Programmagids EBG ZEIST EVANGELISCHE BROEDERGEMEENTE LEZINGEN MUZIEK LITURGISCHE VIERINGEN EN MEER GROTE KERKZAAL

Transcriptie

1 2018 Programmagids EBG ZEIST EVANGELISCHE BROEDERGEMEENTE LEZINGEN MUZIEK LITURGISCHE VIERINGEN EN MEER 250 GROTE

2 Erecomité W.I.I. van Beek, commissaris van de Koning Drs. J.J.L.M. Janssen, burgemeester van Zeist Rev. dr. Jørgen Bøytler, administrator Broederuniteit Mevr. drs. Kathleen G. Ferrier, oud-lid Tweede Kamer Prof. dr. D.E. Grobbee, hoogleraar Med. Fac. Utrecht Ds. H. Hessen, bisschop Evangelische Broederuniteit Mevr. mr. Liselotte Pesch, voorzitter Zeister Muziekdagen 250 GROTE

3 Vooraf Het is een druk jaar op het Zusterplein. Het bouwproces van de Grote Kerkzaal, waarvoor op 9 oktober 1766 de eerste steen werd gelegd, is in de laatste fase van afronding. De Evangelische Broedergemeente van Zeist, die vanaf de stichting in 1746 voor haar vieringen een van de zalen van het Slot had mogen gebruiken, zal in het najaar haar nieuwe kerkzaal in gebruik nemen. Op hun wandelingen zien de Zeistenaars de bouw vorderen. Maar ook hoog bezoek komt al vóór de officiële ingebruikneming langs: stadhouder Willem V en de Deense koning Christiaan VII. Op 20 oktober is het werkelijkheid: in een dankdienst wordt de Grote Kerkzaal als het huis van de Zeister Broedergemeente ingewijd. Als eerste lied wordt het Dankt, dankt nu allen God gezongen Het is, 250 jaar later, wéér een druk jaar. De Broedergemeente wil niet stilletjes voorbijgaan aan het feit dat zij 2½ eeuw de Grote Kerkzaal voor haar vieringen heeft mogen gebruiken. De broeders en zusters zijn er trots op dat de inrichting van hun kerkgebouw feitelijk niet veranderd is: de voorname eenvoud, de witte kleur, het spreekgestoelte met het groene kleed, het fraaie orgelfront, de porseleinen tegelkachels. Zeker, er is ook nu reden om het Dankt, dankt nu allen God te zingen. Er is voor het jubileumjaar een veelzijdig programma opgesteld van vieringen, lezingen en muziekuitvoeringen. Dat alles is opgenomen in de programmagids die de commissie u hierbij aanbiedt. Na de flyer en de voorlopige editie van januari is dit het definitieve program. De Broedergemeente stelt er prijs op de vieringen en activiteiten te delen met eenieder die niet tot haar leden behoort. De jubileumcommissie hoopt dat veel onderdelen van het jaarprogram op ruime belangstelling mogen rekenen. Daarom nodigt zij u van harte uit om deel te nemen aan die activiteiten die bij het doornemen van deze brochure uw belangstelling hebben gewekt. Noteert u alvast de data! Tenzij anders vermeld, is de toegang gratis. Tot slot. De veertien lezingen die in de gids staan vermeld, zullen in boekvorm worden gepubliceerd, aangevuld met de lezing die prof. dr. Sabine Hiebsch in november 2017 heeft gegeven over Luther, Zinzendorf en de Hernhutters. Achterin de programmagids vindt u een strook waarmee u zich kunt opgeven tegen de voorintekenprijs van 19,90. De jubileumcommissie, J. Egas, M. Gill en J. van Heijst N.B. Er is parkeergelegenheid op het grote parkeerterrein naast het Slot. 3

4 Historie Grote Kerkzaal Als muren konden praten Op het oudste ontwerp van de pleinen, het Prospect van Nieuw-Zeyst uit 1749, zal de beschouwer vergeefs een kerkgebouw zoeken. Het staat er niet op. De Hernhutter geloofsvluchtelingen hadden geen kerk nodig. Een gewone zaal om bij elkaar te komen voldeed, en die was er op het Slot. Pas twintig jaar na de oprichting van de gemeente verrees de kerkzaal aan het Zusterplein. Op 20 oktober 1768, 250 jaar geleden, werd de zaal in gebruik genomen. Hoog bezoek Misschien die van de muren waren nog niet droog - toen enkele maanden voor ingebruikneming kort na elkaar stadhouder Willem V van Oranje-Nassau en koning Christiaan VII van Denemarken op bezoek kwamen. De laatstgenoemde was zo onder de indruk van de pleinen dat hij de Hernhutters uitnodigde om ook in zijn koninkrijk een nederzetting te bouwen. Christiansfeld, in zekere zin dus een dochter van Zeist, is inmiddels UNESCO werelderfgoed. De kerkzaal moest zich voegen in de rij bestaande gebouwen (nu Zusterplein 8 en 16). De nieuwe kerk van de Hernhutters werd daarom als rijtjeshuis gebouwd, onder één dak met de woon- en werkplaatsen van de gemeenteleden. Wat misschien voor de buitenstaander op een noodoplossing lijkt past daadwerkelijk perfect in het Hernhutter concept van het leven als liturgie, waar wonen, werken en geloven nauw met elkaar verbonden zijn. Sinds 250 jaar kerkt de Broedergemeente in de Grote Kerkzaal aan het Zusterplein. Als muren konden praten, welke verhalen zouden zij vertellen? Zending Misschien zouden onze kerkmuren ook het zendingsverhaal vertellen. In 1792 vond hier de uitzendingsdienst plaats van de eerste Hernhutters die vanuit ons land naar Zuid-Afrika werden uitgezonden. Tijdens hun verlof woonden zendelingen uit de hele wereld in de appartementen naast de zaal. Sinds 1794 wordt in de kerkzaal elk jaar het zendingsfeest gevierd, met honderden bezoekers. In 1862 waren het meer dan tweeduizend mensen uit heel Nederland. En nog steeds vindt hier het Zendingsfeest plaats, op de derde zaterdag van september. 4

