Gemeente Delft VERZONDEN 1 4 SEP het college van blter. T.W. Andriessen Ls. Geachte leden van de raad,

Transcriptie

1 ....,l., t Gemeente Delft Samenleving Advies bezoekadres: Stationsplein BV Delft IBAN NL21 BNGH t.n.v. gemeente Delft Retouradres. Postbus 78, 2600 ME Delft Aan de!eden van de gemeenteraad van Delft Behandeld door Ruud Diemers Telefoon rdiemers@delft.nl Internet Telefoon VERZONDEN 1 4 SEP Datum Ons kenmerk Uw brief van Onderwerp Jaarverslag handhaven Participatiewet Uw kenmerk Bijlage 1 Geachte leden van de raad, Ter informatie zenden wij u het jaarverslag over het gemeentelijk handhavingsbeleid binnen de Participatiewet. Met dit jaarverslag geven we een terugblik op van onze activiteiten in Handhaving binnen de Participatiewet is een belangrijk onderdeel in de uitvoering van deze wet. lmmers, een uitkering moet terecht komen bij mensen die daar recht op hebben. ln de maatregelverordening Participatiewet is opgenomen dat het college jaarlijks verslag doet van haar handhavingsactiviteiten. Hoogachtend, het college van blter n wethouders van Delft, / J.M. van Bijsterveldt-Vliegenthart T.W. Andriessen Ls.

2 Handhaving Participatiewet 2017 Jaarverslag

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Handhaven, hoe en waarom 2 3. Preventie 2 4. Het opleggen van een maatregel of een boete 4 5. Het opsporen van fraude; de sociale recherche 6 6. Pilot: Integraal Handhavingsteam (IHT) 9 Bijlage 1: De verplichtingen binnen de participatiewet 11 1

4 1. Inleiding In Delft ontvangen ongeveer 3600 mensen een bijstandsuitkering... In Delft vinden we het belangrijk dat iedereen mee kan doen aan de samenleving. Via Werkse! spannen we ons in om zo veel mogelijk mensen naar werk te begeleiden of een andere zinvolle dagbesteding te bieden. Om ervoor te zorgen dat de uitkeringen terecht komen bij de mensen die er recht op hebben handhaaft de gemeente overtredingen van de wet. In de desbetreffende wetten staat beschreven hoe gemeenten moeten handhaven, hierin is weinig ruimte voor beleidsvrijheid. Dit jaarlijkse verslag geeft de resultaten van het handhavingsbeleid in 2017 van de gemeente Delft op het gebied van de Participatiewet, IOAW, IOAZ en bijzondere bijstand. In dit verslag zal kort worden ingegaan op wat handhaven inhoudt. We rapporteren over preventie, het opleggen van maatregelen en boetes en de opsporing van fraude. Door het gebruiken van gelijke kengetallen wordt een beeld gegeven van de ontwikkelingen vanaf Handhaven, hoe en waarom Uitkeringsgelden zijn gemeenschapsgelden. Het is belangrijk dat uitkeringen terecht komen bij burgers die daar recht op hebben. Naast het recht op een uitkering staan verplichtingen voor uitkeringsgerechtigden. Handhaving bestaat uit zowel preventieve als repressieve acties om de naleving van regels te vergroten. Handhaven is daarmee niet alleen het opsporen van fraude, of het opleggen van waarschuwingen, maatregelen en boetes; maar ook een goed en begrijpelijk gesprek over rechten en plichten; voorlichting en informatie, zowel mondeling als schriftelijk (inclusief internet) is het laatste jaar dat handhaving gebaseerd was op het meerjarig beleidsplan handhaven dat in juni 2011 werd vastgesteld. Dit beleidsplan heeft als titel: Activerend Handhaven. Dat betekent dat alle handhavingsactiviteiten er op gericht zijn cliënten te activeren. In principe naar betaald werk en als dat niet mogelijk is, naar sociale activering. Op 4 Januari 2018 ( registratienummer ) is een nieuw beleidsplan vastgesteld voor de periode tot en met Het beleidsplan: Hoogwaardig Handhaven. Het concept hoogwaardig handhaven is enkele jaren geleden uitgewerkt door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de gemeenten. Net als het eerdere beleidsplan is dit nieuwe beleidsplan gebaseerd op 4 pijlers: 1. Een goede dienstverlening. 2. Een goede informatievoorziening. 3. Daadwerkelijke controle op de naleving. 4. Sanctioneren als geconstateerd is dat regels zijn overtreden. 3. Preventie Goede informatie vermindert het onbewust overtreden van regels. Belangrijk is dat bijstandsgerechtigden weten wat zij van de gemeente kunnen verwachten en wat de gemeente van hen verwacht. Dit is een belangrijk onderdeel van alle contacten die de 2

