Agrarisch natuurbeheer als geldmachine

NIEUWSBRIEF STICHTING WERKGROEP GRAUWE KIEKENDIEF jaargang 6, nummer 4 Patrijzenkuikens tellen Geslaagde stage Observeren Flevoland Terugblik stage Slaapplaatstelling Van alles wat Agrarisch natuurbeheer als geldmachine Door Ben Koks Ruim voordat agrarisch natuurbeheer in akkerland werd geïntroduceerd deden wij ons kunstje met Grauwe Kiekendieven. Het waren prettige en vooral motiverende jaren. De wereld was overzichtelijk en het samenspel met de provincie en Dienst Landelijk Gebied (DLG) effectief. Na 23 seizoenen is het onvermijdelijk om zo nu en dan terug te blikken. Zonder historisch besef immers geen toekomst. Inmiddels is agrarisch natuurbeheer een goed geoliede geldmachine geworden. Waar geld om de hoek komt kijken, veranderen de regels van het spel. Daar waar eerst deskundigheid, enthousiasme en heldere doelen (meer vogels, behoud landschap) maatgevend waren, zijn nu overbodige vergadercircuits en starre systemen de norm geworden. Waar het eigenlijk om gaat is veel beoefenaren van agrarisch natuurbeheer allang ontgaan. De Werkgroep heeft in drie provincies van harte meegedaan aan het oprichten van verschillende agrarische natuurverenigingen. Door beleidsmakers worden deze ANV s collectieven genoemd. Momenteel zijn deze collectieven één van de speerpunten om richting Brussel het functioneren van agrarisch natuurbeheer te promoten. Naar mijn smaak is het enige waar de collectieven in uitblinken dat ze collectief hebben gefaald. Het systeem waar we nu in zitten (SNL) stelt geen doelen meer. Grutto, Watersnip, Veldleeuwerik en Patrijs trekken aan het kortste eind en op het einde staan we allemaal collectief voor paal. Goed beschouwd heeft het huidige stelsel geen betekenis voor biodiversiteit in het agrarisch gebied. Verandering is nodig. Als boeren en beleidsmakers dit niet inzien dan zijn er in deze tijden van schaarste wel andere zaken waar we de peperdure Euro s aan kunnen besteden. Stichting Werkgroep Grauwe Kiekendief, postbus 46, 9679 ZG, Scheemda Bezoekadres: Plattelandshuis Oost-Groningen, Nassaustraat 14, 9671 BW, Winschoten www.werkgroepgrauwekiekendief.nl

Pagina 2 Patrijzenkuikens tellen Door Popko Wiersma Dat patrijzen het bijna overal in Europa moeilijk hebben is helaas een feit. De industrialisatie van de landbouw en de daarmee gepaard gaande herinrichting van het boereland heeft tot gevolg gehad dat er minder voedsel, minder nestgelegenheid en minder beschutting beschikbaar is. Deels is de achteruitgang te wijten aan gebrek aan geschikt broed- en voedselhabitat voor volwassen vogels, maar een zeer belangrijke factor is mogelijk de sterfte onder jonge kuikens. Gedurende de eerste twee weken van hun leven zijn patrijzen afhankelijk van insecten. Daarna gaan ze over op plantaardig voedsel, zoals zaden (granen) en bladpunten. Het vinden van voldoende insecten in het moderne akkerland is echter geen sinecure. Op enkele plekken in patrijzengebieden zijn er deze zomer insecten bemonsterd en het werd snel duidelijk dat er in tarwe-, aardappel- of bietenvelden niets te vinden is. De insecten waar patrijzenkuikens van afhankelijk zijn moeten dus gezocht worden in bermen, akkerranden, braakveldjes en overhoekjes. Maar hoe staat het dan met de overleving van de kuikens? Weten ze toch nog voldoende insecten bij elkaar te scharrelen? Of is de sterfte dermate hoog dat er geen populatiegroei mogelijk is? Om deze cruciale vraag te beantwoorden is het dus nodig om er achter te komen hoeveel jongen er per paar groot worden. Dit kan relatief eenvoudig door het aantal jongen per familie te tellen. De nadruk ligt hier wel op relatief, want patrijzen laten zich niet zo snel zien. Nu het graan is geoogst is het echter iets gemakkelijker geworden. Ik wil hierbij dan ook een iedereen vragen om patrijzen te gaan zoeken en kuikens te tellen! www.natuurkieker.nl

