Energie- en eiwitverrijkt dieet

Transcriptie

1 Energie- en eiwitverrijkt dieet mca.nl

2 Inhoudsopgave Wat heeft u dagelijks nodig? 3 Gewicht 3 Suggesties om de eetlust te bevorderen 4 Suggesties om extra energie toe te voegen 5 Suggesties om extra eiwit toe te voegen 5 Een goede maaltijdsamenstelling 6 Suggesties voor de broodmaaltijden 6 Suggesties voor de warme maaltijd 7 Suggesties voor tussendoortjes 8 Suggesties voor dranken 9 Tips bij : Vermoeidheid 10 Misselijkheid en smaakverandering 10 Droge mond 11 Vieze smaak en slijmvorming 12 Pijnlijke mond en/of keel 12 Slikproblemen 12 Handig om in huis te hebben 13 Als het met de gewone voeding niet lukt 13 Tot slot 14 Hoe kunt u uw diëtist bereiken? 14 Notities 15 Colofon Redactie: Opmaak: Oplage : Druk: afdeling diëtetiek afdeling marketing & communicatie beeldgroep MCA 500 stuks MarcelisDékavé Artikelnummer: / Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 2

3 Deze brochure geeft informatie over voeding bij ziekte en herstel. Deze voeding wordt ook wel energie- en eiwitverrijkte voeding genoemd. Tijdens ziekte en herstel heeft uw lichaam extra energie en eiwit nodig, ook in rust en wanneer u bedlegerig bent. Energie is brandstof en zorgt voor een verhoogde voedingswaarde; er zitten extra veel calorieën en belangrijke voedingsstoffen in. Naast energierijke producten heeft u ook eiwitrijke producten nodig. Eiwit is een bouwstof die noodzakelijk is voor de opbouw van lichaamsweefsel zoals spieren. Het lichaam gebruikt de eiwitten alleen als bouwstof wanneer u naast voldoende eiwitrijke producten dagelijks voldoende energierijke producten eet. Voordelen van een energie- en eiwitverrijkte voeding (bij ziekte en herstel) zijn: u blijft in een zo goed mogelijke conditie; het verkleint de kans op eventuele complicaties van de medische behandeling; het kan er voor zorgen dat u geen gewicht verliest, of zelfs wat aankomt in gewicht; uw gevoel van welbevinden kan verbeteren; het verbetert de wondgenezing; het verbetert de weerstand en verkleint hiermee de kans op infecties; het verbetert de spierkracht; het verkleint de kans op doorliggen; het zorgt ervoor dat u beter bestand bent tegen de gevolgen van radio- of chemotherapie. Wat heeft u dagelijks nodig? Onze voeding bestaat uit eiwitten, vetten, koolhydraten, vitamines, mineralen, voedingsvezels en water. Deze voedingsstoffen hebben ieder hun eigen taak in het lichaam. Een gezonde voeding levert alle voedingsstoffen die het lichaam dagelijks nodig heeft. Om van alle voedingsstoffen voldoende binnen te krijgen, moet u minimaal het volgende gebruiken: zie tabel 1, pagina 4. Gewicht Bij een verminderde eetlust zal het misschien niet haalbaar zijn om bovenstaande hoeveelheden te gebruiken. Uw gewicht is een goede Energie- en eiwitverrijkt dieet 3

4 Energie- en eiwitverrijkt dieet tabel 1 Brood of broodvervangingen Aardappelen, rijst, pasta of peulvruchten Groente Fruit of vruchtensap Melk en melkproducten Kaas & vleeswaren Vlees, vis, kip, ei of vegetarische vleesvervanger 3 sneetjes 3 stuks aardappelen, 3 opscheplepels rijst, pasta, of peulvruchten* 3-4 opscheplepels groente 2 stuks / glazen 3 glazen, porties 2 plakken kaas & 2 plakken vleeswaren 100 gram Vetten en oliën voor op brood en in de keuken 30 gram Vocht 1,5 liter vocht (10-12 kopjes) * Peulvruchten zijn bijv. witte en bruine bonen, kapucijners, tuinbonen, kikkererwten en linzen. graadmeter om te kijken of u voldoende eet. Indien u gewicht verliest, kan dat een teken zijn dat uw lichaam meer voedingsstoffen nodig heeft. Weeg uzelf één à twee maal per week. Hoe kunt u extra energie (calorieën) binnen krijgen? Op de volgende bladzijden staan suggesties die u kunnen helpen om een goed gewicht te bereiken of te handhaven. Suggesties om de eetlust te bevorderen Een grote portie eten kan de eetlust verminderen: schep het bord niet te vol of neem een kleiner bord. Zes kleine maaltijden verdeeld over de dag gaan vaak beter dan drie grote. Maak de maaltijd aantrekkelijk door te kiezen voor verschillende kleuren. Zorg voor voldoende afwisseling. Een maaltijd in dezelfde kleur (bloemkool, aardappelpuree en vis) kan tegenstaan. Eet rustig een kauw goed; pauzeer tijdens de maaltijden. Als u langzaam eet, kan warm eten te veel afkoelen. Een warmwaterbord of warmhoudplaatje kan een uitkomst zijn. Een licht voorgerecht kan de eetlust opwekken. Neem, een half uurtje voor het eten, een kopje bouillon, een stukje fruit, een blokje kaas of een glaasje wijn. Sterk gekruide, vette, zure of zoute 4

