ISO in de praktijk

Transcriptie

1 PRAKTIJKGIDS o Vo PRAKTIJKGIDS ISO is de eerste echt breed gedragen en overkoepelende richtlijn voor projectmanagement, die een gemeenschappelijk begrippenkader biedt en een procesnorm beschrijft. Deze richtlijn vormt een fundament voor de verdere rb ontwikkeling van het vakgebied projectmanagement. Dit boek schetst de achtergronden, het belang en de toepassing van ISO Pr voor elk type organisatie. Het beschrijft wat u, als opdrachtgever, manager, medewerker of leverancier van projecten, met de richtlijn kunt of misschien ev wel moet. U krijgt antwoord op de honderd meest voorkomende vragen over ISO 21500, met als centrale vraag: Wat heeft de praktijk van projectmanagement aan deze richtlijn? ee iew De vakverenigingen IPMA Nederland en PMI Netherlands Chapter zijn sinds dag één betrokken geweest bij de ontwikkeling van deze richtlijn en komen in dit boek aan het woord: Joop Schefferlie, voorzitter van IPMA Nederland: ISO is een generiek referentiepunt dat eigenlijk ontbrak. Cees Pijs, president van PMI Netherlands Chapter: ISO is een grote kans om samenwerking vorm te geven. ld Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. De internationale richtlijn voor projectmanagement ISO in de praktijk De internationale richtlijn voor projectmanagement ISO in de praktijk PRAKTIJKGIDS ISO in de praktijk De internationale richtlijn voor projectmanagement Anton Zandhuis André Legerman Rommert Stellingwerf Normalisatie: de wereld op één lijn.

2 ISO in de praktijk

3 ISO in de praktijk De internationale richtlijn voor projectmanagement Nederlands Normalisatie-instituut, Delft, 2012

4 Colofon Projectmanager Anton Zandhuis Eindredactie André Legerman Rommert Stellingwerf Auteurs Ad Heijmans André Legerman Anton Zandhuis Ben Bolland Erik Scholten Frans Soelman Gerda Nijp-Bosma Gilbert Silvius Maarten Peelen Marcel Mars Pieter van der Knaap Robbert van Alen Rochelle-ann Röber-Reizenberg Rommert Stellingwerf Ron Vinken Sander van der Blij Stefan van Aalst Vormgeving Kade05, Eindhoven Eerste druk, 2012 ISBN NUR 800 UIT 65 ICS Nederlands Normalisatie-instituut, Delft, 2012 Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut, de auteur(s) en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijk heid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven. Nederlands Normalisatie-instituut Vlinderweg 6, Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

5 Voorwoord De internationale richtlijn voor projectmanagement, ISO 21500, is er! Het resultaat van vier en een half jaar werk door bijna honderd experts op het gebied van projectmanagement. Vier en een half jaar van internationaal én intercultureel vergaderen, schrijven, becommentariëren, overleggen en herschrijven. Met als resultaat een document van amper vijftig pagina s dat beschrijft wat voor een groot deel al eens is beschreven en wat u waarschijnlijk al weet. Dat lijkt misschien een niet erg indrukwekkend resultaat, maar de betekenis van ISO is groot. ISO is namelijk de eerste echte breed gedragen richtlijn voor projectmanagement. En daarmee hét uitgangspunt voor de ontwikkeling van huidige en toekomstige normen. Een document dat een fundament legt voor de verdere ontwikkeling van de projectmanagementprofessie. En dat is direct een van de redenen om dit boek te schrijven. Dit boek schetst de achtergronden, het belang en de toepassing van ISO Het beschrijft wat u, als opdrachtgever, manager, medewerker of leverancier van projecten, met de richtlijn kunt of misschien wel moet. Met dit boek beantwoorden we de meest voorkomende vragen over ISO 21500, met als centrale vraag: Wat heeft de praktijk van projectmanagement aan deze richtlijn? Het antwoord op deze vraag zal iedere lezer wellicht voor zichzelf moeten bepalen. Om u daarbij te helpen geven de auteurs in de hoofdstukken van het boek hun visie op het Wat, Waarom en Hoe van de richtlijn. Gilbert Silvius Voorzitter normcommissie Projectmanagement 5