Pagina 3 Popko Wiersma Deze jonge kuikens vond ik nabij Muntendam. Een vrouwtje scharrelde met drie jongen door de stoppels. September is een uitstekende periode om hiervoor het veld in te gaan. Zoek de vogels aan de randen van akkers, op geoogste percelen, in bermen, etc. Wanneer je een patrijs hebt gespot is het zaak om goed op te letten of er ook kuikens aanwezig zijn. Mogelijk hebben ze zich gedrukt en staan ze pas na een vrij lange tijd weer op. Noteer het aantal volwassen vogels (liefst ook of het om man en/of vrouw gaat, maar daar is vaak telescoop voor nodig) en het aantal jongen. Bekijk het uiterlijk goed - - hebben ze nog dons of niet- en maak eventueel een schatting van de grootte van de jongen door ze te vergelijken met de oudervogels, bijv. driekwart grootte van ouder. En noteer natuurlijk zo nauwkeurig mogelijk de locatie. Alle aanvullende informatie over de plaats is welkom zoals het gewas geoogst of niet geoogst, stoppel of bewerkt, wel of niet bemest etc. Waarnemingen kunnen worden ingevoerd in Waarneming.nl of mogen via een mailtje aan mij worden doorgegeven popko. wiersma@grauwekiekendief.nl Zoek patrijzen op stoppel, in bermen, etc., vaak nabij randen Neem de tijd om jongen op te sporen en te tellen Schat de grootte van de jongen (t.o.v. ouder, beschrijf dons/verenkleed) Noteer locatie en habitat Popko Wiersma Ze zijn er echt. Zoek en gij zult vinden.

Pagina 4 Een geslaagde stage Door Mark Meulman Het is alweer even geleden dat ik bezig ben geweest met het onderzoek naar het vrijwilligersbeleid bij de werkgroep. Het was de eerste keer dat de werkgroep een dergelijk onderzoek heeft laten uitvoeren onder hun vrijwilligers. Het doel van het onderzoek was om te kijken of er wensen waren t.a.v. het vrijwilligersbeleid en de activiteiten bij de werkgroep. Langs deze weg wil ik allereerst de elf de vrijwilligers bedanken, die mee hebben gewerkt aan de interviews. Daarnaast wil ik ook alle vijfenvijftig vrijwilligers bedanken die de digitale enquête hebben ingevuld. Ik vond het erg leuk om vrijwilligers te interviewen. De meeste interviews heb ik bij de mensen thuis gehouden, maar met een aantal heb ik lang getelefoneerd voordat alle vragen gesteld waren. Mijn oren waren daarna nog een tijd rood. Siegfried Woldhek Plaatsen van nestbescherming in de omgeving van Nieuwolda-Oost. Uiteindelijk zijn er een aantal aanbevelingen uitgekomen op het gebied van: Informatievoorziening m.b.t. inventarisaties. Ondersteuning in het vergroten van kennis over kiekendieven in theorie en praktijk. Doorgeven van informatie over acties/activiteiten van andere organisaties Vastleggen van het vrijwilligersbeleid Uitleg over de beheersmaatregelen in het kader van agrarisch natuurbeheer Mijn stage zit er nu 1,5 maand op en ik ben geslaagd voor MBO Dierverzorging Wildlife. Ik wil nog graag even zeggen dat het drie geweldige maanden waren in Oost-Groningen. Zoveel mooie gebeurtenissen die ik heb meegemaakt en de mensen waren er ook geweldig. Ik zal nog regelmatig terugkeren naar Oost-Groningen om te helpen met wat activiteiten.