5 gerechten spreken meestal niet aan bij een slechte eetlust. Frisse of zachtzure gerechten, zoals een slaatje of vruchtenmoes, worden meer gewaardeerd. Zorg voor variatie. Suggesties om extra energie toe te voegen Kies voor producten waar veel calorieën inzitten zoals volvette kaas of volle melk producten, vettere vleeswaren en ruim margarine en/of roomboter. Bij het kiezen van deze voedingsmiddelen krijgt u automa - tisch meer calorieën binnen dan wanneer u de magere en halfvolle soorten neemt. Voeg een scheutje opgeklopte of ongeklopte slag-, kook- of koffieroom of een klontje boter toe aan bijvoorbeeld: ragout, aardappelpuree, pastasaus, pap, vla of maaltijdsoep. Crème fraîche heeft een frisse smaak en kan geklopt worden als slagroom. Bijvoorbeeld bij fruit(salade), vruchtenmoes of ijs. Het kan ook ongeklopt worden toegevoegd aan saus, puree of soep. Voeg extra suiker, honing of siroop toe waar mogelijk, maar pas op dat het niet te machtig of te zoet wordt en gaat tegenstaan. Neem volle zuivelproducten in plaats van magere of halfvolle, want deze bevatten meer energie (=calorieën). Ook kunt u kiezen voor Griekse yoghurt met een hoog vetpercentage. Gebruik vette vleeswaren: worstsoorten, paté, en smeerworst. Neem regelmatig iets tussendoor, bijvoorbeeld: een plak cake, ontbijtkoek met boter, schaaltje vla of pudding, roomijs met slagroom en/of vruchtjes, kroket, haring, gemengde noten, kaassoufflé, slaatje, Franse (room)kaas, pannenkoek, roombroodje, croissant of een saucijzenbroodje. Drink niet te veel voor of tijdens het eten: uw maag zit dan al vol, zodat u minder eetlust heeft. Suggesties om extra eiwit toe te voegen Producten die veel eiwit bevatten zijn: melkproducten, kaas, vlees(waren), vis, ei, kip en vleesvervangers. Eet dunne sneetjes brood met eiwitrijk dubbel beleg. Maak bv. een tosti met ham en kaas. Neem een stukje kaas uit het vuistje, een augurk gerold in vleeswaren of een cracker met kaas. Energie- en eiwitverrijkt dieet 5