5 Oecumene Over oecumenische ontmoetingen zouden zij kunnen vertellen, over het bezoek van Charles Wesley in onze kerk in De stichter van de methodistische kerk, die nu 25 miljoen leden telt, is sterk door de Hernhutters beïnvloed. Of over 1820, toen tijdens de herbouw van de Oude Kerk onze hervormde buren van de Dorpsstraat op het Zusterplein kerkten. Zulke contacten tussen kerkgenootschappen waren in die tijd allesbehalve vanzelfsprekend. Later hield de Evangelische Alliantie bijeenkomsten in onze zaal. Tot de dag van vandaag blijven wij de verbinding met andere kerken zoeken, bijvoorbeeld op Kerkendag op de zondag na Pinksteren. tot presbyter in. Synoden vonden hier plaats en internationale festivals. Oorlog Ook de oorlog hebben deze muren meegemaakt, toen de Duitsers de luidklok weghaalden die nooit terugkwam. Hoe de kerk in de laatste weken van de oorlog onderdak bood aan tienduizenden vluchtelingen uit Arnhem en omstreken die via Zeist over het land verdeeld werden. In de loge aan de zusterkant werd koffie geschonken voor de vluchtelingen, de consistoriekamer aan de broederkant was de behandelkamer voor de zieken en de kerkzaal zelf was een grote slaapzaal. Muziek Als muren konden praten of misschien zingen. Over het eerste orgel zouden ze een lied kunnen zingen, hoe het na een lange reis helemaal van Thüringen op het plein aankwam, op twee zware door negen paarden getrokken wagens. Over het tweede orgel van Bätz-Witte uit Utrecht, dat met psalmen in Advent 1883 in gebruik werd genomen: Macht hoch die Tür. Over concerten van het beroemde Kreuzchor Dresden (1921) tot aan de Zeister Muziekdagen die van onze zaal elk jaar weer een concertzaal van stand maken. En natuurlijk over zangdiensten en liefdemalen, over het kerkkoor en de onmisbare koperblazers in onze diensten. Internationaal Meertalige verhalen zouden onze kerkmuren kunnen vertellen, Nederlands en Duits, Engels, Frans, Surinaams en Saramaccaans. Over 1 juli 1913, vijftig jaar na de emancipatie van de voormalige slaven van Suriname. Op die dag zegende de Noord-Amerikaanse bisschop J.T. Hamilton in een Duitstalige dienst in Zeist de Surinaamse diaconus Cornelis Blijd En nog meer Verhalen, verhalen, verhalen er zijn er nog veel meer. Ook uit de laatste jaren. Over lintjesregens en over de Johanniters. Over de diensten van de Comeniusschool, waar de kinderen letterlijk worden uitgezwaaid naar de middelbare school. Over de jaarlijkse kerstmaaltijd van de inloophuizen. Lange tafels in de zaal, boerenkool voor iedereen, het blazerskoor en het kerstverhaal, gezongen, gelezen, gebeden. Verbinding 250 jaar en onze Kerkzaal staat er nog steeds, het rijtjeshuis onder één dak met de woonhuizen, de werkplaatsen en kantoren: steen geworden monument van de verbinding van wonen, werken en geloven. De kracht van deze plek is dat er tot de dag van vandaag elke zondag de Bijbel opengaat en dat er een gemeente is die de lofzang gaande houdt, in woord en daad. Haar toekomst zal erin besloten zijn dat het ook verder lukt om wonen, werken en geloven te verbinden, dat het niet een kerk is op afstand van het gewone leven maar er middenin. 5

6 MUZIEK 250 jaar MORAVIAN BRASS BIOGRAFIE Moravian Brass is een internationaal ensemble van tien koperblazers, bevlogen beroepsmusici en enthousiaste amateurmusici, onder leiding van Jens Bauer (Augustenborg, Denemarken), hoofd van de blazerskoren van de Broedergemeente in Europa uur Uit Bohemen en Moravië brachten de oprichters van de Broedergemeente hun muziek mee. Daaraan refereert de naam Moravian Brass. Tot de dag van vandaag treft men in alle gemeenten van de Hernhutters in Europa blazerskoren aan. Hun muziek hoort bij de kenmerken van onze kerk. De Broedergemeente in Europa telt meer dan driehonderd actieve blazers. De musici van Moravian Brass hebben hun hart verpand aan de Hernhutter muziek voor koperblazers. Zij brengen in Zeist een gevarieerd programma ten gehore. Naast muziek van de Boheemse Broeders, al dan niet in nieuwe bewerkingen, staan hernhutter sonaten uit de 18e eeuw op het programma, maar ook eigentijdse composities, bijvoorbeeld van Hilde Richter-Gill en Dieter Kanzleitner. Het internationale karakter van de Broedergemeente is in dit concert terug te horen in muziek uit onder meer Zuid-Afrika en Suriname. Het concert van Moravian Brass is het eerste in het jubileumjaar. 6

7 LEZINGEN HERNHUTTER KERKZALEN 8 februari uur DE BOUWHISTORIE VAN DE ZEISTER 8 februari uur BIOGRAFIE Markus Gill is opgegroeid in de Broedergemeenten Gnadau en Herrnhut in Duitsland. Na zijn studie theologie in Bonn, Marburg en Berlijn was hij werkzaam in Berlijn en Utrecht. Sinds 2008 is hij voorganger van de Broedergemeente Zeist. BIOGRAFIE De Fabryck, Bureau voor Gebouwhistorisch Onderzoek te Utrecht, doet al zo n vijfentwintig jaar architectuur- en bouwhistorisch onderzoek en bestaat uit Jacqueline Heijenbrok en Guido Steenmeijer. Het definitieve besluit tot de bouw van de Grote Zaal aan het Zusterplein in 1764 is niet in Zeist genomen maar honderden kilometers ervandaan op de generale synode van de Broedergemeente in Duitsland. Dat geeft al aan dat de Zeister Zaal niet op zichzelf staat. Het is één van tientallen zalen die de Hernhutters gebouwd hebben, in Duitsland, Engeland, Denemarken, Rusland, Noord-Amerika en in de zendingsgebieden. Deze kerkzalen hebben veel overeenkomsten. De lezing gaat over het idee van de kerkzalen van de Broedergemeente en over haar specifieke manier van kerk-zijn. De inrichting van de zalen komt aan bod, evenals de banken en de kleurgeving. Ook de theologische, de ecclesiologische en de liturgische achtergrond zal worden toegelicht. Aan de hand van foto s worden verschillende zalen met elkaar vergeleken waarbij het zwaartepunt uiteraard op de Zeister zaal ligt en op de vraag hoe het algemene idee hier in de Nederlandse context werd toegepast. In heeft De Fabryck bouwhistorisch onderzoek gedaan naar de kerkzaal van de EBG in Zeist, met het oog op een eventuele renovatie. Hierbij zijn een eigentijds verslag van de bouw en een aantal ontwerpen aan het licht gekomen, die bij elkaar een gedetailleerd beeld hebben opgeleverd van de totstandkoming van het ontwerp en van de uitvoering. Waar altijd werd gedacht aan overheersende Duitse invloed, is nu gebleken dat de hoofdrol was weggelegd voor de Zeister broeders zelf, hier en daar geassisteerd door Nederlandse vaklieden. Bij de lezing zal de ontwerp- en bouwgeschiedenis van de kerkzaal uit de doeken worden gedaan, waarbij zal worden ingegaan op de specifieke rolverdeling. De uiteenzetting over de zaal zal worden voorafgegaan door een korte inleiding over de ontstaansgeschiedenis van het Broeder- en Zusterplein en de daaraan gelegen gebouwen, die eveneens door eendrachtige samenwerking van de broeders tot stand zijn gekomen. 7

8 MUZIEK 250 jaar ORGELCONCERT BIOGRAFIE Niels Fischer is cantor-organist van de Evangelische Broedergemeente Zeist Blazerskoor van de EBG Zeist o.l.v. Hans van der Velden Het huidige orgel van de Evangelische Broedergemeente in onze kerkzaal staat er nog geen 250 jaar, maar wel al meer dan de helft van die tijd. Het orgel werd in 1883 gemaakt door de orgelbouwer Bätz-Witte uit Utrecht. Wij mogen in 2018 dus ook stilstaan bij 135 jaar Witte-orgel in de Broedergemeente Zeist. Inmiddels heeft het bijzondere orgel de status van rijksmonument uur Muziek en zingen in het bijzonder hebben een grote plaats in de bijeenkomsten van de Broedergemeente. Daarom is het orgel niet weg te denken uit onze diensten. Tijdens dit concert zal het orgel in onze kerkzaal dan ook de centrale rol spelen. Met ondersteuning van ons blazerskoor kunt u de verschillende klanken van het mooie instrument beluisteren. Er zal tijdens dit concert onder meer veel muziek klinken uit de rijke muzikale traditie van de Broedergemeente. 8