Pagina 5 In juni belde Wim Stegeman, een zeer betrokken agrariër in Flevoland om te vertellen dat hij weer een paartje grauwe kiekendieven in zijn wintertarwe had. Een nest met vier eieren. Het nest werd op 2 juli beschermd, er waren op dat moment vier jongen van rond de 12 dagen oud. Op 16 juli worden er vier jongen van wingtags voorzien. Bij het opruimen van de beschermingskooien vlak voor de wintertarwe oogst op 24 juli waren alle vier de jongen nog aanwezig en leken zeer gehecht aan hun uitvalsbasis, de kooi. In overleg met Wim afgesproken dat hijzelf de beschermingskooi zal opruimen. Uit waarnemingen bleek dat het mannetje van dit paar een gele kleurring had. Mooie gelegenheid om iemand te vragen die goede foto s maakt om dit prachtige stel nog eens extra vast te leggen. - Redactie - Een ochtend grauwe kiekendieven observeren in Flevoland Tekst en foto s door Karel Mauer Na contact met Ben Koks, ben ik op 2 augustus een ochtendje bij de grauwe kiekendieven geweest om foto s te maken. De ochtend begon bewolkt, maar langzaam klaarde het op. Helaas niet langdurig. Aan het eind van de morgen begon het te regenen. Van 6.50 tot 8.00u 6.50u: bij aankomst zit er 1 juveniel op de nestbeschermer en 1 op de prooipaal. 7.00u: man komt met prooi. Beide jongen vliegen hem piepend tegemoet. Prooi wordt boven de nestplaats gedropt en het mannetje gaat er weer vandoor. Het mannetje draagt aan de rechterpoot een hoge gele ring. 7.03u: een 3e juveniel komt aanvliegen, gaat bij het nest zitten Siegfried Woldhek 7.05u: 7.10u: 7.15u: 7.22u: 7.23u: een van de jongen gaat weer op de paal zitten, maar vliegt er direct weer af als het mannetje met prooi komt aanzetten. 3 jongen in de lucht. man is er weer met prooi. Geeft prooi af bij nest. wederom man met prooi. Een van de jongen vliegt hem tegemoet en neemt prooi in de lucht over. 2 jongen zijn op de nestbeschermer te zien. man komt met prooi, 3 jongen vliegen op. 1 juveniel vliegt een groot rondje en gaat elders op de grond zitten.

Pagina 6 7.29u: een 2e kalenderjaar man Bruine Kiek vliegt over, een juveniel vliegt op vanuit de nestlocatie, gaat even wat cirkelen en gaat verderop in het veld zitten. Nu geen juveniel meer op nestbeschermer te zien. 7.34u: man is er weer met prooi en gaat naar het nest. Er komen geen jongen op af. Man cirkelt even en landt dan bij het nest. Blijft hier ca. 1 minuut, komt weer tevoorschijn met prooi en vliegt naar het betonpad en gaat daar even zitten. Vliegt dan weer op met prooi en vliegt over het tarweveld. Dan komen er 2 jongen op hem af, stoeien wat met pa en als de prooi is overgenomen gaan de jongen weer in het veld zitten en de man gaat er weer vandoor. 7.41 u: 3 jongen vliegen in de verte over het tarweveld. 7.45 u: de zon begint wat door te komen, maar de vogels blijven (ver) weg aan de grond. 7.59 u: heel even een juveniel boven het graanveld. Dit uur is het mannetje 6 keer langsgekomen met prooi, slechts steeds 3 jongen gezien en het vrouwtje nog helemaal niet. 8.00 tot 9.00u 8.05u: een juveniel zonder wingtags vliegt over het veld en gaat voor ca. 2 minuten aan de grond alvorens weer verder te vliegen. 8.08 u: man met prooi. Een juveniel komt erop af en neemt de prooi over. Er volgt even een korte achtervolging met de niet-getagde vogel (hoort deze wel bij het gezin?). Het mannetje landt in het veld. 8.25u: er zitten nu 2 getagde en een niet-getagde in het stoppelveld. 8.30u: 8.43u: 3 getagde jongen vliegen achter in het stoppelveld op als daar (eindelijk) het vrouwtje met prooi aan komt. Vrouw gaat in het veld zitten maar niet bij de jongen die bij elkaar blijven. Nu 2 tags en een niet-tag bij elkaar in het veld. 2 jongen vliegen even wat rond, een ervan gaat even wat houtduiven pesten.