6 Energie- en eiwitverrijkt dieet Gebruik soep met veel klein gesneden vlees of kleine gehaktballetjes. Drink koffie verkeerd en neem eens chocolademelk, anijsmelk of vruchtenyoghurt. Een goede maaltijdsamenstelling De volgende maaltijdsuggesties zijn bedoeld om u op ideeën te brengen. Bedenk daarbij dat verandering van smaak doet eten! En het oog wil ook wat. Het is belangrijk dat uw maaltijd er aantrekkelijk uitziet, zodat u met meer smaak zult eten. Suggesties voor de broodmaaltijden Maak gebruik van het ruime assortiment dat de bakker u te bieden heeft. Witte broodsoorten geven minder snel een vol gevoel. Heeft u last van obstipatie, dan kunt u beter voor de volkoren soorten kiezen. Luxe brood(jes) bevat(ten) meer energie. Denk aan een warme (ham/ kaas)croissant of krentenbrood met spijs. Besmeer het brood royaal met boter of margarine. Wist u dat op (nog warm) geroosterd brood ongemerkt meer boter wordt gesmeerd? Beleg het brood royaal met (volvette) kaas of vleeswaren, zoet beleg, salades, ragout, ei of vis, zoals makreel, tonijn, zalm of sardines. Beleg het brood met dubbel beleg: chocoladehagelslag met plakjes banaan, pindakaas met chocoladehagelslag, kaas met (appel) stroop of jam. In plaats van brood kunt u gebruikmaken van (kant en klare) pap. Voeg aan de (warme) pap een klontje boter, suiker en eventueel room toe. Indien u soep als lunch gebruikt, kunt u er stokbrood of (geroosterd) brood bij eten. Neem bij voorkeur een goed gevulde crèmesoep of bruine bonensoep. Voeg aan de soep extra fijngesneden vlees, gehaktballetjes en/ of een scheutje room toe. Een restje macaroni, een pasteitje gevuld met ragout of een pannenkoek zijn prima lunchgerechten. Maak voor de lunch eens een eenvoudig en snel te bereiden pizza volgens bijgaand recept klaar. 6

7 Recept panpizza: Besmeer een boterham met boter en beleg hem royaal met ham, bacon of salami, uiringen, plakjes tomaat, wat oregano en bedek het geheel met kaas. Bak de pizza ongeveer 10 minuten in een matig warme oven of in de koekenpan. Suggesties voor de warme maaltijd Bouillon of soep Bouillon geeft snel een vol gevoel en bevat, ook al is het getrokken van vlees, slechts weinig voedingswaarde. Een beetje bouillon of soep, een half uurtje voor de maaltijd, kan wel helpen om de eetlust op te wekken. Verrijk de bouillon of soep met fijngesneden vlees of kip, gehaktballetjes en/of een scheutje room. Vlees Bereid vlees, vis of kip in boter, margarine of olie. Indien u moeite heeft met het kauwen van het vlees, kunt u beter tartaar, gehakt, kip(filet), gebakken of gestoofde vis, roerei, omelet of ragout nemen. Als warm vlees u tegenstaat, kunt u plakjes koud vlees zoals rosbief, fricandeau, rollade of ham proberen. Als vlees u tegenstaat, is vis een goede vervanger, net als vleesvervangers, zoals sojaburgers. Jus of saus Gebruik veel jus of saus. Maak de jus met weinig water af en voeg eventueel een scheutje room toe. Bereid sauzen op basis van een roux met boter, bloem, volle melk en/of room. Een kookboek kan u op ideeën brengen. U kunt natuurlijk ook gebruikmaken van zakjes sauspoeder. Maak ook nu de saus af met room of crème fraîche. Het resultaat is een energierijke saus. Groente Rauwkost kan u snel een vol gevoel geven maar levert maar weinig energie. Kook de groente bij voorkeur en maak deze af met een klontje boter of een sausje. Aardappelen Van aardappelpuree eet u ongemerkt meer. Bovendien kunt u door aardappelpuree makkelijk een klontje boter en/ of een scheutje room verwerken. Energie- en eiwitverrijkt dieet 7

8 Energie- en eiwitverrijkt dieet Gebakken gerechten zijn calorierijker dan gekookte; bak eens een restje gekookte aardappelen in boter of olie. Eenpansgerechten zoals macaroni, nasi en bami eten meestal makkelijker weg. Deze zijn zelf te bereiden of kant-en-klaar te koop bij de slager of supermarkt. U kunt de maaltijd verder aankleden met een gebakken ei, een plak ham, gebakken banaan, satésaus en kroepoek. Nagerecht Indien u een melkproduct als nagerecht gebruikt, neem dan bij voorkeur de volle melkproducten. Yoghurt, kwark, vla, pap, pudding en ijs kunt u verrijken met suiker, honing, limonadesiroop, kant-en-klare puddingsaus, vers fruit, compote, muesli en/of slagroom. Een schaaltje appelmoes of compote bij de warme maaltijd maakt het eten soms gemakkelijker. Wordt een nagerecht te veel, wacht dan een (half) uurtje. Suggesties voor tussendoortjes Omdat u waarschijnlijk niet voldoende binnenkrijgt met de drie hoofdmaaltijden, worden de tussendoortjes belangrijker. Maak er een kleine maaltijd van. Koek en gebak zijn goede energieleveranciers. Kies bij de koffie en thee eens voor de volgende producten: amandelbroodje, bonbon, plak cake, stukje chocolade, eierkoek, gevulde koek, kokosmakron, liga, plak ontbijtkoek, sprits, stroopwafel etc. Een krentenbol, een (ham/kaas) croissant of een saucijzenbroodje is ook een lekker tussendoortje. In de namiddag of avond kunt u een paar toastjes met (Franse) kaas, paté en/ of salade eten. Bij de kaaswinkel, slager, delicatessenzaak en supermarkt zijn veel kant-en-klare salades per ons te koop. Voor de frissere smaak kunt u zelf wat yoghurt, kwark of citroensap toevoegen. Paling, makreel en haring smaken niet alleen lekker op brood en toast, maar kunt u uiteraard ook zo eten. Zoutjes, nootjes, blokjes kaas en worst, dadels en vijgen, kroket en saté zijn eveneens energierijke tussendoortjes. Een schaaltje vla, een stukje fruit, een schaaltje compote of een kopje (gevulde) soep zijn natuurlijk ook te gebruiken. 8

