Faculteit Wijsbegeerte

1.1 De Faculteit Wijsbegeerte 1 Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen Filosofisch Instituut Oude Boteringestraat 52 9712 GL Groningen telefoon 31 (0)50 3636161 fax 31 (0)50 3636160 www.rug.nl/filosofie/ errata en aanvullingen op de studiegids: www.rug.nl/filosofie/studiegids Studiegids masteropleidingen en Graduate School 2009-2010

2 Inhoudsopgave redactie: Trijnie Hekman Arnold Veenkamp

1.1 De Faculteit Wijsbegeerte 3 Inhoudsopgave Faculteit Wijsbegeerte... 1 Studiegids masteropleidingen en Graduate School... 1 2009-2010... 1 Inhoudsopgave... 3 Voorwoord... 5 1 Algemene inlichtingen... 7 1.1 De Faculteit Wijsbegeerte... 7 1.1 Wegwijzer... 8 Indeling studiejaar 2009-2010... 9 1.3 Bestuur en organisatie... 9 1.4 Bureau van de faculteit / Voorzieningen... 11 1.5 Bibliotheek... 12 1.6 Toelating tot de opleidingen... 15 1.7 Aanmelding en inschrijving... 15 1.8 Open Colleges... 16 1.9 Studiefinanciering... 16 1.10 Centrale universitaire studentenvoorzieningen... 17 1.11 Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie... 17 1.12 De Universiteitskrant (UK)... 18 1.13 STUFF... 18 1.14 Studentenplatform voor Actief Meedenken (SPAM)... 19 1.15 Alumnivereniging Alfi... 19 1.16 Studentassistentschappen... 20 2 Vakgroepen... 23 2.1 Vakgroepen, Algemeen... 23 2.2 Vakgroep Ethiek (E)... 24 2.4 Vakgroep Geschiedenis van de Filosofie (GF)... 27 2.5 Vakgroep Praktische Filosofie (PF)... 32 2.6 Vakgroep Theoretische Filosofie (TF)... 36 3 Onderwijs, Algemeen... 41 3.1 Overzicht van de opleidingen... 41 3.2 Regeling Voertaal Colleges... 41 3.3 Regelingen inzake de tentaminering... 41 3.4 Herkansingen... 42 3.5 Judicium regeling... 42 3.6 Algemene regels voor het onderwijs... 43 3.7 Elektronische leeromgeving... 44 3.8 Tentamenbewijzen... 45 3.9 Verkoop van readers... 45 3.10 Studentenstatuut... 45 3.11 Studielastmodel... 46 3.12 Studiekosten... 47 3.13 Studiebegeleiding... 47 3.14 Evaluatie van het onderwijs door studenten... 48 3.15 Klachten... 48 3.16 Facultaire computerfaciliteiten... 49

4 Inhoudsopgave 3.17 Fonds voor vernieuwende initiatieven in het onderwijs (VIO)... 49 3.18 Fonds voor incidentele activiteiten van studenten (IAS)... 50 3.19 Studeren in het buitenland... 50 5 Programma s en cursussen... 55 6 Masteropleiding Wijsbegeerte... 56 6.1 Algemeen... 56 6.2 Varianten... 56 6.3 Overzicht mastercolleges... 58 6.4 Master Wijsbegeerte: Geschiedenis van de Filosofie... 59 6.5 Master Wijsbegeerte: Praktische Filosofie en Ethiek... 59 6.6 Master Wijsbegeerte: Theoretische Filosofie... 59 6.7 Stage... 60 6.8 Masterscriptie en examen... 60 6.9 Het getuigschrift... 67 6.10 Judicium regeling... 67 7 Masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied... 69 7.1 Algemene inleiding Wijsbegeerte van een wetenschapsgebied... 69 7.2 Programma master Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied... 69 8 Masteropleiding Filosofie en Educatie... 73 8.1 Overzicht van het programma... 73 9 Graduate School Philosophy... 75 10 Research Master Philosophy... 76 10.1 Admission... 76 10.2 Programme overview... 77 10.3 Programme details... 77 10.3.1 First Year:... 77 10.3.2 Second Year:... 80 11 PhD Programme Philosophy... 82 12 Deeltijdstudie... 83 12.1 Deeltijdstudie Masteropleiding Wijsbegeerte... 83 12.2 Deeltijd Masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied... 83 12.3 Deeltijdstudie Researchmaster Philosophy... 84 13 Onderwijs- en examenregelingen... 85 13.1.1 OER Masteropleiding Wijsbegeerte... 86 13.1.2 Bijlage bij de OER van de masteropleiding Wijsbegeerte... 93 13.2.1 OER Masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied 95 OER Masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied... 95 13.2.2 Bijlage bij de OER van de masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied... 102 13.3.1 OER Filosofie en Educatie (Lerarenopleiding)... 103 13.4.1 Teaching and Examination Regulations for the RUG Researchmaster s Degree programme Philosophy... 111 13.5.1 Reglement Promotieopleiding Philosophy Faculteit der Wijsbegeerte... 119 14 Regels en Richtlijnen... 125 15 Studieonderdelen... 131 16 Adreslijst... 155 Adreslijst... 155

1.1 De Faculteit Wijsbegeerte 5 Voorwoord In deze studiegids 2009-2010 van de masteropleidingen en de Graduate School van de Faculteit Wijsbegeerte willen we zowel de studenten als de docenten op de hoogte brengen van de opbouw van de opleidingen, de gang van zaken binnen de faculteit, rechten en plichten, etc. In dit studiejaar verschijnen we wederom met twee studiegidsen: één voor de bacheloropleidingen en één voor de masteropleidingen en de Graduate School. De studiegidsen van zowel de bacheloropleidingen als de masteropleidingen en de Graduate School zijn ook te downloaden vanaf de website van de Faculteit Wijsbegeerte (www.rug.nl/filosofie/studiegids). Hier zijn ook eventuele aanvullingen en errata te vinden. Hoewel deze gids veel informatie bevat, staat veel aanvullende informatie op het internet: www.rug.nl/filosofie en op http://nestor.rug.nl/, de elektronische leeromgeving van de Rijksuniversiteit Groningen. In deze gids staat de opbouw en de globale inhoud van de bacheloropleidingen beschreven. Meer gedetailleerde informatie over de programma s en de cursussen is te vinden op www.rug.nl/ocasys. Arnold Veenkamp Onderwijscoördinator

