hem na een van die conflicten apart. Hij zegt tegen hem. Ik zie tegenover mij een slimme vent maar je komt tegelijkertijd op mij over als een van de grootste debielen die ik ken. 4

5 Dat is stevige taal voor een rector, maar laat ik hem verontschuldigen, misschien is het wel de enige taal die deze jongen begrijpt en wat mij betreft is het prachtig wat de rector hier doet. Volgens rector Erik zijn er twee versies van Tahir. Er is een goede en een slechte versie van Tahir. Dat doet mij denken aan Paulus. Er is een oude Tahir en er is een nieuwe Tahir. En waar om gaat is dat de oude Tahir sterft en dat de nieuwe Tahir opstaat. Als ik in de kerk spreek over de oude en de nieuwe Adam dan klinkt dat misschien wat abstract, maar als een rector op school tegen een leerling spreekt over de oude en de nieuwe Tahir dan begrijpen we allemaal wat hij bedoelt. Afsluiting Nu gaat het vanmorgen natuurlijk niet om Tahir maar om u en mij. Er is een oude en een nieuwe versie van u en mij. De oude versie heeft van de tuin een chaos gemaakt. De oude versie van onszelf heeft God aan het kruis gespijkerd. Die oude versie is met Christus begraven. Hij is weggebracht naar het kerkhof. Het moest wel fout aflopen, maar tot onze schrik en verrassing is dat niet het einde. In dezelfde tuin komen wij een nieuwe versie van onszelf tegen. Zoals de rector een gesprekje voert met Tahir, zo voert de opgestane Heer vanmorgen een gesprek met u en mij. Houdt het daarvoor dat u dood bent voor de zonde, maar levend voor God. Dat is Pasen, de Heer staat met Pasen niet op zichzelf, in de Heer gaat het om u en mij. Wie in Christus is, is een nieuwe schepping. Al het oude is voorbij. Het nieuwe is gekomen. Natuurlijk, ik geef het gelijk toe, in ons concrete leven zien we niet altijd dat nieuwe zelf. Ons leven houdt iets dubbelslachtigs. We zijn zeer gehecht aan onze zelfstandigheid, van afhankelijkheid willen wij meestal niet weten. We vervreemden onszelf nog dagelijks van de Heer. Je vraagt je daarom misschien soms af of het verhaal over dat nieuwe zelf geen sprookje is, maar juist vanwege die vraag worden we vanmorgen door het evangelie meegenomen naar de tuin om daar Hem te ontmoeten. Christus, uit de doden opgestaan, de hovenier, de nieuwe Adam, de nieuwe Tahir en vul uw naam maar in. We vieren Pasen om dat wat voor de hand ligt tegen te spreken. Wie zijn ware zelf wil vinden moet zijn bij de opgestane Heer. Ik wil deze preek afsluiten met een gedicht van Ida Gerhardt wat te mooi is om vanmorgen niet te lezen. Een Rembrandt kende als kind ik goed: de Christus met de grote hoed wandelend in de ochtendstond. En, naar erbij geschreven stond: Hij was de hovenier. En nog laat ik mijn tranen gaan 5

6 als in de gaarde ik Hem zie staan, en wat terzijde in stille schrik die éne, zij die dacht als ik: Het was de hovenier. O kinderdroom van groen en goud geen die ontnam wat ik behoud. De laatste hoven naderen schier en ijler wordt de ochtend hier. Hij is de hovenier. Amen 6