Privacy. actief één slag dieper

Transcriptie

1 Privacy actief één slag dieper

2 De principes: helder, maar 1+1=2

3 OESO Privacy Principes Dataminimalisatie Gegevenskwaliteit Doelbinding Gebruiksminimalisatie Beveiliging Transparantie Participatie Verantwoording

4 Proportionaliteit Is het middel evenredig aan het doel? Subsidiariteit Is er een minder ingrijpend alternatief? Transparantie Zijn de betrokkenen geïnformeerd?

5 Beginsel Toelichting Wbp Doelbinding Alleen voor specifiek doel 7 Rechtmatige grondslag Verenigbaar gebruik Zes grondslagen *) 8 Verder verwerken voor ander doel *) 9

6 Rechtmatige grondslag Ondubbelzinnige toestemming Uitvoering van een overeenkomst Wettelijke plicht Vitaal belang betrokkene Publiekrechtelijke taak Gerechtvaardigd belang

7 Verenigbaar gebruik Verwantschap met doel Aard van de gegevens Gevolgen voor de betrokkene Wijze van verkrijging gegevens Waarborgen voor de betrokkene ( )

8 Beginsel Toelichting Wbp Bewaartermijn Toereikend, ter zake, niet bovenmatig, juist, nauwkeurig Passende maatregelen Niet langer dan noodzakelijk Gelet op doeleinden verzameling Organisatorisch en technisch

9 Beginsel Toelichting Wbp Bewerker Bijzondere gegevens Waarborgen en naleving 14 Verboden, tenzij *) Melding bij Cbp Van verwerkingen Transparantie Volledige informatie Rechten betrokkenen Inzage, correctie, verzet 35-41

10 Belangrijke onderwerpen ( limitatief) Bepaal een specifiek doel Onderbouw evenredigheid doel en middel Onderbouw afwezigheid alternatieven Stel rechtmatige grondslag vast Onderbouw verdere verwerking van geg s Minimaliseer gegevensverwerking Onderbouw wettig verwerken bijzondere geg s Borg kwaliteit gegevens

11 Belangrijke onderwerpen ( limitatief) Informeer betrokkenen transparant en effectief Organiseer uitoefening rechten betrokkenen Bepaal en borg bewaartermijnen Beveilig de verwerking van gegevens Beheers bewerkers en samenwerkingspartijen Doe een privacyeffectbeoordeling (PIA) Bouw privacy in processen en systemen (PbD) Ontwerp governance, risk mgt en compliance

12 De praktijk: case Waterproof

13 Case Waterproof Beschrijving verwerking Waterschap: levert woongegevens en vervuilingseenheden aan waterbedrijf Waterbedrijf: levert gegevens huishoudens met sterk afwijkend waterverbruik aan gemeente Gemeente: koppelt gegevens aan ontvangers bijstandsuitkering (destijds: WWB) Gemeente: onderzoekt woonsituatie bijstandsontvangers met afwijkend waterverbruik

14 Case Waterproof Noodzakelijkheid: vraagstelling Is de beschreven verwerking van gegevens noodzakelijk? WWB artikel 64 lid 1 sub m: verplicht nutsbedrijven tot verstrekken inlichtingen aan gemeente die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de wet Controle bankafschriften en huisbezoeken ook inbreuk op persoonlijke levenssfeer

15 Case Waterproof Noodzakelijkheid: beoordeling Cbp Bestaan woonfraude maakt controle gehele bevolking nog niet noodzakelijk Onaangekondigd huisbezoek zonder vermoeden fraude ook niet mogelijk Eerst nodig: aanleiding voor vermoeden fraude Eerst nodig: uitgewerkte risico-analyse

16 Case Waterproof Verenigbaarheid: vraagstelling Is verstrekken woongegevens en vervuilingseenheden door waterschap verenigbaar? Opvragen gegevens bij alle gemeenten is veel zwaardere last dan bij enkele waterschappen

17 Case Waterproof Verenigbaarheid: beoordeling Cbp Verwerking geg s waterschappen onverenigbaar Strijdig met doelbindingsprincipe waterschap Waterschap niet onder inlichtingenplicht WWB Geen verwantschap tussen doelen verkrijging versus doelen verstrekking Gegevens door burger niet vrijwillig verstrekt