6 1 Algemene inlichtingen

1.1 De Faculteit Wijsbegeerte 7 1 Algemene inlichtingen 1.1 De Faculteit Wijsbegeerte Aan de Faculteit Wijsbegeerte in Groningen wordt filosofie bedreven in nauwe samenhang met ontwikkelingen in de vakwetenschappen, in de cultuur en in de samenleving. Filosofie is in Groningen in hoge mate toepassingsgericht, zonder dat de fundamentele filosofische vragen uit het oog worden verloren. In termen van onderzoek profileert de faculteit zich door nadruk op interdisciplinaire en empirische filosofie. Dit impliceert orientatie op samenwerking met andere disciplines en onderzoeksvelden, alsmede oriëntatie op de interactie tussen systematische theorievorming en empirisch onderzoek. Het facultaire onderzoek is daarom institutioneel en inhoudelijk ingebed in interdisciplinaire onderzoekscholen. In termen van onderwijs vertaalt dit facultaire profiel zich in een brede educatieve missie, waarin een gedegen culturele en wetenschappelijke vorming centraal staat. Zulk een missie vereist een breed onderwijsaanbod - zowel voor filosofie-studenten als voor studenten uit andere faculteiten. De faculteit verzorgt de volgende opleidingen: 1. Bacheloropleiding Wijsbegeerte (voltijds 3 jaar, ook in deeltijdse vorm) 2. Masteropleiding Wijsbegeerte (voltijds 1 jaar, ook in deeltijdse vorm) 3. Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied (combinatiestudie, voltijds 3 jaar, ook in deeltijdse vorm) 4. Masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied (combinatiestudie, voltijds 2 jaar, ook in deeltijdse vorm) 5. Researchmaster Philosophy (voltijds 2 jaar, ook in deeltijdse vorm) 6. Masteropleiding Filosofie en Educatie (master inclusief lerarenopleiding, voltijds 2 jaar, ook in deeltijdse vorm). Deze studiegids gaat alleen over de bacheloropleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte. Van de masteropleidingen en de Graduate School verschijnt een aparte studiegids. De faculteit kent vier vakgroepen (basiseenheden van onderwijs en onderzoek): Geschiedenis van de Filosofie Praktische Filosofie Ethiek Theoretische Filosofie Behalve het onderwijs aan studenten van haar eigen opleidingen verzorgt de faculteit ook nog onderwijs voor studenten van andere faculteiten (bijvakstudie, algemeen vormende vakken, onderwijsdienstverlening) en aan andere belangstellenden ( Open Colleges ).

8 1 Algemene inlichtingen 1.1 Wegwijzer Adres van de Faculteit Wijsbegeerte Filosofisch Instituut Oude Boteringestraat 52 9712 GL Groningen Openingstijden voor studenten maandag t/m vrijdag van 08.30 tot 17.00 u. Openingstijden voor medewerkers maandag t/m donderdag van 08.00 tot 21.30 u. vrijdag van 08.00 tot 20.00 u. Openingstijden bibliotheek maandag t/m vrijdag 09.00 tot 17.00 u. (met uitzondering van de collegevrije weken, dan is de bibliotheek op vrijdag geopend tot 13.00 u.) Telefoon Fax Internet Adreslijst 050-363 61 61 050-363 61 60 www.rug.nl/filosofie/ Achterin deze gids staat een lijst met namen, functies, kamernummers en adressen van alle medewerkers. Collegerooster Het collegerooster is een losse bijlage bij deze gids en wordt enkele keren per jaar geactualiseerd.

Indeling studiejaar 2009-2010 9 Indeling studiejaar 2009-2010 1e semester (31 augustus 5 februari) 1 e kwartaal 2 e kwartaal SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER DECEMBER JANUARI FEB ma 31 7 14 21 28 5 12 19 26 2 9 16 23 30 7 14 21 28 4 11 18 25 1 di 1 8 15 22 29 6 13 20 27 3 10 17 24 1 8 15 22 29 5 12 19 26 2 wo 2 9 16 23 30 7 14 21 28 4 11 18 25 2 9 16 23 30 6 13 20 27 3 do 3 10 17 24 1 8 15 22 29 5 12 19 26 3 10 17 24 31 7 14 21 28 4 vr 4 11 18 25 2 9 16 23 30 6 13 20 27 4 11 18 25 1 8 15 22 29 5 2 e semester (8 februari 2 juli) 3 e kwartaal 4 e kwartaal FEBRUARI MAART APRIL MEI JUNI JULI ma 8 15 22 1 8 15 22 29 5 12 19 26 3 10 17 24 31 7 14 21 28 di 9 16 23 2 9 16 23 30 6 13 20 27 4 11 18 25 1 8 15 22 29 wo 10 17 24 3 10 17 24 31 7 14 21 28 5 12 19 26 2 9 16 23 30 do 11 18 25 4 11 18 25 1 8 15 22 29 6 13 20 27 3 10 17 24 1 vr 12 19 26 5 12 19 26 2 9 16 23 30 7 14 21 28 4 11 18 25 2 De tweede-, derde- en vierdejaars vakken duren 10 of 11 weken, een half semester. De eerstejaars vakken zijn ingedeeld volgens een afwijkend schema. Vakantie- en feestdagen zijn vet en onderstreept. De woensdagen zijn collegevrij. Op zaterdagen, zon- en feestdagen en op Goede Vrijdag is het Filosofisch Instituut gesloten. Vakanties en andere collegevrije dagen: Kerstvakantie: maandag 21 december 2009 t/m vrijdag 1 januari 2010 Paasreces: 2 april t/m 5 april 2010 Meivakantie: 30 april t/m 5 mei 2010 Hemelvaartsdag 3 mei 2010 Pinksteren: 24 mei 2010 1.3 Bestuur en organisatie Actuele informatie over wie lid zijn van de diverse commissies is te vinden op de facultaire website. Faculteitsbestuur (FB) Het faculteitsbestuur is het hoogste besluitvormende orgaan van de faculteit voor onderwijs, onderzoek en middelen (personeel, financiën en gebouw + inventaris) Het College van Bestuur van de RUG benoemt de drie leden van het bestuur. Het bestuur is in het studiejaar 2009-2010 als volgt samengesteld: Prof. dr. M.R.M. ter Hark, decaan en portefeuillehouder onderzoek. Prof. dr. M.V.B.P.M. van Hees, vice-decaan en portefeuillehouder onderwijs.

10 1 Algemene inlichtingen Drs. J.E.M.B. Janssen, directeur bedrijfsvoering. De vergaderingen van het bestuur worden bijgewoond door een student, met adviserende stem. Deze wordt aangewezen door de studentleden van de faculteitsraad en heeft een zittingstermijn van een jaar. De directeur bedrijfsvoering is tevens secretaris van het bestuur. Faculteitsraad (FR) De faculteitsraad bespreekt ten minste vier maal per jaar met het bestuur de algemene gang van zaken in de faculteit en kan over alle facultaire aangelegenheden aan het bestuur voorstellen doen en standpunten kenbaar maken. Tevens heeft zij instemmingsrecht voor de vaststelling van tenminste het faculteitsreglement en de onderwijs- en examenregelingen (met uitzondering van enkele in de wet genoemde onderwerpen). De personeelsgeleding van de raad heeft daarnaast adviesrecht over de wijze van toepassing van de arbeidsvoorwaarden en het algemeen personeelsbeleid van de faculteit, het financiële beleid van de faculteit voorzover dit rechtspositionele gevolgen heeft, de organisatie van de faculteit en het facultaire arbo- en milieubeleid. De raad bestaat uit 10 leden; 5 gekozen door en uit het personeel (zittingstermijn: 2 jaar), 5 door en uit de studentengeleding (zittingstermijn: 1 jaar). Vakgroepen De faculteit kent de volgende vakgroepen: Ethiek (E) Geschiedenis van de filosofie (GF) Praktische filosofie (PF) Theoretische filosofie (TF) Gegevens over de leden, over het onderzoek, het onderwijs en andere activiteiten van de vakgroepen zijn opgenomen onder Vakgroepen en Onderwijs. Opleidingscommissie (OC) Er is één opleidingscommissie voor alle master- en bacheloropleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte, met uitzondering van de researchmaster en er is een opleidingscommissie voor de Graduate School of Philosophy. In deze commissie is ook de researchmaster vertegenwoordigd. De opleidingscommissies beoordelen de kwaliteit van het onderwijs en kunnen adviezen uitbrengen aan docenten, aan de vakgroepen en aan het bestuur. De commissies bestaan uit studenten (zittingstermijn: 1 jaar) en leden van het wetenschappelijk personeel (zittingstermijn: 3 jaar). Bij de opleidingscommissie van de Graduate School of Philosophy bestaat de student-geleding uit studenten uit de researchmaster en uit de promotiestudenten. Het bestuur benoemt de leden van de opleidingscommissies op voordracht van respectievelijk de studentenfractie in de faculteitsraad en de vakgroepen. Examencommissie De examencommissie is formeel belast met het afnemen van de examens en de organisatie en coördinatie van de tentamens. Er is één examencommissie voor alle opleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte gezamenlijk. De commissie bestaat uit een hoogleraar en twee leden van de wetenschappelijke staf. De commissie is tevens verantwoordelijk voor het behandelen van fraude bij examens en tentamens volgens de Regels en Richtlijnen van de Examencommissie, die achterin deze gids zijn opgenomen.

