Chirurgie Een darmoperatie met het ERAS-programma U wordt binnenkort opgenomen voor een darmoperatie. Bij deze operatie wordt het ERAS- programma toegepast. In deze folder krijgt u eerst informatie over het ERASprogramma en de verschillende onderdelen hiervan, vervolgens ontvangt u informatie over de gang van zaken rondom de operatie. ERAS-PROGRAMMA Het ERAS-programma staat voor Enhanced Recovery After Surgery, oftewel: versneld herstel na een operatie. Het is een programma rondom de operatie, waarin alle factoren die een positieve invloed hebben op het herstel zijn samen-gebracht. De gang van zaken bij de operatie is daardoor anders dan u misschien gewend bent of van anderen hebt gehoord. Belangrijkste veranderingen zijn: een narcose die na de operatie snel is uitgewerkt; een goede pijnbestrijding de dagen na de operatie; het niet meer nuchter hoeven te zijn voor en na de operatie; geen bedrust meer na de operatie. Hierdoor is het mogelijk dat u na de operatie snel naar huis kunt. Pijnbestrijding Voor de operatie krijgt u een dun slangetje in uw rug, een zogenaamde epiduraal katheter. Met een naald wordt dit slangetje ingebracht tussen twee ruggenwervels. Hierdoor kan op plaats van de operatie de pijn worden bestreden. Door deze plaatselijke pijnbestrijding, hebt u veel minder morfine nodig. Bijwerkingen van morfine komen daarom veel minder voor, zoals sufheid en het stilvallen van de darmen. Vooral het niet stilvallen van de darmwerking is belangrijk voor een snel herstel. Daardoor kunt u meteen na de operatie weer eten en drinken. Naast deze vorm van pijnbestrijding krijgt u ook enkele malen per dag pijnstillers in tabletvorm. Het is belangrijk dat u deze pijnstillers inneemt, ook als u geen pijn hebt. Een goede pijnbestrijding zorgt ervoor dat u sneller herstelt. Narcose Probeer zo ontspannen mogelijk te zijn voor de operatie. U zult minder pijn hebben als u ontspannen bent. Wij geven liever geen slaap- of kalmeringstabletten vooraf, omdat u dan langer suf zult zijn na de operatie. De algehele narcose is zo afgestemd dat u niets merkt van de operatie en binnen een half uur na de operatie weer bij bewustzijn bent. Operatiekamers zijn koel. Tijdens de operatie wordt uw lichaam met warme lucht verwarmd. Doordat uw lichaam op temperatuur blijft, hebt u minder kans op infecties en bloedingen. Darmvoorbereiding Vaak worden voor een darmoperatie de darmen in hun geheel gereinigd. Nadelen hiervan zijn dat dit onprettig is voor patiënten en kans geeft op uitdroging en een slechtere conditie voor de operatie. Vandaar dat uw darmen bij het ERAS-programma niet in hun geheel worden gereinigd, maar alleen het laatste stuk door een klysma. 1
Infuus en katheter Tijdens de operatie wordt een slangetje in uw blaas (blaaskatheter) ingebracht, omdat de blaas door de epidurale katheter niet goed werkt. Ook krijgt u een infuus waardoor vocht wordt gegeven. Bijvoeding Het is belangrijk dat u in optimale conditie bent voor de operatie. Daarom krijgt u voor de operatie een drinkvoeding (PreOP) die veel suikers bevat. Na de operatie krijgt u iedere dag twee pakjes energierijke bijvoeding. Voeding De periode dat u niet mag eten is heel kort. U mag de dag voor de operatie alles eten en drinken. Het is belangrijk dat u die dag goed drinkt. Nadat de operatie is afgelopen, kunt u weer gewoon eten en drinken. U begint met een beschuit op de dag van de operatie en de dagen daarna krijgt u normale maaltijden aangeboden. Ook dan is het belangrijk dat u goed drinkt; minstens één liter op de dag van de operatie en minstens anderhalve liter de volgende dagen. Beweging Na de operatie mag u snel weer bewegen en uit bed komen. Vandaar dat wij hiervoor een opbouwschema hebben gemaakt. Probeert u vanaf de tweede dag na de operatie minstens zes uur uit bed te zijn en tweemaal per dag een wandeling te maken over de afdeling. Geef duidelijk aan wanneer pijn u belemmert uit bed te komen, wij kunnen dan uw pijnmedicatie aanpassen. Roken Mocht u roken, dan raden wij u aan om voor de operatie geheel te stoppen. Uit onderzoek blijkt dat een aantal weken voor de operatie niet roken al een positief effect heeft op het herstel van patiënten. DE BEHANDELING Vooronderzoek Ongeveer tien dagen voor de operatie gaat u naar de polikliniek voor onderzoek. U hebt een gesprek met de chirurg en een met de verpleegkundige, vervolgens bezoekt u het Preoperatief Spreekuur: De chirurg loopt uw ziektegeschiedenis en de operatie met u door. De verpleegkundige bespreekt de opname en het ERAS-programma met u. Wanneer er hulp voor thuis geregeld moet worden, kunt u dit ook bespreken. Na deze