9 Orgelkids Doe-orgel 250 GROTE In 2018 wordt niet alleen het 250-jarig bestaan van de Grote Kerkzaal van de Evangelische Broedergemeente gevierd, maar ook het 135-jarig bestaan van het prachtige orgel in diezelfde Grote Kerkzaal. Het huidige orgel is gebouwd in 1883 door Witte uit Utrecht. Het front van het orgel werd ontworpen door Ludwig Wilhelm Rudolph Schütz. Dit orgel staat op de plek van het oorspronkelijke orgel dat in 1768 gebouwd werd door Christian Ernst Friederici uit Gera. De Zeister Muziekdagen, als internationaal kamermuziekfestival al jarenlang te gast in de prachtige Grote Kerkzaal, en de Evangelische Broedergemeente Zeist vinden deze feestelijke gebeurtenissen een mooie aanleiding om kinderen van de Comeniusschool meer te leren over dit indrukwekkende instrument. Daarom bieden de Zeister Muziekdagen en de Evangelische Broedergemeente de Comeniusschool het lesprogramma Het Doe-Orgel van Orgelkids aan. Met Het Doe-Orgel van Orgelkids leren kinderen wat een orgel is, hoe je een orgel bouwt en hoe je een orgel bespeelt. De voorbereidende les vindt plaats in de klas. Daarna wordt in de klas met het lespakket van Orgelkids van losse onderdelen een echt spelend miniatuurorgel gebouwd. De kinderen leren hoe een orgel technisch in elkaar zit en hoe mooi een orgel klinkt als het klaar is. De derde les is in de Grote Kerkzaal van de Evangelische Broedergemeente. Niels Fischer, de organist van de Evangelische Broedergemeente, zal de kinderen inhoudelijk begeleiden bij dit project. 9

10 Ars Musica Concertkoor Ars Musica Orkest Patrick van der Linden, dirigent HOOGTEPUNTEN VAN DE MATTHÄUS PASSION MET UITLEG Overweegt u om dit jaar naar een uitvoering van de Matthäus Passion te gaan? U bent niet de enige. Overal in Nederland wordt de muzikale vertolking van het lijdensverhaal van Jezus uitgevoerd. Het muzikale meesterwerk van componist Johann Sebastian Bach trekt jaarlijks tienduizenden bezoekers uur Wilt u op een verrassende manier kennismaken? Bezoek dan op 14 maart de Matthäus Passion met uitleg. Aan de hand van dirigent Patrick van der Linden nemen het professionele koor en orkest van Ars Musica u mee op reis langs de highlights van het wereldberoemde werk dat als één van de hoogtepunten uit de geschiedenis van de klassieke muziek geldt. De mooiste noten uit de muziekliteratuur, aldus Paul Witteman. Van der Linden geeft tussen de delen door muzikale en inhoudelijke uitleg, waardoor de muziek voor iedere luisteraar tot leven komt. Kaartverkoop via Tekstboek en pauzeconsumptie inbegrepen. 10

11 250 jaar DE MATTHÄUS PASSION ALS MYSTERIE Nederland Matthäus-land. Nergens, zelfs niet in Duitsland, wordt de Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach ieder jaar zo vaak ten gehore gebracht. Bijna 150 jaar geleden klonk het werk voor het eerst in Nederland en sinds Willem Mengelberg in 1899 begon met zijn jaarlijkse uitvoeringen op Palmzondag, is een unieke traditie ontstaan. Jan van Elsacker, evangelist Daniël Hermán Mostert, Christuspartij Margreet Rietveld, sopraan Elsbeth Gerritsen, alt Seil Kim, tenor Robbert Muuse, bas Ralph Rousseau Meulenbroeks, gamba Ars Musica Concertkoor Ars Musica Orkest Patrick van der Linden, dirigent Maar wat maakt deze Grote Passie zo aangrijpend? Is het de verhouding woord en toon, de dubbelkorigheid of de rol van de solisten en de instrumentale begeleiding? Er is vrijwel geen ander stuk dat qua lengte (78 nummers, bijna drie uur muziek) en diepgang te vergelijken is met de Matthäus Passion. Deze uitvoering staat onder leiding van Patrick van der Linden. Zijn inspirerende directie en een uitgelezen solistenensemble staan garant voor een bijzondere interpretatie. Laat u meevoeren met onze uitvoering en ontdek hoe tekst en muziek samen ongekende emotie, rust en verstilling oproepen. De tijd staat stil Kaartverkoop via Tekstboek en pauzeconsumptie inbegrepen uur 11

12 MUZIEK Bennewitz Quartet & Harry-Imre Dijkstra (klarinet) Mozart Janáček Van Nieuwkerk 14 april uur Willem Wander van Nieuwkerk - foto Rob Overmeer Elke zomer is de Stichting Zeister Muziekdagen te gast in de kerkzaal. Op zaterdagavond 14 april verzorgt zij ter ere van het jubileum een concert met op het programma onder andere de Super Suite van de Zeister componist Willem Wander van Nieuwkerk (foto). Het stuk werd op verzoek van het Bennewitz Quartet en klarinettist Harry-Imre Dijkstra geschreven. De eerste muziek waar componist Willem Wander van Nieuwkerk herinneringen aan heeft zijn de gezangen in de kerk. Als kind bezocht hij met zijn ouders regelmatig de Evangelische Broedergemeente in Zeist. De uitvoering van zijn werk Super Suite tijdens het Lenteweekend van de Zeister Muziekdagen zou je daarom een thuiskomst kunnen noemen. De compositie voor strijkkwartet en klarinet uit 2016 heeft religieuze muziek uit de middeleeuwse, Gregoriaanse traditie als basis. Deze muziek was zo geliefd, dat een deel tegenwoordig nog terug te vinden is in het Gezangboek van de Evangelische Broedergemeente. In het werk zijn melodieën van verschillende liederen te herkennen. Ook in andere opzichten is de suite geschreven met haar wortels in historisch erfgoed en oog voor traditie. De verschillende delen borduren voort op dansstijlen uit meer recente muziek. Daardoor is de opbouw - een reeks opeenvolgende dansvormen - vergelijkbaar met de oude suites. De laatste jaren houdt Willem Wander van Nieuwkerk zich vooral bezig met het schrijven van kamermuziek, waarin hij regelmatig historische melodieën als uitgangspunt neemt. In zijn composities zoekt hij graag naar combinaties van klassieke muziek en nieuwe muzikale vormen. Naast zijn werk als componist, is hij docent aan het Conservatorium van Amsterdam. Het Tsjechische Bennewitz Quartet, opgericht in 1998, mag zich inmiddels tot de top van de internationale kamermuziekensembles rekenen Het kwartet werkt regelmatig samen met klarinettist Harry-Imre Dijkstra, die zich graag sterk maakt voor minder bekend en Oost-Europees repertoire. Tijdens het concert, dat onderdeel is van het Lenteweekend van de Zeister Muziekdagen, brengt het kwartet ook werken van Mozart en Janáček ten gehore. Op zondag staat een optreden van het Jerusalem Quartet op het programma. De Zeister Muziekdagen is jaarlijks gedurende twee weken in augustus te gast in de kerkzaal. Zij verzorgt dan een kamermuziekfestival waar gerenommeerde kwartetten optreden en masterclasses worden gegeven aan jonge professionele ensembles. Dit jaar vindt het festival plaats van 11 tot en met 25 augustus. 12 Kaartverkoop via