1.4 Bureau van de faculteit / Voorzieningen 11 Ingeval van individuele klachten over een tentamen of examen kan de commissie bereikt worden via de studieadviseur, die tevens ambtelijk secretaris is van de commissie. Toelatingscommissie De toelatingscommissie is belast met de toelating tot de masteropleidingen. De commissie heeft dezelfde samenstelling als de examencommissie. Bibliotheekcommissie De bibliotheekcommissie adviseert het bestuur en de bibliothecaris t.a.v. het algemene bibliotheekbeleid. Alle vakgroepen zijn er vertegenwoordigd. Voor de dagelijkse gang van zaken is de bibliothecaris verantwoordelijk. Overige commissies De actuele samenstelling van bovenvermelde en andere commissies kan geraadpleegd worden op de facultaire website onder Faculteit. Faculteitsreglement Het faculteitsreglement dient ter nadere regeling van het bestuur en de inrichting van de faculteit. Een exemplaar van het reglement is ter inzage op de administratie. 1.4 Bureau van de faculteit / Voorzieningen Het Filosofisch Instituut is elke werkdag geopend van 8.30-17.00 uur, behoudens de eerder in deze gids genoemde dagen (zie Jaarindeling ). Conciërge: Gyan Otto, kamer 0021, tel. 3636158. De conciërge draagt tevens zorg voor repro-werkzaamheden. In verband met de planning van kopieerwerk dient men afspraken te maken met de conciërge. Studenten kunnen studiemateriaal dat raadpleegbaar in de bibliotheek aanwezig is, maar niet uitgeleend kan worden, kopieren met behulp van het kopieerapparaat dat in de bibliotheek staat. Er zijn voor studenten geen andere kopieerfaciliteiten op de faculteit aanwezig. Secretariaat: Anita Willems, tel. 3636897, kamer 0019. Het secretariaat is geopend: maandag t/m vrijdag 9.30-12.30 en 13.30-16.00 uur. Syllabi-verkoop: Gyan Otto, kamer 0021, tel. 3636158. Openingstijden: van maandag t/m vrijdag, 9.00-12.15. ICT frontoffice: Hauke de Vries, kamer 0005, tel. 3636146. De frontoffice medewerker is er voor staf en studenten. Wend je tot hem als je pc niet goed werkt, als zich opstartproblemen voordoen en als je je wachtwoord kwijt bent. Openingstijden: van maandag t/m vrijdag, 12.00 16.00 uur. Onderwijsadministratie: Trijnie Hekman, kamer 0019, tel. 3636161. Op de onderwijsadministratie worden o.a. de tentamenresultaten geregistreerd en beheerd. Voor het afstuderen dienen studenten tijdig een afspraak te maken i.v.m. de planning van de scriptiebespreking en het examen. Studieadviseur voor alle opleidingen: Katherine Gardiner, kamer 0015/0115, tel. 3636157 / 3636161.

12 1 Algemene inlichtingen De studieadviseur geeft informatie en adviezen over toelating, inschrijving, studiemogelijkheden en -planning, hoofd- en bijvakkeuzen, hulpverlenende instanties e.d.. Zij is tevens ambtelijk secrataris van de Toelatings- en Examencommissie. Spreekuur: op afspraak, maandag 11-13 uur, vrijdag 13-15 uur. Voor afspraken mail: Fil-Study-Advisor@rug.nl Onderwijscoördinator / Beleidsmedewerker onderzoek: Arnold Veenkamp, kamer 115, tel 3636172. Deze zorgt ervoor dat alle zaken rondom het onderwijs en het onderzoek (zoals regelgeving, kwaliteitszorg, verslaglegging, studiegids) goed verlopen. International Officer: Katherine Gardiner, kamer 0015, tel. 3636157 / 3636161. Aanspreekpunt voor studenten die een tijdje in het buitenland willen studeren en voor studenten uit het buitenland die in Groningen willen studeren. PhD Co-ordinator, Katherine Gardiner, kamer 0015, tel. 3636157 / 3636161. Coördinator website en Nestor: F.C. moorrees, kamer 0019, tel. 3637960. Directeur bedrijfsvoering: Jorine Janssen, kamer 0003, tel. 3636171/3636161. Personeelsconsulente: Mw. E.M. Hamstra-de Boer, tel. 5848. 1.5 Bibliotheek Bibliothecaris: Kirsten van der Ploeg, kamer 0007, tel. 3636147 Bibliotheekmedewerker: Janny Moesker, kamer 0007, tel. 3636147. Locatie: Filosofisch Instituut, Oude Boteringestraat 52, 9712 GL Groningen. Openingstijden: De bibliotheek is op maandag t/m vrijdag geopend van 9.00-17.00 uur, behalve in de collegevrije weken, dan is de bibliotheek op vrijdag geopend van 9.00-13.00 uur. De bibliothecaris is maandag, dinsdag en woensdagochtend aanwezig. De overige dagen staat de bibliotheek onder toezicht van Janny Moesker of van student-zaalwachten. Deze zijn ook bij eventuele afwezigheid van de bibliothecaris aanwezig. Uitleen: De lener is verantwoordelijk voor het geleende boek en moet bij zoekraken of beschadiging een identiek exemplaar ter vervanging leveren. In de boeken mag niet gestreept of geschreven worden. UB-uitleenpas: Lenen is uitsluitend mogelijk op vertoon van een geldige lenerspas of collegekaart. Studenten kunnen maximaal 30 boeken lenen, medewerkers 60. De mogelijkheid bestaat om zich voor een beperkte periode aan te melden als maximale lener. Dit laatste kan een oplossing zijn voor studenten die werken aan hun doctoraal-scriptie of voor aio s die langdurig een groot aantal boeken willen lenen. Een aanvraag tot registratie als maximale lener doet men bij de bibliothecaris. Uitleen boeken: Alle boeken kunnen voor 4 weken geleend worden, behalve boeken met een rode stip op de rug. Het betreft hier meestal naslagwerken of moeilijk te ver-