18 Case Waterproof Informatievoorziening: vraagstelling Weglaten informatievoorziening aan burgers terecht? Na afloop project gezamenlijk persbericht Gegevens bestaan slechts korte tijd Irrelevante gegevens onmiddellijk gewist Individueel informeren: tienduizenden brieven Beroep op uitzondering onevenredige inspanning

19 Case Waterproof Informatievoorziening: beoordeling Cbp Bij koppeling moet betrokkene geïnformeerd Sterker nog: dan extra verantwoordelijkheid Verwerking niet te verwachten voor betrokkene Postcode icm huisnummer is persoonsgegeven Kosten informatieverstrekking inherent Informeren via informatieblad aan uitkeringsgerechtigden onvoldoende, betreft niet alle betrokkenen

20 Case Waterproof Beoordeling Rechtbank en CRvB Bestandskoppeling is ingrijpende maatregel Maar belangen WWB (controle) groot WWB (art. 64 onder m) verplicht nutsleverancier tot verstrekking inlichtingen aan gemeente Geen grotere inbreuk dan koppeling inkomensgegevens Belastingdienst Alleen adressen met sterk afwijkend gebruik Terecht nader onderzoek ingesteld

21 De praktijk: case Straatkubus, Achter de voordeur bron: op weg naar effectieve schuldhulp en public mission

22 Case Straatkubus, Achter de voordeur Beschrijving verwerking Informatie op postcodeniveau (gem. 17 hh s) over leefbaarheidsindicatoren o.b.v. gemeentelijke informatie (bv. werkloosheid, schulden, schoolverzuim, overlast) en externe informatie (bv. huurschulden, zorgconsumptie) Overleg frontlijn en beleid: gerichte interventies Vrijwilligers voeren huis-aan-huis gesprekken Doel: problematiek in beeld brengen, adviezen geven, doorverwijzen

23 Case Straatkubus, Achter de voordeur De vrijwilligers bespreken met bewoner(s) welke financiële regelingen voor hen van toepassing zijn en hoe deze aan te vragen. Maar de vrijwilliger vraagt ook breder, bijvoorbeeld naar sociale participatie, het lichamelijk en psychisch welbevinden.

24 Case Straatkubus, Achter de voordeur Wanneer een casus complex is wordt (met toestemming van de bewoner) de casus besproken in het wijkteam, zodat passende ondersteuning gevonden kan worden.

25 Case Straatkubus, Achter de voordeur Na een adviesgesprek vullen de vrijwilligers een Formulier Huisbezoeken in, waarin de datum van het huisbezoek, het adviesgesprek, een korte casebeschrijving en de gegeven adviezen en doorverwijzingen worden samengevat.

26 Case Straatkubus, Achter de voordeur ( ) begrenzing gemaakt in de analyses: ( ) de kenmerken in de presentatie van de resultaten niet gecombineerd. De uitkomst bestaat dan dus niet uit huishoudens die laagopgeleid en alleenstaand zijn, maar uit huishoudens die laagopgeleid of alleenstaand zijn.

27 Case Straatkubus, Achter de voordeur Op dit moment is er een beperkte groep beleidsmedewerkers en gebiedsmanagers met toegang tot het systeem.

28 Case Straatkubus, Achter de voordeur

29 Case Straatkubus, Achter de voordeur Enkele vragen Is sprake van persoonsgegevens als het gaat over de gegevens op postcodeniveau? Koppeling van individuele gegevens aan postcodegebied en vervolgens weer koppelen aan reeks adressen omzeilen wetgeving? Wordt voldaan aan principe van doelbinding? Wat betekent de inzet van vrijwilligers? Hoe voldoen aan de informatieverplichting?

30 Case Straatkubus, Achter de voordeur Hoogleraar rechtsfilosofie Mireille Hildebrandt: Ik vind het zeer ernstig. Vooral omdat ze er zo vrolijk over doen. Volgens mij mag het helemaal niet. Het is volkomen in strijd met het doelbindingsprincipe en ik zou bijna zeggen: ik ben blij dat ik niet in Almere woon.