5 gemeente met nieuwe en bestaande bijstandsgerechtigden heeft. De gemeente Delft communiceert op verschillende manieren, zoals: - Persoonlijke contacten tussen consulenten en bijstandsgerechtigden. - Website - Stadskrant. - Klantenkrant (Delft actief). - Social media zoals Facebook en Twitter. De gemeente communiceert steeds in zo eenvoudig mogelijk Nederlands. Alle potentieel nieuwe bijstandsgerechtigden krijgen bij de uitkeringsaanvraag informatie over de verschillende mogelijkheden van inkomensondersteuning. Naast mondelinge uitleg reikt de gemeente de Spelregels van een uitkering uit. Een in eenvoudig Nederlands opgestelde bijlage over rechten en plichten. Bij de aanvang van de uitkering Snelheid is cruciaal, hoe sneller een aanvrager duidelijkheid heeft over de aangevraagde uitkering hoe minder neiging er zal zijn om regels te overtreden. Daarom werkt de gemeente na de eerste melding al aan de aanvraag, met als doel om na het tweede gesprek de aanvraag zo snel mogelijk af te handelen. De wettelijke termijn om een uitkeringsaanvraag af te handelen is 8 weken. De gemeente wil uitkeringsaanvragen echter sneller afhandelen, liefst binnen 4 weken. In 2015 werd 25% van de besluiten op een uitkeringsaanvraag binnen 4 weken genomen, in 2016 steeg dit naar 30%. In 2017 bedroeg dit 28%. Volgens de wet moet de gemeente de jongere (tot 27 jaar) die een uitkering aanvraagt een zoekperiode opleggen. Gedurende een periode van 4 weken moet hij of zij een aantal opdrachten doen, in eerste instantie gericht op de mogelijkheden van verdere scholing. Is scholing niet mogelijk dan zijn de opdrachten gericht op het vinden van algemeen geaccepteerde arbeid 1. Pas na 4 weken kan de jongere een uitkering aanvragen. Eventuele toekenning vindt vervolgens plaats met terugwerkende kracht. In 2015 is er aan jongeren tot 27 jaar in 56 % van de gevallen een uitkering toegekend na 4 weken. In 2016 steeg dit naar 62%. In 2017 is dit verder gestegen naar 66%. Delft huisvest veel jonge statushouders. Zij hebben bij vestiging in Delft direct recht op een uitkering en zijn vaak niet in staat om op korte termijn werk te vinden. De gemeente heeft voor alle overige aanvragers (personen ouder dan 27 jaar) een soortgelijke werkwijze geïntroduceerd. Doel van deze werkwijze is cliënten direct na een beroep op een uitkering meer te activeren om actief op zoek te gaan naar werk. Zij kunnen wel een aanvraag indienen, maar ook van hen wordt verwacht dat zij opdrachten uitvoeren gedurende een periode van ca. 2,5 week. Na deze 2,5 week wordt tijdens een gesprek de uitkeringsaanvraag definitief in behandeling genomen. Gedurende deze 2,5 week is de gemeente actief met de voorbereiding van de afhandeling van de aanvraag. Er wordt een dossier gevormd en noodzakelijke informatie verzameld, zodat een aanvraag snel kan worden afgehandeld. Gedurende 2015 en 2016 werd 91% van de aanvragen afgehandeld binnen de wettelijke termijn. In 2017 is dat 90%. Daar waar sprake is van termijnoverschrijding is dit bijna altijd een gevolg van informatie die door de cliënt niet (tijdig) wordt geleverd. 1 Deze opdrachten bestaan onder andere uit het verrichten van een aantal sollicitaties, het bijwerken van een Curriculum Vitae, het inschrijven bij verschillende uitzendbureaus etc. 3