1.5 Bibliotheek 13 vangen werken; deze kunnen alleen in de bibliotheek en de studiezaal geraadpleegd worden. Overigens kunnen boeken bij alle andere RUG-bibliotheken worden ingeleverd. (Werk)collegekast: In deze kast staat de verplichte literatuur voor de propedeusecolleges ter inzage. Deze boeken worden niet uitgeleend. De verplichte literatuur van de overige colleges die binnen de faculteit Wijsbegeerte worden verzorgd staat, voor zover in de collectie aanwezig, ook in deze kast. De literatuur staat per semester per plank opgesteld. Ook deze boeken zijn alleen ter inzage. Op verzoek van de docenten wordt die literatuur, die niet in de eigen bibliotheek maar wel in een andere RUG-bibliotheek aanwezig is, soms raadpleegbaar gemaakt. Aan de zijkant van de (Werk)collegekast staat aangegeven om welke boeken het gaat. Syllabi / mappen: In de kast naast de (werk)collegekast liggen de syllabi ter inzage die in het lopend én het voorgaande collegejaar zijn gebruikt tijdens colleges binnen de faculteit. Syllabi/readers worden niet in de bibliotheek maar bij de repro verkocht, s ochtends tussen 9.00-12.00. Uitleen tijdschriften: De lopende jaargangen staan in de tijdschriftenkasten in de studiezaal. De gebonden jaargangen staan alfabetisch in de kast. Zowel lopende als gebonden jaargangen van tijdschriften worden niet uitgeleend. Overigens neemt het aantal gedrukte abonnementen snel af: in toenemende mate zijn tijdschriften alleen nog in digitale vorm toegankelijk, ofwel via de OPC ofwel via de optie Elektronische tijdschriften. OPC: In de OPC (Online Publieks Catalogus kan men m.b.v. verschillende zoekstrategieën zoeken naar titels van boeken en tijdschriftabonnementen. De OPC is te benaderen via de website van de Faculteit Wijsbegeerte (http://www.rug.nl/bibliotheek /locaties/ bibfilosofie/). Men kiest voor Catalogi en bestanden en vervolgens voor Catalogus RU Groningen. In de bibliotheek staan 3 pc s waarmee men in de catalogus kan zoeken. Studenten kunnen de catalogus natuurlijk ook benaderen via de pc s in de computerruimte van de faculteit. Overige functies OPC: Met behulp van de leenfunctie van de OPC (Online Publieks Catalogus) kunt u via de OPC een boek reserveren, u ontvangt schriftelijk bericht zodra het gereserveerde boek is ingeleverd. Ook is het mogelijk om boeken die bij de UB in het magazijn staan opgesteld via de OPC aan te vragen; boeken zijn dan na 30 minuten bij het uitleenbureau af te halen (de aangevraagde boeken blijven maximaal 4 dagen voor u klaar liggen). Tenslotte kunt u ook via de OPC de uitleendatum van door u geleende boeken verlengen. Het verlengen kan overigens ook telefonisch: ofwel via de bibliotheek Wijsbegeerte (tel. 3636147) ofwel via het uitleenbureau van de UB (3638034). Boetesysteem: De lener is zelf verantwoordelijk voor het tijdig verlengen van de uitleentermijn van geleende boeken. Bij niet op tijd verlengen ontvangt men een eerste rappel van 0,50 per boek met een maximum van 7,50. Na het versturen van het tweede rappel van 1,- danwel van een derde rappel van 2,- bent u van verdere dienstverlening uitgesloten tot alle rappelkosten volledig zijn betaald. Studenten en medewerkers ontvangen (hierbij wordt een marge van 4 tot 10 dagen gehanteerd ) voorafgaand aan het verlopen van de uitleentermijn van door hen geleende boeken een aankondiging dat de uitleentermijn binnenkort verstrijkt. Hierbij geldt wel dat dergelijke berichten - en dit zal in de nabije toekomst ook voor overige mededelingen zoals rappels en reserveringsberichten gelden - alleen naar het officiële studentadres (.@student.rug.nl danwel naar het officiële werkadres (.@rug.nl) wordt verzonden.

14 1 Algemene inlichtingen Overigens blijft elke lener altijd zelf verantwoordelijk voor het tijdig verlengen van geleende werken. De vooraankondiging is een service. Mocht deze berichtgeving onverhoopt niet verzonden kunnen worden dan blijft de lener altijd zelf verantwoordelijk voor het tijdig verlengen van de geleende publikaties. Voor eventuele overige leners geldt dat zij hun emailadres aan de balie kunnen laten invoeren in het uitleensysteem. Catalogi & bestanden: Naast de OPC kan men via PICARTA ook zoeken in een de catalogi van andere universiteits-bibliotheken in Nederland. Door te zoeken in PICARTA zoekt men tegelijkertijd in de NCC (Nederlande Centrale Catalogus - voor boeken + tijdschriftartikelen) en in de OLC (On Line Contents - voor tijdschriftabonnementen + titels van artikelen). Men kan dan in een oogopslag zien of en in welke bibliotheek een bepaald boek of tijdschrift aanwezig is. Met behulp van een IBL-account kan men vanuit PICARTA aanvragen doen voor boeken die elders (d.w.z. niet in een RUG-bibliotheek) aanwezig zijn. Voor meer uitleg over deze mogelijkheid zie onder het kopje Interbibliothecair Leenverkeer. Let op: onder het kopje Catalogi en bestanden staan niet alleen de overige catalogi maar ook de elektronische tijdschriften en elektronische bestanden waar de RUG toegang tot heeft vermeld. Door deze aan te klikken heeft men direct toegang tot beide elektronische collecties. Interbibliothecair leenverkeer (IBL): Wanneer een door u gewenste titel niet aanwezig is in de collecties van de RUG kunt u een IBL-aanvraag indienen. Om aanvragen te kunnen indienen moet u over een IBL-account beschikken. Studenten en IBL: Studenten kunnen een IBL-account openen bij het uitleenbureau van de UB: men stort dan een bepaald bedrag op een deposito waarmee later de te betalen kosten worden vereffend. De hoogte van het bedrag stemt men af op het aantal aanvragen dat men in een toekomstige periode denkt te gaan indienen. Bij beëindiging van het IBL-account wordt het restant terugbetaald. Een RuG-student betaalt 1,50 per boek voor het lenen van een boek (zowel binnen als buiten de RuG). De prijs voor het aanvragen van tijdschriftartikelen bedraagt 1,50 per artikel van 1-10 pagina s en 0,15 extra per pagina daarna. De kosten van een aanvraag van een boek uit een buitenlandse bibliotheek bedragen 6,00. Voor kopieën van documenten uit het buitenland betalen studenten 0,60 per kopie met een minimum van 6,00 per aanvraag (1-10 pagina s). Medewerkers en IBL: Medewerkers kunnen een IBL-account openen bij de eigen faculteitsbibliotheek. Zij kunnen gratis boeken uit andere RUG-bibliotheken naar de eigen faculteitsbibliotheek laten komen. Een medewerker betaalt 6 per boek dat uit een andere dan een RUG-bibliotheek wordt geleend. De prijs van tijdschriftartikelen uit zowel RUG-bibliotheken als uit andere bibliotheken in Nederland bedraagt voor medewerkers 0,60 per pagina met een minimum van 6 per artikel. Voor overige informatie over het IBL wordt verwezen naar de bibliotheekwebsite: http://www.rug.nl/bibliotheek/ (Algemene informatie Lenen Lenen en kopieën uit andere bibliotheken) Aanwinsten: Per kwartaal wordt een aanwinstenlijst gemaakt. Deze lijst wordt elk kwartaal op de facultaire webportal geplaatst. Een gedrukt exemplaar van de aanwinstenlijst ligt ter inzage in de bibliotheek.