Pagina 7 Dit uur minder activiteit. Man is nu slechts 1 keer langsgekomen, maar dit keer ook het vrouwtje met prooi. De jongen bleven op afstand van het nest. Maximaal 3 met wingtags en een niet-tag. 9.00 tot 10.00u 9.04 u: al een tijdje verblijven de jongen achter op het tarweveld uit het zicht. Man ook al tijdje niet gezien. 9.10 u: 3 jongen vliegen weer even rond en gaan in hettoppelveld zitten. 9.16 u: de vogels vliegen weer op, spelen even met elkaar en landen weer uit zicht achter in het veld. 9.20 u: 1 jong vliegt weer rond en gaat in het stoppelveld zitten. 9.35 u: al even een tijdje geen activiteit. 9.36 u: 2 jongen vliegen. Een komt iets dichterbij in het stoppelveld zitten, de ander vliegt over het veld en jaagt een Houtduif op. Gaat er niet echt achteraan. Landt ook in het veld. 9.46 u: 2 jongen boven de Vogelweg, een nog in het veld. 9.53 u: 2 jongen vliegen terug naar nestlocatie. Een gaat op de nestbescherming zitten, de ander landt op de paal en blijft hier niet langer dan ca. een minuut. Gaat dan richting de kooi, zit hier enkele seconden en vliegt dan weer weg. 1 juveniel blijft nog op de rand van de nestbescherming zitten. Dit uur geen adulte vogels gezien. Jongen vlogen steeds even om daarna weer een tijdje aan de grond te verblijven. Max 3 jongen gezien. 10.00 tot 11.15u 10.02 u: het begint te regenen. Juveniel vliegt van beschermer af, nu 2 jongen in de lucht. 10.13 u: regen wordt minder, er vliegt nog 1 juveniel rond. 10.17 u: een juveniel komt terug op de nestbeschermer. 10.23 u: man komt met prooi, vliegt eerst langs jong op beschermer, dan langs 2 jongen in het veld. De jongen gaan erachter aan en man laat prooi vallen.

Pagina 8 10.38 u: man brengt prooi naar juveniel dat op de nest bescherming is terug gekeerd. Juveniel vliegt achter man aan die de prooi weer dropt en daarna wat blijft rondvliegen. 10.39 u: een juveniel is weer terug op de beschermer. 10.41 u: man is er weer met prooi. Drie jongen inclusief die van de beschermer gaan erachter aan en man vliegt weer weg nadat hij de prooi heeft afgegeven. 10.44 u: een juveniel weer op de nestbeschermer. 10.46 u: man brengt weer prooi aan bij de vogel op de nestlocatie. 10.55 u: het mannetje is er weer. Nadat hij het voedsel heeft afgeleverd gaat hij even op de paal zitten. 11.05 u: aan 2 jongen in het stoppelveld wordt door het mannetje voedsel gebracht. 11.15 u: einde observatie. De lucht begint steeds weer grauwer te worden en regen zal er ongetwijfeld gaan vallen. Het is jammer voor de fotografie. Dit uur weer meer activiteit van de man. In totaal is hij er 6 keer met prooi. Van het vrouwtje wederom geen teken van leven. Ook nu weer max 3 jongen gezien. Opvallend was dat ik steeds maar drie getagde juveniele grauwe kiekendieven heb gezien en er op een gegeven moment een niet-getagde bijkwam. Het adulte mannetje kwam aan het begin regelmatig prooi aanbrengen, daarna een tijd niet gezien en aan het eind weer frequenter. Het adulte vrouwtje heb ik slechts één maal gezien. Vergeleken met mijn eerdere waarnemingen op 25 juli waren de juveniele vogels vaker in de lucht en begaven zich verder van de nestplaats af. Helaas door de weersomstandigheden en problemen met mijn camera heb ik geen duidelijke foto van de gele kleurring van het mannetje kunnen maken. Van de redactie: toch is het na bestudering van de beschikbare foto s gelukt om de kleurring af te lezen: geel HT. Het mannetje is geringd op 30 juli 2004, in de omgeving van Korengarst, Noordbroek. Vóór deze observatie van Karel Mauer zag onze administratie van Flevoland er als volgt uit: 4 broedparen, 3 succesvol, 9 jongen. Allen van wingtags voorzien. Wie dit verslag goed heeft gelezen kan een belangrijke conclusie trekken namelijk inderdaad: een vijfde broedpaar (!) met minimaal een uitgevlogen jong. Voor Flevoland een zeer mooi resultaat. In deze provincie hebben we dus een broedpaar gemist. Dat toont aan hoe belangrijk ogen in het veld zijn en het doorgeven van waarnemingen is, en hoe moeilijk het is om die waarnemingen juist te interpreteren. Zo nu eerst een winterstop en dan op naar 2013 met hopelijk meer armslag om ons beschermingswerk ook in deze provincie goed voort te kunnen zetten.