6 Ook voor bijzondere bijstand geldt dat een aanvraag snel moet worden afgehandeld. Ook daar geldt dat de cliënt zo snel mogelijk moet weten waar hij aan toe is. Om de snelheid van afhandeling te vergroten kent de gemeente voor een aantal producten een digitale aanvraagprocedure. Het aantal producten dat op deze wijze wordt aangeboden wordt steeds verder uitgebreid. Geholpen door al beschikbare digitale informatie hoeft de cliënt nog weinig informatie zelf aan te leveren en kan een aanvraag snel worden afgehandeld. 4. Het opleggen van een maatregel of een boete Het verschil tussen een maatregel en een boete De Participatiewet, IOAW/IOAZ en BBZ kennen diverse verplichtingen. De belangrijkste verplichtingen zijn de arbeids- en re-integratieplicht, medewerkingsplicht en de inlichtingenplicht. Een overzicht van deze verplichtingen is opgenomen in bijlage 1. Indien de cliënt deze verplichtingen niet (of niet voldoende nakomt) dan moet de gemeente een waarschuwing, maatregel of boete opleggen. Indien bijstandsgerechtigden arbeids-, re-integratie- of medewerkingsverplichtingen niet nakomen, volgt een maatregel. Een maatregel is een tijdelijke verlaging van de uitkering. Een maatregel is bedoeld om het gedrag van de bijstandsgerechtigde te veranderen (reparatoir). Een andere verplichting is de inlichtingenplicht. De cliënt moet de gemeente (ook uit eigen beweging) alle informatie verstrekken die noodzakelijk is voor het bepalen van het recht op een uitkering (en de hoogte van de uitkering). Bij een schending van de inlichtingenplicht is, volgens de wet sprake van fraude. Bij overtreding van deze verplichting moet de gemeente een boete opleggen. Een boete is bedoeld als straf (punitief). Alleen als er geen sprake is van een benadelingsbedrag, mogen we eenmalig volstaan met een waarschuwing. Aantal opgelegde waarschuwingen, maatregelen en boetes Ten opzichte van 2016 is het aantal waarschuwingen, maatregelen en boetes iets gedaald. Vooral het aantal boetes dat werd opgelegd in verband met een schending van de informatieplicht. Het opleggen van een boete in verband met het schenden van de informatieplicht is een gevolg van de Fraudewet 2. De gemeente is verplicht om op deze manier te reageren. In 13 gevallen kon volstaan worden met een waarschuwing. Een van de voorwaarden voor een waarschuwing is dat er niet teveel aan uitkering is verstrekt door het schenden van de informatieplicht. Voordat een waarschuwing wordt opgelegd krijgt de betrokkene de mogelijkheid om de gevraagde informatie te verstrekken via een herstelbrief. Tabel 1: aantal opgelegde waarschuwingen, boetes en maatregelen (bron KCC-monitor) Aantal waarschuwingen Waarschuwingen % stijging of daling t.o.v. voorgaande jaar -67% 1300% -88% -4% -62% 29% -41% 2 Volledig: de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid binnen de SZW-wetgeving 4