9 Suggesties voor dranken Gebruik thee met veel suiker of honing en voeg eventueel een scheutje melk toe. Drink koffie met veel suiker en (koffie) room of neem koffie verkeerd. Limonade, frisdrank, vruchtensap en tweedrank kunnen voor de nodige afwisseling zorgen. Tweedrank bevat veel suiker en levert daardoor meer energie dan vruchtensap. Het nadeel van koolzuurhoudende dranken is, dat die snel een vol gevoel kunnen geven. In plaats van melk kunt u ook chocolademelk, anijsmelk of drinkyoghurt gebruiken. Indien alcohol is toegestaan, kunt u zichzelf eens trakteren op een advocaat met slagroom, Irish coffee, warme chocolademelk met rum en slagroom, een glaasje boerenjongens/ boerenmeisjes. Een pilsje of een glaasje wijn kan natuurlijk ook lekker zijn. Alcohol levert namelijk veel calorieën. Alcohol en medicijngebruik gaan niet altijd goed samen. Vraag bij twijfel uw arts of apotheker om advies. Milkshakes leveren veel energie. Ze zijn niet alleen te koop bij de snackbar, maar ook eenvoudig zelf te bereiden volgens het volgende basisrecept. Maak in één keer een hoeveelheid voor de hele dag en bewaar het tot gebruik in de koelkast. Milkshakes (basisrecept) Een milkshake bestaat uit : 4 delen melkproduct, 2 delen ijs, 1 deel toevoegingen. Een andere verhouding is natuurlijk ook mogelijk en vindt u misschien lekkerder. Bij de samenstelling van een milkshake kunt u uitgaan van de volgende ingrediënten: zie tabel 2, pagina 10. Bereiding Snijd het ijs in grove stukken (schepklaar ijs is erg makkelijk in gebruik). Voeg het melkproduct en de andere toevoegingen (vruchten klein snijden) toe en mix het geheel met behulp van een (staaf-) mixer of mengbeker. Bij de bereiding van de milkshakes kunnen ook eiwit- en /of energierijke producten worden toegevoegd, zoals eiwitrijke poederpreparaten. Vraag hiervoor advies aan uw diëtist. Energie- en eiwitverrijkt dieet 9

10 Energie- en eiwitverrijkt dieet tabel 2 Melkproduct IJs Toevoegingen melk diverse smaken vruchten (evt. uit blik) karnemelk en diverse soorten vruchtenmoes (vruchten) yoghurt kwark vla (div. smaken) limonadesiroop ingedikt vruchtensap puddingsaus slagroom koffieroom (bruine) suiker honing jam chocoladevlokken, hagelslag Tips bij : Vermoeidheid Eten bereiden kan heel vermoeiend zijn bij ziekte. Kies bijvoorbeeld: kant-enklare pap, fruitsalade, maaltijden uit diepvries, blik of pot. Als u een diepvries en magnetron heeft kunt u grotere porties bereiden en deze bewaren voor dagen dat u niet aan koken toekomt. (Kook grotere porties en vries deze in) Eet warm eten van een diep bord of uit een kom, snijd vlees eerst in stukjes. Eten dat niet gekauwd hoeft te worden gaat vaak makkelijker, zoals pap, vla, puree, vruchtenmoes of ragout. Probeer uit te rusten voor het eten. Wanneer u in bed eet, kan een bedtafeltje of een stevig kussen onder het dienblad en een goede steun in de rug het u iets gemakkelijker maken. Misselijkheid en smaakverandering De geur van warm eten, vooral van gebraden vlees, kan enorm tegenstaan. Blijf uit de keuken als er wordt gekookt en zet een raam open en/of de afzuigkap aan. Zo dringen de etensgeuren niet door tot de rest van het huis. 10