13 ONDER DE HOEDE VAN DE HEER HEENGAAN: HET EBG-ZENDINGSWERK LEZING 250 jaar De EBG volgde het nieuwtestamentische zendingsbevel op: Gaat dan heen en ging het Evangelie bedienen aan mensen in allerlei andere culturen. Zij deed dit met een nieuw elan en met een eigen doelstelling: zielen winnen voor het Lam. In deze bijdrage wordt eerst ingegaan op de zendingstheologie van Von Zinzendorf en latere EBG-broeders en zusters. Daarna wordt een beknopt historisch overzicht gegeven van het EBG-zendingswerk in zes continenten en van de eerstelingen die daar tot geloof kwamen en hun gemeenten vormden. Inmiddels is de EBG uitgegroeid tot een wereldwijde geloofs- en zendingsgemeenschap. BIOGRAFIE Prof. dr. Jan A.B. Jongeneel (1938) is emeritus predikant van hervormde kerken in de Minahasa en in Nederland en emeritus hoogleraar missiologie van de Universiteit Utrecht. Hij begeleidde de proefschriften van 41 promovendi uit 13 landen, onder wie één EBG-lid. Zijn laatste publicatie is Nederlandse zendingsgeschiedenis: Ontmoeting van protestantse christenen met andere godsdiensten en geloven ( ). Het tweede deel ( ) komt hopelijk dit jaar uit uur vóór uur kunt u zich aanmelden voor de lunch 13

14 LEZING 250 jaar ZEIST, ZEISTER ZENDINGSGENOOT- SCHAP EN SURINAME 21 april uur BIOGRAFIE Dr. Hesdie Zamuel, geboren in Suriname, studeerde theologie in Utrecht en promoveerde bij prof. dr. J.A.B. Jongeneel. Hij was gemeentepredikant en legerpredikant en docent op het Theologisch Seminarie der EBGS in Paramaribo en aan de Teofilo Kisanji University in Mbeya, Tanzania. Oud-lid van de Theologische Commissie van de Unitas Fratrum en de commissie voor Wereldzending en Evangelisatie van de Wereldraad van Kerken uur De eerste zendelingen die naar Suriname kwamen, gingen vanuit Herrnhut rechtstreeks naar Amsterdam, waar zij een mogelijkheid moesten vinden om per boot verder te reizen naar Suriname. Nadat de gemeente Zeist werd gesticht, vormde die een bruggenhoofd of tussenstation voor de zendelingen uit Herrnhut. Zendelingen die naar Suriname vertrokken hebben van de gastvrijheid van de gemeente Zeist, op of rond de pleinen, mogen genieten. Ook verlofgangers en studenten uit Suriname vonden in Zeist een gastvrij onthaal. Zendelingen uit Suriname kwamen naar Zeist voor de zendingspropaganda. Het Zeister Zendingsgenootschap (ZZg) is vanaf 1928 belast geweest met het toezicht op het werk in Suriname. En hoewel er ook van verschillende instanties buiten de Broedergemeente, o.a. het Gereformeerde Idenburgfonds en de Deense Lutherse Zending, veel steun voor het werk van de Broedergemeente werd ontvangen, ging het allemaal toch via het ZZg. Na 1963 werd er tussen de EBGS(uriname) en Zeist een parnerschapsrelatie ontwikkeld. 14

15 250 jaar GEZAMENLIJKE ZANGDIENST De Broedergemeente is een zingende kerk. Zangdiensten horen bij de karakteristieke Hernhutter vieringen. In deze diensten worden n.a.v. een Bijbels woord liederen uit het gezangboek gezongen die op de Bijbeltekst reageren, deze uitleggen, vragen stellen of Gods lof zingen. In Zeist wordt elke zaterdagavond een zangdienst gevierd. Op 21 april nodigen wij en wijkgemeente Pniël u uit voor een gezamenlijke dienst in de Grote Kerkzaal. Deze dienst is een teken van het goede nabuurschap, dat wij al sinds 1820 onderhouden. De hervormde gemeente Zeist kerkte toen tijdens de verbouwing van de Oude Kerk in de Hernhutter Kerkzaal op het Zusterplein. De gezamenlijke dienst, waarin uiteraard ook leden uit andere Zeister kerken van harte welkom zijn, wordt gehouden op de vooravond van zondag Jubilate: Juich voor God, heel de aarde! uur 15

16 LEZING 250 jaar DE POSITIE VAN VROU- WEN IN DE KERK: EEN TUSSENBALANS EN NIEUWE UITDAGINGEN BIOGRAFIE Prof. dr. Heleen Zorgdrager is hoogleraar systematische theologie en genderstudies aan de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam. Ze was predikant in Leiden en Leersum en werd door Kerk in Actie uitgezonden naar Oekraïne uur De positie van vrouwen in de kerk is de afgelopen eeuw sterk verbeterd. In veel kerken, ook in de Broedergemeente, kunnen vrouwen als voorganger aan het werk. Vrouwen houden het gemeenteleven draaiende en praten mee over beleid. Dat neemt niet weg dat de christelijke godsdienst van oudsher een mannenbolwerk is. Feministische theologie blijft prikkelen met haar visioen van een discipelschap van gelijken (Elisabeth Schüssler Fiorenza). Is de cultuur van leiderschap in de kerk veranderd door deelname van vrouwen? Hoe is de impact geweest van vrouwen op de liturgie en op bijbeluitleg? Is het sociale gezicht van de kerk veranderd? Positief lijkt de verschuiving naar een breder genderperspectief: het gaat meer inclusief ook over mannen, over dwingende constructies van vrouwelijkheid en mannelijkheid, over seksuele diversiteit, over verder denken dan de hokjes van man en vrouw. Hoe inspireert het evangelie om bevrijdend om te gaan met vrouw/man-zijn, met onze expressie daarvan, en ruimte te maken voor alles ertussenin? 16

17 SURINAAMSE SLAVENREGISTERS EN DE EBG LEZING 250 jaar Vanaf 1826 werden in Suriname alle mensen die in slavernij leefden geregistreerd in speciale registers. In deze slavenregisters werd per plantage of particuliere slaveneigenaar bijgehouden welke mensen ze in slavernij hadden. Iedereen werd met naam geregistreerd en alle veranderingen in hun leefsituatie werd bijgehouden. Dit maakt het mogelijk om individuele levens van mensen in slavernij te volgen tot de emancipatie in BIOGRAFIE Dr. C. W. van Galen is docent aan de Radboud Universiteit en samen met Maurits Hassankhan (AdK Universiteit Suriname) projectleider van Maak de Surinaamse slavenregisters openbaar. Tijdens deze lezing krijgt u een beeld van deze bijzondere bron. Er wordt ingegaan op wat deze bron ons kan leren over slavernij. In het bijzonder wordt er aandacht besteed aan de rol van de Evangelische Broedergemeente, zoals die uit de registers blijkt, en de mogelijkheden om de EBG-archieven in de toekomst te verbinden met de slavenregisters. De slavenregisters van Suriname zijn afgelopen jaar gedigitaliseerd als onderdeel van het Surinaams-Nederlandse project Maak de Surinaamse slavenregisters openbaar, met steun en inzet van meer dan duizend donateurs en vrijwilligers. De database die daarop is gebaseerd zal vanaf de zomer van 2018 beschikbaar komen voor het publiek uur 17