Pagina 9 Terugblik op een half jaar stage Door Morrison Pot Hans Hut Toen ik eind januari voet aan wal zette in Oost-Groningen keek ik uit naar het dagen doorbrengen tussen enorme groepen geelgorzen, groenlingen en kneuen, naar dagelijkse ontmoetingen met blauwe kiekendieven en misschien zelfs een goede soort te zien tussen al het geweld op de wintervoedselvelden van de Vriescheloërvennen. Natuurlijk, het was fantastisch: in mijn eerste week vond ik twee strandleeuweriken in een groep veldleeuweriken, later gevolgd door waarnemingen van grauwe gorzen en velduilen. Maar wat ik toen nog niet wist, was wat het echte veldseizoen zou gaan brengen: het grauwe kiekenwerk. Afstudeeropdracht Het doel van mijn afstudeeropdracht was om aan de hand van het inventariseren van wintervoedselvelden in de Vriescheloërvennen iets te kunnen zeggen over het agrarisch natuurbeheer in Nederland. Elke week telde ik, toen nog op de fiets, elk wintervoedselveld in de Vriescheloërvennen. Daarnaast telde ik ter controle de Weddermarke; een akkergebied zonder agrarisch natuurbeheer. Menig van u telt zelf ook wintervoedselvelden, dus u heeft er denk ik wel een beeld bij dat ik na mijn eerste week er al van overtuigd was dat deze maatregelen het gewenste effect hadden: namelijk het aantrekken van massa s vogels. Een slechte winteroverleving is namelijk één van de grootste oorzaken voor het verdwijnen van akkervogels in Nederland. Verder werd snel duidelijk dat niet elk wintervoedselveld even succesvol was. Vooral veldjes met struweel in de nabije omgeving trokken grote aantallen geelgorzen en groenlingen aan. Eerste grauwe kiekendief Op 19 april zag ik mijn eerste Groningse grauwe kiekendief. Natuurlijk had ik de soort al eerder op trek langs verschillende telposten gezien, maar zo n eerste Groninger vogel is toch iets speciaals. Ik reed op de provinciale weg van Veendam richting Pekela toen ik in mijn ooghoek een slanke kiekendief zag vliegen. Zou het? Bij de eerstvolgende afslag ben ik toen snel omgedraaid en terug gescheurd (red.: inmiddels voorzien van een gifgroen autootje). Aan de andere kant van de weg zag ik nog net een slanke donkergrijze vleugel met een zwarte vleugelpunt. Yes, een adult mannetje grauwe kiekendief, het kiekenseizoen was begonnen.

Pagina 10 Veldseizoen Het veldseizoen was supergaaf! Ik maakte erg lange dagen vanaf zonsopgang omdat ik naast het zoeken van paartjes, het lokaliseren van nesten en het beschermen van nesten ook nog 140 MAS-punten moest tellen. Ik heb erg genoten van het fanatisme en volle overtuiging waarmee alle medewerkers en vrijwilligers zich inzetten voor de werkgroep. Als ringer vond ik het vangen van vogels natuurlijk het allermooist, met als hoogtepunt een adult vrouwtje grauwe kiek dat ik mocht ringen. Leuk om telkens maar weer een manier te bedenken om de vogels te slim af te zijn. Het was alleen een beetje jammer dat mijn eigen pogingen om een bruine kiekendief te vangen voor het loggeronderzoek een gebed zonder eind werd. We hebben werkelijk alles geprobeerd. Deze vogels blijken toch iets slimmer/voorzichtiger/banger dan grauwe kiekendieven. We hebben maar geconcludeerd dat het gewoon softies zijn Ik heb erg genoten en erg veel geleerd van mijn periode bij de Werkgroep Grauwe Kiekendief. Maar jullie zijn nog niet van me af, deze winter kom ik gewoon weer wintervoedselveldjes tellen! Oike Vlaanderen Harold van der Meer Een Bruine softie neemt een duik.