11 Probeer in plaats van warm vlees ook eens koude vleeswaren, bijvoorbeeld: ham, kiprollade, fricandeau, worst of een ei; verwerk dit eventueel tot een salade. Om de 2 uur een klein beetje eten kan helpen tegen misselijkheid; de maag blijft dan gevuld. Eet eerst iets in bed voordat u opstaat, bijvoorbeeld een beschuitje met een kopje thee. Wanneer warm eten niet lukt, kan met brood ook een waardevolle maaltijd worden samengesteld; kies er fruit, vruchtenmoes of een groentesalade bij of een kopje (verse) groentesoep. Voldoende drinken (1-2 liter per dag) is belangrijk: verdeel dit over de hele dag. Het heeft geen zin door te willen drinken als u zó misselijk bent dat alles er direct weer uitkomt. Geef uw maag een paar uur de tijd om tot rust te komen. Begin met kleine slokjes thee, bouillon of vruchtensap en probeer dit langzaam uit te breiden met een (kaneel)beschuitje, lange vinger, toast of een schaaltje vla. Probeer u voor het eten wat op te frissen, was uw handen, ga naar het toilet. Zorg dat er altijd iets te eten of te drinken onder handbereik staat, ook s nachts. Veel mensen die last hebben van misselijkheid, krijgen op de meest ongebruikelijke tijden ineens trek. Zorg wel voor regelmatige verversing zodat het eten of drinken niet bederft. Droge mond Probeer vaak kleine slokjes te drinken. Mineraalwater, donker bier, kamille- of tijmthee zorgen voor minder taai speeksel. Probeer ook eens vruchtensap, bouillon of zure melkproducten. Vloeibare gerechten leveren vaak minder problemen op. U kunt het brood soppen in de thee. Besmeer het brood met extra boter of margarine en smeuïg beleg (smeerworst, smeerkaas, paté, jam, chocoladepasta) Maak de warme maaltijd goed smeuïg met veel jus, bouillon, saus, melk of appelmoes. Soms helpt kauwgom, een pepermuntje of een zuurtje om speeksel op te wekken. Ook zuigen op een ijsblokje kan prettig zijn. Energie- en eiwitverrijkt dieet 11

12 Energie- en eiwitverrijkt dieet Vieze smaak en slijmvorming Drink vaak! Vooral thee of mineraalwater met citroensap helpt taaie slijmvorming tegen te gaan. Mineraalwater, koolzuurhoudende dranken en donker bier werken slijmoplossend. Melk kan een slijmerig gevoel in de mond geven; kies zure melkproducten zoals yoghurt, karnemelk en kwark of drink na melk wat vruchtensap of voeg een beetje honing toe aan de melk. (Het drinken van melk zou een dekkend laagje in de mond en de keel vormen, dit is niet het gevolg van een toegenomen slijmvorming, maar heeft te maken met de textuur van melk (en is onschuldig en verdwijnt ook snel)). Pijnlijke mond en/of keel Pas op met scherpe kruiden en specerijen, scherp fruit of vruchtensap (sinaasappel, grapefruit), pitjes, velletjes of harde stukjes. Room kan vruchtensap wat verzachten. Fruit uit blik is vaak zachter. Voedsel op kamertemperatuur of ijskoud is vaak prettiger dan voedsel op hoge temperaturen. Door middel van een (dik) rietje kunt u het drinken sturen naar de minst pijnlijke plek in uw mond. Hoe korter het rietje is, hoe minder vermoeiend om te zuigen. Drinken van of spoelen met kamillethee en bosbessensap kan verzachtend werken, evenals een waterijsje. Slikproblemen Brood (zonder korst) glijdt beter als het wordt besmeerd met veel boter en smeerbaar beleg zoals: smeerkaas, smeerworst, paté, sandwichspread, vruchtenmoes of kwark. Snijd vlees, vis en kip in kleine stukjes of verwerk deze tot ragout, goulash, hachee. Goede variaties zijn gestoofde vis, zacht (roer)ei, peulvruchtensoep. Dik vloeibare gerechten (yoghurt, vla) slikken meestal makkelijker door dan dun vloeibare producten, zoals thee of melk. De warme maaltijd kan gemalen worden door middel van een keukenmachine, blender, roerzeef. Maak de maaltijd smeuïg met melk, room, jus of saus. De smaak van gemalen eten gaat achteruit; maak indien mogelijk gebruik van zout, kruiden, specerijen en andere smaakmakers. Eventueel kunt u bij de apotheek instant verdikkingsmiddel kopen. 12

