Voedingsrichtlijnen vóór en nà een darmoperatie

Transcriptie

1 1/5 Diëtetiek Voedingsrichtlijnen vóór en nà een darmoperatie Inleiding Binnenkort zult u een darmoperatie ondergaan. Het is van belang dat u vóór deze operatie een goede lichamelijke conditie heeft. Na de operatie kunnen goede eeten leefgewoonten de genezing bevorderen. In deze folder kunt u alles rustig nalezen. De spijsvertering De spijsvertering begint in de mond en eindigt bij de anus. Zodra het voedsel is doorgeslikt, bereikt het via de slokdarm de maag. Hier wordt het voedsel vermengd met het zure, enzymen-bevattende maagsap waardoor het voedsel verder wordt verteerd. In het onderste deel van de maag wordt het in steeds kleinere stukjes fijn gemalen waarna het in de twaalfvingerige darm terechtkomt. Hier wordt de zure maaginhoud geneutraliseerd en worden de belangrijkste veteringssappen aan het voedsel toegevoegd. In de 2 tot 3 meter lange dunne darm vindt de opname in het bloed plaats van de verschillende voedingsstoffen (eiwitten, vetten, koolhydraten, vitamines, mineralen). In het eerste deel van de dikke darm (rechter buikhelft) worden vooral water en zouten uit de darminhoud gehaald, waardoor de ontlasting indikt. De onverteerbare resten worden opgeslagen in het rectum (eind van de dikke darm) en gemiddeld eenmaal per 1 à 2 dagen via de anus uitgescheiden. Bij de operatie die u ondergaat wordt een deel van de dikke darm verwijderd. Na een darmoperatie is het ontlastingspatroon enige tijd instabiel (dunnere ontlasting, onregelmatig). Met name bij een operatie waarbij het eerste deel van de dikke darm is verwijderd kan de ontlasting wat dunner blijven. Mocht tijdens de operatie een (tijdelijke) stoma geplaatst worden dan krijgt u hier gedurende de opname voedingsadviezen over. Voeding vóór de operatie Voor een darmoperatie wordt veel aandacht besteed aan voeding rond de operatie. Onderstaande tabel laat zien hoeveel voedingsmiddelen volwassenen per dag gemiddeld nodig hebben. Aanbevolen dagelijkse hoeveelheden voor de operatie jaar 70 jaar of ouder Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Sneden brood Aardappelen 4 kleine 3-4 kleine 4 kleine 3 kleine Groente 250 gram 250 gram 250 gram 250 gram Vlees, vis, kip 100 gram 100 gram 100 gram 100 gram Fruit 2 vruchten 2 vruchten 2 vruchten 2 vruchten Melk, -producten 3 bekers 3-4 bekers 4 bekers 4 bekers Kaas 2 plakken 2 plakken 2 plakken 2 plakken Ongezouten noten 25 gram 15 gram 15 gram 15 gram