18 OECUMENISCHE DIENST KERKENDAG 27 mei uur Foto: Manschot Grafimedia Elk jaar op de zondag na Pinksteren is de Zeister Kerkendag te gast bij de Broedergemeente. Op die dag kerken wij samen met de Gemeente van Apostolische Christenen, de Doopsgezinde Gemeente, het Leger des Heils, een aantal PKN-wijkgemeenten, de Nederlands Gereformeerde Kerk en de RK Parochie Sint Maarten. De kleurrijke dienst wordt bij mooi weer traditioneel buiten op het Zusterplein gehouden. Er is veel muziek. Voor de kinderen is er een eigen programma. Na de dienst is er gelegenheid om elkaar te ontmoeten. Een mooi moment in het jaar. En een teken van de oecumenische oriëntering van de Evangelische Broedergemeente. TENTOONSTELLING vanaf 15 juni De Broedergemeente Zeist heeft in 2005 samen met het Zeister Zendingsgenootschap de museumstichting Het Hernhutter Huis opgericht. Het kleine museum bevindt zich aan de Lageweg 27. De eerste bijzondere expositie op de nieuwe locatie is gewijd aan het jubileum van de Grote Kerkzaal, de bouw, de historie en de verandering. Behalve voorwerpen uit de geschiedenis van onze kerk uit de collectie zullen ook in bruikleen gegeven voorwerpen uit andere Broedergemeenten worden tentoongesteld. De openingsplechtigheid (15 juni, uur) vindt in de Grote Zaal plaats. De tentoonstelling is tot en met het jubileumweekend in oktober van dinsdag tot zondag van 12 tot 17 uur geopend. 18

19 UW GOD IS MIJN GOD, EN UW VOLK IS MIJN VOLK LEZINGENTRIO 250 jaar Over ideaal en werkelijkheid in de relatie tussen doopsgezinden en hernhutters In de achttiende eeuw zou het toen nog steeds verdeelde doperdom in Nederland tal van veranderingen ondergaan. Het gros van de grootstedelijke, welvarende doopsgezinden omarmde uiteenlopende Verlichtingsideeën en manifesteerde zich in de voorhoedes van het nationale beschavingsoffensief. Pleidooien voor tolerantie en oecumene gingen hand in hand met het streven naar sociale en politieke emancipatie. Men vond daarin gehoor bij de remonstranten. BIOGRAFIE Prof. dr. Piet Visser (1949) is emeritus hoogleraar Geschiedenis van het doperdom en aanverwante stromingen aan de Vrije Universiteit en het Doopsgezind Seminarium te Amsterdam. Een kleiner smaldeel van Menno Simons volk vond dat emancipatorische proces ten koste gaan van de uiterlijke identiteit en innerlijke vroomheid. Oude Vlamingen handhaafden daarom hun tradities van conservatisme en leerstellige strengheid. Anderen, doopsgezinde individuen en soms hele families, burgers én buitenlui, vonden een alternatief bij de hernhutters. Niet alleen in Zeist, maar ook in de diaspora, in Haarlem en Amsterdam, was het belang van de doopsgezinde factor geld en godsdienst in de nog jonge Broedergemeente niet gering. Maar ideaal en werkelijkheid schuurden nogal eens in dit overgangsproces, zeker aan doopsgezinde zijde uur De ochtendlezing begint om uur, het middagprogramma start om uur. Vóór uur kunt u zich aanmelden voor de lunch. 19

20 LEZINGENTRIO 250 jaar DE HERNHUTTERS: UITDAGING VAN GEREFORMEERDEN BIOGRAFIE Mr. drs. Jan-Kees Karels (1974) studeerde geschiedenis in Leiden en rechten aan de Open Universiteit. Hij publiceerde in 2001 samen met dr. John Exalto een boek over gereformeerden en hernhutters in de achttiende eeuw. Karels is redacteur bij het Reformatorisch Dagblad uur Sympathie én bestrijding. De omgang van hernhutters met gereformeerden in het achttiende-eeuws Nederland laat twee kanten zien. Een deel van het gereformeerde kerkvolk voelde zich aangetrokken tot de evangelische eenvoud van de hernhutters en tot hun ongecompliceerde geloofsbeleving: geen ingewikkelde dogmatische systemen waren meer nodig, maar een blik op het kruis van de Heiland was voldoende om geloofszekerheid te krijgen. Tegelijk jaagden Zinzendorf en zijn volgelingen de gereformeerde predikanten tegen zich in het harnas. Want konden deze nieuwkomers de toets van de gereformeerde kritiek wel doorstaan? Hoe rechtzinnig waren ze eigenlijk? Diverse dominees klommen in de pen om de hernhutters te bestrijden, met als aanvoerder de Amsterdamse predikant Gerardus Kulenkamp. In een Herderlyke en vaderlyke brief, gepubliceerd in 1738 door de kerkenraad van Amsterdam, werden de hernhutters vergeleken met kleine vossen die in het geniep de gereformeerde wijngaard kwamen bederven. In de lezing wordt stilgestaan bij de vraag waarom gereformeerde leden zich aangetrokken voelden tot de hernhutter vroomheid, en welke bezwaren er door diverse predikanten tegen de broeders werden ingebracht. 20

21 DE HERNHUTTERS: INSPIRATIE VOOR HERVORMDEN LEZINGENTRIO 250 jaar De komst van de hernhutters in Nederland was aanvankelijk een schrikbeeld voor de gevestigde orthodoxie, hoewel sommige vrome gemeenteleden ook door de nieuwe beweging geboeid waren. Op den duur raakten ook predikanten geïnteresseerd in het internationale en vernieuwende karakter van deze stroming, die dwars door kerkelijke grenzen heen ging. Een aantal sloot zich aan bij de Predigerkonferenz in Herrnhut en nam deel aan de correspondentie over de toestand van het geestelijke leven in Europa en in het bijzonder in Nederland. Toen in de Bataafs-Franse tijd nagedacht werd over een nieuwe kerkorganisatie, bleek het model van collegiaal overleg tussen predikanten over theologische en pastorale zaken inspirerend voor de Hervormde Kerk. BIOGRAFIE Prof. dr. Fred van Lieburg is hoogleraar religiegeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zijn onderzoek betreft onder meer de geschiedenis van het internationale piëtisme en de opwekkingsbewegingen in de 18e en 19e eeuw. In de lezing zal mede verslag worden gedaan van het onderzoek van masterstudent Theo Mulder naar de invloed van de Predigerkonferenz op het Nederlandse protestantisme uur 21