13 Verdikkingsmiddelen verdikken warme en koude dranken en gepureerde gerechten tot iedere gewenste dikte. Als u zelf kunt invriezen, kunt u ook (gesneden) brood, vleeswaren, gebraden vlees en ijs in voorraad hebben. Handig om in huis te hebben Het kan vermoeiend zijn om boodschappen te doen. Zorg voor een voorraadje levensmiddelen die van pas kunnen komen. U kunt daarbij denken aan: beschuit, crackers, knäckebröd, voorgebakken broodjes; margarine, boter; diverse soorten zoet beleg; kaas, smeerkaas, visconserven; volle melkproducten, eveneens houdbare melk en vla; Bambix, Brinta, havermout, rijstebloem; suiker, limonadesiroop; slagroom; eieren; vruchtensap, tweedrank, appelmoes, compote of vruchtjes of siroop; blikjes (maaltijd) soep; blikjes ragout, vlees in blik, knakworstjes e.d.; groente in blik of glas; instant aardappelpuree, macaroni, rijst; puddingpoeder; biscuits, koekjes, zoutjes. Het kan handig zijn sommige levensmiddelen in een kleine verpakking aan te schaffen. Een zieke kan soms opeens trek krijgen in een schaaltje compote, maar een heel blik wordt weer wat te veel. Na een glas chocolademelk kan de smaak voor enige tijd weer tegenstaan. Miniverpakkingen kunnen dan een uitkomst zijn. U blijft niet met de restjes zitten. Tip : Als u thuis internet heeft kunt u zelfs online boodschappen bestellen en laten bezorgen. Als het met de gewone voeding niet lukt Mocht u ondanks alle tips en suggesties toch nog afvallen of niet (voldoende) aankomen, dan kunt u dieetproducten gebruiken die veel energie en/of eiwit bevatten. De dieetproducten die naast eiwit ook energie leveren, verdienen de voorkeur. Het gebruik van dieetproducten brengt extra kosten met zich mee. Soms is het mogelijk hiervoor vergoeding te krijgen Energie- en eiwitverrijkt dieet 13

14 Energie- en eiwitverrijkt dieet bij uw zorgverzekeraar. De mogelijkheden voor vergoeding zijn aan regels verbonden. Uw diëtist kan u hierover informeren. Er zijn veel verschillende soorten drinkvoeding, laat u goed adviseren door uw diëtist. Tot slot Na het lezen van de maaltijdsuggesties zult u zich misschien afvragen of het wel gezond is zoveel boter, slagroom, suiker en eieren te eten. Vet is toch slecht voor hart en bloedvaten? Dat is inderdaad het geval als u dag-in-dag-uit, jaar-in-jaar-uit te veel vet en cholesterol gebruikt. Het is niet bezwaarlijk als het wat ruimere gebruik van eieren en vette en/of suikerrijke producten beperkt blijft tot een periode van ziekte en herstel. Juist dan heeft het lichaam extra eiwit en energie nodig en komen die ongezonde producten goed van pas. Eet er dus met een gerust geweten van in deze periode waarin u moet aansterken. Hoe kunt u uw diëtist bereiken? Met vragen en/of voor het maken van een afspraak kunt u telefonisch contact opnemen met de afdeling diëtetiek. Dat kan op werkdagen tussen 9.00 en uur, telefoon (072) Op andere tijden kunt u een bericht inspreken op het antwoordapparaat. Spreek uw naam, geboortedatum en telefoonnummer duidelijk in. We bellen u dan terug. U kunt uw vraag ook mailen naar diëtetiek@mca.nl. 14

15 Notities Energie- en eiwitverrijkt dieet 15

16 Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan JD Alkmaar T (072) mca.nl/dietetiek mca.nl