31 Case Straatkubus, Achter de voordeur Gemeente Almere: We blijven binnen de kaders van de wet. In overleg met het ministerie van BZK wordt de pilot voortgezet. Door binnen de pilot met het instrument te gaan werken, wordt verder onderzocht of de monitor werkt zoals bedacht en of werken met de monitor vraagt om aanvullende en/of aangescherpte privacymaatregelen en/of veiligheidswaarborgen.

32 De praktijk: case Landelijk Informatiesysteem Schulden bron: diverse documenten Cbp

33 Case LIS Beschrijving verwerking Voorkomen problematische schulden door uitwisselen actuele betalingsachterstanden Raadplegen vóór aangaan overeenkomst Uitwisselingspartners: energieleveranciers, woningcorporaties, kredietverleners, shv Betalingsachterstanden: minimaal 2 maanden oud, minimaal 250

34 Case LIS Doelstelling: vraagstelling Aan LIS-deelnemers Informatie financiële positie consument Voor totstandkoming overeenkomst Beoordelen of overeenkomst in gevraagde vorm verantwoord is Voorkomen ontstaan problematische schulden Vraag: is deze doelstelling voldoende specifiek? Zo nee, hoe kan dat beter?

35 Case LIS Doelstelling: beoordeling Cbp Doelomschrijving is te ruim en te subjectief Onduidelijk wanneer problematische schuld Onduidelijk wanneer overeenkomst verantwoord Financiële positie is meer dan betaalachterstand

36 Case LIS Toetredingscriteria: vraagstelling Partijen waarvan o.g.v. ervaringen aantoonbaar is dat een bij hen ontstane schuld een duidelijke indicatie is voor het ontstaan van probl.schulden Voorkomen toetreding partijen waarvan gegevens geen indicatie zijn van problematische schulden: in principe alleen initiatiefnemers Uitbreiding alleen bij uitzondering (na ovl Cbp) Vraag: zijn deze toetredingscriteria voldoende? Zo nee, hoe kan dat beter?

37 Case LIS Toetredingscriteria: beoordeling Cbp Toetredingscriteria: te ruim en te subjectief Uitbreiding wordt niet uitgesloten Beoordeling geen taak Cbp Begrippen ruim en subjectief: ervaringen, duidelijke indicatie, problematische schulden Mogelijk gevolg: toetreding van talloze soorten van bedrijven en organisaties Initiatiefnemers beslissen: dus andere belangen

38 Case LIS Registratiecriteria: vraagstelling Twee maanden betaalachterstand Minimaal 250 (energie) / 750 (huur) betaalachterstand Geen registratie betwiste vorderingen Herstelmelding Verwijdering: na 3 jaar of 1 jaar na herstel Vraag: zijn deze registratiecriteria voldoende? Zo nee, hoe kan dat beter?

39 Case LIS Registratiecriteria: beoordeling Cbp Betrouwbare indicatie problematische schulden onvoldoende onderbouwd (proportionaliteit) Monitor Betalingsachterstanden: eenderde betalingsachterstanden geen financiële oorzaak Dus vervuiling LIS met mensen zonder problematische schuld Dit klemt: ernstige gevolgen voor betrokkene

40 Case LIS Subsidiariteit: vraagstelling Wft: kredietverstrekkers verplicht (4:34 Wft) tot beoordelen financiële situatie Wgs: integrale aanpak shv, inclusief preventie Geen alternatief voorhanden Vraag: is aan eis van subsidiariteit voldaan? Zo nee, waarom?

41 Case LIS Subsidiariteit: beoordeling Cbp Alternatieven beschikbaar Toetsing aan BKR door initiatiefnemers Raadplegen credit scores Vraag cliënt zelf naar financiële situatie

42 Case LIS LIS -> ViP Dataminimalisatie: alleen uitwisseling stoplicht, alleen actuele betalingsachterstanden Privacy by Design: opslag in datakluisjes Consument in control: vooraf per raadpleging toestemming verstrekken gegevens Accountability: jaarlijkse privacy certificering Reactie Cbp Beproef ViP met een pilot

43 Dank voor uw aandacht Wolter Karssenberg RE Management Consultant Privacy EigenRuimte Advies Telefoon: Privacy de basisprincipes