22 MUZIEK foto Peter van der Heyden 250 jaar HARP Remy van Kesteren BIOGRAFIE Remy van Kesteren staat bekend als een van de beste harpisten ter wereld. Hij speelt al z n leven lang harp en schrijft sinds een jaar zijn eigen muziek: een mix van zijn klassieke achtergrond, met pop-, jazz- en wereldmuziekinvloeden. Remy creëert met zijn eigen stukken een nieuwe muzikale wereld, waarbij de grenzen tussen genres en vormen worden overschreden. Zijn eerste album Tomorrow Eyes is het resultaat van de zoektocht naar zijn eigen muzikale wereld, waar twintig jaar muziek maken, ontdekken en studeren toe geleid hebben. De morgenogen staan voor Remy voor het gevoel dat je kunt hebben als je wakker wordt. Want wat er de vorige dag ook gebeurd is, hoe ellendig hij zich ook kan voelen in de avond, zonder vertrouwen, gedesillusioneerd of vol van zorgen, in de ochtend is er altijd hoop. De magie van de nacht brengt in de morgen een schone lei en de hoop en het vertrouwen dat alles goed komt uur En dat is waar de muziek over gaat. Hoop. Hoop dat we het in ons vinden om voor iedereen plek te maken in ons hart en kunnen bouwen aan een grenzeloze wereld. En dat de morgen de antwoorden heeft op vragen die we nu niet durven stellen. Een blik in de toekomst. Een nieuw begin. Kaartverkoop via 22

23 250 jaar MANSPASI Op 1 juli 1863 werd in Suriname en de andere Nederlandse koloniën de slavernij afgeschaft. De centrale dankdienst werd toen gehouden in de Grote Stadskerk te Paramaribo. Voorganger was de zendeling Theodor van Calker, afkomstig uit een oude Zeister familie. Met de afschaffing van de slavernij werd de grote meerderheid van de slaven lid van de Broedergemeente. Zij werd de grootste kerk van Suriname. Elk jaar vieren de Surinaamse Broedergemeenten de bevrijding van de slavernij met Manspasi-diensten. De leden komen in traditionele Surinaamse klederdracht naar de dienst, er worden naast Nederlandse liederen ook liederen in het Sranan gezongen. In de dienst zal Denise Jannah, Surinaamse zangeres die haar kindertijd op de pleinen heeft doorgebracht, haar medewerking verlenen. Aansluitend zijn er Surinaamse hapjes verkrijgbaar. Iedereen is van harte welkom! uur 23

24 250 jaar MUSICAL uur Op 7 juli nodigen de leden van de Broedergemeente Zeist alle bewoners van Zeist uit voor een unieke belevenis op het Zusterplein. Jonge gemeenteleden hebben een musical geschreven over De Hernhutters in Zeist, hun komst als vluchtelingen, de zending, de scholen en de bedrijven, over het levensgevoel op de pleinen, het grappige Pleinduits, de (soms lastige) tradities en de hoop op een goede toekomst. Een spektakel in kleuren en klanken voor jong en oud, speels, meeslepend en soms ook melancholiek, opgevoerd door de leden zelf, leerlingen van de Comeniusschool en vrienden van de gemeente en de zending. Mooie beelden, mooie muziek op het podium voor ons 250-jarig kerkgebouw. Tussendoor een pauze om elkaar te ontmoeten. Wij hopen op mooi weer en een onvergetelijke avond op het Zusterplein. 24

25 DE OORSPRONG VAN DE LITURGISCHE GEBRUIKEN VAN DE BROEDERGEMEENTE LEZINGENTRIO 250 jaar De Broedergemeente kent een schat aan liturgische vormen en gebruiken: liefdemaal, zangdienst, paasochtend, gebedswacht, voetwassing, de simpele zaal, de vredeskus, knielend gebed. Waar komen deze vormen vandaan? Vreemd genoeg wordt de vraag naar de oorsprong van de liturgische praktijk van de Broedergemeente niet vaak gesteld. Meestal wordt aangenomen dat Zinzendorf deze vormen bedacht heeft of dat sommige gebruiken teruggaan op de Boheemse Broeders. BIOGRAFIE Dr. Paul Peucker is archivaris van de Broedergemeente in de Verenigde Staten. Hij werkt momenteel aan een studie naar het ontstaan van de Broedergemeente in Herrnhut. In deze lezing zal worden aangetoond dat de vroege Broedergemeente in Herrnhut zich liet leiden door het voorbeeld van de vroege christenen. In hun streven om in Herrnhut de apostolische gemeente van het vroege christendom te doen herleven volgde de Broedergemeente het voorbeeld van andere radicale piëtisten die zich afscheidden van de gevestigde kerk. In deze lezing zal worden nagegaan welke bronnen voor de vroege kerk de Broedergemeente gebruikte en waarom de officiële geschiedschrijving van de Broedergemeente traditioneel beweerde dat de oorsprong van de liturgie bij de Boheemse Broeders te vinden was uur Wij nodigen degenen die de lezingen van deze dag bijwonen uit om ook de zangdienst van uur mee te maken. Vóór uur kunt u zich aanmelden voor een eenvoudige broodmaaltijd tussen lezing en zangdienst. 25

26 LEZINGENTRIO 250 jaar HERNHUTTER LITURGIE IN TRANSITIE BIOGRAFIE Markus Gill is opgegroeid in de Broedergemeenten Gnadau en Herrnhut in Duitsland. Na zijn studie theologie in Bonn, Marburg en Berlijn was hij werkzaam in Berlijn en Utrecht. Sinds 2008 is hij voorganger van de Broedergemeente Zeist. Het geheel van voorgeschreven gebeden, ceremoniën en handelingen die een eredienst uitmaken, zo luidt de definitie van liturgie op Wikipedia. Het traditionele hernhutter begrip van liturgie is veel ruimer. Leven als liturgie luidde de titel van de grote tentoonstelling op Slot Zeist n.a.v. 250 jaar Broedergemeente Zeist in De titel refereert aan het feit dat de Ortsgemeinde juist geen scheiding kende tussen heilig en profaan, tussen eredienst aan de ene en woonen werkplaats aan de andere kant. Zinzendorf sprak zelfs over het heilige handwerk en over liturgisch slapen. Deze ruime opvatting van liturgie had uiteraard ook haar neerslag op de diensten die in de Grote Kerkzaal gevierd werden uur Inmiddels is dat fundamenteel veranderd. De Broedergemeente Zeist lijkt steeds meer op een gewone kerkgemeente. De diensten en liturgieën maken niet meer deel uit van een liturgisch leven van 24 uur per dag, zeven dagen in de week. De lezing gaat over de uitdaging hoe een gemeente met haar rijke historische erfenis moet staan in een samenleving die steeds sneller verandert. 26