Pagina 11 Naar aanleiding van de datagegevens van loggerkieken uit 2011 zijn we op 5 juni 2012 begonnen met een à twee keer per week slaaplaatstellingen te organiseren. Op woensdag 5 september vond de laatste telling plaats. Het is een intrigerend fenomeen in het broedseizoen dat alle drie de soorten kieken van Nederland in dezelfde gebieden en of percelen slapen. - Redactie - Verslag van een (individuele) slaapplaatstelling Tekst en foto s door Huug Bes 10 augustus 2012 (ter informatie zonsondergang 21.12, einde schemering 21.46) 19.00 - Vanaf Vriescheloo, waar alleen een Bruine kiek te zien was, over de Bisschopsweg naar de Venneweg. Hier werd overal grasland gemaaid. In de zuidoostelijke helft van het gebied probeerde een Blauwe man zich te handhaven tussen een tiental Buizerds. Een vrouw en man Bruin waren aan het stoeien. 19.30 - De Venneweg inrijdend naar oost vloog een links geringd vrouwtje Grauwe langs, het veld in. Daar, in het gras ten noorden van de Venneweg, zaten in totaal drie of vier vrouwtjes Grauw. Eén met logger (onder), het eerder genoemde vrouwtje, en één ver weg. Nog verder oost was alleen een man Bruin aan het jagen. Siegfried Woldhek 19.45 - Nu naar de westkant van de Venneweg. Daar vloog aan de noordkant een man Blauw voorbij, die zijn naam eer aandeed.

Pagina 12 20.00 - Aan het eind van de weg omgekeerd, en wat zat er op de weg waarover ik net was gekomen? Een ongeringd, maagdelijk mannetje Grauw. Daar heb ik dus een tweehonderd foto s van gemaakt, waarbij er niet één was waarop hij echt intelligent keek. Hij liet zich twee keer bijna van de weg afrijden, ging dan honderd meter verderop weer zitten: Siegfried Woldhek Ook wilde hij nog wel even lopend oversteken: 20.00 - Tijd om te verzamelen bij de Blijhamsterweg maar ik dacht in het kader van de slaapplaatstelling moet ik het gedrag van deze kiek bestuderen, en trouwens ik kon het niet maken om hem te verjagen om naar de verzamelplaats met de andere tellers te gaan. De twee keer dat Bruine Kieken binnen zijn zichtafstand waren, keek hij wel erg alert rond, maar hij maakte geen aanstalten om weg te vliegen.

Pagina 13 21.05 - Goed, inmiddels was het 21.00 geweest, er waren twee Bruine Kieken geland in de tarwe in de noordwestelijke hoek van het gebied daar waar eerder die man Blauw ook vloog. 21.12 -Toen de laatste auto passeerde, ging het mannetje Grauw ten westen van me zitten, toen ik hem wilde bekijken bleken er ineens drie mannetjes op een rijtje te zitten! Het voorste mannetje heb ik niet expres onscherp gemaakt omwille van privacy, dat komt door mijn lens. De achterste vogel had wat glimmende vlekken op zijn rug, waarschijnlijk een logger, toen hij na zes minuten zitten een rondje maakte boven het voorste mannetje Grauw was de logger ook te zien. De voorste man maakte even een miauwend geluid, zoiets als een Buizerdjong op grote afstand. Na zijn korte vlucht ging hij weer direct achter het tot dan toe middelste mannetje zitten. Een biddende Torenvalk deed de beide achterste mannetjes opvliegen, om een meter of honderd verder westelijk te gaan zitten. Door de invallende duisternis waren ze nauwelijks meer zichtbaar. Het voorste mannetje zat nu wel erg ver van de anderen af. In de veronderstelling dat deze drie heren hier daadwerkelijk gingen slapen wilde ik ze wat dichter bij elkaar krijgen om nieuwe binnenkomers ook te zien. Siegfried Woldhek Ik reed in de berm, zonder lichten naar hem toe, waardoor hij mij niet zag als een auto die hem zou aanrijden, maar als een rijdende observatietent, net als het afgelopen uur. Tot mijn verbazing vloog hij helemaal niet af, zelfs niet toen ik nog maar tien meter van hem af was. Hij keek me aan of hij wilde zeggen probeer het niet he? Na twee minuten, toen ik de motor startte, vloog hij toch maar weer een stukje naar de anderen toe, die ik toen redelijk kon zien.