1.6 Toelating tot de opleidingen 15 Bibliotheekcommissie: De bibliotheekcommissie adviseert het bestuur en de bibliothecaris t.a.v. het algemene bibliotheekbeleid. Alle vakgroepen zijn er met een lid in vertegenwoordigd. Voor de dagelijkse gang van zaken is de bibliothecaris verantwoordelijk. 1.6 Toelating tot de opleidingen Toegang tot de masteropleiding Wijsbegeerte is mogelijk met een bachelordiploma in de Wijsbegeerte of een (naar het oordeel van de examencommissie) gelijkwaardig getuigschrift. Ook een bachelordiploma in de Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied geeft toegang. Toegang tot de masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied is mogelijk met een bachelordiploma in de Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied of een (naar het oordeel van de examencommissie) gelijkwaardig getuigschrift. Om toegelaten te worden tot de Researchmaster Philosophy is een toelatingsbewijs nodig. Er is een speciale toelatingscommissie. Er zijn toelatingsvereisten onder andere met betrekking tot de vooropleiding (inhoud, niveau, gemiddeld cijfer) en de beheersing van de Engelse taal.wat de vooropleiding betreft wordt een bachelor Wijsbegeerte vereist of een bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied, of een (Nederlandse of buitenlandse) opleiding die daarmee gelijk gesteld kan worden. In de laatste twee gevallen kunnen aanvullende eisen worden gesteld. Omdat de opleiding in het Engels verzorgd wordt, moeten non-native speakers van die taal een TOEFL-toets of IELTS-toets of een daaraan gelijkwaardige toets afleggen. De masteropleiding Filosofie en Educatie is een tweejarige opleiding, inclusief een lerarenopleiding waarin een eerstegraads onderwijsbevoegdheid voor het vak Filosofie (HAVO, VWO) kan worden behaald. Na de bachelor Wijsbegeerte kun je zonder aanvullende eisen een Master Filosofie en Educatie te volgen. Studenten met een bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied moeten eerst aan aanvullende eisen voldoen. Zij moeten tenminste alle drie de tweedejaars blokken hebben afgerond. 1.7 Aanmelding en inschrijving Wie de filosofiestudie wil beginnen en nog niet als student staat ingeschreven, dient zich eerst aan te melden bij www.rug.studielink.nl. Voor vragen over studielink kunnen (aspirant)studenten bellen met de Helpdesk Studielink 088-4247600. Voor vragen over de opleidingskeuze kan men contact opnemen met de Centrale Studenten Balie van het Studenten Service Centrum op telefoonnummer 050-3638004 of mailen naar csb@rug.nl De collegegeldtarieven voor het studiejaar 2009-2010 staan o.a. in het Studentenstatuut, te raadplegen op www.rug.nl/studenten/ > rechtspositie > studentenstatuut Inlichtingen over inschrijving worden ook verstrekt door het Studenten Service Centrum, Uurwerkersgang 10, postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen, tel. 3638004.

16 1 Algemene inlichtingen 1.8 Open Colleges Wie zich niet aan de universiteit als student of extraneus wil inschrijven en als belangstellende een of meer cursussen wil volgen kan zich inschrijven als contracttoehoorder. De kosten hiervoor bedragen aan de Faculteit Wijsbegeerte 25,- per EC (European Credit points). Een contracttoehoorder die ook een toets wil afleggen betaalt bij inschrijving voor een cursus 35,- per EC. Een gemiddeld college heeft een omvang van 5 EC. Voor contracttoehoorders is de brochure Open Colleges verkrijgbaar bij de administratie van de faculteit, of te downloaden op de facultaire website. Hoewel aan de inschrijving als contracttoehoorder geen vooropleidingseisen worden gesteld, wordt er van uit gegaan dat contracttoehoorders een VWO-niveau bezitten. 1.9 Studiefinanciering Hieronder staan slechts enkele hoofdlijnen van studiefinanciering. Voor details raadplege men de door het Studenten Service Centrum of de Informatie Beheer Groep (IBG) uitgegeven brochures. Studiefinanciering wordt verstrekt in de vorm van een prestatiebeurs voor de cursusduur en van een lening voor een periode van 3 jaar na de cursusduur. Als je binnen 10 jaar je diploma haalt, wordt de lening omgezet in een gift. Het wetenschappelijk onderwijs blijft in principe gericht op het behalen van een mastergetuigschrift. Studenten krijgen echter een extra mogelijkheid om op aanvraag de prestatiebeurs na het behalen van het bachelorgetuigschrift om te laten zetten in een gift. Wie in het eerste studiejaar stopt met de studie vóór 1 februari, hoeft de basisbeurs niet terug te betalen, maar mag tot het eind van dat studiejaar niet opnieuw een prestatiebeurs aanvragen. Voor studenten Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied geldt dat zij een vijfde jaar studiefinanciering kunnen krijgen. Dit kan alleen als de student niet om een andere reden al langer dan vier jaar studiefinanciering krijgt. Bovendien gaat dit pas in als de student is ingeschreven in de master. (Voor de bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied wordt dus géén extra studiefinanciering toegekend.) Alleen studenten die het diploma Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied behalen (binnen tien jaar) krijgen het vijfde jaar studiefinanciering omgezet in een gift. Punten kwijt? Meld op tijd! Loop je door bijzondere omstandigheden studievertraging op, meld dat dan onmiddellijk bij de studieadviseur. Je krijgt dan een formulier waarop precies staat wat je verder moet doen. Alleen als je je binnen uiterlijk een maand na het ontstaan van de vertraging hebt gemeld kun je in aanmerking komen voor financiële compensatie van het afstudeerfonds van de universiteit. Je bent er als student zelf verantwoordelijk voor dat je je vertraging op tijd en bij de juiste instantie meldt. Zorg er dus zelf voor dat je goed op de hoogte bent van de regeling afstudeerfonds. Meer informatie vind je bij de Centrale Studenten Balie, op de website van de RUG (www.rug.nl/studievertraging) en in het studentenstatuut.