7 Aantal maatregelen Arbeids- en re-integratieplicht Inschrijvingsplicht Tekortschietend besef verantwoordelijkheid Totaal aantal maatregelen Aantal boetes Aantal boetes (informatieplicht) Totaal excl. waarschuwingen % stijging of daling t.o.v. voorgaande jaar -2% 66% 10% -49% -37% 36% -13% Sinds 2015 worden minder maatregelen opgelegd dan in 2014 en de jaren er voor, met name bij de maatregelen die zijn opgelegd in verband met een schending van de arbeids- en reintegratieplicht. Dit is vooral te verklaren doordat er in 2012 en in 2013 extra inzet op heeft plaatsgevonden. In die periode ontving de gemeente een zgn. Meerjarige Aanvullende Uitkering in verband met tekorten op het BUIG-budget. Een van de voorwaarden om in aanmerking te komen was een strikt handhavingsbeleid. Om het opleggen van maatregelen en boetes te voorkomen worden cliënten steeds geïnformeerd over de gevolgen van regelovertreding. Hoe controleert de gemeente? De gemeente controleert het nakomen van verplichtingen op verschillende manieren. Het inlichtingenbureau Een belangrijk controle-instrument is het Inlichtingenbureau. Deze overheidsinstantie koppelt de gegevens van cliënten van de gemeente (uitkeringsgerechtigden) met gegevens uit andere databestanden, zoals de bestanden van het UWV, de Rijksdienst voor het wegverkeer, de studiefinanciering, de zorgverzekeraars etc. Eens per maand ontvangt de gemeente een overzicht van zogenaamde samenloop signalen. De gemeente onderzoekt deze signalen. Per maand ontvangt de gemeente honderden van dergelijke signalen. Zo ontvangt de gemeente een signaal als van een uitkeringsgerechtigde een werkgever bekend is, of wanneer een andere uitkering wordt ontvangen. Op dat moment controleert de gemeente of dit een bekend signaal is. In de meeste gevallen zijn dergelijke signalen bekend. Is het niet bekend dan zal de gemeente dit verder onderzoeken. Dit betekent niet direct dat er iets niet in orde zou zijn. 5

8 Signaal gestuurd handhaven Bijstandsgerechtigden zijn verplicht om wijzigingen, die van invloed kunnen zijn op het recht op een uitkering door te geven.. De cliënt moet op eigen initiatief een inlichtingenformulier (voorheen wijzigingsformulier) invullen. Dit kan zowel bij de balie, schriftelijk als digitaal. Als er signalen bij de gemeente doorkomen dat een bijstandsgerechtigde te maken heeft gekregen met gewijzigde omstandigheden onderzoekt de gemeente dit signaal. Dit kan betekenen dat contact wordt opgenomen met de cliënt voor meer informatie. 5. Het opsporen van fraude; de sociale recherche Wat is fraude? Een van de verplichtingen voor uitkeringsgerechtigden is de informatieplicht. De cliënt moet de gemeente alle wijzigingen in zijn situatie melden die van belang zijn voor het vaststellen van het recht, c.q. de hoogte van een uitkering. Als een cliënt zijn informatieplicht niet nakomt dan is dit volgens de wet fraude. Volgens de Fraudewet gaat het om: het niet, niet tijdig, niet juist of niet volledig verstrekken van informatie. Er wordt hierbij geen onderscheid gemaakt tussen bewust of onbewust (foutje, vergeten, niet bekend) frauderen. Constateert de gemeente dat een cliënt de informatieplicht heeft geschonden dan moet zij een boete opleggen. Deze boete is afhankelijk van de hoogte van het teveel ontvangen bedrag, de mate van verwijtbaarheid en de financiële mogelijkheden van de cliënt. In juridische zin is een boete anders dan een maatregel. Op het moment dat er een gegrond vermoeden is van gepleegde fraude met een benadelingsbedrag zetten we de sociale recherche in. Belangrijk verschil met andere handhavingsactiviteiten van de gemeente is dat de sociale recherche zich richt op het vaststellen van een misdrijf. Het aantal onderzoeken dat door de sociale recherche in 2017 werd gestart is ten opzichte van 2016 gestegen van 138 naar 174. Deze stijging wordt vooral veroorzaakt door een verbetering/versnelling van de werkprocessen. Het totaal bedrag dat wordt teruggevorderd was in , -. In 2016 was dit De belangrijkste resultaten vindt u in onderstaande tabel. Tabel 2: overzicht resultaten sociale recherche (bron CBS) Aantal behandelde zaken % stijging of daling t.o.v. voorgaande jaar Totaal bedrag opgelegde terugvorderingen % stijging of daling t.o.v. voorgaande jaar 4% 10% 13% -13% -11% -18% 26% % 17% -49% 5% -34% 0,4% 22% Als fraude wordt geconstateerd kan dat gevolgen hebben voor de uitkering. In sommige gevallen wordt de uitkering beëindigd. In andere gevallen wordt alleen het teveel ontvangen bedrag teruggevorderd. Dit kan bijvoorbeeld als de fraude is beëindigd. 6