6 Dankwoord Op deze plaats willen wij graag enkele mensen en instanties bedanken die geholpen hebben bij het tot stand brengen van deze publicatie. Om te beginnen NEN, als initiatiefnemer voor het realiseren en waarborgen van de Nederlandse inbreng in deze norm, en de vertegenwoordigers in de normcommissie Projectmanagement en de interessegroep ISO 21500, die een belangrijke en degelijke basis hebben gelegd voor dit boek. Zonder hun initiatief en inzet waren deze richtlijn en dit boek er niet geweest. Verder de projectmanagementvakverenigingen IPMA Nederland en PMI Netherlands Chapter, die naast hun belangrijke financiële bijdrage hierin opnieuw een mogelijkheid hebben gevonden voor actieve samenwerking in het leveren van een inhoudelijke bijdrage op basis van hun kennis, ervaring en netwerk in het vakgebied. Beide verenigingen zijn immers met veel enthousiasme met hetzelfde vak bezig. Daarnaast, maar bovenal, willen wij alle auteurs bedanken voor hun inspiratie en het plezier dat in overvloed aanwezig was. Het op één lijn brengen van allerlei verschillende inzichten en meningen, en de discussies daarover, was een schitterend leerproces, waarvan dit boek de gezamenlijke uitkomst is. Ook de bijdrage van Marjet Krol, journalist bij de NOS, willen we niet onvermeld laten: in vlotte stijl geschreven interviews met de voorzitters van de twee actief betrokken Nederlandse projectmanagementvakverenigingen in Nederland. Voor ons als eindredacteuren en projectmanager is het een genoegen geweest om met elkaar de ontdekkingsreis te maken rond deze richtlijn, met ons reisverslag in deze boekvorm als resultaat. Wij wensen de lezers minstens evenveel plezier én nieuwe en waardevolle inzichten in het vakgebied projectmanagement. Rommert Stellingwerf en André Legerman, eindredactie Anton Zandhuis, projectmanagement 6

7 Inhoud 1 Inleiding Doel van dit boek Voor wie is dit boek? Leeswijzer Ontstaan en opbouw De aanleiding voor ISO Doelgroepen van ISO De ontwikkeling van ISO Oprichting van PC 236 en normcommissies Waarom deze richtlijn? Bronnen voor ISO Het ontwikkelproces Nederlandse normcommissie De opbouw Het onderwerp en toepassingsgebied van ISO De structuur van ISO Belang Algemeen belang Belang voor organisaties Organisaties in het algemeen Belang voor bedrijven, overheden en NGO s Belang voor vakverenigingen Belang voor specifieke rollen binnen een organisatie Belang voor de directeur/hogere manager Belang voor de opdrachtgever en leden van de stuurgroep Belang voor de kwaliteitsmanager Belang voor de opdrachtnemer (leverancier) Belang voor de projectmanager

8 3.3.6 Belang voor de projectadviseur en leden van de afdeling projecten (PMO) Belang voor projectteamleden Belang voor de programmamanager Belang voor de portfoliomanager Belang voor klanten/gebruikers Belang voor typen projecten Belang voor onderwijs en onderzoek Positionering Is ISO een richtlijn of een norm? ISO en methoden voor projectmanagement ISO en ISO ISO en projectmanagementvolwassenheid ISO en Nederlandse vakverenigingen IPMA-NL: ISO is een generiek referentiepunt dat eigenlijk ontbrak PMI Netherlands Chapter: ISO is een grote kans om samenwerking vorm te geven Implementatie en gebruik Stappenplan voor implementatie van ISO Scenario Nieuw pand voor drukkerij Pietersen & Zonen Toekomst van ISO Algemene verwachting Doorontwikkeling van ISO Naar een familie van richtlijnen Naar een projectmanagementprofessie Veelgestelde vragen en antwoorden Inleiding over dit boek Ontstaan en opbouw aanleiding Belang waarom Positionering wat, voor wie Implementatie en gebruik hoe, door wie Toekomst hoe verder Bijlagen meer informatie