2 2/5 Halvarine/margarine/ 65 gram 40 gram 55 gram 35 gram bak en braad Drinken (vocht) 1½-2 liter 1½-2 liter 1½-2 liter 1½-2 liter Deze tabel geeft een richtlijn voor de basisvoeding die het Voedingscentrum sinds februari 2016 aanbeveelt. Opname De dag voor de operatie wordt u opgenomen en mag u gewoon blijven eten en drinken tot uur. De verpleegkundige van de afdeling brengt via de neus een voedingssonde in. Het uiteinde van de sonde verplaatst zich met de voeding naar de dunne darm. Na uur is alleen nog helder vloeibaar drinken (water, thee, appelsap) toegestaan. Om ervoor te zorgen dat u voldoende energie opslaat in lever en spieren gebruikt u 6 flesjes Nutricia préop. PréOp is een speciale koolhydraatrijke drank, die u veilig kunt drinken tot 2 uur vóór de operatie. PréOp vermindert uw honger- en dorstgevoel en heeft een gunstig effect op uw herstel. Gebruik préop: de avond voor de operatie krijgt u 4 flesjes te drinken de dag van de operatie krijgt u s morgens 2 flesjes te drinken. Verder eet en drinkt u niets. Voeding nà de operatie Na de operatie wordt de voeding in ongeveer 6 dagen langzaam opgebouwd van slokjes water via helder vloeibaar (water, appelsap, thee), vloeibaar (alle dranken, pap, vla, yoghurt, soep) naar normaal. Omdat de dunne darm na de operatie weer snel werkt wordt via de sonde gestart met sondevoeding. Zodra u vloeibaar mag eten wordt de sondevoeding weer afgebouwd. Uw eetlust is na de operatie mogelijk wat minder en de darmen moeten zich aanpassen aan de nieuwe situatie. In de herstelfase is het belangrijk voldoende eiwit te gebruiken. Eiwitten komen van nature vooral voor in melk en melkproducten, vlees, vleeswaren en kaas. De hoofdmaaltijden die u in het ziekenhuis krijgt zijn eiwit- en energieverrijkt. Zodra u normaal mag eten wordt aangeraden de volgende minimale hoeveelheden per dag te gebruiken: ½-1 portie aardappelen ½-1 portie groenten 1 portie vlees of vegetarisch gerecht 2 glazen appel-/sinaasappelsap of 2 vruchten 4 melkproducten (melk, karnemelk, vla, yoghurt, pap) 3 4 plakjes kaas (dubbelbeleg) 3 4 plakjes vleeswaar (dubbelbeleg) margarine/roomboter op het brood 1½ - 2 liter vocht

3 3/5 Na de operatie is voldoende eiwit belangrijk. Eiwitten zijn een bouwstof en komen van nature vooral voor in melk en melkproducten, vlees, vleeswaren en kaas. Het lichaam heeft voor een goed herstel tijdelijk extra eiwit en energie nodig. Per kilogram ideaal gewicht is de eiwitbehoefte gram. Weegt u bijvoorbeeld 70 kg dan is uw behoefte na de operatie gram eiwit ( x 70). De hoofdmaaltijden die u in het ziekenhuis krijgt zijn eiwit- en energieverrijkt. Daarnaast krijgt u gedurende de opname, nadat de sondevoeding is gestopt, 2 flesjes medische drinkvoeding. Medische drinkvoeding is een eiwit- en energierijke drank met extra vitamines en mineralen in verschillende smaken. 1 Flesje bevat 20 gram eiwit. Drink het flesje langzaam leeg. De diëtiste zal u tijdens de opname een aantal keren bezoeken om de voeding te beoordelen. Voeding thuis In de herstelfase gedurende ongeveer 6 weken na operatie, is het belangrijk voldoende eiwitten en energie te blijven gebruiken. Neem daarom een ruime hoeveelheid melk en melkproducten, vlees bij de warme maaltijd, kaas of vleeswaar op de boterham in plaats van zoet beleg zoals aangegeven bij de minimale aanbevolen hoeveelheden na de operatie (zie hierboven). Als u ondanks deze adviezen na ontslag meer dan 3 kg in de maand afvalt (1 x per week wegen) dan kunnen de volgende richtlijnen u helpen om aan te komen of om het gewicht te handhaven: eet drie keer per dag een maaltijd en minimaal drie keer per dag een tussendoortje. (zie voor suggesties bijlage 1 eiwit- en energierijke tussendoortjes) besmeer de boterhammen extra dik met (dieet)margarine of roomboter beleg de boterhammen royaal met 48+kaas, roomkaas, vleeswaren, ei, vis, pindakaas of notenpasta neem af en toe een snack op brood zoals een kroket, haring, huzaren-/ zalmsalade, gebakken ei neem 4 x per dag een melkproduct. Gebruik bij voorkeur de volle varianten (volle melk, volle of slagroom vla/yoghurt, volle kwark, roomijs, pudding neem een ruime portie vlees, vis of vleesvervanger bij de warme maaltijd Blijft u afvallen, neem dan contact op met de diëtiste. De eerste 3 weken na de operatie kàn het gebruik van producten/maaltijden die de darmwerking verhogen hinderlijk zijn. Is uw ontlasting nog erg dun of heeft u last van veel gasvorming dan kunt u het gebruik beperken van: gefrituurde en hard gebakken voedingsmiddelen scherpe kruiden en specerijen koolzuurhoudende dranken prei, uien, bruine/witte bonen, kapucijners, spruiten, koolsoorten grote, vetrijke maaltijden. Na de herstelfase en als uw medische situatie is verbeterd (wond genezen, goede lichamelijke conditie, gewicht stijgt, geen nabehandeling) dan kunt u stoppen met het nemen van extra eiwitten en de eventuele tussendoortjes. Het advies is dan een voeding te gebruiken volgens de richtlijnen Gezonde Voeding. Wilt u meer weten over goede voeding dan kunt u contact opnemen met de diëtisten of met het voedingscentrum ( )/