9 Een andere situatie doet zich voor als de uitkering is beëindigd. In die gevallen wordt het teveel aan uitkering teruggevorderd, vermeerderd met de door de gemeente afgedragen belastingen. Daar bovenop komt nog een boete. Tabel 2: gevolgen voor de uitkering (bron CBS) Aantal beëindigde uitkeringen Aantal aangepaste uitkeringen Ongewijzigd (fraude reeds beëindigd) Uitkering was al beëindigd Overig (geen fraude vastgesteld of er is nog geen uitkering toegekend) TOTAAL % stijging of daling t.o.v. voorgaande jaar +5% +9% +13% -13% -11% -18% +23% Bij terugbetalingen wordt het gehele teveel ontvangen bedrag in één keer teruggevorderd. Is terugbetaling in één keer niet mogelijk dan wordt een betalingsregeling getroffen. Op grond van de fraudewet worden ook boetes opgelegd over het teveel ontvangen bedrag. Een uitkering kost de gemeente rond de , = bruto per jaar, exclusief uitvoeringskosten en exclusief daaraan gekoppelde kosten zoals de kosten van re-integratie, bijzondere bijstand etc.. Dat betekent dat de gemeente door het beëindigen van uitkeringen een aanzienlijk bedrag aan gemeenschapsgeld uitspaart. De gemeente doet aangifte het Openbaar Ministerie als het fraudebedrag hoger is dan , - of wanneer er sprake is van recidive. Dit is een richtlijn van het Openbaar Ministerie. In dat geval blijft een boete door de gemeente achterwege. De aangifte kan leiden tot een strafrechtelijke vervolging. De verhoging van de aangiftegrens is de verklaring voor het lagere aantal aangiftes na Voor 2013 werd aangifte gedaan als het fraudebedrag hoger was dan , -. De uitkomst van een aangifte wordt niet aan de gemeente bekend gemaakt door het Openbaar Ministerie. In 2017 betrof het aantal aangiftes 3; dit ligt in de lijn van het aantal aangiftes van de afgelopen jaren. Tabel 4: Aantal aangiftes (bron CBS) Aantal aangiftes Een van de doelstellingen van het handhavingsbeleid is de geconstateerde regelovertreding zo snel mogelijk op te sporen. Dat geldt ook voor fraudes. Daarmee voorkomen we dat de cliënt geconfronteerd wordt met hoge vorderingen die kunnen leiden tot een strafblad. De medewerkers van de sociale recherche hebben een groot extern netwerk. De lijnen met de politie en het Openbaar Ministerie zijn kort. In de afgelopen jaren hebben zij hun netwerk verder uitgebreid. Dit met het doel (vroegtijdig) informatie over mogelijke fraude te ontvangen en ook om snel te kunnen schakelen wanneer fraude wordt geconstateerd. 7

10 Tabel 5: Duur van de fraude (bron CBS) Duur van de fraude Korter dan 1 maand maanden maanden jaar Meer dan 2 jaar Overig (geen fraude vastgesteld, c.q. nog geen uitkering toegekend) Totaal Uit de bovenstaande tabel blijkt dat qua duur het merendeel van de geconstateerde fraudes relatief kort heeft geduurd. Daarmee wordt voldaan aan een van de doelstellingen van het fraudebeleid. Meldingen over mogelijke fraude komen uit veel bronnen. Het grootste deel van de meldingen is afkomstig van het Inlichtingenbureau. Dit gaat meestal om witte fraudes, omdat dit bestaande registraties koppelt. Andere bronnen zijn onder andere medewerkers van de gemeente en burgers. Niet alle meldingen kunnen worden onderzocht. Daarom worden meldingen geprioriteerd op basis van de kans op succes bij het aantonen van fraude. Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle meldingen in Tabel 6: bron fraudemeldingen in 2017 Bron melding onderzoek Geen onderzoek Inlichtingenbureau Intern Consulenten (inkomen, werk, sociaal team en overig) Burgers Anoniem brief en kliklijn Eigen waarneming 4 5 Belastingdienst 1 1 Politie en Openbaar Ministerie Woningbouw 5 0 UWV 2 4 Andere gemeente 0 2 Overig Totaal Tot slot kan een onderscheid worden gemaakt naar het type fraude. Het grootste aantal fraudes heeft betrekking op het verzwijgen van witte inkomsten. Omdat dergelijke werkzaamheden in verschillende registraties zijn opgenomen, zoals die van het UWV en de belastingdienst, worden deze fraudes over het algemeen snel opgespoord. Andere vormen van fraude, zoals zwarte inkomsten of partnerfraude zijn niet terug te vinden in andere basisregistraties en daardoor veel moeilijker op te sporen. In de onderstaande tabel vindt u een overzicht. 3 Een melding kan meerdere personen/onderzoeken betreffen. Het aantal onderzochte meldingen is daardoor lager dan het aantal uitgevoerde onderzoeken. 8

11 Tabel 7: overzicht type fraudeonderzoeken (bron CBS) Soort fraude Verzwegen witte inkomsten Verzwegen zwarte inkomsten Verzwegen vermogen of inkomen daaruit Onjuiste opgave woonsituatie Partner fraude Anders Totaal Pilot: Integraal Handhavingsteam (IHT) De afgelopen jaren heeft de gemeente, mede onder druk van de bezuinigingen, het hele uitkeringsproces heel procesmatig ingericht. Er zijn weinig contactmomenten met de cliënt en veel wordt administratief afgedaan. Gevolg is dat de intensiteit van de rechtmatigheidscontrole is verminderd. In 2017 is vanuit de behoefte om de toetsing op rechtmatigheid te verbeteren een pilot gestart. Het doel van de pilot is het voorkomen dat ten onrechte een uitkering wordt verstrekt. Bij de uitkeringsintake worden cliëntsituaties beter in beeld gebracht. De medewerkers van het IHT worden nu ingeschakeld in het aanvraagproces. Als bij de aanvraag blijkt dat er zaken niet in orde zijn en er geen duidelijke verklaringen zijn, dan wordt een nader onderzoek ingesteld. Dit kan ertoe leiden dat (nog) geen uitkering worden verstrekt (er wordt dan niets gevorderd want er is geen fraude binnen de Participatiewetgeconstateerd). Toch is er sprake van een aanzienlijk besparing voor de gemeente omdat geen uitkering wordt verstrekt. In 2017 zijn door het IHT 697 uitkeringsaanvragen beoordeeld. In 54 gevallen werd geadviseerd de uitkering (op dat moment) af te wijzen. In 129 gevallen werd een uitkeringsaanvraag buiten behandeling gesteld. In eerste instantie is gestart met de uitkeringsaanvragen van personen ouder dan 27 jaar (dus geen jongeren). Bijzondere aandacht hebben die cliënten die in het verleden betrokken waren in onderzoeken van BO (Bijzonder Onderzoek). Later werden ook jongeren in de pilot betrokken. Een huisbezoek kan onderdeel zijn van het aanvraagproces. Een huisbezoek wordt volgens het protocol huisbezoeken 5 afgelegd door een medewerker van het handhavingsteam en een inkomensconsulent. De medewerkers van het IHT hebben ook de taak het huidig uitkeringsbestand te screenen op het gebied van rechtmatigheid. In 2017 zijn er 195 uitkeringsdossiers nader onderzocht. Dit betroffen dossiers waarin een signaal bestond van mogelijke onregelmatigheden. In 47% ( 92 gevallen) van deze gevallen werd geadviseerd de uitkering te wijzigen of te beëindigen. Het aantal betrokken unieke personen bedroeg 159. In 9 gevallen werd de casus gemeld bij de sociale recherche. 4 Voorbeelden van anders zijn fraude met identiteitspapieren, domicilie (verblijf in een andere gemeente), inwonende kinderen met inkomen, verblijf in detentie zonder melding etc. 5 Laatste protocol is vastgesteld door het college dd