1.10 Centrale universitaire studentenvoorzieningen 17 Nadere inlichtingen over studiefinanciering: de studieadviseur de Centrale Studenten Balie, Uurwerkersgang 10, 9712 EJ Groningen, tel. 3638066. Steunpunt Informatie Beheer Groep, Westerhaven 13, 9718 AW Groningen, tel. 050-5997755. 1.10 Centrale universitaire studentenvoorzieningen Bureau vertrouwenspersoon (adviezen bij (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie) Studenten Service Centrum o Informatie en administratie Centrale Studenten Balie (vragen over van alles wat met studeren te maken heeft) Infotheek voor Studie en Beroep (informatie over opleidingen en/of de arbeidsmarkt in binnen- en/of buitenland) o Studentendecanen (Studiekeuzevragen, studievertraging, ingewikkelde persoonlijke of financiële problemen) o Loopbaanadviescentrum (bijna afgestudeerd, op weg naar je eerste baan) o Studentenpsychologen (behoefte aan persoonlijke begeleiding) o Studieondersteuning (hulp bij effectief studeren, doeltreffend communiceren, succesvol solliciteren) 1.11 Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie Bezoekadres: de Zernikeborg, Nettelbosje 1 (Zernikecomplex) Postadres: Postbus 11044, 9700 CA, Groningen Telefoon: (050) 363 9200 E-mail: secretariaat-cit@rug.nl Internet: www.rug.nl/cit Het Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie (CIT) is de centrale ICTorganisatie die de ontwikkeling en het beheer van de ICT-voorzieningen van de universiteit verzorgt. Internet: Studenten hebben via het computernetwerk van de RUG toegang tot één van de meest geavanceerde netwerken ter wereld met filevrije verbindingen naar de belangrijkste Nederlandse, Europese en trans-atlantische netwerken. Studenten kunnen daar op meerdere manieren gebruik van maken, bijvoorbeeld via een pc in een computerzaal op de faculteit of in de Universiteitsbibliotheek. Daarnaast is het ook mogelijk om met de eigen pc thuis of op de universiteit toegang te krijgen tot het universiteitsnetwerk. Meer informatie hierover is te vinden op www.rug.nl/cit/servicedesk. Servicedesk: De Servicedesk is het aanspreekpunt bij het gebruik van de universitaire ICT-voorzieningen en bestaat uit verschillende balies verspreid over de universiteit. Ook is er een centrale Servicedesk (050-3633232). Voor meer informatie kijk op www.rug.nl/rcit/servicedesk.

18 1 Algemene inlichtingen Software: Studenten kunnen tegen gereduceerd tarief software kopen bij de webwinkel SURFSPOT. Via de website kun je de software bestellen die dan wordt thuisbezorgd. Kijk voor het actuele aanbod op www.surfspot.nl. Computercursussen: Het CIT verzorgt computercursussen voor studenten en medewerkers van de RUG. Het cursusaanbod omvat zowel cursussen voor beginners als gevorderden, zoals SPSS. Voor de cursus Programmeren in C/C++ kun je bovendien studiepunten krijgen. Actuele cursusinformatie wordt verder wekelijks vermeld in de UKmededelingenrubriek Centrum voor Informatie Technologie. Meer informatie en inschrijven: www.rug.nl/cit/cursus. Informatiebulletin Pictogram: Het CIT geeft samen met de Universiteitsbibliotheek iedere twee maanden het magazine Pictogram uit. Hierin staan allerlei artikelen, mededelingen en tips op ICT-gebied. Meer informatie en aanmelden voor een gratis abonnement: www.rug.nl/pictogram. 1.12 De Universiteitskrant (UK) De faculteit maakt gebruik van diverse manieren om officiële mededelingen te doen aan studenten: - via de universiteitskrant (UK) - via de startpagina van filosofiestudenten in Nestor - via e-mail (RUGmail) De faculteit gaat er van uit dat studenten regelmatig gebruik maken van deze media. 1.13 STUFF Studievereniging Faculteit Filosofie STUFF is de faculteitsvereniging van filosofie en organiseert tal van activiteiten voor haar leden. De vereniging bestaat uit enthousiaste en actieve studenten die samen van alles organiseren en ondernemen. STUFF is bedoeld voor iedereen die Wijsbegeerte of Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied studeert. De vereniging is opgericht om het contact te bevorderen tussen studenten onderling en tussen studenten en de staf van de faculteit. Docenten, aio s en stafleden dragen over het algemeen ook een steentje bij door te helpen bij activiteiten, door leuke stukjes te schrijven voor het faculteitsblad en de almanak en vaak zijn er ook een aantal docenten aanwezig op de activiteiten. De maandelijkse borrel van STUFF biedt jou de kans om je medestudenten én docenten op een andere manier te leren kennen dan in de collegezaal. Bovendien zijn er allerlei mogelijkheden om zelf actief mee te doen met de vereniging. Dit kan door in een van de commissies te gaan. Commissies zijn in feite de handen en voeten van de vereniging en organiseren alles wat er gebeurt, zoals borrels, feesten, lezingen, het verenigingsblad Qualia, de almanak, filosofische filmavonden, een liftwedstrijd, lasergamen, picknicken, etcetera. Bovendien is er, als je zelf een leuk idee hebt, altijd een mogelijkheid om dit binnen STUFF te realiseren!

1.14 Studentenplatform voor Actief Meedenken (SPAM) 19 Lidmaatschap van STUFF kost slechts 10 Euro per jaar. Als je lid bent kun je bovendien al je studieboeken via STUFF bestellen met maar liefst 10% korting. Alleen vanwege deze korting kan het lidmaatschap van STUFF al uit! Wil je meer weten? Neem dan eens een kijkje op onze eigen hippe homepage: www.stuffsite.org of kom naar een van onze borrels! 1.14 Studentenplatform voor Actief Meedenken (SPAM) Studenten kunnen in diverse organen van de faculteit hun invloed doen gelden. Ze zijn vertegenwoordigd in het faculteitsbestuur, de opleidingscommissie en de faculteitsraad. Het faculteitsbestuur is verantwoordelijk voor het onderwijs en onderzoek van de faculteit. Het bestuur laat zich bijstaan door een student met een adviserende stem. De opleidingscommissie voorziet het bestuur gevraagd en ongevraagd van advies over onderwijszaken. Deze commissie bestaat uit een evenredige vertegenwoordiging van studenten en docenten. De faculteitsraad heeft instemmings- dan wel adviesrecht met betrekking tot het door het bestuur gevoerde beleid. De raad heeft tien leden: vijf studentenen vijf personeelsleden. De studenten die in deze organen zitting hebben, vormen samen het Studenten Platform voor Actief Meedenken. vergadert iedere vier weken. Tijdens deze vergaderingen worden de lopende kwesties besproken en worden de doelen op elkaar afgestemd. Op deze manier kunnen de mogelijkheden voor studentinspraak optimaal worden benut. Het SPAM zorgt tevens voor het voordragen van nieuwe studentleden voor de genoemde gremia. Als je interesse hebt in een functie als studentvertegenwoordiger, neem dan vooral contact op met het SPAM: studentenoverleg@gmail.com. De vergaderingen zijn openbaar, dus je bent van harte welkom om deze te bezoeken. 1.15 Alumnivereniging Alfi De Vereniging van Afgestudeerden aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen, Alfi, is opgericht in december 1997. Alle afgestudeerden van de Faculteit kunnen lid en de ouderjaars kunnen aspirant-lid worden van deze vereniging. De Vereniging stelt zich ten doel: het onderhouden en versterken van de band tussen haar leden onderling en tussen haar leden en de Rijksuniversiteit Groningen; het behartigen van de maatschappelijke belangen van haar leden; het bevorderen van de wetenschappelijke belangstelling van haar leden. Faciliteiten: De Vereniging heeft samen met het bestuur van de Faculteit enkele faciliteiten gecreëerd voor (pas) afgestudeerden.