gesprekken gaat u naar het Preoperatief Spreekuur. Meer informatie over dit spreekuur, leest u in de folder Anesthesie. Dag voor de operatie In principe krijgt u de dag voor de operatie de epiduraal katheter. Mocht dit niet lukken, dan wordt deze op de ochtend van de operatie geplaatst. Op de avond voor de operatie drinkt u vier pakjes PreOP. Om 20.00 uur krijgt u een klysma om uw darm te reinigen. Na 24.00 uur blijft u nuchter en mag u alleen nog water en PreOP drinken. Let op: dit wijkt af van de folder Anesthesie, omdat u het ERAS-programma volgt. Dag van de operatie vooraf Om 06.00 uur s ochtends krijgt u weer een klysma. Ook drinkt u weer twee pakjes PreOP. Zorg ervoor dat u deze snel opdrinkt, omdat u twee uur voor de operatie niet meer mag drinken. Na de operatie Nadat u bent geopereerd, mag u s avonds op de rand van het bed gaan zitten, zodat u met uw benen kunt bengelen. Diezelfde avond mag u een beschuit eten. Probeer minimaal één liter te drinken op de dag van de operatie. 2
Eerste dag na de operatie De dag na de operatie gaat u het bed uit en mag u in een stoel naast het bed zitten. U krijgt gewone maaltijden aangeboden. Algemeen: U drinkt iedere dag twee pakjes energierijke bijvoeding. Probeer minimaal anderhalve liter per dag te drinken. Neem de pijnmedicatie in zoals afgesproken. Wacht niet tot u pijn hebt, want het is belangrijk dat de pijn onderdrukt wordt, voordat deze optreedt. Vanaf de tweede dag na de operatie Vanaf de tweede dag probeert u twee wandelingen te maken en zes uur uit bed te blijven. Op de tweede of derde dag worden de blaaskatheter en de epiduraal katheter verwijderd. Kunt u meer dan anderhalve liter drinken, dan gaat het infuus eruit. Ontslag Vanaf de derde dag na de operatie mag u naar huis op voorwaarde dat: u voelt dat u in staat bent om naar huis te gaan; u ontlasting hebt gehad; u normaal eten verdraagt; de pijn goed met tabletten is te bestrijden. Uiteraard overlegt de chirurg met u of u naar huis kunt of niet. Twee dagen na uw ontslag belt een verpleegkundige van de afdeling Chirurgie u om te vragen hoe het met u gaat. Complicaties Na iedere operatie kunnen complicaties optreden, zoals een longontsteking, een wondinfectie of een lekkage in de buik. Omdat deze complicaties zeldzaam zijn, hoeft u daarvoor niet in het ziekenhuis te blijven. Het kan echter zijn dat er een complicatie thuis optreedt, doordat u maar kort in het ziekenhuis verblijft. Daarom vragen wij of u de eerste week na ontslag elke ochtend uw temperatuur wilt opnemen. Let op: Neem contact op met de dienstdoende chirurg via de Spoedeisende Hulp van de Bleulandlocatie wanneer: uw temperatuur hoger dan 38 0 C is; uw toestand achteruit gaat, omdat u buikpijn of hevige rugpijn hebt; u misselijkheid bent en/of overgeeft. U kunt bellen naar telefoonnummer (0182) 505327. Vergeet niet de arts te vertellen dat u deel hebt genomen aan het ERASprogramma. Dagboekje Aan de achterkant van deze folder vindt u een dagboekje. Wilt u dit iedere dag invullen? Zo kunnen we zien in hoeverre u het programma kunt volgen en of dit eventueel aangepast moet worden. Onderzoek In Maastricht, Zweden, Noorwegen, Schotland en Noorwegen wordt het ERASprogramma al langer succesvol toegepast. Om dit programma te kunnen vergelijken met het traditionele programma worden anonieme medische gegevens van u verzameld. Wij vragen daarvoor uw toestemming. Uiteraard zullen alle gegevens strikt vertrouwelijk behandeld worden. Wilt u niet dat uw gegevens worden gebruikt, geef dit dan door aan uw behandelend arts. Meer informatie Voor informatie over het ziekenhuis kunt u terecht op onze internetsite: www.ghz.nl. Ook kunt u bellen naar het algemene informatienummer (0182) 505050. Hebt u vragen naar aanleiding van de informatie in deze folder, bespreek deze dan met de verpleegkundige tijdens het gesprek dat u nog hebt. 3
Hebt u na uw ontslag vragen, dan kunt contact opnemen met de verpleegafdeling waarop u opgenomen was: Verpleegafdeling B2: (0182) 505420. Verpleegafdeling BC3: (0182) 505050, vragen naar toestel 3034. colofon uitgave : Groene Hart Ziekenhuis, Gouda productie : Marketing & Communicatie januari 2009 04.04.077 4
Dagboekje Dag van de operatie 1 liter Beschuit, sneetje brood 1 pakje drinkvoeding Gebengeld of evt naast bed gezeten Eerste dag na operatie 1,5 liter Sneetje brood als ontbijt Kleine warme maaltijd 2 pakjes drinkvoeding Minstens 2x op de stoel gezeten Tweede dag na operatie 1,5 liter Sneetje brood als ontbijt Kleine warme maaltijd 2 pakjes drinkvoeding Minstens 2x op de gang gewandeld Minstens 6 uur uit bed geweest Opmerkingen en/of vragen: 5