27 WAT MIJN KERK DE PKN KAN LEREN VAN DE LITURGIE VAN DE BROEDERGEMEENTE LEZINGENTRIO 250 jaar De Broedergemeente kent een rijk liturgisch leven. Niet alleen voor de zondagse eredienst, ook voor allerlei andere tijden en gelegenheden ontwierpen Zinzendorf en zijn volgelingen liturgieën, zoals de verschillende perioden van het kerkelijk jaar, de uitvaart en de jaarwisseling. In feite wordt het hele leven beleefd als liturgie. Zinzendorf putte voor de vormgeving van de liturgie uit vele bronnen (o.a. luthers, rooms-katholiek, orthodox, de vroege kerk). Toch is de hernhutter liturgie meer dan een samenraapsel van diverse liturgische tradities. Zij heeft een heel eigen karakter, dat weerspiegeld wordt in het kerkzegel van de Broederuniteit: rondom het Lam Gods met het overwinningsvaandel staat geschreven: vicit Agnus noster, eum sequamur (ons Lam heeft overwonnen, laten wij Hem volgen). De hernhutter liturgie staat in het teken van de liturgie uit de Openbaring van Johannes (zie bijv. 5: 1-12 en 7: 9-17), zij bezingt de overwinning van het Lam en is gericht op de navolging van Christus. Haar veelkleurige liturgische traditie kan een bron van inspiratie zijn voor de oecumene, ook voor mijn kerk, de Protestantse Kerk in Nederland. Aan de hand van een aantal voorbeelden zal dit worden toegelicht. BIOGRAFIE Dr. Hans Kronenburg (1936) is emeritus predikant van de Protestantse Kerk in Nederland. Hij diende diverse hervormde gemeenten (o.a. de Utrechtse Domkerkgemeente) en is (gast-)lid van de Evangelische Broedergemeente te Zeist, waar hij allerlei handen spandiensten verricht. Zijn interesse gaat uit naar liturgie en oecumene uur 27

28 MUZIEK 250 jaar ROBERT HOLL EN SOLISTEN BIOGRAFIE Robert Holl is een Nederlandse bas-bariton, die al jaren in Oostenrijk woont. Hij is opera-, concert- en liederenzanger, componist, zangpedagoog en professor aan de Musikhochschule in Wenen uur Kaartverkoop via of De stichter van de Brüdergemeine Herrnhut, graaf Zinzendorf, schreef in 1758 dat geestelijke muziek vanaf de dagen van de Reformatie een belangrijke plaats heeft in de protestantse huizen en gemeenten. Ze was tot nut en opbouw. En, zegt Zinzendorf, zo erkent de Broedergemeente van onze tijd ook met dankbaarheid zijn eigen zingende charisma, die het heeft ontvangen van de geest van Christus. Het Internationaal Liedfestival Zeist, dat jaarlijks te gast is in de Grote Kerkzaal, stelde voor dit concert een programma samen waarin dit eigen zingende charisma in de geest van Christus weerklinkt. Robert Holl en andere solisten zullen meerstemmige liederen van J. Haydn, L. von Beethoven en F. Schubert op teksten van de dichters Gellert, Goethe en Novalis ten gehore brengen. Vooral de liederen van Novalis nemen de piëtistisch-hernhutterse levensbeschouwingen weer op, die hij in zijn ouderlijk huis ontving. Zij zijn zo mooi en sterk als de oude Duitse kerkelijke gezangen en ze hebben de stille volmaaktheid van vruchten, die in t licht van milde herfstdagen gerijpt zijn. Verder staan er stukken van Voullaire en Jannasch uit de hernhutter traditie op het programma. 28

29 250 jaar OPEN MONUMENTENDAG EN DOE- EN BELEEFDAG Het tweede weekend in september organiseren de Zeister erfgoedpartners het Historisch Weekend Zeist. De Broedergemeente werkt via het museum Het Hernhutter Huis aan deze activiteit mee. Op 8 september is het Open Monumentendag. Ook ons 250-jarig kerkgebouw is dan de hele dag geopend. Er worden speciale rondleidingen in de kerkzaal, over de pleinen en bij het Bätz-Witte orgel van 1883 aangeboden. Op 9 september vindt van 12 tot 17 uur op Slot Zeist en op het Zusterplein weer de historische Doe- en beleefdag plaats, met speciale rondleidingen en tentoonstellingen. Op het Zusterplein kunnen kinderen oud-hollandse spelletjes doen en er zijn stalletjes over oude ambachten. In de kerkzaal is er een speciaal programma. De toegang is gratis. 08/

30 250 jaar ZENDINGSFEEST De Grote Kerkzaal is niet alleen een kerkgebouw voor de Zeistenaren, maar is ook een kerk van de zending, met name in Suriname. In 1793 werd het Zeister Zendingsgenootschap (ZZg) opgericht, de oudste zendingsorganisatie van Nederland. Sindsdien nodigen het ZZg en de Broedergemeente elk jaar uit voor het Zendingsfeest, een dag met een kerkdienst, informatie uit de hele wereld, workshops en veel muziek. In de pauze kunnen de gasten bij meer dan twintig stalletjes genieten van het rijke aanbod van Surinaamse hapjes en drankjes. Het Zendingsfeest is met de komst van veel Surinamers naar Nederland ook een beetje een konmakandra geworden, een reünie. Iedereen is welkom om mee te vieren en op het Zusterplein in Zeist de Surinaamse sfeer te proeven

31 BETEKENIS HERNHUTTERS VOOR ZEIST LEZING 250 jaar De aanwezigheid van de Hernhutters is in velerlei opzichten van groot belang voor de ontwikkeling van Zeist. Zo werd om onderdak te kunnen bieden aan de nieuwkomers in het midden van de 18e eeuw de buitenplaats Slot Zeist aanzienlijk uitgebreid met de bebouwing aan het Broeder- en Zusterplein. Dat betekende een aanzienlijke toename van het aantal inwoners van het dorp Zeist. Maar daar bleef het niet bij. De bloeiende en groeiende nijverheidsindustrie van de Hernhutters maakte het in de negentiende eeuw nodig om op de aangrenzende Lageweg en Karpervijver het aantal woningen en bedrijfsgebouwen uit te breiden. Met hun ondernemingsgeest hebben de leden van de gemeenschap een belangrijke bijdrage geleverd aan de economische ontplooiing van het dorp Zeist. Naast de bijdrage aan de maatschappelijke en economische ontwikkeling zijn ook de religieuze betekenis met de daaraan verbonden aansprekende tradities en de culturele waarde erg groot. In de lezing zal Koos Janssen stilstaan bij het verleden, heden en de toekomst van de relatie tussen de Evangelische Broedergemeente en de gemeente Zeist. BIOGRAFIE Drs. J.J.L.M. (Koos) Janssen is sinds januari 2006 burgemeester van Zeist en onlangs benoemd voor een nieuwe termijn van zes jaar. Janssen heeft grote interesse in de lokale historie uur 31

32 LEZING 250 jaar TOEKOMST VOOR DE KERK? GEEN GARAN- TIES, WEL BELOFTEN BIOGRAFIE Dr. Paul J. Visser (geb. 1959) is vanaf 1984 predikant en is sinds 2010 verbonden aan de Protestantse Kerk (Noorderkerk) van Amsterdam. In 1998 promoveerde hij op een onderzoek naar de missionaire theologie van Johan Herman Bavinck. Daarnaast is hij sinds 2006 als cursusleider verbonden aan Areopagus, instituut voor contextuele en missionaire prediking uur Wordt het nog wat met de kerk? Gelet op de neergaande lijn, die niet alleen blijkt uit de steeds weerkerende statistieken maar ook allerwegen zichtbaar is, is dat een reële vraag. De kerk als instituut verkeert in zwaar weer. De krimp zet onontkoombaar door. Al zijn er ook telkens nieuwe gemeenschappen die als paddestoelen uit de grond schieten, naast vermolmde vormen van kerk-zijn die geen toekomst meer lijken te hebben. De vraag is dan: hoe is het zover gekomen? Want een goede therapie vraagt om een eerlijke diagnose. Beleidsmatig wordt er intussen druk geanticipeerd op bovenstaande ontwikkelingen. Terecht. Tegelijk weten we dat deze aanpassingen ons geen garanties bieden om de neergaande lijn te stoppen, laat staan om te buigen. Is daar alles mee gezegd? Gelukkig niet! God zij dank wordt ons een weg gewezen vol belofte, voor nu en de toekomst. Alle reden lijkt mij om elkaar daaraan te herinneren en daartoe te stimuleren... 32