20 1 Algemene inlichtingen Afgestudeerden kunnen gedurende één jaar na het afstuderen incidenteel colleges volgen aan de Faculteit, dit na aanmelding bij de studieadviseur (k.e.gardiner@rug.nl). De Faculteit stelt eenmaal per maand ruimte beschikbaar voor het dispuut en voor de leesgroep van de Vereniging. Filosofische publicaties van de leden van Alfi kunnen op de facultaire internetruimte van Alfi worden geplaatst. Qualia: Alfileden kunnen, met een gecombineerde donor-/lidmaatschap van zowel STUFF (de studentenvereniging filosofie) als Alfi het filosofie studentenblad Qualia ontvangen. Daarin wordt een rubriek van Alfi verwerkt Dispuut : Alfi kent vanaf de oprichting een dispuut. De leden van het dispuut komen elke derde maandagavond van de maand bijeen in de faculteitskamer van Letteren en Wijsbegeerte in het Academiegebouw, om te discussiëren over een filosofisch onderwerp dat door één van de leden wordt ingeleid. Afgestudeerden en bijna afgestudeerden kunnen meedoen aan deze discussieavonden. Leesgroep:Alfi organiseert in samenwerking met STUFF en de GSW, Groninger Stichting voor Wijsbegeerte, een leesgroep voor afgestudeerden, studenten en donateurs. Tijdens de bijeenkomsten wordt, doorgaans onder leiding van een promovendus, gediscussieerd over interessante filosofische teksten die in verband staan met zijn/haar promotie-onderwerp. De leesgroep komt gemiddeld één keer per maand bijeen. Algemene Ledenvergadering: Één keer per jaar wordt een Algemene Ledenvergadering georganiseerd, gevolgd door een lunch en een lezing. Lustrumbundels: Ter gelegenheid van het eerste lustrum is in 2003 de lustrumbundel Stokpaardjes uitgebracht, en ter gelegenheid van het tweede lustrum in 2008 de bundel 'Alfi, Wijsgerige Miniaturen'. Contributie en aanmelding: De jaarlijkse contributie bedraagt 14,- per jaar om lid te worden van Alfi, 10,- per jaar om donateur te worden van STUFF, de studievereniging van de Faculteit, en 20,- per jaar om gecombineerde lid en donateur te worden. Wie de combinatie bedrag betaald, krijgt ook een exemplaar van Qualia, het kwartaalblad van STUFF. Belangstellenden kunnen zich aanmelden bij de secretaris Katherine Gardiner, e-mail adres: k.e.gardiner@rug.nl. 1.16 Studentassistentschappen Voor propedeuse hoor- en wercolleges, wordt een beroep gedaan op assistentie van bij voorkeur (research)master studenten. De werving van van studentassistenten geschiedt openbaar, in ieder geval via de Universiteitskrant (UK). Docenten die studentassistenten inzetten bij hun colleges plaatsen de advertenties tijdig vóór aanvang van het college, zodat de assistent voldoende tijd krijgt om zich op het college voor te bereiden.

1.16 Studentassistentschappen 21 Studentassistenten worden ingezet voor de begeleiding van werkgroepen, het gereed maken van een syllabus, het nakijken van door studenten ingeleverde opdrachten en het surveilleren bij tentamens. Een volledig studentassistentschap omvat 160 uren werk. Honorering geschiedt deels in geld, deels in punten. Studentassistentie bij een college levert behalve een salaris ook 3 (of 2) EC op. Een studentassistent kan in de master maximaal 5 EC in de keuzeruimte van zijn of haar examenprogramma opnemen (maar niet 3 en 2 EC voor één en hetzelfde college). Studiepunten worden zonder cijfer toegekend na een positieve beoordeling door de verantwoordelijke docent, op basis van een door de studentassistent ingeleverd verslag. Bij de administratie kan een exemplaar worden afgehaald van het Statuut studentassistenten voor het onderwijs. Dit bevat als bijlage de Regeling studiepunten/credit points studentassistenteenheden. Het statuut staat ook op de facultaire website.

22 2 Vakgroepen

2.1 Vakgroepen, Algemeen 23 2 Vakgroepen 2.1 Vakgroepen, Algemeen Vakgroepen zijn eenheden van onderwijs en onderzoek binnen de faculteit. Een vakgroep bestaat uit één of meer hoogleraren, een aantal universitaire hoofddocenten en docenten, promovendi (aio s) en postdocs. De Faculteit Wijsbegeerte kent 4 vakgroepen: De vakgroep Ethiek (E) De vakgroep Geschiedenis van de filosofie (GF) De vakgroep Praktische filosofie (PF) De vakgroep Theoretische filosofie (TF) De vakgroepen Ethiek en Praktische Filosofie verzorgen samen de afstudeerrichting Praktische Filosofie. Van studenten wordt verwacht dat zij zich aangemeld hebben bij één van de vakgroepen. Aanmelding bij een vakgroep impliceert dat men uitnodigingen ontvangt voor bijeenkomsten, lezingen e.d..

24 2 Vakgroepen 2.2 Vakgroep Ethiek (E) MEDEWERKERS Dr. M. Braham Dr. B.P. de Bruin Prof. dr. M.V.B.P.M. van Hees Dr. F.A. Hindriks Prof. mr. dr. A.R. Mackor Dr. M. Pauly Dr. O. Roy J.P. Timmerman, MA UD Ethiek UD Ethiek HGL Ethiek en Politieke Theorie UD Ethiek Bijzonder HGL Professionele Ethiek vanwege de stichting Socrates bij de Faculteiten der Wijsbegeerte en der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap; tevens UHD Rechtsfilosofie bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid Postdoc Common Knowledge and Shared Commitments Postdoc Common Knowledge and Shared Commitments AIO Voorzitter van de vakgroep is Prof.dr. M.V.B.P.M. van Hees, tel. 3636165. Secretaris: Dr. B.P. de Bruin, tel. 3636170. THEMATIEK Wat maakt een leven tot een goed leven of een handeling tot een moreel juiste? Wat is het verschil tussen deugden en plichten? Is geluk het grootste goed of is bijvoorbeeld vrijheid belangrijker? Zijn normen aangeboren of culturele artefacten? Waarom zouden we ons aan morele regels moeten houden? Hebben dieren rechten en zo ja, welke? Dit zijn enkele voorbeelden van vragen die in de ethiek worden bestudeerd. In de normatieve ethiek staan morele normsystemen centraal en hun relatie met ethische kernbegrippen als plicht, nut, deugd en zorg. Traditionele stelsels zoals de Kantiaanse ethiek en het utilitarisme staan hier in de belangstelling naast recente ontwikkelingen zoals zorgethiek. Het gaat daarbij niet alleen om normatieve vragen die betrekking hebben op het handelen van individuen maar ook om vragen over bijvoorbeeld de rechtvaardigheid van politieke instituties. De meta-ethiek onderzoekt de status van morele uitspraken: Is een objectieve moraal mogelijk? Zijn normen cultureel bepaalde artefacten dan wel producten van evolutie? In de toegepaste ethiek houdt men zich bezig met ethische vragen die opkomen in een specifieke maatsschappelijke context. Voorbeelden van toegepaste ethiek zijn bedrijfsethiek, medische ethiek en dierenethiek. ONDERWIJS Het onderwijs van de vakgroep Ethiek geeft in de eerste twee jaar een zo volledig mogelijk overzicht van de verschillende ethische theorieën, disciplines, en methoden. In de cursus Ethiek uit de propedeuse komen de belangrijke normatieve stelsels uitgebreid aan bod. In het tweede jaar staat de meta-ethiek en de toegepaste ethiek centraal. Vervolgens wordt in het derde jaar gedetailleerder ingegaan op enkele centrale thema uit de ethiek zoals de vraag wat een goed leven is en de relatie tussen vrijheid en verantwoordelijkheid. In de (research)master staan thema s centraal die dicht liggen bij het onderzoek van de vakgroep zoals het utilitarisme en de analyse van vrijheid.