4 4/5 Vergoeding medische drinkvoeding Mocht u thuis nog flesjes drinkvoeding nodig hebben dan regelt de diëtist de machtiging met uw zorgverzekeraar en krijgt u de drinkvoeding thuis afgeleverd via Medizorg of MediqTefa. Over de hoeveelheid flesjes en het moment van leveren wordt door de firma telefonisch contact met u opgenomen. Nabehandeling Mocht een nabehandeling noodzakelijk zijn dan zal die in veel gevallen bestaan uit een chemotherapie. Bij alle chemokuren in het SKB wordt voedingsbegeleiding gegeven. Voor het starten van de chemotherapie heeft u met één van de diëtisten van de chemopoli een intakegesprek. Telefonisch spreekuur Bij vragen/problemen met betrekking tot de voeding of bij ongewenst gewichtsverlies kan altijd gebruik gemaakt worden van het telefonisch spreekuur van de afdeling Diëtetiek. De diëtisten houden telefonisch spreekuur van maandag t/m vrijdag van uur. Telefoonnummer: Geheimhouding en recht op privacy Alle medewerkers van ons ziekenhuis hebben een geheimhoudingsplicht. Verder heeft u als patiënt recht op privacy. Uitgebreide informatie hierover kunt u vinden in de folder De rechten en plichten van de patiënt. Deze is verkrijgbaar op de afdeling en bij de patiënteninformatie in de centrale hal. Daarnaast is deze folder te vinden op:

5 5/5 Bijlage 1: Eiwit- en energierijke tussendoortjes Zuivel Eiwit Kcal 1 bakje vruchtenroomyoghurt 1 bakje verwenyoghurt flesje yoghurtdrank Fristi flesje Milk en Fruit pakje (volle) chocolademelk zakje Breaker High proteïn schaaltje chocolademousse schaaltje chipolatapudding schaaltje toetje met room schaaltje rijstdessert easy to eat (Jumbo) Koekjes en snoep 1 plak cake gevulde koek bouwsteentje (Jumbo) krentenbol + boter/margarine zakje Liga milkbreak zakje Liga continue eetlepels noten/pinda s Twix zakje M&M s pinda stukje melkchocolade met noten handje chocoladepinda s 1 handje noten Hartig 1 bakje rundvleessalade ham/kaas croissant ham/kaas tosti zakje Noedels saté kaassoufflé ham/kaas kroketburger kroket poffertjes portie beenham + satésaus hotdog hamburger Overig 1 avocado bolletjes roomijs Cornetto king cone ijsje Magnum De genoemde producten zijn slechts voorbeelden. U kunt andere producten nemen, echter belangrijk is dat u let op de hoeveelheid eiwit en energie. Foldernummer: die 733 versie maart 2018