9 Bijlagen 1 Over ISO Nederlandse inbreng in ISO-normen Termen en definities Referenties Over de auteurs

10 10

11 1 Inleiding 1 ISO 21500, officieel gepubliceerd op 1 september 2012, is een overkoepelende richtlijn voor projectmanagement die een gemeenschappelijk begrippenkader biedt en een procesnorm beschrijft. Deze internationale richtlijn plaatst projecten ook binnen de context van programma's en projectportfolio's, maar gaat niet uitgebreid in op het management van programma's en projectportfolio's. 1.1 Doel van dit boek Het doel van dit boek is de richtlijn ISO voor projectmanagement te verduidelijken en inzichtelijk te maken voor toepassing in elk type organisatie, voor zowel profit- als nonprofitorganisaties, en voor elk type project, ongeacht complexiteit, omvang of duur. 1.2 Voor wie is dit boek? Dit boek is voor iedereen die werkt in projecten, hier opdracht voor geeft of de resultaten ervan gebruikt. Dat is dus praktisch iedereen die in organisaties werkt en dat is ook logisch. Projecten zijn niet beperkt tot een specifieke branche of een specifiek domein. Een project is de meest gebruikte organisatievorm om veranderingen in, voor of tussen organisaties te realiseren. De doelgroep van dit boek is dus niet beperkt tot projectmanagers en projectmedewerkers. Natuurlijk is voor deze groep een richtlijn op het gebied van projectmanagement van essentieel belang, maar de richtlijn is ook relevant voor lijnmanagers en andere leidinggevenden in Inleiding 11

12 organisaties. Juist deze groep, die in de praktijk een grote invloed heeft op en belang heeft bij het succes van een project, kan zijn voordeel doen met een algemeen geaccepteerde norm op het gebied van projectmanagement. 1.3 Leeswijzer Dit boek beschrijft het Wat, Waarom en Hoe van de richtlijn en doet dat ook in deze volgorde. Hoofdstuk 2 geeft een toelichting op de inhoud van ISO Het beschrijft allereerst de achtergrond en het proces van totstandkoming van de richtlijn. Vervolgens geeft het een overzicht van de opbouw en inhoud van de richtlijn, zonder overigens de letterlijke tekst van de richtlijn integraal op te nemen. Deze is verkrijgbaar via de NEN-normshop op Hoofdstuk 3 licht het belang van ISO toe. In dit hoofdstuk wordt het Waarom van de richtlijn uitgediept voor verschillende rollen in de organisatie van en rond projecten. Hoofdstuk 4 bouwt hierop voort door de positionering van de richtlijn in het speelveld van ISO-normen en projectmanagementmethoden, modellen en best practices te belichten. In dit hoofdstuk geven bovendien de grootste vakverenigingen op het gebied van projectmanagement in Nederland, PMI Netherlands Chapter en IPMA Nederland, hun visie op hoe ISO zich verhoudt tot hun publicaties, A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide) van PMI en de International Competence Baseline (ICB) van IPMA. Hoofdstuk 5 gaat over de implementatie van ISO en het gebruik ervan in en door organisaties. Het hoofdstuk bevat ook een scenario, waarin een voorbeeld van een implementatie is beschreven. Hoofdstuk 6, ten slotte, beschrijft de te verwachten verdere ontwikkeling van ISO-richtlijnen op het gebied van project-, programma- en portfoliomanagement en de doorwerking hiervan in andere normen en richtlijnen op het gebied van projectmanagement. Is ISO de eerste stap op weg naar één echte wereldnorm op het gebied van projectmanagement? Dit boek beoogt een antwoord te geven op de belangrijkste vragen over ISO die de schrijvers zich hebben gesteld. Hoofdstuk 7 zet deze vragen op een rij, met indien van toepassing verwijzing naar de plaats in het boek waar de vraag is behandeld. 12 Inleiding

13 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. UIT 65:2012 nl Praktijkgids ISO in de praktijk - De internationale richtlijn voor projectmanagement T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview