Beeldhouwwerk: Käthe Kollwitz Treurende ouderpaar

Transcriptie

1

2

3 Beeldhouwwerk: Käthe Kollwitz Treurende ouderpaar Deze beeldengroep is ontworpen door Käthe Kollwitz. Käthe en haar man verloren hun zoon in de Eerste Wereldoorlog. Daarna maakte ze een monument om haar zoon te herdenken. Het stelt een vader en een moeder voor die droevig zijn omdat ze hun zoon hebben verloren in de oorlog. De beelden staan op de Duitse soldatenbegraafplaats van Vladslo. De 2 beelden kijken allebei naar het graf van hun zoon die vlak voor hen begraven ligt. Ze kijken tegelijk naar alle andere slachtoffers van de oorlog. De man (vader) zit bewegingsloos rechtop met de armen over elkaar tegen het lichaam aangedrukt, de jas strak rond het lichaam getrokken. Het gelaat heeft een sterk gesloten uitdrukking, met diepliggende ogen, de mondhoeken naar beneden getrokken. Het lijkt wel alsof hij koud heeft. De vrouw (moeder) rechts van hem, zit helemaal voorovergebogen met neergeslagen ogen. Ze is gehuld in een lang kleed, haar sjaal strak aangetrokken, de armen eveneens tegen het lichaam aangedrukt.

4 Fragment uit In Vlaamse velden. Regie: Jan Matthys In het fragment zie je een Belgische aanval aan het front aan de IJzer in Tijdens de 4e en laatste slag om de IJzer krijgt ook de Belgische frontlijn een Duitse aanval te verduren. Maar er komt een sterk tegenoffensief onder leiding van maarschalk Foch. Het Belgische leger neemt nu volop deel aan de tegenaanval, maar dat eist een hoge tol. Bijna militairen worden gedood. Uiteindelijk worden de Duitsers gevoelig verzwakt en lijden uiteindelijk een nederlaag.

5 Lied: John McCormac It s a long way to Tipperary It s a long way to Tipperary Up to mighty London came An Irish lad one day, All the streets were paved with gold, So everyone was gay! Singing songs of Piccadilly, Strand, and Leicester Square, Til Paddy got excited and He shouted to them there: Refrein It's a long way to Tipperary, It's a long way to go. It's a long way to Tipperary To the sweetest girl I know!

6 Goodbye Piccadilly, Farewell Leicester Square! It's a long long way to Tipperary, But my heart's right there. Paddy wrote a letter To his Irish Molly O', Saying, "Should you not receive it, Write and let me know! If I make mistakes in "spelling", Molly dear", said he, "Remember it's the pen, that's bad, Don't lay the blame on me". Refrein Molly wrote a neat reply To Irish Paddy O', Saying, "Mike Maloney wants To marry me, and so Leave the Strand and Piccadilly, Or you'll be to blame, For love has fairly drove me silly,

7 Hoping you're the same!" Refrein It's a long way to Tipperary is een lied dat beroemd werd in de Eerste Wereldoorlog. Het werd in 1912 geschreven door de Engelsman Jack Judge, wiens grootouders uit county Tipperary in Ierland kwamen. Hijzelf was echter nog nooit in Ierland geweest. Het lied werd in de Eerste Wereldoorlog eerst vertolkt door Ierse soldaten, maar later werd het overgenomen door zowel de Russen als de Fransen. Veel andere liedjes uit die tijd dienden om de soldaten aan te sporen om roemrijke daden te verrichten, maar dit lied gaat over het verlangen naar huis. (Piccadilly Circus en Leicester Square zijn beroemde pleinen in Londen) Vertaling: Naar het machtige Londen kwam op een dag een man. De straten waren geplaveid met goud en iedereen was vrolijk! Ze zongen liedjes van Piccadilly, Strand en Leicester Square. Tot Paddy opgewonden werd en naar hen riep: (Refrein: Het is een lange weg naar Tipperary, een lange weg te gaan. Het is een lange weg naar Tipperary, naar het liefste meisje dat ik ken. Vaarwel Piccadilly, vaarwel Leicester Square! Het is een lange weg naar Tipperary, maar mijn hart ligt daar.) Paddy schreef een brief naar zijn Ierse Molly O. Hij schreef Als je hem niet krijgt, schrijf en laat het mij weten! Als ik spellingsfouten maak, liefste Molly, zei hij, Onthoud dat het de pen is die slecht is en geef mij niet de schuld. Refrein Molly schreef een nette brief terug naar de Ierse Paddy O. Ze schreef: Mike Maloney wil met mij trouwen, dus verlaat The Strand en Piccadilly, of je zal het berouwen. Want de liefde maakte me gek, ik hoop voor jou hetzelfde!

8 Refrein

9 Moderne kunst: Berlinde De Bruyckere. Berlinde De Bruyckere ( 1964) is een Belgische kunstenares. Ze staat bekend om haar sculpturen en installaties met bomen en vervormde paardenlichamen. Het werk op de prent maakte De Bruyckere in 2000 voor het In Flanders Fields Museum te Ieper. De dode paarden staan symbool voor de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog. De kunstwerken maakte Berlinde de Bruyckere, na het zien van foto's van dode paarden op de slagvelden van WO I. Aan het front was het natuurlijk een enorme opgave om de dieren goed te kunnen voeden en verzorgen. Men dacht dat het daarom hygiënischer was om de paarden kaal te scheren, maar dat was nogal onverstandig. De blote paarden waren hun natuurlijke bescherming kwijt en als het koud was, stierven ze bij bosjes. Naast de kou en het tekort aan voedsel, waren paarden ook het slachtoffer van andere ontberingen. Ze werden ziek of getroffen door granaten of machinegeweervuur. Al met al kwamen tijdens deze grote oorlog ongeveer acht miljoen paarden om het leven. De grote paarden in deze installatie zijn geen echte paarden. Ze zijn gemaakt van gips, kunststof en aan elkaar genaaide paardenhuid. Ze lijken van een afstand net echt, maar als je dichterbij komt, zie je dat er iets niet helemaal klopt. De paardenlichamen zijn verwrongen en bij alle paarden ontbreken de ogen. Daardoor ziet het er extra griezelig uit. Toen Berlinde de Bruyckere begon met het maken van paardeninstallaties en sculpturen was zij vooral gefascineerd door het lijden van het paard zelf. Na een tijd veranderde dat en zag zij het lijden van het paard ook als symbool voor het lijden van de mens. Omdat mensen en paarden eeuwenlang met elkaar verbonden waren, wilde ze geen onderscheid maken tussen het ene en het andere wezen. Ze zegt daarover dat 'we allemaal vlees' zijn. Dat is ook de reden waarom het paardenthema zo'n grote rol speelt in haar werk. Ze gebruikt het paard als metafoor voor het gevoelsleven van de mens.

10 De CD is uitgebracht in 2012 door Grégory Duby, een de Brusselse muzikant. Op zijn tweede full-cd onder de naam Jesus Is My Son doet hij de luisteraar stilstaan bij De Groote Oorlog. De muziek is traag, zuiver en zonder franjes. Duby pakt niet uit, voert geen oorlog in zijn muziek, maar creëert de sfeer van de rustmomenten, de doffe stiltes tussen al het oorlogsgeweld in, de berusting en de dood die achteraf intreedt. De plaat is dan ook veel meer dan de elektrische gitaar die je hoort, maar werkt vooral dankzij de stiltes die mee met de kalme composities vrij komen.

11 Oorlog De hemel viel op aarde in stukken En nergens is een bloem die ongeschonden leeft.(1) De aarde stinkt van 't bloed, dat uit den hemel spat. De wond is groot en niet te helen.(2) De hemel die gaat dood Het verstand staat stil.(3) De mensch is weg. Hij bracht zichzelve om.(4) De beesten brullen in de straten. Ze ruiken bloed. Ze lekken zich de muilen Ze woelen met hun zwarte snoet de roode(5) aarde om en scheppen zich 'n hemel van kruitdamp(6) en van bloed. Theo Van Doesburgh, 1915

12 Theo Van Doesburgh ( ᵻ 1931) leefde in Nederland en was schilder, fotograaf, architect en dichter. Hij werkte als militair in een vluchtelingenkamp. Hij hoorde daar van de vluchtelingen zelf veel wrede verhalen over de oorlog. Daardoor begon hij de oorlog te haten. Een beetje uitleg bij het gedicht: (1) Dit wil zeggen dat geen enkele bloem nog leeft (2) De wond is groot en niet te genezen. (3) Misschien wil dit zeggen dat hij er met zijn verstand niet bij kan waarom de mensen oorlog voeren. Hij begrijpt het niet. Niemand begrijpt het. (4) Geschreven in Oud-Nederlands: mensch = mens; zichzelve = zichzelf. Hij bracht zichzelf om = Hij doodde zichzelf, hij maakte zichzelf van kant (5) roode = rode: de aarde is rood van het bloed (6) kruitdamp = rook of de damp die uit een wapen komt dat met (bus)kruit is geladen