12 De medewerkers van IHT werken nauw samen met de medewerkers van Bijzonder Onderzoek. Hiermee kan direct gebruik gemaakt worden van de ervaringen van deze medewerkers. De medewerkers van het IHT hebben meer bevoegdheden ten behoeve van de bevolkingsadministratie (BRP) en Suwinet dan de gewone consulenten. 10

13 Bijlage 1: De verplichtingen binnen de Participatiewet Aan het recht op een uitkering zijn verplichtingen verbonden. Deze worden onderverdeeld in de geüniformeerde en de niet-geüniformeerde verplichtingen. De geüniformeerde verplichtingen zijn enkele verplichtingen die met de invoering van de Participatiewet zijn opgenomen in de wet. De maatregelen die de gemeente moet opleggen bij schending van een deze verplichtingen zijn in de wet vastgelegd. De niet-geüniformeerde verplichtingen zijn verplichtingen die zijn opgenomen in de wet maar waarbij gemeenten de invulling bepalen, alsmede de hoogte van de maatregel bij het schenden van de verplichting. De hoogte van de maatregel hebben gemeenten vastgelegd in de lokale afstemmingsverordening (of zoals in Delft de maatregelverordening). a. De niet geüniformeerde verplichtingen; de gevolgen van het schenden van deze verplichting is geregeld in de lokale maatregelverordening. Dit zijn de volgende verplichtingen: 1. Het tonen van voldoende verantwoordelijkheidsbesef voor de voorziening in het bestaan (artikel 18, tweede lid van de Participatiewet). 2. De plicht om mee te werken aan arbeidsinschakeling (artikel 9 Participatiewet). Deze plicht bestaat uit twee verplichtingen: - De arbeidsplicht: de plicht om te proberen werk te krijgen en aan te nemen. Hiertoe hoort ook het inschrijven als werkzoekende bij het UWV WERKbedrijf, tenzij iemand van die verplichting ontheven is (artikel 9, eerste lid, onder a) - De re-integratieplicht: de plicht gebruik te maken van de re-integratiemogelijkheden van het college, en zich houden aan de afspraken die hierover zijn gemaakt. Het college houdt hierbij rekening met de persoonlijke situatie van een uitkeringsgerechtigde (artikel 9,eerste lid onder b). Voor jongeren tot 27 jaar gelden op dit punt nog enkele specifieke verplichtingen. Een van de verplichtingen is dat de jongere tijdens de zoekperiode van vier weken de plicht heeft om aantoonbaar te zoeken naar werk. Ook moet hij de mogelijkheden onderzoeken om een opleiding te volgen in het reguliere onderwijs. 3. De medewerkingsplicht (artikel 17, tweede lid Participatiewet). Het college kan een uitkeringsgerechtigde medewerking vragen voor de uitvoering van de wet, bijvoorbeeld doordat een uitkeringsgerechtigde: - toestemming geeft voor een huisbezoek; - meewerkt aan een psychologisch of sociaal medisch onderzoek. 4. Het meewerken aan een tegenprestatie (artikel 9, eerste lid onder c) 11