2.2 Vakgroep Ethiek (E) 25 ONDERZOEK Wat het onderzoek betreft, maakt de vakgroep Ethiek deel uit van het overkoepelende programma van het Groningen Institute for Philosophy (GRIPH) en participeren de onderzoekers via het GRIPH in de landelijke Onderzoekschool Ethiek. Het NWO/VENI project Recognition and Republicanism (2007-2011) bestudeert de relaties tussen republikeinse vrijheid, (groeps)erkenning en vrijheid van meningsuiting. In het NWO/VENI project Normativity in Action staat de formulering van een nieuwe theorie van morele verantwoordelijkheid centraal. Tenslotte analyseert, in het kader van het NWO/Omstreden Democratie-programma, het project Common Knowledge and Shared Commitments de analyse van democratische deliberatieprocessen. Een empirisch onderzoek naar wijkveiligheid in Nederlandse gemeenten vormt hier een onderdeel van. ACTIVITEITEN De vakgroep Ethiek organiseert onderzoeksworkshops en expert meetings met binnenen buitenlandse collega s. In een maandelijks bijeenkomende werkgroep, de Grundlegung, wordt work in progress van de vakgroepsleden besproken. PERSONALIA Matthew Braham (1967), obtained his B.Sc in Human Sciences from University College London, his M.Sc in Economic and Social History from the University of Oxford and his Ph.D from the University of Hamburg. He joined the Faculty of Philosophy in Sepetember 2007. Prior to the appointment he was assistant professor in the faculty of economics, Univesity of Hamburg. His main research explores issues in the intersection of welfare economics, philosophy, and political science, in particular the conceptual and formal analysis of power, freedom, and responsibility. He also has diverse interests in law and economics, institutional economics, and the history of ideas. He is managing editor of Homo Oeconomicus, a quarterly international refereed journal devoted to the study of classical and neoclassical economics, public choice, collective decision-making, ethics, and law and economics. He has also undertaken research projects for the United Nations and the European Commission. Boudewijn de Bruin (1974) studeerde (na een vooropleiding compositie in Enschede) wiskunde en wijsbegeerte in Amsterdam, Berkeley en Harvard en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam op een proefschrift over het gebruik van de wiskundige speltheorie in de sociale wetenschappen. Zijn onderzoeksinteresses zijn onder meer: vrijheid, erkenning, Wittgenstein, wetenschapsfilosofie (wiskunde, sociale wetenschappen), sociale ontologie, logica en kenleer. De Bruin verricht onderzoek naar republikeinse vrijheid, (groeps)erkenning, en vrijheid van meningsuiting in het kader van een NWO/VENI project over 'Recognition and Republicanism'. Martin van Hees (1964) is hoogleraar Ethiek en Politieke Theorie. Hij studeerde filosofie en politicologie in Rotterdam, werkte daarna in Nijmegen en Enschede en is vanaf 1998 aan de faculteit verbonden. In zijn onderzoek richt hij zich vooral op normatieve vraagstukken die de fundamenten van het ethisch en politiek liberalisme betreffen. Het gaat daarbij met name om de analyse van het vrijheidsbegrip, de verdediging en fundering van individuele rechten en de relatie tussen vrijheid en verantwoordelijkheid.

26 2 Vakgroepen Frank Hindriks (1974) is universitair docent ethiek en doet onderzoek naar (politieke) vrijheid, morele verantwoordelijkheid en experimentele ethiek. Aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) studeerde hij filosofie en economie. Vervolgens studeerde hij filosofie aan de Universiteit van St Andrews (Schotland). Hij promoveerde aan de EUR op een proefschrift over sociale ontologie met de titel Rules and Institutions. Essays on Meaning, Speech Acts, and Social Ontology. Zijn onderzoek vindt plaats in het kader van de NWO-VENI subsidie voor het onderoeksproject Normativity in Action: A New Theory of Moral Responsibility Anne Ruth Mackor (1960) is bijzonder hoogleraar professionele ethiek namens de stichting Socrates bij de Faculteiten Wijsbegeerte en Godgeleerdheid/Godsdienstwetenschap. Zij is tevens UHD rechtsfilosofie bij de Faculteit Rechtsgeleerdheid. Zij promoveerde in 1997 op een onderzoek naar de (vermeende) verschillen tussen natuuren sociale wetenschappen (Meaningful and rule-guided behaviour: a naturalistic approach). Haar onderzoek bevindt zich op de grensvlakken van rechtsfilosofie, (professionele) ethiek, wetenschapsfilosofie en filosofie van de geest. Haar huidige onderzoek heeft met name betrekking op professioneel-ethische en wetenschapsfilosofische aspecten van de TBS, in het bijzonder van de rol van gedragsdeskundigen bij het opleggen en verlengen van TBS. Enkele publicaties op dit terrein zijn: A.R.Mackor en E. Brand, Naar een professioneler oordeel inzake TBS-verlengingen. Analyse van een casus. Proces 83 (2004) 4, pp. 167-174. A.R. Mackor, Strafwaardigheid van plegers van zelfmoordaanslagen, NJB 45/46 (2004) 79, pp. 2347-2353. A.R. Mackor, TBS en techniek, Tijdschrift voor Humanistiek, te verschijnen. Marc Pauly (1973) is als postdoctoraal onderzoeker werkzaam in het project Shared Commitments and Common Knowledge. Hij studeerde cognitiewetenschappen (Bachelor) aan Stanford University en promoveerde in de logica aan de Universiteit van Amsterdam. Na zijn promotie werkte hij in de informatica bij de universiteiten van Liverpool en Toulouse, en vervolgens in de wijsbegeerte als universitair docent bij Stanford University. Zijn onderzoek legt verbanden tussen logica, speltheorie en sociale keuze theorie. Hij interesseert zich daarbij in het bijzonder voor de verschillende mechanismen die gebruikt kunnen worden bij de verdeling van schaarse goederen (bv. visa s, studieplaatsen, donororganen). Op dit moment bestudeert hij modellen van deliberatieve democratie en organiseert hij in dat kader twee zgn. deliberative polls in Nederlandse achterstandswijken. Olivier Roy (1978) is als postdoctoraal onderzoeker werkzaam in het NWO-project Shared Commitments and Common Knowledge. Hij is in 2004 afgestudeerd in de filosofie en de filosofische logica in Trois-Rivières (Canada) en promoveerde in 2008 bij het Institute for Logic, Language and Computation (Universiteit van Amsterdam). Zijn promotieonderzoek ging over filosofische theorieën van intenties, logica, beslis- en speltheorie. In Groningen doet hij onderzoek naar de relatie tussen kennisoordelen en waardeoordelen in democratische deliberatieprocessen. Peter Timmerman (1984) studeerde psychologie en filosofie in Groningen en Edinburgh. Hij verdiepte zich in het bijzonder in het cognitief-wetenschappelijke onderzoeksprogramma embodied cognition en schreef een scriptie over het belichaamde en gesitueerde karakter van onze vermogens om elkaar te begrijpen. Als promovendus onderzoekt hij de implicaties van bevindingen op het gebied van sociale cognitie voor morele en politieke theorieën.