13

14 Schilderij: Soldaten met gasmaskers van Otto Dix ( ) Otto Dix werd in 1914 vrijwilliger bij het Duitse leger en vocht meer dan 3 jaar mee in de loopgraven. Hij maakte de koude winter door aan het Russische front. Vol goede moed ging hij de oorlog in, vol verschrikkelijke nachtmerries en afschuw over de oorlog kwam hij er weer uit. Wat hij daar meegemaakt had, zette hij op doek. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd voor de eerste keer chemisch gifgas gebruikt om oorlog te voeren omdat vuurwapens in de loopgravenoorlog vaak niet effectief bleken. De Duitsers gebruikten als eersten het gas chlorine in 1915, later ook de Britten. In 1917 begonnen de Duitsers met het gebruik van mosterdgas. Het gas zorgde ervoor dat de soldaten een heel gruwelijke en pijnlijke dood stierven. Ze moesten zichzelf beschermen met gasmaskers en speciale kledij. Ze zagen eruit als spookachtige wezens. Dat zie je goed op het schilderij. Veel mensen vonden het gebruik van gas een ontmenselijking van de oorlog. Misschien wilde Otto Dix dit ook wel weergeven in zijn schilderij. Tegenwoordig maken de meeste landen niet meer gebruik van gifgassen bij de oorlogvoering. Syrië heeft gezegd dat ze dat wel gaan doen, als andere landen zich bemoeien met de burgeroorlog die daar momenteel heerst.

15 Schilderij: Gassed van John S. Sargent (1919)

16 Dit monumentale werk is een van de meest bekende afbeeldingen van de Eerste Wereldoorlog. De schilder is John Singer Sargent, uit Engeland. Hij moest een schilderij maken van de samenwerking tussen de Engelsen en de Amerikanen in Daarvoor ging hij naar het front bij Arras en Ieper. Hij vond niet direct een goed onderwerp en maakte dan dit schilderij van 11 soldaten die hij zag bij een medische post en die slachtoffer geworden waren van een aanval met mosterdgas. Rechts zie je de stormlijnen van de ambulance tent en een 2e groep slachtoffers. Mosterdgas werd tijdens WO I voor het eerst gebruikt bij oorlogsvoering. Het gas is niet echt dodelijk, maar het schakelt wel de tegenstanders uit. In de Eerste Wereldoorlog is dit middel als chemisch wapen gebruikt. De soldaten waren er vooral bang voor omdat het relatief gemakkelijk door de beschermende kleding van die dagen heendrong. Het kan blaren veroorzaken op de huid en ook verwoestend zijn voor longen en ogen. In grote hoeveelheden kan het blindheid en doofheid veroorzaken. Een andere naam voor mosterdgas is yperiet, genoemd naar de Belgische stad Ieper (in het Frans Ypres). De Duitsers hebben hier toen veel mosterdgas gebruikt, maar ook de geallieerden.

17 Cartoon uit 1916 van Albert Hahn.

18 Wat je ziet is een cartoon of spotprent van tekenaar Albert Hahn. Het gaat over de slag van Verdun in Dit was een van de bloedigste veldslagen uit de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog. De Duitsers wilden het Franse leger daar laten leegbloeden. De veldslag ging maandenlang door van 21 februari 2016 tot 19 december 1916 en meer dan mensen gingen dood, werden vermist of raakten gewond. Op het einde konden de Fransen de Duitsers terugdringen. Nog steeds staat Verdun symbool voor de verschrikkingen die mensen elkaar kunnen aandoen. Op de prent zie je het slagveld van Verdun, waar de Duitse keizer aan de kroonprins vraagt hoever de opmars is gevorderd. De kroonprins antwoordt: Tot zover u doden ziet, vader. Aan hun voeten zie je de lijken en afgerukte ledematen van de soldaten. De weg naar de overwinning is bedekt met lijken. Maar uiteindelijk verliezen ze toch de slag.

19 Street art Melbourne

20 #flandersfieldsstreetart door Adrian Doyle Deze street art (straat kunst) vind je terug in Melbourne s Hosier Lane en Australië. Het werk gaat over de Slag bij Passendaele (31 juli 10 november 1917), een van de bloedigste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog. Op de muurschildering zie je een modderig slagveld; door de onophoudelijke regen waren de loopgraven en de kraters van de bommen veranderd in een zee van modder. De mensen en de paarden verdronken erin en tanks kwamen erin vast te zitten. Binnen de 100 dagen strijd werden meer dan doden en gewonden geteld. De kunstenaar zegt dit over zijn werk: De muurschildering herinnert ons aan de verschrikkingen van de oorlog, zowel op het slagveld als thuis. We wilden de focus weghalen van louter het (traditionele) oogpunt van de soldaat, maar ook de impact van de oorlog op de families tonen. Ik hoop dat de muurschildering kan dienen als een herinnering aan al degenen die hun leven gaven in Flanders Fields en aan de verwoestingen door de oorlog.