14 Het college kan de uitkeringsgerechtigde opdragen als tegenprestatie naar vermogen voor een uitkering bepaalde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te doen. Indien de uitkeringsgerechtigde dit krijgt opgedragen is hij verplicht deze werkzaamheden naar behoren uit te voeren. Het gemeentelijk beleid hieromtrent is vastgelegd in de verordening tegenprestatie 5. Een belanghebbende mag zich niet zeer ernstig misdragen tegen de met de uitvoering van de Participatiewet belaste personen en instanties tijdens het verrichten van hun werkzaamheden (artikel 9, zesde lid). b. De geüniformeerde verplichtingen; de consequenties van een schending van een van deze verplichting leidt tot een in de wet vastgelegd maatregel. Deze verplichtingen hebben allemaal te maken met de arbeids- en re-integratieplicht. Deze verplichtingen betreffen (artikel 18, vierde lid): o het behouden en aanvaarden van werk, o het ingeschreven staan bij een uitzendbureau, o als men gaat verhuizen naar een andere gemeente eerst proberen werk te vinden in de nieuwe gemeente, o voor het verkrijgen van werk wordt een reistijd van 3 uur per dag acceptabel geacht, o bereid te zijn te verhuizen naar een andere gemeente als iemand daar werk kan krijgen, o het behouden van kennis en vaardigheden, o je zodanig te kleden en te gedragen zodat dit geen belemmering is voor het verkrijgen van werk, o het gebruik maken van een voorziening. Tweede lid Als de uitkeringsgerechtigde één van deze verplichting niet nakomt dan moet het college een maatregel opleggen. De hoogte van de maatregel is 100% van de uitkeringsnorm gedurende 1 maand. Dit staat in artikel 18, vijfde lid van de wet. c. Bijzondere verplichtingen op grond van artikel 55 en 57 van de Participatiewet. De gevolgen van het schenden van deze verplichting is geregeld in de lokale maatregelverordening. In artikel 55 en 57 is geregeld dat het college een uitkeringsgerechtigde enkele bijzondere verplichtingen kan opleggen. Zo biedt artikel 55 de mogelijkheid de verplichting op te leggen om een medisch onderzoek of een specifieke behandeling te ondergaan. Artikel 57 staat dat wanneer een uitkeringsgerechtigde of een gezin een uitkering ontvangt, het college hem kan verplichten om mee te doen aan budgetbeheer. Het college kan ook namens een uitkeringsgerechtigde bepaalde betalingen (bijvoorbeeld voor de vaste lasten) doen, als zij denkt dat hij dat zelf niet kan. Als een uitkeringsgerechtigde of gezin weigert mee te werken, kan het college een maatregel opleggen. d. De informatieplicht: de consequentie van het schenden van de informatie is het opleggen van een waarschuwing of boete, overeenkomstig de Fraudewet (artikel 18a P- wet) De informatieplicht (artikel 17, eerste lid WWB). 12

15 Naast de eerder genoemde verplichtingen is er ook de informatieplicht. Een uitkeringsgerechtigde is verplicht het college te informeren over zaken die van invloed kunnen zijn op het re-integratieproces of het recht op bijstand. Hij moet zo'n verandering binnen twee weken doorgeven; hiervoor is een wijzigingsformulier beschikbaar. Ook via de balie of digitaal kunnen wijzigingen worden doorgegeven. Hieronder valt ook de identificatieplicht. Het schenden van de informatieplicht valt sinds 2013 echter niet onder de lokale maatregelverordening. Met de invoering van de Fraudewet ( ) moet bij een overtreding van de informatieplicht een boete worden opgelegd (en dus geen maatregel). 13

16 Colofon Dit is een uitgave van Gemeente Delft Postbus 78, 2600 ME Delft Telefoon Internet Augustus