33 JUBILEUMWEEKEND oktober 2018 De ingebruikneming van de Grote Kerkzaal was op 20 oktober De verjaardag van ons kerkgebouw vieren wij van oktober met name met kerkdiensten, met een Avondmaalsviering aan de vooravond van de verjaardag, met zangdienst, preekdienst en Liefdemaal. Het Liefdemaal is een typische Hernhutter dienst naar het voorbeeld van de Agape vieringen van de eerste christenen. Voor het jubileumweekend komt in de zomer 2018 een aparte flyer. Maar reserveer dit weekend nu al om het met ons mee te vieren! 33

34 MUZIEK 250 jaar VREDEBORCHTRIO BIOGRAFIE Het Utrechtse VredeborchTrio is gespecialiseerd in muziek uit de Barokperiode ( ). Het bestaat uit Pauline Schenkelaars (blokfluit), Dick Duijst (orgel) en Jaël Vuijk (barokviool). Voor Nikolaus von Zinzendorf ( ), de stichter van de Evangelische Broedergemeente, waren allerlei dogmatische geloofskwesties en polemieken niet belangrijk. Hij had een gemeenschap voor ogen die streefde naar een levend en oprecht geloof in Jezus Christus. Daarin speelde muziek een belangrijke rol. Er is dan ook een groot aantal composities geschreven voor gebruik binnen de Broedergemeente. De archieven van de Nederlandse tak van de EBG zijn door de Broedergemeente ondergebracht bij Het Utrechts Archief. Het interessante is dat daarin ook een groot aantal historische muziekpartituren te vinden is uur Tijdens dit concert van het VredeborchTrio zal, naast andere muziek die gelieerd is aan de hernhutters, een aantal stukken uit die omvangrijke muziekarchieven ten gehore gebracht worden. Een unieke kans om de muziek die zo thuishoort in de Broedergemeente ook op deze plek te kunnen meemaken! 34

35 KERSTCONCERT MUZIEK 250 jaar Op 22 december bent u van harte uitgenodigd voor een kerstconcert in onze kerkzaal. Onder de grote ster en de kerstboom zal het verhaal van de geboorte van Jezus in woord en muziek centraal staan. De verschillende muzikale groepen van onze gemeente, ondersteund door een aantal solisten en instrumentalisten, nemen u mee op deze reis naar het wonder van Bethlehem. Er zal vocale en instrumentale kerstmuziek klinken, afgewisseld met korte lezingen. Natuurlijk zult u ook volop gelegenheid hebben zelf in te stemmen met de mooie liederen van het kerstfeest. Tijdens dit kerstconcert zal eveneens weer veel muziek uit ons eigen muziekarchief klinken. O.a. werken van Christian Gregor en Johannes Herbst. Kerkkoor van de EBG Zeist o.l.v. Niels Fischer Jeugdkoor van de EBG Zeist o.l.v. Niels Fischer Blazerskoor van de EBG Zeist o.l.v. Hans van der Velden Solisten Instrumentalisten uur 35

36 MUZIEK 250 jaar JONGERENKOOR THE MORAVIANS The Moravians, jongerenkoor van de EBG Nederland en Duitsland, o.l.v. Niels Fischer The Moravians zijn een projectkoor van de Evangelische Broedergemeente. Ongeveer dertig jongeren uit Nederland en Duitsland maken deel uit van het koor. Na twee intensieve weekenden repeteren trad het koor in 2017 een aantal keren op tijdens de Evangelischer Kirchentag in Berlijn. Ook voor het 250e jubileum van de Broedergemeente Gnadau werd het koor gevraagd. Het concert in Zeist zal het eerste van een aantal concerten in Nederland zijn. 30 december valt nog midden in de kerstperiode. Die sfeer zult u ook nog kunnen proeven tijdens dit concert. Maar ook Oud en Nieuw, einde en nieuw begin, zullen deel uitmaken van dit inspirerende concert. Het repertoire omvat onder meer spirituals, gospels en popnummers uur 36

37 Totaalonderhoud Resultaat Gericht Samenwerken Onderhoudsadvies Wij zien alleen maar voordelen: RESULTAATGERICHT SAMENWERKEN Door het onderhoud effectiever, efficiënter en duurzamer in te steken wordt het verschil gemaakt met de traditionele aanpak. Bij ResultaatGericht Samenwerken (RGS) stelt ROZA in overleg met de opdrachtgever, op basis van de complexstrategie en het gewenste kwaliteitsniveau onderhoudsscenario s op. Voor opdrachtgevers leidt deze resultaatgerichte aanpak van vastgoedonderhoud tot risicobeperking en kostenbesparing. ROZA vastgoedonderhoud BV Postbus AC Culemborg Tel.: info@rozavgo.nl Internet: 37

38 Bennewitz Quartet Harry-Imre Dijkstra, klarinet Jerusalem Quartet Internationaal kamermuziekfestival & masterclasses Lorem ipsum zeistermuziekdagen.nl Lenteweekend Aanvang uur Kerk van de Evangelische Broedergemeente, Zeist augustus 2018 zomerfestival 38

39 Internationaal Lied Zeist mei 2018 Schubert en zijn opvolgers Schumann - Wolf Een stem die je herkent uit duizenden. Dagblad Trouw over Robert Holl, bas en artistiek leider Internationaal Lied Festival Zeist. De invloed van Schuberts liedkunst op generaties componisten na hem. m.m.v. onder andere de beste internationale solisten: Anna Lucia Richter Thomas Oliemans Christoph Prégardien 39

40 HOEZO oud en dus verzakt? Zo krijgen monumentale terreinen een lange levensduur Historisch waardevolle locaties verdienen stijlvolle verharding. Verharding die tegelijkertijd duurzaam is en onder houdsvrij. Dat vraagt om creativiteit, en die hebben wij. Bel en bespreek uw wensen. herbestemming restauratie renovatie nieuwbouw 40

41 Wonen, Werken, Leven Wij van Molenbeek Makelaars wonen, werken en leven in de provincie Utrecht. Met ruim 60 jaar ervaring als vastgoedadviseur en door onze krachten te bundelen realiseren we een goed woon- en werkklimaat voor u. Wij weten wat er leeft in uw buurt molenbeek.nl 41

42 Uw notaris op het Zusterplein Woortmann notarissen Zusterplein 22A Zeist Broederplein CD Zeist Zusterplein CB Zeist Laan van Cattenbroeck BH Zeist Broederplein CC Zeist 42

43 Holleweg 16d-e 3925 LW Scherpenzeel NEN 3140 Verlichting Domotica Telecommunicatie Inbraak- en brandbeveiliging Observatiesystemen Licht- en krachtinstallatie Noodstroom en noodverlichting