Pagina 14 21.30 - Ondertussen viel een vrouwtje Grauw in, in de tarwe in de zuidwestelijke hoek, zonder enige reactie van de heren. 21.34 -Net toen het me gepast leek om te gaan vragen of de heren ook een kopje koffie wilden werd ik afgeleid door een haas in de berm in tegenovergestelde richting. Ondertussen wordt het aardig donker. Nu viel hetzelfde vrouwtje van 19.30 (links geringd) in bij het andere vrouwtje, te herkennen aan haar ruipatroon. 21.40 - Terwijl ik weer naar de haas keek vlogen kort na elkaar alle drie de mannetjes toch maar het echtelijk bed in. Er werd even heen en weer gevlogen door tenminste 4 vogels (om de eigen partner te zoeken, of juist niet?) maar dat duurde maar even ~ het totaal op 10 augustus aan Venneweg-west: 2x Bruin, 2x vrouw Grauw, 3x man Grauw. De grauwe kiekendieven sliepen op 53.12171o N 7.068926 O. Ik denk niet dat ik de mannen daar had zien binnenkomen als ik ze niet bij me weg had zien vliegen. Opvallend was het haantjesgedrag, de dames kwamen na een dag hard werken (?) laat thuis, terwijl de heren al een half uur zaten te niksen (één zelfs anderhalf uur). Dat zij best alvast even de bedden hadden kunnen opmaken was echt teveel gevraagd. Siegfried Woldhek NB: mannetje Marc en het vrouwtje Floor zaten volgens de binnengekomen data twee uur later in het betreffende gebied te slapen. Het eerste vrouwtje dat inviel was nauwelijks te zien maar moet Floor geweest zijn.

Pagina 15 Van alles wat Kleurtjes Om meer zicht te krijgen op het wel en wee van de inmiddels zeer kleine populatie blauwe kiekendieven in Nederland hebben we zoals al eerder gemeld de beide oudervogels van het beschermde nest in Oost-Groningen een datalogger gegeven. Vervolgens zijn de twee jongen van dit nest voorzien van wingtags. Het gaat om een ander codesysteem dan bij de grauwe kiekendieven. De wingtags die bestaan uit een of twee kleuren zonder een symbool. De kleurencombinaties die de twee jonge vrouwtjes hebben gekregen zijn: Harold van der Meer Harold van der Meer FB - BF Klik op de foto voor meer info De volgorde van opschrijven is belangrijk: de kleuren worden van boven naar beneden afgelezen en de code van de linkervleugel wordt als eerste genoteerd. Klik voor meer informatie op de foto Kijk naar ze uit, geef je waarnemingen aan ons door en voer je informatie ook in op Waarneming.nl en Busards.com. Onderweg De grauwe kiekendieven zijn begonnen aan de trek naar het zuiden. Dat ze daarbij bijzondere omzwervingen maken en opvallende ontmoetingen hebben is sinds 20 augustus met zeven satellietzendervogels weer te volgen op onze website. Klik op het kaartje en volg ze op hun reis. Tijdens de trek worden grauwe kiekendieven op allerlei plaatsen gezien kijk goed of het om vogels met wingtags of met logger/zender gaat en geef ze door op Waarneming.nl en de wingtagvogels ook op Busards.com.

Pagina 16 Oproep Winterveldjes inventariseren in Drenthe, Flevoland of Oost-Groningen Vanaf 15 oktober lekker één keer in de veertiendagen buiten struinen opzoek naar bezoekers van het tafeltje dekje in het veld? Bezoekers noteren als ruigpoten, velduilen, blauwe kiekendieven (met/zonder logger of wingtags), groenlingen geelgorzen, rietgorzen, ringmussen, reeën, muizen, vossen enzovoort? Lees voor meer informatie de handleiding op onze site. Heb je vragen of wil je, je opgeven? Stuur een mail naar henkjan.ottens@grauwekiekendief.nl In het broedseizoen treffen we veel mensen rond het beschermen van nesten en bij het ringen van jonge kiekendieven. We waarderen deze positieve aandacht en de enthousiaste reacties zeer. Na het ringen van twee grauwekiekjongen in de omgeving van het Lauwersmeer kregen we van Meino Zondervan en Sije Schotanus een leuke impressie van deze gebeurtenis. Op pagina twee is te zien dat in het broedseizoen van de kieken men gelukkig ook nog van andere vogels geniet. Klik op de afbeelding voor meer info *Jac. P. Thijsse - Het vogeljaar. Nederlandsche vogels in hun leven geschetst. W. Versluys, Amsterdam 1913. Het hoofdstuk De jachtdieren is zeer toepasselijk waar het ons onderzoek naar patrijzen en de oproep om patrijzen met kuikens te tellen betreft. Akkervogels Tekst Koos Dijksterhuis Foto s Hans Hut Ingezonden impressie Uit de oude doos Te koop Prijs 15,- met verzendkosten 18,-. Te bestellen via verkoop@grauwekiekendief.nl onder vermelding van naam en adres.